یروانف و یشهوژپ تنواعم
یتاقیقحت حرط ییاهن شرازگ
شیپ رد یملاسا یگدنز کبس هب یدنبیاپ نازیم شقن -
نایوجشناد یریذپدایتعا نازیم ینیب
:حرط یرجم
تخداطع ربکا رتکد
یسانشناور و یتیبرت مولع هدکشناد ،یسانشناور هورگ
صت اب حرط نیا یلیبدرا ققحم هاگشناد یشهوژپ تنواعم هزوح یلام تیامح و بیو
.تسا هدیدرگ ارجا
1394
ب
بلاطم تسرهف
و هرامش ناونع
بلاطم
هحفص
:لوا لصف فده و همدقم
1-1 - هلئسم نایب و همدقم
...
. ...
...
...
2
1-2 - ترورض و تیمها
قیقحت ...
...
...
....
...
...
5
1-3 - قیقحت فادها
...
...
....
...
...
5
-1 -5 هیضرف یاه
قیقحت ...
....
....
..
...
...
...
...
6
1-6 - شهوژپ یساسا میهافم و اهریغتم
...
....
...
...
7
1-7 - دایتعا هب شیارگ و دایتعا فیرعت
...
...
....
...
7
1-8 - ناریا و ناهج رد دایتعا رامآ ...
....
...
...
...
. ...
9
1-9 - داوم فرصم ضراوع
...
....
...
...
10
1-10 - دایتعا زورب لماوع ...
...
...
...
11
ج
1-11 - زورب رد روشک ییایفارغج تیعضو شقن
دایتعا ...
....
....
...
...
11
1-12 - نایوجشناد رد دایتعا
...
....
...
...
...
...
12
1-13 - کبس
یگدنز ...
...
...
..
...
12
1-14 - رظن زا یگدنز کبس عاونا
رلدآ ...
....
...
...
...
14
1-15 - هفلؤم یگدنز کبس یاه
...
. ...
....
...
...
15
1-16 - ملاس یور یگدنز کبس ریثأت یناور و ینامسج ت
...
...
17
1-17 - یگدنز کبس
یملاسا ...
....
...
...
...
18
1-18 - هصخاش یملاسا یگدنز کبس یاه
...
. ...
....
...
...
20
1-19 - یگدنز رد یملاسا یگدنز کبس دوجو تیمها
دارفا ...
...
...
21
1-20 - یناریا یگدنز کبس -
ناور تشادهب رب نآ ریثأت و یملاسا
دارفا ...
...
22
1-21 - ید شقن دایتعا زا یریگشیپ رد ن
...
....
...
...
23
1-22 - زا یریگشیپ حطس هس و نید
دایتعا ...
...
....
...
25
1-22-1 -
حطس یریگشیپ رد نید شقن
لوا ...
....
...
25
د
1-22-2 -
حطس یریگشیپ رد نید شقن
مود ...
....
...
...
27
1-22-3 -
حطس یریگشیپ رد نید شقن
موس ...
...
...
29
1-23 - ملاسا نید رد دایتعا زا یریگشیپ و هداوناخ
...
...
31
1-24 - یتاعلاطم هنیشیپ
قیقحت ...
...
....
...
...
34
:مود لصف اه شور و داوم
2-1 -
همدقم ...
...
...
...
...
...
40
2-2 - شور
قیقحت ...
...
...
...
...
40
2-3 - هنومن مجح و یرامآ هعماج
...
...
...
....
...
40
2-4 - هنومن شور یریگ
...
. ...
...
...
..
...
...
...
41
2-5 - شهوژپ رازبا
...
...
...
...
...
41
2-5 1- - یگدنز کبس همانشسرپ
یملاسا ...
...
...
...
41
2-5-2 - سایقم داوم جنس شرگن
...ردخم ...
...
...
...
...
43
2-5-3 - دایتعا دادعتسا همانشسرپ
...
...
43...
ه
2-6 - تاعلاطا لیلحت و هیزجت شور
...
...
...
...
...
44
لصف موس : ثحب و جیاتن
3-1 - همدقم
...
...
...
...
...
...
46
3-2 - یتخانش تیعمج تاعلاطا
...
...
...
...
...
...
46
3-3 - هتفای یفیصوت یاه
...
. ...
...
...
...
...
49
3-4 - هتفای یاه
یطابنتسا ...
...
..
...
...
...
...
...
50
3-5 - ثحب
...
...
...
...
...
...
53
لصف مراهچ : هجیتن اهداهنشیپ و یریگ
4-1 - یریگ هجیتن
...
...
...
...
...
...
63
4-2 - تیدودحم ... اه
...
64
4-3 - تاداهنشیپ
...
...
...
...
....
...
...
...
64
و عبانم تسرهف ذخآم ...
...
...
...
66
لودج تسرهف اه
و هرامش ناونع
لودج
هحفص
و
لودج 3 – :1 تکرش نایوجشناد ینس رایعم فارحنا و نیگنایم رد هدننک
هعلاطم ...
..
...
..
..
...
46
لودج 3 – : 2 هتشر ساسارب ناگدننک تکرش یناوارف عیزوت
یلیصحت ...
...
...
46
لودج 3 – :3 ساسارب ناگدننک تکرش یناوارف عیزوت
تیسنج ...
..
...
..
..
...
47
لودج 3 – :4 تیعضو ساسارب ناگدننک تکرش یناوارف عیزوت
لهأت ...
...
...
47
لودج 3 – :5 اگدننک تکرش یناوارف عیزوت یداصتقا تیعضو ساسارب ن
هداوناخ ...
...
...
47
لودج 3 – :6 تکرش یناوارف عیزوت هب دورو لاس ساسارب ناگدننک
هاگشناد ...
...
...
...
48
لودج 3 – :7 جشناد یناوارف عیزوت عطقم ساسارب نایو
یلیصحت ...
....
...
48
لودج 3 – :8 لحم ساسارب هعلاطم دروم نایوجشناد یناوارف عیزوت
تنوکس ...
...
...
49
لودج 3 – :9 م هفلؤم و داوم فرصم هب لیامت رد نایوجشناد تارمن رایعم فارحنا و نیگنای یاه
دادعتسا دایتعا ..
...
...
...
49...
لودج 3 – :10 هفلؤم رد نایوجشناد تارمن رایعم فارحنا و نیگنایم یگدنز کبس یاه
یملاسا ...
...
...
50
لودج 3 – :11 هفلؤم یگتسبمه بیارض هفلؤم و داوم فرصم هب لیامت و یملاسا یگدنز کبس یاه
یاه
دادعتسا . ...
...
...
..
50
ز
لودج 3 – :12 یاه هفلؤم ساسارب داوم فرصم هب نایوجشناد لیامت هناگدنچ نویسرگر لیلحت جیاتن
یگدنز کبس یملاسا ...
...
...
...
...
51
لودج 3 – :13 م ساسارب داوم فرصم هب نایوجشناد لیامت نازیم هناگدنچ نویسرگر بیارض هفلؤ
کبس یاه
یگدنز یملاسا ...
...
...
51
لودج 3 – :14 یوجشناد رد دایتعا دادعتسا نویسرگر لیلحت جیاتن یگدنز کبس یاه هفلؤم ساسارب نا
یملاسا ...
...
...
52 لودج 3 – :15 هناگدنچ نویسرگر بیارض یگدنز کبس هب یدنبیاپ نازیم ساسا رب نایوجشناد دایتعا دادعتسا
یملاسا ...
...
...
52
ح
ن شیپ رد یملاسا یگدنز کبس هب یدنبیاپ نازیم شق یریذپدایتعا نازیم ینیب
نایوجشناد
هدیکچ
شیپ رد یملاسا یگدنز کبس هب نایوجشناد یدنبیاپ نازیم شقن یسررب فده اب هعلاطم نیا نازیم ینیب
یفیصوت شهوژپ شور .دش ماجنا اهنآ یریذپدایتعا -
یرامآ هعماج و هدوب یگتسبمه لغاش نایوجشناد هیلک ار نآ
یلیصحت لاس مود لاسمین رد یلیبدرا ققحم هاگشناد لیصحت هب -94
یسانشراک ،ینادراک عطاقم رد 1393 و
لایصحت یم لیکشت یلیمکت ت هنومن نایوجشناد نیا نیب زا .دنداد
مجح هب یا هنومن شور اب رفن 377
یریگ
هشوخ یفداصت رپ زا هدافتسا اب و هدش باختنا یا
همانشس ،یملاسا یگدنز کبس هاتوک مرف یاه همانشسرپ
دادعتسا
و نایوجشناد دایتعا سایقم
جنس شرگن داوم
ردخم .دنتفرگ رارق یبایزرا دروم هداد
شور اب شهوژپ یاه یرامآ یاه
مرن یور رب هناگدنچ نویسرگر لیلحت و نوسریپ یگتسبمه بیرض رازفا
SPSS-18 جیاتن .دندش لیلحت و هیزجت
اشن اب یملاسا یگدنز کبس هب نایوجشناد یدنبیاپ نازیم هک داد ن هفلؤم زین و داوم فرصم هب اهنآ لیامت نازیم
-
ینعم یفنم هطبار دایتعا دادعتسا یاه هتشاد راد
( 01 / 0
>
)P عومجم رد و نایوجشناد لیامت سنایراو زا دصرد23
و داوم فرصم هب نایوجشناد دایتعا دادعتسا سنایراو زا دصرد 45
هفلؤم و هدش نییبت یملاسا یگدنز کبس اب
یاتب بیرض اب یملاسا یگدنز کبس یلام /28
-0 شیپ نیرتیوق ، هفلؤم و داوم فرصم هب نایوجشناد لیامت نیب
یاتب بیرض اب یملاسا یگدنز کبس یقلاخا /28
-0 شیپ نیرتیوق ، بوسحم نایوجشناد رد دایتعا دادعتسا نیب
یم هتفای نیا .دندش احیولت اه
مزلا تامادقا ماجنا و نایوجشناد رد یملاسا یگدنز کبس هب هجوت هنیمز رد یمهم ت
بیسآ هب نایوجشناد شیارگ زا یریگشیپ روظنم هب یملاسا یگدنز کبس یاقترا و جیورت یارب هب یعامتجا یاه
.دراد لابند هب ار داوم فرصم صوصخ :هژاو دیلک یگدنز کبس ،نایوجشناد ،یریذپدایتعا ،دایتعا
یملاسا یگدنز کبس ،
لوا لصف :
فده و همدقم
2
1 - 1 - همدقم نایب و
لئسم ه
تعا دوع ،نمزم للاتخا کی داوم هب دای یاهدرمایپ دورجو ارب داورم فررصم ،نآ یط هک تسا هدیچیپ و هدننک
هعجاف یفنم یم همادا ،زیمآ
اهولیج( دبای ،1
یاهدمایپ ردخم داوم فرصم .)2012 دیدش تاریثأت زا هک دراد یفلتخم
ت ،ندب یور کسیر ،راتفگ ،ییانیب ،تواضق رییغ
گرد ،تیانج و مرج ،راتفر رد یریذپ یارهراتفر ،نونارق ارب ندرش ری
وئسمریغ یگدننار تافداصت ات هتفرگ یسنج هنلا
یم لماش ار گرم و تحارج هب رجنم هرنوگ هرب .دوش
ترلع هرک یا
ناناوج رد ریم و گرم یلصا ت15
24 ا ن تافداصت ،اکیرمآ هدحتم تلاایا رد هلاس ردرخم داوم و لکلا فرصم زا یشا
یم گنیسچ( دشاب ،2
.)2013
یم ناشن لااب ار ردخم داوم فرصم نازیم دوجوم یاهرامآ رب .دنهد
تلاایا رد طقف ،دوجوم یاهدروآرب ساسا
،هدحتم /6
ءوس رفن نویلیم 22 فرصم
م هدننک ؤم( دنتسه کرحم داو ءوس تامدخ هسس
تشادهب و داوم فرصم
یناور ،3
فرصم دادعت .)2011 هب ناهج حطس رد داوم ناگدننک
یم رفن نویلیم 190 رامآ زین ناریا رد و دسر
هدرک ملاعا رفن نویلیم ود ار روشک ناداتعم یمسر دارفا نیا ینس نیگنایم هک دنا
یم لاس 18 ،یزاتمم( دشاب
اب عویش نازیم رب هولاع .)1381 ءوس یلا
هدننک نارگن عوضوم ،داوم فرصم یط رد داوم فرصم یشیازفا دنور ،رت
اولیسو( تسا هتشذگ لاس40 ،4
،ناریا رد .)2011 20 یط
ءوس دشر نازیم ،هتشذگ لاس زا شیب ،داوم فرصم
3
ربارب ناراکمه و یلکوت( تسا هدوب تیعمج دشر خرن 2010 ،
.) اب قوف یاهرامآ هب هجوت
، همانرب گشیپ یاه و یری
دش ارجا و یحارط دایتعا یارب یدایز یناوتزاب ه
تسا
، تم یلو أ رامآ هنافس عویش
ًاصوصخ دایتعا هقباس هک یدارفا رد
،دنتشاد کرت مه
تسا لااب نانچ نسلین(
،5
نیاربانب .)2012 هب هجوت اب
ینامرد زکارم هب نایلاتبم ددجم تشگزاب -
1. Jiloha
2. Chesang
3. Substance Abuse and Mental Health Services Administration
4. Vassileva
5. Nielsen
3
،یرورپزاب یم رظن هب
شور هک دسر ینامرد یاه
همانرب و یشخبرثا زا لرتنک یاه ییلااب یلیخ
دنتسین رادروخرب
یزیتسن(
،1
) 2010 .دوش هجوت شیپ زا شیب یریگشیپ هلوقم هب یتسیاب و
لماوع اوم فرصم هب شیارگ رد رطخ شیازفا لماوع ناونع هب یددعتم یاهریغتم و زا هک دنتسه حرطم د
یم اهنآ هلمج ک هراشا یگدنز کبس هب ناوت
.در یگدنز کبس هب
ی ک واب لولعم و لوصحم انعم اهر
و زرا ش اه تسا .
ی ینع ش ی ةو یگدنز درف ره ی ا عماج ه یا هب هتسباو اهرواب
و شزرا یاه مکاح رب درف نآ یا ماج هع یم ،یفیرش( دشاب
).1391 هدرک باختنا یگدنز لوط رد دارفا هک تسا یشور ،یگدنز کبس هداوناخ رد نآ یانبریز و دنا
یپ یزیر
یم اهرواب و یعامتجا ،یداصتقا تیعضو ،بهذم ،داژن ،گنهرف زا رثأتم عقاو رد هک دوش یم
فیرعت ساسارب .دشاب
یباتزاب اب مدرم یگدنز شور هب یگدنز کبس ،یناهج تشادهب نامزاس شزرا زا لماک
و دروخرب زرط ،یعامتجا یاه
تیلاعف یاهوگلا زا یبیکرت ،نینچمه .دراد هراشا اه اتفر
،هیذغت ،یندب تیلاعف( یگدنز رسارس رد یدرف تاداع و یر
و تایناخد ،لکلا هب دایتعا )...
( تسا هدمآ دوجوب ندش یعامتجا دنیارف یپ رد هک تسا یگاتسا
،2
.)2006
،دراد ناریا هعماج یناریا یملاسا گنهرف اب یدایز بسانت هک یگدنز کبس زا یعون گدنز کبس
ی ملاسا ی
رد هک تسا نآ
شرگن ،فطاوع قمع جنس یو تاداقتعا و درف یاه
ی هد من ی
،دنوش هکلب راتفر شجنس دروم درف یاه
م رارق ی گ ی دنر ملاسا یانبم دهاوخب هک یراتفر ره اما . ی
هتشاد اب ،دشاب ی د لقادح اه یی ملاسا فطاوع و تخانش زا ی
ناوتشپ ار ۀ .دهد رارق دوخ ی
ک ی زا رد رثؤم لماوع گدنز کبس
ی ملاسا ی آ گدنز کبس و ملاسا هک تسا ن ی
ملاسا ی
،
هب تروص همه یا ه ی چ من ی هکلب ،دشاب ی
ک پ ی راتسو اپ بتارم هک تسا گرزب یی
،ن لااب و طسوتم دراد
پ . ی اتسو یر
و ملاسا ندوب کبس
گدنز ی ملاسا ی آ زا ی تا اور و ی تا مرب یددعتم ی
آی د ا هب دنوادخ . ی
نام هدروآ اه هرابود هب رما
ای نام م ندروآ ی دنک ( ،ءاسن ).126 ا ی ن ا بتارم هب هراشا هتکن ی
نام فصو رد نآرق .دراد هب نتفر زا هک ،ناقفانم
هناهب هب ههبج هاو یاه
ی م بانتجا ی
م ،دندرک ی
امرف ی د :
« اهنآ هب زورما دزن رفک
ی ک دنرت یا ا هب ی نام
»
؟ لآ(
:نارمع
)165 پ هاگن هک ی
یراتسو م ناشن ار
ی اور رد .دهد ی
تا قداص ماما تسا هدمآ )ع(
هب ا ی نام نابدرن ناسب ی
م هاگن -ی
اب هک دننک ی
د هلپ اه ی ک ی سپ زا د ی یرگ پ ی هدوم دنوش ،ینیلک(
).1388 سانش ناور و قلاخا ی
، ب ود ره هب دع
ناور ی
نامسج و ی گدنز کبس ی
دراد هجوت ،ناراکمه و فابجک(
).1390 لوا ی ن ب زا رلدآ درفلآ راب ی
ن ناور کبس ناسانش
گدنز ی سپس ،درک حرطم ار طسوت
پ ی ناور وا شرتسگ ی
تفا گدنز کبس نانآ . ی
، لکش گ ی یر کدوک نارود رد نآ ی
،
1. Nastyzay
1. Estagi
4
شرگن یاه لصا ی گدنز کبس ی
، اظو ی ف لصا ی گدنز ی اب اهنآ لماعت و ی
دک ی رگ صفت هب ار ی
ل هدرک ثحب و
رد ار نآ
گدنز کبس تخرد بلاق ی
هافم ،هداد ناشن ی
م شزرا ی تخانش ناسنا و ی
فسلف و ی مامت و هدرک حرطم ار گدنز
ی ار
تروص هب ی
هچراپک وصت هب ی ر شک ی ند د
،ینایواک(
.)1390 لی م و مانتوپ (1
شهوژپ رد )2010 ی
دارفا هک دنداد ناشن
بهذم ی اضر ی ب ت ی یرتش گدنز زا ی یده .دنراد ناراکمه و2
2010( بهذم دارفا هک دنداد ناشن ) ی
اضر ی ت ب ی یرتش
گدنز زا ی بهذم رظن زا هک یدارفا ،سکعلاب و دنراد ی
عض ی ف اضر ،دنرت ی
یرتمک ت گدنز زا
ی .دنراد شهوژپ جیاتن
( ناراکمه و یدنولاد هداد ناشن )1391
یزکرم ریغتم ناونع هب یراتفر و یداقتعا ،یرکف لادتعا زا فارحنا هک دنا
یناور یساسا لکشم ای -
تملاس یگدنز کبس هدیدپ یعامتجا .دیدرگ نییعت یملاسا گنهرف یانبم رب روحم
یرورم ب ر یم ناشن هدش ماجنا تاقیقحت دهد
هک تلع هدمع یاه دح ات ،یزورما عماوج رد ریم و گرم ی
،تشادهب یناهج نامزاس( تسا طبترم یگدنز کبس اب یدایز د و )2013
شیپ ملاس یگدنز کبس کی نتشا -
ینیب هدننک بوسحم یگدنز هب دیما و ندوب رمثرمثم نازیم ،هدنیآ یتملاس و تشادهب یارب یمهم ی یم
دوش
هاف(
3ی ناراکمه و 2009 ،
و اهراتفر تمس هب عماوج تکرح و شیارگ زا تیاکح یلک تانایرج و دنور هنافسأتم .)
کبس ،للاجوروس و گروبسنر( دراد ملاسان یگدنز یاه و شیارگ شیازفا هدش ماجنا تاقیقحت ساسارب و )2013
کبس شریذپ بیاپ شهاک هب رجنم برغ یایند هب قلعتم یگدنز یاه
کبس هب یدن ملاس یاه
یرامیب شیازفا و رت -
گروبسنر( تسا هدش عماوج لک رد طبترم یاه ناراکمه و
،4
.)2011 لع ی مغر مها ی ت سب ی را ز ی دا عت و یی ن یرگ هک
گدنز کبس ی
ور ی اهراتفر ی اهراک ،دراد دارفا فلتخم ی
شهوژپ ی سب ی را مک ی ا رد ی ن هب و هتفرگ ماجنا صوصخ
گدنز کبس صوصخ ی
ملاسا ی ز هک ی دا اش هجوت دروم ی
هتس تسا هتفرگن رارق نیاربانب .
اب هب هجوت نوزفازور شیازفا
ا مهم همه زا و نایوجشناد رد دایتعا نوزفازور شیازفا نآ عبت هب و هعماج رد دایتع رگناریو و برخم یاهدمایپ رت
یم حرطم لاوس نیا ،نایوجشناد رد و هعماج رد موش هدیدپ نیا ایآ هک دوش
بی ن م ی ناز پ ای دنب ی نایوجشناد هب
گدنز کبس ی
ملاسا ی و لاتبا یارب اهنآ دادعتسا و لیامت نازیم ء
داوم فرصم هب نعم هطبار
ی راد ی
؟دراد دوجو رد و
شیپ ییاناوت یملاسا یگدنز کبس هب نایوجشناد یدنبیاپ نازیم ایآ ،تبثم خساپ تروص فرصم هب لیامت ینیب
؟دراد ار یریذپدایتعا و داوم
1. Lima & Putnam
2. Headey
3. Fahey
4. Dhurup
5
1 - 2 - ها :قیقحت ترورض و تیم
رد داریتعا بررخم یاهدمایپ ،دایتعا هب شیارگ نازیم یشیازفا دنور ،هعماج رد دایتعا عویش نازیم ندوب لااب
طیحم رد نایوجشناد یریذپ بیسآ هژیو هب و نیداتعم دوخ و هداوناخ ،هعماج حطس هرجوت تروررض یهاگشناد یاه
یم ناشن ار دایتعا هلأسم هب یدج دهد
شور زا یرایرسب یدرمآراکان و کررت رد دارتعم داررفا تریقفوم مدع . یاره
یم ار لوا حطس رد هناریگشیپ تلاخادم ترورض زین ینامرد نیگنس و هنیزهرپ و مرهم رایسب لماوع زا یکی و دناسر
بیسآ زا یریگشیپ رد رثؤم یم زرین یرورشک نیلوئسم دیکأت دروم هک یعامتجا و یتخانشناور یاه
لارصا ،درشاب ح
یم هعماج حطس رد یملاسا یگدنز کبس جیورت و یگدنز کبس .دشاب
1 - 3 - فادها :قیقحت
- فادها :قیقحت یلک
- لاسا یگدنز کبس هب نایوجشناد یدنبیاپ نازیم نیب طابترا ییاسانش نایوجشناد یریذپدایتعا و یم
- فادها :قیقحت یعرف
-1 هب نایوجشناد یدنبیاپ نیب طابترا ییاسانش اهنآ یریذپدایتعا و یملاسا یگدنز کبس یعامتجا هفلؤم
-2 اهنآ یریذپدایتعا و یملاسا یگدنز کبس یدابع هفلؤم هب نایوجشناد یدنبیاپ نیب طابترا ییاسانش
-3 اهنآ یریذپدایتعا و یملاسا یگدنز کبس یاهرواب هفلؤم هب نایوجشناد یدنبیاپ نیب طابترا ییاسانش
-4 یدنبیاپ نیب طابترا ییاسانش اهنآ یریذپدایتعا و یملاسا یگدنز کبس یقلاخا هفلؤم هب نایوجشناد
-5 اهنآ یریذپدایتعا و یملاسا یگدنز کبس یلام هفلؤم هب نایوجشناد یدنبیاپ نیب طابترا ییاسانش
-6 اهنآ یریذپدایتعا و یملاسا یگدنز کبس یگداوناخ هفلؤم هب نایوجشناد یدنبیاپ نیب طابترا ییاسانش
-7 ب طابترا ییاسانش اهنآ یریذپدایتعا و یملاسا یگدنز کبس تملاس هفلؤم هب نایوجشناد یدنبیاپ نی
-8 اهنآ یریذپدایتعا و یملاسا یگدنز کبس ملع و رکفت هفلؤم هب نایوجشناد یدنبیاپ نیب طابترا ییاسانش
-9 یریذپدایتعا و یملاسا یگدنز کبس یعافد و یتینما هفلؤم هب نایوجشناد یدنبیاپ نیب طابترا ییاسانش
اهنآ
6
-10 اهنآ یریذپدایتعا و یملاسا یگدنز کبس یسانشنامز هفلؤم هب نایوجشناد یدنبیاپ نیب طابترا ییاسانش
ـ 1 ـ 5 هیضرف :قیقحت یاه
ـ یلصا هیضرف قیقحت
:
.دراد دوجو هطبار اهنآ یریذپدایتعا نازیم و یملاسا یگدنز کبس هب نایوجشناد یدنبیاپ نازیم نیب
ـ هیضرف یاه یعرف قیقحت :
-1 هب یدنبیاپ نازیم نیب هفلؤم
ی یعامتجا دورجو طاربترا نایوجشناد یریذپدایتعا نازیم و یملاسا یگدنز کبس
دراد .
-2 هب یدنبیاپ نازیم نیب هفلؤم
یدابع ی دورجو طاربترا نایوجرشناد یریذرپدایتعا نازیم اب یملاسا یگدنز کبس
دراد .
-3 هب یدنبیاپ نازیم نیب هفلؤم
واب ی هر ر یا دورجو طابترا نایوجشناد یریذپدایتعا نازیم اب یملاسا یگدنز کبس
دراد .
-4 هب یدنبیاپ نازیم نیب هفلؤم
یقلاخا ی دورجو طاربترا نایوجرشناد یریذپدایتعا نازیم اب یملاسا یگدنز کبس
دراد .
-5 هب یدنبیاپ نازیم نیب هفلؤم
گداوناخ ی ر
ی یریذرپدایتعا نازریم ارب یملارسا یگدنز کبس طاربترا نایوجرشناد
دراد دوجو .
-6 هب یدنبیاپ نازیم نیب هفلؤم
تملاس ی دورجو طاربترا نایوجرشناد یریذپدایتعا نازیم اب یملاسا یگدنز کبس
دراد .
-7 هب یدنبیاپ نازیم نیب هفلؤم
رکفت ی دراد دوجو طابترا نایوجشناد یریذپدایتعا نازیم اب یملاسا یگدنز کبس .
-8 یدنبیاپ نازیم نیب هب
هفلؤم یتینما ی دورجو طاربترا نایوجرشناد یریذپدایتعا نازیم اب یملاسا یگدنز کبس
دراد .
7
-9 هب یدنبیاپ نازیم نیب هفلؤم
نامز ی سانش ی طاربترا نایوجرشناد یریذرپدایتعا نازریم اب یملاسا یگدنز کبس
دراد دوجو .
-10 هب یدنبیاپ نازیم نیب هفلؤم
لام ی ر ی س زیم اب یملاسا یگدنز کب دورجو طاربترا نایوجرشناد یریذپدایتعا نا
دراد .
1 - 6 - شهوژپ یساسا میهافم و اهریغتم
- یگدنز کبس یملاسا
:
گدنز کبس ی
ش ی هو ا ی سو هب ار دوخ فادها درف هک تسا تباث ًاتبسن ی
هل ی پ نآ ی
م ی گ ی در . ای ن ش ی هو اه گدنز لصاح ی
کدوک نارود ی
د ترابع هب .تسا درف ی
،رگ گدنز کبس ی
ع دعُب ی ن ی مک و
ّی -ت
ذپ ی ر صخش
ّی ت واک( تسا دارفا ی
نا ی 1390 ، .) یتیعماج روظنم ،یگدنز کبس یارب یملاسا ظفل لامعتسا ور نیا زا
ملاسا رظندم هک تسا هک تسا نآ یملاسا یگدنز کبس زا روظنم .نامز ظاحل هب مه ،اوتحم ظاحل هب مه تسا
یمامت ناناملسم ح
تاکر ،یسایس ،یعامتجا و یدرف یاهراتفر و د و یداصتقا ،یگنهرف
ر یگدنز داعبا همه تقیقح
رب ار دوخ و تاروتسد
و میلاعت دننک قبطنم یملاسا یاه هزومآ
( ،یمتاحروپ یگدنز کبس زا روظنم .)1392
هرمن نازیم شهوژپ نیا رد یملاسا رد یندومزآ ره هک تسا یا
شسرپ همان ی گدنز کبس ی
ملاسا ی ( I.L.S.T .)
یم بسک زادنا سایقم .دیامن
ه هلصاف ریغتم نیا یریگ یم یا
.دشاب
- دایتعا یریذپ
: یم دایتعا هب یگدامآ یرظن فیرعت رد زا دنترابع تفگ ناوت
یگژیو یتیصخش یاه صاخ
هک
یم رارق دایتعا هب شیارگ ضرعم رد رتشیب ار درف مواقم ای دهد
یم رت دنک ،ازریم درک(
.)1379 یتایلمع فیرعت زا
ب ترابع یریذپدایتعا ریغتم زا دو
هرمن سایقم رد نایوجشناد هک یا پ و ردخم داوم جنس شرگن
ا همانشسر دادعتس
دایتعا یم بسک من
دو هزادنا سایقم .دن هلصاف ریغتم نیا یریگ
یا دوب .
1 - 7
-
دایتعا هب شیارگ و دایتعا فیرعت
8
ایسب رد هدمع یعامتجا لکشم کی و یناهج نارحب راهچ زا یکی داوم فرصمءوس لکشم اهروشک زا یر
یم بوسحم دوش
رلااسوید(
ناراکمه و1
2008 ، .) یعامتجا مهم تلاکشم زا یکی ناونع هب داوم فرصمءوس هزورما
یم رطخ هب ار هعماج و درف تملاس اهنت هن هک تسا یم درف یقلاخا و یناور طاطحنا ثعاب هکلب ،دزادنا
دوش
نوتاد و سلاگاد(
،2
سباو یاج هب یکشزپ مولع رد .)2001 یم هدافتسا دایتعا ترابع هدام هب یگت
ب .دوش ساسار
هعومجم زا تسا ترابع هدام کی هب یگتسباو اکیرمآ یکشزپناور نمجنا هب هک ییاهراتفر ای و ناگناشن زا یا
یم رجنم درف یناوتان و یگتفشآ کرتشم یساسا یگژیو هس رد ناگناشن هعومجم نیا .تسا بولطمان ًادیدش و دوش
:دنتسه -1 مدع هدام فرصم رب لرتنک
-2 ا دیدش یاهدمایپ دوجو اب موادم فرصم و هرمزور درکراکرد للاتخ
-3 کرت ناگناشن ای و لمحت شیازفا دننام هدام اب یناجیه ای یمسج قابطنا
3کام(
ناراکمه و 2010 ،
.)
یم هتفگ یسک هب داتعم وش
داوم هب یمسج و ینهذ روط هب هک د یم هتسباو ردخم
دوش اولا(
و4
ناراکمه 2013 ،
.)
سج یگتسباو دایتعا یگژیو هس یگتسباو ،یکیژولویزیف ای یم
یم ردخم داوم هب تبسن لمحت و یناور .دشاب
یم رظن هب ردخم داوم فرصم عطق یمسج ای یکیژولویزیف یگتسباو هدناوخ تداع مان هب هک یناور یگتسباو .دسر
یم وراد فرصم یارب موادم و دیدش لیم زا دنترابع دوش یرامخ تارثأ ای و یتحاران زا یریگولج یارب
وا(
5نیرب
2011، ) .
شرگن و اهرواب رد ار داوم فرصم هب شیارگ اهنآ فرصم تبثم و یفنم یاهدمایپ و داوم هب عجار دارفا یاه
هدرک فیرعت دنا
فاکول و کورب(
،6
؛1977 نوسکیرا ،7
هب شیارگ نیاربانب .)1982 یقتسم هطبار داوم فرصم
اب م
هزوح فرصم زا یشان یاهررض ،داوم یعامتجا شریذپ نازیم و ندوب ینوناق زا اهنآ کرد لیبق زا دارفا یشرگن یاه
دراد هریغ و داوم فرصم دنیاشوخ یاهدمایپ و تلااح ای و داوم لاوراس(
،8
رد داوم فرصم هب شیارگ اذل .)1988
شرگن و اهرواب ساسارب دارفا م داوم هب تبسن اهنآ یاه
یم رارق یبایزرا درو دریگ
ناراکمه و یرایرهش(
1392 ، .)
1. Divsalar
2. Douglas, Dutton
3. Mack
4. Alleva
5. O’Brien
6. Brook, Lukoff
7. Erickson
8. Sarvela
9
1 - 8 - ناریا و ناهج رد دایتعا رامآ
هدیدپ دایتعا وج دوپورات رد جیردت هب شیپ لاس رازه شش زا هک تسا یا
هب .تسا هدرک خوسر یرشب عما
یروط ناهج نامدرم زا یعیسو فیط هزورما هک وناخ و هدرب ورف دوخ ماکرد ار
هدا یاهدمایپ هب ار یرایسب یاه
تسا هتخادنا رطخ هب ار عماوج تینما و هتخاس لاتبم شراوگان نیساچ(
ناراکمه و 1
2007 ، .) لماع کی دایتعا
زا شیب هک تسا یعامتجا یرامیب و یناور ،یکیژولویب
%15 موس ود دودح .تسا هداد رارق ریثأت تحت ار تیعمج
مج زا موس کی و لکلا هب داتعم تیع فرصم
دنتسه ردخم داوم ناگدننک کوداس(
ناراکمه و2
2007 ، هب هجوت اب .)
دحتم للم نامزاس شرازگ فرصم ناهج رسارس رد رفن نویلیم 220
مدرم زا یرایسب .دنتسه ردخم داوم هدننک
داوم هنازور فرصم هب زاین یرام ،شیشح ،نییوره ،کایرت نوچمه
دودح .دنراد نیفروم و نییاکوک ،اناوج 160
فرصم رفن نویلیم ،شیشح هدننک
،نییاکوکرفن نویلیم14 ات 9
و کایرت رفن نویلیم12 فرصم نویلیم50
هدننک
دنتسه ییایمیشداوم فلتخم عاونا نتپمک(
ناراکمه و 3
2007 ، لاس رد یمسر رامآ ربانب .) فرصم دادعت2004
دودح ناریا رد ردخم داوم ناگدننک زا شیب اب و دوب رفن نویلیم 4
/5 فرصم نویلیم 2 موادمروط هب هدننک
،یمشاه(
روشکرد نارهت یکشزپ مولع هاگشناد دایتعا تاقیقحت وتیتسنا یشهوژپ نواعم هتفگ قبط .)2004 /3
5
فرصم رفن نویلیم زا شیب و دنتسه ردخم داوم هدننک
/1 و مرج اب هلباقم رتفد شرازگ هب .دراد دوجو داتعم رفن 5
دحتم للم نامزاس ردخم داوم یاهرامآ .تسا ناهج یاهروشکرد تیعمج هب تبسن داتعم نیرتشیب یاراد ناریا
زا ناداتعم یلخاد ات نویلیم 2
،تشادهب ترازو تملاس تقو نواعم هتفگ هب نینچمه .تسا ریغتم نویلیم 4
نیب یکشزپ شزومآ و نامرد ات 5
و دنراد ار ردخم داوم فرصم رابکی لقادح هبرجت روشک رد رفن نویلیم 7 نیا
شناد نایم رد هژیوب داوم نیا فرصم میراذگب دیابن هک تسا یرطخ گنز هنافسأتم .دبای شرتسگ ناناوج و نازومآ
صرق هژیوب و ردخم داوم فرصم تسا ملسم هچنآ یلو ،تسین تسد رد روشک ناداتعم دادعت زا یقیقد رامآ یاه
نیماتفمآ هورگ و یزاتسکا ز رد .تسا شیازفا هب ور روشک رد اه
و یننفت تروص هب هک یدارفا باستحا اب رضاح نام
یم فرصم ردخمداوم هاگ هب هاگ دودح ،دننک
و نویلیم3 فرصم رفن رازه700
هک هدوب روشک رد ردخم داوم هدننک
1. Chassin
2. Sadock
3. Compton
10
دودح و نویلیم1
هورگ نیمه رد اما .دنتسه داوم هب هتسباو و یمیاد داتعم اهنآرفن رازه 200 داتعمرفن رازه250
یقیرزت نیب هک میراد ات5
دنتسه زدیا سوریو هب هدولآ اهنآ دصرد20 ناراکمه و یمارص(
1392 ، .)
1 - 9 - داوم فرصم ضراوع
یناور تلالاتخا یرامآ یصیخشت یامنهار شیاریو نیمجنپ ساسارب (
(DSM-5 داوم هب طوبرم تلالاتخا
لماش چمه ردخم داوم زا هقبط 10
ت و هنادهاش ،نییفاک ،لکلا نو مهو
یم اهاز صم هک ییاهوراد همه .دشاب شیب فر
لاعف ثعاب اهنآ هزادنا زا رد و هدش زغم شاداپ متسیس یزاس
ؤم تارطاخ دیلوت و اهراتفر تیوقت دیلوت و دنشاب رث
تیلاعف و هدش شاداپ متسیس دیدش تیلاعف ثعاب اهنآ یاج هب و دوش هتفرگ هدیدان ریسم نیا رد یداع یاه
تسد اداپ هب یبای لاعف ش
یم ماجنا یقیبطت یاهراتفر قیرط زا متسیس یزاس میقتسم روط هب ردخم داوم .دریگ
یم لاعف ار شاداپ ریسم داوم اما .تسا توافتم شاداپ دیلوت یارب ردخم داوم زا هقبط ره ییوراد مسیناکم .دننک
یم هراشا تذل ساسحا دیلوت و شاداپ متسیس میقتسم روط هب ردخم ا رب هولاع .دوش
نییاپ حوطس اب دارف
ار دارفا زا یخرب رد داوم فرصم تلالاتخا هشیر هک دنشاب ردخم داوم فرصم دعتسم تسا نکمم یلرتنکدوخ یم رییغت داوم فرصم تلالاتخا مهم یگژیو کی .درک هدهاشم اهنآ تدم ینلاوط فرصم زا لبق راتفر رد ناوت
مس زا رتارف تسا نکمم هک تسا زغم یاهرادم رد یساسا راگدنام دیدش تلالاتخا هب لاتبم دارفا رد هژیو هب ییادز
شاب دوش هتشاذگ شیامن هب دیدش فرصم علو و ررکم دوع رد تسا نکمم تارییغت نیا یراتفر تارثا .د (
نمجنا
اکیرمآ یکشزپناور 2013 ،
.) دایتعا شرتسگ ثعاب اهنت هن هک تسا ردخم داوم زا دیدش هدافتساءوس عون کی
یرامیب فع یاه یا دننام ینو گرم خرن شیازفا و لس ،تیتاپه ،زد
و ،تیانج و مرج خرن شیازفا بجوم هکلب ریم
قوف عبانم نتفر تسد زا و یراکیب یم اهروشک هداعلا
حتم تلاایا رد هک یروط هب ،دوش زا شیب هد
/5 نویلیرت 0
یارب رلاد یم فرصم داوم اب هزرابم
دوش ادین(
،1
،یمسج یرامیب کی دایتعا .)2004 یونعم و یعامتجا ،یناور
رتنلااگ(
،2
)2006 .تسا شیپ وکابنت و نوتوت زا دارفا هدافتسا یارب لاسره ریم و گرم نویلیم 5
تسا هدش ینیب
لاس رد نازیم نیا هک هب 2025
یم رفن نویلیم10 دسر
یزور(
ناراکمه و3
2007 ، نویسرگر لیلحت و هیزجت .)
یم ناشن یرامیب نیب میقتسم طابترا دهد
،هناثم ناطرس ،لس ،مسآ ،تیشنورب ،هفرس ،یرم ناطرس دننام ییاه
1. Nida
2. Galanter
3. Rozi
11
دراد دوجو راگیس فرصم و گرزب هدور ناطرس یمیحر(
ناراکمه و دار 1387 ،
درف اب هک یناکدوک لاح نیمه رد .)
یم یگدنز یراگیس یم رارق یرامیب ضرعم رد تدش هب دننک
دنریگ اتسوپاک(
ناراکمه و1
2007، .)
1 - 10 - ب لماوع دایتعا زور
تسا ،سفن هب دامتعا مدع ،ییوج تذل ،یرامیب ،یگدرسفا ،یونعمرقف لماش یدرف لماوع سوت مدع ،للاق
هع
.تسا مک داوس ،یگدنز تلاکشم زا رارف ،یدیماان ،تیصخش اخ یریگرد ،هداوناخ وضع دنچ ای کی زا ردخم داوم هب دایتعا هلمج زا یطیحم لماوع
،هداون مدع تراظن
ردام و ردپ یراکیب ،ردام و ردپ طسوت کدوک .تسا ردام و ردپ مک داوس و )ناردپ(
لماوع یمرگرس ،ناتسود ،هسردم لماش یعامتجا شریذپ مدع ،یراکیب ،ملاسان یاه
،یگنهرف رقف ،یعامتجا
.هدشن لرتنک ترجاهم و تیعمج دشر تماقا لماش یداصتقا لماوع و ایفارغج لوهس ،ردخم داوم کیفارت یاهریسم یکیدزن رد
سرتسد ت اوم هب ی
د
یراکیب و یداصتقا نارحب ،رقف ،ردخم
،یدمحم و یسنوی(
.)2006
1 - 11 - دایتعا زورب رد روشک ییایفارغج تیعضو شقن
،ناتسناغفا زرم رد ناریا ییایفارغج ظاحل زا کایرت هدننکدیلوت روشک نیرتگرزب
م و بط ردخم داو یعی
هک
یم دیلوت لاس رد ردخم داوم نت 3000 فرصم نیرتگرزب ناونع هب دنک
یم هتخانش ناهج رد کایرت هدننک دوش
ناراکمه و یجارس(
1388 ، هدمع زکارم اب ناریا یراوجمه .) هاتوک رد نتفرگرارق و دیلوت
زنارت ریسم نیرت تی
یپ بجوم هدش ردخم داوم قاچاق تیعضو یگدیچ
هنوگ هب ،تسا ک یا
ا تادیهمت مغر هب ه ش ذاخت
داعبا رد هد
هنماد نوگانوگ تسا هتفای شرتسگ ناناوج هژیوب نوگانوگ راشقا رد دایتعا
ناراکمه و یناما(
1384، .) اهدروآرب
یم ناشن بیسآ میقتسمریغ و میقتسم رادقم هک دهد
ک رد ردخم داوم قاچاق رد یداصتقا و یعامتجا یاه روش
تسا رلاد نویلیم700 یرفس(
ییاقآ تجاح ناراکمه و
2012 ، ) .
1. Kapusta
12
1 - 12 - نایوجشناد رد دایتعا
شیارگ رد راذگریثأت لماوع و للع یسررب سپ ،تسا یعامتجا تاعوضوم نیرتمهم زا یکی دایتعا هک اجنآ زا
یمن ار داوم فرصمءوس .تسا تیمها یاراد داوم فرصم هب ناد یعامتجا ای یناور ،ینامسج یلکشم ًافرص ناوت
تس
تسناد لکشم نیدنچ لماعت هجیتن یتسیاب ارنآ شیادیپ و داوم فرصمءوس یلم هسسوم(
،1
نیا نایم رد .)2007
هورگ یم داجیا ار یصاخ ینارگن هاگشناد نایوجشناد یتشادهب تاداع اه ناشن اهنآ هک ییاجنآ زا ،دنک
شخب هدنهد
هدمع نتسه ناوج تیعمج زا یا هلحرم رد و د
دنتسه یگدنز زا یا قافتا اهنآ یگدنز هویش رد یمهم تارییغت هک
یم دتفا ارییرودام(
ناراکمه و2
2009 ، نییعت یارب دایز لامتحا هب دشاب هتشاد یتباث لاور تارییغت نیا رگا .)
تسا رثؤم درف هدنیآ تملاس لاراو(
-
3وتام ناراکمه و 2012 ،
نایوجشناد لیامت یارب لماع نیرتمهم یگدرسفا .)
فتسا هب هاگشناد یم وربور نآ اب تلایصحت لوط رد نایوجشناد نیا هک یناور تلاکشم .تسا ردخم داوم زا هدا
دنوش
روضح ،بولطمان تماقا لحم ،دوخ هدنیآ دروم رد دیما نداد تسدزا نوچمه ا کی رد اهنآ همه
تلاکشم و قات
رطخ لماوع یگنهرف تسا ردخم داوم هب اهنآ لیامت یارب
ناراکمه و یراتس(
2013، د .) نانز رد لکلا فرصم ر
نایوجشناد و لهأتم هویش رد یراتخاس تاریثأت هاگشناد
یم هدید یگدنز کبس یاه نیرتیوق ندیشک راگیس .دوش
هویش کبس یاه هدش هتخانش نییاپ یداصتقا و یعامتجا یاههورگ نایم رد ملاسان یگدنز
ماهرکوک.یس( تسا
4
2005، .)
1 - 13 - یگدنز کبس
دهب نامزاس کبس یناهج تشا
یم راتفر فیرعت لباق و صخشم یاهوگلا ار یگدنز نیب لماعت زا هک دناد
یگژیو تیعقوم و یعامتجا طباور شنکمهرب ،صخش یاه یعامتجا و یطیحم یاه
- یم لصاح یداصتقا دوش
5رک(
2000، رلدآ درفلآ راب نیلوا .) (6
رلدآ هاگدید زا .درک حرطم ار یگدنز کبس حلاطصا )1922 هشیر
یاه کبس
شرگن ،هداوناخ یداصتقا و یعامتجا تیعضو ،رهاظ و یتملاس :زا دنترابع یگدنز و هداوناخ ماظن ،یرورپدنزرف یاه
1. National Institute of Drug Abuse
2. Madureira
3. Varela-Mato
4. C. Cockerham
5. Kerr
6. Adler
13
یتیسنج شقن
،ینایواک(
لماعت زا یگدنز کبس .)1388 لاس یعامتجا یاه
یم هتخومآ یگدنز هیلوا یاه .دوش
رد یگدنز کبس هک دوب دقتعم رلدآ ای4
م نانچنآ یگلاس 5 یم لکش مکح
لکشم نآ ندادرییغت ًادعب هک دریگ
تسا
،یدمحمدیس(
یعامتجا ریسم رد ناکدوک .)2013 هبرجت زا ندش
هجیتن دوخ یلعاف یاه یم یریگ
و دننک
هشقن یم یگدنز کبس ای ینهذ یاه یم کمک گرزب یایند اب ندش هجاوم رد اهنآ کچوک نم رب هک دنزاس
دنک
،هدازیلع(
ز کبس موهفم .)1382 ناونع هب یگدن
هعومجم یگژیو زا یا یتیصخش یاه
روط هب درف ره هک تسا
لاس رد ینهذ یارب هداوناخ یعامتجا تفاب رد یدرف هتفای ماظن هراوحرط یعون بلاق رد ار نآ یکدوک هیلوا یاه
یم یحارط دوخ یگدنز کبس درف هک دوب دقتعم رلدآ .دنک
رد ار شا لح رد ار کمک نیرتشیب هک ییاهاج
م یم شرتسگ دراد یگدنز فیلکت هس هب طوبرم تلاکش :زا دنترابع فیلاکت نیا .دهد
اب یعامتجا لباقتم شنک
تیمیمص و ندوب دنمدوس ای ندرکراک ،نلااسمه
1نرک(
2008 ، زا ار درف ره یگدنز کبس شناوریپ و رلدآ .)
لکش هب شراثآ و اهدمایپ ات یریگ هدرک هیبشت تخرد کی
1:دنا - هشیر نیا یاه هشیر نامه تخرد
کبس یاه
لکش هک تسا یگدنز یم نایب ار نآ یریگ
2.دنک - شرگن و تاداقتعا هرابرد تخرد نیا هقاس درف یلک یاه
لماش(
) هریغ و یراتفر یگدامآ یتح و فطاوع و تاداقتعا .تسا
-3 هخاش اه هخاشرس و یگدنز فیاظو تخرد نیا یاه
او یگدنز کبس تقیقح رد .دنتسه ش نامه یعق
هخا هخاشرس و اه ( تساه
،عناق لضاف یگدنز کبس .)1391
هدننک تیاده بوچراچ یم یدعب راتفر یارب یا
ام .دوش لماعت هب نآ تیه دلوت بیترت هب ًاصوصخم ،یعامتجا یاه
دلاو هطبار تیهام و هداوناخ رد درف -
یم هک یطیارش زا یکی هک دیروایب رطاخ هب .دراد یگتسب دنزرف هدقع هب دناوت
ح رجنم تراق هدش تلفغ ناکدوک .تسا تلفغ ،دوش
یم تراقح ساسحا یگدنز تایرورض اب ندمآرانکرد و دننک
یب نارگید هب نیاربانب یم دامتعا
یم تموصخ اهنآ هب و دنوش ،ییوج ماقتنا اهنآ یگدنز کبس هجیتن رد .دنزرو
یم ساسحا هک یزیچ ره نتفرگ و نارگید تیقفوم زا ندش تحاران آ قح دننک
یم لماش ،تساهن دوش
،یدمحمدیس(
یم دوجو هب ار یگدنز کبس درف هک دوب دقتعم رلدآ .)2013 شنم و تیصخش ،دوخ ام .دروآ
یم دوجو هب ار شیوخ تایبرجت .درب راک هب یگدنز کبس اب فدارتم رلدآ هک دنتسه یتاحلاطصا اهنیا :میروآ
یمن لکش لعفنم تروص هب ار ام یکدوک تایبرجت نیا .دنهد
هب تبسن ام رایشه شرگن هزادنا هب دوخ یدوخ هب
یمن مهارف تیصخش دشر یارب ار یلماک هیجوت طیحم و تثارو هک دوب دقتعم رلدآ .دنرادن تیمها اهنآ هب .دننک
هوحن نآ یاج یم ریبعت ار تاریثأت نیا ام هک یا
لیکشت ار یگدنز هب تبسن ام شرگن قلاخ راتخاس یانبم ،مینک
1. Kern
14
یم رلدآ .دهد یره هب هک تشاد داقتعا دازآ هدارا دوجو هب
یم ناکما ام زا ک ییاناوت ات دهد
دادعتسا هک یتایبرجت و اه
یم مهارف ام یارب یعامتجا طیحم و یکیتنژ هب رلدآ هکنیا اب .میروآ دوجو هب ار یبسانم یگدنز کبس ،دننک
یعت ام یارب ام یگدنز کبس هک تشاد دیکأت یلو ،درکن هراشا تاییزج ار نآ نامدوخ ات میدازآ ام :تسا هدشن نی
یگدنز کبس هکنیا زا دعب اما .میروآ دوجو هب و مینک باختنا یم تباث یگدنز لوط رد ،دش داجیا
دنام
،یدمحمدیس(
زتاو و سیول .)2013 (1
ریاس زا رتشیب یرلدآ یگدنز کبس تاعوضوم هک دنداد ناشن )2004
کلا اب طبترم یاهراتفر رارکت اهریغتم یم ینیب شیپ ار لکلا فرصم و ل
.دنک
1 - 14 - رلدآ رظن زا یگدنز کبس عاونا
تلاکشم نوچمه یناگمه تلاکشم ندرک لصف و لح یارب ار یساسا یگدنز کبس راهچ رلدآ هب طوبرم
راتفر :درک حرطم تبحم و قشع تلاکشم ،یلغش تلاکشم ،نارگید لابق رد ام
-1 هطلس پیت
2وج گن پیت نیا : هب هجوت نودب یدرف نینچ .دراد مک یعامتجا یهاگآ اب مکاح ای وج هطلس یشر
یم راتفر نارگید یم هلمح نارگید هب پیت نیا یطارفا عون .دنک
یم زیتس هعماج ای راکهزب ،رگرازآ و دنک عون .دوش
یم ردخم داوم هب داتعم ،یلکلا ،پیت نیا کانرطخ رتمک دوش
یم یشکدوخ ای دقتعم اهنآ :دنک
ندرک هلمح اب هک دن
یم همدص نارگید هب ناشدوخ هب .دننز
-2 هدنریگ پیت جیار رلدآ رظن زا هدنریگ پیت :3
وا تیاضر بابسا نارگید هک دراد عقوت ناسنا ،تسا پیت نیرت
دنشاب یم هتسباو نارگید هب نیاربانب و .دنوش
-3 یرود پیت
4وج یرود پیت : ه یگدنز تلاکشم اب ندش وربور یارب وج
یمن یشلات چی اب یدرف نینچ .دنک
یم یرود تسکش لامتحا هنوگ ره زا تلاکشم زا ندرک بانتجا .دنک
یمن اهنآ .دنرادن یگدامآ هرمزور یگدنز تلاکشم اب ندرک هلباقم یارب پیت هس نیا یراکمه نارگید اب دنناوت
نهبان راتفر هب یلمع یایند و اهنآ یگدنز کبس نیب داضت و دننک اج
یم رجنم ر ناور تروص هب هک دوش
یروجنر و اه
ناور یشیرپ هولج اه یم رگ یعامتجا هقلاع رلدآ هک دنتسه یزیچ دقاف اهنآ .دوش .دیمان5
1. Lewis, Watts
2. dominant type
3. getting type
4. avoiding type
5. social interest
15
-4 هعماج لاح هب دیفم پیت لمع اهنآ یاهزاین اب قباطم و هدرک یراکمه نارگید اب ،هعماج لاح هب دیفم پیت :1
یم
ًلاماک بوچراچرد دارفا نیا .دنک هقلاع هتفای دشر
یم هلباقم تلاکشم اب یعامتجا ،یدمحم دیس( دننک
.)2013
1 - 15 - هفلؤم یگدنز کبس یاه
تعا رلدآ یب تیلک ینعی یگدنز کبس تشاد داق یگدنز یمومع یاهدنیآرف همه هک یگدنز یدرف و اتمه
،رلدآ( دنراد رارق نآ لیذ ا یلامجا یتفایرد و حرط یگدنز کبس .)1956
هار و راذگ لاحرد دنیآرف ،ناهج زا تس
تیدودحم و طیحم اب ندمآرانک زا لصاح تسا یتیقلاخ ،فده هب یبایتسد و یگدنز یدرف و اتکی هار .تسا یاه
،نارگید و یظوفحم( نآ یودهم زا لقن هب ؛1378
،ینک یرما هکلب ،تسین شنم و راتفر یگدنز کبس .)1386
نا تایبرجت و اهراتفر همه هک تسا یم تیاده دحاو ار یناس
لکش یدرف شنم و یوخ هطساو هب دوخ و دنک
یم یم هک ییاههار زا یکی .دریگ ادنمشیدنا رظن زا یگدنز کبس موهفم زا یرتهب کرد هب ناوت
،تفای تسد ن
هفلؤم و رصانع یسررب ناونع هب اهنآ زا دوخ تاقیقحت رد ای و هدرمشرب یگدنز کبس یارب ناشیا هک تسا ییاه
خاش هدرب هرهب هص یم بوسحم یگدنز کبس ینیع قادصم هک تسا یروما هفلؤم زا روظنم اجنیا رد .دنا
.دنوش
هدش داهنشیپ یگدنز کبس رب رثؤم لماوع ناونع هب ناققحم یوس زا هک یروما نیاربانب نازیم دننام یدراوم(
نلبو و لمیز هک یرصانع .تسا هدشن هتفرگ رظن رد هفلؤم )تلایصحت و دمآرد دای اهنآ زا دوخ راثآ رد ربو و
هدرک ییارآدوخ ،هیذغت هویش زا دنترابع ،دنا نکسم عون ،)دم زا یوریپ ،کاشوپ عون(
و یرامعم ،نویساروکد(
لمح هلیسو عون ،)هیثاثا و
تاقوا نارذگ هویش ،لقن رافطا ،حیرفت و تغارف
بیجن زا یکاح یاهراتفر(
تسد ای یگداز
د راگیس ندیشک ،یزابلد و کبس زا رلدآ فیرعت زا هک نانچنآ .)اهنآ شیارآ و نامدختسم دادعت ،یمومع لفاحم ر
یم فده یوس هب شتکرح و درف تاساسحا و راکفا و راتفر همه لماش ار یگدنز کبس وا تسا مولعم یگدنز .دناد
یم یگدنز کبس رب ینتبم هیلوا ینادیم تاقیقحت نیرتمهم رد نیپاچ یاهراک هب ناوت
1935 ( و ) لوساو 1940 ( )
هولج رگید و نمیشن قاتا لیاسو ،هناخ عون ،تنوکس لحم یسررب رب یلصا هیکت اهنآ رد هک درک هراشا یاه
ینیع دوب تلزنم و ناش زلیس(
ناراکمه و2
1991 ، کلاک .) ناراکمه و 3
1976 ( ) عمج کی رد دروم رد یدنب
هصخاش یاهراتفر هب هاجنپ ههد رد یگدنز کبس هعلاطم دروم یاه یدرف تاحیجرت زا یکاح هک یفرصم یصخش
1. socially useful type
2. Sills
3. Glock
16
یم هراشا تسا شزرو و یحیرفت ،یگنهرف عیانص زا هدافتسا هوحن لثم یدراوم :دنک
ندرک یزاب هوحن ی سابل و
،ناراکمه و زلیس( ندیشوپ عمج رد نورگ .)1991
کبس هعلاطم رد ار مهم لماع دنچ دوخ یدنب یگدنز
یمرب ،سابل عون ،فرصم یاهوگلا ،درمش شرگن ،تبحص هوحن
لا و اه هقلاع زکرمت طاقن هب طوبرم یاهوگ رد یدنم
شزرو و اهرنه ،شزومآ ،یتسرپ نهیم ،هداوناخ ،نید ،تینلاقع ،یسنجروما دننام گنهرف ،ندرگ( اه
هب ؛1963
یودهم زا لقن ،ینک
هبنج )یعامتجا ماظن( دوخ روهشم باتک رد زنوسراپ .)1386 حرطم ار یگدنز کبس زا ییاه
یم دارفا یگدنز کبس اهزور نآ رد و تسا نردم یروانف زا یشان هک دنک هداوناخ صوصخ هب(
هداد یم ناشن ار )اه
نیب زا هب هجوت اب تسا دقتعم وا .نویزیولت و ییوشسابل نیشام ،لاچخی ،هداوناخ یاهوردوخ لثم یدراوم :تسا کلام نیا زا رگید مدختسم زا هدافتسا جاور نتفر یمن اه
ناوت زا هدافتسا دروم رد ار تارییغت نیمه وا .درب هرهب
یم شرازگ هقیتع ایشا زنوسراپ( تسا هدرک گنت یتنس یاهرایعم یارب ار هصرع رگید ندوب نردم هک ارچ .دنک
،1
هفلؤم زنیتسا و نوسلرب .)1964 لوپ بسانم فرصم هوحن و تایقوذ و تغارف تاقوا رد ار یگدنز کبس یاه
یم یدراوم :دنیوج شاعم بادآ ،سابل و یرهاظ عضو هب یگدیسر لثم
یمرگرس ،یتخانش ییابیز هقیلس ،تر اه
و سینت ات هتفرگ ناگوچ و یراوس قیاق زا یشزرو ،یحیرفت زا معا(
یندروخ )گنیلوب شک تلاکش زا( اه
نیریش راد
مرن عون ات هتفرگ رنیتسا ،نوسلرب( )نآ خلت و
،2
یم نورب رجار .)1964 توافت :دیوگ
اه رد یگدنز کبس رد
یب تیمها یشوپ زرط و تاملک باختنا ات هتفرگ دلااس ندروخ و ندیشون تداع زا .تسا هتفرگ لکش اهزیچ نیرت ند
هویش نینچمه ،نتسش تداع و .)تفاظن و ییوشتسد دروم رد اهنآ هب یریگتخس نازیم ًلاثم( ناکدوک تیبرت یاه
زیم و یسایس و یبهذم ،یتشادهب ،یسنج یاهراتفر نوارب( یناور ای یبصع نا
،3
نو .)1965 کبس رصانع نتوه
یم فیصوت نینچ هداوناخ رد ار یگدنز ندیشوپ سابل عاونا ،یرنه ایشا ،هیثاثا :دنک
تلاآ ،یندناوخ داوم ،اه
رد هچ ،رمارگ و تاملک رد هچ( هناخ رد ندرک تبحص عون ،تخپ شور ،تابورشم و اذغ رد هقیلس ،یقیسوم )اهوگتفگ نیوانع مکارت ،کدوک تیبرت یاهشور و طباوض ،نادنزرف اب طباور ،یدنب هجدوب ،تغارف تاقوا نارذگ عون
میرح هدودحم( لحم و هناخ رد نکاس تیعمج یم نییعت ار تلاماعت و ادصورس نازیم و یصوصخ یاه
و عون ،)دنک
،نتوه نو( لاغتشا یاهیگژیو نوسمات
،4
.)1970
1. Parsons
2. Berelson, Steiner
3. Brown
4.Van Houten, Thpmpspn
17
1 - 16 - أت لاس یور یگدنز کبس ریث یناور و یمسج تم
ینامرد ناور هب کمک رد ار ملاسان یگدنز هویش لماوع تیمها ناور تملاس ناصصختم صاخروط هب یاه
هتفرگ مک تسد ددعتم یمها نینچمه و دنا
نامرد یارب ار ملاس یگدنز هویش ت و یناور شرورپ یارب صاخ یاه
هنیهب و ظفح یارب و یعامتجا هافر تیفرظ یزاس
یاه یم یگدنز هویش لماوع .یبصع و یتخانش نییعت دناوت
یرامیب نردم عماوج رد .دشاب یناور و یمسج تملاس یوق هدننک دنتسه ریم و گرم لماع هک تخس یاه
یبلق تلالاتخا نوچمه -
یم نییعت یگدنز هویش زا تدش هب رضاح لاح رد ناطرس و تباید ،یقاچ ،یقورع .دنوش
شکراگیس لماع راهچ رد توافت هدمع ریثأت ییاذغ میژر و لکلا فرصم ،یندب تیلاعف ،ندی
و دراد ریم و گرم رب یا
توافت یتح یم یگدنز هویش رد کچوک یاه
وک( دنک داجیا تملاس رد ار هدمع توافت کی دناوت ناراکمه و1
،
یم یگدنز کبس رییغت .)2008 دشاب هتشاد عماوج و نارگنامرد ،نارامیب یارب ینامرد یایازم دناوت
کبس رییغت .
یم یگدنز ک نییارش بلصت ،تاتسورپ ناطرس دوبهب رد دناوت
ینامردناور رد رثؤم لماع و رنور یارب ینامردوراد ای و
یلروتارف( دشاب رثؤم یگدرسفا نوچمه تلالاتخا یخرب ناراکمه و2
2008 ، هکسیپ ؛ ناراکمه و3
2008 ، وهدیس ؛ و4
ناراکمه 2009 ،
رد یگدنز کبس رییغت هجیتن رد .) دوبهب رد نارامیب یزاسدنمناوت یارب و هیوناث ،هیلوا یریگشیپ
شلاو( تسا هتفرگ رارق رصاعم یکشزپ هجوت دروم دوخ یتملاس و
،5
یفنم لماع دنچ یگدنز کبس رییغت .)2011
وراد زا رتمک یبناج ضراوع یلو ،تسا دازآ هویش نیا رد ندز بسچرب ینامردوراد و ینامردناور فلاخرب .دراد ینامرد رگنیمآ( دراد ار ،6
امیب رد یهجوت لباق هیوناث یایازم یگدنز کبس رییغت .)2010 نار
تملاس رد صوصخب
یم داجیا اهنآ یگدنز تیفیک و سفن هب دامتعا ،یمسج زدنلسید( دنک
،7
کبس هویش تشه رد رییغت سپ .)2009
یرفت ،طباور ،تعیبط رد ندنام ،ییاذغ میژر ،هیذغت ،شزرو :تسا رثؤم یگدنز تیریدم و شمارآ ،یمرگرس و ح
یریگرد ،سرتسا ،شلاو( نارگید هب تمدخ ،یونعم و یبهذم یاه
یرایسب یارب یونعم و یبهذم ینارگن .)2011
زا شیب .دنتسه یتایح و مهم نارامیب و دارفا زا
%90 نیا .دنتسه یونعم و یبهذم لامعا ریگرد ناهج تیعمج
سرتسا اب هلباقم یارب مهم لمع کی هویش یرامیب و
یم نارامیب رتشیب و تسا اه هفرح تشادهب یارب هک دنیوگ
یا
1. Khaw
2. Frattaroli
3. Pischke
4. Sidhu
5. Walsh
6. Amminger
7. Deslandes
18
امعا تیمها و جاور یارب هجوت مدع نیا .دنتسه یبهذم لیاسم لابند هب دوخ هیام تسا نکمم یونعم و یبهذم ل
أت یدوجو قیمع لیاسم و یشخبرثا و ینامرد طباور و تملاس و یگدنز کبس رب یرایسب ریثأت هک ارچ ،دشاب فس
گنییوک( دراد رارق ،1
حرطم ار ناور تملاس و یبهذم تکراشم نیب هدیچیپ هطبار یهجوت لباق تاقیقحت .)2009
هدرک تلالاتخا شهاک نینچمه و ییوشانز تیاضر و هطبار ،ناور تملاس شیازفا لماش ناور تملاس یایازم .دنا
ءوس ،یگدرسفا ،بارطضا دننام یم رظن هب .یشکدوخ و داوم فرصم
ب دسر یبهذم تکراشم ،یمسج تملاس یار
اب دارفا یگدنز کبس .صاخ یاهریم و گرم و لااب نوخ راشف لثم صاخ تلالاتخا یارب نینچمه و دشاب دنمدوس شزرا یگدنز یگتفایانعم رد یبهذم یاهراتفر .دراد دنویپ اهنآ یونعم و یناور ،یحور ،ینامسج تملاس تیعضو لیبق زا ییاهراتفر .دراد تبثم لکوت
یم ترایز و ادخ هب دنناوت
شرگن هب قیوشت و دیما داجیا قیرط زا تبثم یاه
،یضویع( دنوش درف یونعم و ینورد شمارآ بجوم تکرش یبهذم مسارم رد هتفه رد رابکی هک یناسک .)1390
یم یم یگدنز دننک تکرش دنرادن لیامت هک یناسک زا رتشیب لاس تفه ،دننک ،شلاو( دننک
.)2011
1 - 17 - بس یملاسا یگدنز ک
یسو و قیمع راثآ و ینوگرگد ،یهلا تیاده زا یعون ناونع هب نید هشیدنا رد ار یع
و ناسنا حور دیدپ اه
یم تخانش ماظن هک ینوگرگد نیا وترپ رد .دروآ شزرا
