سياقم ۀ اراک یي لدم اه ی تخرد ی و M5
همانرب ر
ي ز ی تنژ ی ک
مخت رد ی
ن راب بوسر قلعم
هناخدور اه
یریهظ داوج
؛*
هزاس رایداتسا هاگشناد ،بآ یسدنهم هورگ ،یبآ یاه
مولع و یزرواشک عبانم
ناتسزوخ یعیبط .ناریا ،
یخرهاش ثيدح هدیس
؛
شناد تخومآ ۀ هزاس دشرا یسانشراک هاگشناد ،یبآ یاه
مولع و یزرواشک عبانم
.ناتسزوخ یعیبط
دمحا
رفعج ی ؛
هزاس رایداتسا هاگشناد ،بآ یسدنهم هورگ ،یبآ یاه
مولع و یزرواشک عبانم
.ناریا ،ناتسزوخ یعیبط
هدیکچ راب دروآرب
بوسر مهم زا یکی قلعم هدیچیپ و نیرت
ثحب نیرت هب هناخدور یسدنهم و بوسر کیلوردیه یاه
یم باسح ددیآ
. نیدیه ردب
ساسا شور یاه شور نیا ندوب یبرجت هب هجوت اب هک هدش هئارا بوسر قلعم راب دروآرب تهج یددعتم د ینییاپ تقد ،اه
هتشا و یادتن
شور یاه فلتخم توافت یدایز اب رگیدکی راد ن .د هزورما اب تفرشیپ مولع هنایار یا متیروگلا یاه یعودنتم اددبا هددش هدک زا نآ هدلیج
یم ناوت هب متیروگلا یاه یتخرد هراشا درک . رد قیقحت رضاح نیض یسررب شور جندس یدنحنم ۀ
بودسر
، زا متیرودگلا یدتخرد وM5
همانرب یزیر کیتنژ (GP) هب ناونع شور یاه نیون تهج دروآرب راب قلعم بوسر هدافتسا هدش تسا . هدافتسا دروم تاعلاطا دبد لماش
ی
رج نای بد و بآ ی هب طوبرم بوسر نپ
ا هاگتسی بآ یجنس ناهبهب و مچ ماظن ور رب ی ناخدور ۀ ور ردب کدنکوج ،نورام ی
دناخدور ۀ و للها
ناگداش و هگارشم ور رب
ی ناخدور ۀ حارج ی .تسا ناتسزوخ ناتسا رد هاگتسیا یمایت رد
جندس یدنحنم زا یدتخرد دددم ود تدقد اه ۀ
یجم رادقم و هدوب رتشیب بوسر و
هاگتسیا یمایت رد اطخ تاعبرم ددم تهج اه
نازیم هبM5 7 یدلا 41 یدنحنم هدب تبدسن ددصرد
جنس ۀ .تسا هدش هبساحم رتیک بوسر نیا رب هولاع
، یاتن قیقحت نیا ناشن
دنهد ۀ یکیدزن ییارادک شور ود وM5
تدساGP ادب هدک
ددم یموهفم و هداس راتخاس هب هجوت شور نیاM5
هب ناونع قلعم راب دروآرب تهج بسانم شور بوسر
.دیدرگ باختنا
و دیلک ناگژا :
متیروگلا ،قلعم بوسر راب جنس ینحنم ،یتخرد یاه
ۀ متیروگلا ،بوسر همانرب ،M5
کیتنژ یزیر
:دوئسم هدنسیون * سایت هرایش
: 989166531896 +
Email: zahiri_javad@yahoo.com
رات خی رد تفای : 18 / 02 / 1396
رات خی وصت بی : 22 / 10 / 1396
ص 187 - 173
1 . همدقم
دیدپ ۀ ﺶیاسرف اخ
ك ا و اقتن د ر وس ب زا هددددددددددلیج
رف آ اهدنی ی مهم دیه دور کیمانی هک دنتسه هب
ناونع یکی زا
گرزب رت نی ﺶلاچ اه ی رهب ه رادرب ی بآ عبانم زا اه
ی یحطس
رد اهج ن هتخانش م ی دنوش [ 2 ].
نییخت دقم را اب ر ر وس یب ای
زیم نا ا اقتن د نآ رب یا ایسب یر زا هژوردددپ اددده ی عبانم زا بآ
بق لددی رط ا یح اهدس و هچددضوح ادده
ی ذ ریخ ۀ بآ یحطس
،
ا اقتن د ر وس ب آ و ول د یگ دور رد هناخ ادده و رد هددچای ادده و زددین
رط یحا اناک د اه و دهگن یرا ح اهنآ یتای تدسا [ 15 ].
د زا ردگی
لاد لی یها تی یخت نی هناخدور قلعم بوسر م اه
ی ناودت هدب
ثأت ری ور رب نآ ی تیفیک هناماس اه ی آ یب دردک هراشا [
3 ] رد.
داس متیروگلا زا هدافتسا ریخا یاه وافتم دنیشوه یاه
ت رد
هخاش یسدنهم فلتخم یاه هلیجزا
ور هدناخدور یدسدنهم
رودگلا .تدسا هدوب ﺶیازفا هب متی
یاده اردف واک یدش ادناوت یی
یخت نی دپ هدی اه آرف و دنی یاه پ دیچی ۀ بط یعی و هدودب اراد ار
اراد بلغا ی ب تقد یرتشی برجت طباور هب تبسن ی
م ی دنشاب .
یدتخرد دددم زا هک یقیقحت رد هیبدش تدهجM5
یزادس
هدافتسا هناخدور جاوما افترا دیدرگ
یسررب هب ، اراک
یی ندیا
کبش اب هسیاقم رد متیروگلا ۀ
.ددش هتخادرپ یعونصم یبصع
هدسیاقم نیا یاتن دتخرد دددم هدک داد نادشن
ی تدقد ادب
ب یرتشی م ی ددناوت بدش ار جاودما ادفترا هی
یزادس ددنک [ 5 ] .
نیددنچیه رد
هددعلاطم یور رددب هددک یا ددددم
یادده ددتخرد ی
وCART
ددیخت تددهجM5
نی گتددسشبآ قددیع ی
ارددطا
اپ هی یاه لپ متیرودگلا هدک دش صخشم ،تفرگ تروص یاده
یم یتخرد شور هدب تبدسن یرتلاادب تدقد ادب دنناوت
یاده
دددنیاین هبددساحم ار یگتددسشبآ نازددیم دوددجوم [
10 ] رد.
رددگید یددقیقحت ددسررب تددهج
ی اراددک یی روددگلا متی ردM5
بساحم ۀ گتسشبآ قیع ی
دعویجم ارطا ۀ
اپ هدی یاده زا لدپ
امزآ تاعلاطا یهاگشی
م و ینادی هدافتسا دیدرگ . دجیتن ۀ ندیا
قیقحت تلااب تقد ر
ددم تخرد ی اقم رد هسی اس اب ری شور اده
تسا هدوب [
4 ] . ندیا ردب هولاع دددم زا
یاده دتخرد ی وM5
یخت تهجCART
نی گتدسشبآ قدیع ی
اپ اردطا دی
ۀ لدپ
هدافتسا دیدرگ . هک داد ناشن قیقحت نیا یاتن دئارا ابM5
ۀ
یم هداس ینویسرگر طباور تدقد اب ار یگتسشبآ نازیم دناوت
رتشیب اقم رد هسی تخرد ددم اب ی
اس وCART
ری شور اده ی
دوادتم دیاین هبساحم [
16 ] . هکبش یعونصم یبصع یاه و 1
نابیتشپ رادرب نیشام ددم هلیج زا2
هداد یاه یواک
دنتسه
نیمز رد هک ۀ
درودم هدرتدسگ رودط هدب قدلعم بوسر دروآرب
رارق هدافتسا هتفرگ
ددنا دناخدور یور ردب هدک یدقیقحت رد . ۀ
یگدنراب نازیم و هنازور نایرج یبد زا ،تفرگ تروص جریود هب ت ندیا یاتن .دش هدافتسا یدورو یاهرتماراپ ناونع قدیقح
هکبش هک داد ناشن رادردب نیدشام و یعوندصم یبصع یاه
یم نابیتشپ شور هدب تبدسن رتدشیب تدقد ادب ددنناوت
یاده
ردب هولادع .ددنیاین دروآرب ار قلعم بوسر نازیم ینویسرگر نیا قیقحت نیا رد شور زا
M-Test
نییعت تهج هداد
یاده
ددم شزومآ زاین دروم هداد یاه
ددیدرگ هدافتدسا یواک [
8 ] .
رد هدک رگید قیقحت رد دضوح
ۀ ناردیا بردغ رد دابآرددیح
ددم زا ،دش ماجنا یدتخرد نویدسرگر یاه
دروآردب تدهج3
رد هدافتدسا درودم یادهریغتم .دیدرگ هدافتسا قلعم بوسر یدبد ودیجم ،نادیرج یدبد لمادش قیقحت نیا زور هدس
و
یگدنراب ویجم نپ
یلاوتم زور دسیاقم .تسا هدوب
ۀ یادتن
ددم زا لصاح ه
ددم اب یتخرد یا هکبدش یاه
یبدصع یاده
ینحنم و یعونصم بوسر ۀجنس
ناشن ددنهد ۀ رتلاادب تدقد
ددم تدسا یدتخرد یاه [
12 ] . رد هدعلاطم یا یور ردب هدک
زا تددفرگ تروددص درز هددناخدور هددب یدورو بوددسر نازددیم ریز ﺶش هب طوبرم تاعلاطا ضوح
ۀ ناخدور ۀ ولیاب یدکی هک4
ت عبانم نیرتیهم زا أ
بودسر نیم دناخدور
ۀ هدب درز بادسح
یم ددنور نیدیعت تدهج قیقحت نیا رد .دیدرگ هدافتسا ،دیآ
تدست زا هنایلادس بودسر تارییغت یاده
Mann-Kendall
و
Pettitt
هدب یادتن سادسارب .ددیدرگ هدافتسا ،هددمآ تدسد
حرط نیمز رد هتفرگ تروص یاه ۀ
رد كاخ تظافح دضوح
ۀ
ددناخدور ۀ هددناخدور هددب یدورو بوددسر ﺶهاددک ثددعاب درز
تدسا هدیدرگ [
17 ] رد هدتفرگ ترودص تادعلاطم ردگید زا .
نیمز ۀ ددم دربراک هداد یاه
قدلعم بودسر دروآردب رد یواک
یم دناخدور یور رب هتفرگ تروص قیقحت هب ناوت ۀ
وردک رد1
1Artificial Neural Networks (ANN)
2Support Vector Machines
3Regression Trees
4Beiluo River
هکبدش زا قدیقحت ندیا رد .دردک هراشا هیکرت یبدصع یاده
دشپ رادردب نیدشام ،یعونصم یزادف یبدصع قدطنم و نابیت
یقیبطت هدک داد نادشن هدعلاطم ندیا یاتن .دیدرگ هدافتسا2
یدورو اب نابیتشپ رادرب ددم زور یدبد ،زور نایه یبد یاه
و لبق ددم هیقب هب تبسن ،لبق زور بوسر راب ییارادک زا اده
تسا رادروخرب یرتلااب [
1 ].
قیقحت رد رضاح
بساحم تهج ۀ
ود زا بوسر قلعم راب
ددم و M5
نادیه نادیرج یدبد یدورو یاهریغتم ابGP
لدبق زور ناددیرج یدبد و زور ددددم .تددسا هددش هدافتددسا
یتخرد میدسقت هدب ردادق هدادس راتخادس هدب هجوت اب M5
سم یاضف ئ
ئارا و هنماد دنچ هب هل ۀ
هنمادریز ره یارب هطبار
یم دشاب هکیلاح رد ، دددم
تدهج یدتخرد راتخادس زاGP
هنیهب سم لح یزاس لئ
یدم هدافتسا ه .ددنک
یدسررب تدهج
ددم ییاراک ندپ تادعلاطا زا قیقحت نیا رد یتخرد یاه
بآ هاگتددسیا یاددتن تددیاهن رد و دددیدرگ هدافتددسا یجنددس
ینحنم شور طسوت هدش هبساحم بوسر ریداقم اب لصاح بوسر ۀجنس دواددتم هدک
رد بودسر دروآردب شور نیردت
دور هناخ هب اه یم باسح .دیدرگ هسیاقم ،دیآ
2 . شور سانش ی قحت ی ق
تاددعلاطا هداد و
یادده و تخاددس تددهج هدافتددسا دروددم
جنس تحص ی
تخرد ددم ود ی
وM5
زاGP
عبانم نامزادس
ناتددسزوخ ناتددسا ارددب و بآ دددیدرگ یروآ عددیج
. ا نددی تاعلاطا
هداد و اه هب م تروص ینادی هددش تشادرب و
لمادش
بد ی رج نای بد و بآ ی بوسر رد ندپ ا هاگتدسی بآ یجندس
ناهبهب و مچ ماظن ور رب ی نورام ۀناخدور ور ردب کنکوج ،
ی
ناخدور ۀ و للها ناگداش و هگارشم ور رب
ی دناخدور ۀ دحارج ی
ناتسزوخ ناتسا رد تسا
ا تادصخشم . هاگتدسی
یاده درودم
دودددج رد هدافتددسا (
1 ) و تددیعقوم ددضوح
ۀ زددیربآ نددیا
هاگتسیا اه رد لکدش ( 1 ) نادشن هداد هددش تدسا . ۀدناخدور
نورام یلایدش و یقرش تاعافترا زا دضوح
ۀ زدیربآ ددح رد و
هناخدور لصاف هدتفرگ هیدشچرس هرهز و نوراک یاه
تدسا
.
نددیا ددضوح ه ناتددسا ااتدددیع یادده
گهک هددیولی وب و دددیحاری و
ردب رد ار ناتسزوخ یدم
دناخدور .دردیگ ۀ
دادصتا زا یدحارج
و نورام یاهدور للها
ندیا .تدسا هددیدرگ لیکدشت دضوح
ه
ناتددسا ااتدددیع یادده
و دددیحاریوب و هددیولیکهک و ناتددسزوخ
رددب رد ار یراددیتخب داددحمراهچ ناتددسا زا یکچوددک ﺶددخب یم .دریگ ناخدور ۀ للها زین هدقطنم زا یناتدسهوک یا
رد عدقاو
70 زدمرهمار ناتدسرهش یقردش دایدش و اردش یرتمولیک
هیشچرس هدیمان مه زمرهمار و هتفرگ
یم .دوش
متیروگلا نیلوا M5
راب طسوت نلنیئودک اددبا 3
ددش و
سپ زا نآ طسوت گنو و
4نتیو هعسوت و دوبهب تدفای [ 11
و 13 ] شور . هخاش M5
یاه دوخ ار هدب ترودص ییادتود و
اهنت ساسا رب کی
ریغتم داجیا یم
،دنک نیدب هنوگ هدک ردب
ساسا یطرش هک رد ره هرگ فیرعت یم
،دوش تادعلاطا رد
نآ هرگ هب ود تیسق میسقت یم دنوش [ 7 ].
لودج 1 . تاصخشم هاگتسیا
یاه یجنس بآ روم
د هدافتسا هعلاطم نیا رد
1 2 3 4
تیعقوم
یرامآ ۀرود هاگتسیا فیدر
)رتم( افترا )هجرد( ییایفارغجدوط )هجرد( ییایفارغجضرع
22 49°26’24’’ 31°00’22’’ 1390-1366 هگارشم 1
6 48°43’24’’ 30°39’18’’ 1391-1360 ناگداش 2
178 49°55’5’’ 30°44’33’’ 1391-1370 ماظنمچ 3
306 49°43’25’’ 31°20’28’’ 1391-1370 کنکوج 4
178 50°20’32’’ 30°40’29’’ 1391-1370 ناهبهب 5
1Coruh River
2Adaptive Neuro-Fuzzy Inference System (ANFIS)
3Quinlan
4Wangand Witten
لکش 2 عقوم . تی ضوح ۀ ربآ زی هاگتسیا و بآ یاه یجنس هعلاطم دروم
رد شور یاضف M5
هلئسم هب ریز هدنماد ییاده میدسقت
هدش و یارب ره ریز هنماد کی ددم نویسرگر یدطخ
ددنچ
هریغتم شزارب هداد یم دوش . نیا متیرودگلا
؛ یزادسادج یاده
نددکیم ار رد یاددضف دددنچ هرددیغتم ماددجنا هداد و هددب روددط
راکدوخ ددم ییاه ار یارب مادکره زا هنماد اه داجیا یم ددنک
[ 11 ] . رد نیا متیروگلا زا رتماراپ ارحنا رایعم ریداقم ریغتم
ده هب ناونع رایعم هزادنا یریگ اطخ تهج داجیا هخاش رد
ره هرگ هدافتسا یم دوش . دب نی تروص هک یتفص هک بدجوم
ﺶهاک رتشیب ارحنا رایعم رد ره هرگ یدم دودش هدب ناودنع
تفص رظندروم تهج
داجیا هخاش باختنا یم دوش ﺶهادک .
ارحنا درادناتسا هک1
هب ناونع عبات اطخ رد متیروگلا هب M5
راک یم دور
، هب تروص ریز فیرعت یم :دوش
( 1 ( ) Ti ( ) )
SDR sd T sd T
T 1Standard Deviation Reduction
،نآ رد هددک رددعمsd
ارددحنا
،راددیعم لماددشT
هنوین ییاه تسا هک هب هرگ دروم رظن هدیسر دنا و
Ti
لماش
هنوین اه ی ی تسا هک زا میسقت هردگ درودم ردظن ردب سادسا
تفص باختنا هدش هب تسد هدمآ دنا . متیروگلا یمایتM5
تلاح یاه فلتخم تهج دادجیا هخادش ردب سادسا تفدص
صاددخ ار یددسررب هدرددک و رد اهن تددی یتلاددح ار باددختنا
یم دنک هک دناوتب رتشیب زا تلاح یاه ردگید عبادت یادطخ
اوف ار ﺶیازفا دهد . سپ زا لییکت متیروگلا یتخرد
یاردب
هنوین یاه دوجوم رد ره هرگ
،یلخاد کی دددم نویدسرگر
یطخ دنچ هریغتم شزارب هداد یدم دودش . لکدش 2 ودحن ۀ
میددسقت یاددضف هلئددسم هددب یازددجا کددچوک رددت و دربراددک
ددم یاه یطخ ار یارب مادکره زا ریز هنماد اه اب هجوت هدب
راتخاس یتخرد ناشن یم دهد [ 6 ].
لکش 2 . میسقت یاضف هلئسم و ئارا ۀ لدم اه ی یطخ هب یازا مادکره زا اهاضف طسوت متیروگلا M5
همانرب یزیر کدیتنژ زا(GP)
ز هخادشری یاده
متیرودگلا
کیتنژ تسا هک نیتسخن راب
طسوت
1ازوک یفرعم دش [ 9 ] .
نیا شور زا شور یاه متیروگلا یشدرگ
هب2
رایش یم ددیآ .
توافت همانرب یزیر کیتنژ اب وگلا متیر کدیتنژ رد نآ تدسا
هک همانرب یزیر کیتنژ زا راتخاس یتخرد یارب هب هنی یزاس
هلئسم هدافتسا یم دنک رد لاح ی هک متیرودگلا کدیتنژ
ردب
یور هتشر یاه یتیب راک یم دنک . رد هدمانرب کدیتنژ یزدیر
چیه راتخاس و یطابترا نایم یاهریغتم یدورو
و یجورخ
دوجو درادن و راتخاس ددم و بیارض هنیهب زین یط دنیآرف
هب هنی یزاس هب تسد یم دنیآ تخرد راتخاس . ی
دعویجم زا ۀ
اهرگلیع( عباوت ی
ر یضای درودم هدافتدسا دودمرف رد
و )اده
مرت دانی اه غتم(
یاهری ا )تباث دادعا و هلئسم داجی
م ی دودش
[ 9 ] لیع هس .
تنژ یکی قلات
،ی و ﺶهج لوت
لثمدی زا هدلیج
مددهم رددت نی لددیع ادده ی تنژ یددکی رد هددمانرب ر یزددی تنژ کددی
یم دنشاب . لدیع یاده ردگید زا لدیبق حلادصا راتخادس ادب
دایتحا یرتیک ب ه راک هتفرگ یم دنوش . قدیقحت رد ردضاح
هکنیا هب هجوت اب ددم
اهنتM5
رداق هب هیبش یزادس دددم
یاه یطخ هدوب و نیا رما اب ساسا تلادادعم دواددتم
رادب
قلعم بودسر رد قادنت تدسا
، هدیلک هداد اده هدب ترودص
متیراددگل یددعیبط
هددب ددددم یددفرعم M5
دندددش و سددپ زا
1Koza
2Circular algorithm
تخاس ددم یاه یطخ زا تلاح ییتیراگل هب
یناوت لیدبت
دندش . یارب ددم مه GP
رد ادتبا زا متیراگل یعیبط دادعا
هدافتسا دش و سپ زا تخاس ،دددم یدجورخ اده
زا تدلاح
ییتیراگل هب
تلاح یناوت لیدبت دنددش ادت طیاردش الامادک
یناسکی یارب ره ود دددم هداد یوادک مهاردف هددش ددشاب .
نینچیه هداد
یاه یدورو رد لدحارم شزودمآ و
تحدص -
یجنس یارب ددم ود ناسکی
یفرعم دندش . رد نیا قیقحت
زا ویجم لدک تادعلاطا رد
سرتدسد 80
ددصرد تدهج
شزومآ ددم اه و 20 دصرد هدناییقاب تهج
تحص یجندس
دروم هدافتسا رارق تفرگ . تهج تخاس ددم یاه یدتخرد
زا دوجوم تاعلاطا هب هجوت اب یبد
نایرج طوبرم هب 5 ، 4 ،
3 ، 2 و کی زور لبق و یدبد نادیرج نادیه زور هدب ناودنع
یاهرتماراپ یدورو
هب ددم اه یفرعم دش دن و یاتن ددم اه
دروم یسررب رارق تفرگ . یاتن هدیلوا نادشن داد هدک ادهنت
یبد نایرج طوبرم هب کی زور لدبق و یدبد نادیه زور ردب
یور نازیم یبد بوسر قلعم ثأت ری ینعم راد ی هتشاد و هدب
نیددیه لددیلد طددباور هددئارا هدددش رد نددیا قددیقحت یارددب
ددددم یادده یددتخرد رددب
ساددسا اددهنت ود رتماراددپ یدورو
یددم دنددشاب . زا هددتفرگ تروددص تاددقیقحت رد یاددهرتماراپ
،لدبق یادهزور و زور نادیه نایرج یبد لیبق زا یددعتم هددش هدافتدسا لدبق یاهزور بوسر یبد و یگدنراب نازیم دناهام تدشادرب هدب هجوت اب قیقحت نیا رد .تسا ۀ
بودسر
زا هدافتسا ،قلعم هدودبن ندکیم لدبق یاهزور بوسر یبد
دئارا قیقحت نیا زا ده یفرط زا .تسا ۀ
ادب هدادس یلددم
شور نیزگیاددج ناوددنع هددب یدورو یاددهریغتم نیرددتیک هدک هتدششگ تادقیقحت هب هجوت اب هک ،هدوب هجنس ینحنم نآ رد ناوددنع هددب لددبق زور و زور ناددیه ناددیرج یددبد
مهم دم یاهرتماراپ نیرت ؤ
ردب رث دلعم رادب نازدیم بودسر ق
تسا هدش یفرعم [
1 و 8 ] هدافتدسا رتمارادپ ود نیا زا اهنت ،
قدیقحت نیا رد .دیدرگ یاردب
دددم یزادس وM5
هدب GP
ترت بی هدمانرب زا یاده
WEKA 3.7
و
GeneXproTools
هدافتسا5.0
دش رد . نیا قیقحت تهج هدسیاقم یبادیزرا و
اراک یی ددم یاه هئارا هدش زا یاهرایعم یرامآ
مود هدشیر
نیگنایم تاعبرم
ادطخ (1
)RMSE
بیردض ، نیدیبت
(2
R2
)،
تبسن لاتخا (3
)DR
شادن بیرض و -
فیلکتادس (4
) NSE
هدافتسا هدش تسا . بیرض ناشن NSE
دنهد ۀ یبسن رادقم
هداد سناددیراو اددب هددسیاقم رد هدددناییقاب سناددیراو یادده
یددم یتادهاددشم هددچنانچ .دددشاب
NSE>0.7
یاددتن ،دددشاب
ددددم و هدوددب بوددخ یزاددس ریداددقم
0.4NSE0.7
تیاضر یدلو هدوب ﺶخب NSE0.4
نادشن ددنهد ۀ تدقد
ددم نییاپ دوب دهاوخ یزاس
[ 14 ].
( 2 )
2
2
2 2
measured measured computed computed
s s s s
measured measured computed computed
s s s s
Q Q Q Q
R
Q Q Q Q
( 3
2 )1 measured computed
s s
RMSE Q Q
N
( 4 )
computed s
measu d
R re
s
Q D LogQ
( 5
)
2
1 2
measured computed
s s
measured measured
s s
Q Q
NSE
Q Q
1 Root Mean Square Error
2 Determination coefficient
3Discrepancy ratio
4Nash-Sutcliffe coefficient
طدددباور رد اودددف
Qsmeasuerd
ریدادددقم
،یتادهادددشم
Qscomputed
داقم ری پ ﺶی ینیب هددش
، هداد داددعتn
و اده
𝑄̅̅̅𝑠
ریداقم نیگنایم بوسر
یم .دنشاب
3 . اتن ي ج
قیقحت نیا رد
، سدپ زا یدفرعم هداد یاده هدهادشم یا
هب تروص متیراگل یعیبط هدب دددم
، M5
یدتخرد راتخادس
هاگتسیا یارب ددم نیا طسوت دروم یاه
ددش داجیا هعلاطم
لکش رد راتخاس نیا هک 3
تسا هدش هئارا .
نایه هنوگ هدک
هراشا دش ددم اهنتM5
رداق هب تخاس ددم یاده یدطخ
هدوب هب نییه لیلد و اب هجوت هب مزیناکم داقتنا بوسر هک
یاراد طبار ۀ یناودت ،تدسا رد ندیا قدیقحت دیلک ۀ ریدادقم
هب تروص ییتیراگل هب
ددم یفرعم دیدرگ . ریداقم هئارا هدش
رد لکش 3 ریدادقم یدعقاو هدودب هدک زا تدلاح ییتیرادگل
جراخ هدش دنا .
لکش 3 یم ناشن دهد
هک رد یمایت هاگتسیا اه هدب زدج
هاگتسیا
،ناهبهب یبد نایرج رد نایه زور هب ناونع ردیغتم
یلصا رد داجیا هخاش اه دروم هدافتسا راردق هدتفرگ تدسا .
هولاع رب نیا رد یمایت هاگتسیا ،اده دددم یدتخرد تدهج
دروآرب راب قلعم اهنت زا ود هخادش هدافتدسا هدردک
تدسا و
اهنت رد هاگتسیا مچ ماظن زا راهچ هخاش تهج ۀبساحم رادب
قلعم هدافتسا هددش تدسا مدهم . ردت نی ردما ندیا لدیلد ار
یم ناوت هب ریداقم یبد و بوسر رد ندیا هاگتدسیا طودبرم
تسناد هک تبسن هب ۀیقب هاگتسیا اده اراد ی زادب ۀ غت تاردیی
ب یرتشی .تسا هئارا تلاداعم
ددم طسوت هدش هدک یتخرد
لکش رد 3
ناونع اب
LMi
تسا هدش هداد ناشن تلادادعم ،
زا ماددکره یاردب یدتخرد متیرودگلا طسوت هک هدوب یطخ تلاح هعسوت اه هدش هداد .تدسا
ندیا تدلاح زا تلادادعم
راگل ییتی هب و هدش جراخ
تلاداعم تروص 5
ات 16 دبت لی
هدش تلاداعم .دنا 5
ادت 8 ا هدب طودبرم هاگتدسی
مدچ ،مادظن
تلاداعم 9
و 10 ا هب طوبرم هاگتسی
تلادادعم ،ناهبهب 11
و 12 هددب طوددبرم هاگتددسیا
تلاداددعم ،کددنکوج 13
و 14
ا هب طوبرم هاگتسی
تلاداعم و ناگداش 15
و 16 هدب طوبرم
ا هاگتسی ا رد .تسا هگارشم نی
طباور
Qs
یبد بودسر و
Qt
و
Qt-1
یبد نایرج نایه زور و کی .تسا لبق زور
( 5
0.44 )
0.38
1: S 5.81 t 1 t
LM Q Q Q
( 6
1.16 0 82. ) 2 : S 487.84 t 1 t
LM Q Q Q
( 7
0.68 )
1
3: S 1.07 t t0.6
LM Q Q Q
( 8
2.98 )
0.35
4 : S 0.004 t 1 t
LM Q Q Q
( 9
0.0 )
0.83 1
1:QS 5.002 t Qt 74
LM Q
( 10
1.45 ) 2 : S 0.88Qt LM Q (
11
0.95 1.37 ) 1: S 4.9 t 1 t
LM Q Q Q
( 12
2.17 ) 2 : S 0.57Qt LM Q
( 13
0.6 ) 1: S 16.11 t LM Q Q
( 14
2.29 ) 2 : S 1.5 t LM Q Q
( 15
1.4 ) 1: S 2.27 t 1
LM Q Q
( 16 ) 2 : S 0.15Qt2.18
LM Q
فلا ) هاگتسیا ناهبهب ب
ا ) هاگتسی هگارشم
ج ) هاگتسیا کنکوج د
) هاگتسیا ناگداش ه
) هاگتسیا مچ ماظن
لکش 3 تخرد راتخاس . ی
ا رد بوسر قلعم راب دروآرب تهجM5 هاگتسی
یاه فلتخم
رد مایت ی تلاداعم هدئارا
هددش دتخرد دددم طدسوت ی
تلادادعم(
5 اددت 16 ،) نادیم یددبد بودسر و یددبد ناددیرج
طوبرم هب نایه زور و زور لدبق دطبار ۀ ییقتدسم ی دودجو
هتشاد هک اب کیزیف لئسم ۀ بوسر داقتنا تقباطم
دراد . رد
مچ هاگتسیا هخادش نیرتشیب هک ماظن
دیقب نادیم رد ار اده ۀ
هاگتسیا ،دراد اه هدس رد هدک تدسا هدش هئارا هلداعم راهچ
لداعم ۀ 5 ات 7 لدبق زور و زور نادیه یبد هب طوبرم ناوت ،
ناشن هک دنرادن مه اب ینادنچ توافت ددنهد
ۀ دت أ ااتبدسن ریث
قدلعم بودسر تظلغ نازیم یور رب ریغتم ود نیا ناسکی لداعم رد یلو .تسا ۀ
8 هدب زور نادیه یبد هب طوبرم ناوت
هب تبسن یسوسحم روط .تسا هتفای ﺶیازفا لبق زور یبد
لکش رد هدش هئارا یتخرد راتخاس هب هجوت اب 3
لداعم ، ۀ 8
یبد هب طوبرم یلااب یاه
60 هدک هدودب هیناث رب بعکمرتم
هب هب هاگتسیا نیا رد یبلایس یبد ناونع یدم بادسح
.ددنیآ
دیقب دروم رد دنور نییه ۀ
هاگتدسیا .تدسا ادادص زدین اده
هب هنوگ یبد رد هک یا زور یدبد هدب طودبرم ناودت ،لااب یاه
ندیا ادی و هتدشاد ﺶهادک زور نادیه یدبد هب تبسن لبق .تسا هدیدرگ شح هدش هئارا تلاداعم زا رتماراپ
رد ددم ابGP
ندوزفا یاهرگلیع ،sqrt
power
،
، tanh
tan-1
،
، tan
، cot
، coth cot-1
،
arctan
،
invers
و
arccot
هب
راهچ رگلیع یلصا
،عیج ،قدیرفت بردض و ،میدسقت یادتن
یرتهب لصاح تخادس تدهج سادسا نیدیه ردب .دیدرگن
ددم ادت ددیدرگ هدافتدسا یلدصا ردگلیع رادهچ زا ادهنت اه
.ددردگ ردتیک زدین هدش هئارا تلاداعم یگدیچیپ تلادادعم
17 ات 21 هب ناونع و نیرتهب قد
قی نیردت دددم یاده هدئارا
هدش ددم طسوت هبGP
ترت بی ارب ی ا هاگتسی یاه ،ناگداش
و ناهبهب ،کنکوج ،هگارشم مچ
ماظن لکدش .دندش باختنا
4 ناشن دنهد ۀ تخرد راتخاس ی
ددم تهجGP
رادب دروآرب
بوسر قلعم رد
ا هاگتسی ناگداش هدوب هک لصاح عیج هس
تددخرد لکددش نددیا رد هدددش هددئارا
، ددددم ییاددهن ار هددئارا
یم دهد .
( 17 )
Qs = (Qt-1 (3.14-3.54) + (Qt+2.7)
+ (−2.7𝑄
𝑡 )) + ((
𝑄𝑡−12.7 (𝑄𝑡−1∗−5/52)
9.92+𝑄𝑡 ) 𝑄𝑡) + ((1.56-𝑄𝑡) (𝑄−3.6𝑡−1)-(𝑄−3.6+𝑄𝑡−𝑄𝑡−1
𝑡))
( 18
Qs = ( )
𝑄𝑡−1−𝑄𝑡
−4.7+𝑄𝑡−1
0.2+(2𝑄𝑡−1)) +((𝑄𝑡−1−0.30
2𝑄𝑡−1 ) (𝑄𝑡
5.54) 𝑄𝑡−1) +(( 53.74
5.54(4.8−𝑄𝑡−1
𝑄𝑡 )))
( 19 )
Qs = ((−46.80−𝑄𝑄 𝑡−1
𝑡−1−46.80) –(−46.80𝑄𝑄𝑡+4.5
𝑡)) + (
−5.5( 3.3
𝑄𝑡−1−.090)
−9.4(−46.80𝑄𝑡)) +((𝑄𝑡+5.3)−𝑄𝑡
2
−11.81 3.4+𝑄𝑡
)
( 20
Qs = ( 𝑄𝑡+𝑄𝑡−1 )
𝑄2𝑡−1+(1.13−𝑄𝑡)) + ((0.086) (𝑄𝑡 (𝑄𝑡−1− 1.2))) + (𝑄𝑡−1 + (3965.89(4.07−𝑄5.4𝑄𝑡 𝑡)))
( 21 )
Qs = (𝑄𝑡−1(−3.6𝑄60.74𝑡−1)(2.8−𝑄𝑡) ) + (𝑄(−11.11−𝑄𝑡)
𝑡−12 (2.8𝑄𝑡−1)) + ((𝑄𝑄𝑡
𝑡−1-𝑄𝑡) +( 𝑄𝑄𝑡−1
𝑡−12 ))
یاتن داقم هب طوبرم ری
طدسوت هددش هبساحم قلعم راب
ددم یاه دتخرد ی
، M5
دنحنم وGP
ی بودسر ۀجندس رد
هاگتسیا یاه بآ یجنس هدعلاطم هددش رد ندیا قدیقحت رد
لکش یاه 5 ات 7 ناشن هداد هدش تسا . رد ۀیلک ارگ یاه هئارا
هدش
؛ روحم یقفا ناشن ۀددنهد ریدادقم بودسر قدلعم
هدهاشم هدش و روحم مئاق رعم زین ریداقم
هبساحم هدش
طسوت متیروگلا یاه تخرد ی نحنم و ی .تسا بوسر ۀجنس
رب ساسا ارگ یاه هئارا هدش ره هچ یگدنکارپ هداد
اه رد
ارطا طخ 45 هجرد رتشیب
،دشاب ناشن ۀدنهد تقد رتلااب
ددم دهاوخ دوب . رد ارگ هیلک
،اه اتن ی دددم اده ی وM5
اقم ردGP
هسی نحنم اب ی رتهب اابطنا هجنس ی
دادقم ادب ری
تادهاشم ی گدنکارپ و هتشاد ی
رتهب ی طدخ اردطا رد 45
م ناشن هجرد ی
دنهد . هجندس یدنحنم شور ،نیا رب هولاع
دوادتم هک یم باسح هب قلعم راب ۀبساحم شور نیرت
،دیآ
یبد رد ،ددنراد هاریه هب ار بوسر رثکادح هک یبلایس یاه متیرودگلا هدب تبدسن ار قلعم بوسر رادقم
یدتخرد یاده
ا نیا .تسا هدوین دروآرب یعقاو رادقم زا رتیک ادب رم
هدجوت
هب تییها راب قلعم یبد رد بوسر یبلایدس یاه
و رد ردظن
نتفرددگ بیرددض ناددنییطا تددهج
هژورددپ یادده یددسدنهم
هناخدور یدم
ددناوت هدب ناودنع یدکی زا شور فعدض طادقن
هب بوسر ۀجنس ینحنم باسح
دیآ .
لکش 4 تخرد راتخاس . ی
بوسر قلعم راب دروآرب تهجGP ناگداش هاگتسیا رد قلعم
لکش 5 . سیاقم ۀ یگدنکارپ جیاتن
لدم یاه یتخرد و ینحنم بوسر ۀجنس رد
هاگتسیا یاه ناگداش و هگارشم
1 100 10000 1000000
1 100 10000 1000000
یتابساحم بوسر(زور رد نت)
یتادهاشم بوسر (
زور رد نت )
SRC M5 GP 1
100 10000 1000000
1 100 10000 1000000
یتابساحم بوسر(زور رد نت)
یتادهاشم بوسر (
زور رد نت )
SR C
لکش 6 . سیاقم ۀ یگدنکارپ جیاتن
لدم یاه یتخرد و ینحنم بوسر ۀجنس رد
هاگتسیا یاه کنکوج و مچ ماظن
لکش 7 . سیاقم ۀ یگدنکارپ جیاتن
لدم یاه یتخرد و ینحنم بوسر ۀجنس رد
هاگتسیا ناهبهب
تددهج یددسررب تددقد
ددددم ادده قددیقحت نددیا رد زا
صخاش یاه یرادمآ یادتن هدک ددیدرگ هدافتدسا یعودنتم
لیلحت و هیزجت یرامآ یاه
رد هتفرگ تروص دودج
2 هئارا
تسا هدش .
یکی زا مهم رت نی صخاش اده هدافتدسا درودم ی
،
تساDR
. هچنانچ رباربDR
رفص دشاب ناشن دنهد ۀ قباطت لماک
یادتن دددم و ریدادقم یدعقاو تدسا . ترودصرد ی هدک
0(
<
)DR
دشاب ددم ،هدافتدسا دروم رادب
قدلعم بودسر ار
رتشیب زا رادقم یدعقاو دروآردب هدردک تدسا . رد ردیغ ا ندی
تروص 0 (
>
،)DR
راب قلعم بوسر ردتیک زا راددقم یدعقاو
هبساحم هدش تسا . رد دودج 2 دصرد ریداقم اب نیدبDR
1 100 10000 1000000
1 100 10000 1000000
یتابساحم بوسر(زور رد نت)
یتادهاشم بوسر (
زور رد نت )
SRC M5 1 GP
100 10000 1000000
1 100 10000 1000000
یتابساحم بوسر(زور رد نت)
یتادهاشم بوسر (
زور رد نت )
SRC M5 GP
1 100 10000 1000000
1 100 10000 1000000
یتابساحم بوسر(زور رد نت)
یتادهاشم بوسر (
زور رد نت )
SRC M5 GP
3 / 0 - و 3 / 0 هب ناونع هددش هدتفرگ ردظن رد دددم ره تقد
.تسا نیا رب هولاع مارگوتسیه
یناوارف دددم ود یاربDR
تخرد
ی نحنم و ی بودسر ۀجنس رد
لکدش یاده 8 ادت 12
تسا هدش هداد ناشن
.
لودج 2 . یسررب اراک یی لدم یاه دنمشوه و یبرجت رد نیمخت راب قلعم بوسر
هاگتسیا ددم
3 / 0
>- 0 DR
>
>DR 3 / 0 - 3 /
>0
>DR 0 3 /
<0 تقد DR
R2 RMSE NSE
ناگداش ددم
22 M5 21
18 30
39 50 / 0 69 / 0 59 / 0
ددم 25 GP
15 18
31 33
49 / 0 69 / 0 25 / 0
ینحنم ۀجنس بوسر 19
18 15
32 33
38 / 0 77 / 0 48 / 0
هگارشم M5ددم
19 26
25 26
51 81 / 0 46 / 0 51 / 0
GPددم 18
28 22
30 50
73 / 0 56 / 0 70 / 0
ینحنم ۀجنس بوسر 15
16 25
34 40
44 / 0 78 / 0 31 / 0
کنکوج M5ددم
24 18
21 25
38 69 / 0 70 / 0 47 / 0
ددم 22 GP
18 20
25 38
67 / 0 69 / 0 48 / 0
ینحنم ۀجنس بوسر 21
16 18
28 34
63 / 0 76 / 0 42 / 0
مچ ماظن ددم
17 M5 20
31 24
52 45 / 0 63 / 0 47 / 0
GPددم 15
18 32
27 50
41 / 0 66 / 0 69 / 0
ینحنم ۀجنس بوسر 17
15 26
32 42
31 / 0 71 / 0 34 / 0
ناهبهب M5ددم
15 12
27 33
39 35 / 0 72 / 0 55 / 0
ددم 15 GP
10 27
34 37
34 / 0 73 / 0 30 / 0
ینحنم ۀجنس بوسر 15
9 25
37 34
28 / 0 77 / 0 51 / 0
یاتن دودج 2 یم ناشن دهد
هک رد ویجم ددم یاده
هداد واک قلعم بوسر راب ی یگتدسبیه و رتیک یاطخ اب ار
رتلااب یم دروآرب دننک
. دوددج رد 2
بیردض نیدیبت یاردب
ددم یاه هداد واک ینحنم هب تبسن ی بودسر ۀجنس
هدب 1
کیدزن رت هاگتدسیا یدضعب رد و هدوب دیبق زا اده
هاگتدسیا ل
رد بیرددض نددیا ریداددقم ناددیم یداددیز تواددفت هگارددشم ددم هداد یاه یم هدهاشم هجنس ینحنم و یواک
دودش . رد
دروم شیر ۀ مود نیگنایم ددنور نیدیه زدین ادطخ تادعبرم
یم هدهاشم هب دوش
هنوگ هگاردشم هاگتسیا رد هک یا دشیر
ۀ
مود یاطخ تاعبرم نیگنایم یدنحنم
بودسر ۀجندس 5
/ 1
یتخرد ددم ربارب .تسا هدش هبساحمM5
بیردض ریداقم
شان - یتخرد ددم فیلکتاس هاگتدسیا یمایت ردM5
یاده
بآ زا رتشیب یجنس 4
/ 0 ناشن هک هدوب دنهد
ۀ تیاضر ﺶخب
یم ددم نیا یاتن ندوب ددم .دشاب
یدنحنم و GP
ۀجندس بوسر
یاراد هاگتسیا ود رد زا رتیکNSE
4 / 0 هدک هدودب
ناشن دنهد ۀ دروآردب رد شور ود ندیا یاتن ندوب بولطمان
هاگتسیا نآ رد قلعم بوسر یم اه
.دشاب
ریداقم هب هجوت اب ،DR
هاگتسیا یمایت رد اده
دددم ود
وGP
یدنحنم هب تبسن M5
بودسر ۀجندس تدقد یاراد
یرتلااب یم قدیقد یسررب تهج .دنشاب رتمارادپ ردت
ردDR
هاگتددسیا رتماراددپ نددیا ریداددقم ،فددلتخم یادده
هددب تروددص
رد یناوارف مارگوتسیه لکش
یاه 8 ات 12 .تدسا هدش هئارا
مارگوتددسیه رد ،هدددش هددئارا یادده
DR<-1
ناددشن دددنهد ۀ
داقم زا ﺶیب ،رظن دروم شور طسوت هک تسا یری 10
ربارب
تددسا هدددش هبددساحم یتادهاددشم ریداددقم زا رددتیک و
رد
DR>1
زا ﺶیب بوسر قلعم راب ، 10
ریداقم زا رتشیب ربارب
.تسا هدش دروآرب یتادهاشم
لکش 8 . سیاقم ۀ تبسن فلاتخا DR( ) شور رد فلتخم یاه هاگتسیا
ناگداش
لکش 9 سیاقم . ۀ فلاتخا تبسن (
)DR شور رد فلتخم یاه ا
هاگتسی هگارشم
لکش 10 سیاقم . ۀ فلاتخا تبسن DR(
) شور رد فلتخم یاه ا
هاگتسی کنکوج
