ییامن سایقمزیر لدم
وج یمومع شدرگ نآ دربراک و
هیبش رد یزاس
هداد نلایگ ناتسا یسانشاوه یاه
یحتاف نامیا ،1
یریما نایرابج نمهب
2
هدازدمحم رصان ،* 3
1 - ناملآ ،تراگتوتشا هاگشناد ،بآ عبانم تیریدم یارتکد یوجشناد
2 - ،یعیبط عبانم هدکشناد ،تسیز طیحم هورگ رایداتسا ناریا ،نارهت
3 - ناریا ،نارهت ،یعیبط عبانم هدکشناد ،تسیز طیحم دشرا یوجشناد
( تفایرد خیرات :
7 / 9 / 1962 - :بیوصت خیرات 9
/ 6 / 1964 )
هدیکچ
ی ک ی زا شلاچ اه یی هک رشب اب نآ وربور
،تسا هلئسم غت یی ر لقا ی م و تلاکشم شان ی زا نآ م ی غت .دشاب یی ر لقا ی م دپ ی هد ا ی ذپان راکنا ی ر
لقا .تسا ی م ارش زا دنترابع ی
ط وج طسوتم ی
رد ی ک لحم هک لماش لماوع کشت ی ل هدنهد نآ معا زا
،امد گدنراب ی
، تبوطر و غ ی هر . هب ترابع
د ی رگ لقا ی
،م طسوتم دنلب تدم عضو اوه ی ی ک حان ی ه تسا . یدح عیاقو ینیب شیپ هب دناوت یم ناکم کی رد یوج طیارش یزاس هیبش اذل
دنکب یگرزب کمک یهجوت لباق روط هب هدنیآ رد یمیلقا یاه دادخر و رد .
شهوژپ نیا زین
یسررب هب بایزرا و سایقمزیر لدم ناوت ی ییامن
رد سرلا هداد شیپ و یزاس میلقا ینیب
هدش هتخادرپ نلایگ ناتسا .تسا
هداد زا ساسا نیارب هدید یاه
هاگتسیا هنازور یناب کیتپونیس یاه
هداد لوط یاراد هک ناتسا نیا لقادح
11 لاس هدوب دنا
، لاس یط یاه 1661 ات 2006 هدش هدافتسا یدلایم یسررب دروم یاهریغتم .تسا
هدوب شبات و رثکادح یامد ،لقادح یامد ،شراب ؛لماش داد ناشن شهوژپ نیا جیاتن .دنا
ه هک تسا نیرتشیب یاطخ قلطم اد د ه هدشدیلوت یاه
شراب
، 41 / 14 هدوب اراتسآ هاگتسیا هب طوبرم و
، نیرتشیب نینچمه یبیرا
هاگتسیا نیمه هب طوبرم زین شراب هب و
نازیم 91 / 4 - هدوب .تسا
رد لدم درکلمع اما هداد
یزاس یامد لقادح رثکادح و یاطخ نیرتشیب و هدوب بولطم رایسب قلطم
مد یلزنا هاگتسیا هب طوبرم لقادح یا و
رادقم هب 17 / 0 و اب یبیرا 091 / 0 هدوب ا زین رثکادح یامد درومرد .تسا یاطخ اب تشر هاگتسی
قلطم 29 / 0 و یبیرا 29 / 0 نیرتشیب فارحنا -
ار هتشاد ا ،زین شبات رتماراپ رد لدم درکلمع درومرد .تسا یاطخ اب تشر هاگتسی
قلطم 91 / 0 و یبیرا 01 / 0 نیرتشیب فارحنا ار هتشاد .تسا
ا یزاسلدم تهج مزلا ناوت زا ،سرلا لدم هدمآ تسدب جیاتن ساسارب هدوب رادروخرب نلایگ ناتسا یمیلق
.تسا
ناگژاو دیلک
ی :
شیپ ،یمیلقا تارییغت سایقمزیر ،یتآ میلقا ینیب
نلایگ ناتسا ،سرلا لدم ،قلطم یاطخ ،یرامآ لدم ،ییامن
لوئسم هدنسیون
:نفلت: 06129999121
:لیمیا jabbarian@ut.ac.ir
1 - همدقم
یا هناخلگ یاهزاگ شیازفا و عماوج ندش یتعنص نیمز هرک یامد شیازفا ثعاب هتشذگ یاه ههد رد و9
ییغت رگید رد ر هدش یمیلقا یاهرتماراپ
نآ هب هک تسا
میلقا رییغت هدیدپ هتفگ
یم دوش .(IPCC4, 1995)
هناخلگ یاهزاگ شیازفا هرود رد یا
رد و یتآ یاه
یدشت هجیتن یم ،یمیلقا یاهرتماراپ تارییغت د
دناوت
متسیس رب ار یدایز یفنم تاریثأت یاه
نوگانوگ زا
،تشادهب ،تعنص ،تسیز طیحم ،بآ عبانم هلمج اب شنک رد هک ییاه متسیس هیلک و یزرواشک هاگتسد
میلقا دنتسه دراذگب ، .(IPCC, 2001; IPCC,
2007) یاهدمایپ
اجنآ ات رشب یارب هدیدپ نیا یفنم
زیمآ دیدهت لماع هد نیب رد هک دشاب برخم دناوتیم رقف دننام ،مکی و تسیب نرق رد رشب یاه حلاس ،
اذغ دوبمک ،یا هتسه
، میلقا رییغت هدیدپ ار لوا ماقم
هداد صاصتخا دوخ هب .(IPCC, تسا
2007) نیرتمهم یاهدمایپ
یراذگریثات ،میلقا رییغت
نآ هدیدپ رب یوج یدح یاه
،نافوط ریظن یمیلقا و
ییامرگ جاوما ،یلاسکشخ ،گرگت ،لیس یاهامرس و
.دوب دهاوخ ماگنهبان تیمها
هچره یزاسلدم و یسررب
قیقد زا میلقا رت هاگن
نآ و تسا حرط لباق زین یرگید
راپ تیمها حرط رد یمیلقا یاهرتما
شیامآ یاه
تسا نیمزرس دروم یاه هداد دوجو نیا اب هک ،
شهوژپ نیا رد یمیلقا هدافتسا هنیمز نآ جیاتن هک اه
-
لکش زاس رادیاپ هعسوت یریگ
هعلاطم دروم هضوح رد
وب دهاوخ د
هشقن ؛لماش هداد و اه
هب طوبرم یاه
هدید هرود هدش تبث یاهرامآ هقطنم یناب
هدوب ،
یتروصرد یکیژولوکا یاهرتماراپ فلاخرب میلقا ،هک
نیمز ؛نوچ یرادیاپ ،نیمزرس یسانشکاخ و یسانش
تارییغت ریثات تحت و هدوب رادیاپان یتیهام یاراد یناهج هرود و یناهگان یم میلقا یا
.دشاب رد رظن
3 Global Warming
4Intergovernmental Panel on Climate Change
شهاک ببس ،یمیلقا یاهرتماراپ ییایوپ نتفرگن نیمزرس یتآ نایلاس رد هعسوت ندنام رادیاپ تنامض .دش دهاوخ بیسآ یبایزرا نتفای یراگزاس و یریذپ
رد لباقم
تاعلاطا و رامآ یسررب اب اهنت ،یمیلقا تارییغت هرود تارییغت و تیعضو و تسین نکمم هتشذگ یاه
طیارش زا یهاگآ هب زین هدنیآ رد نیمزرس یمیلقا
لوادتم .تسا هتسباو ،هدنیآ میلقا یبایزرا شور نیرت
هرهب لدم زا یریگ وج یمومع شدرگ یاه
تسا رد .
لدم نیا رانک حلاطصا هب هک اه
"
یمیلقا یاهویرانس
"
یم هدیمان زین یاهزاگ راشتنا یاهویرانس ،دنوش
هناخلگ ط رشب یلامتحا درکیور هب هجوت اب زین یا ی
هدنیلاآ دیلوت رد یتآ نایلاس رب هک ،وج رد یزاگ یاه
یم حرط ،دنراذگریثات زین یناهج میلقا تیعضو .دوش
لدم هک یروط هب تاعلاطا ،وج یمومع شدرگ یاه
یاهزاگ تظلغ شیازفا هب وج خساپ هرابرد یدیفم یم مهارف یا هناخلگ .دننک
لدم اما اه
ی شدرگ
وج یمومع اراد
ی اضف تقد یی
امز و ن ی مزلا ن ی دنتس ات
لقا ی م ههد اه ی تآ ی قم رد ار ی سا لحم ی ا و ی هاگتس اه ی
سانشاوه ی سررب دروم ی
، زرا ی با ی پ و ی ش بی ن ی رارق
اهنآ .دنهد یم
دنناوت لقا عضو ی م آ ی هدن رد ار ی ک
قم ی سا سو ًاتبسن ی
،ع دودح 900 × 900 ک ی رتمول
)لاغترپ روشک تحاسم دودحرد یحطس(
پ ی ش بی ن ی
ا لخاد رد تسا نکمم هک دننک ی
ن هدرتسگ هکبش
دنچ ی ن ا ی هاگتس سانشاوه ی تلع .دشاب هدش عقاو
فعض نیا لدم پ مدع رد اه ی
ش بی ن ی قم رد ی سا اه ی
ناکم ی نامز و ی کچوک رت
، هناماس دوبن هب اه
ی دنمتردق
م ددع تابساح ی
غ ، ی ر داصتقا ی نامز و ندوب ندوب رب
نآ مرب اه ی ب .ددرگ ار ی رب یگریچ ا
ی ن اب لکشم ی
تس ی
جورخ ی لدم اه ی لقا ی م ی قم هب ار ی سا اه ی کچوک رت
دبت ی ل لقا ناوتب ات هدرک ی
م لحم ی ا و ی هاگتس ی دروم ار
پ ی ش بی ن ی زرا و ی با ی دادرارق
، هک دنیارف نیا هب هب
حلاطصا
"
ییامن سایقمزیر
"
یم دنیوگ . شور زا اه ی
ر ی ز قم ی سا امن یی م ی ر هب ناوت ی
ز قم ی سا امن یی
د ی مان ی ک ی رامآ و ی ا هب هجوت اب .درک هراشا ی
ن هک
ر ی ز قم ی سا امن یی د ی مان ی ک ی ن ی زا هناماس هب اه
ی رایسب
رس ی ع اذل ،دنتسه نآ دقاف اهروشک بلغا هک هتشاد
مومع هجوت ی
ر شور هب ی
ز قم ی سا امن یی رامآ ی
هدش فوطعم .تسا
لدم نیا هلمج زا سایقمزیر یاه
ههد یط میلقا یزاسلدم تهج یرامآ ییامن یاه
،یتآ
سرلا ییامن سایقمزیر لدم یم1
.دشاب
وکسار طسوت سرلا لدم هیلوا هخسن ناراکمه و 9
لاسرد 1661 دیدرگ عادبا ناتسراجم تسپادوب رد و
فونمس طسوت سپس وراب و
تفای ءاقترا7
. Semenov
ناراکمه و (1998)
و سرلا لدم ود ییاراک
1نژو ار
رد 11 اپورا ،اکیرما هدحتم تلاایا کیتپونیس هاگتسیا لدم هک دندومن یریگ هجیتن و هدرک یسررب ایسآ و
لا سر درکراک نا رد یرتهب هداد قابط
یسانشاوه یاه
اب یدیلوت هداد
هدید هرود رد هدش تبث یاه یناب
هتشاد تسا . Babaeian ناراکمه و
( )2006 زین هب
سرلا لدم ییاناوت یسررب هیبش رد
یاهریغتم یزاس
یرامآ هرود یط یوضر ناسارخ ناتسا یسانشاوه 1691 ات 2009 هک دندومن یریگ هجیتن و هتخادرپ
رثکادح و لقادح یامد ،شراب یاهرییغتم سرلا لدم و راوزبس ،دهشم هاگتسیا هس رد ار زا رتمک دنجریب
هدومن یزاس هیبش یعقاو ریداقم هب یلو
یلک روط
لدم ییاناوت هدوب لوبق دروم
تسا . Bazrafshan و
( ناراکمه )2009
لدم ود درکلمع یشهوژپ یط زین
و سرلا نژمیلک
یسانشاوه یاهرتماراپ دیلوت رد ار 6
هک دنتفرگ هجیتن و هدرک یسررب ناریا لدم درکلمع
زا رتهب شبات و شراب یزاس هیبش رد سرلا نژمیلک
یم رد اما دشاب امد دروم
درکراک نژمیلک لدم رتهب
زا
5 LARS-WG
6 Rasco
7 Semenov & Barrow
8 WGEN
9 ClimGen
سرلا هدوب تسا . نینچمه Meshkvati
ناراکمه و
( )2010 هیبش رد سرلا لدم ناوت یسررب هب یزاس
هداد یرامآ هرود یط ناتسلگ ناتسا یسانشاوه یاه
1669 ات 2007 هجیتن و دنتخادرپ هک دندومن یریگ
رد سرلا لدم درکلمع یلک روطب لدم
یزاس
هاگتسیا یسانشاوه یاهرییغتم ب تحت یاه
یسرر
یم و تسا بسانم ناوت
هداد یزاسزاب تهج نآ زا یاه
هاگتسیا هداد نیا لیوطت ای و هتشذگ هرود رد اه هب اه
تسج هرهب هدنیآ هرود .
1 - 1 قیقحت هنیشیپ ناراکمه و ناّسح لاس رد 10
2014 یشهوژپ رد
ناونع تحت
"
زا هدافتسا و SDSM
LARS-WG
امد و شراب ییامن سایقمزیر و یزاس هیبش یارب
"
هب
دیلوت یارب یرامآ ییامن سایقمزیر لدم هعلاطم هب .دندرک هدافتسا شزرا اب یسانشاوه یاهریغتم باختنل یاه تیاس رد امد و شراب یارب لاثم ناونع هدافتسا لدم ود نیا زا یزلام رلاوسنینپ رد هدش :زا دنترابع هک دندرک 1
یر لدم ) یرامآ ییامن سایقمز
یاوه و بآ روتارنژ ونویسرگر لدم یارب هک SDSM
،دوش یم هدافتسا یفداصت 2
یاوه و بآ یاهروتارنژ )
نوتشا گنلا یتاقیقحت هاگتسیا LARS-WG
هک
یم هدافتسا یفداصت یاوه و بآ دیلوت یارب طقف هزادنا یارب ییاهرازبا ناونع هب لدم ود نیا .دوش اه یگژیو یمک یریگ یلحم سایقم رد یطیحم ی
نیا یود ره هچرگا داد ناشن جیاتن .دنوش یم هدافتسا یود ره یلو دنهد یمن هئارا یناسکی جیاتن لدم ود هجرد نیگنایم رد یمومع شیازفا دنور اه شور نیا دهد یم ناشن ار هنازور ترارح (Hassan et al.,
2014) . ناراکمه و یماغرض لاس رد 11
2011 یشهوژپ رد
ناونع تحت
"
رد باناور یور رب میلقا رییغت تارثا
10 Hassan et al.
11 Koukidis and Berg.
یقرش ناجیابرذآ
"
لاس رد هک دندیسر هجیتن نیا هب
،ییاوه و بآ ررکم یاه یلاسکشخ ،ریخا یاه ناجیابرذآ رد بآ عبانم یدوجوم یور رب یتادیدهت اضاقت شیازفا هک اجنآ زا .تسا هتشاد ناریا یقرش شیب بآ یارب لیسناتپ یور رب هعلاطم سپ ،هدش رت
بآ عبانم یور رب نآ تارثا و ییاوه و بآ تارییغت ینیب شیپ یارب قیقحت نیا رد .تسا یرورض یرما یمومع شدرگ لدم ساسا رب ییاوه و بآ تارییغت
قفوم ییامن سایقم زیر رازبا زا GCM LARS-WG
یفداصت یاوه و بآ روتارنژ نیا .تسا هدش هدافتسا ییغت رد ار ییاوه و بآ تار 9
کیتپونیس هاگتسیا
لدم زا هدافتسا اب ار ناتسا HADCM3
و 9
راشتنا یویرانس ،A1B
و A2 یاه لاس رد B1
2020 ، 2011 و 2060 هدرک ییامن سایقم زیر
یویرانس ساسا رب شهوژپ جیاتن .تسا طسوتم A2
ار ترارح هجرد شیازفا هنلااس 9
/ 2 دارگ یتناس هجرد
اب شهاک و ار هنلااس شر
9 ناشن نرق نیا هنایم رد %
ار ناتسا یاوه و بآ تارییغت ،تارییغت نیا .دهد یم ناشن نیترامود صخاش رد کشخ هب کشخ همین زا دهد یم (Zarghami et al., 2011)
.
ناراکمه و نچ لاس رد 12
2012 یشهوژپ رد
ناونع تحت
"
شدرگ یاه لدم یبایزرا و هسیاقم
یمومع م ،ددعتمGCMs
و ییامن سایقمزیر یاه لد
بآ تارییغت تارثا هعلاطم رد یکیژولوردیه یاه لدم باناور یور رب اوه و
"
نیب یقیقد یبایزرا و هسیاقم هب
سایقمزیر یاه کینکت زا هدافتسا اب جیاتن توافت یاه لدم و یمومع شدرگ یاه لدم ،فلتخم ییامن گنایجناه تسدلااب هضوح رد یکیژولوردیه رد 19
یم ریز لحارم لماش هعلاطم نیا .دنزادرپ یم نیچ ددجم لیلحت :دشاب NCEM/NCAR
هرود رد 1691
ات 2000 سایقمزیر رابتعا دییأت و نویساربیلاک یارب
12 Chen et al.
13 Hanjiang
لاثم ناونع هب هدش هدافتسا یرامآ ییامن
14SSVM
و راشتنا یاهویرانس ،SDSM
زا A2 CGCM3 و
HadCM3 رو ناونع هب هک هباشم تدم یارب
هب یدو
و تسا هدش هدافتسا یرامآ ییامن سایقمزیر لدم هب رت نییاپ یلحم سایقم رد اوه و بآ یاهویرانس یکیژولوردیه یاه لدم یارب یدورو لکش Xin-
anjiang و
:هک دهد یم ناشن جیاتن . HBV 1
)
یارب دح ات اه باناور یزاس هیبش ،هباشم GCM
وت ناراب شراب هک یتقو تسا توافتم یدایز طس
دننامه یفلتخم یرامآ ییامن سایقم زیر یاه کینکت ،دوش هدافتسا یکیژولوردیه یاه لدم یارب یدورو 2 یارب نتم رد رامآ زا هدرتسگ روط هب دیاب هچرگ ) اما ،دوش هدافتسا ییامن سایقمزیر یاه شور یبایزرا
هک هدش هداد ناشن هب تبسن یرتهب درکلمعSDSM
اب ییامن سایقمزیر رد SSVM زجب هتبلا دراد شر
رد 2 تلاح
11NSC و
19RSR تشاد هجوت دیاب یلو ،
طسوت هدش تیاده باناور یزاس هیبش یرو هرهب هک شراب شراب تلاح زا رتمک یلیخ SDSM
SSVM
،تسا 9 یزاس هیبش رد فلتخم یاهرامآ هسیاقم اب )
تفرگ هجیتن ناوت یم ،باناور و شراب وNSC
RSR
راب هدهاشم و یزاس هیبش نیب ناونع هب دناوت یم ش
یاه لدم یرو هرهب یبایزرا یارب یدیلک رامآ شراب یاهویرانس هک یتقو یرامآ ییامن سایقمزیر یاه لدم یارب یدورو لکش هب رت تسپ یم هدافتسا دنور یم راک هب یکیژولوردیه
(Chen et al., 2012)دنوش .
14 Smooth Support Vector Machine
15 Nash-Sutcliffe efficiency
16 root mean square error-observation standard deviation ratio
2 - شور و داوم اه
2 - 1 - دروم هقطنم هعلاطم
ناتسا تحاسم اب نلایگ 14042
عبرمرتمولیک
کی ی اه ناتسا زا ی
لامش ی هنارک رد هک تسا ناریا
برغ بونج ی
ایرد ی اه هنماد و رزخ ی
لامش ی زربلا
برغ ی اه هنماد و ی
قرش ی ی هدودحم رد شلات 92′
° 41
′ ات 99
° 10 و یقرش 99 ′
° 99
′ ات 26
° 91
.تسا هدش عقاو یلامش 11
ا ی هاگتس س ی تپون ی ک رد
گ ناتسا ی نلا لد هب هک ،دنراد رارق ی
ل ن ی زا ا ی ن شهوژپ
لقادح تمدق هب 11
اه هداد اهنت اه هداد هلاس ی
9
ای هاگتس لزنا ،اراتسآ ی
ا رد تشر و ی
ن لباق شهوژپ
لکش ،تسا هدوب هدافتسا 1
عقوم ی ت ا ی هاگتس اه ی
س ی تپون ی ک گ ناتسا ی نلا م ناشن ار ی
دهد .
لکش 1 : عقوم ی ت ا ی هاگتس اه ی س ی تپون ی ک گ ناتسا ی نلا
2 - 2 سرلا لدم تحاسم اب نلایگ ناتسا 14042
عبرمرتمولیک رد
سایقمزیر لدم ناوت یبایزرا تهج ینونک شهوژپ هداد دیلوت رد سرلا یمیلقا ییامن یسانشاوه یاه
یاه هداد زا ،نلایگ ناتسا هس
نیا کیتپونیس هاگتسیا
لقادح یاراد هک ناتسا 11
تشپ هنازور هداد لاس
هدوب مهرس هدش هدافتسا ،دنا
یرامآ هرود .تسا 1661
ات 2006 هدید هیاپ هرود ناونع هب و هدش هدیزگرب یناب
هاگتسیا هنازور تاعلاطا اراتسآ ،یلزنا کیتپونیس یاه
هتفرگرارق هدافتسا دروم شهوژپ نیا رد تشر و .تسا
هداد ،لقادح یامد ،شراب ؛لماش هدافتسا دروم یاه
هدوب شبات و رثکادح یامد .تسا
LARS-WG لدم نیرتروهشم زا یکی
دلوم یاه
هداد ریداقم دیلوت یارب هک تساوه عضو یفداصت یاه
لقادح یاهامد ،شراب رد هنازور شبات و رثکادح و
ا طیارش تحت ،هاگتسیا کی هیاپ میلق
هدنیآ و هب
راک
یم ( دور Babaeian et al., 2008 .)
یارب سرلا لدم
عیزوت یسانشاوه یاهریغتم یزاسلدم یرامآ یاه
هدیچیپ هب ار یا یم راک
یارب لدم نیا یانبم .درب
لدم یزاس هنازور شراب و
نآ عوقو لامتحا ،
شور
یبرجت همین عیزوت لدم و ،هدوب فکرام هریجنز و
یزاس
عیزوت ساسارب شبات همین
یبرجت لدم نینچمه و -
یم ماجنا هیروف یرس زا هدافتسا اب امد یزاس ذپ
دری
(Semenov & Barrow, 2002) یاهرتماراپ .
لدم رد یمیلقا هیبش هلحرم ود یط سرلا
یم یزاس -
شراب رتماراپ تسخن ،دنوش نآ تدش و
،دعب ماگ رد و
یقاب یاهرتماراپ ریاس لقادح یامد ؛لماش هدنام
و
تبوطر ،شبات ،رثکادح هیبش ار داب تعرس و
یزاس
یم دننک (Johnson et al., 1996)
.
هدامآ زا سپ هداد یزاس
هدید هرود هنازور یاه یناب
هداد نیا ،سرلا لدم یارب لوبق لباق بلاق رد هب ار اه
یفرعم لدم هدش
تارییغت دنور یسررب زا سپ لدم و
ر لیاف ،اهریغتم نیا هرود رد ار هقطنم یموب میلقا راتف
دیلوت نآ ساسارب هتشذک هدرک
تسا . تهج یبایزرا
هداد دیلوت رد لدم ناوت دروم هقطنم ییاوه و بآ یاه
هعلاطم 2
هدوب هدافتسا لباق هویش تسا
تسخن ،
مود و سرلا لدم یرامآ نومزآ هنیزگ زا هدافتسا هداد دیلوت اب ناسکی هرود رد یسانشاوه یاه
هرود
هدید ساسارب یناب لدم زا یکی
وج یمومع شدرگ یاه
و هک ،هطوبرم راشتنا یاهویرانس زا شهوژپ نیا رد
هدش هدافتسا شور ودره شور رد روظنم نیدب .تسا
یمومع شدرگ لدم زا مود HadCM3
تحت
هس راشتنا یاهویرانس نآ هناگ
؛لماش ، A1B17 ، A211
یتآ هرود رد هعماج عیرس یداصتقا دشر ضرفاب17
ضرفاب18
هعسوت یداصتقا روحم هقطنم یتآ هرود رد هعماج
و B116 هدافتسا هدش
.تسا سپ یدنمناوت یبایزرا زا
،هاگتسیا ره رد لدم یاه هرود یارب هداد دیلوت تهج
هدنیآ
، رییغت یویرانس لیاف یجورخ هب هجوت اب ،میلقا
هعلاطم دروم لحم یارب وج یمومع شدرگ یاه لدم یارب و نیودت درگ فیرعت لدم
ی د ه (Semenov تسا
& Barrow, 2002) .
نایاپ رد لیاف تفایرد اب لدم
ر یوتحم یویرانس لیاف و هاگتسیا هتشذگ میلقا راتف
،هنیشیب ،هنیمک یامد هنازور ریداقم ،هداد دیلوت شراب رد ار هنازور شبات و رظن دروم ینامز هرود
هبساحم هدرک
تسا تروص نیا هب لدم لمع مسیناکم .
هدوب هداد دیلوت یویرانس زا هدافتسا اب ادتبا رد هک
یم هیاپ میلقا راتفر هدنریگرب رد هک هناهام ،دشاب
اد یمامت هطبار قباطم ار هناهام یاه هد -
1 :
هطبار 1 -
Ffut = Fobs + ( - ) هدیشیرپ هدرک 20
نآ رد هک Ffut
، Fobs
، بیترت هب
ناشن شیپ یسانشاوه یاهرتماراپ هدنهد رب هدش ینیب
ینابدید یسانشاوه رتماراپ ،یسانشاوه هاگتسیا یور ،هاگتسیا نامه رد هدش
یسانشاوه رتماراپ
شیپ لدم هکبش یور رب هدش ینیب هدنیآ هرود رد
و
لدم یسانشاوه رتماراپ رب هدش
هکبش یور
هتشذگ هرود رد لدم هدوب
تسا ظفح اب سپس .
نآ رایعم فارحنا نیگنایم هطبار قباطم ار اه
- 2 :
هطبار 2 -
رییغت هداد تسا (Babaeian et al., 2004) .
هک
نآ رد تحت یسانشاوه رتماراپ رایعم فارحنا STD
.تسا یسررب زکرمت شهوژپ نیا رد هک
هلحرم یور رب
تحص یجنس هدوب لدم ناوت یبایزرا و .تسا
یبایزرا تهج هداد رد لدم ناوت یسررب و
یزاس
ضرفاب19
هعسوت یتسیز طیحم رادیاپ یتآ هرود رد هعماج
20 Perturbation
هدید هرود رد یسانشاوه یاهرتماراپ ( یناب
1661 ات
2006 ،)یدلایم یبیرا
و قلطم یاطخ (MAE21)
هداد نیب هدید یاه
هاگتسیا ره زا هدش تشادرب یناب
کیتپونیس هداد و
هیبش یاه لدم طسوت هدش یزاس
هدش هبساحم ،هرود نیا یارب زا روظنم نیدب ،تسا
طباور 9 و 4 هدیدرگ هدافتسا .تسا
∑ -9هطبار
∑ -4هطبار
طباور نیا رد هک و
هب ناشن بیترت هدنهد
یعقاوریداقم لدم و
یم هدش یزاس دنشاب
و رگنایب
هام لاس یاه تسا
( Meshkvati et al., 2010 .)
3 - جیاتن
لدم یاه هدننک دیلوت تهج یمیلقا یاهرتماراپ
هداد ینیزگیاج تبث ای هدشمگ یاه
هدشن هاگتسیا و اه
نآ لیوطت نینچمه هرود یارب اه
یاه ینلاوط یارب
یاه هدیدپ تشگزاب هرود هعلاطم یسانشاوه یدح
شراب دننام لیس یاه
و اسآ یلاسکشخ هب ،
لباق یبوخ
هدافتسا .دنا یدنمناوت اما لدم نیا
هیبش رد اه یزاس
و
،یمیلقا یاهرتماراپ دیلوت ریثات
جیاتن یور رب میقتسم
دهاوخ راک تشاد
هداد زا شهوژپ نیا رد . هس یاه
لقادح یاراد هک نلایگ ناتسا کیتپونیس هاگتسیا 11 دافتسا تهج زاین دروم هدش تشادرب هداد لاس ه
لدم رد هدوب یزاس تاصخشم .تسا هدش هدافتسا ،دنا
هاگتسیا نیا لودج رد اه
1 هدهاشم لباق .تسا
21 Mean Absolute Error
لدمدنیارف یط زا سپ یزاس
هداد یسررب و یاه
تندویسا یت یرامآ نومزآ زا ،لدم طسوت هدش دیلوت یبایزرا تهج هیبش رد سرلا لدم ناوت یسررب و
-
هداد یزاس نلایگ ناتسا یسانشاوه یاه
هدافتسا
.تسا هتفرگرارق لیلحت و هیزجت دروم جیاتن و هدیدرگ شرازگ نیا رد اهرادومن دایز مجح لیلد هب همادا رد تشر کیتپونیس هاگتسیا یاهرادومن شیامن هب اهنت هدش افتکا .تسا
رادومن یتادهاشم هناهام شراب هدش یزاسلدم و
و
نآ رایعم فارحنا هاگتسیا رد اه
یط تشر کیتپونیس
هدید هرود یناب
2006 - 1661 لکش رد 2 هدش هدروآ -
لکش ساسارب .تسا 2
هام رد شراب لیرپا ،هیروف یاه
و
هداد زا شیب ربتکا هدش دروآرب یناب هدید یاه
دنا و
لدم رایعم فارحنا اب ربتکا هام رد زین هدش یزاس
هداد زا شیب یرتشیب فلاتخا هدید یاه
یزاسلدم یناب
دش ه تسا هیروف یاه هام رد و چرام ،
یلاوج ، ربماسد و
هداد زا رتمک لدم یعقاو یاه
هدش یزاس یلو .دنا
حطس رد تندویتسا یت نومزآ جیاتن ساسارب 61
%
روطب یلک هداد یزاسلدم یاه و
یتادهاشم رد
قباطت
یلوبق لباق اب
هدوب رگیدکی .دنا
لودج 1 : عقوم ی ت رامآ هرود لوط و ی
ا ی اههاگتس ی هعلاطم دروم
در هاگتسیا مان فی لوط
ییایفارغج ضرع
ییایفارغج )رتم( عافترا
یرامآ هرود لوط
1 یلزنا 27
/ 46 26
/ 97 9
/ 29 - 2006
- 1661
2 اراتسآ 11
/ 41 22
/ 91 1
/ 21 - 2006
- 1661
9 تشر 97
/ 46 16
/ 97 1
/ 1 - 2006
- 1661
لکش 2 : نیگنایم رادومن یاه
یتادهاشم هناهام هیبش و
هدش یزاس شراب
نینچمه و نآ رایعم فارحنا
تشر کیتپونیس هاگتسیا رد اه
( 2116 - 1661 )
لکش یاه 9 و 4 بیترت هب زین رادومن
یتادهاشم و
هیبش یزاس هدش و رثکادح و لقادح یامد نینچمه
فارحنا یعم را نآ اه رد یا هاگتس س ی تپون ی ک تشر یط
هرود 2006 - 1661 یم ناشن .دهد
نامه رد هک روط
لکش 9 هداد ،تسا صخشم یامد هدش یزاسلدم یاه
اب یدایز رایسب قباطت لقادح هداد
یتادهاشم یاه هدید هرود
یناب هب تسا هتشاد حطسرد هک یروط
66 %
یرامآ نومزآ رد قباطت نیا تندویتسا یت
ش دیئات هد
هنایهام یاه رایعم فارحنا رد یکدنا توافت اهنت .تسا هب هتشاد دوجو یاه هداد رایعم فارحنا هک یروط
هام بلغا رد هدش یزاسلدم مک لاس یاه
هداد زا رت یاه
تسا هدوب یتادهاشم .
لکش 9 : نیگنایم رادومن یاه
یتادهاشم هناهام هیبش و
هدش یزاس لقادح یامد
و نینچمه نآ رایعم فارحنا تشر کیتپونیس هاگتسیا رد
( 2116 - 1661 )
لکش 1 : نیگنایم رادومن یاه
یتادهاشم هناهام هیبش و
هدش یزاس و رثکادح یامد
نینچمه نآ رایعم فارحنا تشر کیتپونیس هاگتسیا رد
( 2116 - 1661 )
نامه ،نینچمه رد هک روط
لکش 4 صخشم زین
یزاسلدم رد ییلااب رایسب ناوت سرلا لدم ،تسا هدش نلایگ هاگتسیا رد رثکادح یامد هنایهام نیگنایم یرامآ نومزآ ساسارب هک یروط هب ،تسا هتشاد یت
تندویتسا حطسرد
66 هداد نایم قباطت % یاه
هداد اب زین رتماراپ نیا رد لدم یدیلوت یتادهاشم یاه
هدید هرود یناب
.تسا هدش دیئات اهنت زین رتماراپ نیا رد
دوجو هداد هورگ ود یاهرایعم فارحنا رد توافت یکدنا ربماسد هام و لاس لوا ههام هس رد یروط هب ،دراد فلاتخا اب لدم طسوت یدیلوت یاه هداد رایعم فارحنا ریاس رد و هدوب رتمک یتادهاشم یاه هداد زا یرتشیب هام ،لاس یاه ا نایم فلاتخا
کدنا رایسب ریداقم نی
یم .دشاب
هنایهام شبات رادومن هدش تبث
هدش یزاسلدم و و
نآ رایعم فارحنا هاگتسیا رد اه
یط تشر کیتپونیس
هدید هرود یناب
2006 - 1661 لکش رد زین 1
هدروآ
هدش تسا . ،ساسا نیا رب ق
،هک تسا هدهاشم لبا
لدم لباق رایسب تیفیک اب زین شبات رتماراپ یزاس هام رد هک یروط هب ،تسا هتفریذپ تروص یلوبق
و هیوناژ 4
هداد نایم توافت نیرتمک لاس رخآ ههام
ت هدش دیلوت و هدش تبث یاه هدهاشم لباق لدم طسو
قاب رد ،تسا ی
هام زین لاس یاه ار شبات یکدنا لدم ،
هدرک دروارب هدش تبث نازیم زا رتمک یور یلو تسا
-
هتفر مه فلاتخا
ایم یراد ینعم هداد یرس ود نیا ن
هتشادن دوجو یرامآ نومزآ ساسارب و تسا
یت
تندویتسا حطسرد
66 هداد نایم قباطت % یاه
رتماراپ رد لدم یدیلوت شبات
هداد اب یتادهاشم یاه
هدید هرود .تسا هدش دیئات یناب
رایعم فارحنا دروم رد
هداد لدم و هدش تبث شبات یاه نیرتشیب ،هدش یزاس
هام رد فلاتخا هداد نآ رد هک تسا هدش تبث لیرپا
-
اما ،دنا هتشاد یرتشیب رایعم فارحنا هدش تبث یاه هداد رایعم فارحنا زین شبات رتماراپ رد یلک روط هب -
هداد زا هدش یزاسلدم یاه هدوب رتمک هدش تبث یاه
تسا .
لکش 1 : رادومن شبات هناهام و هدش تبث هیبش
هدش یزاس و
نینچمه نآ رایعم فارحنا ( تشر کیتپونیس هاگتسیا رد
2116 - 1661 )
هب یلع سرلا لدم ،یلک روط هک ییلااب ناوت مغر
هداد دیلوت و یزاسلدم رد هاگتسیا یسانشاوه یاه
هتشاد تشر کیتپونیس دراوم رثکا رد اما ،تسا
هداد رایعم فارحنا دیلوت یاه
زا لدم نیا طسوت ی
رد اصوصخم یتادهاشم هدش تبث یاه هداد هدوب رتمک شبات و امد یاهرتماراپ دروم نیا هک ،تسا
یم ور فعض وزج ناوت هب لدم نیا یاه
و هدمآ باسح
هداد ساسارب یمیلقا یزاسلدم تاعلاطم رد یاه
هداد رایعم فارحنا ،لدم نیا طسوت یدیلوت یاه
شور اب ،یدیلوت امآ یاه
.ددرگ حلاصا یر
نیگنایم نایم یگتسبمه یسررب تهج ،همادا رد -
هداد هنایهام یاه هداد و لدم طسوت یدیلوت یاه
یاه
و شنکارپ یاهرادومن ،یتادهاشم یگتسبمه بیرض
یمیلقا یاهرتماراپ زا مادکره لکش رد
یاه 9 ات 6
هدش هدروآ .تسا
لکش 9 : رادومن لدم و یتادهاشم هنایهام شراب شنکارپ ( تشر کیتپونیس هاگتسیا رد هدش یزاس
2116 - 1661 )
لکش 1 : رادومن شنکارپ هنایهام لقادح یامد نیگنایم لدم و یتادهاشم
( تشر کیتپونیس هاگتسیا رد هدش یزاس 2116
- 1661 )
لکش 1 : رادومن لدم و یتادهاشم هنایهام رثکادح یامد نیگنایم شنکارپ ( تشر کیتپونیس هاگتسیا رد هدش یزاس
2116 - 1661 )
لکش 6 : رادومن لدم و یتادهاشم هنایهام شبات شنکارپ ( تشر کیتپونیس هاگتسیا رد هدش یزاس
2116 - 1661 )
لکش ساسارب یاه
9 ات 6 نایم یگتسبمه بیارض ،
لدم و یتادهاشم ریداقم راهچره دروم رد یزاس
زا رتلااب ،یسانشاوه رتماراپ 66
/ 0 نیا و ،هدوب نانیمطا حطس رد یگتسبمه
1 راد ینعم دصرد
هدوب .تسا
هچیتن تهج طباور ساسا رب ،رتهب یریگ
9 و 4 ،
زا مادکره یارب ار هنایهام قلطم یاطخ و یبیرا هداد نیب یمیلقا یاهرتماراپ و یتادهاشم یاه
،هدش یزاسلدم هدیدرگ هبساحم
رد نآ جیاتن هک
لودج 2 هدش هدروآ .تسا
لودج 2 : رادقم یبیرا و یاطخ هاگتسیا یمیلقا یاهرتماراپ قلطم ( نلایگ ناتسا هعلاطم دروم یاه
2116 - 1661 )
لودج ساسارب 2
، قلطم یاطخ نیرتشیب یبیرا و
رطاخ هب مه نآ هک ،هدوب اراتسآ هاگتسیا رد شراب لدم مدع هب شراب قیقد یلیخ یزاس
هام رد صوصخ -
هاگتسیا نیا رد ربتکا و ربماتپس ،سرام ،هیروف یاه هدوب یفنم یبیرا و اطخ نیرتشیب اراتسآ زا دعب .تسا
لدم زا یشان هک هدوب یلزنا هاگتسیا هب طوبرم یزاس
هام رد شراب بسانمان ربماسد و ربماون ،هیوناژ یاه
هدوب .تسا هک روطنامه صخشم
،تسا دنمناوت ی لدم
رد سرلا لدم
یزاس یامد رثکادح ،لقادح شبات و
هرود یرامآ رد هسیاقم اب شراب رایسب بوخ و لباق
هدوب لوبق یاطخ تسا صخشم هک روطنامه و تسا
یبیرا و قلطم ب هدش هبساحم یاه
اهرتماراپ نیا یار
یزاسلدم رد سرلا لدم درکلمع هجیتنرد و مک رایسب بولطم رایسب یمیلقا یاهرتماراپ نیا تسا هدوب
.
4 - ثحب هجیتن و یریگ
هک یشهوژپ هب هجوت اب Semenov
ناراکمه و
لاس رد 1661
رد یمیلقا یاه هداد یزاس هیبش رد 11
،اکیرمآ هدحتم تلاایا کیتپونیس هاگتسیا و ایسآ
رد ناراکمه و نایئاباب نینچمه و ،دنداد ماجنا اپورا لاس 2009 ناسارخ یمیلقا یاه هداد یزاس هیبش رد
رذب هک هعلاطم نینچمه و دندناسر ماجنا هب یوضر لاس رد ناراکمه و ناشفا 2006
یارب دنداد ماجنا
لدم هک دندیسر هجیتن نیا هب ،یسانشاوه یاهرتماراپ زاس هیبش رد سرلا ییاناوت یسانشاوه یاه هداد ی
.دهد یم ناشن دوخ زا ار یبوخ اذل
شهوژپ نیا رد
رد سرلا یرامآ ییامن سایقمزیر لدم ناوت و درکلمع هیبش و دیلوت هداد یزاس
یامد ،شراب یسانشاوه یاه
دروم نلایگ ناتسا رد شراب و رثکادح یامد ،لقادح هداد هک تروص نیدب .تفرگ رارق یبایزرا یاه
شم هدید هرود یتادها یناب
11 لاس نیب هلاس یاه
1661 ات 2006 هاگتسیا یدلایم نیا کیتپونیس یاه
هداد اب ناتسا سرلا لدم طسوت هدش دیلوت هنازور یاه
و تفرگ رارق یرامآ هسیاقم دروم هرود نیمه یارب هیبش رد سرلا لدم یلااب رایسب ناوت زا ناشن جیاتن -
هداد یزاس د ،لقادح یامد یاه
شبات و رثکادح یام
رثکادح یامد شبات )دارگیتناس(
)دارگیتناس( لقادح یامد )رتمیلیم( شراب
هاگتسیا
یاطخ یبیرا قلطم
یاطخ یبیرا قلطم
یاطخ یبیرا قلطم
یاطخ یبیرا قلطم
21 / 0 06
/ 0 - 17 / 0 17
/ 0 17 / 0 091
/ 0 9
/ 11 94
/ 2 - یلزنا
21 / 0 01
/ 0 29
/ 0 29
/ 0 11 / 0 016
/ 0 41
/ 14 91
/ 4 - اراتسآ
91 / 0 01
/ 0 29
/ 0 11
/ 0 19 / 0 011
/ 0 02
/ 7 72
/ 1 تشر
هب تسا هتشاد ناتسا نیا نومزآ ساسارب هک یروط
یرامآ تندویتسا یت حطسرد
01 / 0 = فلاتخا یاه
هداد نایم نیا هدش یزاسلدم و یتادهاشم یاه
هدوبن راد ینعم اهرتماراپ .تسا
سرلا لدم نینچمه
هداد دیلوت رد یلوبق لباق ناوت ناتسا شراب یاه
،تسا هتشاد نلایگ هب
یرامآ نومزآ ساسارب هک یروط
تندویتسا یت حطسرد
01 / 0 = فلاتخا نایم یاه
هداد هب اهرتماراپ نیا هدش یزاسلدم و یتادهاشم یاه رد و دودحم هامدنچ رد زج
2 هام ریاس رد ،هاگتسیا اه
هب و ینعم یلک روط هدوبن راد
یم نیاربانب .تسا زا ناوت
هداد دیلوت رد لدم نیا بآ یاه
و لدم و ییاوه یزاس
یمیلقا راتفر ساسارب نلایگ ناتسا یتآ هرود یمیلقا هدید هرود یط هقطنم یموب یناب
یمیلقا یاهویرانس و
یجورخ و هدومن هدافتسا ،رظن دروم رد لدم نیا یاه
هقطنم تاعلاطم هرهب دروم نلایگ یناتسا و یا
یرادرب
.دریگ رارق هدافتسا و
REFERENCES
Babaeian, I., W. T. Kwon and E. S. Im.
2004. Application of weather generator technique for Climate change assessment over Korea. Korea Meteorological Research Institute, climate research lab, 98pp.
Babaeian, I.; Z. Najafinik; F. Z. Abbasi;
M. H. Nokhandan; H. Adab and S.
Malbousi. 2008. Iran Climate change Evaluation using ECHO-G Global Circulation Model data (2010-2039).
Geography and Development, 16, 2008, p135-152.
Babaeian, I.; Z. Najafinik; S. Malbousi, Z.
Ebrahimzadeh and L. Sabet. 2006. Final report of the Khorasan Razavi synoptic stations climate change evaluation (2010- 2039). Meteorological Institute of Meteorological weather Center of Khorasan Razavi province.
Bazrafshan, J.; A. Khalili, A. Horfer and S.
Hejam. 2009. LARS-WG and ClimGen models analysing and comparing in weather data generating for various climate types of Iran. Iran Water Resource Research. 5 (1), p44-57.
Chen, C., Xu, C., Guo, S. (2012).
Comparison and evaluation of multiple GCMs, statistical downscaling and hydrological models in the study of climate change impacts on runoff. Journal of Hydrology, 434-435, 36-45.
Hassan, A., Shamsudin, S., Harun, S.
(2014). Application of SDSM and LARS- WG for simulating and downscaling of rainfall and temperature. Theor Appl Climatol, 116, 243-257.
IPCC22. 1995. In: Watson, R.T., Zinyowera, M.C., Moss, R.H. Eds., Impacts, Adaptations and Mitigation of Climate Change: Scientific-Technical Analyses. Cambridge University Press, UK p. 878.
IPCC. 2001. In: Watson, R.T., Zinyowera, M.C., Moss, R.H., Dokken, D.J., Eds., Special Report on The Regional Impacts of Climate Change, An Assessment of Vulnerability. Cambridge University Press, UK.
IPCC. 2007. Summary for Policymarkers, in: Climate Change 2007. S. Solomon, , D.
22Intergovernmental Panel on Climate Change
Qin, M. Manning, Z. Chen, M. Marquis, K.B. Averyt, M.Tignor and H.L. Miller eds. 2007. Climate Change 2007: The Physical Science Basis, Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental.
Johnson, G.L., C. L. Hanson, S. P.
Hardegree and E. B .Ballard. 1996.
Stochastic weather simulation: overview and analysis of two commonly used models. J. Applied Meteorology 35, 1878- 1896.
Meshkvati, A.; M. Kordjazi and I.
Babaeian. 2010. LARS-WG Model analysing and evaluating in Golestan province weather parameters data generating (1993-2007). Geographical
Practical Science Research. 16 (19), 2010, p81-96.
Semenov M. A., R. J. Brooks, E. M.
Barrow and C. W. Richardson. 1998.
Comparison of the WGEN and LARS-WG stochastic weather generators in divers climates. Climate Research 10, 95-107.
Semenov, M.A., and E. M. Barrow. 2002.
LARS-WG a stochastic weather generator for use in climate impact studies. User’s manual, Version3.0.
Zarghami, Mahdi., Abdi, Amin., Babaeian, I., Hassanzadeh, Y., Kanani, R. (2011).
Impacts of climate change on runoffs in East Azerbaijan, Iran. Global and Planetary Change, 78, 137-146.
Downscaling the atmospheric general circulation model's data and its application in simulating the climatic
parameters (Case study: Guilan province)
Iman Fatehi1, Bahman Jabbarian Amiri2*, Naser Mohammadzadeh3
1-Ph.D. Student in Water Resources Management, University of Stuttgart, Germany 2- Associate Professor, Department of Environmental Science, Faculty of Natural Resources,
University of Tehran, Karaj, Iran
3- M.Sc. Student, Department of Environmental Science, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran
Received: 28-May-2013 Accepted: 24-Nov.-2015
Abstract
One of the challenges that humanity is facing, climate change and the problems arising from it. Climate change is undeniable. Climate average weather conditions are in place, including its components, including temperature, precipitation, humidity and so on. In other words, the climate, the long-term average weather of a region. The simulation can predict the weather in a place of occurrence of extreme events and climate significantly helpful in the future to do. This study has evaluated the ability and precision of LARS-WG model in climatic data generating and future climate forecasting for Guilan province , north Iran. Accordingly, daily data of Guilan synoptic stations has been usedfor a 15 years priod between 1995 and 2009. Studied parameters are : rainfall, minimum temperature, maximum temperature and solar radiation. Results show that, the highest Mean Absolute Error (MAE) and the highest bias for calculated rainfall data were 14.48 and -4.35 respectively, both for Astara station . The minimum and maximum temperature data were desirely modeled. the highest MAE and bias values for minimum temperature were 0.17 and 0.065 respectively both for Anzali station. Also, the highest MAE and bias values of maximum temperature were 0.26 and 0.23 respectively, both for Rasht station. Also, forthe solar radiation parameter, the Rasht station had the highest MAE (0.31) and bias values (0.08). The results show that the LARS-WG model, has good ability and precision for climate modeling and data generating in Guilan province, Iran.
Keywords: Climate change, Future climate forecasting, Downscaling, Statistical model, MAE, LASRS- WG, Guilan.
Corresponding Author: Email: Jabbarian@ut.ac.ir, * Phone: +98 9123366125
