جایگاه کاندینسکی در نزاع میان صورت و محتوا

*

اوتحم و تروص نایم عازن رد یکسنیدناک هاگیاج

2**یلاع هیضرم ،¹یرصن ریما .ناریا ،نارهت ،ییابطابط هملاع هاگشناد ،یجراخ یاهنابز و تایبدا هدکشناد ،هفسلف هورگ رایداتسا ¹ .ناریا ،نارهت ،ییابطابط هملاع هاگشناد ،یجراخ یاهنابز و تایبدا هدکشناد ، ،رنه ی هفسلف دشرا سانشراک ² )92/2/15 :ییاهن شریذپ خیرات ،91/11/21 :هلاقم تفایرد خیرات(

هدیکچ نیزگیاج تروص و مرف یعازتنا ی��شاقن رد هک لیلد نیدب .دریذپ یم تروص ینوگانوگ یاه هوی��ش هب رنه رد عازتنا د��قن هاگدید زا :دومن میسقت یساسا هاگدید ود هب ار یعازتنا رنه دقن ناوت یم یلک روط هب .دندرگ یم یناهج -نیا ِسوملم یاه هژبا هقلع نودب ی هژبا رب ینبم تناک ی هیرظن زا مسیلامرف .یتاذ یارگاوتحم یسانش ییابیز هاگدید زا و یتسیلامرف یسانش ییابیز هک دندوب دقتعم اه تسیلامرف .تسا هتفای شرتسگ یتناکاسپ ِنازادرپ هیرظن یارآ رد و هتفرگ همشچرس تیاغ نودب تییاغ و یسانش ییابیز ،هیرظن نیا لباقم رد .تسا رنه یاوتحم ،دوخ و دو��ش یم یشان رنه تروص زا اهنت یتخان��ش ییابیز ی هفطاع یگژیو رب دیکأت اب اه یلگه .دنا ینورد یاوتحم رگنایب یرنه یاه تروص نیرت یلاع ،لگه ر��ظنم زا .دریگ یم رارق یلگه ی��تاذ هاگدید ود نیا نتشاد رظن رد اب .دنا هتسناد رنه رد تروص و کبس لوحت ببسم ار نارود حور زا زا یشان تارّیغت ،رنه رگنایب قلعت هتسد مادک هب دشاب یم نردم ی هرود رد عازتنا نایرج ناراد هیلاط زا هک ،یک��سنیدناک هک دو��ش یم حرطم ش��سرپ نیا نیا ؟دنت��سه گنر و مرف یابیز یاه یزاب ًافرص ای و دریگ یم رارق ارگانعم یاه شنیرفآ ی هرمز رد یک��سنیدناک راثآ ایآ ؟دراد هب رذگهر نیا زا و هتخادرپ یکسنیدناک یاه هشیدنا و ارآ لیلحت هب ،یتاذ و یت��سیلامرف ی��سانش ییابیز ی��سررب نیح هلاقم .دزادرپ یم اوتحم و تروص نایم عازن رد یکسنیدناک صاخ عضوم نییبت

یدیلک یاه هژاو .یتاذ یسانش ییابیز ،یمیظنت یسانش ییابیز ،ویتکژبوس ،ویتکژبا ،اوتحم ،تروص

.دشاب یم »یکسنیدناک یلیساو هاگدید زا رنه یونعم و یدام ثیح« ناونع تحت مود هدنراگن دشرا یسانشراک ی همان نایاپ زا هتفرگرب هلاقم نیا ^* .E-mail: Shirin.Aalee@gmail.com ،021-88745438 :ربامن ،09121711893 :نفلت :لوئسم هدنسیون^**

و نادنمرنه نایم زابرید زا مرف و اوتحم نیبام تبسانم يگنوگچ تبسانم یسررب هک تفگ ناوت یم .تسا هدوب ثحب دروم رنه نارظان يقلت ربارب رد .ددرگ یمرب وط��سرا نارود هب یرنهرثا کی رد رو��کذم هب مرف فّرعم هک دراد رارق وطسرا رظن ،دیلقت ناونع هب رنه زا نوطلافا شقن رب ار یو دیکأت هک ،تسا يرنه حلاصم ي هدنهد نامزاس ناونع زا دیاب یرنهرثا راتخاس ای مرف هک دوب دقتعم وطسرا .دهد یم ناشن مرف بطاخم رد ار یفرگش ۀبرجت هک دشاب رادروخرب یتسرد تلکسا نانچ وطسرا داقتعا هب .ددرگ بطاخم هاگدید دقن تلوهس هب رجنم و دزیگنارب نراقتو دومن نراقتمان و ت��شز زیچره هب دناوت یم حیحص بلاق کی یور شیپ دیدج ییایند شیا��شگ تذل هب ار دنمرنه و هدی��شخبپ .دومن دهاوخ لئان بطاخم نایاپ ًابیرقت ،یرگید رب یکی هبلغ و اوتحم و مرف هلداجم هزور��ما ِدوخ هب رتشیب ،زورما هاگن .ت��سا هدی��سر یلداعتم هجیتن هب و هتفای زونه اما .رثا کی یاوتحمو مرف نیب هعزانم ات ،تسا فوطعم یرنهرثا توق هب دقن نایرج رد ًاصوصخ یرگید رب یکی نتفرگ ی��شیپ ثحب رنه رد یکب��س ناونع هب اوتحم رب مرف هبلغ عقاو رد .ت��سیقاب دوخ ی هیرظن رد ناوت یم ار رما نیا ی همشچرس .دش هضرعو هتفریذپ نردم دوخ هیرظن نیا یاول تحت دنمرنه یهورگ .تفای ابیز رما باب رد تناک ای هیام نورد زا مرف یزاین یب .دندرک یفرعم ت��سیلامرف ناونع هب ار دهعت زا ندرک یلاخ هناش یعون و دیماجنا ضحم مسیلامرف هب اوتحم .دروآ ناغمرا هب ار یرنه بو��سنم رثا یاوتحم و موهفم هب ار ت��لاصا هک یر��نه رد ا��ما لیدبتو تفرگ یم رارق اوتحم ی هطلس تحت لماک روطب مرف ،تشاد یم رثا یاوتحم ی هئارا و نایب تمدخ رد اهنت هک د��ش یم یا هلی��سو هب رد طقف هک ییاوتحم ،دش یم اوتحم یلیِفُط مرف .دوب بطاخم هب یرنه شقن و هاگیاج ،یرنهرثا زا هنارکفتم و رادمدرخ یاهریسفت و اه لیوأت رنه نازادرپ هیرظن و نافوسلیف هک تسا یعضوم نیا و .تشاد ییازسب هک لگه شیردرف .دندومن رایتخا اه یتناکاسپ و تناک یارآ لباقم رد رد ام« هک تسا رواب نیا رب ،ت��سا هدات��سیا تناک لباقم عازن نیا رد یم مشچ هب هطساو یب هچنآ هب ،تسخن هلهو رد یرنه رثا کی یسررب نآ ینعم ای نومضم ناسرپ هک تسا نآ زا سپ و میراد هجوت ،دروخ .تسین ییاهن هطساو یب رابتعا یاراد ام یارب یجراخ رصنع .میوش یم ،دشخب یم حور ینوریب هدیدپ هب هک ار ینعم ینعی ؛نورد هبنج سپ ،دنک یم تللاد دوخ ینورد حور رب هک ینوریب رصنع .مییازفا یم نادب ،دراد تللاد یرگید زیچ رب هکلب ،تسین یجراخ هبنج و دوخ فرعم هتفهن شا یقلاخا سرد رد نآ ی��نعم هک لیثمت ای دامن کی دننام

دوخ رب و تسا ینعم کی رب یتراشا ،دوخ ،هملک ره ،عقاو رد .ت��سا هن ،ت��سا راد ینعم یقادصم نینچ هب یرنه رثا کی .درادن ی��تللاد یگتفروت و یگدمآرب ،حطس ،اه ینحنم ،طوطخ رابتعا هب افرص هکنیا تیفیک ای تاملک یاوآ ،نینط ،یزیمآ گنر هاگد��ید زا حلاصم یاه هدنسب ،دنبای یم دربراک و دنا یرنه حلاصم اب بسانتم هک یرگید یاه و ناور ،سوسحم ،هدوب ینورد یباداش زا راشرس دیاب یرنه رثا .دوش یم یرنه رثا مان نآ رب ام هچنآ تسا نیا .دشاب حور و نومضم یاراد .)53و 52،1387،نایدابع( »میهن یارآ و رنه رد او��تحم و مرف نایم عاز��ن رب زکرمت اب هلاقم ن��یا زا یکسنیدناک ینادرگیور تلع دراد دصق ،نازادرپ هیرظن و هف��سلاف نشور ار لماک عازتنا تمس هب شخرچ و شیوخ نامز یرنه تنس نرق رد یعازتنا یشاقن ی هویش نایناب زا ، ¹یکسنیدناک یلیساو .دیامن ای تروص چیه هک دوش یم قلاطا یرنه هب یعازتنا رنه .تسا متسیب اه گنر زا طقف و تسین ییاسانش لباق نآ رد ناهج رد یعیبط یلکش .دریگ یم هرهب دوخ میهافم نایب یارب یعیبط ریغ و یلیثمت یاه مرف و دوش قلاطا یرنه عون ره هب دناوت یم عیسو ییانعم رد حلاطصا نیا هب ًامومع یلو دنک یمن ییامنزاب ار تخانش لباق یاهدادخر و ایشا هک دیلقت هنوگره زا هک دوش یم قلاطا نردم رنه یاه شنیرفآ زا هنوگ نآ یاه شور زا یرایسب ی هصخاش .دنادرگ یور نآ یزاس هیبش ای تعیبط رانک ار سوسحم و دوهشم تیعقاو ییامنزاب تنس هک تسا نیا عازتنا ار یرصب کرد یارب هزات یعادبا و درامش یم تیمها مک ای و دراذگ یم دهد یم لکش رییغت ار یعقاو لاکشا ،یعازتنا رنه .دراگنا یم رنه ساسا دصق کبس نیا .دوش تیوقت بطاخم یرصب مهف ات دنک یم رت هداس ای ناخروم ی هتفگ هب .دهد ناشن ار ایشا رهاظ زا رت ینورد یموهفم دراد 1910لاس دودح هک تسا یشاقن نیتسخن یکسنیدناک ،نردم رنه نآ زا سپ و تسا هدرک هضرع ار هنایامنزاب ریغ ًلاماک یشاقن نیتسخن یرنه بتاکم و اه شبنج زا یرای��سب رد نردم یعازتنا رنه هک دوب .دش هدنارورپ فلتخم رنه زا سوسحم و ینیع رصانع رگید و مادنا لماک فذح هب هجوت اب صوصخ هب و یعازتنا ناشاقن ایآ هک دوش یم حرطم شسرپ نیا ،یشاقن و دنتشاد رنه هب یتسیلامرف یشرگن ،تسا نآ نایناب زا هک یکسنیدناک قیقد یسررب اب ؟دنا هدوب اه گنر و لاکشا ،طوطخ یزاب هب دقتعم ًافرص اوتحم و تروص نایم عازن هرابود ،ناملآ مهدزون نرق یتسیلا هدیا تنس .دنا هدات��سیا نآ نیزاغآ ی هطقن رد لگه و تناک هک ددرگ یم حرطم

همدقم

اوتحم و تروص

و تخان��ش هزوح زا دوخ تناک ی��سانش ییابیز رد يیابیز هزوح يیابیز هزوح للاقتسا زا تبحص يتقو عقاو رد .دشاب یم لقتسم قلاخا هزوح نورد يروص ياه ماظن طسوت )يیابیز( نآ دعاوق مامت ،دوش يم ،يیابیز هرابرد ام ياه تفایرد ی همه هک انعم نادب .ددرگ یم دودحم رنه رنه فلتخم ياه هزوح ي��نورد تاب��سانم زا يروص ياه تواضق هب

هزوح هب ار دوخ یفسلف ماظن تناک ،رگید ترابع هب .دو��ش يم طوبرم و للاقتسا زا يیابیز هزوح .دنک يم میسقت تخانش و يیابیز ،قلاخا ياه هزوح هب دیابن نآ تفایرد يارب سپ .تسا رادروخرب يراتخمدوخ

کی دروم رد هک تسا نینچ تناک ی��سانش ییابیز .درک عوجر رگید مکح ویتکژبو��س یورملق رد اهنت زین و نآ تروص هب هجوت اب اهنت هژبا هسفن یف و تسا هژبا تیاغ و انعم زا یا هدیکچ تروص .ددرگ یم رداص هب« تذل ی هنیمز هک دنک یم رارکت تناک .ددر��گ یم لصاح نهذ رد یسانش ییابیز مکح ،ناس نیدب .دراد رارق »هژبا تروص رد ضحم روط دقن« هب اهنت و دوش یمن هژبا زا شناد و تخان��ش ریگرد ناونع چیه هب مهم رصانع رگید زا .دزادرپ یم »ینهذ یاوق تخان��ش و هژو��س مکح مکح رد »یگقلع یب« موهفم ،مهدزون نرق م��سیلامرف ی هیرظن یارب رد یدونشخ و تیاضر .تسا »هقلع نودب دوجو« ای و ی��سانش ییابیز ،هجوت چیه نیاربانب سپ ،ت��سا دوجوم قایت��شا و لیم زا یهت ِمکح تناک ،هکنیا رگید .درادن دوجو ه��سفنل هژبا دوجو هب یا هقلاع و هغدغد ،تسا قمعت و دومن هب هتسباو لماک و ضحم روط هب مکح هک دیوگ یم رد هک همهاف و لایخ یاو��ق »دازآ یزاب« زا هدنهد مکح ی هژو��س اریز ،تناک ط��سوت ییابیز بیترت نیدب .درب یم تذل د��نا مهاب یگنهامه نیا هک ییاجنآ ات ،دو��ش یم فیرعت هژبا »دنم تیاغ تروص« ناونع هب و انعم زا تروص .د��شاب »تیاغ« زا یدومنزاب هنوگ چیه نودب تفایرد ،تروص ِدو��خ و ددرگ یم ادج هد��ش کاردا ی هژ��با تایح ای مو��هفم

.(Elie Caslin,1998,23) دوش یم هقلع یب و یلمأت ی هژوس یاوتحم و هتخیگنارب ویتکژبو��س مسیلآ هدیا ط��سوت م��سیلامرف ی هیرظن دنمرنه( یسانش ییابیز تیلاعف زکرمت هب رجنم ًاتعیبط و ،دش هتشارفارب یسانش ییابیز تنس .دیدرگ هسفن یف تروص هب هتسباو ورملق رب )رظان ای زکرمت رنه یاوتحم ی هدنهد لکش ناونع هب تروص رب تناک ویتکژبوس نرق للاخ رد مکح ی هوق دقن یارگ تروص ی هیرظن نآ زا سپ .دو��من .دش لوحت و رییغت راچد مهدزون میبای یم رد ،مینک یم هجوت رواهنپوش یسانش ییابیز هب هک یماگنه دلوم ،تیعقاو و هبرجت باب رد وا ی هفسلف یتناک لوصا و اه همشچرس هک ،یگقلع یب میهافم یور رب همه زا لوا هک تسا هناسانش ییابیز یا هیرظن زکرمت و هقلع یب و اتسیا لمأت نیا .تسا هدش انب لمأت ًاصوصخ و رکفت یاه هدیا یورملق هب هک دزاس یم رداق ار دنمرنه ،کاردا ِدوخ رب ضحم و دند��شن ²»یفاک لیلد لصا« دراو زونه ،اه هدیا .دو��ش دراو ینوطلافا اه هدیا یزاسراکشآ .دنتسه تارثکت مامت و ناکم ،نامز زا جراخ نیاربانب کیدزن هسفن یف ناهج هب ار ام هک تسا یهار نیرت هاتوک ،دنمرنه طسوت هلصاف تناک زا رواهنپوش هک تسا هطقن نیمه رد .(Ibid,31) دنک یم یزاسراکشآ ی هفیظو نتشاد ررقم اب رواهنپوش هک تفگ ناوت یم ،دریگ یم رواهنپوش .دنک یم لوحم رنه هب هناسانش یتسه یشقن ،رنه طسوت هدیا و لیصفت ،حرش تناک ءارآ هبا��شم ار یلمأت و یدوهش ی��سانش ییابیز ریثأت رخأتم یتسیلامرف یاه هیرظن رب رما نیا هک د��شخب یم هیفصت یخیرات و یراصحنا یزکرمت هب ار دوخ هجوت هک ییاه هیرظن ،تشاذگ اه هیرظن نیا .دنا هت��شاد لوذبم ار یرصب و یکاردا ی هبرجت دعاوق ر��ب یسانش ییابیز زا »یمیظنت« تنس ار اهنآ ام هک دندوب یروما لما��ش متسیب نرق لیاوا و مهدزون نرق یاه هشیدنا زا یا هخاش نیا .میمان یم یلگه تافیصوت اب لباقت رد هناهاگآدوخ هک تسا خیرات و رنه ی هرابرد زا یگمه هک دبای یم همادا خیرات یلماکت ریس و اوتحم ،یرنه تروص زا تارظن زا یشخب همادا رد .دنتسه یکسنیدناک رکفت رد هتسجرب طاقن هدناوخ یتناکا��سپ هک ددرگ یم حرطم رنه نازادرپ هیرظن و نیدقتنم هتخادرپ رنه رد او��تحم و تروص نایم عازن هب هک ی��یاجنآ زا و هد��ش

.دنتسه تیمها زئاح دندرگ یم بو��سحم یک��سنیدناک نارصاعم و »نایارگ تروص« نایم نرق رمتسم تاشقانم هناقاتشم ³رلدیف دارنک ار رنه یخیرات تیلع ی هلئسم اب ار نآ ی هطبار زین و »نایارگاوتحم« و ییاسانش تناک ءارآ دقن رد رواهنپو��ش هک یرظن رلدیف .درک یم لابند ای دوهش زا یادج دناوت یمن« ساسحا هک نیا ،داد رارق هحول رس ار دومن تسانعم نیا هب رواهنپوش یارآ نتفرگ رظن رد اب هک »دوش هتفای کاردا یدومنزاب تقیقح زا هد��ش ییامنزاب ریوصت قلخ هب دو��خ ،نهذ ه��ک مهف« ی هبرجت زا حوضو هب »سا��سحا« ی هبرجت ،تیاهن رد .دزادرپ یم تسا کاردا زا »هنوگرگید و ادج یرما« ،ساسحا .ددرگ یم ادج »یکاردا ی هجیتن ،دوهش زا »ساسحا« ییادج نیا .(Elie Caslin,1998,51)

یرواهنپوش »قوفت و هبلغ« :دوب رلدیف ی هیرظن یارب یمهم یتسیلامرف و عطاق نورتس و ییادج نینچمه ،یرنه تیلاعف رد یدوه��ش لقع یخیرات ریغ یتفایهر نیاربانب و ینوریب یاه تبسن ای اوتحم زا مرف ییاهن ،یدوهش یرترب و هبلغ ،مسیویتکژبوس ،لماوع نیا .یرنه تادیلوت هب تیاده یتسیلامرف یسانش ییابیز هب ار رلدیف یگمه ،هاگآدوخان درط یگنهرف و یخیرات لماوع زا یرنه لمع للاقتسا زا عافد هب رجنم و درک هک یروط هب ،دنتسه رنه یاوتحم دوخ اه تروص هک دوب دقتعم وا .دش یلماکت ریس« ،رنه خیرات و ت��سا »تروص بان نایب« ،شنیرفآ فده رد ،دریذپ یمن رلدیف هک یزیچ .^(Ibid,67) تسا »اه تروص زا یناهج .دشاب یونعم یاوتحم زا ینایب تروص دیاش هک تسا نیا تقیقح یتسیویتکژبوس زیامت ی هیاپ رب ⁴دناربدلیه یسانش ییابیز ،رلدیف دننام هب ار دوخ نیاربانب و هد��ش انب ویتکژبا ورملق و ویتکژبو��س ورملق نایم یتفایهر یریگ لکش ، هجیتن .دنک یم دودحم یرنه یاه تروص فشک دزادرپ یمن ینوریب یاه تبسن یزاس ینیع هب رنه نآ رد هک تسا رگید دناربدلیه .دشخب یم تینیع ار ینورد تروص یاهراتخا��س اهنت هکلب یگتسویپ عون کی زا لکشتم و ت��سا یروص ،رنه یاوتحم دیوگ یم لیلد نیدب .تسا تعیبط زا »یتشادرب« رد ویتکژبوس یاه تروص نایم یرادیدپ یاهدومن دیلقت یارب یشلات ،رنه دناربدلیه رظنم زا هک تسا رایسب یزاس تروص و یهد لکش ،ینوریب تروص ی هئارا هکلب ت��سین ًلاماک یعیبط تیعقاو زا یرنه تیعقاو نیاربانب .تساهدومن نیا زا ام .^(Ibid,83) تسا عماج و لماک یموهفم »یرنه تیعقاو« ،ت��سادج دودحم و رصحنم ،»کاردا و شنیب« هب دناربدلیه یسانش ییابیز رسارس یاه شنک دقن رد دناربدلیه شور .تسا »یمیظنت« وا یسانش ییابیز و ،دنک یم رابتعا یب ار دوخ »عماج« تیعقاو هک یرنه شنیرفآ لقتسم رنه خیرات هک تسا دقتعم رلدیف دننام دناربدلیه .تسا رلدیف هبا��شم رد اهنت هک یلماکت یری��س ،دنک یم هئارا ار یرنه لمع ینورد لماکت و مرف ی هرظانم متسیب نرق لیاوا رد .تسا »شیوخ یرنه یهد لکش«

هک تسا یا هلئسم نیا .دزیمآ یم مه رد کبس یخیرات عوضوم اب اوتحم .دنک یم هراشا نآ هب هژیو هب نیلفلو یسانش ییابیز هب ًامئاد هب هک تسا یک��سنیدناک رصاعم ًاقیقد ،⁵نیلفلو شیرناه ،بلاج ی هتکن .تخادرپ یم اوتحم و مرف نایم دنیا��شوخان ی هلداجم .تسا رنه رد یکبس تلاوحت ی هلئسم هب نیلفلو ی هرا��شا یگنوگچ مهم یاه هتشون رد یخیرات تّیلع ی هلئسم باب رد »دیدرت« یعون دوجو هلئسم نیا .دزاس یم هجاوم یماکان اب ار عطاق و حیرص یخساپ نتفای ،وا

یسانش ییابیز رد کاردا ی هدیچیپ تاذ باب رد یرگن��شور هب رجنم ی هرابرد یکسنیدناک یاه هتشون اب نامزمه هک تشگ لگه یارگ خیرات شخب رد رفن نیرخآ نیلفلو ،تهج نیا زا .دوب خیرات و اوتحم ،تروص و لگه ثحابم هب یا هچیرد وا ی هیرظن و ت��سا »یمیظنت« تن��س ی هباثم هب ار کبس نیلفلو .دیاشگ یم یکسنیدناک صاخ یسانش ییابیز تمس هب و دریگ یم رظن رد ناهج باب رد ریغتم تاساسحا یزاس ینیع دنک یم تکرح ،مسیویتکژبوس ی هریاد یارو »یمیظنت« یسانش ییابیز .دیامن یم تیامح »تروص لقتسم ًلاماک لماکت« رب ینتبم یا هیرظن زا هک هک دیوگ یم کیسلاک رنه باتک رخآ لصف رد نیلفلو ،لاح نیا اب زا لقتسم هریغ و »یزاس هداس« ،»حوضو« دننام یرنه حیحص لوصا رنه خیرات هاگدید هک دریگ یم هجیتن نینچ و دنتسه تاساسحا ورملق نیا اریز ،تسا قیقد و تسرد ًاتبسن اهنت نامز زا کبس یریذپریثأت رد عورش رنه هک اج نامه تسرد و هدوب ریسم زا یشخب لماش اهنت هاگدید نیا . (Elie Caslin,1998,90) دشک یم تسد هار ی همادا زا ،دوش یم مغریلع یتناکوئن و یلگهوئن یاه هیرظن هنوگچ دهد یم ناشن یمگردرس هدینت مه رد دنناوت یم دنراد دوخ نیداینب یاضف رد هک یشحاف توافت ات یدعب فلاخم یاه هیرظن و مدقتم یتناکوئن مسیلا هدیا هاگدید زا ،دنوش ررقم رد نآ یناوتان ،یتسیلامرف یسانش ییابیز لضعم ،یکسنیدناک نامز یسح ره هکلب ،انعم ای یونعم یاوتحم تیمها ساسحا اهنت هن نتشاد .تسا رنه یطابترا تیاغ زا یروص یاهراتخاس رب دح زا شیب زکرمت اب یمیظنت یسانش ییابیز انعم و تاساسحا یزاسادج اب و ،یخیرات ینورد لماکت و کاردا ،شنیب یاه هشیر .دروخ یم تسکش »یرگید« اب طابترا یرارقرب رد ،تروص زا اب هک تسا نآ بع��ش و تناک ی هیلوا م��سیویتکژبوس رد ،لضعم نیا لیاوا و مهدزون نرق یاه یسانش ییابیز رد یتناک یسانش ییابیز یسررب نایم فاکش .دش هتخادرپ اه نآ لکش رییغت و ریسافت هب ،متسیب نرق .تفای یتسینردم رکفت رد عطق روط هب ناوت یم ار »یتاذ« و »یمیظنت«

ی هصرع رد ار دوخ گنردلاب ،یلگه یسانش ییابیز یوس هب شخرچ اب هژبا و هژوس زا یداحتا ،»یتاذ« ی هیرظن رد .میبای یم یکسنیدناک ِیرظن .یونعم تاذ ی هدننک راکشآ ی هباثم هب رنه شزرا هب یداقتعا ،مینیب یم یخیرات یلماکت ریس لماع هک ددرگ یم لصاح اجنآ زا جیاتن نیا یمامت .مینادب ار یونعم یهاگآ یجیردت تفرشیپ ار رنه یسانش ییابیز تمس هب تناک یمیظنت یسانش ییابیز زا رذگ رد دهاوخ دیفم گنیلش و رلیش ءارآ هب هاتوک یا هرا��شا ،لگه یارگاوتحم هاگدید ود نیا کرتشم لصف ،ییابیز باب رد ناشیا یاه هشیدنا اریز دوب یتخانشابیز تیبرت باب رد رلیش یاه همان باتک .دندرگ یم بوسحم .نآ یلگه عون هب یتناک یسانش ییابیز زا ت��سا یلاقتنا یرثا ⁶ناسنا نیبام »هرابود ی��تدحو« داجیا یارب ناو��خارف ،باتک یلصا عو��ضوم مود ی همان رد رلی��ش نینچمه .تسا رشب یلقع و ی��سح یاه هبنج :دیوگ یم یدازآ یوس هب ماگ نآ نأش هب یمدآ هک ت��سا یزیچ نآ ییابیز ت��سا حور ی هدییاز نآ ترورض و ت��سا یدازآ رتخد رنه ...د��هن یم

.)23،1385 ،نایدابع(

رد تناک دیاقع زا یرای��سب یتناک فوسلیف کی ناونع هب رلی��ش رظن هب ،اما .دهد یم رارق دوخ هشیدنا یانبم ار یسانش ییابیز زا ثحب یا هنوگ هب رلیش ،قلاخا و ییابیز نایم هطبار زا ثحب رد هک د��سر یم

هک یا هتکن باتک رسارس رد زین و هتفگ نیا رد .دیامن یم لمع توافتم ار ییابیز رلیش هک تسا نآ دنک یم ادج تناک زا ار رلیش یسانش ییابیز رد .دهن یم یدازآ یوس هب ماگ نآ بسح رب یمدآ هک دناد یم یزیچ نآ نتخاس ناهاوخ ،دنک یم ناشنرطاخ موس ۀمان رد هک روطنامه وا عقاو .تسا یدازآ یانبم رب ییابیز رود هب یمیظنت تنس یروص دیکأت زا زین گنیلش یسانش ییابیز ،نیاربانب .تسا ⁷»قلطم« یگراکشآ ،نآ رد رنه یعقاو یاوتحم اریز تسا یونعم یاوتحم نیا .تسا »قلطم« ِیدوهش یزاس ینیع رنه یاوتحم ،موادم یماهلا« ،خیرات گنیلش دزن اریز ت��سه زین یخیرات دعب یاراد رد زیامتم ی هرود هس اب هارمه تسا »قلطم زا هنایامنزابدوخ و یجیردت دریگ یم نید و رنه زا یدیدج یاه تروص ،اوتحم .شیوخ یلماکت ریس .(De Angelis,2009,157)دوش یم دوهش ًاجیردت قلطم هکنانچ مه شزیخ هناسانش یتسه و هناسانش تخانش تللاد حطس هب رنه نیاربانب .دریگ یم یشیپ رلیش و تناک ءارآ رد دوخ شقن زا هک دبای یم لگه یاه هشیدنا و ارآ ،یسانش ییابیز تنس رد یشخرچ اب نونکا تسا ویتکژبوس ت��سخن حور ،لگه کیزیفاتم رد .دندرگ یم حرطم نآ بجوم هب و ت��سا »ینورد« اهنت هک دنک یم هئارا ار ی��یاوتحم و ناینب .دنیرفآ یم »ویتکژبوس رما ندش ینیع« رب ینبم دیدش »یزاین«

یسانش ییابیز توافتم نایرج فلاخم عطق روط هب لگه یسانش ییابیز .دوش یم عورش »نیت��سخن« مسیویتکژبوس اب هک تسا یت��سیلامرف ،تناک مکح ی هوق دقن یب��سن و یمیظنت تیهام لباقم ادتبا زا لگه رما نایم ی هطبار ی هئارا رنه ،لگه رظنم زا .داتسیا ینایب یا هفسلف اب تخانش تفرشیپ و دنیآرف هطبار نیا ِدوخ هک تسا ویتکژبا و ویتکژبوس تسا هدیا یسح یزاس ینیع زین رنه یاوتحم .ت��سا شدوخ زا حور

.(Elie Caslin,1998,104)

هدننک نییعت یلماع هدیا سپ ،تسا هدیا رنه یاوتحم هک ییاجنآ زا هجاوم یرثا اب هک یماگنه نیاربانب .ت��سا یلگه ی��سانش ییابیز رد رد یزیچ هک میناد یم ام اریز ،درادن ییانعم نآ ینوریب دومن ،میوش یم تروص هک تسا »انعم« لگه یارب ینورد رصنع نیا .تسا نآ »تشپ«

.دنراد هراشا رثا حور هب رثا ینوریب یاه هبنج .دنک یم یناحور ار ینوریب .دوش یم هتفرگ رظن رد اوتحم تیاغ یارب یا هلیسو ی هباثم هب اهنت مرف دوخ یتح ای یروص رصانع زا رتشیب یزیچ رنه هک دیوگ یم ًاررکم لگه دمان یم یرنه رثا یعقاو »موهفم« یو هک ار یزیچ دیاب و تسا عوضوم یکسنیدناک و لگه کاردا .⁸»حور« و »موهفم« ،»سفن« :دنک راک��شآ یروص دومن ار نآ و تسا ینوریب یتّیدام و ینورد یتیونعم ،تروص زا یاوتحم .تساوتحم تاذ هب هتسباو تروص تاذ .دنتسناد یم یونعمرما هب هن اما دراد دوجو تروص سپ ،تسا ینورد مهف و کاردا هجوتم رنه .حور و »نهذ« یارب اهنت هکلب هسفن یف روط رنه حور ه��ک دنک یم نایب زین یک��سنیدناک هبا��شم یلیلاد هب .(Selz,1957,6)دشاب صخشم هدننیب یارب تروص زا شیب تسیاب یم ناونع هب تسا »فرص دیلقت« هک ار یرنه لگه ،یکسنیدناک دننام هب زا رظن فرص اب هک ار یشلات و ،دنک یم دقن »یروص ر��سارس« یزیچ یرنه یاوتحم بلاق رد یرشب براجت یمامت ی هئارا یارب یونعم زاین ار رنه ِدوخ دناوت یم ،لگه ریخا درواتسد .دناد یم دودرم ار دریگب تروص

یتروص« اهنت ار رنه تقیقح رد و ،دهد لیلقت »یروص ًلاماک یراک« هب .دنادب »تاذ و اوتحم زا ینکمم ِعون ره زا یهت دنا »یروص« یرنه دقتنم ود ره لگه و یکسنیدناک هک تسا بلاج هچرگ .دزادرپ یم »یونعم ریغ« یاوتحم ییامنزاب ای اهدومن دیلقت هب هک نامز رد حلاطصا نیا و دوبن هاگآ »رنه یارب رنه« ترابع زا ًانئمطم لگه ود ره یاه هیرظن زا مادک ره اما ،تفای اردوخ صاخ یانعم یکسنیدناک .دنبای یم تسد ناسکی ی هجیتن هب ،مسیلایرتام اب تروص شنیرفآ رد تیدض و توادع رب هولا��ع هک دو��ش یم رت بلاج ییاجنآ زا هیضق نیا زین »تسیلایرتام« نافوسلیف ،یلگه یسانش ییابیز اب »یمیظنت« تنس .دنتخادرپ »حور« رب یلگه دیکأت ییامن هایس هب حرطم اوتحم ط��سوت یرنه یاه تروص نّیعت یگنوگچ نو��نکا هب »قلطم« ،حور ی�سانشرادیدپ باتک رد لگه رظنم زا .ددرگ یم یراتخیهرف – دوخ زج یرگید زیچ هک دوش یم فیرعت »لک« ی هباثم اب - یگدنز ی همه .ت��سین یلماکت ری��س للاخ رد شریذپان بانتجا – دوخ« زا مواد��م یدنیآرف -درف هبرصحنم یصخ��ش نت��شادرظنرد نیا .تسا ویتکژبو��س رما یزا��س نورب ای )یگدوب رگید دوخ( »تّیریغ رد لگه یاهراتفگ سرد رد ،نینچ مه .ت��سا حور »تروریص« نامه یققحت رد یشیدنادوخ و یبایدوخ« ناهج حور فده رسارس ،خیرات باب موهفم رنه یاوتحم هک ییاجنآ زا ،نونکا .تسا هدش هداد حیضوت »ینیع ]یعازتنا ریغ[ یمامضنا ینایب دیاب تروص خیرات ،تسا حور یقرتم ینهذ خیرات رد یدبا تروص یارب لگه حیضوت نیا .دشاب یلماکت ریس نیا زا یزاس نورب دنیآرف ابیز رنه باب رد ییاهراتفگسرد رد .ت��سا رنه ریس لصا« ،دنیآرف نیا ؛ت��سا لوحت و رییغت یارب یا هزیگنا ،یونعم ریذپان بانتجا ریسم رد حور هکنانچ ،دهد یم لیکشت ار رنه رد »یلماکت تسا ریذپان بانتجا ًاقیقد ریسم نیا .دنک یم تکرح دوخ یسانشدوخ روط هب لگه ،رگید فرط زا .دراد رار��ق »یلقع تروص ی هیاپ« رب ار��یز یاوتحم خیرات ط��سوت یرنه تروص خیرات هک دنک یم رار��کت موادم دهاوخ یم لگه هک یزیچ .تسا هدش نیعم ،دوخ ینلاقع – یناحور ره رد هک هنوگنآ ناهج حور یگنوگچ ار تروص هک تسا نیا دنک نایب .دشخب یم نّیعت دوش یم کرد هرود دراوم یرای��سب رد و ت��سا شیوخ نامز د��نزرف یرنه رثا ر��ه دوخ ی هژیو رنه ،یگنهرف ی هرود ره هجیتن رد ،ام تا��ساسحا هدنیاز یرنه لوصا یایحا یارب شلات .تسا یند��شان رارکت هک ،دنیرفآ یم ار ام یارب .دنک یم دیلوت ار هدرم یرنه ،دوخ لکش نیرتهب رد هت��شذگ نیمه هب .تسا نکممریغ ناتساب ناینانوی نوچ ندرک ساسحا و یگدنز دننک یم یوریپ ناینانوی یزاس همسجم یاه هویش زا هک یناسک تلع حور یب نانچ مه اهنآ رثا یلو دنبای یم تسد یرهاظ یتهاب��ش هب اهنت .)38 ،1381 ،یکسنیدناک(تسا یادتبا رد یکسنیدناک هکلب دنت��سین لگه یاه هتفگ تارابع نیا رد تروص و حور .ت��سا هت��شاگن ار نآ »رنه رد تیونعم «با��تک تروص یکسنیدناک و لگه یارب هکنانچ دنطوبرم مه هب ناسکی یریسم نایم ی هتسجرب توافت .دشاب هنامز ینورد تاساسحا رگنایب دیاب ینوریب رد حوضو هب ،یکبس تارییغت تلع رکذ رد یلگه تفایهر و اه تسیلامرف نایرج رد .ددرگ یم راکشآ ،خیرات تفرشیپ دنیآرف رب ینتبم یلگه ماظن ار یهاگآدوخ یجیردت شیازفا ،دوخ ریسم لوط رد حور ،خیرات دنور و ینا ّسح تروص و ینوریب ییامنزاب زا و »دبای یم« ،»دنک یم وجتسج«

یاه تروص نیرت هنایامنزاب ،نیاربانب .دبای یم لاعت��سا و هتفر رتارف دوخ تکرح یریسم لوط رد ،دوخ زا حور ینورد تخانش ی هباثم هب یرنه تیهولا هب لئاق اهنت هرود نیا .دبای یم شهاک تّیدام نآ رد هک دننک یم زین حور .تسا »یکیزیف« مشچ اب تیؤر لباق یکیزیف روما و هدام یارب "دور یم نیب زا نینچ نیا و دوش یم هتفرگ رظن رد یا هدام ی هباثم هب زا یددعتم طبترم یاه هبنج هلئ��سم نیا .(Kandinsky,1994,98)

،تسخن .دزاس یم راکشآ ار تروص »یرابتعا یب« هب یکسنیدناک داقتعا ینلاقع هیجوت زا یعون ی هباثم هب مسیلایرتام زا یرلی��ش یمومع مهف رد ًابقاعتم ،دمایپ نیا تیهام .در��یگ یم هلصاف تیونعم زا هک طر��فم دراد یم نایب یکسنیدناک نآ رد هک ،دوش یم نشور هبا��شم یفارگاراپ فرص رسارس ار دوخ »اهدادعت��سا نیرتگرزب« و »ناهذا نیرتهب« هک دنت��سین رداق رگید اهنآ اریز .دنا هدرک یگدنز »]یدام[ ی هبنج ن��یا«

هبنج نیا اه نآ یار��ب ،دننیبب ار »]یونعم ی هبنج[ رگید ی ه��بنج«

،مود .(Ibid,325) تسا هدش ادج یقلعت رما زا تیونعم .»درادن دوجو«

ِناونع هب ،هملک قیقد یانعم رد رتشیب مسیلایرتام هک میبای یم رد نینچ ،دوش یم هدیمهف )یهانتم( دنمنارک و هط��ساو یب یا هولج ،دوخ ِفقو ِییا »یطسو نورق« درکیور یارب تسا یداینب نیا .)هدام یراگناادخ(

ندیسر ضحم هب هک یدرکیور ؛رنه رد تروص شقن هب یک��سنیدناک یا هلیسو ًافرص یکیزیف رما ،نآ یارب هکلب دت��سیا یمن یکیزیف رما هب یسانش ییابیز ِدرط نیرتهب دیاش و رخآ .یدام ریغ یفده یارب تسا مسیلایرتام اب یرصب رما رب طرفم دیکأت هک ت��سا ییاج ،»یمیظنت«

اب ات دید »یکیزیف« م��شچ اب ناوت یم رت��شیب هک یزیچ .دراد هطبار هناهاگآ ،»یکیزیف مشچ« هب یکسنیدناک ضارتعا .حور و ناج »مشچ«

مشچ تنس نآ مدقت و یرترب ی هناشن هب تسا یضارتعا ،هاگآدوخان ای »حور ات تسا مشچ هجوتم رتشیب« هک رنه زا یشنیب اب مسیلامرف .روحم یرصب ریغ ،یدام ریغ »یاوتحم« تسناوتن یکسنیدناک .دنام یم یقاب یاه هیرظن تسناوتن هک نانچ مه دنک ادج دوخ ی��سانش ییابیز زا ار یهجو دنچ موهفم .دنک لابند ار تروص و دید رب زکرمتم »ِیتسیلایرتام«

یروص و یرصب رما زا هژیو یداقتنا تمس هب ار یکسنیدناک ،مسیلایرتام ،ناسکی یقرط هب ،ازجم ی هلاسر ود رد یکسنیدناک .درک تیاده رنه رد زا هتفرگرب هک دزادرپ یم یسانش ییابیز ی هبرجت زا یدنیآرف نیودت هب .تسا رظان ِدوخ ینورد تاساسحا دنیآرب ات دنمرنه ینورد تاساسحا هب یشاقن« و )1910-1911( »اوتحم و تروص«مان اب یا هت��شونرد ،یتخانش ییابیز دنیآرف نیا فده هناگی )1913( »بان رنه ی هباثم :تسا هدش ناونع رظان هب دنمرنه زا تاساسحا لاقتنا .ینوریب و ینورد :تسا هدش لیکشت رصنع ود زا یرنه رثا نیا .ت��سا دنمرنه حور فطاوعو تا��ساسحا ینورد رصنع ِدوخ رظان رد نآ هب طوبرم یتا��ساسحا زورب بجوم دنناوت یم تا��ساسحا ،هدعاق کی ناو��نع هب ،ت��سا ندب هب لصتم حور هک یمادام .دنو��ش ناس نیدب .دنک تفایرد تاساسحا قیرط زا ار یتاشاعترا اهنت دناوت یم یدامرما زا و )دنمرنه( یدام رما هب یدام ریغ رما زا تسا یلپ ساسحا -تاساسحا -یرنه رثا -تا��ساسحا -فطاوع )رظان( یدام ریغ رما هب .(Kandinsky,1994,97) فطاوع یکسنیدناک یلگه مهف ،تروص »ِندوب ینیع« یرابتعا یب زا ریغ هب

تاراهظا هیبش بلغا یتانایب تم��س هب ار وا ،هدام ی هباثم هب تروص زا زا .درک تیاده رنه رد یونعم رماو یدام رما باب رد یسنازیب ناهلأتم لماکت و شرتسگ ی هکرحم یورین ،)تیونعم( یونعم رما هک ییاجنآ هدام« ًا��ساسا اه تروص نیا هک اجنآ زا زین و ،ت��سا یرنه یاه تروص و »یبسن« یرما ناونع هب تروص ِدوخ ،دنت��سه »هلی��سو ناونع هب هک دهد یم رادشه یک��سنیدناک .دو��ش یم هتفرگ هدیدان »دنمنامز«

هک ار یزیچ هاگنآ ،میو��ش زکرمتم رنه یروص تایفیک ِدوخ رب ام رگا یکسنیدناک هک یزیچ .میا هدرب لااب »قلطم« حطس ات هدوب »یب��سن«

نیموس« ِیحیسم یدام ریغ و درجم تیونعم زا رتمک دنک یم یشاقن ینطاب و یسح تاساسحا قیرط زا رتشیب هک ت��سین یلگه »ی هرود دنمرنه هک دنک یم نایب یکسنیدناک .ینوریب ساوح ات دوش یم هبرجت نینچمه وا .دنریگب هابت��شا تیونعم اب ار هدام دیابن هاگ چیه ر��ظان و نیون رنه« رد .تسا یونعم یاوتحم ِنایب ،تروص هک دنک یم ناونع لیلقت دیلقت هب ار رنه مومع تساوخ قباطم هک یدنمرنه »؟تساجک »هدرب و یطوط« دننام هب هکلب تسین »ربهر و روآ مایپ« رگید دهد یم هب رنه رد دیلقت هب تفلاخم و ضارتعا .^(Ibid,99) دو��ش یم هاگن وا هب رصحنم یلک روط هب ای و یکسنیدناک یسانش ییابیز هب دودحم حوضو کرتشم یتناک تنس اب دروم نیا رد هکلب ،دوش یمن یلگه ی هیرظن هب هاگیاج ،»ویتکژبا« هچ و »ویتکژبوس« هچ ،یتسیلا هدیا ی هفسلف .تسا شنیب هک ییورملق .تسا هداد صاصتخا ی��سانش ییابیز هب ار یصاخ زا یعون ره ًانئمطم زین و .دراد ناهج و نهذ تیهام هب یا هداعلا قراخ دومنزاب ناهج« :هک دشاب یساسا لصا نیا ی هیاپ رب هک یسانش ییابیز شیپ .دنک یمن یرادفرط رنه ییاغ فده ی هباثم هب دیلقت زا ،»تسا نم .تسا هسفن یف )یعازتنا( یدیرجت ،نیتسخن ِکاردا هک تفگ دیاب نیا زا ی هجیتن یگداس هب ار یدیلقت رما اب یکسنیدناک توادع ناوت یمن سپ رظن هب نینچ اما ،درک ریسفت یتسیلامرف یسانش ییابیز اب وا تفلاخم تبسن یشنکاو ی هباثم هب ار تموصخ و تّیدض نیا ناوت یم هک دسر یم .درک ریسفت مهدزون نرق یسور یتسیلایرتام یسانش ییابیز تیهام هب هک تسا هدش انب یضرف شیپ رب یکسنیدناک یسانش ییابیز رسارس یدوخ هب رما نیا .تسا »یرگید« ای رظان اب طابترا ،رنه عوضوم نآ رد هب رنه :ِیلگه موهفم اب و ت��سکش ار »یمیظنت« تن��س ظافح دوخ نیا نطب رد .تسویپ یعازتنا و ینورد رما یرورض »یزاس نورب« ی هباثم رد نانآ شقن ییایوپ و اوتحم و تروص عوضوم ،یطابترا یسانش ییابیز تیرشب ِقوس یورین یکسنیدناک .تسا هتفهن رنه رد »تیونعم« لاقتنا تیونعم باتک رد .دناوخ یم »یعازتنا حور« ار »لااب و ولج« یو��س هب ور و ولج هب یتکرح ی هباثم هب »یونعم یگدنز« یلماکت ریس ،رنه رد یفرعم »شناد« تکرح ناونع هب هزورما اما تسا هدش فیصوت لااب هب ار یگرزب ثلثم ،یونعم ریس نیا حیضوت یارب یک��سنیدناک .ددرگ یم لااب رد رتکچوک شخب ،هدش میسقت رباربان یاه شخب هب هک دنز یم لاثم :دراد رارق نآ نییاپ رد یرتگرزب شخب و تکرح ولج فرط و لااب فرط هب یسوسحمان روط هب یعلض هس لک زورما هچنآ .دوب دهاوخ نییاپ ادرف دراد رارق لااب زورما هک اجنآ ،دنک یم موهفمان ینخس هیقب یارب و کرد لباق یعلض هس یلااب شخب یارب اهنت رت نییاپ شخب یقیقح تاساسحا و راکفا ی هدنزا��س هدنیآ رد ،ت��سا .)48،1381،یکسنیدناک( دوب دهاوخ ،دوش یم راوشد یا هزادنا هچ ات حور یلماکت ریس هک درادن یتیمها

ییورین اب ثلثم ،د��نک یم شکورف نآ رد ر��نه هک ییافرژ م��غر یلع تسا دنیآرف نیا راظتنا رد هک یتیاغ .دنک یم یورشیپ »ریذپان تسکش«

زا هتساخرب ،ثلثم زا یکسنیدناک روصت .»تسا یدام ریغ رما یورملق«

هب هن نآ یسررب اب هک تسا تخانش ای یهاگآ یقرتم و موادم تکرح هب گنردیب هکلب یونعم روطت و لماکت دقاف ناهج اب رواهنپوش شنیب .میوش یم کیدزن لگه لاعف و یلماکت ناهج رتشیب رد اوتحم و تروص ی هلئسم هب هک رما نیا نتفرگ رظن رد اب عوضوم و ،هدش هراشا 1910 ات 1903 زا یک��سنیدناک گرزب یاهراک رد« و )1910-11( »اوتحم و تروص« ناونع اب وا ی هلاقم ود ی��لصا تروص عوضوم هک دیآ یم رظن هب نینچ ،)1912( »تروص هلأسم باب رظنم زا رنه یاوتحم .دبای یم یرتشیب قمع یکسنیدناک دزن اوتحم و شیپ هب ار ]یرنه تروص و[ تیرشب هک تسا یعازتنا حور نامه یو ؛تسا ینورد تلاح نیا ینوریب ِمسجت و دنیآرب ،تروص .دهد یم قوس هک میا هدید نیا زا شیپ ات .تسا »ینورد ِیاوتحم ِینوریب نایب« ،تروص ِینورد رصنع زا )1913( »بان رنه ی هباثم هب یشاقن« رد یکسنیدناک .درب یم مان یدام ِی��نوریب رصنع و دنمرنه ی »هفطاع« ای تا��ساسحا رد ار »مسجت« سپس و دراد دوجو »یعازتنا روط هب« ت��سخن ،اوتحم هباشم .(Elie Caslin,1994,352) دنک یم وجتسج »یدام تروص«

رد یکسنیدناک ،میبای یم »تروص هلأسم باب رد« ی هلاقم رد ار نیا تسا رادروخرب یفرگش تیمها زا هک یزیچ هک دنک یم حیرصت زین اجنآ یاه هتشون رسارس رد .^(Ibid,244) تسا »اوتحم« هکلب تسین »تروص«

تسرد ،تسا هدش دیکأت یونعم ِیاوتحم شخب نّیعت تیهام رب ،یو هب طوبرم یاه تروص رد اوتحم » ِصقن« هک ینامز ،لگ��ه یارآ دننام رما« هک میناوخ یم )1913( »تارطاخ« باتک رد ،دوش یم رادیدپ نآ تروص« هک »ینورد یاوتحم« اهنت و تسا یرورض ریغ ًاساسا »یروص رد .^(Ibid,356) ت��سا مهم و دنمشزرا »د��شخب یم نّیعت مکحت اب ار هدش نایب یرت��شیب تحارص اب هتکن نیا »اوتحم و تروص« ی هلاقم .(Ibid,355,357) »دوش یم نیعم اوتحم طسوت هراومه تروص« :تسا یراشفاپ و ،هدام و حور نایم زیامت ینعی یلگه ی هبنج ود نیا رب هولاع یمهم رصنع نآ و دراد دوجو زین یموس ی هتکن ،حور مدقت و یرترب رب .دنک یم هبرجت رظان هک تسا ناشن رد اهنت ینوریب رما شزرا هک دیوگ یم لگه میدید هک روطنامه هک تسا ینورد رصنع نیا .تسا رثا »حور« ای ینورد رما هب هراشا و نداد .درادن دوجو هسفنل ینوریب تروص نیاربانب .»حور« و اوتحم :دراد رابتعا رب یکسنیدناک دیکأت .دنک یم وگزاب ار هتکن نیا ًاررکم زین یکسنیدناک ،دهد یم رنه یطابترا شقن هب وا هک یمیظع شزرا اب ،یعازتنا یاوتحم هک دوش یمن یزاس ینورب یدام یتروص رد اهنت اوتحم .تسا ریگمشچ ار یرنه یروص ی هلأسم طقف هکنیا ای و دشاب ترورض و زاین زا جراخ زاین یساسا شخب .دراذگب ریثأت رظان رب هک تسا نیا یارب هکلب ،دنک لح »طابترا« .تسا رگید حاورا هب یبای تسد ،یرگنایب -دوخ یارب دنمرنه .دوش هتفرگ رظن رد »رنه رد تیونعم« باتک یلصا ی هنیمز دناوت یم دیاب« دنمرنه هک تسا نیا یرنه یاه شنیرفآ ی همه یساسا طرش رب طلست« ،یزاس نورب زا فده اریز ،»دشاب هتشاد نتفگ یارب یفرح .تسا »اوتحم اب تروص قابطنا« هکلب تسین »تروص

یسانش ییابیز رب تبثم یریثأت هک می��شاب یعبانم لابند هب رگا ،تفرگ همشچرس مهدزون نرق ی هیسور زا هک ،ت��شاذگ یکسنیدناک یکسنیدناک نایم تهابش .دوب دهاوخ ⁹یوتسلوت وئل هرهچ نیرت هتسجرب و دراد تیولوا اوتحم ،ود ره رظن رد هک دوش یم زاغآ اجنآ زا یوتسلوت و .ددرگ یم طابترا فیصوت و حرش رد رما نیرت یهیدب قیرط زا ،هناهاگآ یصخش نآ رد هک ت��سا ر��شب یرو شنک ،رنه ار تسا هدرک یگدنز اهنآ نایم رد هک ار یتاساسحا ینوریب یاه هنا��شن اهنآ هب اه هبرجت و تاساسحا نیا هک دنتسه زین ینارگید و دنا��سر یم .(Tolstoy,1965,131) دنک یم »تیارس«

،دننک یم نایب ار ]اوتحم[ ینورد تاساسحا ،ینوریب »یاه هناشن«

.دنک یم وجتسج جایتحا و ترورض زا جراخ ار دوخ تروص هک ییاوتحم -نایم ِسح اب حوضو هب »تیارس« ی هدیا یکسنیدناک دزن ،هکنیا مود ناونع هب ار »یونعم یاذغ« یوتسلوت .تسا ناسکی »شاعترا« ِیصخش ناونع هب اهنت اذغ هب دیابن اهنت هن .درب یم راک هب یرنه مایپ یارب یلیثمت یانعم و شزرا هکنیا هب رظن ،رنه هب دیابن هکلب مینک رکف دنیاشوخ یزیچ یریذپلد لیسناتپ هک یرما ی هباثم هب تسا نآ »هیذغت« رد یتیلاعف ره هک دنک یم نایب یوتسلوت نینچمه .میوش کیدزن ،دراد ار یعوبطم و هکلب ،تسین درجم و هداتفا ادج هک تسا »طابترا یارب یا هلیسو« رنه تمس هب تیرشب یولج هب ور تکرح« ای »لماکت دنیآرف« زا ی��شخب نیا .تسا »تخانش« لماکت نیا یکسنیدناک رظنم زا .ت��سا »لامک رظن ربانب .دنک یم لصو لگه هب ار یکسنیدناک و یوتسلوت ،هباشم رصنع یهاگآ روطت و ]ینیب ناهج[ خیرات زا یسح یدومنزاب رنه خیرات ،لگه هک ار هچنآ ام رگا .تسا هدروآرب ر��س یناهج بهاذم رد هکنانچ ت��سا دنک یم نایب رنه طسوت هلقتنم »یتاساسحا« تیهام ی هرابرد یوتسلوت میبای یم »ینیب ناهج« و رنه نایم یهباشم ِیلگه ِطابترا ،مینک یسررب .(Elie Caslin,1998,132) دوش یم راکشآ زین یکسنیدناک دزن هک روطنامه »نارود حور« ی هدیا یاه همشچرس هک میا هدید نونک ات باب رد یلگه هاگدید رد ،تسا هدش نایامن یخیرات یاهراتسج رد هک رد .ت��سا هتفرگ یاج ،حور »تروریص -دوخ« ی هباثم هب ناهج خیرات یرورض بتارم ،رنه قلاخ یاه یزاس ینورب ،یلماکت ریس نیا رسارس یگنوگچ »شباتزاب« رد ار دوخ دناوت یمن لیصا رنه .دراد یم نایب ار مزلاو ینامز تارییغت رب ینهذ موهفم هک اجنآ .دهد یرای ،نارود یهاگآدوخ دیکأت یرنه لماکت ینورد تفرشیپ و دنیآرف اب طبترم ریغ ]یّلم[ یناکمو تارییغت و کبس باب رد یت��سیلامرف یاه هیرظن داقتنا دروم دزرو یم

یکسنیدناک ی هیرظن هک میهد ناشن میناوت یم .دریگ یم رارق یکبس ًاساسا ،تقیقح رد هکلب هدنامن نوصم یلگه رصنع نیا زا هجو چیه هب تسا هدمآ »رنه رد تیونعم « ِزاغآ رد .تسا هتفرگ رارق نآ ی هیاپ رب باب رد یکنسیدناک هاگدید .»تسا شیوخ نامز دنزرف یرنه ره« :هک و ترورض زا نیاربانب و ،یروص ًافرص ات تسا یراتخاس رتشیب ،کب��س یطابترا شقن ،حور یلماکت ریس رب یتادیکأت نینچ اب .دزیخ یمرب زاین ًلاماک تفایهر چیه ،اوتحم ای ینورد تاساسحا زا نآ یزاس ینورب ،رنه شنیرفآ هکلب .دشاب هتشاد دوجو دناوت یمن کبس خیرات هب یتسیلامرف هب کبس نآ رد هک دوش یم رجنم یهاگدید هب ًاتعیبط »اه هراگنا« نیا :تسا دوخ ی هرود زا ینایب ی هباثم و تسخن هجرد رد دوش یم هتخاس یا هرود ره ط��سوت هک یرنه تسا یونعم یا هنییآ ]رنه[ نیا .تسا ]هرود[ نآ باتزاب ،همه زا شیپ

.(Kandinsky,1994,102)

در یتسیلامرف تن��س تخ��س ناوریپ ط��سوت ًانئمطم نایب نیا ،لگیر ،یوتسلوت یوس زا اما ،دناربدلیه و رلدیف طسوت هژیو هب ،دوش یم للاخ رد یکسنیدناک .ددرگ یم دییأت نیلفلو »تاقوا یهاگ« و رگنیرو ینوگانوگ یاه هویش هب ار هنامز و کبس نایم ی هطبار ،شیاه هلاقم مامت »تروص هلأسم باب رد^« ی هلاقم ِیلصا عوضوم ،طابترا .دنک یم رارکت دنمرنه .دناد یم یّلم رما هکلب یصخش رما اهنت هن ار تروص هک تسا یعبات یناوارف نازیم هب شتیصخش اریز تسین "ناکم و نامز " زا جراخ نایب ار ینورد ییاوتحم تّلم ای "نارود" مه و دنمرنه مه .تساهنآ زا نامأوت روط هب )هنامز( نارود و یدرف رما »باتزاب« ،تروص و دننک یم ی هفیظو« کی ره هک دهد یم حیضوت یکسنیدناک .(Ibid, 238) تسا نکمم نآ قیرط زا یگراک��شآ هک دراد ار دوخ »نیعم و صو��صخم صخشم یا هرود یاه تروص .تسا »کبس« نآ ینوریب نایب .دوش یم .دنریذپ یم »ینوریب تاهبا��شت« ،»تکرح« کی زا ی��شخب ناونع هب هک دهد یم ناشن اه تروص یلک تهاب��ش هک دیوگ یم یکسنیدناک نوگانوگ تاعونت مغر یلع .ت��سا »نارود حور« زا »یعبات« د��نمرنه »ینورد یادص« ،دو��ش رهاظ یا هرود ره رد د��ناوت یم هک ا��ه تروص رد یکسنیدناک .تسا »کرت��شم یادص کی« ،ًا��ساسا اهنآ یدرف و ،رنه ینونک کبس تروص رد هک دنک یم ناونع »رنه رد تیونعم«

».درک تفایرد ار ]رضاح[ نارود حور« ناوت یم

هجیتن

یاه شنکاو ی��شاقن رد هژیو هب رنه رد عازتنا نا��یرج شیادیپ ویتکژبوس ریباعت ،ی��شاقن زا هنوگ نیا رد .ت��شاد یپ رد ار یتوافتم هب یکسنیدناک راثآ رد رما نیا و دش یشاقن یاه هژبا نیزگیاج دنمرنه نارود رد »یعازتنا یشاقن ردپ« بقل وا هب هک نانچنآ دیسر دوخ جوا ،یعازتنا یاه یشاقن هک د��سر رظن هب دیا��ش ادتبا رد .دنداد ار نردم دنمرنه و تسین گنر و مرف یزاب زج یزیچ ،یکسنیدناک راثآ هصاخ تاساسحا نتخیگنارب رد یعس یشاقن رصانع اب فرص ِیزاب قیرط زا یشاقن هب یتسیلامرف یشرگن نیا .دراد دوخ بطاخم ی هناسانش ییابیز ویلاک و یارف رجار دننام تسیلامرف نادقتنم هک یشرگن .تسا یعازتنا دروم رد رما نیا ا��ما .دنتفرگ شیپ رد یرنه راثآ اب ههجاوم رد ل��ب

زج هب هک تسا یدنمرنه وا اریز ت��سا توافتم یمک یک��سنیدناک اهنآ رد و هتشاذگ یاجرب دوخ زا یدنچ تلااقم و بتک ،ی��شاقن راثآ و اه هتشون نیا یسررب اب .تسا هتخادرپ شیاه هشیدنا و ارآ نییبت هب باب رد نافوسلیف یارآ و یفسلف یاه تنس نتشاد رظن رد اب و تایرظن نشور »یتاذ« و »یمیظنت« یسانش ییابیز تن��س ود ًاصوصخ رنه راثآ تشپ رد و ت��سارگاوتحم یدنمرنه یک��سنیدناک هک ددرگ یم »رنه رد تیونعم« ار نآ یو هک ییانعم ،تسا هتفهن ییانعم وا یعازتنا طابترا ،یرگنایب رنه نینچ شنیرفآ زا یک��سنیدناک فده .دمان یم

اه تشون یپ

1 Wassily Kandinsky (1866-1944).

تبسن اهنآ اب ام هک دنتسه یلوصا یفاک لصا راهچ: یفاک لیلد لصا 2 لوا :زا دنتر ابع لصا راهچ نآ .مینک یم ادیپ تخانش ای تفرعم ایند هب طابترا مود ،مینک یم کرد تیلع لصا قیرط زا ار یکیزیف و یدام تارییغت موس .میسانش یم قطنم و للادتسا دعاوق قیرط زا ار یلک میهافم نایم زا ضحم یسح یاه یهاگآ « ار نآ رواهنپوش هچنآ قیرط زا ار یضایر قیاقح هدارا نیناوق قیرط زا صاخشا ناونع هب ار نامدوخ و دمان یم » ناکم و نامز .دزادرپ یم هدارا لصا هب مراهچ لیلد .میسانش یم 3 Conrad Fiedler (1841-1895).

4 Hildebrandt (1847-1921).

5 Heinrich Wolfflin (1864-1945) .

6 On The Aesthetics of Education of Man.

و هژوس ینامهنیا قلطم هک تسا دقتعم گنیلش :گنیلش رظنم زا قلطم 7 )هتشیف نوچمه( ویتکژبوس رما نورد ًافرص ینامهنیا نیا ناینب هک تسا هژبا

.تسین عقاو و حور هب ار نآ نامجرتم یخرب .تسا حور یناملآ ی هژاو :^Geist 8 داهنمه نوچمه حور لگه ی هفسلف رد .دنا هدنادرگرب نهذ هب رگید یهورگ .تسا تعیبط و لاثم یگناگی لصاح ،»حور و تعیبط و لاثم« ی هیاپ هس حور تسخن .ددرگ یم میسقت هزوح هس هب حور ی هفسلف )444،1390،سیتس(

یدرف سفن نهذ ی هباثم هب هک تسا ناسنا نهذ نآ یاوتحم هک تسا ینهذ نوریب دوخ یلصا لاح زا هک تسا ینیع حور ،مود .دریگ یم رارق یسررب ی هنیمز قلطم حور ،موس )445،1390،سیتس( .دوش یم راکشآ دوخ زج رد و دیآ یم .)446،1390،سیتس( تسا هفسلف و نید ،رنه رد یمدآ حور تارهاظت هک تسا

9 Leo Tolstoy (1828-1910).

عبانم تسرهف

.نارهت ،زکرم رشن،ییابیز و تقیقح ،)1380( کباب ،یدمحا تاراشتنا ،هچین ات تناک زا :تینهذ و یسانش ییابیز ،)1385( وردنا ،یووب

.نارهت ،رنه ناتسگنهرف موصعم ربکا همجرت ،ر��نه و کیزیفاتم ،رواهنپو��ش ،)1387( لکیام ،ر��نت

.نارهت ،هگآ رشن ،یگیب دیدج ناوریپ ات فلو زا( یناملآ مسیلا هدیا ،)1388( م��ساقلاوبا ،هدازرکاذ

.نارهت،شسرپ رشن ،)تناک .نارهت ،ماهلا رشن ،رواهنپوش هفسلف ،)1386( مساقلاوبا ،هدازرکاذ تاراشتنا ،تیانع دیمح رتکد همجرت ،لگه هفسلف ،)1390( ت.و ،سیتس

.نارهت ،ریبکریما یلو اضر همجرت ،روصت و هدارا نوچمه ناهج ،)1390( روترآ ،رواهنپو��ش

.نارهت، زکرم رشن ،یرای تلود( ناسنا یتخانش ابیز تیبرت رد ییاه همان ،)1385(شیردرف ،رلی��ش

.نارهت ،نارتخا رشن ،نایدابع دومحم رتکد همجرت )یگنازرف تارا��شتنا،لگه ی��سانش ی��یابیز هد��یزگ ،)1386( دو��محم ،نا��یدابع

.نارهت ،رنه ناتسگنهرف ،نایدی��شر میرکلا دبع همجرت ،مکح ی هوق دقن ،)1388( لئونامیا ،ت��ناک

.نارهت ،ین رشن ،یریزو گنشوه همجرت ،رنه رد تیونعم ،)1381( یلیساو ،یک��سنیدناک

.نارهت ،یملاسا داشرا و گنهرف ترازو تاراشتنا و پاچ نامزاس ،یناحور داو��ف همجرت ،ی��سانش ییابیز تایلک ،)1388( وتدنب ،ه��چورک

.نارهت،یگنهرف یملع تاراشتنا ،یناریش بابرا دیعس همجرت ،4و3 دلج یبدا دقن خیرات ،)1387( هنر ،کلو

.نارهت،رفولین تاراشتنا ،نایم��ساق دوع��سم همجرت ،رنه خیرات خیرات ،)1388( نونرو ،رنیامدیاه

.نارهت ،رنه ناتسگنهرف تاراشتنا ،یسانشابیز و حور یسانشرادیدپ ،)1387( شیردرف ملهلیو گروئگ ،لگه

.نارهت ،ملع رشن ،نایدابع دومحم رتکد همجرت Barasch, Moshe (1990), Modern Theories of Art, 1, from Winckelman to Baudelaire, New York University Press, New York.

De Angelis ,Gail (2009), The Journey to Abstraction, Berekeley: U of California, Berkeley and Los Angeles, California.

Dudley,Will (2008), Understanding German Idealism, Acumen Press, Stockfield.

Elie Caslin, Jeremy (1998), Kandinsky’s Theory of Art, University of Virginia, Charlottesville.

Frisch ,Walter (2000), German Modernism, Berekeley, U of California P. Berkeley and Los Angeles, California.

Herbert, Robert (1964), Modern Artists on Art, Dover Publictions, New York.

Kandinsky,Wassily (1994), Complete Writings on Art, Edited and Translated by Kenneth C.Lindsay and Peter Vergo, Da Capo Press, New York.

Knadinsky,Wassily (2008),Concerning the Spiritual in Art, Translated by Michael T.H.Sadler, The Floating Press, Auckland, New Zealand.

Morgan, david (1992), The Idea of Abstraction In German Theories of The Ornament From Kant to Kandinsky, The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 50:3,pp (237-242).

Rutter,Benjamin (2010), Hegel on Modern Art, Cambridge University Press, Cambridge.

Selz, Peter (1957), German Expressionist Painting, University of Cslifornia Press, Berkeley and Los Angeles, California.

Selz, Peter (1957), The Aesthetic Theories of Wassily Kandinsky and their Relationship to the Origin of Non- Objective Painting, Art Bulletin , pp 421-440.

Tolstoy, Leo (1965), What Is Art?, Translated By Aylmer Maude, Published By Oxford University Press, Oxford.

Zimmer, Robert (2003), Abstraction In Art With Implications For Perceptions, Philosophical Transactions, Biological Sciences, Vol.358, No.1435, PP 1285-1291.

.

.ت��سا تیونعم لاقتنا و بطاخم حور رد »شاعترا« داجیا و رظان ا��ب و نادنمرنه ی هتسد هب یکسنیدناک هک ددرگ یم صخشم ناس نیدب للاخ رد و دراد قلعت رگنایب ِرنه نارادفرط و ارگاوتحم نازادرپ-هیرظن

.تسا لومشناهج و یونعم ییاوتحم نایب بلط رد شراثآ