وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎ و اﺻﻮل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰى درﺳﯽ

یسرد یزیر همانرب لوصا و اه یگژیو

یدمحم اروح

نارهت هاگشناد یسرد یزیر همانرب یارتکد یوجشناد

هدیکچ یارب یارجا

حیحص ره

لمع و ندیسر هب

یفادها هک

یارب نآ

رد نایاپ

رد رظن هتفرگ هدش

،تسا زاین

هب همانرب یا

،نودم گنهامه

،هدش

یدربرساک و

همه هبناج دراد

ات دناوتب هب

نیرتهب وحن

نکمم یمامت

یاضعا نآ

هعومجم هک

یارب ندیسر

هب فده اه شلات یم دننک ار

هب

تیقفوم .دناسرب

سیردت و

دنیآرف یریگدای

یلمع تسا

رایسب مهم

و

زئاح تیمها

هک زا هتشذگ نونکات

دروم هجوت

هدوب

؛تسا اذل

یارب

تیقفوم رد

ماجنا حیحص

نآ زاین هب

ی ک همانرب حیحص

و همه هبناج

.دراد همانرب

یسرد هب

ناونع کی

امنهار تهج

ماجنا تیلاعف

یاه

دنیآرف شزومآ

نیودت یم

دوش هک لحارم یفلتخم

ار رد رب دهاوخ .تفرگ

رد نیا راتشون هک

رب ساسا عبانم

هناخباتک یا

و هب تروص یرورم

یروآدرگ هدش

،تسا یعس

رب نآ هدوب ات

هب فیرعت موهفم

همانرب یسرد

میزادرپب و

هولاع رب

رکذ یگژیو یاه

کی همانرب یزیر

،حیحص هب

تاکن

و نینچمه عناوم

یارجا حیحص

نآ .میزادرپب

تاملک :یدیلک

همانرب

،یزیر

،یریگدای

،تیقفوم دنیآرف

.شزومآ

همدقم

رد رف یآ دن شزومآ و

ی گدا ی ر ی

، لماوع ددعتم

ی .دنرثوم همانرب

ر ی ز ی

سرد ی زا هلمج روما

مهم رد گدنز ی صخش ی و صحت ی ل ی ره شناد ذپ

ی ر م ی

دشاب هک

بسانتم اب

نآ درف هب لابند فادها

دوخ م ی .دشاب زا

ا ی ن ور

اب هجوت هب

مها ی ت ا ی ن عوضوم اب

ی د ی دا گب ی ر ی م هک ارب ی ودت ی ن ی ک

همانرب سرد

ی م بسان هچ

اهراکهار یی

ار رد رظن گب ی ر ی م و اب لوصا

حص ی ح همانرب ر

ی ز ی انشآ وش

ی م . اقترا ی

ک ی ف ی ت همانرب اه

ی سرد ی رد

ءاقترا

،شناد شرگن

و تراهم گارف

ی نار نات ی ر گمشچ ی ر ی دراد سپ

رگنزاب ی

و هب زور ندومن همانرب

اه ی سرد ی اب(

هجوت هب

تلاوحت و

روآون ی

اه ی نوگانوگ رد

هصرع لدابت

،تاعلاطا تلاوحت

داصتقا ی

، داصتقا

نتبم ی رب شناد و

هجوت ب

ی رتش ناصصختم ار

م ی ط دبل . زا ا ی ن تسور هک

حلاصا و

رگنزاب ی

همانرب اه

ی سرد ی رد هاگشناد اه

ی پ ی هتفرش ناهج

قباطم اب

تلاوحت زور

تروص م

ی گ ی در . اج هعم ثعاب م

ی ددرگ ات

همانرب

اه ی سرد ی رد تمدخ هعماج

دنشاب و

ن ی اهزا ی ارنآ هدروآرب

زاس .د

ت راع ی ف همانرب سرد

ی

حلاطصا همانرب

سرد ی زا رظن تغل سانش ی

، ر ی هش رد هژاو تلا

ی ن currere

دراد هک

هب انعم ی م ی ناد هقباسم ی

ا م ی ناد ی ارب ی ود ی ند تسا . همانرب

اه ی سرد ی نوچمه م

ی ناد هقباسم هک

زاغآ و

اپ ی نا صخشم و

رعت ی ف هدش

دراد مزلتسم

،زاغآ اپ

ی نا و سم ی الاماک ر صخشم

و زا پ ی ش رعت ی ف هدش ا ی

تسا . مود ی ن و ی گژ ی لباق طابنتسا

زا هژاو همانرب

سرد – ی

اب انع ی ت هب

ر ی هش وغل – ی

ترابع تسا

زا نوچمه عناوم

ی هک رد سم ی ر هقباسم مهارف

هدش تسا و روبع زا

اهنآ هب

روط ی ازف ی هدن راوشد رت

م ی

،دوش همانرب

اه ی سرد ی ن ی ز هب روط ی پ ی ش

،هدنور رتراوشد

م ی دنوش . (

،یدمحمرهم 1393

)

لاد دقتعم تسا

: همانرب سرد

ی ارف ی دن ی تسا مسر ی ی ا غ ی ر مسر ی هک

زا رط ی ق

،نآ ی گدا ی هدنر اب

تراظن

،هسردم تامولعم

ی ار بسک م ی دنک

و ش ی هو کرد اهنآ ار

رد م ی ی

،دبا اهتراهم

یی ار ارف م ی گ ی در و

،شرگن

شزرا راذگ

ی و اهشزرا ار

غت یی ر م ی - دهد . ( رش ی رادمتع ی

1375، )

زا رظن دوگ ( ۱۹۵۹ ) همانرب سرد

ی ترابع زا

ی ک همانرب لک

ی و

مومع ی رد طابترا اب

اوتحم ی

شزومآ ی

هک طسوت سرادم

هب شناد نازومآ

هئارا م

ی ددرگ ات

رد اس ی نآه ی گدا ی ناگدنر رداق

دنوش حلاص

ی ت اه ی مزلا

ار رد دوخ دوجوب هدروآ

و ارب ی دورو هب

هزوح اه

ی نف ی و هفرح ا

ی

صاخ هدامآ دنوش

.

همانرب سرد

ی

، رد عقاو نامه

همانرب شزومآ

ی پ ی داهنش ی

تسا هک

ب ی رگنا ندناشک

ی گدا ی هدنر هب

وس یی تسا هک ارب ی دشر و ی جرت ی ح هداد

هدش تسا و کت ی ه رب ماظن شزرا

اه دراد و

همانرب سرد

ی سو ی هل ا ی

ارب ی سر ی ند هب

،اهنامرآ ققحت

،اهفده و

ماجنا نداد

دصاقم برت

ی ت ی

تسا . (

، روپ يقت 1383

)

همانرب سرد

ی اب اتن ی ج ی گدا ی ر ی رس و راک

،دراد و

هن اهنت اب

اهفده ی

زا پ ی ش عت یی ن

،هدش ارچ

هک اتن ی – ج رد ماقم شزرا

ی با – ی م ی

دناوت رد

گرب ی هدنر دراوم

ی هب زج اهفده و

اتن ی ج دصق هدش دشاب و

دارفا فلتخم

نکمم تسا

هب اهلکش ی

فلتخم تحت

ت أ ث ی ر هعومجم بادت

ی ر

زا پ ی

­ش ییعت ن هدش رارق گ

ی دنر .

،یدمحمرهم(

1389 )

یسرد همانرب هچخیرات و لقتسم هزوح کی ناونع هب یسرد همانرب یملع یاه هیاپ رارقتسا لاس هب یلیصحت هتشر کی و یصصخت ۱۹۱۸

یم زاب رد باتک نیتسخن و ددرگ

رثا عقاو رد.دش رشتنم تیبوب نیلکنارف طسوت یسرد همانرب هنیمز یپ ار یسرد همانرب یرظن یاه هیاپ نیتسخن تیبوب یزیر

قوشم و درک

یلو ینلاوط یا هتشذگ یسرد همانرب .دوب یسرد همانرب رما رد نارگید رد نمض روط هب یسرد همانرب موهفم دنچره .دراد هاتوک یا هچخیرات همانرب یلو دشاب هتشاد دوجو ناتساب نارود زا یتیبرت یاه تیلاعف یم متسیب نرق لیاوا هب طوبرم یصصخت هزوح کی ناونع هب یسرد دشاب ،رنات(

۱۹۲۸ کی ناونع هب یسرد همانرب موهفم ،رگید فرط زا .)

و هدشرییغت راچد نونک ات متسیب نرق لیاوا زا مظنم یملع هنیمز .تسا هتفای یرتشیب یگدرتسگ همانرب ترورض ر

ی ز ی

نوچ رما هدنزاس و قلاخ ،روراب شرورپ و شزومآ ی

ح تسا ی

تا ی ،روشک رد

اب ی د ارب ی پ ی تفرش تقا هعسوت( روشک

داص ی

، عامتجا ی

سر و ) ی

ند تلاوحت هب

ژولونکت و ملع زا ندنامنزاب و ناهج رد دوجوم ی

ناهج ی

، و اهدربهار

بادت ی ر ملع ی قطنم و ی

همانرب تروص هب ر

ی ز ی اه ی هاتوک تدم

م ی نا و تدم

تدمدنلب ودت

ی ن اب. دومن ارجا و ی

د مشچ ساسارب زادنا

۲۰ هک هلاس

صصختم و ناسانشراک طسوت ی

ن هت ی ه ودت و ی

ن درگ ی هد همانرب تسا ر

ی ز ی

.درک ی

ک ی رورض زا ی

رت ی ن ا تامادقا ی

ن داتس هزوح هک تسا ی

اب ی د زا

اهراک ی

هتسخ و هرمزور حارط اب هراومه و دشاب رود هب لاماک هدننک

ی

،

س ی راذگتسا ی

همانرب و ر

ی ز ی

، آ ی هدن مضت ار روشک و ماظن ی

ن ،دنک

اهراک هنافساتم ی

داتس ی ن دنمشور و ازجم فص و ی

تس راک لخادت و ی

رد

ودت ی ن ولوا ی ت

،اه حرط ،اهدربهار

همانرب و اه ،دراد دوجو اه

همانرب ر

ی ز ی فده نتخاس صخشم اب شرورپ و شزومآ ولوا و اه

ی ت اه ی شزومآ ی

شک و روشک ی

ند رط و هشقن ح

اه یی ارب ی سر ی ند راکورس فادها نآ هب

.دراد رد باتک ی

وکسنو همانرب مان هب

ر ی ز ی شرورپ و شزومآ Educational (

Planning )

همانرب ؛تسا هدش هدروآ ر

ی ز ی تشادرب شرورپ و شزومآ ی

تسا

قطنم ی ملعو ی ارب ی شزومآ لئاسم لح ی

عت رب لمتشم یی

ن فده عبانم و اه

سررب ی هار اه ی سر ی ند پ هرخلااب و فادها هب ی

هدا ساسارب همانرب ندرک

اسانش یی

نونک عضو ی

بحاص هتبلا .نآ دنور و لعت نارظن

ی م برت و ی

ت و

لعت ی م همانرب راک دندقتعم ر

ی ناز عت یی ن فده ن اه ی تس بدت هکلب ی

ر اسو ی ل

ارب ی سر ی ند عت رگا .تسا فادها هب یی

ن د لحارم و حوطس رد فادها ی

رگ ی

گ ماجنا ی

در لد ی ل ادج رب یی

ن همانرب اب فده ی

تس عت هکلب یی

ن فده

انبم ی مانرب ه

ر ی ز ی ور رد .تسا ی

درک دم ی ر ی ت همانرب ر

ی ز ی

، هدنامزاس ی

،

ربهر ی اراد اهدرگارف همه هچرگا تسا هدش هدروآ لرتنک و ی

درکراک

هناگادج و مهم ا

ی دم درکراک لصا رد اما دنتسه ی

ر ی ت تروص ود هب

مصت ی م گ ی ر ی

، همانرب ر

ی ز ی ارجا و ی

مصت ی م هدنامزاس لماش ی

، اده ی ت

ربهر(

ی ) )تراظن( لرتنک و م

ی دشاب همانرب اذل . ر

ی ز ی مها ی ت شزرا و

و ی ژ ه ا ی دم رد ی

ر ی ت .دراد

هعومجم لاعف

ی ت اه ی ارب مزلا ی

همانرب ر

ی ز ی :شرورپ و شزومآ رد

۱ ) ناسنا عبانم و تاناکما تخانش ی

غ و ی ناسنار ی

دوجوم

؛

۲ عت ) یی ن رعت و ی

ف هجرد و بتارم ندرک صخشم و فادها دنب

ی اهنآ

؛

۳ سررب ) ی

پ و ی ش ب ی ن ی تاناکما و عبانم ی

م کمک فادها ققحت هب هک ی

دنک

؛

۴ خشت ) ی

ص عت و یی ن لاعف ی ت اه ارب مزلا تامادقا و ی

سر ی ند فادها هب

؛

۵ عت ) یی ن طخ شم ی اه شور و اه

ی لمع ی تا ی

،الله یفص(

)1389

بسانم یسرد همانرب کی یاه یگژیو :تسا ریز حرش هب ، تسا رثوم بوخ يسرد همانرب يحارط رد هك يتاكن ۱ - يسرد ياهباتك يسررب ياهباتك ياوتحم باختنا رد همانرب رد هك يبلاطم هرابرد دیاب يسرد

،دوش يم هدناجنگ باتك همه ادتبا .دیریگب میمصت

دیاب هك ار يیاه

مجح هرابرد و دینك يروآدرگ ،دوش هعلاطم آ

اهن

، ندوب ناسآ و تخس

دیهد رظن ،دبای يم صاصتخا شخب و لصف ره هب هك ينامز تدم و اهنآ زور لوط رد مادك ره هب هك دینك نییعت و هچ تسیاب يم ،هام و هتفه ،

.دوش هداد صاصتخا هعلاطم يارب ينامز تدم باتك هب طقف دیابن تقو میظنت رد هك دیشاب هتشاد هجوت هك يیاه

و دینك ركف يقطنم ،دراوم هنوگ نیا رد ؛دیهد تیمها ،دیدنم هقلاع

،تسا رت تخس اهنآ ياوتحم هك يیاهباتك يارب يارب ار يرتشیب نامز

رد هعلاطم .دیریگب رظن

۲ - مینك عورش اجك زا ؛مینك عورش دیاب اجك زا هك مینادب دیاب يمگردرس زا يریگولج يارب

باتك يتقو ينعی تدم و میدرك نیگنس و كبس ار دوخ رظن دروم ياه

،میداد صاصتخا نانآ هب ار هعلاطم يارب ار مزلا نامز نییعت تسیاب يم

باتك هچ زا ادتبا هك مینك ینك عورش يیاه

.م

باتك زا دارفا زا يضعب باتك هب ات دننك يم عورش تخس ياه

ياه

و دننك يم عورش لكشم هب ناسآ ياهباتك زا رگید يضعب .دنسرب ناسآ ؛دنناوخب مه اب ار لكشم و ناسآ ياهباتك هك دنهدیم حبجرت رگید يضعب باتك غارس دعب و دیناوخ يم رخآ ات ار باتك كی هكنیا ،تروص ره رد يم يركید لصف و تسا عونتم امش هنازور همانرب ای و دیور

زا ياه

هلئسم كی ،دینك يم باختنا دوخ هنازور هعلاطم يارب ار باتك دنچ .دراد امش هعلاطم تداع هب يگتسب و تسا يصخش لكشم ياهسرد دینك يعس هك تسا نیا ،دراد تیمها اجنیا رد هچنآ

تعاس هب ار اوت يم رتهب دینك يم ساسحا هك يیاه

و دیناوخب دین

ياهزور هب ار رتناسآ ياهسرد و دیهد صاصتخا ،دیراد يرتشیب يهدزاب باتك بیترت نینچمه ؛دینك لوكوم رگید باختنا هعلاطم يارب هك يیاه

يروآدای و هعلاطم نیح رد هك دشاب يا هنوگ هب تسیاب يم ،دینك يم رد بلاطم آ

.دوشن داجیا لخادت اهن

ینك صخشم ار سرد ره هاگیاج يفیلاكت هچ ادتبا هك دینك نییعت و د

ت اب ار يفیلاكت هچ و تسا رتهب ،دیهد ماجنا ار أ

،دیهد ماجنا ریخ

.دیآ يمن شیپ يلكشم ناتیارب

۳ - يریذپ فاطعنا ات دشاب نآ رد رییغت ناكما هك دینك يحارط يروط ار يسرد همانرب

ناسآ و تحار يلیخ همانرب هك دیدرك ساسحا رگا نآ يارجا ماگنه ای و

تراظن اب و دینك فرطرب ارنآ صقاون دیناوتب ،تسا هدرشف و تخس يلیخ رد امش يژرنا هك ارچ ؛دیزادرپب نآ ددجم يهدناماس هب يرگنزاب و ب هدرشف و تخس يزیر همانرب ه

همانرب همادا ناوت و دور يم رده يدوز

هك ار ينامز تدم ،ناسآ و تحار يزیر همانرب رد و تشاد دیهاوخن ار اب رثكادح عقاو رد و دیهد يم رده ،دیتخادرپ يم هعلاطم هب دی همادا يارب هك تسا نكمم و دینك يمن نامز لقادح زا ار هدافتسا يحارط يا هنوگ هب ار همانرب ،نیاربانب ؛دیروایب مك تقو ،هعلاطم .دشاب ریذپ ناكما نآ رد مزلا تاریغت ناكما هك دینك

۴ - يشوك تخس و راكتشپ

و راكتشپ يشوكتخس

رد يارجا همانرب

؛يسرد ناشن

هدنهد هزیگنا

يوق

امش يارجا لوط رد هشیمه هكنیا يارب اما ؛تسا فده هب ندیسر يارب رب ات دینك مزلم ار دوخ نآ يارجا زا لبق دیاب ،دیشاب ممصم همانرب ناربج هب روبجم ار دوخ ،دهعت مدع تروص رد و دینك لمع همانرب ساسا رد ينعی ؛دینك نا تعاس

رد ينیب شیپ لباق ریغ ياهراك يارب هك يیاه

.دینك ناربج همانرب زا ار دوخ يطخت ،دیدوب هتفرگ رظن ۵ - يسرد ریغ ياه همانرب هتشاد هجوت زین يسرد ریغ روما هب دیاب بوخ يسرد همانرب كی رد صاصتخا يسرد ریغ ياهراك هب زین ار يهاتوك نامز تدم ينعی ؛دیشاب اعلاطم لثم ؛دیهد

،يور هدایپ ،يسرد ریغ ت هك يرگید زیچ ره و شزرو

.تسا نات هقلاع دروم ،يسرد ریغ ياه همانرب يارجا رد طارفا اب هك دیشاب هتشاد هجوت دوخ يلصا همانرب و يلصا فده زا و دیریگن رارق يفارحنا ياهریسم رد

.دیوشن رود يم صاصتخا يسرد ریغ ياه همانرب هب هك ينامز تدم تسا مزلا هد

،دی

؛دشابن ينلاوط يلیخ

،دیداد يم ماجنا شزرو تعاس ود لابق رگا لاثم

.دیهد صاصتخا نآ هب ار يرتمك نامز نونكا ۶ - يشزومآ ياه سلاكو تاسسؤم زا هدافتسا

يشزومآ ياهسلاك و تاسسؤم زا هدافتسا

،يسرد ياه همانرب رد ار هب

؛مینك يمن هیصوت رابجا زاین هك دینك يم ساسحا رگا اما

سلاك هب

،دیورب يشزومآ ياه سلاك هب هك دیا هتفرگ میمصت و دیراد يتیوقت بوخ ؛دنشاب دامتعا لباقو ربتعم اامتح تاسسؤم نآ هك دینك قیقحت نینچمه

اه يسلاكمه اب يهورگ تروص هب دیناوت يم يسرد تلااكشا عفر يارب د تكرش اب ایو دینك فرطرب و حرطم ار نات يسرد تلاكشم ناتناتسودو ر

،دوش يم رازگرب سرادم دوخ رد هك يتیوقت ریغ ياهسلاك دیناوت يم زین

.دینكب نات يسرد تلااكشا عفر رد يدایز كمك ۷ - ربتعم ياهنومزآو تست زا هدافتسا نومزآ

،دیناجنگب دوخ ياه همانرب رد ار ربتعم ياهنومزآو تست زا هدافتسا بلطم ره يریگدای نایاپ رد نآ يریگ راك هب هك ارچ .تسا دیفم رایسب

،سرد ره ایو شخبره نایاپ زا دعب هك دینك يعس لاؤس زا هدافتسا اب

لاب يشیامزآ ياهنومزآو يباوج راهچ ياه يروآدای يیاناوت هلصاف

،دیا هتفرگ دای هك ار يبلاطم

؛دینك يبایزرا الاومعم يشومارف نوچ

تشذگ زا دعب ۲۴

،دیدج سرد ندز تست عقوم رد.تسا رتشیب تعاس هب

بقع

هچنآ رب يرورم ات دینزب ار هتشذگ سورد ياه تست هرابود و دیدرگرب .دیشاب هتشاد دیا هتفرگ ارف ۸ - هعلاطم تاعاس میظنت هك تسا نیا ،دوش يم هدیسرپ ام زا رتشیب اه زور نیا هك يیاه لاوس .تسا رتهب میناوخب سرد تعاس دنچ زور هنابش رد يزیر همانرب يارب ينشور و حضاو خساپ

؛داد ناوت يمن لاؤس نیا هب يیاناوت هك ارچ

.تسا توافتم رگیدكی اب دارفا هعلاطم هك نیا دوجو ابو تسا دایز ناش هعلاطم تیفرظ دارفا زا يضعب يم يگتسخ ساسحا رتمك،دنهد يم صاصتخا هعلاطم هب ار ينلاوط ياه تعاس

؛دننك ایز زور هنابش يط رد دنناوت يمن دارفا زا رگید يضعب اما

د

دننك هعلاطم .دننك يم يگتسخ ساسحا رتشیب ،تدم ينلاوط هعلاطم رد و

وا دوخ و دراد يگتسب درف دوخ هب درف ره هعلاطم تعاس نازیم صیخشت

،دناوخب دیاب ردقچ هك دهد صیخشت دیاب ياهراك هب ای و دنك تحارتسا

.دزادرپب شرگید

،دراد دوخ زا صخش ره هك يتخانش هب هجوت اب عقاو رد يم

دناوت

.دنك نیودت دوخ ياربار همانرب نیرتهب میناوت يم هك يا هیصوت اهنت

،میشاب هتشاد امش هب دروم نیا رد رد و هعلاطم عورش رد هك تسا نیا

ب،لوا ياه هام ات دیهد صاصتخا هعلاطم هب ار يرتشیب نامز تسا رته

،زورون دیع لیطعت مایا و رخآ ياه هام رد دراو امش هب يرتمك راشف

.دیشاب هتشاد يسرد بلاطم رورم يارب يفاك تصرف و دوش سلاك رس طقف هك دنتسین يیاهنآ قفوم دارفا هك دن دقتعم ناققحم

،دنوش يم رضاح

،دنهد يم شوگ سرد هب تشاددای

،دنراد يمرب رظتنم و

،ملعم ات دننام يم

؛دنك ملاعا ار ناحتما خیرات قفوم دارفا هكلب

نامز هك دنتسه يناسك شیپ ار يسرد فیلاكت ماجنا يارب زاین دروم

،دننك يم ينیب

،دنهد ماجنا دیاب هك يفیلاكت هرابرد ار مزلا تاعلاطا

يم تسد هب آ

،دنرو رهو دننك يم راك يهورگ تروص هب يرورض عقاوم رد

،دوش يم ناشروما ماجنا رد رتشیب مظن ثعاب هك ار يراك يم ماجنا

،قفوم دارفا يلك روط هب و دنهد

؛دنتسه لاعف يدارفا .لعفنم هن

۹ - تدم دنلب يزیر همانرب هاتوک و

تدم

،میداد حیضوت يسرد همانرب كی يحارط رد هك يتاكن تیاعر لیكشت ساسا

.تسا بوخ يسرد همانرب كی هنازور همانرب رد تاكن نیا تیاعر اب

،

باوخ زا حبص يتقو دینادب هك دوش يم داجیا امش رد يركف مظن نیا م رادیب

،راكدوخ روط هب و دیزادرپب يراك هچ هب دیاب ادتبا دیوش ي

،يا هغدغد هنوگ چیه نودب .دیوش يم لمع دراو

يسررب ار نآ زا لصاح هجیتن، همانرب يارجا زا دعب هتفه ود يكی و ریخ ای دیا هدوب قفوم همانرب يارجا رد ایآ هك دینادب ات دینك

دیا هدرب يپ دوخ تردق و فعض طاقن هب ایآ يارجا زا ایآ هك دینادب و

دیدجت دوخ همانرب رد ،تیاضر مدع تروص رد .هن ای دیتسه يضار همانرب هیقب يارب ساسا نیمه رب دیناوت يم يدنمتیاضر تروص رد و دینك رظن يگتفه و هنازور همانرب يرجا اب و دینك يزیر همانرب هتفه ياهزور

مانرب زین دعب ياههام و هام كی يارب دیناوت يم نیدب و دینك يزیر ه

.دریگ يم لكش امش تدم دنلب و تدم هاتوك همانرب ،بیترت (

يمیهاربا 1377،

)

یسرد همانرب رصانع و یدنب هقبط ،یسرد همانرب رصانع زا هدش هئارا تشادرب نیرت فورعم یم یا هسردم هعلاطم یوگلا رد نیلاک سیسنارف یوگلا .دشاب

(

،هاگراجا 1388

)

هتسد نیرتدیدج یدنب

رکَا زا یسرد همانرب رصانع هنیمز رد حرطم

تیلاعف ،اوتحم ،فادها ،قطنم رصنع هد لماش هک تسا ،یریگدای یاه

شور و یدنب هورگ ،اضف ،نامز ،یریگدای عبانم و داوم ،سیردت یاه

(یرهاظم .تسا یبایشزرا ۱۳۹۵

هدزای رصانع یسرد همانرب یارب زین ) -

هناگ م زادنترابع هک تسا هدرک حرطم یا یگتسیاش ،اوتحم ،فده ،قطن

یاه

شور ،ملعم تیلاعف ،یریگدای یهددای یاه

،هداوناخ ،نامز ،یریگدای یاه

ار هداوناخ رصنع هتبلا هک .یبایشزرا ،یشزومآ هتسب ،یریگدای طیحم هتسناد رثوم ییادتبا هرود یارب .دنا

یسرد همانرب مییوگب رگا ،هداس یریبعت هب هشقن

هار یریگدای

یم .تسا ت

همانرب تفگ ناو یهدنامزاس هشقن و حرط زا تسترابع یسرد

همانرب رصانع دروم فادها ققحت تهج رد یسرد

هب همادا رد .یشزومآ رظن

هدش هتخادرپ رصانع نیا زا کی ره نییبت :تسا

۱ - فده .تسا یشزومآ ماظن هب هدنهد تهج فده یشزومآ یانبریز گنس فده

رصانع نیرت یتایح زا یکی.تسا رف رد

آ نییعت ،یسرد یزیر همانربدنی

هدوب یسرد یزیر همانرب یلصا رصانع ،فادها.دشاب یم فادها ای فده هب یبایتسد یارب اه همانرب و آ

یم ارجا سپس و یحرط ،ن مامت .دنوش

و ارجا ،سیردت شور ،اوتحم نییعت ،یجنسزاین زا معا فیاظو و اهراک لکش فادها هب یبایتسد روظنم هب یبایشزرا یم

یم یلمع و دنریگ .دنوش

ار یجیاتن ای و هدوب تیبرت و میلعت ییاهن دصق عقاو رد اه فده ،یسرد همانرب کی یارجا زا سپ ،دور یم راظتنا هک دنزاس یم صخشم رف رد فده .دومن هدهاشم هدنریگدای راتفر رد ناوتب آ

یشزومآ دنی

یم تسین یریگدای دح زج یزیچ دشاب

(.

،یکلم 1373

)

عقاو رد راتفر رد تارییغت داجیا دصق هب هک یسرد همانرب کی

یم ارجا هدنریگدای یم همانرب فادها نامه ار تارییغت نیا ،دوش

.دنمان الاثم

یسرد یاه همانرب رد دیاب هک یضایر شزومآ رد یلصا فده

،هلاسم لح ،للادتسا ،مهف و کرد تردق هعسوت و داجیا ،دوش ظاحل یضایر م یاه هلوقم قیفلت و تسا تلاوقم ریاس اب اهنا طابترا و یضایر فلتخ

(.

،یروفاک 1394

)

۲ - اوتحم دنیارف و اه تراهم )فیراعت ،لوصا ،اه نییبت ،قیاقح (شناد ،اوتحم یارجا ،قیقحت یحارط ،اه هتفای ریسفت ،هدهاشم ،یواکجنک ( اه

حیحص ،دب و بوخ هب ،داقتعا( اه شزرا و )..و طابترا داجیا ،شیامزا طلغ و همجرت یول زا لقن هب نامیه( .تسا ).. و ملع هب هقلاع و

،خیاشم ۱۳۸۶

زا تسا ترابع یسرد هدام کی یاوتحم زا روظنم عقاورد .)

شناد نامزاس هتخودنا و هتفای

،تیعقاو ،تاعلاطا ، تاحلاطصا ،هدش

هب طوبرم لیاسم اه هدیدپ ،اه میمعت ،میهافم ،اهشور ،لوصا ،نیناوق یسرد هدام نامه .تسا

(

،نایچروق 1384

)

،میهافم هعومجم :دنکیم نایب یسرد همانرب یاوتحم فیرعت رد یکلم یهدنامزاس و باختنا ار نآنازیر همانرب هک ییاه شیارگ و اه تراهم یهددای لماعت و دننکیم -

یم دیلوت ار درگاش و ملعم یریگدای .دنک

۳ - یریگدای یهددای یاه شور یلصا رصانع زا سیردت یاه شور رف رد و .تاس یسرد همانرب

آ شزومآ دنی

یم افیا ار یزراب شقن یریگدای و زا یشزومآ یاه فده ققحت .دنک

یسرد همانرب رد .دبای یم ناکما سیردت نونف و اه شور دربراک قیرط رییغت و یریگدای داجیا هب ،بسانم یاوتحم باختنا اب تسا نیا رب یعس هئارا هویش .دوش هتخادرپ بولطم راتفر یعس نآ یط هک یشور ای اوتحم

یم .دوش داجیا هدنریگدای رد رظن دروم تارییغت ،دوش یم هدیمان یریگدای یهددای دربهار ای و سیردت شور شور رد .دوش

و شرگن رییغت ،شناد هئارا هوحن نوچ یدراوم ،یریگدای یهددای یاه شناد هب ملعم طسوت رظن دروم یاه تراهم شزومآ آ

بترا یگنوگچ ،زوم طا

رف رد تازیهجت و تاناکما زا هدافتسا هوحن ،هدنریگدای اب ملعم آ

دنی

یگنوگچ ،یریگدای رما رد هدنریگدای تکراشم نازیم و هوحن ،شزومآ و لیاسو اب و داوم ،طیحم اب ،رگیدکی اب ناگدنریگدای طابترا یم رارق هجوت دروم یشزومآ تاناکما .دریگ

( حلاص ی 1397، )

-4 یاه یگتسیاش ملعم

هنوگچ یشسرپ ترابع اب هک تسا ملعم ،یسرد همانرب رد یدعب مهم رصنع یم لیهست ار یریگدای ناملعم رب هولاع ملعم .تسا هدش هارمه دننک

یم یقلت رصانع زا یکی یسرد همانرب رد هکنیا رد مهم یرصنع ،ددرگ

یم بوسحم زین یعامتجا سدنهم ناونع هب یتح و یشزومآ ماظن .دوش

زا یکی ،یساسا میهافم اب هک تسا نیا ملعم زراب یاه تیحلاص

تیحلاص نیا رگا .دشاب هتشاد یفاک ییانشآ یملع هتشر نیناوق و لوصا دهاوخ دوجو هب یدنک و للخ وا یشزومآ شقن ماجنا رد ،دشاب فیعض یارب ادتبا رد موهفم هک تسا نیا ،یموهفم ره یهددای یلصا طرش .دما اب هدش هتخانش ملعم دوخ .دش

۵ - شزومآ نامز

رادروخرب یصاخ هاگیاج زا نامز هفلوم زین شرورپ و شزومآ داهن رد تیلاعف دوپ ورات رد نامز و هدوب رد هچنانچ .دراد یساسا شقن نآ یاه

:هلمج زا یتلااوس هشیمه یسرد و یشزومآ یاه یزیر همانرب یدصرد هچ

نیرتهب ؟دوش هداد صاصتخا شزومآ هب دیاب دارفا رمع زا نامز

آ زاغ

،سلاک لیکشت یارب ینامز هچ؟تسا ینس هچ شرورپ و شزومآ آ

ماجنا و زاغ

؟تسا بسانم سرادم تیلاعف ساسارب تاقیقحت

ناققحم هاگشناد

،سیپ و

شرازگ لیب

رکزتم نامز

شزومآ رتشیب

تروص هب کی

راتسویپ یدومع

عونتم هتسناد

هدش تسا . کی

تروص هب نامز مره یلااب تمسق رد و دیریگب رظن رد ار هنوراو مره هتفرگ رظن رد یلیصحت لاس کی رد اهزور و یلیصحت زور کی تاعاس دادعت ماجنا نآرد یریگدای هک ینامز نیرتشیب هب مره نییاپ تمسق و تسا هدش یم تروص هب نییاپ هب لااب زا راتسویپ .تسا هدش هداد صاصتخا ،دوش

نامز یلیصحت یریگدای نامز و فیلکت اب یریگرد نامز ،هتفای صصخت

میسقت یدنب

هدش .تسا (

،یفراع 1384

)

۶ - یریگدای طیحم و شخبرثا یسرد همانرب کی تیقفوم هدننک نییعت مهم لماوع زا یکی و تیاضر اهدرواتسد اب و تسا هدنریگدای راتفر هدننک نییعت زین راد طبترا وا تیقفوم .د

یم دای ناکم ناونع اب رکا رصنع نیا زا دنک

یم اجک نازوما شناد هکنیا و آ

زا ناکم یاج هب اج نیا رد ؟دنزوم

یاضفو وج یکیزیف ناکم رب هولاع اریز .تسا هدش هدافتسا یریگدای طیحم یم رب رد زین ار یزاجم طیحم نینچمه و یناور .دریگ

هک روطنامه

رجت ا ار یشزومآ یاوتحم ناوتیمن کی یعقاو هئارا رد دوجوم تایب

،اوتحم زا ار هبرجت ناوتیمن لاح نیع رد .دومن ادج یسرد همانرب بلاق رد هک ییاهاضف ای اضف زا ار شناد بسکو اوتحم یریگدای نآ

یم ناعذا ،مایلیو .درک کیکفت ،دهد یم خر هبرجت یریگدای طیحم :دنک

ملعم کی یاه تیلاعف ساکعنا زا هدیچیپ هدیدپ کی هب هلئسم نیا .تسا

دراد هراشا ناگدنریگدای یناور و یحور شمارا و تینما و یناور دعب دیکات دروم رایسب یریگدای طیحم ثحب رد هک دشاب یم

. ( یرهاظم 1393،

)

۷ - یشزومآ هتسب نوکانوگ عاونا دیلوت یسرد همانرب حرط ره ییاهن تلاوصحم زا یکی هضرع و هیهت تیک ای هتسب تروص هب یشزومآ داوم و تسا یشزومآ داوم یم لیبق زا هدنریگارف یدارفنا یریگدای داوم یواح هتسب نیا هک دوش

،سیردت و ملعم یامنهار .. و ،نیرمت باتک ،یسرد باتک آ

ای نومز

هزادنا رازبا سرد سلاک رد هدافتسا دروم یشزومآ لیاسو ،یصخش یریگ

یرادینش و یرادید تازیهجت و ،یهورگ و عجرم ،یشیامن لیاسو لیبق زا .دشاب یم -8 یبایشزرا و یسرد همانرب یبایشزرا لماش یسرد همانرب تاعلاطم رد یبایشزرا

.دشاب یم یلیصحت تفرشیپ یبایشزرا نامه ای هدنریگدای یبایشزرا رف یبایشزرا آ

تیلاعف هکنیا هرابرد یریگ میمصت روظنم هب هک تسا یدنی

شناد یریگدای یاه ششوک و ملعم یشزومآ یاه آ

بولطم جیاتن هب نازوم

یم تروص ،تسا هدیماجنا .دریگ

شور اه ی لك ی همانرب ر

ی ز ی شزومآ ی

:

همانرب شور .1 ر

ی ز ی ن ساسارب ی

اهزا ی ن ی ور ی ناسنا

؛ی

همانرب شور .2 ر

ی ز ی م ساسا رب ی

ناز هدزاب

؛ی

همانرب شور .3 ر

ی ز ی اضاقت ساسارب ی

درف ی عامتجا و

؛ی

همانرب شور .4 ر

ی ز ی گنهرف

؛ی

لدم .5 اه

ی همانرب عماج ر

ی ز ی شزومآ ی

فلت اب ، ی

ق اه شور ی

ن ی ور ی

ناسنا ی

م و ی ناز هدزاب

؛ی

،لاهدوو و سولوپوراخاس(

)1985

يسرد همانرب يارجا عناوم رد يدایز عناوم يارجا

حیحص همانرب

يسرد امش

ریثات راذگ

تسا يخرب هك

زا آ :تسا ریز حرش هب اهن و دوخ توق و فعض طاقن تخانش مدع.يسرد ياه عوضوم رب طلست مدع

ندرك فرطرب يارب شلات آ

ا مدع. اهن ع

زا يفنم تاروصت و سفن هب دامت

دوخ يیاناوت ،

هزیگنا و فده ندش گنرمك و فیعض ،

و يتسس ،يفابلایخ

. . . دیاب ،دوخ ياه هتساوخ ندروآ تسد هب يارب هك دیشاب هتشاد هجوت همه .دیوش تمحز و يتخس لبقتم يتدم يارب و دینك شلات رتشیب يمك

دندیسر تیقفوم يتخس شلات اب ،قفوم ياهدمآ .

( 1380،فیس

)

یریگ هجیتن یحارط یا همانرب وحن نیرتهب هب ات یشوک نآ رد دیاب هک تسا صخشم ات دوش نیرت بولطم ناوتب وحن نیرتهب هب و نکمم نامز نیرتهاتوک رد

داهن کی ناونع هب شرورپ و شزومآ هک میتسناد .درک لصاح ار جیاتن نتشاد یارب ،یتلم و هعماج ره رد تیمها زئاح رایسب و نیداینب یارب دیفم ینازومآ شناد تیبرت تهج رد ،یروآون و تیقلاخ ،ییایوپ ب کی هب ،هعماج هدنیآ ات تسا دنمزاین هبناج همه و قیقد یزیر همانر

،ناملعم ،ناریدم هلمج زا نامزاس ناکرا هیلک نیب یگنهامه داجیا اب رد .دزادرپب دوخ فادها دربشیپ هب نسحا وحن هب ...و نازومآ شناد یگژیو زا یهاگآ زین و یزیر همانرب لوصا اب ییانشآ نمض راتشون نیا فم یسرد یزیر همانرب کی یاه همانرب یساسا رصانع اب ،یدربراکو دی

یرورض رایسب اه نآ هب هجوت قفوم همانرب کی یحارط رد هک یسرد یزیر هچ ره کرد و ییانشآ نمض هکنآ دیما هب .میتخادرپ ،تسا یتایح و یشزومآ یاه همانرب یحارط رد اه نآ یریگراکب زین و دراوم نیا رتهب وم هب ،اه هاگشناد و سرادم یارب هدنیآ رما رد نوزفا زور یاه تیقف

.میبای تسد تیبرت و میلعت

عبانم

يمیهاربا

، 1377يلع

، )نیون ياهدربهار( يسرد يزیر همانرب

، ون ركف :نارهت .

حلاص ی

، ک ی

؛ناو افص

یی

،دحوم عس

ی

؛د کح ی م

،هداز

؛ناوضر دهم

ی

،نا

مس ی ه

، امنزاب یی

کاردا و

هبرجت ز

ی هتس ناملعم زا

تلزنم عامتجا

ی ناش هعلاطم

ا ی هب شور دپ ی سانشراد ی

، هلجم هداوناخ و

شهوژپ

، ۱۳۹۷ .

،دومحم،یدمحمرهم 1393

، همانرب سرد

ی

؛ هاگرظن

،اه ور ی اهدرک و

مشچ

،اهزادنا

دومحم دمحمرهم

ی

، رشان : هب رشن ( تاراشتنا ناتسآ

سدق وضر ی ) نامزاس،

هعلاطم

و ودت ی ن بتک مولع ناسنا ی اههاگشناد (

تمس .)

،هبوبحم ،یفراع 1384

، همانرب ر

ی ز ی سرد ی دربهار ی

رد شزومآ لاع

ی

، هبوبحم

فراع ی

، رشان : داهج هاگشناد

ی دحاو هش ی د تشهب .ی

ریهظ ، روپ يقت 1383،

، يسرد و يشزومآ يزیر همانرب رب يا همدقم

، نارهت

،

هاگآ .

،جروج ،سولوپوراخاس لاهدوو

یروم ، ن

1985،

، ارب شزومآ ی

هعسوت ،

پاچ

مود

، نارهت .

،فیس يلع

ربكا 1380،

، يسانشناور يسانشناور(يشرورپ

يریگدای و

)شزومآ

،

نارهت

، هاگآ .

،یکلم ،الله یفص ،1389

همانرب ترورض ر

ی ز ی شرورپ و شزومآ ماظن رد .

،هاگراجا شوروک

، ۱۳۸۸

، لوصا و میهافم همانرب

یزیر یسرد

، نارهت

، تاراشتنا

لاب .

،نایچروق یلعردان

، ۱۳۸۴

، یحارط و

یسدنهم همانرب

یسرد رد

هرازه

موس

، نارهت

، رشن یتخانشارف هشیدنا

.

رش ی رادمتع ی

،

،یلع ۱۳۷۵ باتک،

دنچ ثحبم ساسا ی رد همانرب ر

ی ز ی سرد ی

، رشان :

تمس .

،دومحم،یدمحمرهم 1389

، باتک همانرب سرد

ی

،اههاگرظن ور

ی اهدرک و

مشچ

اهزادنا (

و ی تسار مود ) .

،یروفاک میهاربا

،

،یکلم

،نسح یورسخ

،یداباب یلع

ربکا

، یسررب شقن

رصانع

همانرب یسرد

نیلاک رد

تفا یلیصحت یضایر

لاس لوا هرود هطسوتم

زا هاگدید

یاکرش همانرب

،یسرد هلجم

شهوژپ رد

همانرب یزیر

،یسرد 1394

.

،یکلم نسح

، تخانش لوصا

و یاهرایعم همانرب

یزیر تیحلاص(یسرد

یاه هفرح

یا

،)یملعم هلجم

دشر

،ملعم 1373

.

یرهاظم

، ،اضر ۱۳۹۳

رظنم زا یلاع شزومآ ماظن رد یسرد همانرب هاگیاج ،

یمتسیس یاهدرکیور

،هناگراهچ و اهشلاچ تیریدم یللملا نیب سنارفنک نیمود

اگن شیامه یملع یاه شیامه زکرم ،زاریش ،اهراکهار ر

.