سنجشی از تأثیر شوک‎های نفتی و سیاست‌های پولی بر رشد اقتصادی ایران

كﻮﺷ ﺮﻴﺛﺄﺗ زا ﻲﺸﺠﻨﺳ ﺖﺳﺎﻴﺳ و ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ

ﻲﻟﻮﭘ يﺎﻫ ﺪﺷر ﺮﺑ

ناﺮﻳا يدﺎﺼﺘﻗا

ﻲﻧﺎﺠﻴﻤﻛ ﺮﺒﻛا

هﺪﻜﺸﻧاد دﺎﺘﺳا ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد دﺎﺼﺘﻗا ي

Komijani@ut.ac.ir

ﻲﺘﺳوﺪﻧﺎﻤﻬﻣ يﺪﺳا ﻪﻬﻟا

سﺎﻨﺷرﺎﻛ ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﻲﺑﺎﻳرازﺎﺑ و يژﺮﻧا دﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷرا

Elaheh_Asadi@yahoo.com

ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳرﺎﺗ :

13 /5 / 87 شﺮﻳﺬﭘ ﺦﻳرﺎﺗ :

5/

3/

89

هﺪﻴﻜﭼ كﻮﺷ يﺎﻳﻮﭘ تاﺮﺛا ﻲﺳرﺮﺑ ﻪﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا رد

يدﺎـﺼﺘﻗا ﺪـﺷر ﺮـﺑ ﻲﻟﻮـﭘ ﺖـﺳﺎﻴﺳ و ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ

ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ و ناﺮﻳا ي

نآ زا ماﺪﻛ ﺮﻫ ﻢﻬﺳ

ﻲـﻃ يدﺎـﺼﺘﻗا ﺪـﺷر رد ﺎـﻫ هرود

ي 85 - 1353 ﻪـﺘﺧادﺮﭘ

هﺪﺷ ﻪﻳﺰﺠﺗ و و ﻪﻧﺎﻜﺗ زا ﺎﻳﻮﭘ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ تاﺮﺛا ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻮﮕﻟا رد هﺪﺷ دﺎﺠﻳا يﺎﻫ

، دﻮـﺧ لﺪﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ

ﺲﻜﻋ ﻊﺑاﻮﺗ و^(FEVDs) ﻲﻨﻴﺑﺶﻴﭘ يﺎﻄﺧ ﺲﻧﺎﻳراويﻪﻳﺰﺠﺗ ﻞﻣﺎﺷ^(VAR) يرادﺮﺑﺢﻴﺿﻮﺗ ﻞـﻤﻌﻟا

ﻲﻧآ

(IRF_s)

، ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﺎﺸﻧ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ. ﻲﻣ ن

كﻮﺷ ﻪﻛ ﺪﻫد

ﻞـﺑﺎﻗ ناﺰـﻴﻣ ﻪﺑ ناﺮﻳا رﻮﺸﻛ رد ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ

يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر ﺮﺑ ﻲﻬﺟﻮﺗ ﺮﺛﺆﻣ

هدﻮﺑ ﺪﻧا

، دﻮﺟو ﺎﺑ ﺎﻣا ﺮﺛﺆﻣ

كﻮـﺷ ندﻮﺑ

و ﻲﮕﻨﻳﺪـﻘﻧ ﺮـﺑ ﻲـﺘﻔﻧ يﺎـﻫ

ﺖﺳﺎﻴﺳ دﺎﺠﻳا

ﺞﺘﻨﻣ ﻲﻟﻮﭘ ﻲﻃﺎﺴﺒﻧا يﺎﻫ كﻮـﺷ ،نآ زا هﺪﺷ

يدﺎـﺼﺘﻗا ﺪـﺷر ﺮـﺑ ﻲﻟﻮـﭘ يﺎـﻫ ﺮﺛﺆـﻣ

هدﻮﺒﻧ ﺪﻧا ﺢﻴﺿﻮﺗ. كﻮﺷ يﻻﺎﺑ ﻲﮔﺪﻨﻫد

ﺮﻴﻐﺘﻣ ياﺮﺑ ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ دﺎـﺼﺘﻗا ﻲﮕﺘﺴﺑاو زا ﻲﻛﺎﺣ ناﺮﻳا ردGDP

ﻲﻣ ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫﺪﻣآرد ﻪﺑ رﻮﺸﻛ ﺪﺷﺎﺑ

. مﺪﻋ ﺮﻴﺛﺄﺗ كﻮﺷ ﻲﻟﻮﭘ يﺎﻫ

، ـﺑ ﻪ هﮋـﻳو ﺖـﺳﺎﻴﺳ ﻲﻃﺎـﺴﺒﻧا يﺎـﻫ

ﺞﺘﻨﻣ ﻲﻟﻮﭘ كﻮﺷ زا هﺪﺷ

ﺮﺑ ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ

، GDP

ندﻮﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﻞﻴﻟد ﻪﺑ ﺖﺳﺎﻴﺳ

ﻪـﻔﻗو ﺎـﺑ رﻮﻛﺬـﻣ يﺎﻫ

ي ﺖﺳﺎﻴﺳ ياﺮﺟا ﺮﮕﻳد ﻲﻳﻮﺳ زا و ﻲﻧﺎﻣز

رﻮـﺸﻛ رد مرﻮـﺗ رﺎـﻬﻣ ﺖﻬﺟ ﻪﺑ دوﺪﺤﻣ ﻲﺿﺎﺒﻘﻧا ﻲﻟﻮﭘ يﺎﻫ

هدﻮﺑ كﻮﺷ ﻦﻳا ﺮﻴﺛﺄﺗ هﺪﻳدﺮﮔ ﺐﺒﺳ ﻪﻛ

دﻮﺷ ﻲﺜﻨﺧ ﻲﺘﺣ و كﺪﻧا دﺎﺼﺘﻗا ﺮﺑ ،ﺎﻫ

. C32, E32, E52, O47 & Q43: ^JEL يﺪﻨﺑﻪﻘﺒﻃ هژاو ﺪﻴﻠﻛ :

كﻮﺷ كﻮﺷ ،ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ

ﻲﻟﻮﭘ يﺎﻫ )

ﻲﻟﻮﭘ ﺖﺳﺎﻴﺳ (

يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر ،

(GDP)

لﺪـﻣ ،

دﻮﺧ ﺢﻴﺿﻮﺗ يرادﺮﺑ

(VAR)

1 - ﻪﻣﺪﻘﻣ زا و هﺪـﺷ بﻮﺴﺤﻣ رﻮﺸﻛ نآ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ ﺺﺧﺎﺷ و دﺎﻤﻧ يرﻮﺸﻛ ﺮﻫ رد يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر

ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ نﺎﻬﺟ رد ﻲﺻﺎﺧ ﺖﻴﻤﻫا .

دﺎﺼﺘﻗا ياﺮﺑ نآ ﺮﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﻲﺳرﺮﺑ ﻪﺠﻴﺘﻧ رد

ﻲﻜﻳ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ،رﻮﺸﻛ ﺮﻫ ﻲﻣ ﻲﻘﻠﺗ ﻢﻬﻣ و ﻲﻠﺻا تﻻﻮﻘﻣ زا

ﻮﺷ د.

ﻪﺑ و نﺎﻬﺟ ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا يﺎﻫﻻﺎﻛ ﻪﻠﻤﺟ زا ﺖﻔﻧ هدﺎﻬﻧ زا ﻲﻜﻳ ناﻮﻨﻋ

ﻫ ﺮـﻫ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻢﻬﻣ يﺎ

ﻲﻣ رﺎﻤﺷ ﻪﺑ رﻮﺸﻛ ر

دو

، ﻪﺠﻴﺘﻧ رد

، ﻲـﺘﻔﻧ كﻮـﺷ ار نآ ﻪـﻛ ﺖـﻔﻧ ﺖـﻤﻴﻗ ﺪﻳﺪـﺷ تﺎﻧﺎﺳﻮﻧ

هﺪﻴﻣﺎﻧ ﺪﻧا ) ﻲﻔﻨﻣ و ﺖﺒﺜﻣ تاﺮﺛا (

، ﺮﻴﺛﺄـﺗ ـﺑ تا ﻪ د ﻲﻳاﺰـﺳ لﺎـﺣ رد ﻪـﭼ ،ﺎﻫرﻮـﺸﻛ دﺎـﺼﺘﻗا ر

راد ،ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻪﭼ و ﻪﻌﺳﻮﺗ د

. زا ﻲﻳﻮﺳ زا ﻲـﺷﺎﻧ يﺎﻫﺪﻣآرد ﻪﻛ ﻲﻧﺎﻣز زا ،ﺮﮕﻳد رد ﺖـﻔﻧ

ﻪـﺟدﻮﺑ و ﻲـﻠﺧاد ﺺﻟﺎـﺧﺎﻧ ﺪـﻴﻟﻮﺗ زا ﻲﻳﻻﺎﺑ ﻢﻬﺳ ناﺮﻳا دﺎﺼﺘﻗا دﻮـﺧ ﻪـﺑ ار ﻪﻧﺎﻴﻟﺎـﺳ يﺎـﻫ

ﻪﻳﺎﭘ ﺮﺑ ناﺮﻳا دﺎﺼﺘﻗا ،داد صﺎﺼﺘﺧا ي

ﺪـﺷ هدﺎـﻬﻧ ﺎﻨﺑ ﻲﻟﻮﺼﺤﻣ ﻚﺗ دﺎﺼﺘﻗا ﻚﻳ لﻮﺻا

، ﻪـﻛ

ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﺪﻫد

ﺖﻤﻴﻗ ﻞﻣﺎﻋ ﻚﻳ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ،نآ زا ﻲﺷﺎﻧ يﺎﻫﺪﻣآرد و ﺖﻔﻧ نوﺮﺑ

از كﺮـﺤﻣ و

ﺑ ناﺮﻳا رد يدﺎﺼﺘﻗا دﻮﻛر و ﻖﻧور ﻪ

ﻲﻣ رﺎﻤﺷ ﻳآ ﻨ ﺪ،

يرﻮﻃ ﻪﺑ ﻦﻳا لﺮﺘﻨﻛ زا جرﺎﺧ نﺎﺳﻮﻧ ﻪﻛ

ﻞﻣﺎﻋ ﺶﻴﺑ ، ﺮﺗ ﻲﻣ نﺎﺳﻮﻧ رﺎﭼد ار يدﺎﺼﺘﻗا يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻛ

ﺪﻨ . ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ

، ﻲﻟﻻﺪﺘـﺳا ﻲﺳرﺮﺑ )

ﻪـﻧ

ﻲﺑﺮﺠﺗ ﺎﻬﻨﺗ (

ﺮﻴﺛﺄﺗ كﻮﺷ ﺖـﻔﻧ يرﻮﺸﻛ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ناﺮﻳا يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر ﺮﺑ ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ و ﺰـﻴﺧ

ردﺎﺻ هﺪﻨﻨﻛ ي ﺸﻛ و ﺖﻔﻧ ﺖﺳا ﺖﻴﻤﻫا ﺰﺋﺎﺣ ،ﻲﻟﻮﺼﺤﻣ ﻚﺗ يرﻮ

. ، دﺎﺼﺘﻗا رد ﻲﺨﺳﺎﭘ يﺎﻫﻪﻔﻗو و ﺎﻫكﺎﻜﻄﺻا ﺮﮕﻳد ﻲﻳﻮﺳ زا ﻪﺑ

رﻮﻈﻨﻣ كﻮﺷ ﻞﻳﺪﻌﺗ يﺎـﻫ

ﻲﻣ داﺪﺘﻣا ﺖﻔﻧ ﺖﻤﻴﻗ ﺖﻤﻴﻗ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ و ﺪﻨﺑﺎﻳ

هﺪﻧﺎﺘﺳ و ﺎﻫ نﺎـﻣز ﻲـﺧﺮﺑ ياﺮـﺑ ﻞـﻛ يﺎﻫ

ﺎـﻫ

ﺖﺳﺎﻴﺳ ياﺮﺑ هﻮﻘﻟﺎﺑ ﺶﻘﻧ ﻚﻳ ﻪﻛ ﺪﻧراد نﺎﺳﻮﻧ

ﻲﻣ دﺎﺠﻳا ﻲﻟﻮﭘ يﺎﻫ ﻛ

ﻨﻨ ﺪ ، هﺪﻴﻘﻋ ﻲﺧﺮﺑ ﺎﻣا

ﻲﻤﻧ ﺎﺿﺎﻘﺗ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻪﻛ ﺪﻧراد ﺎﺘﺳ ﺮﺑ ﺪﻧاﻮﺗ

هﺪﻧ ي هﻮﻘﻟﺎﺑ ﺢﻄـﺳ ﺮﻴـﺴﻣ ﺮـﺑ ﺎـﻬﻨﺗ و دراﺬﮕﺑ ﺮﺛا

ﺎﺘﺳ ﺪﻳﺪﺟ هﺪﻧ

ي ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ ﻪﻛ هﻮﻘﻟﺎﺑ ﺐﺒﺳ

،دﻮﺷ هﺎﻓر ﺶﻳاﺰﻓا ﺖﺳا ﺮﺛﺆﻣ

. ﻦﻳا

، ﻲﻋﻮﺿﻮﻣ

ﻲﻣ يدﺎﺼﺘﻗا ﺚﺣﺎﺒﻣ رد ﺰﻴﮕﻧاﺮﺑ لاﺪﺟ و حﺮﻄﻣ ﺪﺷﺎﺑ

. ﻢﻫ نﺎﻤﻫ ﻦﻴﻨﭼ رﻮﻃ

نﺎـﻴﺑ ﻪـﻛ ـﺷ

ﺪ، ﻪـﻛ، ﺪـﻧاهدﺮﻛ دﺎﺠﻳا ﺎﻫرﻮﺸﻛيهﺪﻧﺎﺘﺳ ﺪﺷر ﺮﺑ ﻲﻧاواﺮﻓ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﺖﻔﻧ ﺖﻤﻴﻗ يﺎﻫكﻮﺷ رد كﻮـﺷ ﺎـﺑ ﻲـﻫاﺮﻤﻫ مﺪـﻋ ﺎـﻳ ﻲـﻫاﺮﻤﻫ ياﺮـﺑ ار ﻲﻟﻮﭘ يﺎﻫﺖﺳﺎﻴﺳ ،ﺎﻫرﻮﺸﻛ ، نآ ﺮﺛا يﺎـﻫ

نوﺮﺑ از رﺎﻛ ﻪﺑ ﻲﺘﻔﻧ ي ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ

، ﺎﻣا ﺶﻴﺑ ﺮﺗ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻲﻫﺎـﮔ و ﻢﻛ ﺮﺛا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﻲﻟﻮﭘ يﺎﻫ

ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻲﻳاﺮﺟا ﻲﻟﻮﭘ يﺎﻫ ﺪﻨﻠﺑ يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر ﺮﺑ ﻲﻔﻨﻣ تاﺮﺛا

ﺪﻨﺘﺷاد تﺪﻣ .

ﻲﺧﺮﺑ ﺖـﻠﻋ ﺎﻫ

هرود رد لﻮﭘ ﺮﺛا ندﻮﺑ ﻲﺜﻨﺧ ار نآ

نﺎﻴﻣ يﺎﻫ ﺪﻨﻠﺑ و تﺪﻣ

ﻲﻣ تﺪﻣ ﺪﻨﻧاد

، ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﺠﻴﺘﻧ رد

ﻲﺳرﺮﺑ ،ﺰﻴﻧ درﻮﻣ ﻦﻳا ﻪﺑ ﺮﻴﺛﺄﺗ

ﻦـﻳا ﻦﺘـﺴﻧاد ياﺮـﺑ ناﺮـﻳا يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر ﺮﺑ ﻲﻟﻮﭘ ﺖﺳﺎﻴﺳ

ﻲﻣ كﻮﺷ نارود رد ﻲﻟﻮﭘ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻪﻛ ﺐﻠﻄﻣ ﻮﺗ

و ﺪـﻴﻔﻣ ﻲﺘـﺳﺎﻴﺳ راﺰـﺑا ﻚـﻳ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺪﻧا

ﻲﻣ ﺖﻴﻤﻫا ﺰﺋﺎﺣ ،دﺮﻴﮔ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﻪﺟﻮﻣ ﺪﺷﺎﺑ

.

رد ﺎﻣا ﻪﻨﻴﻣز ي رﻮـﺸﻛ ناﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ ناﺮـﻳا رد ﻪـﻛ دﺮﻛ ناﻮﻨﻋ ﺪﻳﺎﺑ ﻪﻟﻮﻘﻣ ود ﻦﻳا طﺎﺒﺗرا

ردﺎﺻ هﺪﻨﻨﻛ ي كﻮﺷ ،ﺖﻔﻧ

دﻮﺧ هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ

، ﺪﻣآرد ﻖﻳﺮﻃ زا

ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ

، ﻪـﺑ ﺮـﺠﻨﻣ

ﺴﺒﻧا ﻲﻟﺎﻣ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺎ

ﻲﻣ ﻲﻃ ﻮﺷ ﺪﻧ

، ﺪﻣآرد ﻞﻳﺪﺒﺗ ﺎﻣا

ﻚـﻧﺎﺑ ﻲﻧاﻮﺗﺎﻧ و لﺎﻳر ﻪﺑ ﺖﻔﻧ يزرا يﺎﻫ

ﻪﻳﺎﭘ ﺶﻳاﺰﻓا ،ﻲﻟﺎﻣ ماﺪﻗا ﻦﻳا ﺮﺛا يزﺎﺳ ﻲﺜﻨﺧ رد ناﺮﻳا رﻮﺸﻛ يﺰﻛﺮﻣ ي

و ﻲﻟﻮﭘ ﺖـﻳﺎﻬﻧ رد

ﻲﮕﻨﻳﺪﻘﻧ ﺪﺷر ﺐﺒﺳ ار

ﻲﻣ ﻮﺷ د،

ﺎـﺴﺒﻧا ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺮﮕﻳد ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ ﻪﻛ ﻪـﺑ ﻲـﻜﺘﻣ ﻲﻟﺎـﻣ ﻲـﻃ

ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻪﺑ ،ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫﺪﻣآرد

ﺒﻧا ﻲﻟﻮﭘ يﺎﻫ ﺎﺴ

ﻲـﻣ ﻲـﻬﺘﻨﻣ ﻲﻃ دﻮـﺷ

. رد زا ﻲﺘﻤـﺴﻗ ﻪـﺠﻴﺘﻧ

كﻮﺷ زا هﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺪﺷر ﻪـﻟﻮﻘﻣ ﻪـﺑ طﻮـﺑﺮﻣ ناﺮـﻳا رد ﻲـﺘﻔﻧ يﺎـﻫ

ي و ﻲﻟﻮـﭘ ﺖـﺳﺎﻴﺳ

ﻲﻣ ﻲﻟﺎﻣ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺮﮕﻳد ﻲﺘﻤﺴﻗ ﺪﺷﺎﺑ

، زا راﺪـﻘﻣ ﻪﭼ ﻪﻛ عﻮﺿﻮﻣ ﻦﻳا ﻲﺳرﺮﺑ ﺲﭘ

كﻮﺷ ﺮﺛا ﺮﺑ هﺪﺷ دﺎﺠﻳا ﺪﺷر ﻦﻳا ـﻘﻣ ﻪﭼ و ﻲﻟﺎﻣ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ناﺮﻳا رد ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ

راﺪ. دراد نﺎﻤﺘﻔﮔ و ﺚﺤﺑ يﺎﺟ و ﺪﺷﺎﺑ ﺖﻴﻤﻫا ﺰﺋﺎﺣ ﺪﻧاﻮﺗﻲﻣ ،ﺖﺳا ﻲﻟﻮﭘ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ هﺪﺷ ﺮﻛذ ﺐﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ

، ﻪﻟﺄﺴﻣ كﻮـﺷ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻲﺳﺎﺳا فﺪﻫ و يﺎـﻫ

ﺖﺳﺎﻴﺳ و ﻲﺘﻔﻧ

ﻪﭼ ﻲﻟﻮﭘ يﺎﻫ ﺮﻴﺛﺄﺗ

ﻪﺘﺷاد ناﺮﻳا يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر ﺮﺑ ي

زا ماﺪـﻛ ﺮـﻫ ﻢﻬـﺳ و

نآ رد ﺎﻫ ﻦﻳا ار و ﺖﺳا هدﻮﺑ راﺪﻘﻣ ﻪﭼ ﺪﺷر ه

ﺎﺑ ﻪﺟاﻮﻣ مﺎﮕﻨﻫ رد ﺐﺳﺎﻨﻣ ﻲﻟﻮﭘ ﻲﺘﺳﺎﻴﺳ رﺎﻛ

كﻮﺷ ردﺎﺻ رﻮﺸﻛ ﻚﻳ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ناﺮﻳا ياﺮﺑ ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ هﺪﻨﻨﻛ

ي ﭼ ﺖﻔﻧ ﺖﺴﻴ ﻪﻴﺿﺮﻓ ؟ يﺎـﻫ

كﻮﺷ ،ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﺰﻴﻧ ﻖﻴﻘﺤﺗ ياراد ناﺮﻳا يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر ﺮﺑ ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ

ﺮﻴﺛﺄﺗ و ﺖـﺳا ﺖـﺒﺜﻣ

د ناﺮﻳا يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر ﺮﺑ ﻲﻟﻮﭘ ﺖﺳﺎﻴﺳ يارا

ﺮﻴﺛﺄﺗ ،ﺖﺳا ﺖﺒﺜﻣ ﺘﺴﻫ

ﺪﻨ

ﻪـﺘﻓﺮﮔ راﺮـﻗ ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﻖﻴﻘﺤﺗ يﺮﻈﻧ ﻲﻧﺎﺒﻣ ،مود ﺶﺨﺑ رد ﻪﻣادا رد.

ﺖـﺳا . ﺶـﺨﺑ

مﻮﺳ

، ﺖـﺳا ﻪـﺘﻓﺎﻳ صﺎـﺼﺘﺧا ﻪـﺘﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ و ﻲﺑﺮﺠﺗ تﺎﻴﺑدا روﺮﻣ ﻪﺑ .

ﺶـﺨﺑ رد

مرﺎﻬﭼ

، ﻢﺠﻨـﭘ ﺶـﺨﺑ رد و هﺪـﺷ ﻪـﺘﺧادﺮﭘ ﻲـﻠﻴﻠﺤﺗ يﻮـﮕﻟا ﻦﻳوﺪـﺗ و ﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﻪﺑ

،

ﻲﺑﺮﺠﺗ دروآﺮﺑ لﺪﻣ

، نﻮﻣزآ ﻞﻣﺎﺷ

لﺪـﻣ يﺎـﻳﻮﭘ ﻞـﻴﻠﺤﺗ و ﻦﻴـﻤﺨﺗ و ﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ يرﺎﻣآ يﺎﻫ

، ناﺮـﻳا رﻮـﺸﻛ ياﺮـﺑ ﻲـﻨﻴﺑﺶﻴﭘ يﺎﻄﺧ ﺲﻧﺎﻳراويﻪﻳﺰﺠﺗ و ﻲﻧآ ﻞﻤﻌﻟاﺲﻜﻋ ﻊﺑاﻮﺗ ﻞﻣﺎﺷ

، ﻪـﺋارا و ي ﺮـﻴﮔ ﻪـﺠﻴﺘﻧ و رﻮﻛﺬـﻣ ﺚـﺣﺎﺒﻣ يﺪﻨﺑﻊﻤﺟ ﻪﺑ، ﻢﺸﺷ ﺶﺨﺑ رد ﺎﻬﺘﻧا رد و ﻪﺋارا

ي . ﺖﺳاهﺪﺷ ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﻲﺘﺳﺎﻴﺳ يﺎﻫ ﻪﻴﺻﻮﺗ

2 - ﻲﻧﺎﺒﻣ يﺮﻈﻧ

ﻲـﻣ ﻒـﻠﺘﺨﻣ ﺐﺗﺎﻜﻣ و تﺎﻳﺮﻈﻧ زا ﻪﺘﻓﺮﮔ تﺄﺸﻧ ﻲﻤﻠﻋ ،دﺎﺼﺘﻗا ﻢﻠﻋ سﺎـﺳا ﺮـﺑ و ﺪـﺷﺎﺑ

ﻲـﺳرﺮﺑ زا هﺪـﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔﺮﺑ ﺞﻳﺎﺘﻧ ،ﺐﺘﻜﻣ ﺮﻫ تﺎﻴﺿﺮﻓ

ﻲـﻣ توﺎـﻔﺘﻣ ﺎـﻫ دﻮـﺷ

. زا نآ ﺎـﺟ ﻪـﻛ

ﻪﻳﺮﻈﻧ ي ﻲﻣ ار يﺮﻈﻧ ﻲﻧﺎﺒﻣ ،دراﺪﻧ دﻮﺟو ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا رد يﺪﺣاو يﺎـﻳاوز زا ناﻮـﺗ

ﺗوﺎﻔﺘﻣ ﻲ دﺮﻛ ﻲﺳرﺮﺑ

، ﻪﻳواز زا لﺎﺜﻣ ياﺮﺑ ي

ﻪﻳﺮﻈﻧ و ﻲﻳﺎﻬﻨﺗ ﻪﺑ يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر ،ﺪـﺷر يﺎـﻫ

ﻪﻳواز ﺎﻳ ي ﻪﻳﺮﻈﻧ ﻪﻳواز ﺎﻳ و ﺪﺷر و ﻲﻟﻮﭘ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ يﺎﻫ ي

ﻪﻳﺮﻈﻧ ﻲـﺘﻔﻧ كﻮﺷ يﺎﻫ

ﺪﺷر و . ﻪـﺑ اﺪﺘﺑا ،ﻲﻀﺘﻘﻣ ﻞﻳﻻد ﻪﺑ ﺎﻨﺑ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا رد ﺎﻣا ﻪـﻄﺑار

ي ﺪـﺷر و يژﺮـﻧا ﺖـﻤﻴﻗ

يﺮﻈﻧ هﺎﮔﺪﻳد زا يدﺎﺼﺘﻗا ﻲﺳرﺮﺑ ﻪﺑ ﺲﭙﺳ و

درﻮـﻣ رد يدﺎـﺼﺘﻗا ﻒـﻠﺘﺨﻣ ﺐـﺗﺎﻜﻣ ﺪﻳﺎﻘﻋ

ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺪـﺷر ﺮـﺑ ﺮﺛﺆـﻣ ﻞـﻣاﻮﻋ ﺮﻳﺎﺳ و يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر ﺮﺑ ﻲﻟﻮﭘ ﺖﺳﺎﻴﺳ و ﻲﺘﻔﻧ كﻮﺷ يراﺬﮔ

ﻪﺘﺧادﺮﭘ يدﺎﺼﺘﻗا

هﺪﺷ ﺖﺳا .

2 - 1 - يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر و يژﺮﻧا ﺖﻤﻴﻗ

ﻪﻫد ﻂﺳاوا ﺎﺗ ي

1970 ، ﻪﺑ رﻮﻃ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ يژﺮﻧا زا ،ﻲﻠﻣ لﻮﺼﺤﻣ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻊﺑﺎﺗ رد لﻮﻤﻌﻣ

ﺘﺳا ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻞﻣﺎﻋ ﻲﻤﻧ هدﺎﻔ

ﺪﺷ

، ﻢﻫ نﺎﻣز كﻮﺷ نﺪﺷ

لﺎﺳ ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ

يﺎﻫ 1973 و 1979

ﺎﺑ ﻢـﻬﻣ ﻞﻣاﻮﻋ زا ﻲﻜﻳ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ يژﺮﻧا ﺖﻴﻤﻫا رد ار يﺪﻳﺪﺟ ﻞﺼﻓ ،بﺮﻏ رد يدﺎﺼﺘﻗا دﻮﻛر ﻪﺿﺮﻋ ﻊﺑﺎﺗ رد ﺖﻔﻧ ﺖﻤﻴﻗ دﻮﺟو و دﻮﺸﮔ يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر ي

يروﺮـﺿ يﺮـﻣا ﻲـﻠﻣ لﻮﺼﺤﻣ

ﺪﺷ هداد ﺺﻴﺨﺸﺗ .

هدﺎﻬﻧ ﺮﺑ هوﻼﻋ ﻲﻠﻛ رﻮﻃ ﻪﺑ رﺎﻛ يﺎﻫ

) (L ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ و )

(K يژﺮﻧا ، ) (E

ﺰﻴﻧ ، ﺪﺷ حﺮﻄﻣ نﻼﻛ دﺎﺼﺘﻗا يﺎﻫﺶﺨﺑ رد (^Q) ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻢﻬﻣ يﺎﻫهدﺎﻬﻧ زا ﻲﻜﻳ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺮﻫ ﻪﻛ

هدﺎﻬﻧ زا ﻚﻳ رﻮﻛﺬﻣ يﺎﻫ

ﻪﻄﺑار ي ﺪﻧراد ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺢﻄﺳ ﺎﺑ ﻲﻤﻴﻘﺘﺴﻣ .

اﺬﻟ

: (1)

Q=F(K,L,E)

ﻞﻣﺎﺣ ﻞﻣﺎﺷ ﻪﻛ يژﺮﻧا فﺮﺼﻣ ﺮﮕﻳد يﻮﺳ زا

ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻦﻴﻣﺄﺗ

هﺪﻨﻨﻛ ي يژﺮﻧا ﺖﺳا دﻮﺧ ،

ﻞﻣﺎﺣ ﺖﻤﻴﻗ ﺢﻄﺳ زا سﻮﻜﻌﻣ ﻲﻌﺑﺎﺗ

ﻲﻣ يژﺮﻧا يﺎﻫ ﺪﺷﺎﺑ

. ﺢﻄـﺳ ﺶﻳاﺰـﻓا ﺮـﮕﻳد ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ

يژﺮﻧا ﺖﻤﻴﻗ ﺐﺒﺳ

يژﺮﻧا فﺮﺼﻣ ﺶﻫﺎﻛ ﻲﻣ

ﻲﻣ ﺶﻫﺎﻛ ار ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺮﻣا ﻦﻳا و دﻮﺷ ﺪﻫد

:

E=E(P0,Pg,Pc,Pe)

: ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ

)١

2 (

o o

o o

o

∂∂ <

∂∂ <

∂∂ <

∂∂ <

e c

g p

E p

E p

E p

E

رد ﻪﻄﺑار ي قﻮﻓ

،

P0

،ﺖـﻔﻧ ﺖﻤﻴﻗ

pg

،زﺎـﮔ ﺖـﻤﻴﻗ

Pc

و ﮓﻨـﺴﻟﺎﻏز ﺖـﻤﻴﻗ

pe

ﺖـﻤﻴﻗ

ﻲﻣ ﻪﺘﻴﺴﻳﺮﺘﻜﻟا ﺪﺷﺎﺑ

. نﺎﻨﭼ ﺶﻫﺎـﻛ نآ فﺮﺼﻣ ،ﺪﺑﺎﻳ ﺶﻳاﺰﻓا يژﺮﻧا ﺖﻤﻴﻗ ﻞﻛ ﺺﺧﺎﺷ ﻪﭼ

ﻲﻣ ﺪﺑﺎﻳ

، نﺎﻨﭼ ﺎﻣا ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ رد ﻪﭼ ي

ﻞﻣﺎﺣ ﻞﻣﺎﺣ زا ﻲﻜﻳ ﺖﻤﻴﻗ ﺎﻬﻨﺗ ،يژﺮﻧا يﺎﻫ

ﺎـﻫ ) ًﺎـﺿﺮﻓ

ﺖﻔﻧ ( ﻞﻣﺎﺣ ﺮﻳﺎﺳ زا ﺶﻴﺑ نآ ﺖﻤﻴﻗ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﻳ ،ﺪﺑﺎﻳ ﺶﻳاﺰﻓا

،ﺪﺷﺎﺑ ﺎﻫ نآ

هﺎﮔ يراﺪﻘﻣ ﺮـﺛا زا

ﻞﻣﺎﺣ ﺮﻳﺎﺳ ﻲﻨﻴﺸﻧﺎﺟ ﻂﺳﻮﺗ ،ﻞﻣﺎﺣ ﻦﻳا ﺖﻤﻴﻗ ﺶﻳاﺰﻓا

ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ ناﺮﺒﺟ ﺎﻫ .

ﻦـﻳا ناﺰـﻴﻣ

1- Sill, Keith, (2007).

ﻪﺑ ﻲﮕﺘﺴﺑ ﻲﻨﻴﺸﻧﺎﺟ ﻦﻳا

ﻞـﻣﺎﺣ ﺮﻳﺎـﺳ ﺪﺣ ﻪﭼ ﺎﺗ ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻨﻜﺗ ﺮﻈﻧ زا ﻪﻛ دراد

ﺪـﻨﻧاﻮﺘﺑ ﺎـﻫ

نآ ﻦﻴﺸﻧﺎﺟ ﻮﺷ

ﭼ ﻞﻳﺪﻌﺗ ﻦﻳا نﺎﻣز تﺪﻣ و ﺪﻧ ﻪ

ﺪﺷﺎﺑ رﺪﻗ .

ﻮﺳ ﻚﻳ زا ﺖﻔﻧ ﺖﻤﻴﻗ ﺶﻳاﺰﻓا ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺐﺒﺳ

ﻞﻣﺎﺣ ﺮﻳﺎﺳ ﻲﻨﻴﺸﻧﺎﺟ

يژﺮﻧا يﺎﻫ يﺎـﺟ ﻪﺑ از

ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ نآ و

ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻞﻣﺎﻋ ﻚﻳ ﺖﻔﻧ نﻮﭼ ،ﺮﮕﻳد يﻮﺳ زا ،ﺖـﺳا

هﺎـﺗﻮﻛ رد تﺪـﻣ

ﺐﺒـﺳ

ﻪﻨﻳﺰﻫ ﺶﻳاﺰﻓا ﺪﻴﻟﻮﺗ يﺎﻫ

ﺪﺷ و ه رد و ﺪـﻴﻟﻮﺗ ناﺰـﻴﻣ ﺶﻫﺎﻛ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ و ﺎﺿﺎﻘﺗ ﺶﻫﺎﻛ ﻪﺠﻴﺘﻧ

هﺪﻨﻨﻛدراو يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻲﻌﻗاو ﺪﻣآرد ي

ار ﺖﻔﻧ ﻪﺑ لﺎﺒﻧد ﺖـﺷاد ﺪﻫاﻮﺧ .١

ﻠﺑ رد ﺪـﻨ ﺰـﻴﻧ تﺪـﻣ

ﻪﻨﻳﺰﻫ ﺶﻳاﺰﻓا ﻞﻣﺎﺣ ﺮﻳﺎﺳ ﻲﻨﻳﺰﮕﻳﺎﺟ ناﻮﺗ ﻪﺑ ﻲﮕﺘﺴﺑ ﺎﻫ

ﺖـﺷاد ﺪـﻫاﻮﺧ ﺖـﻔﻧ يﺎﺟ ﻪﺑ ﺎﻫ

. تﺪـﻣﺪﻨﻠﺑ رد ﺖـﻤﻴﻗ ﺶﻳاﺰـﻓا ﻦـﻳا ،ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد دﻮﺟو ﻲﻨﻳﺰﮕﻳﺎﺟ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻪﭼنﺎﻨﭼ ﺮﻴﺛﺄـﺗ

ﻪﻨﻳﺰﻫ يور ﺮﺑ ﻲﻧاﺪﻨﭼ ﺖﺷاد ﺪﻫاﻮﺨﻧ ﺎﻫ

.

و ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ تاﺮﺛا نداد نﺎﺸﻧ ياﺮﺑ ﺮﻴﻏ

،يژﺮﻧا ﺖﻤﻴﻗ ﺮﻴﻴﻐﺗ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ لﻮـﺼﺤﻣ زا ﻪـﭽﻧﺎﻨﭼ

ﻪﻨﻳﺰﻫ ،ﻲﻠﺧاد ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺮﻳز ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻲﺼﻟﺎﺧ لﻮﺼﺤﻣ ،ﻢﻴﻨﻛ ﺮﺴﻛ ار يژﺮﻧا يﺎﻫ

ﻲﻣ ﺪﻳآ

٢:

) 3 (

Y = Q – Pe . E

ﻦﻳا رد ﻪﻛ ،ﻪﻄﺑار

Pe

ﺖﺳا يژﺮﻧا ﺖﻤﻴﻗ

. ﻪﻟدﺎﻌﻣ رد (1) يﻪﻟدﺎﻌﻣ يراﺬﮔيﺎﺟ ﺎﺑ ي

) 3 ( ﺮـﻫ ﻲﻳﺎـﻬﻧ ﺪـﻴﻟﻮﺗ نداد راﺮـﻗ يوﺎـﺴﻣ و

نآ ﺖﻤﻴﻗ ﺎﺑ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻞﻣﺎﻋ

(MPi=Pi)

، ﺺﻟﺎﺧ لﻮﺼﺤﻣ يور يژﺮﻧا ﺖﻤﻴﻗ ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺮﺛا ﻪﺑ

ترﻮﺻ

ﺮﻳز ﻲﻣ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺪﻳآ

:

) 4 (

* * ln ^e

K L

e e e

P E

P K P L

dLnY dLnK d L

dLnp Y dLnp Y dLnp Y

×

× ×  

   

=  +  −  

،ﻪﻄﺑار ﻦﻳا رد

Pk

و

PL

ﺖﻤﻴﻗ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ

ﺪﻨﺘﺴﻫ رﺎﻛ يوﺮﻴﻧ و ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ يﺎﻫ .

ﺮـﺛا ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ

يژﺮﻧا ﺖﻤﻴﻗ رد ﺮﻴﻴﻐﺗ ﻚﻳ ﻂﺳﻮﺗ

ﻪﻨﻳﺰﻫ ﻢﻬﺳ يﺎـﺟ ﺮـﺛا و ﺪـﻴﻟﻮﺗ ﻞـﻣﺎﻋ ﺮـﻫ يﺎﻫ

ﻲـﻨﻳﺰﮔ

ﺖﻤﻴﻗ ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ و رﺎﻛ يوﺮﻴﻧ راﺪﻘﻣ يور يژﺮﻧا ي

ﻲﻣ نﺎﻴﺑ ،ﺪﻴﻟﻮﺗ رد ﻪﺘﻓر رﺎﻛ ﻪﺑ ددﺮﮔ

. ﻪـﺳ

ﻪﻠﻤﺟ ي ﺖﺳار فﺮﻃ ﻪﻟدﺎﻌﻣ

ي ) 4 (،

شور يژﺮـﻧا ﺖـﻤﻴﻗ زا ﻲـﺷﺎﻧ كﻮـﺷ ﻚـﻳ ﻪـﻛ ﻲﻳﺎﻫ

ﻲﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﺖﺤﺗ ار دﺎﺼﺘﻗا ﺮﻴﺛﺄﺗ

،ﺪﻫد راﺮﻗ ﺺﺨﺸﻣ

ﻲـﻣ ـﻨﻛ ﺪ . ﻪـﻠﻤﺟ ي ﻢﻴﻘﺘـﺴﻣ ﺮـﺛا مﻮـﺳ

ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ار ﺖﻤﻴﻗ ﺖﺳا ﻦﻳا ﺮﮕﻧﺎﻴﺑ و ﺪﻫد

ﻪﻨﻳﺰﻫ ﻢﻬﺳ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ،ﺺﻟﺎﺧ لﻮﺼﺤﻣ ﻪﻛ يﺎـﻫ

ﺖﻓﺎﻳ ﺪﻫاﻮﺧ ﺶﻫﺎﻛ يژﺮﻧا ﺖﻤﻴﻗ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ ،ﺪﻴﻟﻮﺗ رد يژﺮﻧا .

مود و لوا تﻼﻤﺟ ﻪﻟدﺎﻌﻣ

ي

) 4 ( تاﺮﺛا ﻪﺑ ، ﺮﻴﻏ

ﻲﻣ هرﺎﺷا يژﺮﻧا ﺖﻤﻴﻗ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﺪﻨﻛ

. يژﺮـﻧا ﻦﻴﺑ ﻲﻨﻳﺰﮕﻳﺎﺟ ﻂﺑاور هﺎﮔﺮﻫ

1 - هﺪﻨﻨﻛردﺎﺻ يﺎﻫرﻮﺸﻛ ياﺮﺑ ﻲﻣ خر يﺮﻣا ﻦﻴﻨﭼ ﺰﻴﻧ ﺖﻔﻧ ي

ﻞﻴﻟد ﻪﺑ ﺎﻣا ،ﺪﻫد نآ

ﻪﻛ ﺳ ﺖﻔﻧ ﺖﻤﻴﻗ ﺶﻳاﺰﻓا ﺐﺒ

تاردﺎﺻ ﺶﻳاﺰﻓا

نآ ﺎﻫ ﻲﻣ ﺷ ﻮ ﻲﻣ ﻞﻴﻜﺸﺗ ار ﺪﻴﻟﻮﺗ ناﺰﻴﻣ ،ود ﻦﻳا ﺪﻨﻳآﺮﺑ و د ﺪﻫد

. 2- Sill, Keith, (2007).

و ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ و ﻢﻫ

ﻦﻴﻨﭼ ا ﻦﻴﺑ ـﺷﺎﺑ ﻪﺘـﺷاد دﻮـﺟو رﺎﻛ يوﺮﻴﻧ و يژﺮﻧ

،ﺪ يژﺮـﻧا ﺖـﻤﻴﻗ ﺮـﻴﻴﻐﺗ

ﻲﻣ ﺮﺛا ﺪﻧاﻮﺗ ﺮﻴﻏ هدﺎﻬﻧ ﺮﻳﺎﺳ ﻲﻨﻴﺸﻧﺎﺟ ﻖﻳﺮﻃ زا ﻲﻤﻴﻘﺘﺴﻣ لﻮـﺼﺤﻣ يور ،نآ يﺎـﺟ ﻪـﺑ ﺎـﻫ

ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﺺﻟﺎﺧ

١. ) سﻼﮔاد 1991 (

هﺎﺗﻮﻛ رد

هدﺎـﻬﻧ ﺎـﺑ يژﺮـﻧا ﻦﻴـﺑ ﻊﻃﺎﻘﺘﻣ ﺶﺸﻛ ندﻮﺑ ﻲﻔﻨﻣ ﻞﻴﻟد ﻪﺑ ،تﺪﻣ و رﺎـﻛ يﺎـﻫ

تاﺮﺛا ،ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ﺮﻴﻏ

ﺮﺛا ﺖﻬﺟ رد ﺰﻴﻧ يژﺮﻧا ﺖﻤﻴﻗ ﺮﻴﻴﻐﺗ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ و دﻮـﺑ ﺪﻫاﻮﺧ نآ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ

ﺖﻓﺎﻳ ﺪﻫاﻮﺧ ﺶﻳاﺰﻓا ،ﺮﺛا ﻦﻳا راﺪﻘﻣ .

ﻲﻣ ﺲﭘ هﺎـﺗﻮﻛ رد ﻪـﻛ ﺖـﻓﺮﮔ ﻪـﺠﻴﺘﻧ ناﻮﺗ ﺮـﺛا تﺪـﻣ

يژﺮﻧا ﺖﻤﻴﻗ ﺮﻴﻴﻐﺗ زا ﻲﺷﺎﻧ كﻮﺷ ﺶﻴﺑ

ﺮﺗ دﻮـﺑ ﺪﻫاﻮﺧ نآ تﺪﻣﺪﻨﻠﺑ ﺮﺛا زا .

ﻲـﻘﻄﻨﻣ ﻞـﻴﻟد

تﺪﻣﺪﻨﻠﺑ رد ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا ﻢﻫ ﺮﻣا ﻦﻳا

، رﺎﺘﺧﺎـﺳ ﻦـﻜﻤﻣ ﺪﺣ ﺎﺗ ﻊﻳﺎﻨﺻ يژﺮﻧا نﺪﺷ ناﺮﮔ ﺎﺑ

ار دﻮﺧ ﻲﻣ ﻲﻌﺳ و هداد ﺮﻴﻴﻐﺗ هدﺎﻬﻧ زا ﻪﻛ ﺪﻨﻨﻛ

ناﺮﮔ ﻪﻛ يا ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺗ

ﻢﻛ ﻨﻛ هدﺎﻔﺘـﺳا ﺮﺗ ﺪـﻨ

، ( تﺪـﻣ هﺎـﺗﻮﻛ ﺖﻟﺎﺣ رد) ﺪﻨﺷﺎﺑ ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﻞﻤﻜﻣ يژﺮﻧا و ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ﻪﻛ ﻢﻴﻨﻛ ضﺮﻓ ﺮﮔا ﺎﻣا رد ،

هوﻼﻋ يژﺮﻧا ﺖﻤﻴﻗ ﺶﻳاﺰﻓا ترﻮﺻ ﻦﻳا

ﺶﻫﺎـﻛ ﺎـﺑ ،يژﺮـﻧا ﻞـﻣﺎﻋ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺶﻫﺎـﻛ ﺮـﺑ

ﻮﺧ هاﺮﻤﻫ ﻢﻫ ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪـﺑ رﺎﻛ ﻞﻣﺎﻋ زا هدﺎﻔﺘﺳا ناﺰﻴﻣ ﺖﻟﺎﺣ ﻦﻳا رد ﺎﻣا ،دﻮﺑ ﺪﻫا

ﺖﺒﺴﻧ گرﺰﺑ ﺮﺗ ﺖﻓﺎﻳ ﺪﻫاﻮﺧ ﺶﻳاﺰﻓا ي .

ﻢﻫ ﻦﻴﻨﭼ ﺪﺷﺎﺑ ﺪﻳﺪﺷ ﺮﮔا يژﺮﻧا ﺖﻤﻴﻗ رد ﺮﻴﻴﻐﺗ

، ﻲـﻣ ﺮـﺛا ﻞـﻛ يﺎـﺿﺎﻘﺗ ﺮـﺑ دراﺬـﮔ

، هدﺎﻬﻧ يرﺎﻛﻢﻛ و يرﺎﻜﻴﺑ زوﺮﺑﺐﺒﺳ ﺪﻧاﻮﺗﻲﻣ يژﺮﻧا ﺖﻤﻴﻗ رد ﺪﻳﺪﺷ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ يﺎﻫ ﻮﺷ ﺖﻔﻧ يهﺪﻨﻨﻛدراو يﺎﻫرﻮﺸﻛ يدﺎﺼﺘﻗا يﺎﻫﺶﺨ ﺑ زا ﻲﻀﻌﺑ رد ﺪﻴﻟﻮﺗ نآ لﺎـﺒﻧد ﻪـﺑ و د

ﻛ يژﺮﻧا يﺎﺿﺎﻘﺗ ﺪﺑﺎﻳ ﺶﻫﺎ

نآ ﺖـﻤﻴﻗ ﺎـﺑ يژﺮﻧا يﺎﺿﺎﻘﺗ اﺮﻳز ، ﻪـﻄﺑار

ي دراد سﻮـﻜﻌﻣ .

ﺎـﺑ

ﺖﻤﻴﻗ ﺶﻳاﺰﻓا

يژﺮﻧا يﺎﻫ

، ﻪﻨﻳﺰﻫ رﻮﺸﻛ رد ﺪﻴﻟﻮﺗ يﺎﻫ

ﻲـﻣ ﺶﻳاﺰـﻓا هﺪـﻨﻨﻛدراو يﺎﻫ و ﺪـﺑﺎﻳ

دﻮﺧ ﺮﻣا ﻦﻳا ﺐﺒﺳ

و ﻲﻌﻗاو يﺎﻫﺪﻣآرد ﺶﻫﺎﻛ ،ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺶﻫﺎﻛ ﺖﻳﺎﻬﻧ رد

ياﺮﺑ ﺎﺿﺎﻘﺗ ﺶﻫﺎﻛ

هدﺎﻬﻧ ﻲﻣ ﺪﻴﻟﻮﺗ يﺎﻫ ﻮﺷ

د.

،ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺶﻫﺎﻛ ﺮﺑ يژﺮﻧا ﺖﻤﻴﻗ ﺶﻳاﺰﻓا ﺮﺛا ﺮﺑ هوﻼﻋ ﻢﻫ

نﺎﻣز يژﺮـﻧا ﺖﻤﻴﻗ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ

، ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ

ﻦـﻳا ﺖـﺳا ﻦـﻜﻤﻣ ﻲﻫﺎـﮔ ﻪـﻛ ﺪﻧﻮﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ رﺎﻛ ﻪﺑ ﻲﻟﺎﻣ و ﻲﻟﻮﭘ يﺎﻫ

ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺮﺛا ،ﺎﻫ ﺶﻴﺑ ﺮﺗ ﺮﺑ ي ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد مرﻮﺗ ﺎﻳ و دﻮﻛر .

رﻮـﻃ ﻪـﺑ يژﺮـﻧا ﺖـﻤﻴﻗ ﺶﻳاﺰﻓا

ﻲﻣ ﻚﻤﻛ ﻲﻣﻮﻤﻋ مرﻮﺗ ﻪﺑ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ شﻼﺗ ﺖﻟود و ﺪﻨﻛ

ﻲﻣ ﺪﻨﻛ ياﺮﺑ مرﻮﺗ ﻦﻳا ﺎﺑ هزرﺎﺒﻣ

،

ﻪﺑ و يرﺎـﻜﻴﺑ ﺶﻳاﺰـﻓا ﺐﺒـﺳ ﺪـﻧاﻮﺗ ﻲـﻣ ﺮـﻣا ﻦﻳا ﻪﻛ د،روآ ور ﻲﺿﺎﺒﻘﻧا يﺎﻫﺖﺳﺎﻴﺳ ذﺎﺨﺗا

رد .دﻮﺷ يدﺎﺼﺘﻗا دﻮﻛر ﺖﻳﺎﻬﻧ

1- Douglas R. Bohi, (1991).

3 - و تﺎﻴﺑدا ﺮﺑ يروﺮﻣ ﻪﻨﻴﺸﻴﭘ

ي عﻮﺿﻮﻣ

كﻮﺷ ﺮﺛا ﺮﺑ يدﺎﺼﺘﻗا تﺎﻧﺎﺳﻮﻧ ﻪﻛ عﻮﺿﻮﻣ ﻦﻳا درﻮﻣ رد يدﺪﻌﺘﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ

ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ

كﻮﺷ ﺎﻳ ﻲﻣ دﻮﺟو ﻪﺑ ﻲﻟﻮﭘ يﺎﻫ ا ،ﺪﻨﻳآ

مﺎﺠﻧ هﺪﺷ

، ﻪﺋارا ﻪﺑ ﺮﻳز رد ﻦﻜﻴﻟو ي

ﻪﺳ ﻪﻟﺎﻘﻣ ي

ﻢﻬﻣ ﻲـﺳرﺮﺑ ﺮـﺗ ﺶﻴـﺑ ﻪـﻛ ﺖـﺳا ﺮـﻛذ ﻪـﺑ مزﻻ .ﺖﺳاهﺪﺷ ﺎﻔﺘﻛا ﻪﻨﻴﻣز ﻦﻳا رد ﻦﻳدﺎﻴﻨﺑ و و ﺎـﻫ

تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺪـﺷر و نﻼﻛ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﺮﺑ ﺖﻔﻧ ﺖﻤﻴﻗ تﺎﻧﺎﺳﻮﻧ ﺮﺛا ﻲﺳرﺮﺑ ﻪﺑ ﻲﻠﺧاد

يدﺎـﺼﺘﻗا

نآ ﻦﻴﺑ دﻮﺟﻮﻣ نرﺎﻘﺘﻣﺎﻧ طﺎﺒﺗرا دﻮﺟو تﺎﺒﺛا و ناﺮﻳا

ﻲﺳرﺮﺑ و ﺎﻫ ﺮﻴﺛﺄﺗ

ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻲﻟﻮـﭘ يﺎـﻫ

ﺶﺨﺑ و ناﺮﻳا يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر ﺮﺑ

يدﺎﺼﺘﻗا ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻪﺑ

رﻮﻃ ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﻪﻧﺎﮔاﺪﺟ ﺪﻧا

، رد ﻲﻟو

ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ي ﺮﺿﺎﺣ ﺮﻴﺛﺄـﺗ ﺖـﺳﺎﻴﺳ كﻮـﺷ و ﻲﻟﻮـﭘ

و ناﺮـﻳا يدﺎـﺼﺘﻗا ﺪـﺷر ﺮـﺑ ﻲـﺘﻔﻧ يﺎـﻫ

ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ي ماﺪﻛﺮﻫ ﻢﻬﺳ ﻪﺑ

رﻮﻃ ﻢﻫ نﺎﻣز ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ .

ﺮﻣور و ﺮﻣور )

1989

١( ﺖـﺳﺎﻴﺳ ار ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﻊﻳﺎﻗو و دﻮﻛر ﻲﻠﺻا ﺖﻠﻋ ،

يﺎـﻫ ﻲﻟﻮـﭘ

ﺮﻛ ناﻮﻨﻋ هد

ﺪﻧا . نآ ﻦﻳا ﻲﺳرﺮﺑ ﻪﺑ دﻮﺧ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﺎﻫ ﻪﻟﺄﺴﻣ

كﻮﺷ ﺎﻳآ ﻪﻛ ﺪﻨﺘﺧادﺮﭘ

يﺎـﻫ

ياراد ﻲﻟﻮﭘ ﺎﻳ ﻲﺘﻔﻧ ﺮﻴﺛﺄﺗ

ﺎـﻳ ﺪﻨﺘـﺴﻫ يدﺎـﺼﺘﻗا تﺎﻧﺎـﺳﻮﻧ يور ﺮـﺑ ﻲﻬﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﻲﻌﻗاو تا

ﺮﻣور و ﺮﻣور ؟ﺮﻴﺧ

، ﻪﻧﺎﻫﺎﻣ يﺎﻫرﺎﻣآ زا ﻲﺳرﺮﺑ ﻦﻳا ياﺮﺑ ي

ﻪـﻳﻮﻧاژ زا ﺎﻜﻳﺮﻣا رﻮﺸﻛ ي

1948 ^VAR لﺪـﻣ و ﻲﺠﻨﺳ ﻞﻴﻠﺤﺗ شور و هدﺮﻛ هدﺎﻔﺘﺳا1987 ﺮﺒﻣﺎﺳد ﺎﺗ تﺎﺒـﺳﺎﺤﻣ ياﺮـﺑ ار

ﻪﺑ دﻮﺧ رﺎﻛ ﺘﻓﺮﮔ ﻪ ﺪﻧا . ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ نآ ي ﺎﻫ ﻪﻛ 6 زا ﺎﺗ 8 رد مود ﻲﻧﺎـﻬﺟ ﮓـﻨﺟ ﺪﻌﺑ دﻮﻛر

ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ي كﻮﺷ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ،ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ يرﺎﻣآ

ﺖﺳا هدﻮﺑ ﻲﺿﺎﺒﻘﻧا ﻲﻟﻮﭘ يﺎﻫ .

نآ ﺪﻘﺘﻌﻣ ﺎﻫ

كﻮﺷ ﻦﻴﻨﭼ ﻪﻛ ﺪﻧدﻮﺑ

ﻪﺛدﺎﺣ ،ﻲﻠﺧاد ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻴﻟﻮﺗرد ﻲﻳﺎﻫ ي

ورزر لارﺪﻓ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻲﻨﻤﺿ

هدﻮﺑ

،ﺪﻧا دﻮـﺟو ﻪـﺑ مرﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﻠﺑﺎﻘﻣ ﺖﻬﺟ ﻪﺑ ﻲﺿﺎﺒﻘﻧا ﻲﻟﻮﭘ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻚﻳ لﺎﻤﻋا ﻞﻴﻟد ﻪﺑ ﻪﻛ

هﺪﻣآ ا ﺪﻧ . نﻮﺘﻠﻴﻣﺎﻫ )

1983

٢(

، هﺪﻴﻘﻋ ياراد يا

هدﻮﺑ ﺮﻣور و ﺮﻣور ﺲﻜﻋ

ﺖـﺳا . هدﻮـﺑ ﺪـﻘﺘﻌﻣ وا

كﻮﺷ ﻪﻛ ﻪﺿﺮﻋ يﺎﻫ ﻪﺑ ،

هﮋﻳو كﻮﺷ ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ

، ياراد ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺖـﻴﻟﺎﻌﻓ يور ﺮﺑ يدﺎﻳز تا

يﺎـﻫ

ﺪﻌﺑ نارود رد يدﺎﺼﺘﻗا هﺪـﻤﻋ ﺶﻫﺎـﻛ ﺖﻠﻋ و هدﻮﺑ ﮓﻨﺟ زا

ي ﺖـﻴﻟﺎﻌﻓ ار يدﺎـﺼﺘﻗا يﺎـﻫ

كﻮﺷ ﺮﻛ نﺎﻴﺑ ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ هد

ﺖﺳا . ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد وا ي

ﻪﺳ دﻮﺧ ﻪﻴـﺿﺮﻓ

ي و حﺮـﻄﻣ ار ﻲـﺳﺎﺳا

ﺖﺳا هداد راﺮﻗ ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ .

ﻪﻴﺿﺮﻓ ي لوا : يﺎـﻫدﻮﻛر و ﺖـﻔﻧ ﺖﻤﻴﻗ ﺶﻳاﺰﻓا نﺎﻴﻣ طﺎﺒﺗرا

هدﻮﺑ نرﺎﻘﺘﻣ هدﺎﺳ رﻮﻃ ﻪﺑ يدﺎﺼﺘﻗا

ﺖﺳا . ﻪﻴﺿﺮﻓ ي مود : رد ﺰـﻴﻧ ﺮـﮕﻳد يﺎـﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻲﺧﺮﺑ

ﻪﺘﺷاد دﻮﺟو ﻪﻄﺑار ﻦﻳا

ﺖﺳا . ﻪﻴﺿﺮﻓ ي مﻮﺳ : ﺖﻔﻧ ﺖﻤﻴﻗ ﺶﻳاﺰﻓا

، ﺴﻣ ﻞﻗاﺪﺣ ﻮﺌ

ﻲـﺸﺨﺑ ل

ﺖﺳا هدﻮﺑ دﻮﻛر زا .

نﻮﺘﻠﻴﻣﺎﻫ

، يﺮـﺳ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎﺑ لﺎـﺳ ﻲﻧﺎـﻣز

يﺎـﻫ 72 - 1948 لﺪـﻣ و

1- Romer, Christina D. and David H.Romer,(1989).

2-Hamilton, James. D,(1983).

ﻪﻴﺿﺮﻓ ﻦﻳا ﻲﺳرﺮﺑ ﻪﺑ ،ﺎﻜﻳﺮﻣا دﺎﺼﺘﻗا ياﺮﺑVAR

ﻪـﺘﺧادﺮﭘ ﺎﻫ

و رﻮـﻃ ﻦـﻳا ﻪـﺘﻓﺮﮔ ﻪـﺠﻴﺘﻧ

ا

نآ زا و ﺖـﻔﻧ ﺖـﻤﻴﻗ ﺶﻳاﺰـﻓا ﺐﺒـﺳ ﻪﻛ ﺪﻧراد دﻮﺟو ﺰﻴﻧ ﺮﮕﻳد يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻲﺧﺮﺑ ﻪﻛ ﺖﺳ دﻮﻛر ﻖﻳﺮﻃ ﺷ

هﺪ ﺪﻧا

، هدﻮﺑ ﺖﻔﻧ ﺖﻤﻴﻗ كﻮﺷ ،ﻲﻠﺻا ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺎﻣا

ﺖﺳا . ود ﻪﺠﻴﺘﻧ رد ﻪﻴﺿﺮﻓ

ي ار هﺪـﻤﻋ ﺮـﻴﻐﺘﻣ وا ﺐـﻴﺗﺮﺗ ﻦـﻳا ﻪـﺑ .ﺖﺳا هدﺮﻛﺪﻴﻳﺄﺗ ار مﻮﺳ يﻪﻴﺿﺮﻓ ودر ار مود و لوا كﻮﺷ ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ ﺎﻣا ،ﻪﺘﺴﻧاد

ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻧ ﻲﻟﻮﭘ يﺎﻫ ﺖﺳا هﺪﺸﻧ ﺮﻜﻨﻣ ﺰﻴ

. ـﺳﺎﻴﺳ ﻦﺘﻓﺎـﻳ ﻲﭘ رد دﻮﺧ ﻲﺳرﺮﺑ رد ،^١(1993)رﻮﻠﻴﺗ و ﺎﻨﻴﻓد ﻪـﻨﻴﻬﺑ ﺖ

ي ياﺮـﺑ ﻲﻟﻮـﭘ

كﻮﺷ ﺎﺑ ﻪﺟاﻮﻣ رد ورزر لارﺪﻓ

هﺪﻋﺎﻗ ﻪﺳ و هدﻮﺑ ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ ي

نداد راﺮـﻗ فﺪـﻫ ،ﻲﺘـﺳﺎﻴﺳ

ﺪـﺷر نداد راﺮﻗ فﺪﻫ ،لﻮﭘ ﺪﺷر خﺮـﻧ نداد راﺮـﻗ فﺪـﻫ و ﻲﻤـﺳاGDP

حﺮـﻄﻣ ار هﺮـﻬﺑ

ﺮﻛ هد ﺪﻧا . ﻘﻘﺤﻣ ﺎ لﺪﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ اﺪﺘﺑا ن لﺎـﺳ ﻲـﻃ رد ﺎـﻜﻳﺮﻣا دﺎـﺼﺘﻗا ياﺮﺑVAR

يﺎـﻫ

1992 - 1956 ﻲﺳرﺮﺑ ﻪﺑ ﺮﻴﺛﺄﺗ

كﻮـﺷ ﺖـﺳﺎﻴﺳ و ﻲـﺘﻔﻧ يﺎـﻫ

ﺪـﺷر يور ﺮـﺑ ﻲﻟﻮـﭘ يﺎـﻫ

ﻲﭘ و ﻪﺘﺧادﺮﭘ يدﺎﺼﺘﻗا هدﺮﺑ

ﺮـﺛا ياراد ود ﺮـﻫ ﺖـﻔﻧ ﺖﻤﻴﻗ و لﻮﭘ ﻢﺠﺣ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻪﻛ ﺪﻧا

يور ﺮﺑ يرادﺎﻨﻌﻣ هدﻮﺑGDP

ﺪﻧا

، ﺎﻣا ﺮﻴﺛﺄﺗ هدﻮـﺑ ﺰﻴﭼﺎـﻧ رﺎﻴـﺴﺑ لﻮﭘ ﻢﺠﺣ ﺮﻴﻐﺘﻣ

ﺖـﺳا .

رد ﻪﻴﺒﺷ ﻚﻴﻨﻜﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻲﻃ رد ﻪﻣادا

ﻲـﭘ ،ﻪـﻨﻴﻬﺑ ﺞﻳﺎـﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ و ﻲﻄﺧ يزﺎﺳ

هﺪﻋﺎﻗ ﻪﺑ ي هﺪﻋﺎﻗ ﻪﺳ ﻦﻴﺑ رد ﻪﻨﻴﻬﺑ ي

ﻲﺘﺳﺎﻴﺳ ﻲﭘ

هدﺮﺑ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻪﺠﻴﺘﻧ و لارﺪـﻓ ياﺮﺑ ﻪﻛ ﺪﻧا

ورزر

، نداد راﺮﻗ فﺪﻫ ﻲﻤﺳاGDP

، ﻪﻨﻴﻬﺑ ﺖـﺳﺎﻴﺳ ﻦﻳﺮﺗ هﺮـﻬﺑ خﺮـﻧ نداد راﺮـﻗ فﺪـﻫ و

، . ﺖﺳاهدﻮﺑ ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ كﻮﺷ ﺎﺑ ﻪﺟاﻮﻣ رد ﻲﻟﻮﭘ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻦﻳﺮﺗﺪﺑ 4 - هداد و ﻲﻠﻴﻠﺤﺗ يﻮﮕﻟا ﺎﻫ

يرادﺮﺑ نﻮﻴﺳﺮﮔردﻮﺧ لﺪﻣ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا رد

(VAR)

بﺎـﺨﺘﻧا ﻞـﻴﻠﺤﺗ و ﻪـﻳﺰﺠﺗ ياﺮـﺑ

ﺖﺳا هﺪﺷ

، ﺐﺳﺎﻨﻣ ﻪﻛ ﻠﺤﺗ و ﻪﻳﺰﺠﺗ ياﺮﺑ لﺪﻣ ﻦﻳﺮﺗ

ﻲـﻣ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻲﻠﻴﻠﺤﺗ يﻮﮕﻟا ﻞﻴ ،ﺪـﺷﺎﺑ

نﻮﭼ ر ﺺﻴﺨﺸﺗ ﺮﻴﮔرد ار ﻖﻘﺤﻣ ،ﺖﺳا هدﺎﺳ رﺎﻴﺴﺑ رﺎﻛ شو نورد

از و نوﺮﺑ از ﺮـﻴﻐﺘﻣ ندﻮﺑ

ﻲﻤﻧ ﺶﻴﭘ ،ﺪﻨﻛ ﻲﻨﻴﺑ

يﺎـﻫﻮﮕﻟا سﺎـﺳا ﺮﺑ هﺪﺷ ﻪﺋارا يﺎﻫ ﺶﻴـﭘ زا ﺮـﺘﻬﺑ ،VAR

ﻲـﻨﻴﺑ يﺎـﻫ

تﻻدﺎﻌﻣ ﻢﻫ

نﺎـﻣز رد ﻲـﻳﻼﻘﻋ تارﺎـﻈﺘﻧا و لﺪـﻣ يﺎـﻳﻮﭘ رﺎﺘﺧﺎـﺳ نﺎـﻴﺑ ﻲﻳﺎـﻧاﻮﺗ و ﺖـﺳا

هﺎﺗﻮﻛ ﺖﻳدوﺪﺤﻣ و دﻮﻴﻗ فﺬﺣ ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ ،تﺪﻣ

يرﻮﺌﺗ هاﺮﻤﻫ ًﺎﺒﻟﺎﻏ ﻪﻛ ار ﻲﻳﺎﻫ

يدﺎـﺼﺘﻗا يﺎـﻫ

ﻲﻣ اراد ،ﺖﺳا ﺪﺷﺎﺑ

. ﻞﻳﻻد ﻦﻳا ﻪﺑ

، ﻲﻣ ﻪﺘﻔﮔ دﻮﺷ ﻪﻛ شور رد ﻪﺑ لﺪﻣ ﻦﻴﻤﺨﺗ ياﺮﺑVAR

ﺖﺴﻴﻧ يزﺎﻴﻧ يرﺎﻜﺷآ يدﺎﺼﺘﻗا لﺪﻣ .

ﻪـﻟﺎﻘﻣ زا ﻪﺘﻓﺮﮔﺮﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا رد هﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا لﺪﻣ

، يﻪﺒــﺳﺎﺤﻣ و ﻲــﺳرﺮﺑ ياﺮــﺑ^VAR شور زا ﻪــﻛ ﺪــﺷﺎﺑﻲــﻣ^٢نارﺎــﻜﻤﻫ و تدﺮــﺑار ﻢﻬــﺳ

كﻮﺷ دﺎـﺼﺘﻗا ﺪﺷر رد ﻲﻟﻮﭘ ﺖﺳﺎﻴﺳ و ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ ﺖـﺳا هدﺮـﻛ هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﻜﻳﺮﻣا ي

. ﻞـﻴﻟد

1-Defina, Robert H. and Taylor, Herbert E., (1993).

2- Robert H. Defina and Herbert E. Taylor (1993).

ﻪﻟﺎﻘﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﻳا بﺎﺨﺘﻧا ي

ﺎـﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ و رﺎﮔزﺎﺳ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ زا ندﺮﻛ هدﺎﻔﺘﺳا ،ﻪﻳﺎﭘ

هدﻮﺑ لﺪﻣ رد ناﺮﻳا يدﺎﺼﺘﻗا ﻂﻳاﺮﺷ

ﺖﺳا

هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ،هﺪﺷ ﺮﻛذ ﻞﻣاﻮﻋ سﺎﺳا ﺮﺑ.

، ﻞﻣﺎﺷ ﻲـﺘﻔﻧ ﺪﻣآرد ﺮﻴﻐﺘﻣ )

ياﺮـﺑ

كﻮﺷ نداد نﺎﺸﻧ

ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ

، كﻮﺷ ﻞﻣﺎﺷ

كﻮﺷ و ﻲﺘﻤﻴﻗ يﺎﻫ

ﺶـﺷﻮﭘ ياﺮﺑ يﺪﻴﻟﻮﺗ يﺎﻫ

كﻮﺷ ود ﺮﻫ نداد (

ﻲـﻠﺧاد ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺮﻴﻐﺘﻣ ، )

يدﺎـﺼﺘﻗا ﺪـﺷر نداد نﺎـﺸﻧ ياﺮـﺑ

١(

، ^٢(نآ يﺎﻫكﻮﺷ و ﻲﻟﻮﭘ ﺖﺳﺎﻴﺳ نداد نﺎﺸﻧ ياﺮﺑ ) ﻲﮕﻨﻳﺪﻘﻧ ﺮﻴﻐﺘﻣ ﮓـﻨﺟ يزﺎﺠﻣ ﺮﻴﻐﺘﻣ ،

ﻼﺳا بﻼﻘﻧا و هﺮﻴﺧذ بﺎﺴﺣ يزﺎﺠﻣ ﺮﻴﻐﺘﻣ ،ناﺮﻳا ﻲﻣ

ي كﻮـﺷ يزﺎﺠﻣ ﺮﻴﻐﺘﻣ و يزرا

يﺎـﻫ

ﺖﻔﻧ ﻲﻧﺎﻬﺟ )

ﻲﻔﻨﻣ و ﺖﺒﺜﻣ (

ﻲﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ

ﻪﻄﺑار عﻮﻧ و ﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻒﻳرﺎﻌﺗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ. ﻦﻴـﺑ ﻂـﺑاور ،دراد دﻮـﺟو ﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ياﺮﺑ ﻪﻛ يا

لﺪﻣ ﺐﻟﺎﻗ رد ﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻦﻳوﺪﺗ ﺮﻳز ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻲﺴﻳﺮﺗﺎﻣ و ﻲﺠﻨﺳدﺎﺼﺘﻗاVAR

:

൦

ܾ_۱۱ ܾ_۱۲ ܾ_۱۳

ܾ_۲۱ ܾ_۲۲ ܾ_۲۳

ܾ_۳۱ ܾ_۳۲ ܾ_۳۳ ൪ ൦

ܩܦܲ

ܫܱܫܮ ܯ

൪ ൌ ൦ ߛ_۱۰ ߛ_۲۰ ߛ_۳۰

൪ ൅ ൦

ߛ_۱۱ ߛ_۱۲ ߛ_۱۳ ߛ_۲۱ ߛ_۲۲ ߛ_۲۳ ߛ_۳۱ ߛ_۳۲ ߛ_۳۳

൪ ൦ ܩܦܲ_୲ି୮ ܫܱܫܮ_௧ି௣

ܯ_௧ି௣

൪ ൅ ൦ ߝ_۱ ߝ_۲ ߝ_۳ ൪

۳כ۳_௧

31 Г

۰3כ1 Г₁

۳۳

_௧ି1

31 ௧₃

1

1ﺮﮔا B-

ﻪﻟدﺎﻌﻣ رد ار ترﻮـﺻ ﻪـﺑ يرادﺮﺑ نﻮﻴﺳﺮﮔردﻮﺧ لﺪﻣ ،ﻢﻴﻨﻛ بﺮﺿ ﺶﻴﭘ ﻻﺎﺑ ي

ﻚﻳ ﺪﻣآ ﺪﻫاﻮﺧ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺮﻳز ترﻮﺻ ﻪﺑ دراﺪﻧﺎﺘﺳا مﺮﻓ :

_௧ A

۰ A_{1௧ି1 ௧}

ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ ﺮﻳز ترﻮﺻ ﻪﺑ ،طﻮﺴﺒﻣ ترﻮﺻ ﻪﺑ و :

௧ 10 11 ௧ି1 12_{௧ି1 13௧ି1 1௧}

_{௧ 20 21 ௧ି1 22௧ି1 23௧ି1 2௧ ௧ 30 31 ௧ି1 32௧ି1 33௧ି1 3௧}

نآ رد ﻪﻛ

، ،ناﺮﻳا رﻮﺸﻛ ياﺮﺑ ﻲﻠﺧاد ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺮﻴﻐﺘﻣGDP ﺪـﻣآرد ﺮـﻴﻐﺘﻣIOIL

و ناﺮﻳا رﻮﺸﻛ ياﺮﺑ ﻲﺘﻔﻧ ﺖﺳا ناﺮﻳا رﻮﺸﻛ ياﺮﺑ ﻲﮕﻨﻳﺪﻘﻧ ﺮﻴﻐﺘﻣM

. ، تﺎﺒﺳﺎﺤﻣ و ﻲﺑﺮﺠﺗ يﺎﻫدروآﺮﺑ رد

و هدﺎﻔﺘﺳا ﻻﺎﺑ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻢﺘﻳرﺎﮕﻟ زا ﻪﻤﻫ ﻪﺑ

ي نﺎـﻧآ

ﺪﻧﻮﺸﻴﭘ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﻓﺎﺿاL

. ﻢﻫ ﻦﻴﻨﭼ أﺪـﺒﻣ زا ضﺮﻋ ﺮﻴﻐﺘﻣ ﻲﺑﺮﺠﺗ دروآﺮﺑ رد )

(C ﺮـﻴﻐﺘﻣ ،

ﺪﻧور يزﺎﺠﻣ ﺮﻴﻐﺘﻣ ،(T) ﮓﻨﺟ

) D1

( هﺮﻴﺧذ بﺎﺴﺣ يزﺎﺠﻣ ﺮﻴﻐﺘﻣ ، يزرا ي

) D2

( و ﺮﻴﻐﺘﻣ

-1 بﺎﺴﺣ ﻲﻠﻣ يﺎﻫ 85 - 1353 يﺰﻛﺮﻣ ﻚﻧﺎﺑ ، .

-2 ﻪﺻﻼﺧ ي يدﺎﺼﺘﻗا تﻻﻮﺤﺗ لﺎﺳ

ﺎﻫ يﺰﻛﺮﻣ ﻚﻧﺎﺑ ،ﻒﻠﺘﺨﻣ ي .

كﻮﺷ يزﺎﺠﻣ ﻲﻧﺎﻬﺟ يﺎﻫ

ﺖﻔﻧ ) D3

( ﻪﺑ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ناﻮﻨﻋ نوﺮﺑ

از هﺪـﺷ هدوﺰﻓا ﻻﺎﺑ لﺪﻣ ﻪﺑ

. ﺖﺳا

5 - ﺠﺗ دروآﺮﺑ ناﺮﻳا رﻮﺸﻛ ياﺮﺑ لﺪﻣ ﻲﺑﺮ

5 - 1 - نﻮﻣزآ ﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ يرﺎﻣآ يﺎﻫ

ﻲﻠﺻا لﺪﻣ ﻦﻴﻤﺨﺗ زا ﻞﺒﻗ

، نﻮﻣزآ ﻪﻛ ﺖﺳا مزﻻ

ﺎـﺑ طﺎـﺒﺗرا رد ﺎـﻫﺮﻴﻐﺘﻣ يرﺎـﻣآ يﺎـﻫ

دﺮﻴﮔ مﺎﺠﻧا ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻲﻳﺎﻧﺎﻣ

، رد ﻪﻛ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﺮﻣا ﻦﻳا ﻪﺑ ﺮﻳز :

ﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻲﻳﺎﻧﺎﻣﺎﻧ و ﻲﻳﺎﻧﺎﻣ نﻮﻣزآ

نﻮﻣزآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻪﺘﺴﺒﻤﻫ

نﻮﻣزآ و رﺎﮕﻧ ﻪﺸﻳر

ي ﻲـﻜﻳد نﻮـﻣزآ ﻞﻣﺎـﺷ ﺪﺣاو -

ﺮﻟﻮـﻓ

ﻢﻴﻤﻌﺗ ﻪﺘﻓﺎﻳ (ADF) ﺲﭙﻴﻠﻴﻓ نﻮﻣزآ و نوﺮﭘ–

، رﺮﺑ هدﺎﻔﺘـﺳا درﻮﻣ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻲﻳﺎﻧﺎﻣ و ﻲـﺳ

ﺷ ﻞﺻﺎﺣ ﻞﻳذ ﺞﻳﺎﺘﻧ هﺪ

ﺖﺳا

: نﻮﻣزآ سﺎﺳا ﺮﺑ -

،هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻲﻣ ﻪﺠﻴﺘﻧ

ﺮـﻴﻐﺘﻣ دﻮـﺷ ﺢﻄـﺳ ردLGDP

ﻲﻨﻌﻣ يراد 5 ﻞﺿﺎﻔﺗ ﺖﻟﺎﺣرد ﺪﺻرد لوا

، ﺮﻴﻐﺘﻣ و ﺎﻧﺎﻣ LIOIL

رد ﻲﻨﻌﻣ حﻮﻄﺳ مﺎﻤﺗ يراد

ﻲﻣ ﺎﻧﺎﻣ لوا ﻞﺿﺎﻔﺗ ﺖﻟﺎﺣرد ﺪﺷﺎﺑ

. ﻢﻫ ﻦﻴﻨﭼ نﻮﻣزآ سﺎﺳا ﺮﺑ

ﻲـﻜﻳد يﺎـﻫ ﻢﻴـﻤﻌﺗ ﺮﻟﻮـﻓ–

ﺲﭙــﻴﻠﻴﻓ و ﻪــﺘﻓﺎﻳ -

نوﺮــﭘ

، ﺮــﻴﻐﺘﻣ ﺎﻳﺎﭘ يﺮــﻴﻐﺘﻣ ،ﺢﻄــﺳ ردLM

ﺖــﺳ . نﻮــﻣزآ رد ﺎــﻣا

ﻪﺘﺴﺒﻤﻫ ﺮﻴﻐﺘﻣ رﺎﮕﻧ ﻲﻣ ﺎﻧﺎﻣ لوا ﻞﺿﺎﻔﺗ ردLM

ﺪﺷﺎﺑ . ﻞﻴﻟد ﻪﺑ ﻦﻳا ﻪـﻛ ود ﺒﻗ ﺮـﻴﻐﺘﻣ رد ﻲـﻠ

ﺘﺴﻫ ﺎﻧﺎﻣ لوا ﻞﺿﺎﻔﺗ ﺖﻟﺎﺣ ﻲﺳرﺮﺑ رد ،ﺪﻨ

ﺮﻴﻐﺘﻣ ياﺮﺑ ،يﺪﻌﺑ يﺎﻫ ﻞـﺿﺎﻔﺗ ﺖـﻟﺎﺣ ﺰﻴﻧ LM

هﺪﺷ ضﺮﻓ ﺎﻧﺎﻣ ،لوا

ﺖﺳا .

نﻮﻣزآ ﻪﻴﺿﺮﻓ ي يزﺎﺠﻣ ﺮﻴﻐﺘﻣ

هرﺎﻣآ سﺎﺳا ﺮﺑ ي

ﺖﺳرد ﺮﺜﻛاﺪﺣ ﻲﻳﺎﻤﻧ

يﺎـﻫﺮﻴﻐﺘﻣ دﻮـﺟو ،(LR) نوﺮـﺑ

از زا ضﺮـﻋ ي

بﺎـﺴﺣ يزﺎﺠﻣ ﺮﻴﻐﺘﻣ و ﮓﻨﺟ يزﺎﺠﻣ ﺮﻴﻐﺘﻣ ،ءاﺪﺒﻣ هﺮـﻴﺧذ

ي ﻲـﻨﻌﻣ لﺪـﻣ رد يزرا راد

و

يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ نوﺮﺑ

از كﻮﺷ يزﺎﺠﻣ ﺮﻴﻐﺘﻣ و ﺪﻧور ﺮﻴﻐﺘﻣ ي

لﺪـﻣ رد ﺖـﻔﻧ ﺖـﻤﻴﻗ ﻲﻧﺎﻬﺟ يﺎﻫ

ﻲﺑ هدﻮﺑ ﻲﻨﻌﻣ ﺪﻧا

. سﺎﺳا ﻦﻳا ﺮﺑ

، ﻪﻣادا رد

، يزﺎـﺠﻣ ﺮﻴﻐﺘﻣ ،ءاﺪﺒﻣ زا ضﺮﻋ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ زا ﺎﻬﻨﺗ

هﺮﻴﺧذ بﺎﺴﺣ يزﺎﺠﻣ ﺮﻴﻐﺘﻣ و ﮓﻨﺟ ي

ﺖﺳا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا لﺪﻣ رد يزرا .

ﻫ نﻮﻣزآ ﻢ

ﻲﮕﺘﺷﺎﺒﻧا ١

هﺪـﺷ ﺎـﻧﺎﻣ لوا ﻞﺿﺎﻔﺗ ﺢﻄﺳ رد ﺮﻴﻐﺘﻣ ﻪﺳ ﺮﻫ ﻪﻛ ﺪﺷ ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻞﺒﻗ ﺶﺨﺑ رد

ﺎـﺑ و ﺪـﻧا

ﻞﺿﺎﻔﺗ لوا يﺮﻴﮔ ﻲﻣ

ناﻮﺗ يﺪﻨﻤـﺷزرا تﺎـﻋﻼﻃا ﺎـﻣا ﺪﺷ صﻼﺧ بذﺎﻛ نﻮﻴﺳﺮﮔر ﺮﻄﺧ زا

1- Cointegration.

ﻲﻣ هداد ﺖﺳد زا ﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﺢﻄﺳ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد دﻮﺷ

. ،ﻲﮕﺘـﺷﺎﺒﻧا ﻢـﻫ تﺎـﺒﺛا ﺖﻟﺎﺣ رد ﻦﻜﻴﻟو

ﻲﻣ د ﺎﻳ ار ﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ناﻮﺗ ﺢﻄﺳ ر

و لﺪﻣ ﻖﻳﺮﻃ زا ﺎﻳ

ﺎﻄﺧ ﺢﻴﺤﺼﺗ يﺎﻫ ي

يرادﺮـﺑ (VECM)

شزاﺮﺑ ﺮﻛ د . نﻮﻣزآ ﻢـﻫ لﻮـﻤﻌﻣ يﺎـﻫ ﻞـﮕﻧا نﻮـﻣزآ ﻞﻣﺎـﺷ ﻲﮕﺘـﺷﺎﺒﻧا

- ﺮـﺠﻧﺮﮔ نﻮـﻣزآ ،١

٢CRDW هﺪﺷ حﻼﺻا ًﻼﻣﺎﻛ تﺎﻌﺑﺮﻣ ﻞﻗاﺪﺣ نﻮﻣزآ و

(FM-OLS) ﻲـﻣ٣

ﺪـﻳﺎﺑ ﻲـﻟو ﺪـﺷﺎﺑ

ﻦﻴـﻤﺨﺗ ياﺮـﺑ ﻲﻟﻮـﻤﻌﻣ تﺎـﻌﺑﺮﻣ ﻞﻗاﺪـﺣ شور زا هدﺎﻔﺘـﺳا رد ﻪﻛ ﺖﺷاد ﻪﺟﻮﺗ ﻪـﻄﺑار

ي .دراد دﻮﺟوﻢﻬﻣ يﺎﻫﺖﻳدوﺪﺤﻣتﺪﻣﺪﻨﻠﺑ ﻲﻟدﺎﻌﺗ

ﻢﻫ نﻮﻣزآ- 1ل وﺪﺟ ﺮﺛا نﻮﻣزآ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻲﮕﺘﺷﺎﺒﻧا

ﻲﻧاﺮﺤﺑ شزرا

ﺮﺛا نﻮﻣزآ يهرﺎﻣآ ﺮﻔﺻ يﻪﻴﺿﺮﻓ

31,5400

48,7127 ﻲﮕﺘﺷﺎﺒﻧاﻢﻫ يﻪﻄﺑار دﻮﺟو مﺪﻋ 17,8600

24,8438 ﻲﮕﺘﺷﺎﺒﻧاﻢﻫ يﻪﻄﺑار1 دﻮﺟو 8,0700

4,6986 ﻲﮕﺘﺷﺎﺒﻧاﻢﻫ يﻪﻄﺑار2 دﻮﺟو

ﺬﺧﺄﻣ : مﺮﻧ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺖﻴﻓوﺮﻜﻴﻣ راﺰﻓا

لوﺪﺟ 2 - ﻢﻫ نﻮﻣزآ هﮋﻳو راﺪﻘﻣ ﺮﺜﻛاﺪﺣ نﻮﻣزآ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻲﮕﺘﺷﺎﺒﻧا

ﻲﻧاﺮﺤﺑ شزرا

هﮋﻳو راﺪﻘﻣ ﺮﺜﻛاﺪﺣ نﻮﻣزآ يهرﺎﻣآ ﺮﻔﺻ يﻪﻴﺿﺮﻓ 21,1200

23,8689 ﻲﮕﺘﺷﺎﺒﻧاﻢﻫ يﻪﻄﺑار دﻮﺟو مﺪﻋ

14,8800

20,1452 ﻲﮕﺘﺷﺎﺒﻧاﻢﻫ يﻪﻄﺑار1 دﻮﺟو 8,0700

4,6986 ﻲﮕﺘﺷﺎﺒﻧاﻢﻫ يﻪﻄﺑار2 دﻮﺟو

ﺬﺧﺄﻣ : مﺮﻧ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺖﻴﻓوﺮﻜﻴﻣ راﺰﻓا

ﻪﻳارا ﺎﺑ سﻮﻴﻠﻴﺳﻮﺟ و ﻦﺴﻧﺎﻫﻮﺟ ي

ﻚﻳ شور

، ﺖﻳدوﺪﺤﻣ

ﺮﺑ ار هﺪـﺷ ﻪـﺋارا يﺎـﻫ فﺮـﻃ

ﺪﻧدﺮﻛ . ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ يور ﺮﺑ شور ﻦﻳا رد ﻞﻴﻠﺤﺗ سﺎﺳا ﻲﻠﻛ رﻮﻃ ﻪﺑ )Π

ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ ﻪﺒﺗر (

راﻮﺘﺳا

هرﺎﻣآ ود زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ و ﺖﺳا ي

گرﺰﺑ ﺮﺗ ﻢﻫ دﻮﺟو ،ﺮﺛا نﻮﻣزآ و هﮋﻳو راﺪﻘﻣ ﻦﻳ ﻧا

و ﻲﮕﺘـﺷﺎﺒ

1 - ﻲﻜﻳد نﻮﻣزآ ،شور ﻦﻳا رد -

ﻲﻣ مﺎﺠﻧا لﺪﻣ يﺎﻫﺪﻧﺎﻤﺴﭘ يور ﺮﺑ ﺮﻟﻮﻓ ا ﻪﻛ دﻮﺷ

ﺮﮔ ﻪﻴـﺿﺮﻓ ،ﺪـﺷ ﺎـﻧﺎﻣ ﺪﻧﺎﻤـﺴﭘ ﻲﻧﺎـﻣز يﺮﺳ ي

ﻢﻫ ﻲﻣ ﺪﻴﻳﺄﺗ ﻲﮕﺘﺷﺎﺒﻧا ﻮﺷ

د.

2 - Cointegration Regression Durbin-Watson Test =

نﻮﻣزآ ﻦﻳا رد ﻦﻴـﺑرود نﻮﻣزآ ﻪﺑ ﻪﻛ

- نﻮﻴـﺳﺮﮔر نﻮـﺴﺗاو

ﻢﻫ هرﺎﻣآ ﺲﭙﺳ و هﺪﺷ هدز ﻦﻴﻤﺨﺗ ﻲﻠﺻا لﺪﻣ ،ﺖﺳا فوﺮﻌﻣ ﻲﮕﺘﺷﺎﺒﻧا ي

DW ﻲﻣ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﻲﻧاﺮﺤﺑ ﺮﻳدﺎﻘﻣ ﺎﺑ نآ ﺮﮔا ﻪﻛ ددﺮﮔ

ﻚﭼﻮﻛ ﺑ ﺮﺗ ﺷﺎ ﻪﻴﺿﺮﻓ ،ﺪ ﻢﻫ ي ﻲﻣ در ﻲﮕﺘﺷﺎﺒﻧا دﻮﺷ

.

3 - Fully-Modified Ordinary Least square =

و شرﻮـﺗ ﺢﻴﺤـﺼﺗ ود شور ﻦﻳا رد نورد

از شور يور ﺮـﺑ ﻲـﻳ OLS

ﻲﻣ لﺎﻤﻋا ﻢﻫ و دﻮﺷ ﻦﻴﺑ ﻲﮕﺘﺴﺑ وu

ﻪﻔﻗو ﺎﺑ ﺮﻳدﺎﻘﻣ وv ي

نآ ﺎﻫ هﻮﻴﺷ ﻚﻳ رد ﻲﻣ لﺎﻤﻋا تﺎﺒﺳﺎﺤﻣ رد ﻚﻳﺮﺘﻣارﺎﭘ ﻪﺒﺷ ي دﻮﺷ

.

ﻲﻣ ﺺﺨﺸﻣ ﻂﺑاور داﺪﻌﺗ ﻮﺷ

د،

ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻪـﻛ ﺪـﻫد

ﻪﻴـﺿﺮﻓ ي دﻮـﺟو مﺪـﻋ ﻪـﻄﺑار

يﺢﻄﺳ رد نآ ﻲﻧاﺮﺤﺑ راﺪﻘﻣ زا48,71 ﺮﺛا يهرﺎﻣآ راﺪﻘﻣ اﺮﻳز دﻮﺷﻲﻣ در لﺪﻣ رد تﺪﻣﺪﻨﻠﺑ ﻲﻨﻌﻣ يراد 5

% ، 31,5400 و

هرﺎﻣآ ي هﮋﻳو راﺪﻘﻣ ﺮﺜﻛاﺪﺣ 23,87

رد نآ ﻲـﻧاﺮﺤﺑ راﺪـﻘﻣ زا

ﺢﻄﺳ 5

% ، 21,12 گرﺰﺑ ﺮﺗ ﻲـﻣ و ﺪـﺷﺎﺑ ﻪﻴـﺿﺮﻓ

o ي دﻮـﺟو مﺪـﻋ ﺮـﺑ ﻲـﻨﺒﻣ H ﻪـﻄﺑار

ي

ﻲﻤﻧ ار تﺪﻣﺪﻨﻠﺑ ﺖﻓﺮﻳﺬﭘ ناﻮﺗ

. ﻢﻫ ﻦﻴﻨﭼ ،هﺪﺷ ﻪﻳارا ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻖﺒﻃ ﻪﻴﺿﺮﻓ

ي ﺮﺜﻛاﺪـﺣ دﻮـﺟو

ﻚﻳ ﻪﻄﺑار ي ﺑ ﻲﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ رد ﺰﻴﻧ تﺪﻣﺪﻨﻠ يراد

5 % ﻲﻣ در ﻮﺷ د،

هرﺎـﻣآ ود ﻦﻳا ﺮﻳدﺎﻘﻣ اﺮﻳز

ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ 24,84

و 20,15 ﻲﻣ نآ ﻲـﻧاﺮﺤﺑ ﺮﻳدﺎـﻘﻣ زا ﻪﻛ ﺪﺷﺎﺑ

ﺎـﻫ گرﺰـﺑ ﺮـﺗ ﺖـﺳا . ﺲـﭘ

ﻲﻤﻧ ﻚﻳ ﺮﺜﻛاﺪﺣ ﻪﻛ ﺖﻔﮔ ناﻮﺗ ﻪﻄﺑار

ي دراد دﻮﺟو تﺪﻣﺪﻨﻠﺑ

، ﺎﻣا ﻪﻴﺿﺮﻓ ي ﺮﺜﻛاﺪﺣ دﻮﺟو

ود ﻪﻄﺑار تﺪﻣﺪﻨﻠﺑ ي ﻲﻤﻧ ار

دﺮﻛ در ناﻮﺗ

، راﺪﻘﻣ اﺮﻳز هرﺎﻣآ

ي ﺮـﺛا 4,70 راﺪـﻘﻣ ﺮﺜﻛاﺪـﺣ و

هﮋﻳو 4,70

، ﻲﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ مﺎﻗرا زا يراد

5 % ﺐـﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ 8,07

و 8,07 ﻚـﭼﻮﻛ ﺮـﺗ

،ﺖﺳا ﻲﻣ ﺲﭘ ود ﺖـﻔﮔ ناﻮﺗ ﻪـﻄﺑار

ي ﻲـﻨﻌﻣ ﺢﻄـﺳ رد تﺪـﻣﺪﻨﻠﺑ يراد

5 % دراد دﻮـﺟو

، دﻮﺟو لﺪﻣ رد ﻲﮕﺘﺷﺎﺒﻧاﻢﻫ ﻪﻛ ﺪﻫدﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﻦﺴﻧﺎﻫﻮﺟ نﻮﻣزآ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﻦـﻳا و دراد

نﺎﻴﺑ دﻮﺟو ﺮﮔ ود

ﻪﻄﺑار ي لﺪـﻣ رد دﻮـﺟﻮﻣ يﺎـﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻦﻴﺑ تﺪﻣﺪﻨﻠﺑ ﻲﻟدﺎﻌﺗ ،ﺖـﺳا

اﺬـﻟ

ﻪﻄﺑار ي ار ﻲﻧﻮﻴﺳﺮﮔر ﻲﻣ

ناﻮﺗ يرادﺮـﺑ يﺎـﻄﺧ ﺢﻴﺤـﺼﺗ لﺪـﻣ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺎﻳ و ﺢﻄﺳ رد ﺎﻳ

(VECM) ﺮﻛ شزاﺮﺑ

د . يرادﺮـﺑ يﺎـﻄﺧ ﺢﻴﺤـﺼﺗ لﺪـﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا رد (VECM)

ياﺮـﺑ

ﺖﺳا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا شزاﺮﺑ .

ﺸﺗ نﻮﻣزآ ﺺﻴﺨ

ﮋﻧاﺮﮔﻻ ﺐﻳﺮﺿ نﻮﻣزآ )

(LM دﻮﺧ مﺪﻋ ﻲﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ ﻢﻫ

ﻲﮕﺘﺴﺑ ﻚـﻳ ياﺮـﺑ ﺎﻫﺪﻧﺎﻤـﺴﭘ

ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺋارا ﻪﻔﻗو .

VAR Residual Serial Correlation LM - 3 لوﺪﺟ لﺎﻤﺘﺣا هرﺎﻣآ ي ﻪﻔﻗو LM

0,0000 47,52816

1

ﺬﺧﺄﻣ : مﺮﻧ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ راﺰﻓا

Eviewse .

هرﺎﻣآ

ي ﻲﻣ نﺎﺸﻧ هﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﻪﻛ ﺪﻫد

ﻪﻴﺿﺮﻓ ي H0

دﻮـﺧ مﺪـﻋ ﺮﺑ ﻲﻨﺒﻣ ﻢﻫ

ﻲﮕﺘـﺴﺑ

ﻪﻔﻗو ياﺮﺑ لﺪﻣ ي

ﻲﻣ ار ﻚﻳ دﺮﻛ در ناﻮﺗ

. ﻞﻴﻟد ﻪﺑ ﻪﺠﻴﺘﻧرد ﺪـﻴﻳﺄﺗ

ﻲﮕﺘـﺴﺒﻤﻫدﻮﺧ مﺪـﻋ

لﺪﻣ رد ﺎﻫﺪﻧﺎﻤﺴﭘ

، ﻲـﻣ ﻪﺠﻴﺘﻧ لﺪـﻣ شزاﺮـﺑ رد ﺎـﻫﺮﻴﻐﺘﻣ دورو ﺐـﻴﺗﺮﺗ ﻪـﻛ دﻮـﺷ

،VAR

ﻲﻤﻧ دﻮﺟو ﻪﺑ لﺪﻣ ﺞﻳﺎﺘﻧ رد يﺮﻴﻴﻐﺗ دروآ

.

لﻮﻃ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻪﻔﻗو

ي لﺪﻣ ﻪﻨﻴﻬﺑ

لﺪﻣ ﻦﻴﻤﺨﺗ رد ﻲﻠﺻا ﻞﺣاﺮﻣ زا ﻲﻜﻳ بﺎﺨﺘﻧا ،VAR

ﻪﺟرد ي ﻪﻨﻴﻬﺑ ﻪـﻔﻗو ي ي لﺪـﻣ

ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻪﻳﺰﺠﺗ رد ﻲﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ ﻪﻛ ﺖﺳاVAR ﻲـﻣ يزﺎـﺑ لﺪـﻣ ﻦـﻳا يﺎﻫ

ﺪـﻨﻛ . ﻦـﻳا رد

يﺎﻫرﺎﻴﻌﻣ زا ﻲﺳرﺮﺑ زراﻮﺷ١

- و ﻦﻴﻳﻮـﻛ نﺎﻨﺣ ،ﻚﻴﻳﺎﻛآ ،ﻦﻳﺰﻴﺑ ﻢـﻫ

ﻦﻴـﻨﭼ هرﺎـﻣآ ي ﺖﺒـﺴﻧ

ﺖﺳرد لﻮﻃ ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ ﻲﻳﺎﻤﻧ ﻪﻔﻗو

ي ﺎﻔﺘﺳا ﻪﻨﻴﻬﺑ ﺖﺳا هﺪﺷ هد

. ﻦـﻳا مﺎﻤﺗ ﻞﻤﻋ رد ﻪﺘﺒﻟا

ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ ﻲﻧﺎﺴﻜﻳ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺎﻫرﺎﻴﻌﻣ ﻪﺟرد

ي هداﺪﻧ ﻪﺋارا ﻪﻨﻴﻬﺑ ﺪﻧا

.

لوﺪﺟ 4 - نﻮﻣزآ بﺎﺨﺘﻧا ياﺮﺑ يرﺎﻣآ يﺎﻫ ﻪﻔﻗو

ي لﺪﻣ ياﺮﺑ ﻪﻨﻴﻬﺑ VAR

Adjusted LR Test LR Test

SBC

AIC LL

Order

_ _

17,8602 - 17,1274 71,1274 5

8,99241 (0,438)

CHSQ(9)=26,977 (0,001) 16,6388

- 12,6388 57,6388 4

12,0843 (0,843)

CHSQ(18)=36,2530 (0,007) 6,3242

- 17,0009 53,0009 3

18,6013 (0,884)

CHSQ(27)=55,8040 (0,001) 1,2684

- 16,2254 43,2254 2

24,8155 (0,920)

CHSQ(36)=74,4465 (0,000) 4,26119

15,9041 33,9041 1

70,6054 (0,009)

CHSQ(45)=211,816 (0,000) 49,6119

- 43,7807 - 34,7807 - 0

ﺬﺧﺄﻣ : مﺮﻧ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺖﻴﻓوﺮﻜﻴﻣ راﺰﻓا

نﺎﻤﻫ رﻮﻃ ﻲـﻣ نﺎﺸﻧ قﻮﻓ لوﺪﺟ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻪﻛ ﺪـﻫد

، راﺪـﻘﻣ ﻪـﻔﻗو ردSBC

ي ﺮـﺑاﺮﺑ ﻚـﻳ

4,26

، ﺮﻳدﺎﻘﻣ ﺮﻳﺎﺳ ﺎﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣرد ﻪﻛ ﺖﺳا

، ﻲﻣ ﻞﻗاﺪﺣ ﺪﺷﺎﺑ

. لﺪـﻣ ﻦﻳا رد ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﻪـﻔﻗو

ي ي ﻪـﻔﻗوداﺪﻌﺗ بﺎﺨﺘﻧا ياﺮﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﺮﻛذ ﻪﺑ مزﻻ .دﻮﺷﻲﻣ بﺎﺨﺘﻧا ﻚﻳ يﻪﻨﻴﻬﺑ رد ﻪـﻨﻴﻬﺑ

هدﺎﻔﺘﺳا زراﻮﺷ رﺎﻴﻌﻣ زا لﺪﻣ ﻦﻳا ـﺷ

ﺖـﺳا هﺪ

، ﻲـﺳرﺎﭘ ﻞـﺻا سﺎـﺳا ﺮـﺑ رﺎـﻴﻌﻣ ﻦـﻳا اﺮـﻳز

ﺲﻴﻧﻮﻣ ﻪﻔﻗو ،٢

يﺎﻫ ﻢﻛ ﺮﺗ ﻲﻣ دﺎﻬﻨﺸﻴﭘ ار ي ﻪﻓﺮﺻ لﺪﻣ ﻚﻳ ﺖﻳﺎﻬﻧ رد و ﺪﻨﻛ

ﻪـﻳارا ار ﻪﻧﺎﻳﻮﺟ

ﻲﻣ ﺪﻫد . ﻞﻛ رد زراﻮﺷ و ﻚﻴﻳﺎﻛآ رﺎﻴﻌﻣ ود ﺮﻫ -

ﻦﻳﺰﻴﺑ ﻪﻔﻗو ، ي ناﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ ار ﻚـﻳ ﻪـﻔﻗو

ي . ﺪﻨﻨﻛﻲﻣ ﻲﻓﺮﻌﻣ ،^VAR لﺪﻣيﻪﻨﻴﻬﺑ

5 - 2 - ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻦﻴﻤﺨﺗ لﺪﻣ يﺎﻳﻮﭘ

ﻲﮔﮋﻳو شور زرﺎﺑ ﻦﻴـﻤﺨﺗ يﺎﻫﺪﻧﺎﻤﺴﭘ زا هدﺎﻔﺘﺳا ،VAR

يﺎـﻳﻮﭘ ﻞـﻴﻠﺤﺗ رد هﺪـﺷ هدز

ﻲﻣ لﺪﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﻤﻫ ﺎﻫﺪﻧﺎﻤﺴﭘ ،دﺎﺼﺘﻗا ﻲﺘﻨﺳ شﺮﮕﻧ فﻼﺧﺮﺑ شور ﻦﻳا رد ﺶـﺨﺑ ﺪﻨﻧﺎ

يﺎـﻫ

ﻲﻣ ﻞﻤﻋ ﻢﺘﺴﻴﺳ ﻲﻌﻗاو ﺪﻨﻨﻛ

. ﺰﻤﻴﺳ ) 1990 (،

ﺐﺳﺎﻨﻣ ﻞﻴﻠﺤﺗ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﻊﻣﺎـﺟ و ﺮﺗ

ﺮـﺛا ﺮـﺗ

1- Schwarz-bayesian, Akaike, Hannan-quinn, Log-Likelihood Ratio.

2- Parsimonious.