تجزیه رفتار شدت انرژی با تأکید بر زیرساخت‌های اقتصادی و نهادی: شواهدی از ایران و کشورهای منتخب

اب يژرنا تدش راتفر هیزجت ديکأت

تخاسریز رب و يداصتقا ياه

بختنم ياهروشک و ناریا زا يدهاوش :يداهن

يرديح ثرمويک یقداص هيمس ،1

* 2

1

1 .

،ورين هاگشهوژپ رایداتسا kioumars.h@gmail.com

2 یلمآ ...ا تیآ دحاو رایداتسا . هاگشناد ،

دازآ

،ىملاسا لمآ

،ناریا ، somysadeghi@yahoo.com

:تفایرد خیرات 28

/ 05 / 1396 :شریذپ خیرات 15

/ 08 / 1397

هديکچ ری ا ادیر ااریییتت یدی ه نیادیه هییا ایلما یسررب ،قیقحت نیا فده ارییا

ملز یر د ط بخت ل مهروشه 2015

- 1990 ریب ییهرزت میب ویییزت دریکی ر زا یدمفتسا مب

نخمسریز و وز ،روظ ل نیدب .نسا دمه دمصتقا مه

، مزلآ ، متسهگ ا المر مهروشه زا ا

خمیر میسا رب ویس ر اریا ،نیچ ، متسبرا ،ویهرت ،نپا دمیه دمیصتقا یه میه

ی رگ یدر د ب خمر زا وه یمهروشه ؛ل ا ی رگ .د ا

نییفیه یو یس دمیصتقا یه مه

وه یمهروشه ؛م د ی رگ .د رادروخرب یلامب دمه رظ زا

خمر یو یس دمصتقا ه مه

ل رارق طسوتل یدر رد دمه نیفیه خمیر ویه یمهرویشه ؛مویس ی رگ .د ریگ

یه میه

نیفیه یو س دمصتقا د راد ییمپ دمه

مه نی چ .نیسا ی ررپ دمصتقا رد نل د شق

خمر نیعض ایهحت دمصتقا ه مه

- یسررب درویل مهرویشه رد ر ا ادر دمه

ل مش ،د یرمب رادرویخرب رتلامیب دمیه نیفیه یو س زا رتدازآ مهدمصتقا وچ ره وه دهد

ل شهمه ر ا ادر یو س .دبمی

مه نی چ مت میب ری ا ادیر ااریییتت وییزت زا ایمح جی

ل مش رشیف لآ یدیا خمر زا یدمفتسا متیسهگ ا ، مزلآ( ل ا ی رگ مهروشه رد وه د هد

مهروشه ،ابمقل رد .نسا یارمه دوبهب ، ر ا ادر اارییتت ید ه نیاده هیا الما ،)نپا یس ر ، اریا( موس ی رگ ) متسبرا ویهرت( م د ی رگ ت میفتل ری ا ادیر رمیتفر )نیچ و

رتشیب رد ویهرت رد .د راد لمس

مه وب ر ا فرصل رد یارمه دوبهب ، ییضوت رد بیلما ریثا او ا

نیلمعف نهج رد رمتخمس اارییتت متسبرا رد ملا ،یدوب ر ا ادر اارییتت ر ا مه

رثا ،رب

.نسا یدره ث خ ار یارمه دوبهب مه

نی چ روشه د رد ییضوت رد هیا الما ، اریا ویس ر

نیادیه یارمیه دوبهب ،نیچ روشه رد ملا ،یدوب یارمه مدا ، ر ا ادر اارییتت هییا یدی ه

ل ویمپ لمس وب نبس ر ا ادر شهمه .درمب

هقبط يدنب :JEL ،Q49 Q43

هژاو يديلک ياه :

وجرد ، دمه نیفیه ، ر ا ادر درکی ر ، دمصتقا دوب زمب

وییزت

* مزت یرمزر ،لوئسل ید سیو .



22 1 - همدقم

کی زا مهدادی ر مهل

رد یزوح ر ا رد وهد مه

،ریخا ر ا یارمه دوبهب وهئسل

وب وهئسل نیا وب خسمپ رد مققحل .نسا یدوب ر ا نزیق مهج شیایفا وب وجوت مب یژی

ل ار ر ا ادر شهمه مل یل میآ وه ری ا فریصل رد یارمه شیایفا مب متسارزه اوت

هروشه داد راریق ثحب درول ار دیهه عوضول د ،نس اد م ی ا

رد ااریییتت ویه آ ل ا :دی

وب ر ا ادر وب فرصل ر ا اییل شهمه موهفل رد یارمه دوبهب ایلد

دحا ره ازا

وب ر ا ادر رد اارییتت وه آ م د .نسا دیلوت بییهرت ریییتت یشخب لمقت ا ایلد

نیلمعف دمصتقا مه ل

درمب آ . ، آ یزه اییهحت عویضول نیا دمعبا سررب ارب مه

یداد دمه شیپ ار وییزت ش ر د ویب اه ر ا ادر اارییتت ،ش ر نیا بوچرمچ رد .د ا

نیلمعف رمتخمس ر ا یارمه مهل الما ل وییزت دمصتقا مه

وه نیا یمسم ر .دور

ری ا ادیر ااریییتت هییا ید ه نیاده ،الما د زا کی ماده اریب ،نیسمهروشه

نسمیس مه ولم رب یرهب مه نل د ر ا ر

ویبرزت ،ریگید ویس زا .دراد ار ریض میه

ل مش مهدمصتقا هد

نل د شق وه د نیادیه رد )نییفیه رمتخمیس( مه

نیسمیس میه

ل دمیز د دح مت یی ر ا فرصل نیریدل وه درمب ید ه نییعت د اوت

وتسب ویب عوی

رثا ،درکهزا ارمه

میی ارمیهم نییب نی ا آ .دراد ری ا ادیر ریب رد ییی ری ا یههزلا

شرایگ شق رب دوخ ریخا مه نخمیسریز

میه دمیصتقا دمیه نییفیه

شهمیه رد

مهروشه ر ا ادر یو س دیهأت

دراد

؛ ،رتیشیب نهرمیشل اریب وعلم ل نیا رد نیاربم ب

ویشه ری ا ادر اارییتت یضوت رد قوف مهروتهمف شق دریکی ر زا یدمفتیسا میب مهر

ل رارق سررب درول وییزت .دریگ

وب ویه نسا آ لمب د وب وعلم ل نیا ،صمخ روط وتیسب

نخمسریز وب ید ه نیاده هیا الما ، دمه نیفیه دمصتقا مه

ادیر اارییتت

نییلمعف رمتخمیس ریییتت میی یدویب یارمیه نهج رد مهروشه ر ا نییا ا دمیصتقا میه

نهرمشل رضمح وعلم ل ، یل ییمزتل امعلم ل ریمس زا ار

ی ه وی وز ،رویظ ل نیدیب .د زا ا

میسا رب )ویس ر اریا ،نیچ ، متسبرا ،ویهرت ،نپا ، مزلآ ، متسهگ ا المر( مهروشه خمر ویجرد ،و ارس دلآرد ، هل لمخم دیلوت وهزج زا دمه دمصتقا ه مه

نیفیه یو س دمصتقا دازآ ی رگ دمه

یدر د ب زا ویه یمهرویشه ؛ل ا ی رگ .د ا

خمر ؛م د ی ریگ .دی رادروخرب یلامیب دمیه نییفیه یو یس دمیصتقا ه مه

وه یمهروشه زا

یظ ر خمیر یدر رد دمیه نییفیه یو یس دمیصتقا یه میه

ل رارق طسوتل خمر وه یمهروشه ؛موس ی رگ .د ریگ

و یس دمیصتقا ه مه ی

د راد ییمپ دمه نیفیه مه

نی چ .نسا ررپ دمصتقا رد نل د شق

23

وب ولمقل ویقب رد :نسا یدر هد ملمس ریز اروی

شیخب عویضول امییبدا ، دیعب

نپس شه ژپ مه ل ر رل قیقحت و یلز رد یدر ممز ا زا هیهحت ،موس شخب رد .د ور

مهروشه ر ا ادر دمه دمصتقا نیعض شخب .در دهاوخ وئارا سررب درول

یدییا ویییزت خمیر یفرعل ری ا ادیر ویییزت قیقحت ش ر وب مرمهچ ریشیف لآ

ریب ییهرزت میب ویییزت دریکی ر زا اییمح جیمیت مز یپ شیخب رد .نیسا وتفمی صمصتخا نخمسریز ل ویارا دمه دمصتقا مه

دعب شخب .د ور وب

عزج د ب وزیت ریگ

ولمقل صمصتخا وتفمی

نسا

.

2 - عوضوم تايبدا

وب ر ا وب دیلوت مهل یدمه کی او ا دمیصتقا وعیسوت درر مسا کی او ا

ل مش مهدمصتقا وبرزت .دراد نیزها مهروشه رد وتفریشیپ تع یی مهدمصتقا وه دهد

یل فریصل دییلوت دحا ره ازا وب ار رتزه ر ا ت س مهدمصتقا مب وسیمقل .دی ه

یا وب ،عوضول ن نخمسریز وب دمیز گتسبا فیه روط

مهرویشه دمیه دمصتقا مه

.دراد نخمسریز زا کی ره یسررب درویل ت میفتل دمیعبا قیرط زا دمه دمصتقا مه

ل رارق نخمیسریز اریب میهل دمعبا وه د ریگ رمتخمیس دیلآرد المیر دمیصتقا میه

وجرد دمصتقا ب دمصتقا دوب زمب

نخمسریز ارب یدو یزادی ا المیر دمه مه

ریبدت ممظ ( نل د نیفیه نل د )1

ل درمب ادیر نییب ابمقتل گتسبا وب ایذ رد وه

روهذل دمعبا زا کی ره ر ا فرصل ل وتخادرپ

دور .

2 - 1 - يداصتقا راتخاس و دمآرد مب دمصتقا وعسوت درر د یارف الاوحت

رمتخمس درتسگ

ی رد زوح ی میه دمیصتقا

،

نسا یارزه وعلمج گد ز کبس ر م ف

، رمتخمیس فریصل میهرمتفر ریب گزه وه

روشه دیلوت ریثأت

یل ری ا ادیر رد تارییتت وب رز ل وزیت رد یدوب راذگ د ویر

ر دلمه(

،2

1978 نیئول ؛ ،3

1980 ) دیرر وی بار ویه دی راد دمقتاا ر ا دمصتقا مققحل.

ر ا ادر دمصتقا وب

اروی ع ریر میب ادیتبا رد ویه ی عل نیدب .نسا وکعلU

نخمیسریز ،ردمیل عیم ی شرتسگ ببس وب ، در تع ی دمصتقا وعسوت د یارف میه

نیلمعف رگید ر ا دمصتقا مه

ل شیایفا ر ا فرصل ،رب رد ی عی آ زا نیپ دبمی

1. Governance 2. Kaldor 3. Lewis

24 و ار م ف تملدخ عیم ی شیایفا ایلد وب تع یمسپ زمف ویب گتیسبا زا ار دمیصتقا ویه

ل جرمخ ویل ا داول یل شهمیه ری ا ادیر ،د ه

وگیلویس ولادیل( دیبمی ،1

2001 ؛

ملریز ،2

2011 کبیس رد دمیصتقا وعیسوت زا رم رمتخمس الاوحت ،رگید وس زا .)

یل رویشه ر ا ادر رد تارییتت وب یی وعلمج گد ز دیلمز ا

؛ میب ،ریگید ارمیبا ویب

صتقا وعسوت رد نع یی ییش رهر ویب روحل زر مشه یمتس ر زا دمصتقا ، دم

ل ر تملدخ اادیلوت نیمه ریث شیاییفا ببس الاوحت نیا .در آ

فریصل یمیفر ا

وب یدر مگد ه لمب د

و مخرمه مهلامه ارب مضمقت آ شیاییفا رتلامیب ویلو کت مب ا

ل د رمتخمس الاوحت نیا لمب د وب .دبمی ویملریس دویجول رمتخمیس ،دییلوت فرصل ر

وب روظ ل کیرحت لمقت ا کی وس وب رمتخمس

اراد یرهب ر رتلامب ویهزج زا( دیلوت الاوا

ل رییتت ) ر ا ل وزیت رد .دبمی

ویب دمیصتقا وعیسوت تیهتخل ایحارل وه نفگ اوت

ل ر ا ادر رد تارییتت .د لمز ا

2 - 2 - هجرد ندوب زاب ي يداصتقا

مه ملز وجرد ، در مهج یدیدپ در یر ل مب وب یی دمصتقا دوب زمب

اوی ا

،عویضول امییبدا مسا رب .نسا یدر یر ل ر ا ادر رب راذگرثا الاوا زا کی ریثأیت

وجرد میهرثا دی یآرب ویب یمیه رثا یدوب ا مفتل ر ا ادر رب دمصتقا دوب زمب

ب ف بیهرت ، میقل مییقل رثا ،درکی ر نیا رد .دراد گتس

یل مییب3

میب ویه دی ه

وجرد شیایفا نییلمعف ،ارمزت شرتسگ وزیت رد دمصتقا دوب زمب

دمیصتقا میه

ل رز ل ر ا فرصل رد تارییتت وب نیاربم ب وتفمی شیایفا بییهرت رثا .دور

ریییتت ،4

ل مش ار دیلوت مهلامه بیهرت رد نیهمل .دهد

ریثأت ویب ری ا ادر رب بیهرت رثا

ریثا میسارب .دراد گتسب بس نییل عو وب رگید ارمبا وب مهدمصتقا صخت وگلا ل شهمه ملز روشه کی ر ا فرصل ، بیهرت شیخب رد آ دمیصتقا ویه دیبمی

میب میه

ر ا ف رثا .دراد صخت رتزه رب وب5

ریثأت وجرد یرهب رب دمصتقا دوب زمب رییگ

ولو کت زا ز د ا ر ا مه

مه نی چ یرهب یهخاد دمیصتقا رد مهج برمزت زا د ل

زمسدازآ وه بیترت نیدب .دراد یرمرا رمیزت

ن میر دییهقت ریگدمیی

زا مییجرمخ ار

نیوقت ل د ه یمگ ب مه هخاد ار ارب شریذپ ر م ف یمه میب یریهب ر ری ا رتلامیب

1. Medlace and Soligo 2. Szirmai

3. Scale Effect 4. Composition Effect 5. Technique Effect

25

نحت ریثأت ل رارق دهد رد نیمه نبمقر رم زا زمب در دمصتقا بجول فرصل شهمه

ر ا رد روشه مبییل ل دور رگ ره نزس رگ(

،1

1995 ) . شرتیسگ میب ،رگید وس زا

شیایفا ارمزت وب و ارس دلآرد دمصتقا درر

لمب د نزیس ویب لویزا شیارگ آ

کمپ نسیز طیحل ح رد مهروشه ادلد هب رد رت

ویلو کت بذیج میب وعیسوت لم میه

یدمه وب گتسبا شهمه ریسل رد نسیز طیحل مب رمگزمس وتفرشیپ ری ا دی مل یمه

رهبویه( دی ه نهرح ،2

2009 ارمیکزه میبیسا ؛نییچ رد ،3

2014 ویتبلا .)اارمیلا رد

د دقتعل مققحل زا رگید ه رگ رثا وه

زمسدازآ رمزت

رب ادر ویب ر ا ز

بیس

ا وفری ر یوج

یدر زا قیرط اادرا ر ا

فرصل یدر ااردمیی قییرط زا گتیسب

ر ا وه مز آ زا .دراد وفری

یوج یدر زا قییرط اادرا رتیشیب زا ری ا فریصل یدیر

وب ااردمی و سا

،نسا نیاربم ب زمسدازآ رمزت

ادر ر ا ار شهمه ل .دهد رد وتبلا

مهدمصتقا کچوه

شق وه ااردمی

مهل رت ،نسا دوج مب ویه نییا یمیگ ب

میه نیبمقر رد

نیب ههزلا ااییهزت زا یدمفتسا وب وتفرشیپ

تادرا ر م ف

رتزه مه ری ا

ریب ییییگ ا

ادیپ ل ادر نسا نکزل مهدمصتقا نیا رد ااردمی رتشیب ز ایلد وب ملا ،د ه ری ا

دبمی شیایفا

4لوه(

، 2006

؛ رشیف ارمکزه د -

،5

2004 .)

2 - 3 - هزادنا يداهن تيفيک و تلود ي

رب امیبدا مسا وب نل د ، رظ

شیخب ریب راذیگرثا میهل ایلما او ا یه میه

شق ر ا شخب وهزج زا دمصتقا رد زهل

اارییتت فرصل

ر ا یل مفیا ویل( دی ه

ارمکزه ،6

2015 .) نل د ل د اوت وب میقتسل اروی زا

قییرط عیض نی اویق اارریقل

نسمیس مه ر ا ارمظ

رب ارجا آ مه میل زاوت نی لا

، ر ا دیرر دمیصتقا

نظمفح طیحل نسیز مهمح ه ارمکزه نیارپ( د ،7

2010 کی .) زا ریگید لمی مه

میه

ریثأت راذگ نل د رب شخب

، ر ا جرمخل نل د یدوب وه وتسب وب عو ،دریکهزا یل

دی اوت

ریثأت راذگ ارمه می ارمهم وتراد رد .درمب

، رظ امیبدا نها

وزیت ریگ مه ا مفتل ویب

رمتخمس مزح نیلمعف مه

،نل د گژی مه مسی مکل دمیصتقا

یرییا مهرویشه رد

تهتخل نبس یداد ل .دور نیی یه مه رد رمیکیب دویج ایلمه لمتتیرا مدا ضرف مب

1. Grossman and Kruger 2. Hubler

3. Sbia 4. Cole

5. Fisher-Vanden et al 6. Lu et al

7. Price et al

26 دمصتقا د تسه دقتعل ایلد وب

مه ویملرس نیسمسح دوب شیاییفا ،یریهب ری وب راذگ

رثا نل د جرمخل هد ا

اد یرهب ر رب در

بجول شیایفا دییلوت یل دیلآرد

؛دویر ویب

آ ،رگید ارمبا دره یر ل مب مه

رد رثا

1 ار ل میب وه د ه شیایفا

نیل د جرمخل

تبثل رثا ویملرس اارمظت ا رب

اراذگ ت وزیت رد وتراد دیلو

یل شیایفا دیبمی

رئویرآ(

، 2

1989

؛ سادلمب ارمکزه

، 3

2004 .) زا یمز آ وه کی زا یدمه مه هیا

،دیلوت ر ا

ل

،درمب نیاربم ب شیایفا جرمخل نل د وب او ا کی نسمیس

، طمسب ا لمل هلما

اریب

فرصل شیایفا ر ا

بوسحل ل

دور

.

رگید کی زا

مهرایبا نسمیس

راذگ نل د رد شخب و ارمی م اا ، ر ا ر ا مه

ل درمب وه ر ا فرصل ار

نحت ریثأت رارق ل .دهد ا نی شهمه بجول ،یویر ا

ری یعقا

ق نزی المح مه ر ا ل ور مه ترمبا وب د دوب

ق نزی ر ا رد رمی ه ایل یمیی ویه

نکزل ارب نسا یمگ ب

مه دمصتقا وتراد

،درمب ل ز رب بجو هکیشل

یسمسا ویب ممی

ایفا شی ب وی ر ر ا فرصل رد .در دهاوخ

نیا

،صوصخ ق ی یا

نزی ری ا شهمیه

و ارمی مه ر ا مه پ وب

او ا نسمیس راذگ نل د رد یزویح ری ا زا ایلاوا شهمیه

فرصل ر ا ل بوسحل سررب وتبلا .دور

وب دمصتقا مققحل مه مهرویشه رد یژی

مش وعسوت لمح رد ل

و ارمی فذح وه دهد یل ترویی رد ری ا میه

بیجول دی اوت

هب و ی زمس ر ا فرصل ت رد

وزی ر ا ادر شهمه زمسرتسب لمب د وب وه دور

لمزاا نسمیس میه ویب بیسم ل شیاییفا رویظ ل

یریهب ر ر می ف دییلوت زمیسو

هب و ی زمس ااییهزت ی ( درمب

،4

2008 .)

مه نی چ نل د مه ل د اوت قیرط زا ویملرس

راذگ ی رپ رد مه ه ویه یم بریز

وب روط دزا ی رد شخب تهتخل مه نع ی

می نخمسریز مه

وب وهحرل ارجا یلرد رد دی یآ

ویملرس وزیت یدوب رب

شخب یوصخ ردمق

وب ویملرس ،نیسی راذگ فریصل

ری ا ار

نحت ریثأت رارق

،رگید وس زا .د هد ویملرس

راذگ نیل د ریب ر لویزا میهلامه

نخمسریز مه

، دمصتقا ل

د اوت زا قیرط شهمه و ییه

،دیلوت یییگ ا

ارب ار مزلا مه

ویملرس دمزیا یوصخ شخب راذگ ه

ویب دییلوت شیاییفا ویزیت رد وه د لمیب د

، آ

فرصل ر ا رتشیب ار

پ رد دهاوخ ارمیکزه همتیگ( نراد ،5

2014 ) میسا ریب.

اییل ،نل د جرمخل بیهرت رب ی ا ، کیروئت امیبدا نلمخد

نل د رد یزوح ییی ری ا

1. Crowding in effect 2. Aschauer

3. Baldacci, Hillman & Naoko 4. Wing

5. Gitahi et al

27

سررب .دراد نیزها ل مش دمصتقا مققحل مه

یزادی ا شیایفا وه دهد نیل د

میت

دح و متسآ ا یمخ ل د اوت دیفل وب ،دور عقا شیاییفا وه روط

بیجول آ زا شییب

دیدشت یارمهم یدر وب ویملرس راذگ مب لوزا مه و ییه

مه نیگ س رد شخب ر ا

هت ل ل نلمج وس وفآ( دور ،1

2011 )

.

ی ا رب یزاد ا

،نل د نل د نیفیه

یی کی زا الاوا مهل رثؤل ریب ادیر ری ا

ل ارب .درمب شز س

نیفیه نیل د زا ی ارزکح خمیر بویخ

یل یدمفتیسا2

.دویر

نسمیس مه وب رظم ارزکح

بوخ زا ریخا ا ویهد 90 ، میهج کی مب طیسوت د ییل

وب او ا ر ر ارب دیسر وب دمصتقا وعسوت مب

نهرمشل یر ل مهدمه

یدر ویه نیسا

المر شر خمر قح رمهظا رظ یوگخسمپ

،3

امبث یسمیس

،4

ریثا یشخب نیل د

،5

نی اوق نیفیه ااررقل

،6

نیزهمح و مق

لرت ه 7 8دمسف ل .درمب میسارب ،عوززل رد

تیرعت ک مب ارزکح ، مهج بوخ

یویر ا نسا وه رد آ اردق نیریدیل ارب عبمی ل

دمصتقا روشه کی امزتجا

متسار رد فری وعسوت

ل د ( دور ،9

1999 رد .) نییا

تیرعت ره ردق گژی مه نبثل د مل نیزهمح

، و مق یوگخسمپ شخب رثا

نیل د رد

کی وعلمج رتشیب

،دمسف ااررقل یب ، فمضا تمیبث

یسمیس ن ویشخ

ریتزه ،دیرمب

ارزکح رد

وعلمج آ ارب

دیسر وب وعسوت دمصتقا بسم ل

رت دوب دهاوخ ؛

ارمیبا ویب

ارزکح ،رگید بوخ

زا قیرط دمزیا رمتخمس رییگ ا می یزطام بسم ل

ار رد دمیصتقا

شهمه یداد زا نیا رذگهر شیایفا مب یآرمه

ویب دیرر دمیصتقا رتلامیب

یل کیزه دی ه

ارمکزه نزفمه(

،10

2010 .)

ن ا آ نیب ههزلا لمس رد ر ا 2009

ارزکح ار

وب اوی ا کیی تمییح عویضول

ارب نسمیس مه ولم رب مه یرهب ر ر ا یر ل شراییگ رد نی ا آ نییا .نیسا یدره

لمس رد دوخ 2010

عوضول ارزکح رد

شخب ( ری ا

11EEG

) ار ویس زا درویل ویب ج

1. Afonso and Jalles 2. Good Governance 3. Voice and Accountability 4. Political Instability and Violence 5. Government Effectiveness 6. Regulatory Burden 7. Rule of Law 8. Corruption 9. Wood

10. Kaufmann et al

11. Energy Efficiency Governance (EEG)

28 وعلم ل رارق یداد زمسد ز اوت :نسا مهرمتخمس

،1

امبیترت دمه گ همزه د یآرف 2

.3

ره

کیی زا آ میه المیر شخبرییز یمیه

نیسا ویه مویهفل ی ارزکح ار

رد یزویح ری ا

لربرد .دریگ زمسد ز اوت مهرمتخمس

رد موهفل ضیوفت نتخمس مهارف اارمیتخا وی یلز

ارب ارجا یس نسم مه نی دت یدر رد شخب ر ا وه نسا المر

شخب ریز وس نی اوق

،اارقل ولم رب مه تمیهزا میظ ت

وجدوب یل .دیرمب امیبیترت رویحل ، دمیه

هییا

ارزکح رد

شخب ر ا ار ایکشت ل دهد وه المر الاوا

، یارجا نیلأت عبمی ل

،مزلا

شق مگد هدیلوت

، ر ا اادهعت

، ارادلمهس املدخ

نیب ههزلا شیخب طمبترا

میه

یوصخ تل د

ل درمب

،عوززل رد دراول

ار مش ل دهد ویه یسمسا شیق رد

ارجا نسمیس مه ر ا .د راد د یآرف گ همزه وه

زا شخبرییز گ همیزه میه

میه

، تل د فادها بمیزرا

ایکشت

،یدر نیفیه ریثأت

راذگ جیمیت نیسمیس میه

شیخب

ر ا ار یر ل ل ه .د هیدب نسا مب وجوت وب بلم ل

،روهذل نیب طمبترا ارزکح

بوخ

فرصل ر ا درول وجوت رارق ل ارمکزه زد لاوج( دریگ ،4

2009 2011 .)

ن ا آ نیب ههزلا وعسوت یی 5

ارزکح بوخ

ار وب او ا رایبا ر رض ادلد هب رد

ارب وعسوت وب بمیتسد رادیمپ

وصخشل ،متسار نیا رد .نسا یدره فرعل ی ارزکح مه

ل رسیل ار مکلا نیا بوخ ه

رب بوخ ارزکح اریز ،د م بل

،نسا نهرمشل ی عی

زا

لمزت مهدمه تل د

تل دریا ویتفرگ

میت وی مخرمه دییلوت میه یتح

،میهراو مخ

ل نسیمب دهعتل وب فرصل نسرد عبم ل ری ا میهیس

رد نیظفمحل زا

عبمی ل ری ا

.د رمب مه نی چ ارزکح بوخ

رب نیفمفر موهفل راوتسا

عی ،نسا دریکهزا

نیل د

الاوا طبریذ وزه

نسمیس مه ذمختا یدیر شیخب رد ری ا

فادیها یمیه دییمب زا

نیفمفر فمه

رادروخرب .د رمب

نیفیه رب بوخ ارزکح وه نیا وب وجوت مب ، آ رب ی ا

نی اوق ااررقل

دیهأت ری ا شخب رد وه یمهروشه رد در دهاوخ ببس رلا نیا ،دراد

مادقا وب راذگ و مق ل

ه

،د ولم رب میه یریهب ر ری ا زا کیی ممیظ ولم یسمسا دی ل

رادروخرب وصخشل زا رگید کی .د ور

ولم رب دلآرمهم یضوت رد ارزکح وه یمه مه

ل میب دمصتقا د ه

، .نسا دمسف یدی یلاآ میزل راویس وهئیسل وه عل نیدب

میه

بلا رمشف ویلم رب تیعیعت اریب یوصخ شخب مه

ری ا یارمیه میه میه

نیی چ

یییگ ا و یلز ، رادا ساره رب و دب رد راوخ یورر مه تیهخت یدمفتساءوس دمزیا مه

ل اکر ر ا یارمه ولم رب ارب ار وب ،دهد

روط وه امبث پ لمل ی ر مه ار دیدهت یدره

1. Enabling Frameworks 2. Institutional Arrangements 3. Coordination Mechanisms 4. Jollands et al

5. U.S. Agency for International Development

29

تح رز ل وب ر خ نتخاد ا نیلأت نی لا ر ا ل و مفتسا( دور ارمیکزه

،1

2011 ؛

ارمکزه ارفزه ،2

2012 .)

3 - قيقحت هنيشيپ

اوه (3

2017 )،

ادیر رمیتفر نیییبت رد نیل د شیق ویب دوخ وعلم ل رد

تخادرپ نیچ عیم ی ر ا و

ا مش جیمت .د ل

دهد لمزاا وه نسمیس

مه اییبق زا نل د

نیهج رد عیم یی لمیقت ا ویب ریز ل یس لمیاز نیزیق شیاییفا لمیل مهدیسبوس نیلمعف ر ا ارمه مه یدوب

وزیت رد

، عیم یی رد ری ا ادیر شهمیه هیا الما

ل نیچ دیلوت .د رمب

دمهرل ی زیج (4

2014 )،

ل مهرویشه رد ری ا ادیر رمیتفر یسررب وب ویق

ملز یر د ط نیتلا مکیرلآ 2010

- 1970 تخادرپ و ا مش جیمت .د ل

هد وه د دوبهب

یارمه شهمه مهل الما ادر

ر ا یدوب وگرگد رد

بیهرت نیلمعف میه دمیصتقا

سوسحل اارییتت وب رز ل .نسا یدش ر ا ادر رد

مه نی چ دلآرد ،و اریس نیزیق

یدر ارف مه

، تف بیهرت ر ا

،مه ن ار عبمی ل یعیبط یهخاد لمیخم دییلوت دیرر

الاوا نییعت ید ه ادر ر ا یارمه یدر فرعل وق ل رد ر ا ا

.د

ارمکزه ل (5

2013 )،

فریصل رمتخمیس ، دمیصتقا رمتخمیس الاوا رثا بمیزرا وب

تخادرپ نیچ وق ل وس ر ا ادر رب ر م ف نفرشیپ ر ا و

ا جیمیت .دی وییسرگر

داد مش ه مپ نسا ی

میسکی تیهتخل قطم ل رد ر ا ادر رب رثؤل الاوا وچرگا وه

ر م ف اارییتت ملا ،نسی مهل

رت ری ا ادر اارییتت الما نی یل

دیرمب آ دویبهب

ریثأت وب یایس .نراد دهاوخ ر ا یارمه دوبهب رد

( ارمکزه زمبهر 1394

)،

سررب وب ریثأت

یزاد ا نل د ارزکح بویخ

ریب

ادر فرصل رد ر ا مهروشه

وعا کپ ا ملز یر د ط 2011

- 2002 تخادرپ و ا .د

( ه مپ می ل لمقت ا ویسرگر زا یدمفتسا مب جیمت میش )PSTR

داد نیسا ی وییضرف ویه

خ دوب و بار یزاد ا نل د ارزکح

بوخ مب ادر فرصل ر ا در یدر کیی

لدل د مب زی ر کی

دح و متسآ ا دییأت ل .دور رد می ر ل ا مهریتتل یزاد ا

،نل د

ارزکح بوخ

نیعزج ریثأت ف ل عل راد ریتتل شزرا ید یفا شخب نع ی ریثأت

1. Stefanov et al 2. Kemfert et al 3. Zhang and Huang 4. Jimenez and Mercado 5. Li et al

30 نبثل عل راد رب ادیر فریصل ری ا .دی راد رد میی ر

،م د نیپ زا رویبا زا دیح

و متسآ مهریتتل ، ا یزاد ا

نل د شزرا ید یفا شخب نع ی ریثأت نبثل عل راد

نیعزج ارزکح بوخ

، ریثأت ف ل عل راد رب ادر فرصل ر ا د راد

.

مهلادمباروپ ( ارمکزه چیوه

1394 )،

وییزت وب الاوا

رثؤل ریب ااریییتت فریصل

ر ا شخبریز تع ی مه ملز یر د ط اریا

91 - 1379 یدمفتسا مب خمر زا

میه

زریپسلا میژیوید

تخادرپ1

و ا وسیمقل .د ش ر

مه ایهحت وییزت خمر مش ل دهد وه

جیمت وییزت الاوا رثؤل ریب فریصل ااریییتت ری ا

رد ش ر میه خمیر مییژیوید

نیگ میل ( زتیرمگل )LMDI

، خمر نیگ مییل مییژیوید ( بمیسح

)AMDI

خمیر

میزعت وتفمی ( رشیف )GFI

ًمبیرقت مسکی یدوب ار وییزت دیب

چییه ایلما یدی مزیقمب ا

ممز ا ل د هد لمحرد ، وه

جیمت وییزت خمر زریپسلا مب ریدمیقل یقیقح ا میفت

ایبمق

وظح ل ا دراد رز ل وب دمزیا الما ید مزیقمب ل

.دور مه نی چ جیمت ویب یدیلآ نیسد

همح زا آ نسا وه رد ره رمهچ ش ر

،روبیل الما هیا شیایفا فرصل

، ر ا اارییتت

رثا نیلمعف رد

و ق

،ابمقل مهل رت نی الما شهمه فریصل ، ری ا ااریییتت ریثا

ادیر

ر ا نسا اارییتت رثا

رمتخمس مهس

ییچم رد اارییتت فرصل

ر ا وتراد نسا

.

( فررا هگ 1389

)،

میلز یر د ط اریا رد ر ا ادر رمتفر وییزت وب 85

-

1360 تخادرپ رشیف لآ یدیا وییزت خمر زا یدمفتسا مب و

ا مش جیمت .د ل

دهد وه ریثا

وتیراد دوعیی دی ر تدیر رثا یدوب نبمث ًمبیرقت سررب درول یر د ط رمتخمس .نسا مه نی چ د ر نهرح رثا اه وبمشل رثا تدر یدوب نسا ریثأت رثا رمتخمس ریب

آ

ابمق مشچ ل روپ درمب

.

4 - بختنم ياهروشک يداهن و يداصتقا تيعضو هب یهاگن

و وز ،وعلم ل فده وب وجوت مب ،وییهرت ،نیپا ، مزلآ ، متسهگ ا المر مهروشه زا ا

خمر مسا رب ویس ر اریا ،نیچ ، متسبرا ویهزج زا دمیه دمیصتقا ه مه

ویجرد ،و اریس دیلآرد ، هل لمخم دیلوت دمیه نییفیه یو یس دمیصتقا دازآ

ی رگ یدر د ب خمیر زا وه یمهروشه ؛ل ا ی رگ .د ا

یو یس دمیصتقا یه میه

وه یمهروشه ؛م د ی رگ .د رادروخرب یلامب دمه نیفیه ریظ زا

خمیر یه میه

سوتل یدر رد دمه نیفیه یو س دمصتقا ل رارق ط

یمهرویشه ؛مویس ی رگ .د ریگ

خمر وه د راد ییمپ دمه نیفیه یو س دمصتقا ه مه

میه نیی چ شیق

1. Divisia

31

رد یویج وفریی ارب ،شخب نیا رد وه نسا رهذ وب مزلا .نسا ررپ دمصتقا رد نل د خمر نیعض ،ولمقل مهرویشه ری ا ادیر دمیه نیفیه ، دمصتقا دازآ مه

درول ل ویارا سررب .دور

4 - 1 - يداصتقا يزاسدازآ خمر زا کی دمصتقا زمسدازآ دمیصتقا گتفمیی وعیسوت بمیزرا رد دیهه مه

وهزج زا .نسمهروشه امسسؤل

مب وقبمس ریبتعل رد وی یلز ویبتر رمیشت ا دازآ دی ب

دمصتقا

، جتیره نسا ویجرد ،جتیریه شز یس مسا رب . اریب دمیصتقا دازآ

ریه

نیب ددا ،روشه 0

مت 100 .نسا ره وچ وجرد روشه وب

دا د 100 کیدی رت درمب

،

دمصتقا رتدازآ نراد دهاوخ نیدب .1

ویب وجوت مب ،بیترت وتیسد

ویسسؤل دی ب ،جتیریه

وب هه وتسد وس رد مهروشه ل رارق ریز اروی

:د ریگ

- آ دمصتقا دازآ یرز وه یمهروشه نیب مه

70 میت 100 دازآ مهدمیصتقا ،دیرمب

.د راد - آ یرز وه یمهروشه مه

نیب 60 مت 69 .د راد دازآ طسوتل مهدمصتقا ،درمب

- آ دمصتقا یرز وه یمهروشه نیب مه

0 مت 59 .د راد وتسب مهدمصتقا ،درمب

( رادوز 1 ) ، نیعض دازآ مصتقا د ر ا فرصل ادر روشه

یسررب درول مه

لمس رد ار 2015

ل مش ل یدهمشل وه روط مزه .دهد

، متیسهگ ا مهرویشه ،دویر

نپا مزلآ وب

بیترت وجرد دوب اراد مب دمیصتقا دازآ

8 / 75 ، 8 / 73 3 / 73 یدر رد

.د راد رارق دازآ مهدمصتقا مه

نی چ وییهرت متسبرا روشه د ویب

ت بییتر ویجرد میب

دمصتقا دازآ 2

/ 63 1 / 62

، یل دازآ طیسوتل مهدمیصتقا یدر رد مهرویشه .د یرمب

یی اریا ویس ر ،نیچ وب

بییترت ویجرد میب دمیصتقا دازآ

7 / 52 ، 1 / 52 8 / 41 رد

ل رارق وتسب مهدمصتقا یدر .د ریگ

1 . وجرد وه یمهروشه ،جتیره دمی ب د ب وتسد مسا رب نیب دمصتقا دازآ

0 مت 49.9 ،)وتسب لمه دمصتقا(

نیب 50 مت 59.9 دمصتقا(

ًمبیرقت نیب ،)وتسب 60

مت 69.9

،)دازآ طسوتل دمصتقا(

نیب 70 مت 79.9

ًمتدزا دمصتقا(

نیب )دازآ 80

مت 100 .د راد )دازآ لمه دمصتقا(

32

رادومن 1 . يژرنا تدش و يداصتقا يدازآ ،بختنم ياهروشک

2015

* رد ر ا ادر مهمتید 100

یدر برض .د ا

وتفمی :عب ل یداد زا یدمفتسا مب قیقحت مه

جتیره مه IEA

وجرد وسیمقل مب یل ری ا فریصل ادیر دمصتقا دازآ

ویه نیفمیرد اویت

ییمپ ر ا ادر یو س زا بتارل وب وتسب مهدمصتقا وب نبس رتدازآ مهدمصتقا ن

ریت

وب ،د رادروخرب مهدمیصتقا نییا نییب ر ا ادر یو س ا مفت وه روط

3 یلا 5 ریبارب

رادوز ( نسا 1

.)

4 - 2 - يداهن تيفيک وب ار بوخ ارزکح خمر ،ارگدمه م اددمصتقا اریب دی اوتب ویه رمییعل او ا

یزاد ا ریگ خمر دمه نیفیه یدریه یفرعل ،دور یدمفتسا

خمیر .دی ا ی ارزکح

بوخ نیگ میل زا 6

ریز خمر المر قح رمهظا رظ

، یوگخسمپ امیبث

، یسمیس ریثا

شخب

،نل د نی اوق نیفیه

،ااررقل نیزهمح و مق

لرت ه دمسف یل وبسمحل .دویر

خمر ل عس وه یدر فرعل مه ار ملزمیس دمیه نییفیه س د دح مت د ه

ل مش و لاد رد ،د هد

5 / 2 - همح(

)تیعض نیز 5

/ 2 .د راد مسو ) وق نیزهمح(

( رادوز 2 )،

رد ار یسررب درویل مهرویشه ر ا ادر بوخ ارزکح نیعض

لمس 2015 ل مش ل یدهمشل وه روط مزه .دهد

رد بویخ ی ارزکح خمر ،دور

متسهگ ا ، مزلآ مهروشه نپا

وب بییترت 53 / 1 ، 52 / 1 35 / 1 یل دیرمب ؛ ارمیبا ویب

ید .نسلامب نبثل مهروشه نیا رد دمه نیفیه یو س ،رگ مه

نی چ ارزکح خمر

نیچ اریا ،ویس ر مهروشه رد ویب

بییترت 73 / 0 - ، 91 / 0 - 43 / 0 - میش ویه نیسا

ل خمیر ، آ ریب ی یا .نیسا تیعیض رمیسب یدوب ف ل دمه نیفیه یو س دهد

75. 73. 73.3

63. 6.

5.7 5.

4.

7.6 . .6 .3 5 .4 33.7 .3





4

6



دمصتقا دازآ ر ا ادر

33

.53 .5 .35

-. -. -.43

-.73 -.

. .76 .6 .3 .5 .4 .337 .3

-.

-.

.

.

.

مزلآ متسهگ ا نپا ویهرت متسبرا نیچ ویس ر اریا

دمه نیفیه ر ا ادر

ف ل وچرگا ، متسبرا ویهرت روشه د ارزکح نسا

، ،ویس ر مهروشه وب نبس ملا

.د راد رتهب دمه نیفیه یو س بتارل وب نیچ اریا

رادومن 2

،بختنم ياهروشک يژرنا تدش و يداهن تيفيک . 2015

وتفمی :عب ل یداد زا یدمفتسا مب قیقحت مه

مهج ک مب مه IEA

ل ر ا فرصل ادر دمه نیفیه خمر وسیمقل مب ویچ ره وه نفمیرد اوت

ل شهمه ر ا فرصل ادر ،درمب رتلامب مهدمصتقا دمه نیفیه یو س ویب مزلا .دیبمی

وب ر ا ادر یو س ف تخا وه نسا رهذ رد لامیب دمیه نییفیه مب مهدمصتقا رد یژی

نییمپ دمه نیفیه یو س مب وسیمقل رادوز ( نسا وسحل رمیسب ،رت

2 .)

5 - قيقحت شور

نپ وهد تف کور نیل ا عوق زا 1970

ویب ر ا یارمه وب وجوت ار رض ، یژیی

، ری ا ادیر ااریییتت ییضوت اریب ویییزت ش ر زا یدمفتسا تع ی مهروشه رد روئت ویمپ رب وه خمر وییزت ش ر رد .نسا یدر ر ا یزوح امعلم ل هیا عوضول ریثا( ری ا ادر عززت اارییتت ،نسا ددا خمر رمتخمیس ریثا د ویب )ایه

1

یارمه ل وییزت2

رد ریییتت زا یرم ر ا ادر رد رییتت ، رمتخمس رثا زا روظ ل .دور

نیلمعف بیهرت وه نسا دمصتقا مه

نسمیس مه ، تع ی وعسوت ویبمج

یمیج میضمقت

رثا ید ه فرصل نسمیس

مه ریییتت ویب یارمه رثا .د تسه رثؤل آ رب دمصتقا ه

ر نییلمعف بییهرت زا اقتیسل ری ا لمیخ ادیر رد ریییتت زا رم ر ا اد میه

1. Structural effect 2. Efficiency effect

34 ریییتت ، ری ا نیزیق ، ولو کت نفرشیپ وچ هلاوا قیرط زا وه دراد یرمرا دمصتقا

ر ا یارمه مه

نی چ نحت ر ا مضمقت نیریدل ریثأت

یل رارق .درییگ طیسب اریب

برض مرف ادتبا ر ا ادر وییزت ضمیر ویب ر ا ادر خمر

تییرعت رییز ارویی

ل دور :

( 1

𝑉_t=^E_Y^t )

t = ∑ (^E_Y^it

it) (^Y_Y^it

t)

i = ∑ I_{i it}S_it

آ رد وه

E_t

لمس رد ر ا فرصل اه ،t

E_it

شیخب ر ا فرصل لمیس ردi

،t Y_t

لمس رد هخاد لمخم دیلوت

، t Y_it

شخب رد )دیلوت( دمصتقا نیلمعف اییل لمس ردi

t

( اه ر ا ادر ،قوف و بار .نسا

V_t

وب ار ) ( شیخب ره ر ا ادر زا عبمت اروی

I_it

)

( دمصتقا نیلمعف اه زا شخب مهس

S_it

ل یرشت ) .د ه

ضرف دی ه ط یر د رفی مت

یر د عوززلT

اارییتت

V⁰ زا

V^T وب د بریض وییزت هه مرف اروی نیا رد ،د ه رییتت

هلما لولرف ریز اکر وب1

ل د ب :د ور

( 2

D_tot=V^T )

V⁰ = D_str. D_int. D_rsd

D_tot وه ر ا ادر اارییتت اه رگ میب ل

درمب

D_rsd ویه نیسا د مزسپ ارمبا

رد ش ر مه ( زتیرمگل نیگ میل می وید رشیف وچ ی وب وییزت وه )LMDI

ایلمه روط

ل ممز ا .نسا رفی ربارب ،دور

مه

D_str نی چ بیهرت رییتت رمتخمس رثا ید هد مش

دمصتقا نیلمعف

D_int

یارمه دوبهب رثا رگ میب ل

درمب . ااریثا رادیقل وبیسمحل ارب

خمر مققحل ، یارمه رمتخمس رد فهتخل مه

بلمق ش ر د

، هه رب ویمپ خمر

زریپسلا

،زریپسلا المر(2

،ورمپ هپر -

، مس لمررمل - ثروجا یدیا

)رشیف لآ ریب

وییمپ

خمر میژیوید میژیوید المر(3

نیگ میل بمسح

میژیوید نیگ میل

فرعل ) زتیرمگل

ره ید خمر نیا میل رد .د ا یدیا خمر ،تهتخل مه

وب رشیف لآ ایلد

نییهبمق ویییزت

ریمس وب نبس رتشیب نیبوه ل زا المه ش ر

مه درول وعلم ل نیا رد وه نسا رادروخرب

خمیر د یسد ه نیگ میل زا خمر نیا .نسا وتفرگ رارق یدمفتسا زریپیسلا ویرمپ

طبا ر مسارب ل دج

1 ل وبسمحل .دور

1 . مزلا وب ر آدمی نسا وه زا نهج

، روئت مکلا وییزت وب شیب زا د یی رثا دوج دراد

،ملا رد ازا وب ایلد

گدیچیپ نید دحل

مه دوجول اد چ یدمفتسا درول رارق

وتفرگ نسا ،یپول(

2006 .) 2. Laspeyres

3. Divisia

35

لودج 1 صخاش . يژرنا تدش هیزجت رد رشيف و هشاپ ،زريپسلا یلماع ود ياه

رثا زريپسلا

هشاپ رشيف

رمتخمس

Dstr( Lstr=∑ S_{i i}^TI_i⁰ )

∑ S_{i i}⁰I_i⁰ P_str=∑ Si _i^TI_i^T

∑ S_{i i}⁰I_i^T Fstr= √Lstr . Pstr

یارمه

D_int( L_int=∑ Si _i⁰I_i^T )

∑ Si _i⁰I_i⁰ Pint=∑ S_i^TIiT

i

∑ Si _i^TI_i⁰ F_int= √L_int . P_int

،ویل ا :عب ل 2003

یدیر وبیسمحل رمتخمس رثا وچ م چ ، برض مرف مب وییزت درکی ر رد کیچوه

ریت زا

رثا نیا رادقل رگا ،نکارب نسا وتفمی شهمه ر ا ادر خمر ،درمب دحا وریب

رت

رد ویتفمی شیاییفا ری ا ادیر ویه نیسا آ رگ میب ،درمب دحا زا نیقیقح

رمتخمیس

نیلمعف نیلمعف نهج رد رتشیب دمصتقا مه ر ا مه

.نسا یدره نهرح رب میه

نیی چ

یدر وبسمحل یارمه رثا رگا وریب

رت ر ا ادر شیایفا نهج رد رثا نیا ،درمب دحا زا

رگا یدره ازا کچوه

رت مزلا .نیسا ری ا ادیر شهمیه ید هد مش درمب دحا زا

وب وه نسا رهذ ویییزت .دراد رمییسب نیزها وییزت جیمت ایهحت رد ملز یر د بمخت ا

ل ر ا ادر زمی و ملز د ش ر .درمب ملز رس و ملز د وییزت اکر د وب د اوت

دیصقل لمس ویمپ لمس نیب ر ا ادر اارییتت دراد ملز یر د د مه ت اما طا وب نتفرگ رظ رد دب لمس

مه ل میل ل وبسمح

ریظ رد اییلد وب م د ش ر رد ملا ،دور

لمزت اما طا نتفرگ لمس

مه قییقد اکیر وب ر ا ادر وییزت ایهحت ، ارویی ریت

ل ل وتفرگ یرهب ایهحت وییزت ارب درکی ر نیا زا وعلم ل نیا رد وه دریگ .دور

6 - بختنم ياهروشک يژرنا تدش صخاش هیزجت یبرجت جیاتن

،شخب نیا رد میب بیخت ل مهرویشه ری ا ادر خمر وییزت وب طوبرل جیمت

یدیا خمر زا یدمفتسا ل ویارا ملز رس درکی ر مب رشیف لآ

نیسا رهذ وب مزلا .دور

سررب درول ملز یر د وه 2015

- 1990 ویمپ لمس 1990

.نسا یدر وتفرگ رظ رد

6 - 1 - آ ،ناتسلگنا ياهروشک رد يژرنا تدش راتفر هیزجت نپاژ و نامل

( مهرادوز 3

( ،) 4 ( ) 5 میزلآ ، متیسهگ ا مهروشه ر ا ادر رمتفر وییزت )

یدیا رشیف خمر زا یدمفتسا مب ار نپا ملز یر د ط لآ

2015 - 1990 ل مش .د هد

36 ل یدهمشل وه روط مزه یسررب درویل یر د یط متسهگ ا رد ر ا ادر د ر ،دور

( ویمپ لمس وب نبس 1990

وب ،یدوب شهمه ) لمیس رد وه روط

2014 ویب ًمیبیرقت 0.55

وب ممخ نف مرگوهیه .نسا یدیسرGDP

مه نی چ یط رمتخمیس ریثا ،رادوز مسا رب

لمس مه 98 - 1994 وریب رت وب آ زا نپ یدوب دحا زا لمس زا یژی

2000 ویب دیعب وب

رح ر ا ادر شهمه نهج رد وتفمی شهمه دحا زا رتزه نسا یدره نه

؛ ارمیبا وب

نیلمعف نهج رد رمتخمس اارییتت ،دعب وب لمس نیا زا ،رگید ر ا مه مه

.نسا یدوب رب

وب یی یارمه رثا لمس زا یژی

2000 رمیتفر ویییزت ،عویززل رد .دراد شهمه د ر دعب وب

متیسهگ ا ری ا ادیر لامب شهمه ایلد وه نسا آ زا همح متسهگ ا ر ا ادر وب لمس زا نپ یژی 2000

نزس وب رمتخمس اارییتت یارمه دوبهب ، نیلمعف

رتزه مه

ر ا ل رب رمب .د

یل مش مزلآ ر ا ادر رمتفر وییزت یر د یط ری ا ادیر دی ر ویه دیهد

ویب ،یدوب شهمه ویمپ لمس وب نبس سررب لمیس رد ویه رویط

2014 ویب د دیح 0.6

وب ممخ نف مرگوهیه رGDP

.نیسا یدییس میه

نیی چ دوج میب دمیصتقا میزلآ ویه نییا

ر ا یارمیه دوبهب ملا ،دراد رب میه

نیی چ ایدیعت نیهج رد رمتخمیس ااریییتت

نیلمعف شهمه ر ا مه

وب ،ویمپ لمس وب نبس رب لمیس زا نپ یژی

2000 یدمیتفا قمیفتا

دی ر وه نسا آ رگ میب یی نپا ر ا ادر رمتفر وییزت .نسا لمیس زا ری ا ادیر

2000 وب ،یدوب شهمه ویمپ لمس وب نبس دعب وب لمیس رد ویه روط

2014 ویب ًمیبیرقت

0.8 ه ی مرگوه وب ممخ نف وب یی نپا رد .نسا یدیسرGDP

لمس زا یژی 2004

،دیعب وب

نییوقت ر ا ادر شهمه نهج رد رمتخمس اارییتت یارمه دوبهب رثا د ره یدی ه

یدوب رگیدکی .د ا

ل ،عوززل رد ویجرد زا ویه نپا مزلآ ، متسهگ ا مهروشه رد وه نفگ اوت

ااریییتت یارمیه دویبهب ریثا د ،دی رادروخرب یلامیب دمه نیفیه دمصتقا دازآ نیلمعف نهج رد رمتخمس ر ا رتزه مه

رب

، شهمیه نیهج رد رگیدیکی ید ه نیوقت

رهذ وب مزلا .د تسه ر ا ادر رویشه د ویب نبیس متیسهگ ا رد وزیت نیا وه نسا

وسحل نپا مزلآ .نسا رت

37

رادومن 3 ناتسلگنا يژرنا تدش راتفر هیزجت .

وتفمی :عب ل قیقحت مه

رادومن 4 ناملآ يژرنا تدش راتفر هیزجت .

وتفمی :عب ل قیقحت مه

رادومن 5 نپاژ يژرنا تدش راتفر هیزجت .

وتفمی :عب ل مه

قیقحت



.

.4

.6

.



.

   3 4 5 6 7      3 4 5 6 7      3 4

رمتخمس رثا ر ا ادر یارمه رثا



.5



.5

   3 4 5 6 7      3 4 5 6 7      3 4

رمتخمس رثا ر ا ادر یارمه رثا



.

.4

.6

.



.

   3 4 5 6 7      3 4 5 6 7      3 4

رمتخمس رثا یارمه رثا ر ا ادر

38



.

.4

.6

.



.

   3 4 5 6 7      3 4 5 6 7      3 4

یارمه رثا رمتخمس رثا ر ا ادر

5 - 2 - ناتسبرع و هيکرت ياهروشک رد يژرنا تدش راتفر هیزجت

( مهرادوز 6

( ) 7 )،

زا یدمفتیسا میب ار متیسبرا ویهرت ر ا ادر رمتفر وییزت

یدیا رشیف خمر ملز یر د ط لآ

2015 - 1990 یل میش ویه رویط میزه .دی هد

ل یدهمشل ط ویهرت رد ر ا ادر ،دور

لمیس میه 96 - 1990 یدویب یشیایفا

، ویه

زا .نسا یارمه مدا آ هیا ایلد لمس

1999 دعب وب

، وب یج لمس میه 02 - 2000 ریثا ،

وب وتفمی شهمه د ر یارمه لمس زا یژی

2003 دعب وب

، ویب نبیس ر ا یارمه دوبهب

ل یدهمشل ویمپ لمس لمیس زا نسا رهذ وب مزلا .دور

2004 ااریییتت نیهرح ،دیعب ویب

وهزج زا .نسا یدوب ر ا ادر شهمه نهج رد یی رمتخمس مهل

ریت دویبهب اییلاد نی

زمسدازآ ،ویهرت رد ر ا ادر نزیق

مه قمب ا ر ا نسمیس

مه میب ویهرت ر ا

یش متسبرا ر ا ادر رمتفر وییزت .نسا مپ را ویدمحتا یل م

ادیر دی ر ویه دیهد

یارمیه رمتخمس اارثا .نسا یدوب شیایفا ویمپ لمس وب نبس سررب یر د ط ر ا لمس زا ابق مت 2000

نیهرح ری ا ادیر شیاییفا نیهج رد رگیدیکی میب متیسارزه

دره ی د ا لمس زا . 2004

لمیس ویب نبس متسبرا رد ر ا یارمه دوبهب د چ ره دعب وب

قمفتا ویمپ یدمتفا

، نیلمعف نهج رد رمتخمس اارییتت ملا ر ا مه

ادیر شهمه رثا ،رب

،نیسا ویتفمی شیاییفا وییمپ لمس وب نبس ر ا ادر نیمه رد یدره ث خ ار ر ا وب لمس رد وه روط 2014

د دح 1.3 وب ممخ نف مرگوهیه .نسا یدیسرGDP

وب جیمت وب وجوت مب ل ،یدلآ نسد

ه نفگ اوت وه متسبرا ویهرت مهروشه و

رظ زا

وجرد ر ا ادر رمتفر ،د راد رارق طسوتل یدر رد دمه نیفیه دمصتقا دازآ

د راد ت مفتل

، وب رتشیب رد ویهرت رد وه روط لمس

مه دوج ر ا فرصل رد یارمه ،

لمحرد ،دراد .نسا بلما رثا یارمه مدا متسبرا رد وه

رادومن 6 هيکرت يژرنا تدش راتفر هیزجت .

وتفمی :عب ل قیقحت مه