هدکشناد یسانش ناور و یتیبتر مولع
یشزومآ هورگ یسانش ناور
نایاپ هجرد تفایرد یارب همان سانشراک
ی دشرا
رد یمومع شیارگ یسانش ناور هتشر
یاهدرکراک هسیاقم
، ییارجا یریذپ فاطعنا
هب لاتبم ناکدوک رد یتکرح یگنهامهان و ینهذ یلاعف شیب و مسیتوا
:رگشهوژپ
اغرا سگرن
:امنهار داتسا
روسفورپ یلییاکیم رفولین
:رواشم داتسا
رتکد روپرشب داجس
رویرهش(
1398 )
ناونع و :روآدیدپ مان
،ییارجا یاهدرکراک هسیاقم هب لاتبم ناکدوک رد یتکرح یگنهامهان و ینهذ یریذپ فاطعنا
اغرا سگرن /یلاعف شیب و مسیتوا
داتسا نا امنهار : یلییاکیم رفولین رتکد مناخ راکرس
داتسا :رواشم نا روپرشب داجس رتکد یاقآ بانج
خیرات :عافد 13
/ 06 / 1398
دادعت حفص :تا 102
.ص
نایاپ هرامش :همان
یسانشناور هورگ
:هدیکچ :فده ،رضاح شهوژپ فده اب
فاطعنا ،ییارجا یاهدرکراک هسیاقم یگنهاامهان و ینهذ یریذپ
.دشاب یم یلاعف شیب و مسیتوا هب لاتبم ناکدوک رد یتکرح شور :شهوژپ یسانش ی هلوقم رد شهوژپ فادها و عوضوم تیهام قبط رب رضاح شهوژپ شور
یلع تاعلاطم -
هاب لاتابم نااکدوک هیلک ار شهوژپ نیا یرامآ هعماج .دریگ یم رارق یا هسیاقم
دوابمک یلااعف شیب للاتخا هب لاتبم ناکدوک نینچمه و لیبدرا رهش ییانثتسا سرادم مسیتوا هدننک هعجارم هجوت .دنهد یم لیکشت ، یمطاف ناتسرامیب هب
روظنم نیدب 20
لاتبم کدوک رفن
و مسیتوا هب 20
.دیدرگ باختنا سرتسدرد یریگ هنومن شور هب لاعف شیب کدوک رفن دروم رازبا
نوامزآ و یتخاناش یریذاپ فااطعنا همانشسرپ و نیدلاو مرف زرناک همانشسرپ لماش هدافتسا یدشر - رد .دوب یکسترزوا یتکرح ،یاناوارف یاه صخاش زا اه هداد فیصوت یارب شهوژپ نیا
لایللت زا ااه هداد لایللت یاراب و ،هرمن رثکادح و لقادح و رایعم یاطخدرادناتسا ،نیگنایم سنایراو کت .تسا هدش هدافتسا یبیقعت یاه نومزآ و هریغتم ااب ااه نوامزآ زا لاصاح جیاتن
زا هدافتسا ارق یرامآ لیللت و هیزجت درومspss
.تفرگ ر
هتفای اه جیاتن: نیا شهوژپ رگنایب
نیا دنتسه هک ود هوراگ ماسیتوا لااعف شیاب و
رد
ییارجا یاهدرکراک (
01 / (P<0
، یانهذ یریذپ فاطعنا (
01 / (P<0 یاتکرح یگنهاامهان و
( 01 / (P<0 توافت رادانعم دوجو دراد نیدب ینعم هک نااکدوک یلااعف شیاب هاب لاتابم
رد ییارجا یاهدرکراک
، و یانهذ یریذاپ فاطعنا یاتکرح یگنهاامه
راتهب زا نااکدوک
کیتسیتوا دندوب
.
هجیتن :یریگ نیاشیپ تااقیقلت جیااتن و دندش دییات قیقلت تایضرف رضاح شهوژپ رد
وسمه اب .دوب رضاح شهوژپ هجیتن
هژاو :یدیلک یاه یگنهاامهان ،ینهذ یریذپ فاطعنا ،ییارجا درکراک ،یلاعف شیب ،مسیتوا
.یتکرح
1 فده و همدقم-
1-1 - همدقم
ا للاتخا مسیتو ای1
« رد یگتفرورف دوخ »
یرامیب هورگ یدج یاه یرامیب زا یکی یااه
زا لابق لاومعم( یکدوک هرود لیاوا رد هک هدوب مسیتوا فیط تلالاتخا یدشر 3
)یگگااس
دارفا رد نآ تدش و میلاع دنچره .دوش یم رهاظ م ،فلتخم
عاوانا هامه ااما ،،اسا توافت
مسیتوا رد للاتاخا كی .دراذگ یم ریثات ،کدوک طسوت نارگید اب طابترا یرارقرب ییاناوترب
یم زغم حیحص درکلمع مدع ثعاب هک یبصع متسیس اش
رث ام یراامیب بایا دااجیا رد ،دو
سا رد مسیتوا هب لاتبم ناکدوک دادعت .،
چره .،سا دشر لاح یافاش و ناامرد دان
یلمااک
وا یارب مسیت مسیتوا عقوم هب و یدج نامرد اما ،درادن دوجو یگدانز رد یاگرزب تاراییغت
یم داجیا یرامیب هب لاتبم ناکدوک دواش یام ثعاب كیتسیتوا نارامیب رد للاتخا بیا .دنک
تراهم و یعامتجا یاهراتفر هنیمز رد دناوتن زغم هک د هب یطابترا یاه
.دانک لامع یتسر
زپناور بمجنا(
آ یکش
،اکیرم 2013 .)
/هجوت ییاسران للاتخا بیا رب هولاع یب
ش یگاعف ی2
اتفر ییاه للاتخا زا یک یانورب یرا
یرارق یب نآ مهم یاه هناشن هک ،سا هدش یزاس زاکرمت ییااسران و دح زا شیب ،یگاعف،
،سا
،هداز اایبح و یبجااح مااراض،مدقم ینسحم(
2016 ) . ک ود بایا هاب لاتابم نااکدو
تلاکشم للاتخا ،دنراد ییارجا درکراک رد یرایسب
یایارجا درکراک رد هاک ،اسا یا هژاو3
اصع تاحلاطصا هعومجم رد هتشذگ ی ههد ود -
ناور هدوب هدش هتخانش اتبسن یتخانش
هدنز دوجوم ییاناوت لیهست ناشفده هک دنتسه اهراتفر بیرت هدیچیپ زا درکراک بیا .،سا
،سا ،ایگاعف ،یایارجا درکرااک .دهدب خساپ دیدج یاه ،یعقوم هب یقابطنا یا هویش هب ات
،ایگاعف بیارباانب و دانک یم قیفلت و لرتنک ار یکاردا یاه و كیژتارتاسا دانمفده یااه
1 Autism
2 Attention Deficit / Hyperactivity Disorder 3 Executivefunction
دنک یم سکعنم ار هاگآدوخ رب(
یا زسوگ و نا ،1
2000 .)
یم فیصوت ار یرتلااب حطس یاهدرکراک دنیارف ،ییارجا درکراک یااهدرکراک هاک دانک
دانیارف كای ناوانع هاب یایارجا درکرااک ،هاجیتن رد .دانک یام لرتنک ار رت بییاپ حطس یام یروآ عامج ار یتخاناش عباانم ،درف هک یدنیارف ،دوش یم هتفرگ رظن رد یتخانشارف فااطعنا بیانچمه دهد قیبطت یعقاو یایند اب ار نآ تایضتقم ات دنک و یتخاناش یریذاپ
یتکرح یگنهامهان زا
یم ییارجا درکراک هب طوبرم یاه هفگ م ناوت یام هکداشاب
دامایپ دان
یگاسگرزب رد یفنم یاه دشاب هتشاد
رتراپ و هبود ،وس دنسکیو(
،2
2016 .) دراوم هب هجوت اب
،یایارجا درکرااک دراد راظن رد راضاح شهوژاپ عواضوم بایا ،ایمها و لااب رد هدش رکذ فاطعنا ک رد یتکرح یگنهامهان و ینهذ یریذپ شیاب و ماسیتوا هاب لاتابم نااکدو
یگااعف
دنک هسیاقم .
1-2 - هلئسم نایب
یکی زا شگاچ بیرتزیگنا للاتخا
یاه راطم هداش رد یاامنهار یراامآ
و یاصیخشت
تلالاتخا یناور
للاتخا فیط سیتوا م یم داشاب . ماسیتوا یاگلاتخا ااب
اقن رد طاابترا و
لماعت
،یعامتجا هارمه
اب یاهوگگا یراتفر
و قیلاع یرارکت ای دودحم هدننک
،سا ( بامجنا
یکشزپناور اکیرمآ
، 2013 .) ناکدوک ااب للاتاخا فایط
ماسیتوا یتلاکاشم
ار رد هدافتاسا
یعااامتجا زا
تاااطابترا یااملاک
و یااملاکریا داانراد
هااک ثااعاب
،یدودااحم یدرااکلمع
رد
تاطابترا
،رثوم
،کراشم
،یعامتجا طابترا
یعامتجا و
،یقفوم یلیصحت کدوک
یام دواش .
بیا ناکدوک رد تاطابترا و
تلاماعت یعامتجا دوخ
رد هانیمز یااه فالتخم نواچ
لداابت
طابترا یفطاع - یعامتجا اب
دارفا
،فالتخم خاساپ
نداد ااسانم رد
،هامگاکم
،کرااشم رد
یزاب یاه یشیامن و یتکراشم اب
ناتسود و رد داجیا یتسود یاه اسانم اسانتم اب
باس
ناشدوخ لکشم
دنراد (
،نوسواد بو
و كم دنلتراپ ، 200۵
؛
،بساوینیرس
،یتسجیا یالین
و
3تاب ، 2016 .) زا یوس یاهراتفر رگید شگاچ
زیگنا هب نازیم یلیخ دایز رد بیاب نااکدوک
اب فیط مسیتوا هدهاشم یم دواش (
،نوتاسام زپیاس
و دیتاسداف و
داگارجتیف
، 2011
؛ كام
یلترک ،4
2010 .)
1 Brian and Loses
2 Wixted.sue.dube and potter
3 Dawson, Web, and McPartland; Srinivasen, Ejsti, Nilly & Bat 4 Maston, Sipes and Bostads and Fitzgerald; McCarthy
فده و همدقم :لوا لصف ۵
مئلاع للاتخا فیط مسیتوا بکمم
،سا رد كی راتسویپ رارق دریگ هک یخرب نااکدوک
مئلاع یفیفخ ار ناشن یم دنهد و بکمم
،سا نارگید اب بیا یخشت مئلاع
یرتدیداش ار
هتشاد دنشاب ( نوراب -
1بهوک ، 2006 .) مسیتوا كی للاتخا دشر
،سا هک رد هس لااس لوا
یگدنز رهاظ یم ددرگ . دهاوش ناشن هدنهد
،فرشیپ عیرس
بیا للاتخا
،اسا ( یدانروهاز 2
، 2014 ؛
، گنیردیا 201۵
؛ بسنتسیرک
، 2016 .) د ر ناریا رامآ یقیقد هب ترواص یماسر
شرازگ هدشن
،سا . رد یاشهوژپ
،یدماص یدوامحم
هداز ( 2012 )،
نازایم عویاش یالعف
للاتخا ار رد ناکدوک ۵ هگاس یناریا 6 / 16 رد هد رازه رفن شرازگ هدرک . دنا
یکی بیا رب هولاع رگید
یباصع یداشر تلالاتخا زا یکدواک نارود
للاتاخا ییااسران
هجوت / شیب یگاعف دشاب یم . یکی للاتخا بیا زا
عیاش بیرت للاتخا یااه یباصع - یگواحت
نارود یکدوک
،سا (
،یکسنلاوپ
،تاکلیو
،موگااس گانیلیک و
هداهور ،3
2014 .) بیانچمه
بیا للاتخا
،حت ناونع یاهوگگا یرادیاپ
زا ییاسران هجوت
و ای شیاب یگااعف / یرگاشناکت
اسانتمان اب
بس
،سا هک درکلمع ای دشر درف ار
،حت ریثات رارق یم
،دهد بیا هناشن اه رد
ود طیحم ای رتشیب زا نآ قافتا یم دتفا و یاهدرکلمع
،یعامتجا یسرد
و یلغاش ار
،احت
ریثات رارق یم دهد ( بمجنا ناور یکشزپ
،اکیرمآ 2013 .) یارب بینس هسردم نازیم عویاش
حطس یناهج بیا للاتخا ۵ دصرد دروآرب هدش
،سا (
،یکسنلاوپ
،اامیگد
،ااتروه بمردایب و
هدهور
، 200۷ .) هناشن یاه بیا للاتخا رد شیب زا 6۵ داصرد دراوام رد هرود یگااسگرزب
زین
،موادم
،دراد و نازیم عویش نآ رد یگاسگرزب ۵
/ 2 داصرد
،اسا ( ناوارااف ، بمردایب و
كیم
، 2006
؛
،نومیس
،روبوزک
،،نیگاب سورازسیم و
رتیاب ،4
2009 .)
ییااناوت زا یایا هاعومجم زا هاک ،اسا یتخانش یا هطیح ،ییارجا یاهدرکراک ییااه
دنتاسه یروراض هدانیآ فاداها هاب ندیسر هدیچیپ یاهراتفر یارب هک ،سا هدش لیکشت ( وت یی و نام ،گنوئگ ،یش،ناه ،گنوچ ،ناچ
،5
2009
،دایواج و یالنیز زا لاقن هب 1388
.)
ا فایط للاتاخا هاب لاتابم دارفا یاه یگژیو زا یکی ییارجادرکراک رد قن و
،اسا ماسیت
( درادوگ ،نوسنیبار یگزیو ،لچستیرد ،
، بیلاوه ،6
2009 ) . جیاتن شهوژاپ ااه
رد ود هاهد
هتشذگ یکاح زا بیا
،سا هک ناکدوک اب للاتخا فیط مسیتوا هب رادقم یداایز ایاسآ رد
1 Baron-Cohen
2 Christensen; Airdring; Zahoorandi
3 Polanski, Wilkat, Salom, Kilin and Rohadeh
4 Faravan, Biderman & Mick; Simon, Cesobor, Clinic, Miszaross & Baitre 5 Chan,Cgong,She leong,Man & uote
6 Rabinson, Godard, Dristchel, Vizlee, Hollin
یاهدرکراک ییارجا
دنراد و بیا یااهدرکراک یایارجا
یاراب
،ایقفوم کدواک
رد
،هاسردم
تراهم یراگزاس کدوک
رد ناهج
،یعقاو خساپ یهد هب نامرد و تاابث هاجیتن ناامرد هاب
تدم ینلاوط
،یمها یرایسب دنراد ( نوج و نوتلگام
،1
2012 .) رد یط شهوژپ یاه مااجنا
هدش خشم هدش
،سا هک ناکدوک اب للاتخا فیط مسیتوا ییاهراتفر نااشن
یام دانهد
هک هناشن یا زا یتلاکاشم رد
یااهدرکراک یایارجا
و رد طاابترا ااب داب یدراکلمع هاعطق
،یناشیپ نوچ زکرمت هژیو نآ اه هاب تاعواضوم
،،ااخ رد لکاشم لااقتنا
هاجوت زا كای
،یگاعف هب
،یگاعف
،رگید
،مواقم
،بسن هاب
،تاراییغت کاوژاپ
،ییواگ یااهراتفر یاتکرح
،یرارکت قن
رد یهدنامزاس
،یگاعف
،اه لرتنک دوداحم هاناکت
ااه و هزایگنا بییااپ یاراب
عورش
،یگاعف اه یم دشاب ( سترگ ، 2004
؛ هب لقن زا
،بروک ،
،بیتنتاسناک کار،نردانه
و
فونوزوا
،2
2009
(
بیا رب هولاع یرایسب
زا ناکدوک اب للاتخا ییاسران هجوت شیب /
،یگااعف رااچد ایاسآ
یاهدرکراکرد ییارجا
هب هژیو رد هنیمز یرادزاب
،راتفر یمیظنتدوخ و
هجوت یباختنا هدش دنا
و هناشن یاه زراب بیا للاتخا یشان زا ییاسران رد بیا هس هفّگ م
،سا یف )
،چبماتسا زوااه
و
سیدرم
،3
2014 ) . ب هولاع تاعگاطم بیا ر مایلاع راب یایارجا درکرااک هاک ،اسا هداد ناشن
/هجوت ییاسران للاتخا عف شیب
ا ریثأت یگ دوابهب ار نااکدوک یااهدرکلمع ریااس و هتاشاذگ
یم دشخب یکزنوکان و مات(
،4
201۵ بیرپگاه و یلیه ، ،۵
201۵ .)
بیارب هولاع دارفا
رد شنکاو هب طیارش یدیدج هاک رد یگدانز نآ ااه خر یم
،داهد ااب
هنماد یا زا عناوم هبور ور یم دنوش هک هوحن یراگزاس نآ
اه ار
،حت ریثأت رارق یم دهد . بایا
هک دارفا رد ربارب کرحم یاه فلتخم یطیحم مادک كی زا یاهدربهار هلباقم
اب سرتاسا ار
هب راک دنریگ هب نازیم فاطعنا یریذپ نآ اه رد هاهجاوم ااب
هگأاسم یگتاسب دراد
. فااطعنا
یریذاپ ناور یتخانااش
یااکی زا ییااهریغتم
،ااسا هااک هااب ناوانع ییاااناوت یراگزاااس اااب
کرحم یاه رد لاح رییغت یطیحم فیرعت هدش
،سا . یخرب زا نارگشهوژپ فاطعنا
یریذپ
ناور یتخانش ار
ییاناوت درف یارب طابترا لماک اب نامز لاح هب ناونع كی ناسنا رایشوه و
هاگآ و ییاناوت وا یارب رییغت ای همادا راتفر رد
،هج شزرا شیاه فایرعت هدرک دانا ( یلکوات
1 Jun and Magneton
2 Gretaz; Constantine, Hendren, Rock and Ozonov 3 Fay Stammbach, Hawes & Meredith
4Tamm, Nakonezny 5 Healey & Halperin
فده و همدقم :لوا لصف ۷
و
،شنمناریا 1394
.) فاطعنا یریذپ یتخانش یم1
دناوت راکف و رااتفر دراف ار رد خاساپ هاب
تارییغت طیارش
طیحم راگزاس دنک (
،بیتسکید
،نوسلن ولککم و2
،ناراکمه 2006
.) بیاراب
ساسا یکی زا هفگوم یاه شنک یاه
،یایارجا فااطعنا
یریذاپ یتخاناش
،اسا . فااطعنا
یریذپ یتخانش هب
ینعم ییاناوت درف یارب یارجا یلمع توافتم و ای رییغت راکف رد خاساپ
هب
،یعقومرییغت اه
،سا ( سئوس و
3لآ
، 200۷ .)
4زپوگ نارااکمه و (
200۵ ) هاب یاسررب
هطبار یاهدنیآرف یتخانش
اب مئلاع دوداحم و
یراراکت رد
للاتاخا كیتاسیتوا
دانتخادرپ
جیاتن بیا هعگاطم ناشن داد هک بیدنچ درکراک ییارجا ( یارب لاثم هظفاح
،یرااک فااطعنا
یریذپ یتخانش و
راهم خساپ ) اب مئلاع دودحم و یراراکت رد
للاتاخا ماسیتوا
هاطبار دراد
بیدب ینعم هک هچره قن رد فاطعنا یریذپ یتخانش رتشیب
،داشاب یااهوگگا دوداحم
و
یرارکت راتفر رتشیب زورب یم .دنک جیاتن یرایاسب زا
تااقیقحت لاد
راب دراکلمع اض
فیع
،
ناکدوک لاتبم هب للاتخا قن هّجوت شیب/
یگاعف رد یاهدرکراک
،ییارجا زا هلمج فااطعنا -
یریذپ یتخانش دنتسه
وتأم)
،ناراکمهو۵
2013 .)
یگنهامهان یتکرح
6
اب یلیخ مان اه هتخانش هدش
،سا هک،
یاخرب زا نآ ااه زوانه ماه
هدافتسا یم دنواش . یناامز
« یگتخپاان یکدواک
» هدایمان یم داش
، و یناامز ماه
«
،اسد و
یتفلچاااپ
»
، « للاتااخا یدااشر
درااکلمع یااتکرح
» و
« یراااجنهان یدازردااام
» . للاتااخا
یگنهامهان یتکرح
لاومعم ینامز یخشت هداد
یم دوش هک کدوک رد طاقن فطع یداشر
لثم هار بتفر ای زااآ هب ندیشوپ سابگ
یناوتان ناشن یم دهد و یگنهامه یتکرح
یاعیبط
ار هب
،سد هدرواین .،سا نااکدوک لاتابم
هاب ماسیتوا رد
یاهدانیآرف
،یاکاردا یاتکرح
و
یتخانش زین
راچد ایسآ دنتسه . هچرگا رد الاا دراوم للاتخا فیط مسیتوا اب تلاکاشم
دیدش یتکرح هارمه
،سین یگو هراومه شرازگ ییاه رد
،سد هدوب
،اسا هاک
،ایاکح زا
یخرب تلاکشم یتکرح
نایلاتبمرد هتشاد
،سا . هب ناونع لااثم بیاپار (۷
1996 ) رد كای
یسررب كیژوگورون عماج
،
،فایرد هک دودح
٪2۵ زا ناکدوک فیط ماسیتوا دروام یاسررب
،یو راچد یلش ینلاضع دنتسه . بینچمه رد
یندومزآ یاه
حطس
،لاااب دوداح
٪30 رااچد
شنک یشیرپ مادنا و رد یندومزآ ییاه
اب درکلمع بییاپ ( كیتسیتوا دیدش
)
٪۷۵ راچد بیا
1 Cognitive flexibility
2 Dicistin. Nelsin. Meccelo 3 Suez and Al
4 Lopez 5 Matthew
6 Motor dissonance 7 Rapin
لکشم دندوب . ناکدوک شیب لاعف بکمم ا
،س یتلاکشم رد
همانرب یزیر و یگاوات یاتکرح
اد هتش دشاب و یضعب زا نآ اااه رد سح هسملا و ای دص ا شیب او شنک دنشاب هک هب بیاامه
رطاخ هب آ یناس وح ا اشس ن رپ ت یم وش د و ای هب رطاخ رازآ كیرحت اه رد وخ د رف و یم ور دن
یهارمه هک ،سا هداد ناشن تاعگاطم بیا رب هولاع.
هاب ،باسن یتکرح لکشم ابADHD
شیپ ییاهنت هبADHD
همانرب ،لداعت رد ناکدوک بیا و دراد یرتدب یهگآ یزیر
- ،یاتکرح
یگچراپکی و لرتنک ظفح دنتسه لکشم راچد یسح –
نوسلینند(
،نارااکمه و1
2018 .)
ا فیط للاتخا هب لاتبم ناکدوک و
دنتاسه لوامعم رایا یاسح رظن زا مسیت (
رگنیاسگوه ،5
كمروک.ما.لا ،6
2016 .)
اذگ شهوژپ رضاح رد ددص ییوگخساپ هاب
بیا لاواس یالک
،اسا هاک اایآ درکراک یااه
ییارجا
، فاطعنا یریذپ ینهذ و یگنهامهان یتکرح
رد ناکدوک لاتبم هاب ماسیتوا و
شیاب
یگاعف توافتم
؟دنتسه
1-۳ - شهوژپ تیمها و ترورض
رد یایند زورما رگید یریوصت هک
زا كی کدوک لاتبم هب مسیتوا
،میراد كی درف ناوتان
و هشوگ ریگ
،،سین هکلب یم میناد مسیتوا فیط هدرتسگ یا زا مائلاع ار هاب هارامه دراد . ااب
اصع أشنم هب هجوت طاابترا یراراقرب یاراب درف ییاناوت ،یزغم تلالاتخا ،مسیتوا یتخانش
هوحنو خساپ و نارگید اب یو طابترا راراق ریثأات ،احت ار نورایب طیحم هب ،بسن درف یاه
یم رد درف .دهد دانمقلاع دواخ یانهذ یااهوگگا راراکت اای یرارکت یاهراتفر هب هدنامدوخ
یم دارافا بایا زا یاضعب .،اسا عیسو رایسب مسیتوا تدش و هنماد .،سا حطاس رد دانناوت
.دانراد یگوابق لاباق شواه و بواخ یراتفگ و دننک رارقرب طابترا دوخ نایفارطا اب ییلااب هتسد ایسآ ،رگید یا ییلااب ینابز و یتخانش
یخرب یتح و دنراد ،بحاص هاب ردااق زاگره
.دنتسین ندرک یراددواخ یماشچ سامت یرارقرب زا هدنامدوخ رد کدوک كی ،سا بکمم
ترااهم و نابز دشر بینچمه .،سا اونشان هک دسرب رظن هب ای و دیامن یو یعاامتجا یااه
ن و رود نایفارطا و عامتجا ،سردان دروخرب و هداوناخ بماان طیحم .ددرگ فقوتم رد كایدز
نآ یراتفر تلاکشم دیدشت هاجوت دارافا بایا تلاکاشم لااصا رد بیاربانب .،سا رث م اه
گاناو ،،یره( ،سا ،یمها زئاح هعماج و یشزومآ طیحم ،هداوناخ ،درف دوخ هب هبناجدنچ ،روتساد و 200۷
) .
/هجوت ییاسران للاتخا یگاعف شیب
زاین نآ دروام رد و هدواب هاجوت دروام هتاشذگ زا2
1 Danielson
2 ADHD
فده و همدقم :لوا لصف 9
دشاب یم مهم بیب بیا رد هچنآ یگو ،،سا هدش رکذ ینوگانوگ للع بینچمه و اه لاطصا /هجوت ییاسران للاتخا اب ناکدوک هک ،سا بیا تراهم دقاف فرط كی زا یگاعف شیب
ییااه
ماهم زا هزورما ،فگ ناوتب دیاش هک دنتسه ااسک یااه ییااناوت بیرات
لاماک و ،اسرد
دوش یم بوسحم جراخ ناهج زا شناد و تاعلاطا ،،اخبزوریف(
1384 یام دراوام بایا .)
هداونااخ و ناکدوک یرادهگن لوئسم یاه هسسوم ،یتیبرت یاه طیحم نانکراک یارب دناوت .دیامن داجیا نانآ یارب ار یتلاکشم و هدوب زیگنارب شگاچ نانآ یاه
نتسه ییاه تراهم ییارجا یاهدرکراک میرایگب میماصت اات دننک یم كمک ام هب هک د
اختنا كای ماداک .دانریگب راراق هاجوت دروم دیاب یفادها ای اه ،یگاعف عون هچ و داندرگ با
نامزاس اهراتفر هنوگچ داندرگ یزایر هامانرب و یهد
،اریواگ و نواسواد(
2004 ،بمدیاس و
2006 رد .) نامزاس نوچمه ییاه درکراک ،عقاو ک هظفاح ،یریگ میمصت ،یهد
و ظافح ،یرا
و یانورد نابز ،یزاسزاب ،هدنیآ ینیب شیپ ،نامز کاردا و ساسحا ،یتکرح لرتنک ،لیدبت مهم هلمج زا ناوت یم ار هگاسم لح هاک ،اسناد یتخانش اصع ییارجا یاهدرکراک بیرت
دانک یم كمک ناسنا هب یشوه یاه شنک و یریگدای فیلکت ماجنا و یگدنز رد ،یلکرااب(
1998 ،لاکند و 2003 ،یهدنامزااس ،یرادزااب هالمج زا یایارجا یااهدرکراک رد ایاسآ .)
و هرامزور یگدنز رد یدج تلاکشم رادیاپ هجوت و یراک هظفاح ،دوخ لرتنک ،یزیر همانرب
،سا هدروآ دوجو هب دارفا بیا یلش و یهاگشزومآ یاه ،یگاعف ،هدازیلع(
1386 .) بیارباانب
لاتخا یاه هناشن شهاک یارب اسانم شور باختنا هک اجنآ زا و دراد ،یمها ناکدوک رد ل
طاباور و یلغاش دراکلمع ،یلیاصحت ،فراشیپ یاراب داناوت یام ااهدرکراک بیا رد لکشم نااکدوک بایا رد یایارجا یاهدرکراک دوبهب هب زاین دشاب هتشاد یفنم یاهدمایپ یعامتجا .،سا یمازگا
رد لاس یاه ریخا عویش تلالاتخا فیط
مسیتوا ( تلالاتخا ریگارف
داشر )،
هاب تداش
شیازفا هتفای
،سا . رد لاس یاه
،لبق دروآرب ماجنا هدش رد هانیمز عویاش للاتاخا فایط
مسیتوا رتمک زا 10 رفن رد ره 10 رازه رفن دوب ( نوستام یکاسوگزوکو1
2011
2، .) رد لااس
200۷ بیا رادقم هب 110 رفن رد ره 10 رازه رافن شیازافا
،افای ( نااگوک
، 3
رابملاب و4
،ناراکمه 2009
. ) رد لاس 2010 ، هکبش تراظن راب یناوتاان یااه یداشر و ماسیتوا رد
اکیرمآ هک هب دروآرب عویش للاتخا فیط مسیتوا رد ناکدوک ات 8 لاس یام
،دزادراپ عویاش
للاتخا فیط مسیتوا ار 14 / ۷ رد ره 1000 رفن ( كای رافن رد راه 68 رافن ) شرازاگ دراک
( هصلاخ یاه تراظن
،یتشادهب 2010
.)
سپ ترورض داجیا یم دنک اب هجوت هب داداعت داایز ناایلاتبم هاب
ماسیتوا رد رواشک و
بینچمه دواجو
تواافت رد یااهدرکراک
،یایارجا فااطعنا
یریذاپ یانهذ و یگنهاامهان
یتکرح رد بیا ناکدوک و هکنیا
،خانش بیا توافت اه و
،هابش یاه بیب مسیتوا و شیاب
یگاعف یم دناوت ام ار رد
،هج مهف رتهب بیا تلالاتخا یرای
دنک و یاشگهار نامرد
،داشاب
هسیاقم یا بیب ناکدوک لاتبم هب مسیتوا و شیب یگاعف تروص دریگ .
1-۴ - شهوژپ فادها
1-۴-1 - :یلک فادها
هسیاقم ی یااهدرکراک یایارجا
، فاطعنا یریذاپ یانهذ و یگنهاامهان یاتکرح
رد
ناکدوک لاتبم هب مسیتوا و شیب یگاعف .
1-۴-2 - :یئزج فادها
1 - هسیاقم ی یاهدرکراک ییارجا
رد بیب ناکدوک لاتبم هب مسیتوا و شیب یگاعف .
2 - هسیاقم ی فاطعنا یریذپ ینهذ رد بیب ناکدوک لاتبم هب مسیتوا و شیب یگاعف .
3 - هسیاقم ی یگنهامهان یتکرح
رد بیب ناکدوک لاتبم هب مسیتوا و شیب یگاعف .
1-۵ - یاه هیضرف شهوژپ
1 - دواجو تواافت یگااعف شیاب و مسیتوا هب لاتبم ناکدوک رد ییارجا یاه درکراک بیب
.دراد 2 - دواجو تواافت یگااعف شیب و مسیتوا هب لاتبم ناکدوک رد ینهذ یریذپ فاطعنا بیب
.دراد 3 - بیب یگنهامهان یتکرح
رد ناکدوک لاتبم هب ماسیتوا و
شیب یگااعف تواافت دواجو
دراد . 1-۶ - شهوژپ یاهریغتم
1-۶-1 - :لقتسم ریغتم
1-۶-1-1 -
للاتخا هب لاتبا و مسیتوا
/هجوت ییاسران یلاعف شیب
1-۶-2 - :هتسباو یاهریغتم
یتکرح یگنهامهان ، ینهذ یریذپ فاطعنا ، ییارجا یاهدرکراک 1-۷ - اهریغتم یتایلمع و یموهفم فیراعت
1-۷-1 - یموهفم فیراعت
1-۷-1-1 -
یتوا یرظن فیرعت :مس
فده و همدقم :لوا لصف 11
DSM-5
طاابترا رد دواجوم یااه اقن سااسا راب ار ماسیتوا فایط للاتاخا تدش
راظن رد حطس هس نآ یارب و دنک یم بییعت یرارکت و دودحم یاهراتفر دنور و ،یعامتجا حطس :دریگ یم 1
-
،یامح دنمزاین حطس1
2 حطاس ،داایز ،ایامح دانمزاین : 3
دانمزاین :
لوامعم ریا ینابز تایصوصخ و یرارکت یاهراتفر ،كیتسیتوا دارفا رد .دایز رایسب ،یامح ( تدم هاتوک ینیگاب هدهاشم رد 30
ات 40 یااه کلاام .داننک یام ناایامن ار دوخ )هقیقد
رد یصیخشت
DSM-V
لماش اهنت 2
ا و لماعت هزوح ،،سخن ،سا هنیمز .یعاامتجا طابتر
،یگاعف و قیلاع ،مود ،یعاضر همجرت ، کوداس و کوداس( دودحم و یرارکت یاه
201۵ .)
رد هاک دنتاسه ینااکدوک روظنم رضاح شهوژپ رد :مسیتوا یتایلمع فیرعت سرادام
بیانچمه و ساناشناور طاسوت و هدواب لیاصحت هاب لوغاشم لایبدرا ییانثتاسا ناکدوک للاتخا یخشت زکرم كشزپناور .،سا هدش هداد اه نآ دروم رد كیتسیتوا
1-۷-1-2 -
یرظن فیرعت هجوت ییاسران للاتخا
- یلاعف شیب :
هجوت قن و یگاعف شیب للاتخا للاتاخا یعوان یگااعف شیب و هجوت یتساک للاتخا2
راب و هانارارق یاب ، یهجوات یاب یاهراتفر رد هشیر هک ،سا یناور دشر رد دیدش و بمزم شیاب یهجوات ماک للاتاخا اای یگاعف شیب هجوت دوبمک للاتخا .دراد ینآ شزیگنا ساسا یگاعف لاتخا كی3
ل ن ،نااکدوک ،یناتاسبد شیاپ ناکدوک هک ،سا یکشزپ ناور و نااناوجو
و هاجوت رادایاپ شهااک یواگگا نآ ی هاصخشم و هدراک لاتبم ار ناهج رسارس نلااسگرزب ،یعاضر همجرت ، کوداس و کوداس( ،سا یگاعف شیب و یرگ شناکت شیازفا 201۵
.)
یناامرد زاکرم هاب هاک دنتاسه ینااکدوک رواظنم راضاح شهوژپ رد :یتایلمع فیرعت ت و هدرک هعجارم لیبدرا یمطاف یشزومآ زاکرم كاشزپناور بیانچمه و ساناشناور طاسو
نآ دروم رد یگاعف شیب للاتخا یخشت .،سا هدش هداد اه
1-۷-1-۳ -
:ییارجا یاهدرکراک یرظن فیرعت
اواانع هااب یاایارجا یاااهدرکراک موااهفم كاای ن
یزاایر هاامانرب ،یاالک ،فدااه باااختنا و
نامزاس و یراک هظفاح و هجوت ،یریذپ فاطعنا ،نامز یط رد اهراتفر یهد دواخ یاهدنیارف
رااک هاظفاح نواچمه ییااهدرکراک .درایگ یام راب رد ار یتیریدم دوخ نوچ یمیظنت ،ی
نامزاس ،یزیر همانرب ،یرادزاب یام ار لرتنک و هجوت لاقتنا ،یناجیه میظنت ،یرگزااآ ،یهد
1 requiring support
2HDHD
مااجنا و یگدنز رد هک ،سناد یتخانش اصع ییارجا یاهدرکراک بیرت مهم هلمج زا ناوت یریگدای فیگاکت دانک یام كامک نااسنا هاب یشوه یاه شنک و
( یاکیم بام دایرف ،1 2
2012 .) :ییارجا یاهدرکراک یتایلمع فیرعت سااسارب یندوامزآ هاک ،سا تارمن هعومجم
بیدگاو مرف زرناک همانشسرپ (
،ناراکمه و زرناک 1999
هب )
.،سا هدروآ ،سد
1-۷-1-۴ -
:ینهذ یریذپ فاطعنا یرظن فیرعت
ینهذ یریذپ فاطعنا ااب درواخرب مااگنه هاب هامانرب كی رد یرگنزاب ییاناوت ناونع هب
تاعلاطا ، عناوم ( ،سا هدش فیرعت دیدج یاهاطخ ای
،ریم و کرد ، گنیگا 2008
لاقن هب ؛
، یرهاط زا 1390
بیزگیااج تااهیجوت زا ،دانراد ریذاپ فاطعنا رکفت ییاناوت هک یدارفا .)
یرکف بوچراچ ،بثم تروص هب ،دننک یم هدافتسا ،ایعقوم و داننک یم یزاسزاب ار دوخ
فااطعنا هاک یدارافا هاب ،بسن و دنریذپ یم ار از سرتسا یاهدادیور ای زیگنا شگاچ یاه ناور رظن زا دنتسین ریذپ دانراد یرتاشیب یروآ باات یتخانش
،نواراب و مااهنکاپ ،نواترب(
2010 ،سپیلیف ؛ 2011
.)
:ینهذ یریذپ فاطعنا یتایلمع فیرعت آ راه هاک یا هرامن
هماناشسرپ رد یندوامز
( یتخانش یریذپ فاطعنا .،سا هدروآ ،سد هب )CFI
1-۷-1-۵ -
:یتکرح یگنهامهان یرظن فیرعت
یگنهامهان یتکرح
اب یلیخ مان اه هتخانش هداش
،اسا هک،
یاخرب زا نآ ااه زوانه ماه
هدافتسا یم دنواش . یناامز
« یگتخپاان یکدواک
» هدایمان یم داش
، و یناامز ماه
«
،اسد و
یتفلچاااپ
»
، « للاتااخا یدااشر
درااکلمع یااتکرح
» و
« یراااجنهان یدازردااام
»
، للاتااخا
یگنهامهان یتکرح
لاومعم ینامز یخشت هداد
یم دوش هک کدوک رد طاقن فطع یداشر
لثم هار بتفر ای زااآ هب ندیشوپ سابگ
یناوتان ناشن یم دهد و یگنهامه یتکرح
یاعیبط
هچیهام هب ار اه
،سد هدروااین
،اسا ( یگنهاامه تااکرح
یدارا .) ینااکدوک هاک
للاتاخا
یگنهامهان یتکرح
دنراد رد مااجنا یفیگااکت هاک
دانمزاین هاچیهام
یاه فایرظ و
،اشرد
دنتسه لکشم دنراد . یناکدوک هک
لاتبم هب بیا للاتخا دنتاسه االاا
رد راگید هزوح یااه
یلماکت
، دشر یعیبط دنراد . یگژیو یاه یلک بیا
،سا هک ااب رد راظن بتفراگ باس و هراهب
یشوه کدوک
، كی ای شیب زا یکی زا تراهم یاه یتکرح وا دشر رایا یدااع دراد . چیاه
لیگد هتخانش هدش یا یارب للاتخا یگنهامه یتکرح
دوجو ،بیترام( درادن 2004
.)
فده و همدقم :لوا لصف 13
:یتکرح یگنهامهان یتایلمع فیرعت زآ ره هک یا هرمن
د ر نوامزآ رد ینوم یداش
-
.،سا هدروآ ،سد هب یکسترزوا یتکرح
2-1 - همدقم ادتبا لصف بیا رد ،یایارجا یااهدرکراک ،یگااعف شیاب ،ماسیتوا دروام رد یتاحیاضوت
شهوژاپ یخرب هب سپس .دش دهاوخ هئارا یتکرح یگنهامهان و ینهذ یریذپ فاطعنا ااه
.ددرگ یم هراشا هنیمز بیا رد 2-2 - مسیتوا
2-2-1 - مسیتوا هچخیرات
ا هملک هشیر و
هک ،،سا هدش هتفرگ دوخ ینعم هب وتا ینانوی هژاو زا مسیت یاراب هزوراما
للاتخا هقبط رد هک یگلاتخا یام راک هب دراد رارق دشر ذفان یاه
رد ماان بایا هاتبگا ،دور
تروص هب نامز لوط ا :داننام ،اسا هاتفر راک هب ینوگانوگ یاه
و ا اای هایگوا ماسیت و
ماسیت
ا اب فادرتم ابیرقت اه مان بیا یتدم زا سپ .یکدوک و
سپ و ،فر راک هب نلااسگرزب رد مسیت
آ زا ا مان هب ینس هرود ره رد ار للاتخا بیا ن و
یم مسیت دنسانش
( زیتون 2003 ن هاب زا لاق
یدیهش ،روپمارهب ،رگدلاوف 1388
.)
ا هژاو و زاین ینرفزیکسا هملک عضاو هک رگولب مان هب یدنمشناد طسوت راب بیتسخن مسیت
رد دوب 1912 ا زا رگولب روظنم دش عضو و
كای زا دواب تراابع هاصلاخ رواطب ماسیت لکاش
یم ادیپ یصخش لاماک هبنج رکفت ،لکش بیا رد هک رکفت زا یصاخ اب ار دوخ طابترا و دنک
یم ،سد زا یعقاو یایند ا هژاو زا هدافتاسا بیتاسخن یاگو ،داهد
و رد رنااک طاسوت ماسیت
1943 ا للاتخا ،دوب و
یام ریثات دارفا تاطابترا و تلاماعت رب رظن زا مسیت دراذاگ
( ،رگدلاواف
یدیهش ،روپمارهب ،
1388 ) .
2 - 2 - 2 - ا فیرعت و
مسیت
او لمااش هاک یاعیبط رایا یااهراتفر زا لکاشتم هاک ،سا یدشر تلالاتخا زا مسیت یایا هاشیلک راتفر و یرارکت و دودحم قیلاع ،یطابترا للاتخا ،یعامتجا لماعت رد للاتخا
،سا ( ویرا ،یتسید ،یتلاراب و
31،یاو ، 2016 ).
او مسیت ( یگدنامدوخرد )
یم رثا ناسنا یلصا تایصوصخ رب بیاب ندش یعامتجا :دراذگ
طابترا رب و یدرف طابترا و لماعت رد یدیدش تلالاتخا هدنامدوخ رد ناکدوک .هدیچیپ یاه
یدرف بیب یزاب ،یعامتجا ریثأات
دانراد (
، یرهاشیر ،یدلاواپ ،ییاانحم 1393
) رد اقن .
اسانم یعامتجا طباور یرارقرب یگژیو هلمج زا
یاه یگدانز هاک ،اسا هدنامدوخرد دارفا
نآ یم رارق ریثأت ،حت رایسب ار اه دهد
(
،ینلاسراو ناشفارز 1391
) .
،ناراگید ااب طاابترا یرارقرب رد کدوک ییاناوت زا هک ،سا كیژوگورون یگلاتخا مسیتوا یم یریگولج یلیخت یاه یزاب رد ،کراشم و ندش یعامتجا دنک
( یناامحر ،یراهنز ،دار
،روپ 1393 ) .
قبط یکشزپناور بمجنا رد دیدج یدنب ه آ
لاتاخا تداش یارب اکیرم :ماسیتوا فایط ل
یکشزپناور بمجنا آ
اقن ساسا رب ار مسیتوا فیط للاتخا تدش اکیرم رد دواجوم یااه
یم بییعت یرارکت و دودحم یاهراتفر دنور و ،یعامتجا طابترا حطاس هاس نآ یاراب و دنک
حطس :دریگ یم رظن رد 1
ایامح دانمزاین : حطاس ،،
2 حطاس ،داایز ،ایامح دانمزاین : 3
:
. دایز رایسب ،یامح دنمزاین ردنس ،مسیتوا للاتخا كیکفت رد و ،رگرپسآ م
للاتخا ر ت
، زا یکدواک کایزجت للاتاخا
.،شاد دوجو یتلاکشم ،رگیدکی ناور دراوم یضعب رد
ترواص رد ،ناکاشزپناور و نااسانش
ناسآ ،دارفا کقباس هب یسرتسد یم رت
دنتسناوت ااما ،داننک كیکفت مه زا ار اه للاتخا بیا
یام دارفا قباوس و هتشذگ هب بتفای یسرتسد دروام رد ااصوصخم .داشاب راواشد ،اسناوت
یگد هب .نلااسگرزب یکشزپناور بمجنا ،تلاکشم بیا ل
آ یااه للاتاخا یالک رواط هب اکیرم
ا فیط و مسیت ( ا ،كیتسیتوا للاتخا ،ینعی و
ا ،مااگنهدوز لایتنافنیا ماسیت و
یت ،یکدواک ماس
او ا ،رناک مسیت و
یاه مسیت -
ا ،گنینشکناف و
ردناس ،لااکیپیتآ ماسیت للاتاخا و ،رگرپاسآ مو
یکدوک کیزجت )
نآ لک و هدرک فذح ار .،سا هدروآرد مسیتوا فیط للاتخا یاوگ ،حت اه
یام هداد یخاشت رگرپسآ للاتخا هب لاتبم لابق هک یدارفا زا یرایسب ،لاثم یارب دنداش
یخشت بیا نونکا ای یملاک قن نودب مسیتوا فیط للاتخا :درک دنهاوخ ،فایرد ار
31 Barlati, Desti, Ariu & Vita
Title and Author:
Comparison of Executive Functions and Cognitive Flexibility and Motion Dissonance in Children with Autism and Hyperactivity / Narges Argha
Supervisor: NiloofarMikaeili (Prof) Graduation date: 2019-9-4
Number of pages: 102 Abstract
Research Aim: Comparison of executive functions and cognitive flexibility and motion dissonance in children with autism and hyperactivity.
Research method: Based on the nature of the research subject and the purpose of the study, the present research method is placed in the context of causal comparative studies. The statistical population of the study consisted of all children with autism in Ardebil Exceptional child Care Center and children with attention deficit hyperactivity disorder visiting to Fatemi hospital. The instrument used in this study was the Connors Parenting Questionnaire an Oseretsky test of Motor Development. Frequency indices, mean, standard deviation, and minimum and maximum scores were used to describe the data in this study, and multivariate analysis and post hoc tests were used to analyze the data. The results of the tests were analyzed by SPSS software.
Findings: The research findings showed that there is a significant difference between executive functions and cognitive flexibility and motion dissonance in children with autism and hyperactivity.
Conclusion: In the present study, the research hypotheses were confirmed and the results of previous researches were in line with the result of the present study.
Keywords: Autism, hyperactivity, executive function, cognitive flexibility, motion dissonance.
Faculty of Education and Psychology Department of Psychology
Thesis submitted in partial fulfillment for the degree of M.A. in Psychology
Comparison of Executive Functions and Cognitive Flexibility and Motion Dissonance
in Children with Autism and Hyperactivity
By:
Narges Argha
Supervisor:
Niloofar Mikaeili (Prof)
Advisor:
sajjad Basharpoor (Ph.D)
(September 2019)
