نقش رنگ در پیکرک های انسانی دوره ی نوسنگی

یـناسنا یاه کرـکیپرد گـنر شقن یــگنسون ی هرود

2نایریرح سگرن   ،^1*کلسم ملاسا امیر رتکد

.ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،ابیز یاهرنه سیدرپ ،یمسجت یاهرنه هدکشناد یملع تئیه وضع ¹ .ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،ابیز یاهرنه سیدرپ ،یمسجت یاهرنه هدکشناد یملع تئیه وضع ²

)90/9/6 :ییاهن شریذپ خیرات ،90/4/21 :هلاقم تفایرد خیرات(

هدیکچ

یتمیق یاه گنس هب نیزم یاه ههلا یاه سیدنت نیتسخن زا .دراد ینلاوط سب یتمدق یزاس همسجم رد گنر دربراک ی هنیشیپ نیرتشیب ،هتسشن تلاح رد آبلاغ و هنیدام یاه کرکیپ .رصاعم یاه همسجم ات یعیبط یاه گنر اب اهراغ نورد شوقن و نیگنر و یاه کرکیپ نیا ناریا رد .دنا هدش هدید یگنر تروص هب دایز نادنچ هن یدراوم رد هک دنهد یم لیکشت ار یگنسون ی هرود یاه کرکیپ رگید یگنر یاه کرکیپ اب یکرتشم هوجو هاگ هک دنا هدش ادیپ هتخوس رهش و هپت کینای ،زوریف یجاح ی هپت نوچ یقطانم رد رتشیب یگنر و یغانج ،یگازگیز طوطخ نوچ یفلتخم شوقن بلاق رد اه کرکیپ نیا رد گنر .دنراد هیکرت رد کویوه لتچ نوچ ایند یناتساب قطانم ندشرتابیز هچ ره هب اهنت هن ینیئزت شوقن و گنر زا هدافتسا .تسا هدش هدافتسا دنتسه نیدامن رتشیب هک یا هدش هتخانش شوقن ای و جاوم ینابز زین یگنسون نارود یاه کرکیپ رد گنر .دومن یم مهارف میهافم لاقتنا یارب ار یبسانم رتسب هکلب دش یم رجنم فورظ و ایشا و اهرواب و دیاقع ،یگدنز رد گنر مهم هاگیاج .دهد یم شیامن ار گنهرف ره صاخ دیاقع و اهرواب ،میهافم هک دیآ یم رامش هب نیدامن .دهد یم لیکشت ار شهوژپ نیا یلصا یاوتحم ،تسا رادروخرب نیدامن یتیصوصخ زا رتشیب هک یگنسون ی هرود ناسنا رنه رد ًاتیاهن

یدیلک یاه هژاو .یگنسون هرود ،نیدامن شوقن ،یناسنا یاه کرکیپ ،گنر

.E-mail:rima_5151@yahoo.com ،021-88753520 :ربامن ،021-61112505 :نفلت :لوئسم هدنسیون*

فیصوت ،ناهج یریگ لکش رد هک تسا یعازتنا یا هدیدپ گنر شناد .تسا رادروخرب یدایز رایسب تیمها زا یرصب تاطابترا و نآ ماهلا اب هک -فلتخم یاه هصرع رد نآ زا هدافتسا و گنر ی هیهت :دراد نهک رایسب یاه هتشذگ رد هشیر - تسا هتفرگ لکش تعیبطزا ،ناهایگ رد گنر عونت و ناگراتس ،دیشروخ ،هام رون ی هدهاشم یسرتسد ی هزیگنا اب ناسنا دش بجوم ناولا یاه كاخ و ناروناج مدق یعونصم و یعیبط یاه گنر ی هیهت یپ رد ،رون و گنر هب تنوکس لحم و ندب نییزت روظنم هب ًافرص ادتبا رد هک گنر .درادرب هب تعیبط زا یرادربوگلا و نامز تشذگ اب ،تفر یم راک هب ناسنا .دش لیدبت ،تفرگ مان رنه اهدعب هچنآ یریگ لکش رد مهم یلماع رد نیدامن و ینیئزت ،راذگریثات یرصنع ناونع هب گنر زا هیلوا ناسنا داسجا یزیمآ گنر و ندب یبوکلاخ :درب یم هرهب یفلتخم یاه هنیمز یشاقن و یبهذم یاه نییآ و اهرواب هب مارتحا ای و نیئزت روظنم هب ناسنا .تفرگ یم تروص تعیبط رب رتشیب طلست روظنم هب اهراغ ندشرتابیز هچ ره هب ینیئزت شوقن و گنر کمک هب وس کی زا هیلوا ار یگنر شوقن رگید یوس زا و تخادرپ یم فلتخم فورظ و ایشا نایم نیا رد .دوب هتفای نیدامن میهافم لاقتنا یارب بسانم یرتسب ناسنا یرادرب هرهب یاه هنیمز نیرت مهم زا اه كرکیپ یزیمآ گنر .تفرگ یم تروص یفلتخم نونف اب هک دیآ یم رامش هب گنر زا هیلوا و ینیئزت یشوقن بلاق رد هاگ و لقتسم هاگ زین اه كرکیپ نیا هب گنر

.دش یم قاحلا نیدامن هژیو هب رد یریگمشچ یاه تهابش هاگ ینامز و یناکم ی هلصاف مغریلع دوخ نیا .دوش یم هدهاشم اه كرکیپ نیا تخادرپ و تخاس ی هوحن یاه گنهرف رد ناسنا یاهرواب و تاداقتعا كرتشم هوجو رب یدح ات سونو ی هرکیپ ود رد تهابش نیا هچنانچ .دراذگ یم هحص فلتخم رد گنر .دوش یم هدید ¹كویوه لتچ رد یروراب ی ههلا و بارس هپت طوطخ ،یگنر رپوت ریاود نوچ یفلتخم شوقن بلاق رد اه كرکیپ نیا یفلتخم یاه شقن و یردبرض هاگ و جاوم ای یقانج ،یگازگیز فلتخم هدهاشم روفو هب تسا دیشروخ زا یدامن هک هتسکش بیلص نوچ زمرق یگنس سیدرس ،²زوریف یجاح رد یگنر ی هرکیپ .دوش یم رد یگازگیز طوطخ هب نیزم ی هداتسیا كرکیپ و ³هپت کینای رد گنر هک دنتسه ناریا رد یگنر یاه كرکیپ یاه هنومن نیرت مهم زا ناتسرل .دنا هدرک هدافتسا اهدامن و میهافم لاقتنا روظنم هب شوقن و گنر زا زا نیا زا شیپ یگنر یاه كرکیپ زین و اه هرکیپ یسررب و هعلاطم هک نیا لاح .تسا هتفرگ تروص سانش ناتساب نیصصختم یوس یرادرب هرهب ییارچ هب خساپ و راثآ نیا یدنب هقبط شهوژپ نیا رد .دریگ یم رارق قیقحت دروم یزاس همسجم رظن هطقن زا گنر زا اهنآ

هتشذگ رد ،گنر زا راشرس ِتعیبط اب یگدنز گنتاگنت طابترا و دوش هجاوم اه گنر زا یعیسو فیط اب هیلوا ناسنا دش یم بجوم .دومن یم بیغرت طیحم ِییامنزاب و دیلقت هب ار وا ییابیز و عونت نیا شنوماریپ ریواصت زا یرایسب ،یعیبط یاه گنر هب یسرتسد اب وا ،گنس و كاخ عاونا .تخاس یم راگدنام مجح و یشاقن بلاق رد ار هیهت عبانم نیرت مهم زا ناهایگ ،اه خی ینیشن بقع اب و ناروناج و جاع ،فدص ،نیگنر یاهبنارگ یاه گنس هب یسرتسد .دندوب گنر رامش هب همسجم رد گنر زا هدافتسا یاه هنیمز رگید زین اهنآ دننام .دمآ یم دیسکا زا یا هوهق و درز ،یجنران -زمرق ،یتروص ،هریت زمرق زا یناوغرا ،ندعم گنس زا نشور یبآ ،⁴تیتامه و فرگنش نهآ زا هک یلآ هایس گنر و یعیبط برس زا یبرس یرتسکاخ ،میزینم رد هک دنتسه یعیبط یاه گنر نیرت مهم زا ،دنا هدش هتخاس هدود و یناسنا لیامش ،تسد راثآ و یسدنه لاکشا نوچ ییاه هیام شقن دنا هدش رهاظ )وهآ و گنلپ ،سکرک لیبق زا اه هدنرپ ،اهواگ ( یناویح .)206 ،1389،رتراک کم(

صاخ ییاه فرظ رد ار هدمآ تسدب یاه هنادگنر هیلوا ناسنا یدراوم رد و درک یم طولخم بآ اب ار هلصاح ردوپ و دییاس یم یاه فرظ .تفای یم تسد توافتم یاه گنر هب ترارح اب صاخ ییاهوم ملق و یناوختسا یاه نواه ،گنر یرادهگن یارب یناوختسا اه ناکم نیا رد ناسانش ناتساب طسوت ناروناج ربز یاهوم زا

.)175 ،1376 ،اوب( تسا هدش فشک زمرق یاه كاخ -هدش هتخانش یگنر ی هدام نیلوا زا یرادرب هرهب هنیرید نارود هب -دش یم هدافتسا ناسنا ندب ِنیئزت روظنم هب هک یگنر نیئزت هب یگنر یاه كاخ نیا کمک هب هیلوا ناسنا .دراد هراشا یگنس ار شناگدرم ناوختسا هک یلاح رد ،تخادرپ یم دوخ ندب شیارآ و

. (Delamare-Guineau,2002,16)تخاس یم هتشغآ ارخُا گنر هب

،هایس و درز و خرس یارخا یاه گنر زا هدافتسا اب ناسنا یارب دز سدح ناوت یم هک درک یم یحارط زین ار یفلتخم تاناویح و ارخُا لگ ،هتخوس ناوختسا درگ ای لاغز ی هدود زا گنر ی هیهت ،1378 ،زابکاپ( درک یم هدافتسا تاناویح هیپ اب طولخم خرس كاخ ییامن عقاو هب اهراغ راوید یاه یگتفرورف و اه یگتسجرب .)791 ِفلتخم قطانم رد هک یریواصت ،درک یم کمک ریواصت نیا رتشیب .دوب توافتم هقطنم ره ِناروناج عونت هب هجوت اب و ییاوه و بآ ی هنومن رگید اه راغ راوید یور رب اه تسد راو هیاس شوقن .تسا هدش هدید ناویح و ناسنا ریواصت رانک رد هک تسا ییابیز -یچراکش ،هسنارف رد ⁵”لرِم شِپ“ راغ رد لبق لاس 18000 دودح گنر ندیشاپ یارب شناهد زا ًلاامتحا ریواصت نیا قلخ تهج شاقن هایس زنگنم دیسکا ید و هدش ردوپ زمرق یارخا وا .درک یم هدافتسا رارق راغ راوید یور رب هک شیاه تسد فارطا رب ار بآ رد لولحم

خیرات زا شیپ رنه رد گنر دربراک یاه هنومن نیرت نهک

همدقم

ریوصت( دش یم رجنم اه تسد یفنم تبث هب هک دیشاپ یم دوب هداد لخاد شیاه تسد ندرب ورف اب هک تشاد دوجو زین یرگید هار .)1 .(Feisner,2001,129) دمآ یم تسد هب ،راوید یور رب راشف و گنر تبث و ییابیز قلخ رب هولاع یریواصت نینچ تبث اب نیشنراغ ناسنا زین اهنآ ینهذ ِیراذگ ریثات و ییوداج جیاتن زا ،یگدنز یاه تیعقاو رد دوخ یزیرغ لایما یوگخساپ قیرط نیا زا وا .دش یم دنم هرهب .دوب شفارطا طیحم رب رتشیب طلست تهج

.دلایم زا شیپ 18000 دودح .هسنارف رد لرم شپ راغ ،تسد یفنم شقن -1 ریوصت (Delamare-Guineau,2002,18) :ذخام

یگنر یاه دودنا اب ناشتروص هک هدش ادج یاه همجمج ی هئارا رد گنر زا هدافتسا هب هک تسا ییاه هنومن رگید زا ،دش یم هدیشوپ

.دراد هراشا خیرات زا شیپ رنه ای و هدش یشاقن اه همجمج نیا زا یرایسب تشپ و یناقوف حطس ی هدنهد ناشن تسا نکمم هک دنا هدش هدیشوپ ریق ای ناتخرد غمص اب دشاب هدوب ناشیاج رس رب سیگ هلاک ی هدنرادهگن دیاش ای -اهوم رتشیب اه همجمج نیا رد گنر زا هدافتسا .)214 ،1390،رتراک کم(

.)2 ریوصت( تسا هتشاد ینییآ ی هبنج یزیمآ گنر زین كویوه لتچ رد سدقم مادنا کچوک یاه هرکیپ رد ار ناشنایادخ نامز نیا رد مدرم هک دسر یم رظن هب .دندش یم گنس زا مادنا کچوک یاه هرکیپ نیا .دندرک یم مسجت یناسنا یبلاق هب یبیرقت روط هب هک هتسشن ههلا .دش یم هتخاس هتخپ سر لگ ای هدش نیئزت دننام لگ یردبرض شقن اب دراد قلعت دلایم زا لبق 5900 ،دندوب یزرواشک دامن اهراوید یزیمآ گنر رد هک شوقن نیا .تسا راذگاو ههلا نیا هب ار یزرواشک یادخ ی هژیو شقن زین اجنیا رد .)47 ،1380 ،رندراگ( دننک یم یهایگ شوقن ،یسدنه یاه حرط بلاق رد یلافس ماجحا رد گنر

هدید رایسب زین هزیلیتسا و یدیرجت یاه حرط زین و یروناج و نیدامن ی هبنج رتشیب زین ماجحا نیا رد گنر زا هدافتسا .دوش یم .تسا هتشاد یاه هبنج طلاتخا زا لبق لاس نارازه زا گنر هنایارگدامن یاه هبنج یرشب عماوج رد یدادرارق و یکیژولویزیف ،یتخانشناور نوگانوگ

.)Feisner,2001,121( تسا هدمآ دوجو هب یخرب لبق لاس نارازه زا هک تسا تسد رد یرایسب دهاوش یزیمآ گنر ییاور و ینیئزت ی هتسجرب شوقن و اه همسجم زا زا عیسو ی هدافتسا تهج هب ناتساب نایرصم هچ رگا .دندش یم گنر زا یرادرب هرهب اما ،دنا هدش هتخانش دوخ یگدنز و رنه رد گنر ناهج طاقن رگید و دوبن نیمزرس نیا هب صتخم اهنت یمجح راثآ رد ناریا .تفرگ یمرب رد زین ار هریغ و نانوی ،نیرهنلا نیب ،ناریا هلمج زا گنر ینیئزت هاگ و نیدامن ی هبنج زا هک تسا ییاه نیمزرس هلمج زا هک دید میهاوخ بیترت نیدب .تسا هدرک هدافتسا اه كرکیپ قلخ رد ،دوش یم لماش ار یفلتخم میهافم و تاساسحا ،تاعلاطا هک گنر ،ینآ ینابز ؛تسا رادروخرب یدایز تیمها زا یرصب تاطابترا رد .دراد یدایز یطابترا تردق هک هطساو یب و یرهاظ

ناریا رد اه کرکیپ ی هنیشیپ

،رشب تسد ی هدش هتخاس یاه كرکیپ نیرت یمیدق زا یکی كرکیپ نیا .تسا هدش فشک شیرتا رد هک تسا یا هنیدام كرکیپ سونو دراد قلعت دلایم زا لبق لاس 10000 ات 15000 هب ًادودح هک كرکیپ نآ ی هباشم .)38 ،1380 ،رندراگ( تسا هتفرگ مان فوردنلیو لتچ یناتساب یاتسور رد هک تسا هتخپ لگ سنج زا یا هتسشن .دراد قلعت دلایم زا لبق 5900 دودح خیرات هب و هدش ادیپ كویوه

رد یروراب رما رب دکوم هک هنانز یاه مادنا شیامن رد قارغا اه كرکیپ نیا كرتشم یگژیو نیرت مهم زا ،تسا ثنوم دوجوم رد ،دنتسه هنیدام بلغا هک اه كرکیپ نیا ی هنومن .دیآ یم رامشب یگنسون نارود هب اهنآ نیرت یمیدق و تسا هدش هدهاشم رایسب ناریا نیا نیرت یمیدق و نیرت هدش هتخانش زا بارس هپت سونو .دراد قلعت .تسا هدش تفای هاشنامرک بارس هپت رد هک تسا اه كرکیپ یا هنومن رگید زین ناوختسا سنج زا هداتسیا یناسنا ی هرکیپ یکی و تسا هدمآ تسد هب کلیس ندمت یاه هیلا نیتسخن زا هک تسا هدهاشم کیدزن رواخ ناسنا زا هک تسا یریواصت نیرت یمیدق زا شیامن ار یناسنا هک تسا ییوقاچ ی هتسد كرکیپ نیا .تسا هدش تسا هتسب دوخ رمک رود هب هک یا هچراپ و رس رب یهلاک اب دهد یم

.)3 ریوصت( )14 ،1384 ،نمشریگ( .احیرا . ناسنا ی همجمج -2ریوصت .چگ اب هدش یریگبلاق تروص

)47 ،1380 ،رندراگ( :ذخام

یاه کرکیپ یاه یگژیو نیرت مهم یگنسون ی هرود

یاه كرکیپ ،یگنسون نارود زا هدمآ تسدب یاه كرکیپ بلغا هداد شیامن هتسشن تلاح رد و هنهرب رتشیب هک دنتسه یا هنیدام و رس اب ای و هدوب تسد و رس دقاف ای اه كرکیپ نیا رثکا .دنا هدش .دنا هدش هتخاس هناوتسا لکش هب و کچوک یتسد یاه كرکیپ و ناریا رد دوجوم یاه كرکیپ نیب یدایز یاه تهابش ،ادارپ( دوش یم هدهاشم هیکرت ⁶رل یجاح و كویوه لتچ رد هدش ادیپ کچوک داعبا ،هیلوا ی هدام ناونع هب سر لگ زا هدافتسا .)9 ،1383 و یگدنز موادت رد مهم یلماع ناونع هب – هنانز یاه مادنا رب دیکات و .تسا اه تهابش نیا نیرت مهم زا -شیاز اب ،تسا یلافس فورظ عرتخم دیاش و شتآ نابهگن هک نز دیاش .دوش یم بجوم ار یرایسب تاعادبا دوخ ییادتبا یزرواشک قوفت درم رب نز نآ رد هک ار هیلوا عماوج زا یضعب ساسا رما نیمه .)11 ،1384 ،نمشریگ( دهد یم لیکشت ار تسا هتفای بلاق رد هک یگنسون ی هیلوا یاه كرکیپ یگژیو نیرت مهم زا هئارا یدعب هس تروص هب ناسنا ی هدش هداس رایسب لاکشا .درک هراشا اهنآ كوپ و یلافس تیسنج هب ناوت یم تسا هدش تیسنج و هدشن هدهاشم یتفارظ هنوگ چیه اهرکیپ نیا تخاس رد اه كرکیپ نیا ندب یلصا یاضعا .دسر یم رظن هب مهبم زین ناش یخرب رد .تسا هدش داجیا لگ یور رب یرصتخم راشف اب اهنت نز یرادراب ی هناشن دیاش مکش هیحان رد لگ ندش عمج دراوم .)4 ریوصت( دشاب یم یمک اه كرکیپ ،نامزمه یناتساب یاه هطوحم و بارس هپت رد یا هداس یاه كرکیپ ،اه هطوحم نیا رد .دنسر یم رظن هب رتارگ عقاو ندب تایئزج هچ رگا هک دنوش یم هدید هدیباوخ و هتسشن تلاح رد نانچ مه اما ،دنا هداد شیامن لگ یور رب یمیلام یاه شارخ اب ار .دنا هدید زین یمک ترارح و دنرادروخرب ییادتبا و هداس تخاس زا

رخاوا ،لگ ،یزکرم سرگاز رد هرد جنگ ی هطوحم ، یناسنا کرکیپ -4 ریوصت .م.ق متشه هرازه

)249 ،1388 ،زمید( :ذخام

هتخپ و هدید ترارح اه كرکیپ رتشیب یگنسون ی هرود رخاوا رد دنا هدش تفای یا هداتسیا یاه كرکیپ نینچمه نارود نیا رد .دنا هدش شیامن ار اه تسد یریگرارق ی هوحن زا یعونتم یاه تلاح هک رارق ندب فرط ود رد هتخیوآ اه تسد اهنآ زا یضعب رد .دنهد یم هاگ و دنا هدش هتخاس مه زا هدوشگ ،ناوزاب رگید یخرب رد و دنا هتفرگ هلحرم نیا رد .دنراشف یم ار اه هنیس نانز یاه كرکیپ رد اه تسد زا ناشتخاس رد و هدش کیدزن تیعقاو هب هتشذگ زا شیب اه همسجم یگنس سیدرس هب ناوت یم هلمج نآ زا هک دوش یم هدافتسا زین گنر .درک هراشا هپت کینای رد گنر زمرق

یاه کرکیپ قلخ رد گنر شقن یگنسون ی هرود

زا ناسنا ،رنه خیرات ناققحم و ناسانش ناتساب ی هعلاطم قبط ییوداج هبنج نداد ناشن یارب اهنآ زا و دوب انشآ اه گنر اب ادتبا ،یدیحوت( تسا هدرب یم هرهب هبنج نیا دیدشت و مسارم یداقتعا و و شوقنم یاه همسجم قلخ رد گنر زا یرادرب هرهب .)23 ،1387 نیدامن ماظن هب یسرتسد و ینایب یاه هار نیرت مهم زا یکی یگنر نایادخ و ردام یاه ههلا نوچ ییاه كرکیپ بلاق رد هک تسا هدوب شوقن داجیا تهج رد ای اه كرکیپ نیا رد گنر .دوش یم هدهاشم .تسا هدش هدافتسا ییامنزاب تمدخ رد ای و ینیئزت و یسدنه یاه لکش هب یگنسون ی هرود یاه كرکیپ رد گنر زا هدافتسا هنایارگ تعیبط هاگ و نیدامن یا هبنج ًامومع هچ رگا ،تسا هدوب یعونتم نوچ یا هریت یاه گنر اب دوجوم یاه كرکیپ زا یخرب :تسا هتشاد یاه گنر اب رگید یخرب و دنا هتفای ششوپ هایس ای هتخوس یا هوهق شوقن اب دنتسه نیلافس بلغا هک اه كرکیپ نیا هاگ .درز نوچ ینشور دنتسه جاوم ای و یقانج ،یگازگیز طوطخ لماش هک یعونتم یگنر ار دوخ یاج یدیرجت شوقن نیا زین صاخ یدراوم رد .دنا هدش نیئزت ییامنزاب .دنا هداد زین هتسکش بیلص نوچ یا هدش هتخانش شوقن هب هب ار زاس هرکیپ هک تسا یفده رگید تلاآرویز و سابل ،ندب یازجا .تسا هدومن بیغرت گنر زا هدافتسا رامش تشگنا رایسب هتبلا هک دوجوم یگنر یاه كرکیپ نایم زا نیرتیمیدق ار زوریف یجاح ی هپت شوقنم همسجم ناوتب دیاش ،دنتسه

هتسد ،هداتسیا یناسنا کرکیپ -3 ریوصت

،ناوختسا ،کلیس ،وقاچ .م .ق مجنپ ی هرازه )465 ،1384،نمشریگ( :ذخام

قلعتم هک همسجم نیا .دروآ رامش هب ناریا رد یگنر ی همسجم هنومن یاه كرکیپ اب هسیاقم رد تسا دلایم زا شیپ مشش ی هرازه طساوا هب ،1388 ،زمید( دراد یرتیعازتنا یلو فیرظ یدنب حرط قطانم رگید یمظنم ًاتبسن یاه هطقن اب و تسا هداتسیا تلاح هب همسجم نیا .)30 .تسا هدش بیکرت ،تسا هرکیپ سابل ینیئزت شقن ی هدننک یعادت هک رتشیب همسجم نیا هک تسا دقتعم یکیژلب رگشهوژپ زمید یلروا .)5 ریوصت( )241 ،1388 ،زمید( تسا هتشاد ییوداج یدرکراک

،لگ ،زوریف یجاح ی هپت ،هداتسیا ی هرکیپ -5ریوصت .دلایم زا شیپ مشش ی هرازه طساوا

.)137 ،1388 ،زمید( :ذخام

زین یگنر یسیدرس هپت کینای ی هقطنم رد نارود نیمه زا سیدرس ،تسین صیخشت لباق شتیسنج هنافساتم هک هدش ادیپ یزیمآ گنر رد .تسا هدش نیئزت هایس نامشچ اب هک یگنر زمرق ای هک هتشاد یرتشیب جاور زمرق گنر دربراک یگنسون یاه هرکیپ هک نوخ اب هیلوا داوم بیکرت ای و هدوب ارخا لگ زا هدافتسا لیلد هب رد لیلد هب دیاش زین هایس گنر .دراد هارمه هب ار تایح زا یناشن .تسا هتشاد دربراک نیریاس زا شیب ندوب سرتسد ثحب دروم سیدرس ،رگید یناسنا یاه كرکیپ اب هسیاقم رد هنایارگ عقاو یروآ تفگش دح هب هدش ادیپ نآ رد هک یا هرود هب تبسن

.)219 ،1388 ،زمید( تسا هدش هتخاس اه كرکیپ زا یخرب رد گنر دش هراشا زین نیا زا شیپ هچ نانچ هارمه هب هاگ یگنر شوقن نیا .دوش یم هدهاشم یطخ شوقن بلاق رد تایئزج رگ نایب دناوت یم هک هدش هدید زین هرکیپ ندب رب ییاه شارخ یشخب یدیرجت شوقن تروص هب ًافرص هاگ و دشاب سابل ای تروص هداتسیا كرکیپ یاه هناش یور .تسا هتفرگ رب رد ار كرکیپ ندب زا یناتسروگ زا و تسا هدش یراذگ خیرات دلایم زا شیپ 4500 دودح هک هدید هباشم گنر هایس یگازگیز طخ ود رثا ،هدش تفای ناتسرل رد مکش یور )یرادراب رایش( دتمم طخ ود و یهاگمرش ثلثم .دوش یم .)6ریوصت( تسا هدش هداد ناشن هایس طخ نیمه اب زین و مارتحا زا یا هناشن ناوت یم ار روبق رد اه كرکیپ نیا روضح تسناد ناگدرم یونعم یاهزاین عفر تهج نایادخ و اه ههلا شتسرپ

.)3 ،1382 ،رگراک(

دریگ یم رب رد ار ندب زا یرت عیسو حطس یهاگ یگازگیز طوطخ یراذگ خیرات ⁷نوکب لت رد دعب لاس 500 دودح هک ییاه هرکیپ رد هک

حرط هس ناوت یم اه كرکیپ نیا رد .دوش یم هدهاشم زین تسا هدش یاه كرکیپ ،لکش T یاه كرکیپ :داد صیخشت ار یمادنا توافتم .)7 ریوصت( لکش نلویو یاه كرکیپ ماجنارس و لکش یا هناوتسا ناتسپ ی هیحان زا ندب یور یقانج طوطخ ای یگازگیز یاهراون هاگ لکش هب ناوزاب رگید یدراوم رد .تسا هدناشوپ ار كرکیپ یاهاپ ات اب اه هناش تشپ تمسق و هدش هداد شیامن یلگ نهپ یاه هعطق .)33 ،1388 ،زمید( تسا هدش نیئزت هتسکش بیلص

ی هرازه ،لگ ،نوکب لت ،لکش T و یا هناوتسا ،لکش نلویو ی هرکیپ -7 ریوصت .دلایم زا شیپ مراهچ

)139 ،1388 ،زمید( :ذخام

یاه هتشذگ زا هک تسا یریواصت نیرت مهم زا زین دیشروخ دامن ناینیشیپ داقتعا هب هک ارچ تسا هتفرگ رارق ناسنا هجوت دروم رود و تعیبط رد یا هدمع شقن و هدوب ینامسآ یورین هدنرادربرد رهاظ یفلتخم یاهدامن بلاق رد دیشروخ .تسا هتشاد رشب تایح ای رهم هنودرگ( هتسکش بیلص هب ناوت یم هلمج نآ زا هک هتشگ .درک هراشا )اپیلچ هاگیاج تملاع نیا زا هخاش ره هک دندوب دقتعم ناتساب نایناریا اب و مه اب رصنع راهچ بیترت نیدب .تسا هناگراهچ رصانع زا یکی

.دننک یم ظفح ار شنیرفآ تاذ و تعیبط ماظن دوخ شخرچ

.دلایم زا شیپ 4500 دودح ،لافس ،ناتسرل ،هداتسیا کرکیپ -6 ریوصت )138 ،1388 ،زمید( :ذخام

تمسق زا هک یا هتسکش ی هرکیپ رب رودم گنر یا هوهق شوقن نیا .تسا یناسنا یاه كرکیپ ینیئزت حرط رگید تسا هدش عطق رمک ار ردام ههلا هنت مین و هدمآ تسدب یررهش یلع همشچ زا هنت مین هروک رد و هدش هتخاس رپوت و سر لگ زا هرکیپ .دنک یم مسجم داوم و یا هوهق هب لیام زمرق عون زا لافس سنج .تسا هدش هتخپ گنر یا هوهق شوقن اب اه نار .تسا هاک و زیر نش نآ هدننابسچ نهپ ًاتبسن راون کی هلیسو هب تانیئزت نیا هک هدش نیئزت رپوت رودم .)8ریوصت( )6 ،1382 ،یمتاح( .تسا هدش عطق رمک تمسق رد گنر زا هک اه كرکیپ زا رامش تشگنا دروم دنچ زج هب ور نیا زا یشاقن و گنر بیکرت زا فده ،دنا هدرب هرهب تعیبط ییامنزاب تهج و ینییآ و یبهذم یاهرواب یلجت زج یزیچ هیلوا یاه كرکیپ اب ینیئزت یرصنع رهاظ هب گنر هچرگا .دسر یمن رظن هب یعامتجا و اهدامن ی هدیچیپ یایند اب ار ام قمعت یمک اب اما ،دوش یم بوسحم زین دوخ هک یفلتخم شوقن بلاق رد هاگ هک دزاس یم وربور اه هناشن .دبای یم نادنچود یریثات ،دنشک یم شود رب ار یدایز یموهفم راب یریوصت یاهدامن زا دریگ ارف ار نابز رشب هک ینامز زا رت شیپ دوخ فادها و دیاقع و تسا هتفرگ کمک تاطابترا داجیا یارب گنر و تروص هب یراتشون لکش نیلوا نامگ یب .تسا هدومن زاربا نآ اب ار زا شیپ زین گنر ملسم روط هب و تسا هدش رهاظ اه ندمت رد ریوصت

نیدامن و یطابترا یدربراک دشاب هتشاد یسانشابیز درکراک هک نآ .)18 ،1388 ،درف یرایتخب( تسا هتشاد یگنوگچ هب ناوت یم هک تسا یرنه راثآ یسررب قیرط زا هک درب یپ یناتساب عماوج یاه گنهرف راتخاس رد نیدامن یاه ماظن رد یساسا یماگ دوخ یگنسون یگنر یاه كرکیپ یسررب اجنیا رد .دیآ یم رامش هب مهم نیا

.م ق مراهچ ی هرازه ،لافس ،یر رهش ،نز کرکیپ زا یتمسق -8 ریوصت ، ناتساب ناریا نیلگ یاه سیدرس نیلافس یاه کرکیپ هاگشیامن نتلوب( :ذخام

)26 ،1382

نیا رگنایب یگنسون ی هرود رنه و یگدنز ی هعلاطم و یسررب تخانش رد یعس هراومه خیرات زا شیپ ناسنا هک تسا یدیلک ی هتکن یگنر عبانم هب یسرتسد .تسا هتشاد تعیبط رب رتشیب هچ ره طلست و ناسنا تخانش هجیتن هک تسا یزراب یاه هنومن زا یکی تعیبط رد یدنمشزرا راثآ قلخ هب و هدوب دوخ فارطا طیحم زا خیرات زا شیپ ناسنا .تسا هدش رجنم یرنه و یدربراک یایشا ،اهراغ یشاقن نوچ شوقن بلاق رد تعیبط رد دوجوم یاه گنر زا هدافتسا اب یگنسون یناویح و یناسنا لیامش ای و یدیرجت و یسدنه شوقن نوچ یفلتخم .دزادرپب شینهذ یاهدامن نایب ای و تعیبط ییامنزاب هب ات هدومن شلات زابرید زا نآ نانکاس هک تسا ییاه نیمزرس هلمج زا ناریا .دنا هدرب راک هب یرنه و یدربراک یایشا تخاس رد ار گنر رصنع رد ،دنتسه هنیدام زین بلغا هک یگنر یلافس یاه كرکیپ ی هدهاشم دوجو .تسا اعدا نیا رب یهاوگ ناریا تلاف زا یفلتخم یاه هطوحم ناهج رد یخیرات قطانم رگید راثآ و راثآ نیا نیب یدنچ یاه تهابش نیا مدرم یاهرواب و تاداقتعا رد كرتشم هوجو رب تسا یا هراشا

تیمها هب اه كرکیپ نیا رد هنانز یاه مادنا رب دیکات .اه نیمزرس دقاف یگنسون یاه كرکیپ نیتسخن .دراد هراشا هنانز یروراب یگژیو ای و شارخ قیرط زا اهنت ار میهافم و تایصوصخ و دنا هدوب گنر .دنداد یم شیامن هرکیپ رب لگ زا یکچوک تاعطق ندرک هفاضا زا ارخا كاخ هک یعیبط یاه گنر عبانم هب یسرتسد زا سپ روظنم هب اه كرکیپ زا ییاه شخب ،دیآ یم رامش هب اهنآ نیرت مهم یفده اب نآ زا رت مهم و تلاآرویز ای و سابل ،ندب یاضعا ییامنزاب اه نییآ هک دسر یم رظنب ور نیا زا .دنا هدش یزیمآ گنر هنازادرپدامن تخادرپ و تخاس ی هوحن رد یگنسون ناسنا تاداقتعا و اهرواب یرثوم رایسب شقن اهنآ یزیمآ گنر و نیئزت هژیو هب و اه كرکیپ .تسا هتشاد

هجیتن

اه تشون یپ

نیتسخن زا یکی احیرا رانک رد ار نآ و تسا هدوب یگنس ون قنور رپ گنهرف کی دشر و شیادیپ لحم ،ایلوتانآ تلاف رد عقاو )^Catalhoyuk( كویوه لتچ 1 .)46 ،1374،رندراگ( دنا هدیمان یرهش یگدنز یزیر یپ یارب رشب یاه شلات یزرواشک هار زاغآ عقاو رد و دراد قلعت دلایم زا شیپ مشش ی هرازه هب هک یگنسون نارود رخاوا رد هیمروا ی هچایرد بونج رد یناتساب یا هطوحم 2

.)219 ،1388 ،زمید( تسا .دراد قلعت یگنسون نارود رخاوا هب هک هیمروا هچایرد یقرش لامش رد یناتساب یا هطوحم 3 .تسا نوخ یانعم هب ^haima ینانوی هژاو زا هتفرگرب تیتامه .تسا نوخ گنر هب هک )^fe2o₃( نهآ دیسکا یندعم لاکشا زا یکی 4 p .Pech-Merle 5 .هیکرت یبرغ بونج رد یخیرات یا هقطنم ^Hacilar6 .زاریش یقرش لامش رد سراف رد یخیرات یا هقطنم 7

عبانم تسرهف

.نارهت ، ایک ارخف تاراشتنا ،تاطابترا و گنر ،)1388( اضردیمح ،درف یرایتخب .نارهت ،شورس تاراشتنا ،یماوق زیورپ همجرت ،رون ییابیز ،)1376( نب ،اوب .نارهت ،رصاعم گنهرف ،رنه فراعملا هریاد ،)1378( نییور ،زابکاپ .نارهت ،پاچ و تاراشتنا هسسوم ،نارهت هاگشناد تاراشتنا ،هداز دیجم فسوی ی همجرت ،ناتساب ناریا رنه ،)1383( تدیا ،ادارپ .نارهت ،یناسنا مولع ی هعسوت و زکرم ،)تمس( اه هاگشناد یناسنا مولع بتک نیودت و هعلاطم نامزاس ،یرگلافس رنه و نف ،)1387( قئاف ،یدیحوت نیلگ یاه سیدرس نیلافس یاه كرکیپ هاگشیامن نتلوب ، ”خیرات زا شیپ رد نآ لوحت ریس و )ردام ههلا( یروراب دامن یبای هشیر“ ،)1382 ( مساقلاوبا ،یمتاح

.نارهت ،ناریا یلم هزوم ،ناتساب ناریا .نارهت ،یهام رشن ،ملاسا زا شیپ ناریا رد یراگن لیامش و یرگ سیدنت ،)1388( یلروا ،زمید .نارهت ،ناریا یلم هزوم ،ناتساب ناریا نیلگ یاه سیدرس نیلافس یاه كرکیپ هاگشیامن نتلوب ، "همدقم" ،)1382( اضر دمحم ،رگراک .نارهت ،هاگآ و هاگن تاراشتنا ی هسسوم ،یزرمارف یقت دمحم ی همجرت ،نامز رذگ رد رنه ،)1374( نله ،رندراگ .نارهت ،یگنهرف یملع تاراشتنا ،نیعم دمحم ی همجرت ،ملاسا ات زاغآ زا ناریا ،)1384( نمور ،نمشریگ .نارهت ،اریمس رشن ،هداز نیسح داوج و یباراد تجح ی همجرت ،یگنسون ،)1390( رتساف نازوس ،رتراک کم .نارهت ،ناتساب ناریا نیلگ یاه سیدرس نیلافس یاه كرکیپ هاگشیامن نتلوب ،)1382( ناریا یلم هزوم Delamare, Francois- Guineau, Bernard (2002), Colour, Thames & Hudson.

Feisner, Anderson (2001), Colour, Laurence King, London.