رب یشرگن(
تیوه یعقاو رارقتسا یاه یشنماخه فشک
هدش رد )ناتسیس
مدقم ییلاع داوج
*
یرتکد یوجشناد ناتساب
یسانش ناردنزام هاگشناد
یوسوم لوسردیس یجاح
ناتساب هورگ رایشناد ناردنزام هاگشناد یسانش
نیرفآرهم اضر
رایشناد ناتساب هورگ ناردنزام هاگشناد یسانش
ص زا(
113 ات 132 )
:هلاقم تفایرد خیرات 31
/ 02 / 93 :یعطق شریذپ خیرات ؛ 03
/ 06 / 95
هدیکچ نامز نآ هک ناتسیس رد یشنماخه نارود رد ،یخیرات نوتم ساسارب
« انایگنرد » ای
« هکنرز » یم هدیمان و دنمناوت یماوقا ،دش
یم دنمتورث هک دنتسیز
رد زا و دندناسر یرای یو هب ،هقوذآ یدایز رادقم نداتسرف اب ،قرش هب یشنماخه شوروک یشکرکشل نامز
موق هب سپ نآ
« اناگروا » یرای و راکوکین ینعم هب )تگروا(
ناتساب تاعلاطم عورش اب .دنتفای ترهش ناسر و ناتسیس رد یسانش
م زا یکی ،)غاد خرس و ناملاغ ةناهد( یشنماخه لحم دنچ فشک مه
شسرپ نیرت ناتساب یاه
لحم ،هقطنم رد حرطم یسانش
هب ؛دوب تگروا موق یگدنز یروط
،دندرک یفرعم اهنآ نمأم ناونع هب ار یلعدان غاد خرس ای و ناملاغ هناهد ،نارگشهوژپ زا کی ره هک
ناتساب یسررب اب .یفاک هلدا دقاف و هیرظن دح رد هتبلا هطوحم ییاسانش و ناتسیس یتخانش
ج یاه هزات یایاوز یشنماخه دید یا
ناتساب ةرابرد یملع شهوژپ ناکما و دش هدوشگ هقطنم خیرات و یسانش
ناکم ةنیمز رد رت رارقتسا لحم دننامه یخیرات یاه
تگروا ناتساب ینادیم تاعلاطم رب هک شهوژپ نیا رد .دمآ مهارف اه رب هیکت اب ،تسا راوتسا یخیرات تفایهر نینچمه و یسانش
یگژیو تگروا نیمزرس یاه هطوحم یناتساب دهاوش اب نآ قیبطت و هسیاقم و یخیرات نوتم رد اه
زا ات هدش شلات ،ناتسیس یاه
کی تگروا رارقتسا یعقاو لحم وس ناکم یعقاو تیوه رگید یوس زا و صخشم اه
ناتسیس یشنماخه نارود هب طوبرم یناتساب یاه
.دوش راکشآ
ژاو ه یاه :یدیلک تگروا ،ناتسیس ناهد ،یشنماخه یاهرارقتسا ،اه
ة یلعدان غاد خرس ،ناملاغ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ۀمانایار*
ةدنسیون لوئسم j_alaye@yahoo.com :
1 . همدقم سیروانهپ نیمزرس ناتسیس رارق ناریا تلاف قرش رد هک ت
دراد هتشذگ زا هک مه تلع هب
نیمزرس اب یراوج یاه
ناوارف عبانم نینچمه و یقرش دابآ و گرزب بآ
و ث هدوب رادروخرب یناوارف تیمها و هاگیاج زا ،دایز تور .تسا
هپت ناتسیس تشد رتهب ترابع هب و یروهام
، تلاف ی
ًاتبسن رایسب و یرتسکاخ دیفس سر کاخ زا هک تسا تسپ
تسا هدش لیکشت زیخلصاح
،یدمحا(
1385 : 21
و )
ناخدور ة دراو نآ یقرش بونج شخب زا دنمریه میظع
یم دوش یم نایرج تشد نیا رد فلتخم ریسم نیدنچ رد و تیاهن رد ات دبای
چایرد هب ة نوماه یم دزیر
؛ زا هلمج
یم هناخدور نیا یاهریسم دور ای دورمار ریسم ،هرزدوگ ریسم هب ناوت
نابایب ریسم تیاهن رد و دورانس ریسم و
نآ یلعف
)یلامش ریسم(
هراشا رک د
( میهاربا هداز
، 1380 : 10
ناخدور.)
ة مهم زا دنمریه ریثأت لماوع نیرت
داجیا رد راذگ
تسیز رتسب یطیحم
بسانم هتشذگ زا ،هقطنم نانکاس یارب تسا هدوب نونکات رود یاه
رد . عقاو
، میدق زا مایلاا
زوح ار ناتسیس ییایفارغج رتسب ة
رد دنمریه زیربآ و زیخبآ و هتفرگرب
و نیجع هشیمه دنمریه و ناتسیس
هدوب رگیدکی لمکم و فدارتم دنا
؛ هب یروط و دنمریه دوجو زا ناتسیس یعامتجا و یداصتقا و یسایس تایح هک
نآ یراج بآ زا یشان تاکرب تسا
( میهاربا هداز
، 1374 : 6 - 7
تکن .)
ة ناخدور رتسب رییغت ،دروم نیا رد تیمها زیاح ة
تسا فلتخم راودا رد دنمریه
؛ نانچ هک یبونج ریسم رد هاگ ،یلامش ریسم رد هناخدور نیا هاگ
دور(
)نابایب
و
.تسا هداد ناکم رییغت هرود نآ یرارقتسا ماظن ،رییغت ره اب و هتشاد نایرج ریسم ود ره رد هاگ هب هجوت اب
دهاوش ناتساب
،یسانش نایم نورق رد
ة رازه ة دلایم زا لبق لوا
( و یشنماخه نارود
ًلاامتحا لاس یاه )نآ زا لبق
بآ
رد دنمریه ود ره
خاش ة تسا هتشاد نایرج یبونج و یلامش
؛ ارچ هک رب یسررب ساسا عماج
ناتساب انش تخ رد ی
نهپ ناتسیس تشد
،
ًابیرقت رد یبونج و یلامش تمسق ود ره هقطنم نیا
هطوحم نارود نیا هب طوبرم یاه
یم هدید دوش
یوسوم(
،نیرفآرهم و یجاح 1387
.)
رد رارق یلاسرت رد ناتسیس نارود نیا ثیح زا و هتشاد
و بآ
ت هب یبوخ تیعضو رد یزرواشک تادیلو رس
یم .تسا هدرب نیمه
عوضوم نارود رد ار هقطنم نیا تیمها
ود یشنماخه نادنچ
رک بجوم و د دش
نآ هب یشنماخه ناهاش دننک هجوت رایسب
.
2 . یخیرات دهاوش
بوتکم عبانم هب
ناونع هار زا یکی یتاعلاطا عبانم نیرتاشگ
، ناتساب رد یمهم شقن یسانش
شهوژپ و یاه
راد هقطنم ره رد یخیرات ن
هک د
،هتبلا رد عبانم عون نیا ةراب
هرود و طاقن مامت تفای روفو هب ناریا یخیرات یاه
یمن دوش و تسا دراوم نیا زا یکی زین یخیرات نارود ناتسیس
؛ هب یروط رد بوتکم تاعلاطا هک ةراب
رد هطخ نیا
کدنا رایسب دلایم زا لبق نارود تسا
. جوت اب هب ه نیمه قطنم هب ،دوجوم دهاوش و کرادم ة
نامز رد ناتسیس
نایشنماخه
« اکنرز
» یم رد .دنتفگ بیتک
ة هکنرز مان نوتسیب هب
ناونع پارتاس نیمهدراهچ هدش نایب یشنماخه
تسا
،یب نیوت(
1378 : 209
هولاع ).
رب نآ
، دنب رد مان نیا یاه
مود و بیتک موس ة
بیتک موس دنب ،متسر شقن ة
بیتک موس دنب نینچمه و لوا شویراد هب قلعتم شوش رایاشخ ة
بیتک و هاش ة
ا دیشمج تخت رد موس ریشدر
تسا هدمآ
(Sharpe, 2004: 33)
دیاه .
خک یرام
( Heidemarie Koch
ارمه ار نایگنرز شقن )
ه یجخر اب رد اه
ده شوقن فیدر نیموس هی
اناداپآ یقرش ناکلپ ناگدنروآ یم یفرعم
نک د
،خک(
1383 ، 128
زا یکی هکنرز .)
پارتاس سابل اب زورون نشج مسارم رد نآ ناگدنیامن هک دوب نایشنماخه یاه گنر اب ییاه
اب نشور و دنت یاه
هزوم ستادنرف نامرف ریز یدام ةزین و نامک و وناز ات دنلب یاه
( Ferndates
،)
سوزاباگم رسپ
( Megabazos )
( ،دتسموا 2537 : 325
هسراپ هب) )دیشمج تخت(
یم و هزین ،رپس ،واگ زا ترابع هک ار دوخ یایاده و دندمآ ...
دوب
، هب
یم میدقت ناریا رایرهش دودح یتایلام ،نآ رب هولاع .دندرک
یم تلود هب نلاات600 دنتخادرپ
( ،تودره 1339 : 1 ) .
ب ه امتحا ل یوق لاس نیب یاه
و545 ق539 م.
تخاس شیوخ داقنم و عیطم ار نایگنرز شوروک
(
،فیامادناد 1373 :
138
حق راچد نابایب رد اهاکس هب دوخ یشکرکشل رد شوروک یتقو.)
ط ،دش ی اهنآ رازه یس شوروک هب هلغ راب
ضوع رد و دندرک کمک
، شوروک زین هب اهنآ داد یتازایتما هکنیا هلمجزا ؛
ار نانآ فاعم تایلام تخادرپ زا درک
.(Herodotes, 1806: 8)
موق نیا هب ( تگروا
Evergetáe
نیریخ و هدننک یرای ینعم هب )
دنتفای ترهش
(Ibid) .
مان زا .تسین صخشم هکنرز تلایا دودح یم نایشنماخه ةرود رد ناتسیس رگید یاه
،هگنرس ،هگنرز هب ناوت
هراشا گنرز و هنادراد ،هگنرد ،سیگنارد ،هنایگنرد ،هنایگنرز رک
د
( ،دتسموا 2537 : 63
رد .)
ةراب یاهرهش ای رهش
هراشا اهنت و تسین تسد رد یدایز تاعلاطا یشنماخه نارود رد ناتسیس طوبرم اه
هب کشزپ ،سایزتک
ود ریشدرا م
یشنماخه
(Ctesias, 2010)
و یسکاراخ رودیزیا رد
م.ق لوا نرق یم
.دوش
سایزتک
( Ctesias
و )
یسکاراخ رودیزیا (
Isidorus Characenus
رد نیراز رهش زا )
هدرب مان نوماه ةچایرد رانک روتسد هب هک دنا
اس ریبک شویراد دش هتخ
دوب ه ود شویراد دهع رد ًارهاظ . ،م
رد غا نیراز شاشت یم دوش رد لقتسم یتموکح و
نآ لکش اج یم
دریگ ( Gnoli,1993: 585 مین رد نونکات هک نارود نیا هب طوبرم یناتساب رهش اهنت ).
ة یقرش
هب ناریا تلاف تسد
هدمآ
، ناهد ة تسا ناملاغ .
رب انب ،رافح رظن رهش نیا
هب لامتحا دایز یاکنرز /کرز نامه
دای هبیتک رد هدش ز و یشنماخه یاه
ا تسا ینانوی ناخروم نیر ،یداجسدیس(
1382 : 49 .)
3 . نیشیپ ۀ هقطنم رد یشنماخه نارود تاعلاطم
تسخن نی راب وتارش وتربما یتسرپرس هب ییایلاتیا تئیه
Umberto Serratto(
هب )
هورگ تقو تسرپرس ناونع
ناتساب وئمزیا ةسسؤم یسانش
( ISMEO
ایلاتیا )
لاس رد .م1960
طوحم ة ناهد ة ناملاغ اب ار یشاح یسررب ة
ناخدور ة دورانس فشک رد و
لاس یاه ات 1962
م1965 . ار نآ شواک .درک یط شواک نیا شخب
یدایز زا
یب یرامعم یشنماخه نارود ریظن
ییاسانش دش
.
(Scerrato, 1979: 709-731) .
تیلاعف یاه ناتساب رد یسانش ناهد
ة ناملاغ سپ دش فقوتم یملاسا بلاقنا زا رد هکنیا ات
ش.ـه1379
،
تیلاعف یتسرپرس هب هطوحم نیا رد دیدج یاه دیس روصنمدیس
یداجس دش زاغآ
هک یط رد جنپ
لصف
شهوژپ راثآ ، زا یرایسب رامش نامتخاس هلمج
ة 15 )یتعنص نامتخاس(
فشک دش
دیس(
،یداجس 1384
رد ).
1383
ش.ـه نیرفآرهم اضر زین یط
لاسر ة رتکد ی دوخ قطنم ة عومجم و کهز ة
زوح نیا رد هک ار ناملاغ هناهد ة
رارق ییایفارغج هعلاطم ،تشاد
درک
.
لاس رد یاه 1386 - ناتساب ةشقن ةیهت گرزب حرط یارجا یپ رد و 1388
حرط ،روشک لک یسانش یسررب
ناتساب نهپ یتخانش تشد
هلحرم ود رد هب
بیوصت دیسر رد . ةلحرم تسخن یسررب نیا طوحم809
ة یناتساب
یسررب دندش ناهد هک ة دوب اهنآ زا یئزج زین ناملاغ
یوسوم(
،نیرفآرهم و یجاح 1387
ج ، 1 : 1 - 5
رد و )
ةلحرم مود
،
طوحم854 ة ییاسانش یناتساب ش
زا شیب اهنآ نایم رد هک د نارود هب طوبرم هطوحم100
شخب رد یشنماخه
هب ناتسیس یبونج مشچ
یم دروخ
( نامه ج ، 16 : 2 - 5
ناتساب تیلاعف نیرخآ.)
تروص یسانش طوحم نیا رد هتفرگ
ة
،یناتساب سیطانغم شور اب یسررب لصف ود
لاس رد یجنس یاه
و 1387 یدیشروخ1388
تسا شوروک هک
دمحم ماجنا یناخ تسا هداد
و رد تاعلاطا نآ یط یدایز
دش فشک رهش نیا یایاقب زا
( 1388 .)
4 . ناتسیس رد یشنماخه یاهرارقتسا
4 - 1 . عومجم ۀ ناملاغ ۀناهد
طوحم ة ناهد فورعم ة
گرزب ناونع هب هک ناملاغ طوحم نیرت
ة هتخانش ناریا قرش رد یشنماخه نارود زا هدش
لصاف رد ،تسا ة
یرتمولیک 30 )میقتسم طخ هب(
رهش و لباز رارق کهز رهش یبرغ بونج یرتمولیک 11
.دراد نیا
طوحم رد و دورانس لامش رد هک ه عقاو
رد یلامش ناتسیس تشد بونج
)ییاتسور ناتسیس(
ب ه سارت یور یرتم6
حفص نیب ،تسا هتفرگرارق دورمار و لباز ة
تعسو هب ییاضف ربرد ار راتکه88
یم دریگ
،یداجسدیس(
1375 : 37 ).
رد تسخن رود نی ة تایرفح شخب هک
دایز طوحم نیا یرامعم زا ی ة
هدرتسگ هب هجوت اب رافح ،دش راکشآ
دوجوم تهابش تفای یرامعم یاهراتخاس و نلاپ هب
،ناتسزوخ و سراف رد یشنماخه نارود یرامعم اب هدش نآ
یشنماخه نیتسخن ناهاشداپ نارود هب طوبرم ار
، هدس نیب ینعی یاه
ات 6 4 ق . تسناد م ( Scerratto, 1962
:186-197
اب هجوت اب ).
شواک نیا اه
یم ناوت نینچ تشاد نایب هک
هطوحم نیا یراتخاس رظن زا
، اب یرهش
یم لیکشت تمسق ود زا هک هدوب تمظع :تسا هدش
1 - تسه ای یلامش شخب ة
و رهش یلصا 2
- یبونج تمسق
ناگداپ هب موسوم شخب ای
( Scerratto 1966 :9-30 ).
نامه دش رکذ هک روط
، عافترا اب یعیبط سارت یور رد رهش نیا یلا5
رتم 6 نیمز هب تبسن(
لباق و تسپ یاه
)ینوماریپ یزرواشک
دودح رد یعیبط سارت نیا .تسا هدش هتخاس یلا 4
راوید یعون و دراد همادا رتمولیک 5
نایم رد یعیبط هب ناتسیس ة
باسح یم دیآ م نیا رد رهش نیا نتخاس تسا دقتعم وتارش . ک
،نا زا عافد لیلد هب
بلایس لباقم رد نآ ناخدور یناهگان و گرزب یاه
ة طلست نینچمه و دنمریه نیمز رب
ینوماریپ تشک لباق یاه
دافتسا و ة زا رتهب اهنآ تسا هدوب
( Scerratto, 1979 :711 .)
یا داعبا یسررب هب هجوت اب رهش ن تروص یاه
هتفرگ
لوط هب نیب رییغتم ضرع و رتم1500
ات300 رتم800
،تسا نآ رتشیب تعسو زا یکاح یحطس دهاوش نکیل
تسه .دنراد ة
تسا هدش بیکرت یلصا نامتخاس هورگ ود زا یلامش شخب ای رهش یلصا
؛ و یبرغ تمسق رد یکی
هاربآ یاتسار رد ة
یقرش - یم میسقت شخب ود هب دوخ هک یقرش شخب یرگید و یبرغ ش
یگدمآرب ات و تسا هد
دا تشترز ربق هب فورعم ر لباق و صخشم یاهانب دادعت .دراد هما
ؤ ناهد تی ات هک ناملاغ ة فشک نونک
ش هد
لماش ،تسا هزادنا و داعبا و راتخاس هب هجوت اب هک تسا یرامعم یاضف 27
اب ،اهنآ یارب هدشروصتم دربراک و
توافتم رگیدکی ا
نامتخاس .دن یاه
،1 و 2 نامتخاس و یقرش شخب رد 3 یاه
15 ، 16 ، 17 ، 21 و لامش رد 22
عقاو یبرغ شخب و ههاربآ و دنا
رایسب لامتحا هب یبهذم و یرادا ،یعامتجا نوگانوگ یاهروظنم یارب اهنآ زا
یم هدافتسا نامتخاس .تسا هدش
یاه 14 ، 20 ، و 23 هزادنا 24 و دنراد یطسوتم یاه هب
نظ یوق دربراک
م نوکس ی هتشاد دنا رگید یوس زا .
، لحم ة برغ رد رهش ینوکسم رامش نامتخاس
ة 3 رارق دراد یاراد هلحم نیا .
نامتخاس نامتخاس هیبش یاه
رامش یاه ة
و24 25 هچوک اب یقرش یزاوم یاه -
یبرغ تسا
( دیس ،یداجس 1375 ،
39 ) ریوصت(
3 ) .
عومجم رد ناگداپ هب موسوم و یبونج شخب ة
ناهد ة راوید و وراب و جرب راثآ زا تسا ترابع ناملاغ یاه
هعلق و یعافد هک
رد 2 رهش یرتمولیک و تسا هدش عقاو
دایز لامتحا هب یماظن یاهورین رارقتسا و عمجت لحم
تسا هدوب
( نامه : 37 - 39
هطوحم نیا یرهش راتخاس ندش صخشم یارب .)
همادا رد ، رصتخم حیضوت
ی رد ةراب
نامتخاس فشک فلتخم یاه
هدش یم هئارا .دوش
نامتخاس عومجم لک زا :یبهذم یاه
ة ناهد ة رامش یانب ،ناملاغ ة
3 مهم تسا رهش یبهذم نامتخاس نیرت
یقرش شخب رد هک نآ
رارق دراد
Scerratto, 1977 :709-735(
نیا ).
نامتخاس
،
ًابیرقت ییانب علض هب عبرم
53
یبرغ لامش تهج اب رتم -
یقرش بونج تسا
یانب یاهراوید . روکذم
دودح رد یتناس170
رتم تسا یدورو و
ضرع هب نآ یتناس220
نامتخاس یبونج علض رد رتم رارق
دراد . انب یاراد طایح یزکرم عبرم هب علض رتم28
هک تسا فرط راهچ رد
نآ نوتس ناویا راهچ ، دراد دوجو راد
ناویا ره ؛ فیدر ود
شش نوتس ییات دراد
ریوصت(
2 )
،نیرفآرهم(
1383 : 310
رود ود یاراد نامتخاس نیا ،نارگشواک رظن هب هجوت اب .)
ة تسا هدوب ینامتخاس :
رود ة
،تسخن تشخ اب انب لصا یم هتخاس گرزب یاه
خاک نلاپ هیبش ینلاپ یاراد هک دوش رد یشنماخه یاهرهش
تسا ناتسزوخ و سراف ؛
رود ة مود
، لحرم ة ناویا رد رییغت و طایح ینایم یاهوکس ریمعت و ینوماریپ یاه
تشخ زا هدافتسا یدج تایقاحلا و یزاسزاب رد کچوک یاه
تسا د
(Scerratto, 1979 : 713)
هرود نیمه رد .
هفاضا طایح هب لیکش نادشتآ ددع هس ش
نادشتآ زا کی ره .د یبرغ و یقرش یاه
شش هلپ دنراد قیرط زا هک
یم نادشتآ لخاد ار یتخوس داوم اهنآ نیب یاضف هرود نیا رد .دنتخیر
5 ع زا دد 6 یلامش و یقرش نوتس
ودسم ره تسار تمس رد اهنت و د ناکم نیمه رد .دش هتشاذگ زاب یدورو هار کی اهنآ زا کی
قاجا اه یاه
هتخاس یرذن وب
د دن تسا هتشاد دوجو ههاربآ و نزخم هس زین یبرغ ناویا رد .
،نیرفآرهم(
1383 : 310 - 311 .)
نامتخاس انب نیرتزراب :یرادا و یتلود یاه
هدش روصتم اهنآ یارب ار دربراک نیا هک دوجوم یاه ،دنا
خاس نامت رامش یاه ة
و 1 دنتسه 2 رامش نامتخاس . ة
2 هب هک هدش یرافح لماک روط تسا
تسار ییانب ، هشوگ
داعبا هب لیطتسم نلاپ اب 53
× رهش قرش رد رتم 43 درادرارق
قاتا و زکرم رد یطایح یاراد هک و زارد یاه
لیطتسم ناویا اب هارمه لکش
نوتس یاه نامتخاس نیا یارب .تسا نوماریپ رد راد
یم رظن رد هرود ود زین دنریگ
رود هک ة
،تسخن رود و نآ زا هدافتسا و انب تخاس لماش ة
مود کورتم نامز هب طوبرم ، دافتسا و ندش
ة نارادماد
نآ زا هدوب رود .تسا ة
زیر ود هب دوخ ،تسخن یم میسقت هرود
لحرم رد هک تسا هدش ة
لوا
،نآ نامتخاس نیا
یاراد ود لیطتسم قاتا علض ره رد لکش
تسا هدوب
؛ قاتا نیا نلااد تقیقح رد اه دندوب یزارد یاه
کی ره هک
کراوید اب شخب هب ییاه
کچوک یاه یم میسقت رت
هدش .دنا اضف نیا رد دوجوم رگید رصانع زا اه
، یم ناوت هب
هرفح هریاد یاه قاجا و یا
اه هراشا رک لحرم رد .د ة
مود
، دافتسا یارب نامتخاس یلصا لکش ة
ای و دیدج دیاش
هب
ییغت راچد یگدوسرف لیلد تسا هدش یتار
زا ؛ لمج یم تارییغت نیا ة اهراوید هب ناوت
ناویا نورد یقاحلا ی و اه
هراشا ورهار هب یقرش ناویا لیدبت نینچمه رک
د
،یداجس دیس(
1375 : 49 - 50 .)
نامتخاس نامتخاس عون نیا زا :ینوکسم یاه
یم اه رامش یاهانب هب ناوت ة
،5 و 6 هراشا 7 رک شقن .د ة نیا
هناخ
ًابیرقت اه ره و تسا عبرم
قاتا کی یددعتم لیطتسم و عبرم یاه دنراد
نآ رب هولاع .
، یزکرم رلاات اهنآ رد
زین یم هدید دوش
( نامه : 43 - 45 .)
رامش نامتخاس :یتعنص شخب ة
دودحم کی رد15 ة
امز یتعنص یدربراک ین هتشاد
تسا . نامتخاس نیا رد
ناهد رهش یبرغ لامش رارق ناملاغ ة
و عبرم ینلاپ یاراد و دراد لیطتسم قاتا 36
زا .تسا لکش لباق دراوم هلمج
نامتخاس نیا رد رکذ
، تشخ فشک یانهپ یاراد یللاه یاه
یتناس 10 زا شیب لوط و یرتم رتم 1
تسا
،یداجسدیس(
1383 : 49 - 50 ).
نایب نینچ دیاب تیاهن رد درک
عومجم هک ة
ناملاغ هناهد
، یرهش یایاقب هب قلعتم
ود نیتسخن نار
یشنماخه ناهاشداپ تسا
هبنج یاراد هک یرادا و یبهذم ،یسایس یاه
هدوب عومجم باستحا اب و ة
،یبونج
ةبنج یماظن تسا هتشاد زین .
یمامت هب حلاصم راک
رد هتفر یاهانب یلگ و یتشخ رهش نیا حلاصم هک تسا
یموب
هب هقطنم باسح
یم .دیآ
4 - 2 . خرس یلعدان غاد
پت غاد خرس ة هپت ،
ًاتبسن یا داعبا هب گرزب
190
× رتم 160 یقرش یراتخاس تهج اب -
یبرغ تسا رد هک 980
علق قرش یرتم ة
رارق یلعدان دراد
ریوصت(
4 ) ( ،ییلاع 1390 : 173
عافترا .)
نیا هپت نیمز حطس زا رد فارطا یاه
دودح رتم40
تسا رد نمشیرگ . 1938
م هپت نیا یور رب . یارب
یرافح مادقا و قمع ات نآ یط 7
/ زا یرتم 7
هیلا ار هپت حطس یراگن
رک هیلا عافترا نیا وا .د رود :درک میسقت هرود ود هب ار اه
ة زاغآ هپت حطس زا هکI
یم دش
و یاضف ود لماش شورفم
قمع رد یتشخ یاهوکس و عبرم لیکش یاهرجآ اب 7
/ ار نآ رافح هک تسا یرتم7
رود هب قلعتم ة
یم یشنماخه دناد
و رود ة تسا دقتعم هکII
یشنماخه زا لبق نارود هب
، نرق ینعی 6
و 9 ق م.
دراد قلعت
(Ghirshman, 1939: 10-22)
سیورسرف . (Fairservis)
ناتساب یسررب رد زین رد دوخ یتخانش
یم هطوحم نیا زا یرصتخم یفرعم هب اهنت ناتسناغفا ناتسیس زادرپ
نایب هب همادا رد و د هاگدید
یاه نمشیرگ
یم افتکا نک
د
(1961: 45-46)
رد ،نمشیرگ زا سپ . 1969
م .فا.یج . هشنارت زلید پت نیا رد ییاه
ة داجیا میظع
رک هب تاعلاطا ساسارب .د تسد
رود کی یاراد هطوحم نیا هک تفرگ هجیتن یو ،هدمآ ة
ینلاوط یرارقتسا تدم
نامز رد شیپ
و یشنماخه هانب هعومجم هک هدوب یشنماخه
هرود رد نآ یا دعب یاه
، یکولس ینعی
،
ًلاامتحا و یناشوک/یتراپ هدافتسا یناساس
هدش تسا
(Dales, 1977: 112) .
4 - 3 . هطوحم هعومجم نابایب دور یاتلد یاه
ناتساب یسررب هب هجوت اب طوحم زا ریغ هب ،تفریذپ تروص ناتسیس تشد رد هک یتخانش
ة ناهد ة ،ناملاغ 103
طوحم ة یناتساب رگید رد نیا هقطنم فشک و ییاسانش دش
یوسوم(
یجاح و
،نیرفآرهم 1387
هک)
دوخ رد نشور نتخاس
یرایسب راد ییازسب شقن هقطنم رد یخیرات مهم لئاسم . د
( 1
خیرات )
رد یراذگ ةراب
هطوحم یاه رب روکذم ساسا
سیاقم ة هنوگ یتخانش هنومن
لافس یحطس یاه تفرگ تروص
هب ؛ یروط لاس رد هک یاه
و 1387 ود رد 1391
تبون هطوحم نیا زا اه
عمج لافس هعطق1720 یروآ
ش د هک زا ترابع ،هبل913
و هندب756 هیاپ و فک69
.دوب
رد تاعطق نیا هطوحم رثکا
اه ناسکی و هباشم دوب
دن . هبل هب یلافس فورظ یاه صخاش ناونع
هنومن نیرت یاه
یروآدرگ ،هدش
هب نوگ61 ة فلتخم
رب(
)ششوپ گنر ،هریمخ گنر ،مرف یاهرییغتم ساسا
یم میسقت دوش
ریوصت(
10
هک )
لافس اب یشنماخه یاه هطوحم
ناهد یاه قآ ،ناملاغ ة
یرقع ،یلعدان ،ولنسح ،هپت تخت ،هپت
،دیشمج
،داگراساپ
ینوزگ ناتسروگ ،یهاش رهش ،ریسدرب ة هپت ،شیماغچ ،همشچ
سگرن ،ییحی هعلق ،هپت
،یلک لایمور لت 2
طوحم ، ة
شقن کرا و دابآرون لت ،بانایم تشد ،دیپسا لت ،نایلم لت ،متسر هعلق
لباق هسیاقم دنا
لودج(
1 ).
هعومجم نیا لماش
هپت طوحم و ة مک عافترا نیب تحاسم اب رتم 100
عبرم ات رازه 225 عبرمرتم تسا
هک
نیب اهنآ عافترا ات 1
رتم10
، رییغتم تسا یلا . ة هطوحم رثکا یحطس هرود نیا یاه
، دیفس گنر زا و تسا کاخ
ِیتسد لکش هتفای راوآ زا یاه ردوپ هدش هدش لیکشت تفس ناراب و داب رثا رد هک
هدش تسا یدودحم زج .
تشگنا هطوحم یقبام ،رامش اه
یرامعم دهاوش و راثآ دقاف لباق
ر ؤ تی دنتسه . رد هعومجم نیا یناکم رظن زا
داج بونج رد و )ییارحص( یبونج ناتسیس لامش و زکرم ة
تلافسآ ة از لب - رد ،نادهاز لصاف
ة یرتمولیک 55
یبرغ بونج رهش
درادرارق لباز و
اب ناهد ة هلصاف ناملاغ نیب یا
ات 55 راد رتمولیک 85 د
ریوصت(
5
زا .)
رظن
هطوحم نیا ،تعسو یم ار اه
حرش هب ناوت لودج
میسقت ریز یدنب
رک د .
لودج 2 - هقبط هطوحم یدنب ماخه یاه
رب ناتسیس یشن تعسو ریغتم ساسا
فیدر هطوحم تعسو
اه دادعت
1 هطوحم
ریز یاه 1000 عبرم رتم 14
2 هطوحم
نیب یاه 1000 راتکه مین ات عبرمرتم 47
3 هطوحم
راتکه کی ات مین نیب یاه 16
4 طوحم
ة راتکه ود ات کی نیب 15
5 هطوحم
راتکه هس ات ود نیب یاه 3
6 هطوحم
راتکه هس زا شیب یاه 8
عمج 103
رد ةراب هطوحم یگدنکارپ تعسو دروم یاه
نماد رگنایب عقاو رد هک رظن ة
نارود یاهرارقتسا شرتسگ و ذوفن
هشقن هب هجوت اب ،تسا هقطنم رد یشنماخه هراوهام یاه
یم یا تحاسم ناوت نایب ار ریز یاه
رک :د
تعسو لک دودحم ة یگدنکارپ راثآ
رصع یشنماخه یاتلد
دور نابایب : اب ربارب عبرم رتمولیک638 63800
راتکه
؛ هطوحم مجسنم یگدنکارپ تعسو :یناتساب یاه
اب ربارب عبرم رتمولیک130 13000
راتکه
؛
یشنماخه یاهرارقتسا لک تعسو نابایب دور یاتلد
: 1132772 اب ربارب عبرم رتم
113.2 راتکه .
اب ربارب تحاسم دوجو 113.2
عومجم عقاو رد هک راتکه هطوحم لک تعسو
یاه ناتسیس یشنماخه نارود
تسا یبونج
، گدنز ضرف و ناتسیس نارود نآ یارب هب یملع و یقطنم رایسب یزرواشک ی
رظن یم .دسر
شهوژپ موق یاه ناتساب موق و یسانش هدکهد رد یراگن
یزرواشک یاه یتنس
رواخ کیدزن ناشن هداد دنا هک ره کی
هطوحم زا تحاسم راتکه ینوکسم یا
، یم نیب دناوت ات100
.دشاب هتشاد تیعمج رفن150 تسا نیا جیار شور
ناکم یارب هک ناتسهوک رد هک ییاه
قاو اه هدش ع هب یلها ناروناج لغآ و دنا رد لامتحا
یاهدحاو ریز و نایم
رارق ینوکسم راتکه ره تیعمج ،دراد
ناکم یارب و رفن 100 تشد رد عقاو یاه
رد راتکه ره رد رفن 150
رظن
هتفرگ یم دوش
،هدازیلع(
1386 : 201
هتبلا )؛
رنماس ب هجوت ا هب تاعلاطم رد دیدج
سیلوپسرپ تشد تسا دقتعم
هک یارب ار رادقم نیا زا رتمک یتیعمج دیاب رظنرد یشنماخه یاهرارقتسا
تفرگ
(Sumner, 1896: 29-31) .
رب و ساسا نیا یارب
قطنم یاهاتسور رد نکاس یبسن تیعمج ندش صخشم ة
یلعف یاهاتسور ،ناتسیس
نآ ،دنراد یتنس تفاب یراتخاس رظن زا هک هعلاطم
.دش تروص یتیعمج تاعلاطم ساسارب رد هتفرگ
یاتسور40
،ناتسیس نیب اهاتسور نیا رد تیعمج دروآرب
ات 43 غتم راتکه ره رد رفن 114 نیگنایم روط هب هک تسا ری
یم ناوت اب ربارب یتیعمج رفن86
یاهاتسور یارب ار راتکه ره رد رظنرد هقطنم نیا
تفرگ
؛ دیاب هتبلا هب
تکن ود ة
مهم درک هجوت :
تسخن تمسق رد رایسب یلاخ یاهاضف و ضیرع رباعم یاراد یلعف یاهاتسور هکنیا یاه
فلتخم تایرفح رد هک دنتسه هطوحم
،هقطنم یناتساب یاه رباعم عون نیا
ضیرع اهاضف و یب ی هدافتسا هدید
یمن
؛دوش مود
، کشخ دب طیارش رد یلعف ناتسیس رارق یلاس
زا و دراد یتیعمج رظن
و یلاسرت عقاوم هب تبسن
یبآرپ رایسب تیعمج دراد یرتمک
هچ و یبآرپ نامز رد اسب
، ره رد رفن دص زا شیب یتیعمج یاراد ناتسیس
دشاب هدوب راتکه
،مدقم ییلاع(
1393 : 116 - 121
نیاربانب )؛
دای بلاطم هب هجوت اب و هدش
یتروصرد ، ره یارب هک
راتکه رفن 100
،میریگبرظنرد یشنماخه نارود رد ناریا ناتسیس بونج ةقطنم
رب غلاب یتیعمج 11
و رازه
رفن320 و یتروصرد هک
راتکه ره یارب رفن86
دوش هبساحم رب غلاب یتیعمج ،
و رازه9 رفن735
تسا هتشاد .
لباق هتکن کی هبساحم نیا رد هتبلا یمیلقا تیعضو هب هجوت اب هکنیا نآ و تسا هجوت
ناتسیس رد دوجوم
بلایس و هاگ یاه
و یب اگ هطوحم زا یشخب ،ه نایمزا یناتساب یاه
و شهاک دنور نیا و تسا هتفر هطوحم تعس
یاه
شیاسرف اب یناتساب هک یداب
یط زا شیب هب لاس2300
مئاد روط هتشاذگ رثا اهرارقتسا نیا رب
، تعرس هتفرگ
تسا
ریوصت(
6 و 7
زا )؛
نیا ور هب ، قاب زورما هک یزیچ نآ زا رتشیب یتحاسم دیاب عطق روط نیا یارب ار تسا هدنام ی
دیدزاب هب هجوت اب .تفرگرظنرد هرود مامت زا
ی هطوحم ناتسیس یاه و
ةدهاشم هنماد یگدروخ
اهنآ یاه یارب ،
هطوحم یاه یقاب زا هدنام یشنماخه نارود
، یبیرخت رد دودح راتکه 20
نیمخت یم هدز
،دوش مک لامتحا یلو
ای دایز .تسا یقاب هراومه نآ ندوب رت زا
یوس رگید
، تیعمج قوف یدروآرب
رکذلا ییاهرارقتسا هب طوبرم تس
هک
شیپ ناتسیس یناریا شخب رد یم ینیب
مادا باستحا اب و دوش ة
ناتسناغفا کاخ رد هقطنم نیا دادتما رد و
ناخدور یقرش ة
دنمریه ، یم ناوت هطوحم رتشیب رایسب تیعمج و اه ار ی
یشنماخه نارود یارب یبونج ناتسیس
قطنم رد و ة
نابایب دور یاتلد روصت
درک اذل ؛ هرود نیا یارب نیمخت
عمج زا شیب یتی قطنم رفن رازه15
ی رت
.تسا 5 . دهاوش یرامعم هطوحم یبونج ناتسیس یشنماخه یاه
عومجم زا طوحم 103
ة ر لباق دهاوش ،یبونج تشد یشنماخه نارود ؤ
ِتی رد اهنت یرامعم تفه
زا هطوحم
اهنآ دراد دوجو ،زین دادعت نیا زا هک
رد هس دروم راوید ناشن اهنت ینامتخاس یاه
یقاب هدنام تسا راهچ رد و
ةطوحم ید هزاس زا یشخب رگ هب ینامتخاس یاه
حوضو یم هدید دوش
2. یرامعم حرش دای یاه
هدش یم همادا رد .دیآ
طوحم ة رامش اب لوا ة
211 رب هطوحم نیا رد .تسا هدش تبثR
،رگید یطیحم برخم لماوع و بلایس رثا
پت زا یشخب ة
هدش ادج دوخ یلصا رتسب زا یناتساب تسا
قاط فقس کی یایاقب نآ لحم رد و تشخ اب راد
یاه
داعبا هب یللاه گرزب 110
× 30
× یتناس10 رتم نآ ریز رد کچوک رایسب نلااد کی نینچمه و یم هدید
دوش اب هک
قاط تشخ و اه ناهد یاه
ة ناملاغ
)داعبا و راتخاس ثیح زا(
تسا هسیاقم لباق ین هطوحم یلامش تمسق رد .
ز
اب یراوید یایاقب ضرع
70 یتناس تشخ زا نآ تخاس رد هک هدنام یقاب رتم یاه
12
× 34
× یتناس 34 یرتم
تسا هدش هدافتسا
ریوصت(3
8 ).
طوحم ة رامش اب هک مود ة
214 پت دنچ ،تسا هدش تبث R
ة داعبا هب مه هب کیدزن 60
× رثکادح اب و رتم 70
عافترا رتم3
تسا پت رد هک ة یلوط رلاات ود زا ییایاقب نآ یبرغ لامش دراد دوجو
رلاات نیا .
ًلاماک اه مه دننام
دنا
ضرع و یقاب لوط و یرتم7
دنام ة یرتم13 دنراد . تماخض اهراوید
ناشی یتناس90
رتم تسا تشخ و هب ییاه
داعبا 34
× 12
× دنراد ؟ ریوصت(
9 ).
طوحم ة هب هک مراهچ و موس هرامش اب بیترت
یاه 216 و R 382 تبث G
ش هد دنا
، زا یشخب اهنآ یود ره رد
تماخض هب راوید کی یتناس90
.تسا هدنام یقاب رتم
6 . یسررب راتخاس خه نارود یرارقتسا یشنما
یزیچ ره زا شیب ناتسیس تشد رد دوجوم یاهرارقتسا
، ناخدور نایرج هب ة
دنمریه هتسباو هدوب دنا نیازا ؛ ور
،
دودحم ة رود ره یاهرارقتسا یگدنکارپ ة
دودحم رد زین ناتسیس رد یناتساب ة
ناخدور نیا نایرج و گرزب ة
ریز هخاش نآ یاه تسا ناخدور یبونج نایرج زا یرثا هزورما دنچ ره . ة
هب هک دنمریه
« نابایب دور
» ای
« مار دور
»
،تسا فورعم یقاب
هدنامن تسا هرد دوجو ،
ًاتبسن و ضیرع یاه ناکم یخرب رد هک قیمع
زا نآ ضرع اه 100
یم زواجت زین رتم نک
د ریز اب هارمه ، هخاش
یم ششوپ ار یبونج ناتسیس بونج ات لامش زا هک ییاه هداد
،دنا
.تسا هدوب هقطنم نیا رد تنوکس یارب بولطم رایسب طیارش دوجو زا یکاح یگمه رگید یوس زا
، هک یبونج ناتسیس نونکا
هروش ،تسا راز هناخدور تابوسر شرتسگ لحم هتشذگ رد
هدوب یا
تسا
میهاربا(
،هداز 1388 : 92
هدرتسگ یزرواشک یارب ار طیحم نیرتهب تابوسر نیا .)
یم مهارف نیمه .تسا هدروآ
بسانم طیارش
)زیخلصاح کاخ و ناوارف بآ(
طیارش ، ار یبولطم
زین یارب تنوکس یشنماخه نارود رد ینامز رد
دمع شخب هک ة
مهارف ،هتشاد نایرج یبونج یاتلد رد دنمریه بآ یم
رک .تسا هد
مار دور لامک ردنب رد ناخ
ناخدور یلصا شخب زا ة
دنمریه یم ادج دش و ریسم رد ی یقرش - یبرغ لوط هب
رتمولیک 60 بونج تمس هب
یم همادا خاش جنپ هب نآ زا دعب و تفای
ة مک ضرع نیب هک رت ات 25
رتمولیک40
اد لوط نتش د یم میسقت ، بآرپ رد هک دش
ت یقاب دهاوش هب هجوت اب ،نامز نیر نیمز یور رب هدنام
لیسم(
یاه
)گرزب و کچوک
هدودحم ، تعسو هب یا
ات 1500 ار عبرم رتمولیک1700
تمسق نیا رد یم باریس
رک تسا هد ؛
هب هتبلا نارود رد عبت تمسق رد هناخدور یبآرپ نازیم هب هجوت اب و فلتخم یاه
میسقت نازیم نینچمه و ایلع
دودحم نیا ،یبونج و یلامش نایرج نیب بآ ة
تحت رکذ اجنیا رد .تسا هدش مک و هتفای رییغت بونج رد ذوفن
خاش چنپ هک تسا تیمها زئاح هتکن نیا ة
توافت نابایب دور ییاه
تشاد رگیدکی اب ه
دنا هب ؛ یوحن خاش ود هک ة
هتشاد همادا رادضوح ات هک یلامش ا ،دنا
خاش هس و دندوب رادروخرب رتشیب قمع و ضرع ز ة
بتارم هب یبونج
کچوک مک و رت بآ هدوب رت
ًلاامتحا و دنا لاس رد
مک یاه یب دنمریه یبآ یم بآ
هدنام ا هب مهم نیا .دن زا یتحار
یاجرب دهاوش بآ لیسم مک قمع رب ینتبم هک هدنام
تسا تسا کرد لباق ،
ییلاع(
، 1390 : 109 ).
یمامت فرص ناتسیس یشنماخه نارود یاهرارقتسا طوحم زا رظن
ة ناهد ة ناملاغ خرس و غاد ، دور یاتلد رد
رارق نابایب دودحم رد رتشیب یگدنکارپ نیا .دنراد
ة خاش یبونج و یلامش یشاوح ه
یاه رامش ة و 2 نابایب دور3
هرامش لامش تمس زا رگا(
)دوش یراذگ
رانک یدودح ات و ة
خاش یبونج ة
رامش ة و مکارتم رایسب نابایب دور 1
خاش ود .تسا گنتاگنت ة
و 4 دادعت زا یرادروخرب دوجو اب5 ی
هطوحم ،یشنماخه یاه هب یمکارت
رتمک بتارم
خاش زا ة مش یلا رد یبونج یاهرارقتسا .دنراد خاش ود لصاف دح رد عقاو
ة و4 رارق5 تمسق نیا رد هک دنراد
یارجم یبرغ و ییاهتنا تمسق رد رتشیب زین هدش رقتسم دور
.دنا هطوحم زا یدادعت هخاش برغ رد زین اه
یاه
هبج رد و نابایب دور یبونج ة
هلیش یقرش رارق دور
دنراد
ریوصت(
1 .)
تمسق هب هجوت دیاش هخاش یبرغ یاه
چنپ یاه ناگ
ة زا ندنام رود رطاخ هب رتشیب هرود نیا رد نابایب دور
بلایس رطخ تسا هدوب اه
؛ تیعضو هب هجوت هتبلا هسام
یدایز شقن تنوکس لحم باختنا رد زین یداب یاه
تسا هتشاد
، مهم نکیل وگلا عون نیا رد لماع نیرت
ی یرارقتسا
، دافتسا هب هجوت ة
رطخ لامتحا اب بآ زا رتشیب
تسا رتمک نیازا ؛
ور ریز هب رتشیب هجوت ، هخاش
مک یاه هخاش زا ضرع دوب نابایب دور یاه
ناکم رد و تسا ه ییاه
نیا هک ریز هخاش هتشادن دوجو اه لاناک زا هدافتسا اب ،دنا
هدز تسد بآ لرتنک هب یشک .دنا
7 . ناتسیس یشنماخه یاهرارقتسا یعقاو تیوه (
رب یقیبطت تاعلاطم )یخیرات تفایهر ساسا
هجوت اب رکذ بلاطم هب هدش
، ـتکن ة رد یـساسا ةراـب
تـسا ره یـعقاو تـیوه ،هرود نـیا یاهرارق تـساهنآ زا کـی
.
هطوحم یاه چ ات بونج چیه و دندوب هتخانشان شیپ لاس دن
زا کی ةرابرد نارگشهوژپ اـهنآ
هدرـکن ثـحب دـنا
و
ـطوحم ود زا یـکی ار اکنرز ای یشنماخه نارود ناتسیس تختیاپ ناققحم رتشیب خرـس ة
ـناهد اـی غاد ة
ناـملاغ
یم یفرعم ننک
.د ودرارگ یلوین
Gherardo Gnoli(
رابرد عماج ثحب زا سپ )
ة ان م گنرز و هـبیتک رد نـیرز و اـه
یسررب ةرابرد یحرش و نهک نوتم ماجنا یاه
رد هدش ةراب یم رهش نیا :دسیون
اـب توافتم نامز ود رد لحم ود ام
هتشاد مان کی میا
: 1 - تـسا هتـشاد دوجو زین نایشنماخه نامز رد و هدوب یشنماخه زا شیپ نیرز هک یلعدان
،
دوـبن هـقطنم تـختیاپ رگید دایز لامتحا هب اما و تـسا ه
2 - ـناهد ة هدوـب دـیدج نـیرز هـک ناـملاغ و تـسا
قطنم رد رارقتسا نامز رد ار نآ نایشنماخه ة
)یلعداـن( یمیدـق نـیرز اب زین نآ ةلصاف و دندوب هدرک انب نوماه
زا شیب 25 /
ًلاامتحا .تسا هدوبن رتمولیک24 اجنیا
ناتـسیس رد یشنماخه دیدج تموکح یرادا و یسایس زکرم
تسا هدوب .
دیدج نیرز نیا دیاش
یرهش نامه دشاب
نآ مود شویراد نامز فیصوت رد سایزتک هک ار
حرش داد ه
تسا
Gonli, 1967:106-107(
طوحم وتارش ).
ة ناهد ة اـب ار ناملاغ
« نـیرز
» تـلایا رد یرادا و یـسایس زـکرم ،
انایگنرد ی یم یکی یشنماخه دناد
(Scerrato,1966: 25-29)
.
دیس ناهد یداجس ة
ار ناملاغ
« اکنرز
» دای ی هدش
رد هبیتک یم یفرعم یشنماخه یاه نـیرز اـب ربارب ار نآ و دنک
یـم یـسکاراخ رودـیزیا و ساـیزتک رهـش دـناد
( :یداجسدیس 1383
: 51 .)
نایب دیاب اجنیا رد رک
هک د یارب صخشم رک
هس نیا تیوه ند عومجم
ة یـشنماخه
ـناهد(
ة و یلعداـن ،ناـملاغ
هطوحم یشنماخه یاه )نابایب دور یاتلد
دای یگژیو هب دیاب ادتبا رد رد هدش
ةراب دوـجوم عباـنم قبط نآ مدرم و اکنرز
یشنماخه شوروک یهاشداپ نارود رد ،یخیرات عبانم قبط .تفای تسد
( 555 - 530
رد یو)م.ق
ـنج ددـص اـب گ
رب قرش رد یغای یاهاکس یارـب شنایهاپـس و شروـک یـتقو .دش گنج مزاع گرزب یرکشل اب و دمآ
هـب هـلمح
روبع ناتسیس زا دنه و رتخاب رک
جاـتحیام رـگید و هقوذآ دوبمک راچد ،دند دـش
اـکنرز مدرـم ناـمز نـیا رد .دن
)ناتسیس(
ب ه دندناسر ددم شنایرکشل و یو هب ،پسایرآ لیابق هژیو اذل و
یراـی بـقل اـهنآ هـب شوروک هدـننک
( )راصنا
داد ینانوی عبانم رد هک مان هب
« تگروا
» ای
« اتاگروا
(
»
Evergetáe
هدش تبث
)تسا
یدهم(
،اـین 1377 :
293
تسخن :تسا تشادرب لباق هلئسم راهچ بلطم نیا زا ).
، یتح و یشنماخه نارود رد زا لبق
اهنآ ینانکاـس ،
یم یگدنز ناتسیس رد درک
یلام تردق زا هک دن
ت(
أ )ناوارـف لوصحم نیم
دندوب رادروخرب ییلااب
،مود ؛ رد مدرـم نیا
تنوکس ییاج هتشاد
دنا دادعتسا یاراد نیمز یزیخلصاح و یزرواشک رظن زا هک یدایز
تسا هدوب هک ارچ ؛
دـیاب
نیا یم هقوذآ ناوارف یاهرابنا یاراد مدرم دنناسر یرای گرزب رکشل کی هب دنناوتب ات دندوب
؛
ِبلطم نیموس اق
لب
نیا زا لبق ات هک تسا نیا کرد چیه ،نامز نآ ناتسیس مدرم و نایشنماخه ،
دروـخرب هـنوگ طاـبترا و کـیدزن
رگیدکی اب یگنهرف هتشادن
دنا م هک و ت بج أث دوش هقطنم نیا رب یشنماخه رنه ری ؛
سم ئ ل ة مراهچ
، نـیا تـیعمج
مدرم تسا دیاب هک هزادنا هب دشاب هدوب یا هک
قوذآ دنناوتب ة
یدایز دـننک هریخذ داـیز تـیعمج .
، بـجوم دوـخ
یم دوش ناکم دایز یرارقتسا یاه ی
هب دیآدوجو . دای بلاطم هب هجوت اب هدش
، رد ةراـب تـگروا اـهنآ نیمزرـس و اـه
یگژیو راهچ تسا نایب لباق
: 1 - تگروا ت زا لبق اه أ
یـم یگدنز هقطنم رد نایشنماخه یروتارپما سیس دـندرک
،
2 - دـندوب رادروـخرب یدایز تیعمج زا
، 3 - نیـمز رد دنتـشاد انکـس زیخلـصاح یاـه
و 4 - ناـکم یاراد یاـه
رارقتسا .دندوب یدایز ی
طوحم ة خرس یتحاسم غاد دودح رد
راتکه3 دراد یم هک نیـب یـتیعمج نآ یارب ناوت اـت250
ار رـفن300
دیفس تحاسم رگا .دز نیمخت غاد
( 5500 )عبرم رتم
پت و ة هـعلق یلعداـن
( 2 )راـتکه
زـین ار رد رـظن میرـیگب نـیا ،
ات رثکادح تیعمج یم شیازفا رفن600
دبای هک ت تیلباق أ قوذآ نیم ة
درادـن ار گرزـب رکـشل کـی زا ؛
نـیا نـیا ور
یمن ار ناکم تگروا مدرم نیمزرس اب ناوت
،دندناسر یرای شوروک هب هک اه ربارب
.تسناد
طوحم ة ناهد ة ناکم زین ناملاغ ی
نامتخاس اب لیکش و هدیچیپ رایسب یاه
تسا اـب یداـیز رایـسب تهابش هک
نایشنماخه یرامعم راثآ
، هب تخت هژیو اـناداپآ و دیـشمج
ی شوـش دراد
( ،نیرـفآرهم 1383
: 325 - 328
یوـس زا.)
رگید
، نامتخاس رتشیب یبهذم یاهدربراک رهش نیا گرزب یاه
، یتلود یماـظن و هتـشاد
دـنا
( ناـمه : 306 - 315
و)
زرواشک نا دیلوت و دننک نآ نکاس ناگ هدوبن
دنا مـهم نـیا هـب هـجوت اب .
، زا دـعب دـیاب رهـش نـیا تخاـس ناـمز
تخاس ه شوش یاناداپآ و دیشمج تخت ندش مه لقادح ای
اهنآ اب نامز دشاب
دایز دودح ات هک ارچ ؛ یراـمعم زا ی
اهنآ قطنم رد هک ة
هقباس ناتسیس ،درادن یا
هب مهم نیا .تسا هدش دیلقت یم ناشن یتحار
هـن رهـش نـیا هک دهد
هتشادن دوجو مه شوروک نارود رد هکلب ،یشنماخه نارود زا لبق اهنت یمیدـق هـکلب ،تـسا
هـک یناـمز نیرـت
یم روصت نآ یارب ناوت رک
د ، لوا شویراد نارود ناکم یحارط زا سپ و
اه ی شوش و دیشمج تخت نوچ ی .تسا
ب طوبرم ار رهش نیا تخاس زین خانورتسا مین ه
ة یم م.ق مجنپ نرق لوا (Stronach, 1985: 610)دناد
یوس زا.
رگید
، رد رهش نیا عفترم ینیمز
عاـفترا تـلع هـب هـکلب ،درادـن یزرواـشک تیلباق اهنت هن هک تسا هدش هتخاس
ز هب تبسن رتشیب یم
ن هب بآ هک ناتسیس یزرواشک یاه
،تسا لاقتنا لباق اهنآ رد یتحار هدرتـسگ یرایبآ ناکما
نیمز رد نآ ینوماریپ یاه یزرواشک یارب
تـسا هارـمه داـیز رایـسب یراوـشد اـب .
هـکنیا هولاـع هـب رتـشیب رد
نیمز پت رهش نیا ینوماریپ یاه ه
دـنرادن یزرواشک تیلباق هک دراد دوجو هدرتسگ ییاضف رد گرزب یاهروهام زا .
مهم نیا یم
تفایرد ناوت هک
انکاس دیلوت و زرواشک ،رهش نیا ن هدوبن هدننک
دنا هـب رتشیب رهش نیا هکلب ، تروـص
مدرم هب طوبرم یاهرارقتسا رب یتراظن و یسایس ناکم یم شقن یافیا هقطنم
رک .تسا هد
هطوحم فذح اب ناهد یاه
ة املاغ فـیدر زا یلعدان و ن لـحم
تـگروا یلاـمتحا یاـه یـگژیو دـیاب ،اـه
یاـه
هطوحم ناتسیس بونج یشنماخه یاه درک یسررب ار
. قیقد یسررب اب
، هب یناسآ یم ناـیب ناوـت رـک
د هـک نـیا
هطوحم طرش راهچ اه هب ار روکذم
ناونع قطنم ة تگروا تنوکس اه
دنتسه اراد :
هکنیا لوا نامه
دش رکذ هک روط
،
هطوحم نیا یارب یم اه
نیب یتیعمج ناوت ات10
رد رفن رازه15 رظن
تفرگ ؛ م نیا هکنیا مود هطوح
یتمـسق رد اه
رارق ناتسیس زا ینغ رایسب بآ هب یسرتسد و نیمز یزیخلصاح رظن زا هک دنراد
نتـسه ،یراـیبآ تروـص رد و د
یزرواشک یهدزاب نآ رد
یبولطم دراد
؛ ناکم نیا رد رارقتسا هکنیا موس اه
بلاق رد گرزـب و کـچوک یاهاتسور
تسا هب هن و لیکش یاهرهش تروص دننام
و اهرارقتسا یشنماخه یاهرهش
هک لافس دوجو اب هدس یاه
یاـه 6 و
5 ق م.
یرامعم ، مجسنم و هتسویپ
ی یشنماخه یرامعم هیبش
دیشمج تخت(
و شوش ، )ناملاغ هناهد
رادن ن د ،مراهچ ؛
دایز رایسب اهرارقتسا نیا دادعت تسا
( 103 )هطوحم
رارق رگیدـکی زا فلتخم لصاوف رد و و اهرارقتـسا نـیا .دـنراد
لصاف ة ناشن ناوارف بآ و ینغ طیحم هب هجوت اب ،اهنآ نیب ةدنهد
دوجو یزرواشک رد
نیمز هدرتسگ یاه یا
تـس
هک و اتسور ناخ ة رد نازرواشک یشاح ای نایم
ة رارق اهنآ یم یگژیو نیا .تسا هتفرگ تـیعقاو اـب قـیبطت و اه
یاـه
یم ناشن یخیرات هک دهد
ناوارف لامتحا هب هطوحم و ناتسیس یبونج تشد
جوم یاه نآ رد دو
، یاـیاقب و لحم
تگروا اه تسا هدوب .
تگروا لحم هک لاح صخشم اه
ش د
، س ؤ یساسا لا تسا حرطم هک
هد یـعقاو تـیوه یتـسیچ ـنا
ة ناـملاغ
تسا هک اب یخیرات نوتم هب هجوت یـم هداد خساپ
؛دوـش رودوـید و یـشنماخه مود ریـشدرا کـشزپ ،ساـیزتک
یلیسیس رهش زا
ب ی ه مان
« نیراز
» هدرب مان نوماه ةچایرد رانک رد اـس رـیبک شویراد روتسد هب هک دنا
.دـش هتخ
ود شویراد دهع رد ًارهاظ ،م
رد شاشتغا نیراز ـش
یتموـکح و د نآ رد لقتـسم
تـفرگ لکـش
Gnoli,1993, (
)585
نیا هب هجوت اب.
م بلط
، رد ةراب مـهف لـباق یـگژیو هس نیراز رهش تـسا
ناـمز رد رهـش نـیا هـکنیا لوا :
