نوطلافا و یولوم بتکم رد یقشاع و قشع ،یماریب یلوسر رصان روشک یکشزپماد نامزاس ةتسشنزاب دنمراک
هدیکچ مت دروم یقشاع و قشع ،یولوم ینافرع بتکم و نوطلافا یقارشا ةفسلف رد ف دیج
ناوار
همزلا زا بتکم و هفسلف نیا رد ندش قشاع و ندیزرو قشع و هتفرگ رارق هم یاه
ارب م ی
ریبک ناوید ای سمش ناوید باتک یولوم .تسا هدش هدرمش ناسنا یدازآ و تاجن ر
هک ا
میجح ون یقشاع و قشع اب هطبار رد یصاصتخا تروص هب تسا یونعم یونثم زا رت سا هتش
ت
زین نوطلافا .تسا نایامن و هتسجرب رایسب مه یونعم یونثم رد عوضوم نیا و ب
رتشی ر ةلاس
ا قشع هب ار دوخ ینامهیم زین نویا ةلاسر و سوردیاف ةلاسر رد و هداد صاصتخ
ص هب ترو
یم رظن هب .تسا هتخادرپ یقشاع و قشع هب لصفم بار رد یولوم هاگدید هک دسر
اب هط ع قش
ر قشع یولوم و نوطلافا .تسا نوطلافا اب هباشم و ناسمه رظن ره زا یقشاع و اجن ا
ت شخب
یم قشع یامنهار ار ینیمز قشع ود ره و دنناد یم ینامسآ
قشاع اهنآ .دنرامش اوید ار
هن
یم یم حیجرت نانز قشع رب ار نادرم قشع و دنراگنا ره اهنآ هولاع هب .دنهد
قشع ود یقیقح
ناسنا ناج و حور هب قشع ار یعقاو و یم اه
اسنا مسج و نت هب قشع و دنرامش ن
ار اه
یم یهارمگ قوشعم و قشاع نیب یناوهش ةطبار اهنآ نینچمه .دنناد
یم در ار نک
ع و دن قش
یم ار توهش نودب ینوطلافا قشع ناونع هب خیرات رد قشع عون نیا هک دنیاتس
ترهش ی هتفا
رب دروم ار یولوم و نوطلافا هاگدید رد یقشاع و قشع هلاقم نیا رد ام .تسا و یسر
هسیاقم
هداد رارق هداد ناشن ار اهنآ تاکارتشا و
.میا
همدقم شع یارب افرع هیاپ زا ار نآ و دنلئاق یصاخ هاگیاج یقشاع و ق
رع ساسا و اه یم ناف
دنرامش .
لا و یرورض ناسنا تاجن یارب ار یقشاع و قشع ،فراع کی ناونع هب زین یولوم یم مز
-
هژاودیلک زا یکی ار یقشاع و قشع و درامش یم رارق یونعم یونثم باتک یاه
هد وا .د
ش ناوید ای ریبک ناوید باتک نینچمه یم صاصتخا عوضوم نیمه هب ار دوخ سم
دهد زا .
هژاودیلک زا یقشاع و قشع زین نوطلافا تلااسر زا یضعب رد رگید فرط وسحم اه
یم ب ش .دو
یم صاصتخا قشع هب ار دوخ ینامهیم ةلاسر وا لاثم یاف تلااسر رد زین و دهد
و سورد نویا
هژاودیلک وزج ار یقشاع و قشع یم رارق اه
هولاع هب .دهد ر یتایصوصخ یولوم
ارب هک ا ی
یمرب یقشاع و قشع آ هب نوطلافا هک دنتسه یتایصوصخ نامه همه ابیرقت درامش
اب اهن رو
هتخومآ نوطلافا زا ینعی قارشا ةفسلف زا ار یقشاع و قشع یولوم ایآ .دراد ا
؟تس
یولوم هشیدنا رد تاهباشت هب یونعم یونثم نارسفم و نادنمشیدنا زا یرایسب و
لافا نوط نای
هدرک هراشا ناینوطلافاون و نوطلافا زا یولوم ریثأت و ر یتاکن یهاگ و دنا
کذتم ا هدش ر ا اما .دن
تروص هب و یعوضوم و یدروم تروص هب اهاعدا نیا و هتشاد یلک ةبنج تاکن نیا یاقم
هس یا
هتفرگن رارق هجوت و یسررب دروم .دنا
ةرود و یونعم یونثم باتک قیقحت و یسررب نیا یارب تفرگ رارق هعلاطم دروم نوطلافا راثآ
هب اهنآ ثحابم و هقبط دندوب کرتشم هک ناونع35
نآ زا یکی یقشاع و قشع هک دش یدنب
ناونع رگید زا .تسا هدش هئارا اجنیا رد هک دوب نیوانع یم اه
دننام یثحابم ناوت
تریح ،شناد و ملع ،ناج و حور ،مسج و نت ،هناگجنپ ساوح ،گرم ،یسانشدوخ تدحو و
هعلاطم نیا رد .دش دنهاوخ هئارا ای و هدش هئارا رگید یاهاج رد هک درب مان ار دوجو و تسا هدمآ نوطلافا راثآ ةعومجم رد هک ینوطلافا ةفسلف رد یقشاع و قشع تایصوصخ هسیاقم دروم تسا هدمآ یونعم یونثم رد هک یولوم بتکم رد یقشاع و قشع تایصوصخ لاطم نیا و هتفرگ رارق یفیصوت تروص هب هع
- هسیاقم تروص رد نینچمه .تسا هدش هئارا یا
باتک زا زاین بقانم و هماندلو دننام نهک یاه
اب رصع مه هک رلااسهپس ةلاسر و نیفراعلا
هدش هتشون یولوم تیعضو هب هعجارم اب هولاع هب .تسا هدش هدافتسا هعلاطم نیا یارب دنا
،متفه نرق رد هینوق یگنهرف و یعامتجا ینوطلافا هفسلف اب یولوم ییانشآ یلامتحا ةوحن
یم هعلاطم نیا .تسا هدیدرگ رکذ عماج یقیبطت تاعلاطم یارب دناوت
هدرتسگ و رت هطبار رد رت
و هشیدنا رد یناوارف ریثأت ینوطلافا ةفسلف نوچ و دشاب یباب حتف نوطلافا زا یولوم ریثأت اب
تسا هتشاد ناناملسم یلمع یگدنز و اهرواب یم دراد همادا مه زونه ریثأت نیا و
رد دناوت
.دشاب اشگهار یگنهرف و یعامتجا و یسایس ثحابم و لئاسم نوطلافا تلااسر و یونعم یونثم رد قشع ساوح اب ار نآ ام هک یناهج ینعی سوسحم ناهج هک دنرواب نیا رب نوطلافا و یولوم یم سمل و کرد دوخ ةناگجنپ یعقاو و یقیقح ناهج مینک
هیاس ناهج و تسین ریواصت و اه
زا رود ناهج نآ و دراد رارق نامسآ زبس دبنگ نیا یارو رد یعقاو و یقیقح ناهج .تسا ناهج ار ناهج نیا و تلاوقعم ناهج ار ناهج نآ اهنآ .تسام ةناگجنپ ساوح سرتسد یم تاسوسحم یماریب یلوسر( دنرامش
،1 ف یارب هک دنرواب نیا رب نینچمه اهنآ .)1399 مه
یمن کمک هناگجنپ ساوح اهنت هن ناهج نآ کرد و هارمگ ساوح نیا هکلب دننک
و هدننک
یم اهنت ناهج نآ کرد یارب هک دنرواب نیا رب اهنآ نمض رد .دنتسه نزهار و لقع زا ناوت
.دومن دراو هفشاکم و فشک نیا رد دیابن ار یسح تاکارادا زگره و تفرگ کمک هشیدنا یماریب یلوسر(
و2 ؛3 لقع وزج ار نوطلافا و یولوم نم نیاربانب .)1399
ضحم یاهارگ 1
هقبط یم یدنب .منک
باسح هب ناسنا رهوگ و رهوج هک ام حور هک دنرواب نیا رب نوطلافا و یولوم م
ی دیآ ناهج زا
یماگنه و تسا هدمآ تلاوقعم دید ار قیاقح همه دوب تلاوقعم ناهج رد حور هک
اب و ه همه
اما ،تسانشآ قیاقح یماگنه
قیاقح نآ یمامت تسا هدش مسج و نت ریسا حور هک ر
ی زا ا دا
ناسنا ةفیظو نیاربانب .تسا هدرب ی هب رگید راب ار قیاقح نآ هک تسا نآ اه
حور دا ناج ای
هار زا یکی و دنروایب .تسا یقشاع و قشع یروآدای نیا مهم یاه
یم یگناوید یعون ار قشع نوطلافا ناوید عون نیا و درامش
تاجن ار یگ یم شخب
د ا .دنا رد و
یم یگناوید فیرعت رد سوردیاف ةلاسر ن و یمدآ حور صاخ تلاح یگناوید :دیوگ
یعو
نوطلافا(تسا ندوب لقعت زا یرود و یدوخیب ،3
یم هلاسر نامه رد وا .)1380 فا
ام هک دیاز
تمعن نیرتگرزب نایمدآ یم تسد هب تسا یهلا ششخب هک یگناوید وترپ رد ار اه
وآ میر .
یم میسقت عون ود هب ار یگناوید هلاسر نامه رد وا نینچمه گناوید یکی :دنک
ب هک ی یرامی
نوطلافا( تسا نایادخ فطل هک یگناوید رگید و تسا ،3
اوید نینچمه وا .)1380 فطل یگن
یم میسقت هتسد راهچ هب ار نایادخ :دنک
Pure Rationalist 1
بیغ نیا اب اهنآ هک ،نانهاک و نایوگبیغ یگناوید .1 دخ ییوگ
ار یرایسب تام وی هب
ناینان
هداد ماجنا یشکرکشل و تامادقا جیاتن ادتبا زا لاثم و دنا
درک صخشم ار اه ه
.دنا ب هتفگ ه
یب دوخ زا و هسلخ تلاح رد نانهاک و نایوگبیغ نوطلافا یم یتح یربخ
دنناوت آ ب
هناخدور .دننک لیدبت نیبگنا و لسع هب ار اه
مشخ رارسا هب هک اهنآ یگناوید .2 یم یپ نایادخ
یا نوطلافا ةتفگ هب .دنرب اوید ن
یم ناگن -
ناسنا نایادخ ارچ هک دنوش هجوتم و دنربب یپ نایادخ مشخ رارسا هب دنناوت ه
ار ا م هب لاتب
یرامیب هدرک ایلاب راتفرگ ای اه یم رارسا نیا نتسناد اب اهنآ و دنا
نناوت ناسنا د ار اه ب للع ا
یرامیب دنزاس انشآ ایلاب و اه یرامیب زا دنوادخ هاگرد هب هبوت اب اهنآ و
و اه گ یراتفر ه ییاهر ا
.دنبای لزغ و نارعاش یگناوید .3 لزغ و نارعاش نوطلافا رظن هب ؛نایارس
رد نایارس ح
وه تلا یرایش
یمن لزغ و رعاش و دنیارسب بوخ لزغ و رعش دنناوت زغ و رعش هکنآ یارب ارس
ب بوخ ل دیارس
یب زا یتلاح هب دیاب .دوش لاتبم یگناوید ای یدوخ
یگناوید نیرتلااو هک ،قشع یگناوید .4 اهج نیا زا ناسنا تاجن ثعاب و تساه
هیاس ن و اه
یم تلاوقعم ناهج اب وا طابترا دوش
نوطلافا(
،3 .)1380
لاثم .تسا هدمآ یدراوم رد زین یونعم یونثم رد تسا یگناوید یعون قشع هکنیا رد
د رتف
یم مشش .دیامرف
هناوید یسک قــشاع زا تســین وــک وا یادوـس زا لقــع رت
تسا ر و رــک
،یولوم(
:1384 /6 )1974
یم موس رتفد رد ای و .دیوگ
ید ود و داتفــــه وردــنا یگناگـــیب ار قــــشع ملاـع ود اب وــــ
یگـــنا
(
،یولوم :1384 /3 )4719
یم قشع هکنیا ناسنا ییاهر و تاجن ثعاب دناوت
و تاسوسحم ناهج زا اه ا
جو تفرگ هب وا ن
هدش رکذ ددعتم دراوم رد یونثم رد زین دوش تلاوقعم ناهج و لاعا ةبترم یوس .تسا
لاثم
یم مجنپ رتفد رد :هک دیوگ
ناــپ ار قشع ــلا تـــحت ات شرــع زارـــف زا یرپ ره و تسا رپ دص
یرث
نارــــپ ناقشاع اپ هـب دزاـت یـم سرــت اـب دـــهاز ـــــب زا رت
ه و قر او
(
،یولوم :1384 /5
-2192
)2191 یا رتهب مهف یارب نیدب مدرم هتشذگ رد هک دیشاب هتشاد رظن رد تایبا ن
رواب دندوب ک ه
ین نآ زاورپ تعرس و نتفرگ جوا دشاب گرزب و دایز هدنرپ کی رپ و لاب هچ ره شیب ز
هاوخ رت د
هدنرپ دننام ار نآ دنایامنب ار قشع تیمها هکنآ یارب یولوم نیاربانب .دوب ت یا
یم میسر ک
دن
و دراد رپ و لاب دصناپ هک یز ات شرع یلااب زا رپ و لاب نآ زا کیره یگرزب
یمز ر .تسا ن ا
و
نامسآ تقلخ نینچمه یم تبسن قشع هب ار نیمز و اه
یم و دهد م ترضح هک دیوگ
اب دمح
ناهج نیا دوبن وت قشع رگا هک تفگ وا هب دنوادخ و دوب هارمه و مزلام قشع و
نیا ا ار کلاف
یمن :مدیرفآ تفج کاپ قشع دوب دمحم اب
تفگ کلاول ادخ ار وا قشع رهب
ار کلاـفا یـمداد یدوـجو یک ار کاپ قشع رهـب یدوـبن رگ
،یولوم(
:1384 /6 -2739 )2737
یم سوردیاف هلاسر رد نوطلافا و یتخبکین یارب دنوادخ بناج زا قشع هک دیوگ
ییاهر
ادخ هک تسا یتمعن نیرتگرزب ،قشع یگناوید و تسا هدمآ قوشعم و قشاع بیصن نای
ام
هدرک .دنا نوطلافا(
،3 یم ینامهیم هلاسر رد و )1380 تفایب رود قشع زا هکنآ هک دسیون
کیرات رد د و ی
یم یمانمگ نوطلافا( دنام
،1 .)1380
یمن تخبکین دتفایب رود قشع زا سکره هکنیا یم یمانمگ و یکیرات رد و دوش
رد دنام
رتهب اما ،تسا هدمآ یونثم رد فلتخم دراوم تبیصم باتک رد دروم نیا رد نایب نی
راطع همان
رارسا دناوخب دج هب ار راطع نانخس سک ره هک تسا هدش لقن یولوم زا نوچ و تسا هدمآ دنک کرادا ار ام ملاک دنک هعلاطم داقتعا هب ار ییانس نانخس سک ره و دنک مهف ار ییانس .دروخرب و دوش رادروخرب نآ زا و ،یکلافلاا(
تبا .)1362 هک یدارفا یهارمگ اب هطبار رد اد
یمن قشع یمن قشاع و دنزرو
تبیصم رد راطع .مروایب یلاثم راطع زا دنوش یم همان
هک دیوگ
یم ربنم یلااب یتقو هک دوب هریم مانب یماما هنزغ رهش رد یم ینارنخس و تفر
همه درک مدرم
یم عمج هنزغ م مگ ار یزیچ ای ییلااک سکره نایم نیا رد و دندش
ی هب هسلج نیا رد درک
یم مومع علاطا یدرم یزور اقافتا .دزاس ربخ اب ار لااک بحاص دراد ربخ سک ره ات دناسر
رایسب رخ هک شیوخ رخ فصو نمض دش رضاح سلجم نیا رد دوب هدرک مگ ار دوخ رخ هک
چیه اما .تخادرپ نآ یوجتسج هب تسا هدوب مه یبوخ هریم و دادن یربخ وا رخ زا سک
ب عورش و درک مدرم هب یور سپس .دنار نخس قشع یگرزب و تمظع زا و درک ینارنخس ه هک نارضاح زا یکی ؟دشاب هدشن قشاع لاح ات هک تسه یسک امش نایم رد ایآ هک دیسرپ تفگ هریم هب و دش دنلب و تسا رنه کی دوخ ندوبن قشاع هک درک رکف دوب نسم یدرمریپ د زگره اما تسا هدرک یزارد رمع وا هک ندینش اب .تسا هدشن قشاع ینلاوط رمع نیا یط ر
وا زا و درک دوب هدرک مگ ار دوخ رخ هک درم نآ یوس هب ار دوخ یور هریم نانخس نیا نامه درم نیا اریز ،دربب دوخ اب و دزادنیب درم نآ ندرگرب و دروایب راسفا و دورب هک تساوخ قشاع زگره هک یسک اریز .تسا هدرک مگ وا هک تسا یرخ زا رتدب یتح ای و رخ دشاب هدشن
.تسا رخ ماما یا تسا هدوــــبن یقشع مزگره مامت یرـــمع متفای هچ رگا تفگ
هدرم نیا ریـــگ و رآ یراـــسف ور ار هدرک مگ رخ درم نآ تفگ هریم را
فای اجـــــنیا هک ار دزـــیا تــنم یتفاــتشب شنتــسج رد وت هچناک یت
ره رمش رتمک رـخ ز ،دــشاب یســب رخ رمش رخ ار وا تسین قشاع هک ،راطع(
)1386
تاجن یگژیو هک تسا یدراوم زا یونعم یونثم رد نابش و یسوم روهشم ناتساد هد
یگدن
م یهار رد هک یسوم ترضح ناتساد نیا رد .تسا هدش یلجتم یبوخ هب نآ رد قشع ی
تفر
یم ار یناپوچ همه هک دنیب
یم ادص ار ادخ شا یم و دنک
تسه اجک وت هک دیوگ چ نم ات ی
رکا
شفک .موش وت رکون و هماج و سابل .منک هناش ار تیاهوم و مزودب ار تیاه
یاه ب ار ت و میوش
شپش تسد .مشکب ار تیاه اوخ یتقو و مهدب ژاسام ار تیاهاپ و مسوبب ار تیاه
یم تب آ دی
نک نهپ ار تباوختخر و منک زیمت ار تیاج ار دوخ یاهزب ةمه ات ییاجک وت .م
ب ت یار نابرق و ی
هلان ةمه هکنآ یا .منک .تسوت یارب نم یراز و اه
هلا یا و ادخ یا تفگ یمه واــک هار هب ار ینابش کی یسوم دید ترــس هناش منک مزود تَقُراــچ ترکاچ نم موش ات ییاجک وـت هماج تیاهشپش میوش تا مشتـحـم یا مروآ تشـیپ رـیش مَشُک
تکیاج مبورب دیآ باوــــخ تقو تکیاپ ملاــمب مسوب تـکتسد نم یاهیَه و یَه یَه تدای هب یا نم یاهزب همـه وت یادــف یا
یم یولوم فرح تروص نیمه هب نابش نآ هک دیوگ
یب و هدوهیب یاه یم دوخ
ت دز ا هکنآ
داد باوج وا و ؟تسیک هب ناپوچ نیا باطخ هک دیسرپ دوخ هارمه زا یسوم ترضح هک
یم فرح یسک اب ناپوچ مسآ و نیمز نیا هک یسک اب .تسا هدیرفآ ار ام هک دنز
نا اه ر قلخ ا
نآ .تسا هدرک یم ناپوچ هب ور مشخ اب یسوم هاگ
یم وا زا و دنک یا هک دهاوخ
فرح ن ه یا
ل هک ار زیمآرفک یم هدولآ ار نید یابیز ساب
اهج رس رب لاب تسا نکمم و دنک ب ناین
دروای
.ددنبب ار دوخ ناهد و دنک عطق ف یا نیا تسا یک اب یسوــــــم تفگ نابـــش نآ تفگ یم هدوهیب طمن نیا نلا
ا زا خرــچ و نیمز نــــــــیا دیرـــفآ ار اـم هک ســـک نآ اب تفگ دمآ و
دیدپ
سوم تفگ ــش رفاــــک هدشان ناــملسم دوـــخ یدـــش ربدُم سب یاـه ی
ید
هچ نیا ــخ ناـــهد ردــنا یا هبنــــپ راشُف و تسرفک هچ و تسا ژاژ ـف دوـ
راش
ـنژ ار نـید یابید وــت رفک درک هدـنَگ ار ناهج وــت رفک ِدـــنَگ دــــ
رـــک ه د
قلــح وت نخـــس نیز یدنبن رگ خ دزوــسـب دـــــیآ یــشـــتآ ار
ر قــل ا
اروخ و دروخ زا دنوادخ هیزنت هب عورش و هدرک ناپوچ نآ هب یور یسوم سپس و خ و ک
باو
یم یرشب تایصوصخ رگید و فرح نیا ندینش اب ناپوچ و دنک
ابز ،تاهیجوت و اه دنب شن
یم سابل و دیآ هناوید و هدرک هراپ ار دوخ یاه
ب یور راو یم نابایب ه
.دهن
یتخوس مــناج وــت ینامیشــپ زو یتـخود مناهد یسوــم یا تفگ ب و نابایب ردنا داهن رــــس تفت و درک یهآ و دیردب ار هماج تفرـ
یم یحو یسوم هب دنوادخ عقوم نیا رد اما یم رارق باتع دروم ار وا و دتسرف
و دهد وا هب
یم ؟یدرک ادج ام زا ار ام هدنب ارچ هک دیوگ ــج یدرــک اــم ز ار اــم هدنـــب ادــخ زا یسوم یوــس دمآ یحو اد
ندـیرب رهـــب زا دوـخ اـــی یدمآ ندرـک لـصو یارـب وـت آ
یدم
یم یسوم هب دنوادخ سپس هاگن رهاوظ هب و میتسین رهاوظ دنب رد ام هک دیوگ
ن یم ینک م
اهر ار ظافلا و بادآ و رهاوظ نیمه مه وت .میراد راک ینعم و نورد اب هکلب و نک
قشع هب
تسا هدنامن یزیچ اهنآ زا و تسا هتخوس ناشناور و ناج ناقشاع اریز .زادرپب هنآ .
دننام ا
هبورخم و ناریو ییاتسور یمن جارخ و تایلام هبورخم یاتسور یارب و دنا
دنب سپ .دن زا
قشاع نید رگید زا یادج ناقشاع نید .تسین یراظتنا چیه زین نا نید و تسا اه
ذم و به
.تسا ادخ ناقشاع
و میرگـــــنب ار نورد اــم ار لاـــق و میرـگــنن ار ناــبز اـم لاـح
ار
وس نآ اب زوس مهاوـــخ زوـس زاجــَم و رامضِا و ظافلا نیا زا دنچ زاس ز
ـشع زا یـشتآ وسب ار تراـبع و رکـــف رس هب رس زورــفرب ناج رد قـ
ز
بادآ اــــیسوم گید ناـــناور و ناــج هتخوـس دنرـگید ناـــــناد
دنر
سفن ره ار ناقشاع ین رشـُع و جارــِخ ناریو ِهِد رب تسا یندیزوس
تس
و تلِم ار ناقـشاع تسادج اهنید همه زا قـشع تلم تسادـخ بهذم
یم ادخ زا ار یدنت و باتع نیا یسوم هک یتقو وچ لابند هب نابایب رد دنیب
یم ناپ ات دود
یم ار وا ناوارف ششوک زا دعب هکنآ یم وا هب و دبای
یاعر وت یارب هک دیوگ بادآ ت
و لا لوصا مز
یم و تسین یم هچ ره یسرت چیه نودب یناوت
دنب و دیق همه زا و ییوگب یهاوخ اه
دازآ .ی
ـیود ناپوچ یــپ رد ناباــیب رد دینش قح زا باتع نیا یسوم هکنوچ د
ب ناباــیب هّرپ زا درگ دنار هتشگرـــــس نآ یاپ ناشـن رـب شفرــ
دنا
یسر یروتـسد هک هد هدژم تفگ دـــیدــــــب و ار وا تفاـیرد تبقاع د
یبیترت و یبادآ چــــــــیه وگـب تگـنت لد دهاوخ یم هچ ره وـــجم
یــــب اشی ام للها ُلَعـــفَی ِفاـــــعُم یا ور اـباـحم
ز ار ناب ب اشگر
یم یبیجع باوج تسا قشاع هک ناپوچ اما یم یسوم هب و دهد
یسوم یا هک دیوگ م
ن
ر و دازآ اهدنب و دیق نآ زا مدینش ار وت نانخس هک هظحل نامه زا و مدش اه
آ ع اهن درک روب م
هدش دوبان و هدیطلغ دوخ قشع رد نونکا نم .متشذگ و ب هراشا اب سپس وا .ما
تایآ ه هروس
یم مجن هردس زا یتح نم هک دیوگ اوتن نآ زا ناربمایپ و لیئربج هک یهتنملا
ب دنتسن دنرذگ
هتفرگ هلصاف نآ زا هار لاس رازهدص و هتشذگ !ما
گب نآ زا یسوم یا تفگ هتشذ
هتشغآ لد نوخ رد نونک نم ما ما
هتشذگب یهتنم هردس ز نــم هتفر وس ناز هلاس نارازه دص ما
ما
هشوگ نیا یمن نآ هب مه ناربمایپ یتح هک تسا یولوم شیپ رد ناقشاع ماقم زا یا
،دنسر
هب هکنآ یارب قشاع نوطلافا رظن زا .دومیپ ار قشع هار دیاب هنوگچ اما یابیز و یلصا یابیز
ات دنک عورش ینیمز نایابیز زا دیاب دسرب تلاوقعم ناهج رد دوجوم یابیز ینعی لماک هلاسر رد نوطلافا .دنزادنیب لوقعم ناهج و ینامسآ نایابیز دای هب ار وا حور ینیمز نایابیز یم ینامهیم ز زا هکنیا زج درادن هراچ دیامیپب ار قشع هار دهاوخب هک یسک :دیوگ
ییابی یاه
ییابیز ینعی ییابیز دوخ هدهاشم هب ات ... دورب شیپ هلحرم هب هلحرم و دنک عورش ینیمز نوطلافا( دیآ لیان نیتسار ،1
.)1380
یم زین یولوم ار یناهج نآ هار هرخلااب اما دشاب ینیمز هچرگا قشع هک دیوگ
ام هب ناشن
.داد دهاوخ نیز رگ یــقشاع رس
ناز رگ و تسا رس
نادب ار ام تبقاع رَس
تسا ربهر
،یولوم(
:1384 /1 )111
ج ییابیز اریز .دزروب قشع قوشعم ناج و حور هب دیاب قشاع نوطلافا رظن زا ذگ مس
و ار
اب درف حور ینعی درف دوخ هب قشع و تسا رادیاپ حور ییابیز اما .تسا یتقوم اب دی
ب هن دش ه
درف یاپ و تسد و مسج نامه هک درف یاهرازبا نوطلافا رظن زا نیاربانب .تسا
ب قشع هب دیا
ین ناشییابیز و رتدنمورین مه و دنتسه نانز زا رتدنمدرخ مه هک دشاب نارسپ یاپ ز
ا رتراد تس
لافا قشع رگید ترابع هب و توهش زا رود هب دیاب نادرم هب قشع نیا هتبلا هک ینوط
.دشاب
یم ینامهیم ةلاسر رد نوطلافا نیاربانب ب درم هک دیوگ
هیامورف قشاع نامه د ک تسا
ار نت ه
یمن رادیاپ وا قشع هک تسا یهیدب و دراد تسود حور زا رتشیب ریز دوب دناوت
ب لد ا یزیچ ه
گدرمژپ قوشعم نت یباداش هک نیمه ور نیا زا .تسین رادیاپ دوخ هک تسا هتسب اغآ ی
دز
یم شوماخ زین قشع شتآ یم مد نآ ات هک ار یسک قشاع و ددرگ
هر دیتسرپ یم ا
ک و دن
یم هدعو همه و دزیرگ نوطلافا( درب یم دای زا ار دوخ یاهدنگوس و اه
،1 .)1380
اع ناتساد رد و یونعم یونثم لوا رتفد رد رد یبوخ هب ینوطلافا میهافم نیا دش قش
ن
هولج یبوخ هب کزینک ندش روجنر و کزینک رب هاشداپ ک ناتساد نآ رد .تسا رگ
یکزین ک ه
هدش قشاع وا رب هاش یم ضیرم تسا هدروآ خاک هب و هدیرخ ار وا و
اریز .دوش ا
دوخ و قشاع
خاک هب ار رگرز کزینک تملاس و یدوبهب یارب هاشداپ سپ .تسا یدنقرمس رگرز م
ی اوخ دن
یم مس وا هب و ییابیز ات دنناروخ
نآ و دورب نیب زا شا هب کزینک قشع هاگ
مک رگرز یم
دوش
یم رگرز نوچ هرخلااب و ب دریم
یم کاپ کزینک لد زا وا قشع یلک ه :اریز .دوش
قشع دوب یگنن تبقاع دوبن قشع دوب یگنر یپ زک ییاه
،یولوم(
:1384 /1 )205
یم نینچمه ناتساد نیا رد یولوم رد و نانز راک ،نت و مسج هب قشع هک دهد ناشن دهاوخ
ز هب قشع ناتساد نیا رد نینچمه یولوم .تسا کزینک ناتساد نیا و اجبان یقشع ار نان
یم یفرعم هابتشا یم رهاظ هاشداپ یارب تسا درم هک میکح هک یتقو نیاربانب ،دنک
دوش
یم یپ دوخ هابتشا هب هاشداپ یم میکح هب و درب
میکح هکلب کزینک هن وا قوشعم هک دیوگ
هب .تسا هدرک ییامنهار میکح قشع هب ار وا کزینک قشع نامه همه نیا اب .تسا هدوب بع :تسا هدرک ییامنهار ینامسآ و رتلااو قشع هب ار هاشداپ ینیمز قشع رگید ترا
نآ هن یتسدوب وت مقوشعم تفگ
زا راک کیل ناهج رد دزیخ راک
،یولوم(
:1384 /1 )205
یم ینامهیم هلاسر رد نوطلافا سپ هب اهنت دنراد ینامسآ قشع هک نانآ :دیوگ
لد نار یم
نانآ اما ،...دنزاب یم لد زین نانز هب دنراد ینیمز قشع هک
نت اب و دندنب قوشعم
م یم ره -
یم رهاظ هب و ،شحور اب هن دنزرو نآ دوصقم هناگی و ...ینعم هب هن دنزادرپ
کست اه توهش نی
نوطلافا( تسا ،1
.)1380
هقوشعم دوخ نوطلافا .تسا سدایبیکلا اهنآ زا یکی و دراد ناوارف رسپ یاه
ب نیا ا ه هم
رد توهش یم سدایبیکلا .درادن هار قشع نیا
یم نوچ هک دیوگ س(طارقس متسناد
یوگنخ
وا اب سپ .دسرب لد ماک هب ات متساوخ تسا نم قشاع )وا تلااسر رد نوطلافا ت
ییاهن مدیزگ
فرح ات ک توعد دوخ هناخ هب ار وا و متفرگ یتشک وا اب .دنزب هناقشاع یاه و مدر
ش ریز ب
خ دوصقم هب ات متفر شفاحل شیپ بش هکنآ دننام ناهاگحبص و مدیسرن و مسرب دو
ردپ خ دو
تخت زا مشاب هدیباوخ رگید رس رب طارقس هک مدش هجوتم دعب و متساخرب باوخ
پ و نارس
نوطلافا( تسا هدروآ ار لاب نیمه زین دوخ ناقوشعم ،1
.)1380
یم یروهمج هلاسر رد نوطلافا ر قوشعم و قشاع طباور رد دیابن توهش هک دیوگ
بای ها د
نوطلافا(
،2 .)1380
م رد یکلافا .تسا قداص زین یولوم دروم رد سدایبیکلا و طارقس ناتساد نامه -بقان
جارس لوق زا نیفراعلا نیا یرتت نیدلا
یم فیرعت هنوگ یم وا .دنک
یزور دیوگ وم ترضح
انلا
اوخ هماج دش بش نوچ ؛نتفرگ مهاوخ رانک رد ارت بشما هک شاب رضاح هک دومرف طل ب
ی ف
جارس هک دومرف .دمایب هاگان .مدینارتسگ رد !آرد باوخ هماج رد وت !نیدلا
آ و مدم ت ص لوا ا حاب
یم رادیب دیآرب دیاش هکنآ دیما هب مدیطلغ
،یکلافلاا(
.)1362
نیمه یقشع جمه ار یولوم و یزیربت سمش هینوق مدرم ات دش ثعاب هک دوب هنوگ
سن ارگ
ادرپب سمش اب ینمشد هب و دنرادنپب حلاص هب یولوم قشع .دنز
و بوکرز نیدلا ح
ماس لا نید
نیا دیاب زین ار یبلچ .تشادنپ هنوگ
خاوا رد هجو نیرتهب هب دبای هار قوشعم و قشاع طباور رد دیابن توهش هکنیا تفد ر
و موس ر
عنم یبوخ هب دنار غاب رد هنابش هکنآ ناتساد رد و یونثم مراهچ رتفد لیاوا دش سک
.تسا ه
ا رد یولوم یم ناتساد نی
هداس ناوج کی هک دیوگ ره اما .دش ینز قشاع یحول
چ آ درک ه ن
یم هار هچوک رد ناوج هک بش کی هکنآ ات .دومنن خر و دیزگ یرود وا زا نز فر
هگن ت یناب
هاگان و دیرپ غاب نورد هب یغاب راوید زا و دیود سرت زا وا و درک شلابند د
هک دی شقوشعم رد
د یغارچ و تسا غاب نآ داتفا بآ یوج رد هک تسا شدوخ رتشگنا لابند هب تسد ر
گ و ه م
اوخ و درک ناوارف یاعد ار نابهگن نآ و دروآ یاج هب رکش ناوج سپ .تسا هدش هک تس
دعب
ز اما .دریگب رانک رد و دنک لغب ار وا دوب نز نآ لابند هب هک لاس تفه زا اب ن
ق امت ترد رب م
هگن ار بدا !خاتسگ یا هک دز گناب وا یب و راد
!وشن بدا
ــنز رب یناوـــج کـــی یـم تسدُب نونجم یـــــ
ـــــگزور شدادن صو راـ
لــ
تسد تفـه دُب وــج و تســـج رد ناوج ناک هتشــگ لصو لاــیـخ زا لاس
ــچ و ن
لایخ ا بش سسع میـــــــب زا تســـــج خ راــی غاب هب و
تفاــی ار دو چ
مش نو و ع
غارچ امــــــج بحاــــص نآ غاب ردــــــنا دوب یا شمـــغ زــک ل
ع رد ن ب ان تشه د
لاس غارچ اب وا ار هقوشعــــــــم نآ دنــــــــیب
ـط رـــتشگــنا بلا ـــــج رد ی
ـ یو
غاب م هداس نآ دیدب شیاهنت هک نوــــــچ وا دوز درـــ
ــق نـــــک دصـ و را
سوـــب ه
درک دز یو رب گـــــــــــناب بدا ،خاتسـگ ورم هک راگن نآ تــبیه هب
ر ـــه ا ــــ شو
راد
،یولوم(
:1384 /3 )3974
داس ناوج هکنیا لوا .تسا رتتسم ینوطلافا قشع زا یگژیو ود ناتساد نیا رد ه
حول هدوب
هکنیا مود .تسا هدش نانز قشاع هک تسا رد ینعی توهش لابند هب قشع رد ناوج
رانک
.تسا هدوب قوشعم ندیسوب و نتفرگ
یب زا قشع ینوطلافا ةفسلف رد هکنیا ساد نیدنچ رد تسا یگناوید و ندش دوخ
زا نات
یم یبوخ هب زین یونثم ید ناپوچ ،نابش و یسوم ناتساد رد .درک هدهاشم ناوت
و هناو دوخ زا
یب یم دوخ ایب هب یور و دوش یم ناب
اب تاقلام زا دعب زین یولوم دوخ .دهن ش
پان و سم دید
یب دوخ زا و ییادیش و عامس و صقر هب ار شیگدنز همه ،سمش ندش یم ندش دوخ
گ دنارذ
لابق ام و هدش رکذ ناگناوید یارب ینوطلافا ةفسلف رد هک دسرب یماقم هب ات ا هب
یب لامج نا
ءاهب .میدرک دلو رد ،یولوم رسپ ،دلو نیدلا
ر نارود نیا رد شردپ تلاح همان نیا ا
گ ایب هنو ن
یم .دنک دش نادرـــگ خرچ وچمه نیمز رب دش ناصقر عامس رد بش و زور
هلان دیسر شرع هب وا ناغفا و گناب دینـــــش درـخ و گرزب ار شا
یـم نابرطم هب ار رز و میس داد یم نام و ناخ ز شدوب هچ ره داد
ن کی یب سف دوسآ یمن یا هظحل بــــش و زور دوبن صقر و عامس
و هناـمز رد هکـلب هچ رهش رهـــــــش ردنا داتفوا هلغلغ د
ره
ماـما و خیش نوک ود ردنا تسوا هک ملاسا یتفم بطق نینچ نیاک یم اهروش هـــگ و ناهنـــپ هاـگ وا ادیـــــش وچ دنک
وا ادیوه
دنتشــگ نیهر ار قشـع ناگمه دنتشگرب عرش ز یو زا قلخ هدش ناوخرعش هلمج ناظفاح هدـش ناود نابرطم یوس هــب دنا
دنا
لمع و هولص ناشـتسین نیا ریـغ لزغ و تیب تسا هدش ناشیا درو تسا قشـع ریـغ ناشبهذــم و قیرط دش یقشاع نایذه ناششـیپ
یب و تسا یتسم ناشراک یــــــب تسـه قشــع تلم یشوه
یشیک ،دلو ناطلس(
)1376
ر سلاجم و مسارم یهاگ هک تسا هدمآ رلااسهپس ةلاسر و نیفراعلا بقانم رد س ،صق
و عام
یم همادا عاطقنا نودب زور هنابش نیدنچ ییادیش نانز اب یولوم یتح و تفای
ن نرب زی هما اه ی
یم اپرب عامس و صقر همانرب نیا وا و درک
یلومعم تادابع زا رتلااب ار اه یم
رمش کلافا .د رد ی
بقانم یم نیفراعلا قوذ وا و دندز یم بابر انلاوم یگدنب رد یزور هک دسیون
یم اه ک زا .در
یم رگید زامن هک دمآرد یزیزع هاگان گید زامن نآ ین ین :تفگ یولوم .دنیوگ
نیا ،ر زامن
م هب ار نطاب رگید نیا و دهاوخ یم تمدخ هب ار رهاظ یکی دنقح ود ره .رگید و تبح
،یکلافلاا( دیامن یم توعد قح تفرعم .)1362
یم هبناج ود ار قشع نوطلافا یم یفرعم قشاع زین ار قوشعم و دناد
د وا .دنک لاسر ر
ة
یم سوردیاف قشاع حور هب مشچ یارجم زا ییابیز جاوما یتقو :دیوگ
ا تفای هار نامه ز
هار
یمرب قوشعم یوس هب یم یو نورد هب تسا حور ةچیرد هک مشچ یارجم زا و ددرگ
و دسر
یم لاملاام قشع زا ار یو نورد یم قشاع زین قوشعم ناس نیدب و دزاس
ن و دوش دوخ شق ار
یم قشاع هنیآ رد یم نیکست شدرد تسوا اب قشاع هک یماگنه ور نیا زا .دنیب
ی و دبا ه یم ن
یم رود قشاع زا هک یم راچد قایتشا درد نامه هب دوش
قارف رد قشاع هک دوش ا
یم و شک و د
نبرد زین دوخ وا و هداتفا وا رب قشاع ِقشع وترپ هک تسا نآ لاوحا نیا ببس قشع د
راتفرگ
نوطلافا( تسا هدمآ ،3
.)1380
یم هفرط ود ار قشع یونثم رد زین یولوم قشاع زین ار قوشعم و دناد
یم درامش رد وا . رتفد
یم لوا یم هدهاشم هک ار یقشاع ره :دیوگ قوشعم مه و قشاع مه وا دوخ دینک
ا نیا .تس -
ن بآ ،ناهج رد هکلب .دنشاب بآ لابند هب ناهج رد ناگنشت طقف هک تسین هنوگ هب زی
لابند
.تسا ناگنشت نآ مه و نیا مه تسه تبسن هب وک ناد قوشعم شیدید قشاع هک ره نشت ناگنشت ملاع هب مه دیوـــــج بآ ناهج زا دنیوج بآ رگ ناگــ
،یولوم(
:1384 /1 -1741 )1740
یم موس رتفد رد ای ابند زگره قشاع دوبن قشاع لابند هب قوشعم رگا هک دیوگ
لصو ل ی
را
یمن ت رهم هک نادب داتفا وت لد رد تسود و قیفر کی رهم رگا نیاربانب .تشگ زین و
د وا لد ر
دوجو ار وت دنوادخ کش نودب هک نادب داتفا وت لد رد دنوادخ رهم رگا .دراد تسود
.دراد
یم دایرف و داد هنشت یم نویش و هلان زین بآ و تساجک اراوگ بآ نآ هک دنز
ک م و دن ی دیوگ
یم هک یسک هک ؟وک دروخب بآ دهاوخ
ج دوب شقوشعم هن هــــــک وج لصو دشابن دوــــخ قــشاع چـیه وا یایو
یم یتسود لد نا ردنا تسج تسود رهم قرب لد نیا رد نوچ تسه هک ناد
یب ار قــــــح تسه وتود دش نوچ قـــح رهــم وت لد رد رهم ینامگ
ت و
یم هـــنشت نآ وک هک دلان مـــــه بآ راوــــگ بآ یا هک دلاــــن
بآ وخ را
یم موس رتفد رد یولوم هک دیوگ
خ و لیم قشع نیا رد اما ،تسا هفرط ود قشع تساو
ریفن و ادص و رس لبط دص زا شیب قشاع تساوخ یلو تسا ریتتسم و ناهنپ قوشعم دراد
.
ریفن و لبط دص ود اب قشاع لیم ریتس و تسا ناهن ناقوـــشعم لیـــم
یم رظن هب روکذم دراوم هب هجوت اب فا و یولوم تارظن و هاگدید هک دسر
اب هطبار رد نوطلا
یسررب رگید فرط زا .دراد تقباطم و یناسمه رگیدمه اب لاماک یقشاع و قشع یم ناشن اه
-
لاؤس نیا اجنیا رد سپ .دراد دوجو زین ثحابم ریاس رد یناسمه و تقباطم نیا هک دهد یم حرطم رد یولوم هک ینارود رد ؟دش انشآ ینوطلافا هفسلف اب اجک رد یولوم هک دوش
هینوق یم یگدنز یشخب زین هینوق هک یلوطانآ و هیروس رد ینوطلافاون و ینوطلافا ةفسلف درک
یم بوسحم نآ زا ولرغوا و ناملای نازوس ةتشون هب انب .دوب جیار دوش
2 ریما نارود نآ رد
ءلاع یقوجلس یم ینارمکح نآ فارطا و هینوق رب هک دابقیک نیدلا
یولوم ةداوناخ وا مه و درک
ینوق هب ار رد و دوب هدرک بصن رهش راصح و راوید رد ار نوطلافا ةمسجم دوب هدرک توعد ه
یم مدرم هک تشاد دوجو ییاسیلک رهش زکرم .تسا هدش نفد اجنآ رد نوطلافا هک دنتشادنپ
یم یکلافا هک تشاد رارق نوطلافا رید یلیس یاتسور رد و رهش نوریب رد رگید فرط زا -
سود رید نآ سیئر اب یولوم دیوگ رید نآ هب و تشاد کیدزن یت
یم دمآ و تفر یهاگ و درک
یم اجنآ رد بش یتح یم یکلافا .دنام
رید نآ رد زور لهچ دودح تدم هب یولوم رابکی دیوگ
،یکلافلاا(دیزگرب اوزنا .)1362
هزومآ هچ رید نآ رد هکنیا زا یم هداد ییاه
.تسین تسد رد یقیقد علاطا دش ا
نینچ ام -یم
بلا هک دیامن هزومآ زا ینوطلافا ةفسلف شزومآ ،رید مان هب هجوت اب د
هم یاه نآ م ب تسا هدو و
هتبلا .تسا هدش انشآ ینوطلافا هفسلف اب اجنیمه رد دایز لامتحا هب یولوم آ
هزوم ه یا
هولج سمش تلااقم باتک رد نآ ةغبص هک زین یزیربت سمش ینوطلافا یابن تسا رگ
رد د
یب هنیمز نیا .دشاب ریثأت
یتن هج هشیدنا یقیبطت یسررب ک داد ناشن یقشاع و قشع ةرابرد نوطلافا و یولوم یاه
رواب ه و اه
سا هباشم و ناسکی یقشاع و قشع دروم رد رکفتم و دنمشیدنا ود نیا تاداقتعا ت و ت
یتواف
طت یسررب زین ثحابم ریاس اب هطبار رد هک تسا مزلا نیاربانب .درادن مه اب یقیب
ا وش ماجن و د
پ ریثات .ددرگ صخشم نوطلافا زا یولوم یریذ
عبانم - ( ،نوطلافا یفطل نسحدمحم ،ینامهیم ةلاسر،لوا دلج ،نوطلافا راثآ لماک هرود ،)1380
.موس پاچ ،یمزراوخ تاراشتنا :نارهت ،ینایواک اضر و
2-Yalman, Suzan and A.H.Ugurlu
- نوطلافا (2
باتک ،یروهمج ةلاسر ،مود دلج ،نوطلافا راثآ لماک ةرود ،)1380 ،موس
ل نسحدمحم .موس پاچ ،یمزراوخ تاراشتنا :نارهت ،یفط
- نوطلافا (3
محم ،سوردیاف ةلاسر ،موس دلج ،نوطلافا راثآ لماک ةرود ،)1380 نسحد
.موس پاچ ،یمزراوخ تاراشتنا :نارهت ،یفطل - یکلافلاا سمش ،یفراعلا (دمحا نیدلا
بقانم ،)1362 سحت ششوک هب ،نیفراعلا
،یجیزای نی
ایند رشن ،نارهت .مود پاچ ،باتک ی
- (رصان ،یماریب یلوسر ،)1399
« هشیدنا یقیبطت یسررب ،یولوم و ناینوطلافا یاه
https://www.youtube.com/watch?v=x7xGfa9-fmc&t=845s - ( ،دمحم نب دمحم ،دلو ناطلس اب ،هماندلو ،)1376
للاج حیحصت
،ییامه نیدلا ،نارهت
تاحفص ،لوا پاچ ،امه رشن ةسسوم و47
48
- ( ،میهاربا نب دمحم ،راطع تبیصم ،)1386
رهت ،ینکدک یعیفش اضردمحم ،همان :نا
.موس پاچ ،نخس تاراشتنا للاج ،یخلب دمحم ،یولوم ( ،نیدلا
سلکین دلونیر حیحصت ،یونعم یونثم ،)1384 اب ،نو
للاج ریم ةمدقم .راسلگ رشن :نارهت ،یزازک نیدلا
- Yalman, Suzan and A.H.Ugurlu(2019), “From Plato to the Shāhnāma: Reflections on Saintly Veneration in Seljuk Konya, Sacred Spaces and Urban Networks”, (Istanbul) 119–
40.(2012.03.07)
https://www.academia.edu/41177189/Sacred_Spaces_and_Urban_
Networks_ed_S_Yalman_and_A_H_U%C4%9Furlu_Istanbul_AN AMED_2019_
