زبس داصتقا
ییادن رحس
1یسوط ،*
کلم هفطاع
2یناخ
1 . همانرب هورگ ،رایداتسا هقطنم و یرهش یحارط و یزیر
یزاسرهش و یرامعم ةدکشناد ،یا
، دیهش هاگشناد ناریا ،نارهت ،یتشهب
2 . همانرب دشرا یسانشراک هقطنم یزیر
دیهش هاگشناد یزاسرهش و یرامعم ةدکشناد ،یا ،یتشهب
ناریا ،نارهت
atefe_malekkhani1992@yahoo.com
خیرات لوصو :هلاقم 11 / 11 / 1931 خیرات
شریذپ :هلاقم 11 / 11 / 1931
هديكچ کی و موسرم یاهدرکیور موادت ههد رد هعسوتودشر ةیوس
یاه لدم رب ینتبم ،ریخا ِیداصتقا یاه
هنیزه - یرادباسح و هدیاف یاه
،یلام
ینارگن هتخیگنارب ناهج رساترس رد ار یدیدش یناهج یاه صخاش ءاقترا ثعاب هچرگ ،اهوگلا نیا .تسا
وررث دیلوت و دشر یاه هدرش
تسا طیحم تفا و لزنت هب ًاتدمع اما ، یگدولآ شیازفا ،تسیز
د و وررث رباربارن حریزوت ،یر یحم حبارنم لاوز و وریرخت ،اره هرجیتن ر
اپان یرادی هعسوت رجنم قطانم و اهروشک رد تسا هدش
ققحت یاتسار رد .
یتایلمع و هعسوت رادیاپ یاهدرکیور یزاس لاس رد
رریخا یاه
تشاگنا هب ،زبس داصتقا ةباثم
طیحم اب راگزاس یداصتقا مک ،تسیز
نبرک اب و اپ راشتنا ،نیی هعرسوت نارمتتگ یلرصا نایرج هب
دارصتقا و
لیدبت لدم و هدش داهنرشیپ فده نیا یاتسار رد قطانم و اهروشک درکلمع یبایزرا و تیعضو شجنس یارب زین یددعتم یتایلمع یاه
هدش شور یتساک هب داقتعا اب .تسا یناهج یاه
ِموسرم هبتر و یبایزرا و رپ نریا رد ،قطارنم تیعرضو یسایق شجنس رد یدنب
زا شه
شور سانش ِیداهنشیپ و ایوپ ،نیون ی زجدنچ
ینبم یی رب
« لحت لی هنوگ یسانش » بوچراچ رد لحت
راشف( لی - تیعضو - خساپ )PSR
هداتتسا
هدش تسا نیا رد . خساپ تین اب ،ه بار شسرپ هب ییوگ
ِیلصا
« ویسآ تیعضو یسانش
هاگیاج و قطانم ناترسا ی ا نارری ورسحرب ترشاگنا
زبس داصتقا
» ِفده ،
« ت قطارنم یسایق تیعضو یبایزرا و شجنس وسانم بوچراچ نیود یناترسا
ورسحرب زبرس دارصتقا ترشاگنا »
رد
هتفرگ رارق راکروتسد .تسا
هب ناونع نورب هب قطانم ،شهو پ داد شش
نوگ ة قطانم ادتبا یی ( هعسوت هتفاین )،
قطانم ،رادریاپان قطارنم یاراد
دشر ماجل
،هتخیسگ قطانم تظاتح ی انم ،یعیزوت و قط
لاحرد هب راذگ وس ی داصتقا زبس قطانم و یاراد زبس داصتقا هقبط
دنب ی رد و هدرش
تیاهن درکیور راهچ هق نم ره هاگیاج اب وسانتم و تظاتح
/قل م شیپ ،یریگ پ یدنیارشی یرادریاپ ،یرمیمرت اری
یروآورن و کریژولوکا
.دش داهنشیپ ديلك هژاو همانرب ،زبس داصتقا هقطنم یزیر
ةعسوت ،یا ناریا یناتسا قطانم ،زبس داصتقا یشجنس بوچراچ ،رادیاپ
1 زاغآرس . شهوژپ ةلئسم -
ای و م اورر یاهدرکیور موادت ی او
ههد رد هعو ت و دشر لدر ینبررب ،ریخا یه
دیصتقا یه
هنیزه - رادبیسح و هدییف ،اگاررگ ،،ییار یه
،گیااه یاه
یاه ریا اایا .اوا هتخیرگارب نیاه رویترو رد ار دیدش صخیش ءیقترا ثعیب هچرگ دایی ت و داشر هاب ابرر یه
هدااش شورااث تداا ع یاارا ،دااگا
.اافا و لزاانت .اا یق هااب ًی
طیحر ،گد ایل یازافا ،.سیز بیانر لاوز و وایرخت ،یاه
هعاو ت راداییپیگ هجیتگ رد و شورث رباربیگ یز ت ،،طیحر هئارا یهریرل ها گ هب .وا هدش می ت قطینر و یهر شک رد لیاو سرازاگ رد هداش 6102
.اعیبط ،گیااه ودناص
(WWF, 2016)
نا نع .حت
« داگز ةرییو سرازگ ه
» نیااه ،
هدنسی گ* ر :ل ئس Email:s.n.tousi@gmail.com
لیو زا 0790 ؛.وا هد ب هها ر یژ ی کا رسک یب دعب هب
هب ر ط یازافا لیح رد شدش هب زیگ رسک ایا گنهل هک
مه .وا ریاشتگا هاب ابرر ،گیاه یهریرل ،وررب ،اینچ
هاگیخلگ یهزیگ ا
(Boden, Marland & Andres, 2017)
نیشگ دشر رگ 01 ،شیگ ابرک ریشتگا نازیر ربارب فرصر زا
.خ و .وا هد ب ،لیسف یه رد هعاو ت و دشر یه ریا
،،گیااه ةدش هد یپ یهدگور زا وریپ هب هچرگ ،زیگ ناریا سزرا یازفا و شورث دیی ت هب دوزفا
زا ،شیگ ة خب
یاه
فلتخر دیصتقا رباربیگ یرا ،.وا هدش رجنر
درلرد یه
هاب ار راداییپ عاو ت فداه ققحت رد للاخا زیگ و هارا ه
رد .یعاضو ایا حیرشت ارب .وا هتشاد کاش
0 راو ،
سزرا صخیش هو هب برر ،گیرز ویراض ،هدوزافا
ه ،انی
نییی گ(
نیاررل ،اقیفلت صخیش زیگ و ) رباربیگ .یعضو رگ ( هرازه عو ت فادها متفه عاو ت رب ،نبر(MDG
یپ رادای
ی رینک رد هدشدرادگیتوا شر ص هب هدش هداد یی گ ررید
.وا هداد زا کش ایا مور رد و زکرر گیب ، ور یه
یات هداش اش ک و .وا هدش هتفرگ ریی ناریا ریرل زکرر صخیاش زیاو و مه زا سپ ریغتر هو ایا
،،الخاد یاه
مه نل مور نیکرا یت دگ ش سییقر ای ریانک رد یه
رد رارید
سزرا هاچرگ ،راد گ قبیطر د ش رسیر راد گ ی ةدوزافا
لصیف رد ر شک لیو
یه 0831 یت 0871 ًیتباسگ ،ارنهل یاب
ابرر داگور لیح ای ه رد یرا ،.وا هتشاد یازفا یرو ییا گ ار دیداش ًیتباسگ .افا راداییپ عو ت .یعضو هب
،ر لیاو یت زیگ درلرد یز ت دهد 0871
هاب ور هد اب د اباب
هاب ر اشک حطاو رد رباربیگ یازفا لیو ایا زا یرا ،.وا ،اار مااشچ ااایا در ااخ
یهرادااشه ریاانک رد یهدااگور
سکعنر سرازگ رد هدش مه ،ییه
ابراک ،گیااه ةژورپ ن چ
(
(UNFCCC, 2017
لیاو رد ار نارایا هاک ، 6102
ابتر رد
د ریشتگا نازیر متفه هقبط ،گیاه ابرکدیسکا
،ر دنب ،دنک
ناررگ ریرل زیگ و طیحر ةدننک
مه ،،تسیز اشخ ن چ
نداش
هچییرد و ا اه ،گد ایل ،،لخاد یه ارنه وایرخت
و یاه
ایرز
،گاررگ ،،عیبط یه ههد رد ار دیدش یه
رایخا یه
.وا هتخیرگارب دشر م ورر یه ریا هب .بسگ
لکش 1 شزرا یسایق ینامز یرس . فادها رادیاپ ةعسوت نامرآ یقیفلت صخاش و ینیج بیرض ،هدوزفا
عسوت لاس زا ناریا رد هرازه ة 1831
ات 1831
ساسارب هدنراگن :حبنم(
هداد اه )ناریا رامآ زکرم ی 0.5
0.6 0.7 0.8 0.9 1 1.1 1.2 1.3 1.4
1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395
ینیج بیرض هرازه هعسوت متفه فده
هدوزفا شزرا Linear ()ینیج بیرض
Linear ()هرازه هعسوت متفه فده Linear ()هدوزفا شزرا
شهوژپ یرظن ةنیشیپ -
،هداش هریاشا رادییپیگ یهدگور
رض شرو راییغت ، یاداریاپ هاب فالتخر یهر اشک
او
رادییپ یهدرکیور .وا هتخیو رورض ار
،یتاوار ایا رد
رد نیاه حطو رد لیو
6116 و ایتاسخگ زا ساپ ههد ی
ِایرز سلاها ًادداجر ،وریگاژود ایر رد دحتر لر نیرزیو 0
عو ت ،گیاه سلاها یپ
یر( رادی 01
لیاو رد ًاریخا زیگ و )
6106 سگارفنک لر نیرزیو رادییپ عو ت
دحتر ایر(
61 )
لیو ایا ،ط دش رازگرب هیگییب ،یه
ایب یه ،الل یا دداعتر
رادییپ عو ت ص صخ رد زیگ هدشردیص
ریکر تاود .اوا
60 ئارا یعاد یب ، هریگرب
ا .ود ،،تییل ع راداییپ هاب ،بیی
ااکر هاو نییر نزا ت رد ار
« دیاصتقا .فراشیپ و داشر
» ،
« ،عیا تها ربارب »
و
« طیاحر زا .اظیفح .اسیز
» ،افرعر
،اار و دااحتر االر نیرزیااو ،ریکر تااود ااایا وراایپ داانک
ب چریچ ئارا هب ررید ِنیگدنسی گ دداعتر ،ر اافر یه
هااتخادرپ رادااییپ جنااو و ورد ارااب ؛دااگا
هاال هزا
،ر اافر ب چریاچ ،مدرار ،هرییاو داعب بناپ ریاش(5Ps
یگ ،حلص و .کارش ،،تخب ملاعا
هدش ریکر تود رد عاو ت
یپ رادی 6181
ِ رادییپ ةریاد ،) دلایر لر نیرزیو دیانشیپ6
دااحتر
(James, et al, 2015)
ِرادااییپ ،ااحارط رازاابا و
( ،کیژ ی کا
(ESDT
سیرتیر نا نع .حت8
یپ عو ت رادای -
ر زبو عو ت ریه دربها -
(SLDI, 2010)
،هاطبار اایا رد
زبو دیصتقا .شیرگا لیاو رد ریاب ایتسخگ ارب زیگ4
0737
ورااشیپ نیگاددیااصتقا زا ،ااهورگ طااو ت دلایاار رزرد
اانی
حر طی ( .سیز هل هزا ناریک ه و سریپ ،)1
فداهیب میاظنت
و ت ،تییل ع یهریکر تود و قیدیصر ایودات و راداییپ ع
هزادگا و جنو ب چریچ رد دیاصتقا .فرشیپ نازیر ریگ
،اشرازگ واییق رد ،راداییپ عاو ت فادها یتوار اراب2
نیتسلرگا .یود هب
هدربریک دش
ش ک رادا رد شر ص یه
میهیفر یتوار رد ،هتفریذپ
لیاو رد ،زباو دیاصتقا م افر ریش رادییپ ،تییل ع یاه
0770 و 0774 سرازگ نا نع .حت ،ییه هریگرب
یاه ریاک
9مود م و و اض ر یاب3
« ،گیااه دیاصتقا ندراک زباو »
و
« پ عو ت جنو رادیی
» داش راشتنر ییاحرد
، سرازاگ هاک .سخگ
هب شرورض مه
.اوییو ،ییتوار یاب دیاصتقا یاه
طیحر ل صا سرازگ .یگ ،.شاد هریشا ،تسیز
ِ،لی کت یه
،،یا ه و بل شارییغت یبق زا ،تلاکشر یب ،یورییور دعب ویرخت لا ،نوزوا ای ارنه
ادز .اود زا و ریاسررگ ،ای
ِنیااه رد بینر نداد لیاحرد
هعاو ت لیاو رد د اب 6113
،
.اشیرگا ایا ًاددجر هاب
ا انع ن رابارب رد ،اوییو ،اشنکاو
نارحب و ددعتر یه بگیهدنچ
گیاه )،گیاه د کر و ،ییر( ،
مه ؛دش ءییحا لیاو یرول رد اینچ
6117 .احت ،اشرازگ
نا اانع
« ( زبااو ،گیاااه اداایده اد ااو
(GGND
»7
ریااش ،
هاع جر .ااوییو زا ا
،دیااصتقا ،نیرفلزیاب ِ،تیاایل ع یاه
تقا ریک ریگرب نیگدنسی گ زا ،کی طو ت راشتنر زباو دیص
داش
(Cameron Allen, 2012; Dalal-Clayton, 2013;
UNEP, 2012; Boehnert, 2016)
اااائوژ رد 6117
،
مه ،یا اه و بل شارییغت سگارفنک شیردقر ورادت یب نیرز
،گیانپک رد لر نیرزیو ب
هیگیی ایب ا
،گیرزیو ،گیبیتشپ رد01
زبااو دیااصتقا زا هااب
نا اانع هار ،یوریاایور ارااب ،االح یااب
نارحب یه ماه داش راشتنر دداعتر ،ر ا ع ا جر ایانچ
.ود و رقف یب ،یورییور .یگ یب ،دحتر لر نیرزیو هاب ،بیی
ار زبو دیصتقا .شیرگا ،رادییپ عو ت فده هب
نا انع ،اکی
سگارفنک ض ر ود زا
Rio+20
هاک درک ،فرعر و بیختگا
داش رجنر ص صخ ایا رد ،گیاه ةدرتسگ هه ت وله هب سرازگ ( ِزبو دیصتقا
(GER00
طیحر مارگورپ نیرزیو ،تسیز
لیو رد دحتر لر 6100
ش ک ایا رادا رد دش رشتنر یه
لیو ربریود رد 6100
طیحر .یریدر هورگ ، نیرزیاو .سیز
زا یاب یب ،رنهی ه رد دحتر لر 41
،،اصصخت نیرزیاو
هااریگرب یااه و نیااگرا یااه ریااشتگا هااب ،دااحتر االر نیرزیااو
هیگدید لک یه د خ ، رزرد نا انع .احت زباو دیاصتقا انی
« هب و نزا اتر و هداگریگربرد زباو دیاصتقا »06
.اخادرپ
سگارفنک رد زبو دیصتقا .شیرگا 6106
داحتر لر نیرزیو
(
(Rio+20
هب نا نع رادییپ عو ت هب ،بییتود رد مار ریسر
هاب د باب هب هک ،رقف یب ،یورییور و .یاداع و ،گیاسگا زور
مااه و ،عیاا تها طیااحر شارااطخ هیااک نیاارز
،تااسیز
،ر ِزباو دیاصتقا دراکیور داش هتخینش .ی ور هب ،دریجگا
دحتر لر نیرزیو یررو
هی .یییعف و راذگ ار دیصتقا یه
و زا دیده سگ . و هب ،ار .یاده هییرر
ییرراو :دانک
و زبو و مییو رهیر ریک وریگ ،،عیبط ییررو ،ویپ ،کیزیف هااگلادیع ،عیاا تها یااهدیاگ
(UNEP, 2015; United
Nation, 2011; Wanner, 2015)
دانچ ،ط ،سیوا ایا رب
نیا تفگ ،لاصا نییره هب زبو دیصتقا .شیرگا ،هتشذگ هد ایودت هب و یدبت هعو ت ژتارتوا
رد هعاو ت و داشر یه
.وییو کش رییغت و نیاه روارو خب . و هب یه
یاه
مه رادییپ دیصتقا ن اچ
ف یان رو ،ویاپ یاه ژراگا
یاه
،بل شیردااخ ،ریذااپدیدجت اا ح
ااقگو .یریداار ،زبااو
،شیعییض نی تخیو
یه و زبو رنه
یه راجنر زرویشک و
دااش
(Raul Gouvea, 2013; Dalal-Clayton, 2013)
لحت ی زا نیگداگریرگ طاو ت هاتفریذپ شر ص دینوا یه
نییره ایا هیارییپ رد بینر یلحت رازبا ریی هب ،، لع یه
( م لع هکبش دینتوا
(Web of Science
نیشگ ، .وا نل رگ
هچرگ هک وله
ِ هه ت .اشیرگا ایا هب .بسگ ماک
ابو زا ی
لیو 0771 زیغل هدش ش ک یرا ،.وا هاب نل ،لاصا یاه
لیو یه سپ زا 6100
،رزیب دلایر ددرگ
اة ابةز داةاصتا ةةنیمز رد شهوژپ ماجنا ترورض بخصنم یهوژپدروم ر دیکأت ا نیون یدرکیور -
د هویاب
ش ک ،ری ت شر ص یه
ایا ندرک ،تییل ع ارب هتفریذپ
مااه ،م اافر یااهریکهار ند ابگ صخااشر ایید هااب نیانچ
وداار ِ،ااشجنو ب چریااچ د اابگ و قاافا تدر ر ِ،تیاایل ع ،ن
.فرشیپ راداییپ عو ت فادها ققحت یتوار رد ،کدگا یه زایگ یهر اشک زا رییسب .وا هتفرگ شر ص زبو دیصتقا و
مااه درااکل ع راایریپ ارااب ،بااوینر یااهرییعر زا نیاانچ
طیااحر سرازااگ و ،تااسیز د ااخ رادااییپ .یعااضو ،ااهد
سرازگ رب رورر دنتسیگ رادر خرب یاهدرکیور زایگ و یه
ورر گیبییزرا .اوا نل یای گ نیگدگریرگ طو ت ،گیاه م
ند ب ودگا رب هولاع هک هوژپ
یاه اایا رد هداش میاجگا
لدر ،هنیرز قطیانر .یعاضو ،بیایزرا ارب زیگ م ورر یه
،تااویک ،زبااو دیااصتقا و رادااییپ میهیاافر وااسحرب یااه
لدر ایا دگراد ددعتر صخیش رب ًیتد ع ،یه
و دداعتر یه نل ،طخ قیفلت
رد یه وییق صخیش فر نودب ،،بییکرت یه
مه
،طخ نیایر راراق راب میقتاسرریغ و میقتاسر طباور و یه
صخیش مه دنتسه را توا یه انیرز رد ،لاصا بیانر ایانچ
صخیش زیو هاب یتسیا ،صخیش وییق رد ًیفرص زبو دیصتقا
هزادگا زباو دیاصتقا صخیش وسحرب قطینر .یعضو ریگ
هتخادرپ رکیور ایا ،هجیتگ رد ؛دگا ویاول نیاکرا د
و ،اوینش
انیرز رد قطیانر فیعاض دراکل ع ،ایارچ یای پ ،بییدر ،ار ولو ار زبو دیصتقا هاچرگ زایگ نارایا حطاو رد دانک
ههد رد هعو ت و دشر یه ریا ،وررب زا نیاشگ رایخا یه
سزرا یازفا هیت ک رد دیصتقا دشر و هدوزفا
هتاشاد شدر
ماه ،لئیسر زورب یرا ،.وا شخ ،،ابل نات ن اچ
،،ییاسک
،گد یل
،ب ویرخت ،،طیحر یه
،یاراد هیور و ،اعیبط یه
ایرز هاگیخلگ یاهزیگ ریاشتگا ، زرویشک یه رد ار و ا
میهیافر .سبریک و حرط شرورض ور ایا زا .وا هتشادرب یاب ایرزرو عو ت یهریکر تود رد زبو دیصتقا و رادییپ .وا هدش ریکشل یپ زا یب ای گ درکیور
یگ یب
،تویک فر . یپ یه
،ب چریاچ ئارا زیگ و هتفگ
یاب ور ِ یاپ ییقر ،لصا ریکر تود ،هچریپکی و یی پ ،درلریک هاب ،ایرزراو رد زباو دیاصتقا راداییپ فاداها قاقحت .یگ جناو و ،بیایزرا یای پ و هاچریپکی ب چریچ دیانشیپ صیاصتخا زبو دیصتقا رظنر زا ناریا ،گیتوا قطینر .یعضو ب .وا هتفیی .اسخگ میاگ رد ،فده ره ققحت هک رویب ایا ی
.یعاضو نیایر لاصیف فاشک و .یعاضو جنو مزلتسر دیا ه ل ،لعف .یعضو یب ل .وا
هریگرب زیگ و ققحت ارب زیر
ویول ،،بییزرا مزلتسر زبو دیصتقا یهریکر تود و ،اوینش
هصرع ،ییوینش رد هاطبار اایا رد .وا ،تویک اراد یه
یافر روراار زا سااپ هارادا لداار و میه
سور یااه و ،ااوینش
،ر افر لدر للاخ زا یت .وا هدش ش ک ،طبترر ،بییزرا ،بیایزرا اراب ،باوینر ،تیایل ع ب چریچ درلریک و رثؤر زبو دیصتقا م افر سیوارب قطینر .یعضو لدر رب ،نتبر و
"
ریشف - .یعضو - اویپ
"
ا08
زایگ نل سیاوارب و د اش هائار
د ش ،بییزرا ناریا قطینر .یعضو
لدم و میهافم شور و یرظن یاه
ارا طبررم یسانش
زطس داصتقا تشاگنا مه ،رادییپ عو ت مابر .شیرگا دنگی ه فایرعت یاه نینچ
و ریه قفا تدر ر م افر زا ،
« زبو دیصتقا »
و
« زبو دشر »04
درادگ د هو
(UN, 2011)
د هویب اایا ایکفت را اشد
راداییپ عو ت زا .شیرگا
(Brand, U, 2012; Tienhaara,
2014)
هوژااپ رااثکا ، ایارااب نارااگ
زبااو دیااصتقا هااکدگرویب
رادااییپ عااو ت م ااافر زا داایده ریااسفتزیب
(United
Nations, 2012)
دیده ةراو ریا و ریکر تود زیگ و نرق
60
(Dalal-Clayton, 2013)
ار هک .وا
، یاهریکهار داش ک
هگیقلاخ ییچ یب ،یورییور ارب ا رد ،گیااه دداعتر یه
.یفرظ ب چریچ دیاصتقا یرظگ دهد هئارا ،کیژ ی کا یه
متسیو هک .وا ض ر ایا رب لاد زبو داییب دیصتقا یه
متسیو قطنر هب دناشیب داعتر ،کیژ ی کا یه
(Boehnert,
2016)
ماه نیگدناسی گ زا ،خرب ،ب چریچ ایا رد ن اچ
Nahman
و ناریک ه (
6102 ماه ،ییهدیاگ و ) اگیب ن اچ
،گیاااه
(World Bank, 2012)
.اااظیفح ماراااگورپ ،
طیااحر دااحتر االر نیرزیااو .ااسیز
(UNEP, 2011)01
و
کااسگ ی ،گیاااه نیرزیااو
(UNESCO, 2011)
،ااپ رد
نارحب دیاصتقا ،میلقا شارییغت و رقف ، دیصتقا یه یای زباو
هدگریگربرد ِزبو دشر ار
مار ریسر و رازبا« »
.ود رد ،بیی
ایاع رد مدرار هیافر ،انعی ،راداییپ عاو ت ،ییاگ فده هب هب مارتحا حر
طی
،ر ،قلت ،.سیز یاب ریگزیاو دیصتقا ؛دننک
طیااحر مااک ،.ااسیز ااشتگا نازاایر یااب ابرااک
هااب هااک ایییااپ ری
ب چریچ .یفرظ و یه
،ر مارتحا ،کیژ ی کا یه هاب ،دراذگ
زباو غیاشر دیاجیا ،اایاور کح مزلتاسر و هداش رااجنر02
یش بیاسح ،،تکریشر ،هدگریگربرد( هتسی و )فیفاش و ریذاپ
صت می نی یپ .وا هچریپکی ریگ ،گیااه اریگ
09UNGC
و
طیااحر .ااظیفح مارااگورپ رد دااحتر االر نیرزیااو .ااسیز
رعت ه ه و ورتشر ،فی هبگیه
دیصتقا ار زبو دیصتقا ،ررگ یاب
0 ؛ابرااک ریااشتگا ایییااپ نازاایر 6
بیاانر ،یلریااک و
8
،ار ،عی تها ،گدگریگربرد هیافر د اباب اد او هاک دانگاد
مه و رشب ،گدگز شیظحلار یقترا و ،عی تها ربارب نیرز
دراد رو رد ار ،طیحر
(UNGC, UNEP, Oxfam & WRI,
2011)
گ و هعااو ت نیرزیااو داانگی ه ، دیااصتقا یااهدیا
ریااک ه ( دیااصتقا یااه
03OECD
) و ،گیااگرزیب یااتا
ایب ( ل یا
07ICC
فایرعت دیاصتقا ار زباو دیاصتقا زیگ ،)
،ااار نل رد هاااک داااننک
« دیاااصتقا د اااباب و داااشر »
و
« ی ئسر .ی طیحر ریذپ
،تسیز » مه ماه و هد اب یتاوار نیارز
زاایگ ،عیاا تها هعااو ت نیبیتااشپ دنااشیب
(Bacher, 2011;
UNEP, 2012)
مه ررید ،خرب ن اچ
Moore
ناریاک ه و
( 6104 ) اگ ی زباو دیصتقا سرازگ زیگ و
(UNEP, 2012)
اییعت قیرط زا 01
خب دیصتقا .اصرف ار زباو دیصتقا ،
رد دشر رز هنی .یریدار و بل ، ژرگا شیردخ یبق زا ،ییه
،دگی سپ ا ح اقگو ماک و ابراک ژراگا ،اقلت ویاپ یاه
،ر ،هیگداید اایا یب شویفتر دننک طیاحر نیا تریپد
.اسیز
ییگیتیرب یب فده ییگیتیرب دیصتقا .یاده هب
و یاب دیاصتقا
رتزبو یپدر اخب هاب ار .شیرگا ایا ،61
زا صیاخ ،ییاه
نل هکلب ،هدرکگ دودحر دیصتقا دیاصتقا اک اراب ،گژیو ار
،ر فا هب هک دگاد مه دشر یاز
رجنر ،طیحر رادییپ یب نیرز
،ر د ش
(Spelman, et al, 2011)
عاو ت ،کریا گاد ِموراف
داحتر الر نیرزیاو راداییپ
(Danish 92 Group, 2012)
و راییغت دانیلرف هاکلب ،.بیث .یعضو ی هگ ار زبو دیصتقا
،ر فیرعت موادر و یی پ ِل حت هک دنک
و راشب هیافر وه ر
هب هگلادیع ،ورتود .اصرف
یاه مدرار ها ه اراب رابارب
،ر طیحر زا و د ش .ایفرظ یاب دیصتقا ،رچریپکی و .سیز
،ر .ظیفح ،طیحر درب ( زبو دیصتقا فلاتئا دنک
60GEC
،)
بیت دیصتقا ینعر هب ار .شیرگا ایا ،ار رول
رد هاک داگاد
ب چریچ دودحر
.ی ایارز هرییاو ،کیژ ای کا یه اراب
،ار نیاغررا هب ار ،گدگز رتاب .یفیک نیر ه درول
Carfi
و
Schiliro
( 6106 ) زیگ ار نل رادییپ ل صا ییپ رب دیصتقا
،ر فیرعت .یاداع و نیاسگا هیافر د اباب نل جیتگ هک دننک
و ،عی تها مه
نیرز شارطخ هیک حر
طی نارابه و ،تسیز
رسک .اوا ایژ ی کا یاه دانگیر دارافا
Xiaowei
و
( ناریک ه 6100
مک دیصتقا لدیعر ار زبو دیصتقا ) یاب ،ابراک
ِنازیر یپ فراصر ایی ژراگا
شیعییاض و ،گد ایل دایی ت و
،ار فیرعت هاک داننک
مدرار ر احر ماه زا و .اوا ،تاسیز
. ییسر
،ر ،گیبیتشپ .عیبط و نیسگا زیرل دنک
د هویب .اشیرگا دیکأت هک .وا حضاو ،ددعتر فیریعت
« زبو دیصتقا »
یب دیاصتقا دیعبا رب ، رادییپ دیعبا ررید زا
رایخا سرازگ رد .وا هاب زباو دیاصتقا در ار ردUNEP
« دیصتقا قح ةژاو »66
هریشا هدش دیاصتقا هک .یگ ایا یب ؛.وا
،اار زا .ااظیفح .ردااخ رد ،اال کر ژتارتااوا دااگا ت
طیحر اایا هاب ؛د ش ،قلت .سیز هاک یانعر
و دارلرد داشر
قیرط زا لیغتشا یررو
هی راذگ هاب ،ص صخ و ،ر ع یه
،گد ایل و ابراک ریشتگا هیک هب هک دریذپ شر ص حگ و ژرگا ،هدشرجنر هراب
رو زا گیر و دهد یازفا ار بینر
ررا ایا د ش ،تسیز نت و یژ ی کا شیردخ اتفر .ود هب و و .شیعر هک ،ریقف مدرر ارب هژی نرا
هتاسباو نیاشیا .ی
ا زئیح رییسب ،.وا .عیبط هب .وا .ی ه
(UNEP, 2011)
تگرد .کرح هجی هب
و و ریکر تاود هاب داییب زباو دیصتقا
لداب راداییپ عو ت هب ،بییتود رد دیصتقا دربهار .وییو شلاکاشر ندراب ایب زا رب ًارصحنر زبو دیصتقا هچرگ د ش طیحر ،اکی ایا و درادگ زکر ت د ه ر یهد ب ک و ،تسیز
ررید عاو ت ةدگریگربرد م افر یب هژاو ایا ارتفا ه هو زا
.وا رادییپ مه فیراعت
؛طبترم شوپ .شیرگا
مه اددعتر یه ِس اپ
نی تفگ رد ررید .اشیرگا یاب هاک دراد د هو هعو ت یه
.ابیاشر زباو دیصتقا شویافت و یاه
؛داگراد ،ییاه
« ةعةزوت
رادیاپ
» ،
« ابز ةعزوت
»68
،
« ابز تعنص
»64
،
« ابز لاغصشا
»61
،
« ابز دشر
»62
،
« اةپ دااصتا
»69
،
« مةک داةاصتا ن رةک
»63
،
« هایکاپ دیلوت
67رت » و
« اةنم ییآراک »81
نل رد هرارز راراق
نل دگراد هک .وا ایا ،.وا حضاو هچ
« رادةیاپ ةعزوت
» زا
ی ریه ،ر افر و هدگریگربرد و رت
دیاصتقا م اافر زا رات
مک و رظگ ،ر افر ررید و زا و زبو یل ع رت
.وا ،تی
سرازگ رد دنلتگارب مگیخ فیرعت قبیطر
« ل ةدنی ورتاشر یار
(UN, 1987)
» طیاحر و هعاو ت ن یسی ک ،.اسیز
عاو ت
،رادییپ هعو ت ا نوداب ار ،گ انک اسگ یاهزییگ هک .وا
،ییگا ت هیک سگ
یه رد هدنیل رأت
مهارف د خ یهزییگ ای ددعتر فیریعت دزیو
د د اهو ص اصخ اایا رد زیگ رری
دراد هل هزا راداییپ عاو ت هک دحتر لر نیرزیو فیریعت
مااه اایحیگ ار و دیااصتقا ،هااعریه دااعب هااو نیاایر س ااپ
طیحر
،ر ،قلت .سیز ار راداییپ عاو ت هک ،فیریعت یی دنک
،اار هعااو ت زا ،ع ااگ نل هااک دااگاد
گاانهی ه .عرااو یااب
، یررتد خ حر
طی .یفرظ ب چریچ رد و .سیز دراب یاه
دشیب ،طیحر
« ةعزوت ابز » هعو ت و ریه ،ر افر زا هاتفرگرب ر حر
ریاثل .قد یب هک .وا رادییپ عو ت م افر احر
ی ط ز ی تاس و ،
ار هعو ت ،عی تها رظگ رد
،ر ،اویوا اصا هو رب و ؛دریگ
:.وا ،نتبر ی ئسر
ی . ذپ ی ر حر ی ط ز ی تس و بیانر ،یلریک ،،
( را ه و گنهرف هب .یویسح
Alex, 1998
) عو ت زباو
مدرر ًیتیهیر ،تشیرگا ،ع اگ ؛.اوا هاچریپکی و ریه ،ر حر
هاچریپکی ،تفیایهر ةداگریگربرد هاک .اوا هعو ت زا دیده هب و مه .شیرگا .وا ژ ی کا و هعریه ،دیصتقا س اپ
رارید
« دااصتا مک ن رةک
» دایی ت راب ًیاصیصتخا هاک .اوا
هگیخلگ یهزیگ ( ا
(GHG
هراب دیصتقا و رو
یاحیزا بیانر
دایی ت هب هک دیصتقا ینعر هب ؛.وا زکر تر ابرک دیی ت و مااک د ااش رااجنر ابرااک نازاایر ایراات
(Regions for
Sustainable Change, 2017)
،
« داةةاصتا اةةپ
» هااب زاایگ
خب بنپ یه هگیگ
،ر لاطا دیصتقا زا ا دایی ت هب هک د ش
اراد شیردخ و لایک طیحر فینر
،ر ،تسیز ژرگا ؛دگزادرپ
طیاحر ،ویاپ زرویشک ،ویپ .عنص ،ویپ و ویاپ .اسیز
ح قگو ویپ (
Muro, et al, 2011
،رارید طبترر م افر )
« ابز لغاشم
» رد ،لغیشر ریش ؛.وا اخب
یاه ،تناو
و دیی ت ن چ ه .خیو
زیاوو .ایییعف یای ماه ،ییاه
ن اچ
ژرگا راگا ،یلریاک و ریذاپدیدجت یاه اخب رد ژ
یاه
طیاحر .اظیفح یای ییحا هب هک زبو ر اظ گ ا ک .اسیز
ر
، دنک میاخ دا ر ،یلریک و ژرگا د باب ثعیب زبو غیشر
ر
، د ش یهزیگ ریشتگا ، هگیخلگ
ا دودحر ار ر
، دانک دا ار ،
قاداح هاب ار ،گد ایل و دئاز ار
، دگیاور ریگزیاو هاب و
یب
،ر رجنر ، یلقا شارییغت ریثل یب رت د ش
یاب زبو غیشر
ماو هب هه ت طیحر یب ریگزیو یهدنیارف رد نیش
زا .اسیز
ی ررید زیی تر ار
، دگ اش هاب نا انع زباو غیاشر هاگ گ
هیک ار بل فرصر ر
، دنهد یی و ی متاس یاه ار .افییزیب
،ر د باب دنشخب
(ILO, 2016)
،ررید صیخ ةژاو
« تعنةص
ابز » طاو ت هاک .وا ودایگ ی نیرزیاو
(
(UNIDO
و80
یاب
فده .یاده
« .عنص » ریاک هاب راداییپ دیاعبا . او هاب
.اود اراب ،شور .عنص ندرک زبو دش هتفرگ هاب ،بیای
و .وا رادییپ دیصتقا دشر و
.اویی یهدانیارف ، راذاگ
هراب و ،تعنص دیی ت تفیید باب لریاک رو
یاحیزا ار بیانر
،ر ریش د اش
(UNIDO, 2017)
( اگ ی
(UNEP
ةژاو زا
« دةیلوت اةپ رةت » (CP
زا موادار ةدیفتاوا هاب هریاشا رد
طیحر گاریرشیپ و هچریپکی یهدربهار ،یهدانیارف رد ،تسیز
هدرولرف شیرداخ و یاه یاب
فداه هیاک و ،یلریاک یاقترا
سیر طیحر و ،گیسگا یه ،ار هدیفتوا ،تسیز
فداه دانک اداوCP
و یینص ندرک ر وسک
ریکو و شیعییاض هیاک هب
،گد یل .اینرا نافح و ،اطیحر و ،گیاسگا ویاگرطخ یه
دربهار .وا ریک وریگ 8
دیاصتقا دشر مه هک درُب رو
طیحر نفیح مه ،درادرب رد ار اریاض ماه و .اوا .اسیز
.وا ریک وریگ .ینرا (
Fosse & Petrick, 2016
نیگژاو )
گ ی ررید ییاراک«
اةنم » و دةیلوت« و رةام رادةیاپ
»(SCP
نل زا هاک .وا رد ود
ریاک ر تاود 6161
هایدیحتا
و یپورا هب نا نع یتاوار رد هاگارول گ ریکهار .فه زا ،کی
هیاک راب میهیافر اایا ؛داش هدیفتاوا راداییپ دشر ءیقترا .اوا زاکر تر بیانر .افییزیب و دداجر ةدیفتاوا ،فرصر اطبترر نیگژاو ،ر افر ب چریچ وررب
، شر اص هاب هداش
کش رد ،وییق 6
.وا هدرل
عسوت ة رادیاپ
(Boucher, 2017) اد
ی هر عسوت ة زبس
(Hu, 2017)
زبس دشر
(Kamal Gueye, 2016)
مک داصتقا نبرک
(Murray, 2017)
کاپ داصتقا
(Kawerau, 2017)
زبس تعنص
(UNIDO, 2017)
زبس لاغتشا
(ILO, 2016)
هزیکاپ دیلوت رت
(UNIDO, 2017)
لکش 2 . تشاگنا یموهفم بوچراچ مه یاه
زبس داصتقا موهفم اب شوپ
هب نا نع ه فیریاعت ،ریا ت ِ دنب هائارا
هداش نل ، هاچ
رد حراطر ،تاشیرگا ،زبو دیصتقا هک .وا ایا .وا حضاو هصرع ًیتباسگ م اافر یاب شویافتر و ،تاوییو یه اعفنر
و
هااظفیحر هااگاریک راات عااو ت یپ ( راداای هااب و فیریااعت رد هژاای
یولاک فاداها ققحت یتوار رد ،تییل ع ،فیرعت ،)نل رت
،ر ری ش هب رادییپ عو ت
،عی تها دیعبا زا یب هک دور راب
دعب ود ،قلات دیاصتقا
صییاخیگ دایی ت و دیاصتقا داشر(
طیاحر و )،لخاد زا ،اخرب هاچرگ ؛.اوا زاکر تر .اسیز
نک نارگ هگیها خربارب شییگ زبو دیصتقا م افر حرط میرنه
رد زایگ ار .یادع و دگرادراو
Fosse
( ناریاک ه و 6102
)
وسحرب ایا هک نک نارگ رب زبو دیصتقا مادک
ود ایا زا ی
عب د کأت هو فادها زا فده مادک زیگ و هتشاد دی دیاصتقا گیگ
،ر لیبگد ار زبو هگ گ هب ،دننک
دراکیور ،اوینش ناک
ناراگ
هتخادرپ فلتخر زا ،خرب دگا
نک ناراگ اسو ر دانگی ه ،
( زبو دشر ،گیاه
86GGGI
ابراک ریشتگا هیک قیرط زا (
فده رب ،، یلقا شارییغت و
« .یدوداحر یب ،یورییور یاه
قا
، یل » زکر تر هدش دگا و هعو ت نیرزیو دنگیر ررید ،خرب ؛
ریک ه راب اگ ی و ،گیااه اگیب ، دیصتقا یه
« داشر
بیانر ،یلریاک و زبو غیشر ،ویپ دیصتقا »
،اخرب زایگ و
مه ررید فلاتئا ن چ زبو دیصتقا
( ،(GEC
شریاجت یدیحتا
ا ااو و فدااه رااب ،عیاا تها یااه
« .یادااع و راابارب
»
هدشزکر تر دگا
نل یپ هک نینچ هوژاپ یلحت رد زیگ رت
راشتنر یاه
م اافر اایا حراط زا ساپ ،داش حیرشت هنیرز ایا رد هدش نیرزیو طو ت ایب یه
فالتخر یهر شک ش ک و ،لل یا
هب رد هوژپ ،نل ریگریک ،بیایزرا هاب زایگ دداعتر نارگ
.وییو .یود یه دانتخادرپ یه
O'Neill
و
Gibbs
( 6101 )
ییزرا زا سپ .وییو ،ب
رد یایگیتیرب .ایود رایخا ،الر یاه
برر شاررقر و زبو دیصتقا و نی تخیو هب برر ثحیبر هک دنتفییرد نل هب ش ک
شر ص یه قی اشت ارب هتفریذپ
.وییو بیورت و ابراک ریاشتگا هیک یتوار رد زبو یه
سور هب .خیو یه و
، گ مارتحا ،لحر ووینر زیو دراذاگ
ایا زا و یعبا ور
،ر هدیدیگ ار ،عی تها د درایگ
Pitkeanen
و
( ناریک ه 6102
) ،ییاپورا ر شک بنپ درکیور ،وررب زا سپ رد
01 ،اررد زباو دیصتقا خب و ،ال ع اراها هاک دانبیی
.یقف ر .اوییو زیرل و رابهر مزلتاسر زباو دیاصتقا یاه
رد ابیقتر افگ ایا و .وا ددعتر گیگدنچ فادها ،رنهی ه هچریپکی و ربتعر ریثل ،بییزرا ورگ رد هعاو ت و قیقحت زیو
،تییل ع یهدنیارف .اوا
Gouvea
( ناریاک ه و 6108
) یاب
ِ،ابل بیانر زا رادر اخرب یهر اشک ،باسگ .ایزر رب نیعذا یب ،فیک رش ار ریع ایا ،زبو دیصتقا فادها ققحت رد رت
.اایزر دیااجیا و هتااسگادگ مااه ،تبیااقر یااه
یکااشت ن ااچ
هش خ هو یپریر یکشت ،،یییفارغه یه .ایر حر هاب هاگیگ
و ،.یود و .عنص ،هیرشگاد هییررو
ارا ع انیرز رد راذگ
.بیقر دیجیا
،ر ملاعا رورض زیگ ار زبو ریذپ دگراد
وSmit Musango
( 6101 دیاعبا قاقحت ای ضت ارب )
،اوررب زا ساپ ،،ب انه یقیرفل رد زبو دیصتقا ِ،عی تها ااخب نیاایر اااک ر شیااطیبترا و دیااصتقا ، ااورریغ یااه
.وییو هجیتگ ،زبو دیصتقا یه ر
، دگریگ رد زبو دیصتقا هک
هریگرب ،طیحر رد ، ورریغ دیصتقا یب ریعت شر ص هاگازیر
و هگیهیگا رت یب ، ،عیا تها .یاداع و راداییپ عاو ت هب رت
،ر رجنر هک ررید هوژپ رد هچرگ د ش
Graeme Gotz
( ناریااک ه و 6101
یااب هبحیااصر زا سااپ ،دااگداد میااجگا )
.وییو نک و ناراذگ هقطنر ِنارگ
مار ا رات مداع ایید ای
،خیریات راداییپیگ .یعاضو ،زبو دیصتقا یهدربهار ارها هااقطنر دیااصتقا دااشر یهریااسر زا ،ااشیگ یهدیااضت و ا
،ر ملاعا زبو دیصتقا ریسر یب ، یدق د ش
Ringel
( ناریک ه و 6102
اقگ ،بییزرا و ،وررب رد )
.وییو هراب یه دیاصتقا ققحت رد نی یل ر شک ِ ژرگا رو
،ر رد زبو هاک دنبیی
و .اویی فیانر هاب ژراگا زباو یاه
یازافا ، دیاصتقا داشر د اباب یبق زا ،و لر دیصتقا هیت ک رد دیده غیشر دیجیا و ،لخاد صییخیگ دیی ت شدار
رجنر ر
، هراب د ش درب دربهار ژرگا رو
- هاک .وا درب
.وا هدش هیص ت نل زا هدرتسگ ةدیفتوا
Weber
و
Cabras
( 6109 ای ه رد ) ،بیایزرا سیاوارب ر اشک
و .اویی یاه
،رادییپیگ هریگرب ر ریتفر و زی هورگ
یه ذ و فگ .کرش یه
،دنتاسه یاولاک ئگ دیاصتقا ریکفا اراد ًیتد ع هک ،فده
،ر .ود هب هجیتگ ایا ار ریسر ایرتدب و ایرتاب نی یل هک دیل
.ود ارب دیصتقا هب ،بیی
مک ابرک یاب ؛.اوا هاتفرگ یپ رد
د هو راو یر هی رد رادیانعر راذاگ ژراگا
،ریذاپدیدجت یاه
مه هیگوریگ دیدش ،رتسباو نینچ ایلاد زا ،ابرک هب یپورا یه
ضارتعا شیکرحت ،لصا .سییییو و را ه رادییپیگ و زیرل
و یررو هی مالق راد ،ار داد
اایا زا د اش او هاب راذاگ ور
.وییو ،ار راظگ هب رورض زبو دیصتقا یه اایا رد داور
بار زیگ هط ( ناریک ه وLuis
6101 ایارب ) دگرویب فلاخرب هک
.وییو زا ،شیگ اشاریکتبا راذگ
.اود هاب فده یب هک ،ییه
روینف رازیب ندرول مک ژرگا یه
،.اوا هداش میاجگا ابراک
مه هنیرز رد نینچ زا .وا هدشگ ققحر ،فیک ریثل دیلک یه
رکیور ،زباو دیاصتقا او هاب راذگ ر ظنر هب ور ایا یاهد
هگازاورپدنلب ،توییو هچریپکی و رت
رت گدر ر .وا زیی
Dulal
( ناریااک ه و 6101
ص ااصخرد ،ااشهوژپ رد )
ااپاژ ،مینتیو ، زگودگا ،دنلییت ،دنه ،ایچ ِ،یییول یهر شک ایا هرک و
،ر حرطر هگ گ لیو رد هچرگ هک دننک
رایخا یاه
ن یلیر .وا هتسگا ت ییول رد یرو دیصتقا دشر ریقف یه
ار
طیحر رب ،نیرنو بییتگ یرا ،درول نوریب رقف خرچ زا .سیز
هب نیگدگریرگ ،نییره ایا هب نکاو رد ؛.وا هدش دراو زیگ هب ،زبو دیصتقا و هب درکیور رییغت دیانشیپ ،تاصرف بیثر
،گاررگ هیک ارب نت و یه
طیحر یه ی زا ،تسیز
و و
،ر ،ررید و زا ،لعف دیصتقا دشر نفح پ
نیشیا دگزادر
یهر اشک طاو ت .صرف ایا زا هدیفتوا هک دگرویب ایا رب ماه ،ییار رثؤار یاهرازبا ،ییاوینش مزلتسر ،یییول ن اچ
د ب دها خ ابرک رب شییییر شور رورم یزانش
؛طبترم یاه نل
یپ هک نینچ زایگ رت
،دش حیرشت ،تیایل ع ،ب چریاچ ئارا یعاد یب ،زبو دیصتقا
.ود و جنو ارب هاب ،راداییپ عاو ت فاداها هاب ،بیای
ه یش جناو و ،تیایل ع ،افلتخر یه ؛.اوا هداش ریذاپ
اهرر و ابنر ریاچ ،بییدر نیکرا فلتخر ن تر رب رورر ،لصا رد رز خیش نی ص
،ر رسیر ار زبو دیصتقا یه دنک
ابز دااصتا یاهرایعم ریاش ار های قر هاو هاکUNEP
،ر د ش
(UNEP , 2012)
: 0 شیع ض ر هب برر یهرییعر
طیحر فادها و .وییو ایودت رد دییب هک ،تسیز
دیصتقا یه
ماه ،تیع اض ر و دگ ش .ییعر زبو ،میالقا شاراییغت ن اچ
ریش ار شیعییض .یریدر ، بینر ،یلریک ،متسیو کا .یریدر
،ر ؛دگ ش 6 ریاش ،تاوییو شلاخادار هب برر یهرییعر
هییررو .ا یق ،،ی اپ زباو شیحلااصا ،زباو راذگ راذاگ
هفرااص سزرا و ،ااگورب یااه متااسیو کا شیردااخ راذااگ
و
8 اراب هاک ) رابارب و زورااب( ریاثل هب برر یهرییعر
هریگرب ارها زا سپ و یپ ،بییزرا .وییو و یه
ریاک هاب یاه
،ر ور هی قر و د هییرراو ، دیصتقا درکل ع ،لیغتشا یه
یاه
ریااش ار .رلاااو و بیاانر هااب ،ااورتود ،،ااعیبط و ،گیااسگا
،ر طیاحر مارگورپ د ش الر نیرزیاو .اسیز
داحتر ود رد
زباو غیاشر ایویانع .احت د خ سرازگ
(UNEP, ILO,
IOE & ITUC, 2008)
زباو دیاصتقا و
(UNEP, 2011)
هاب
،فرعر 01 راذاگ نیاکرا هاک ،دیاصتقا ،لصا خب هاب
او
،ر رسیر ار زبو دیصتقا ،دنک
ر
، لوده( دزادرپ 0
)
ابةةز داةةاصتا یةةشجنز سوچراةةچ
؛OECD
ااایا
ب چریچ
، هدرتسگ ریکر تود زا ،شخب اضع یهر شک ِرت
رزرد نی هب رادییپ و ،تسیز
، سرازاگ واییق رد
« هاب او
،نیبارف :زبو دیصتقا .فرشیپ
»81
هئارا هداش .اوا
(OECD,
2011; OECD, 2014)
هچرگ رارید اایا زا زایگ یهر اشک
ب چریچ ارب
هزاداگا .یعاضو ند اب زباو نازایر رایگ
هراب د خ دیصتقا
،ر ریگ زا ساپ ب چریاچ اایا رد دننک
داانچ ااورپ لاؤااو
دیااصتقا یهرتااسب ص ااصخ رد -
ی تها
،گژیو و ،ع ِ دیاصتقا دشر یه
یاهرییعر یهر اشک
ددعتر وییق رد ،ع ض ر هورگدنچ هائارا
،ار د اش
؛ اایا
هورگ یکفت هب یهرییعر :زا دنتریبع ،ع ض ر یه
هراب رو
و بینر احر طی ( .اسیز ریاش
: هرااب ،ابراک و ژراگا رو
هراب هراب ، بینر رو ،) رول اگ و رویانف ،هریغتردنچ رو
،اایاراد ااه ی بط ( ،ااعی ریااش : هراایخذ ،،ااعیبط بیاانر یااه
هراایخذ ،ریذااپدیدجت اانت ،ریذااپیگدیدجت یااه
و ،تااسیز
راظنر زا ،گدگز .یفیک ،)متسیو کا احر
طی ( .اسیز ریاش
طیاحر شاراطخ و .رلاو شلایااست و شیرداخ ،.اسیز
طیحر .صرف ،)،تسیز ویپ و دیصتقا یه
یاه و ،تاویی
( ریااش طیااحر شیردااخ و یااهلایک ،،تااسیز
،ییاار نیاایره
ایب .ا یق ،،لل یا .افییهر و داعا ق ،شلایاقتگا و یاه
یاه
شریار و سز رل ،،تیریدر ) ز رل
لودج 1 . شخب یاه ِیتیلاعف فرعم ی دش ة طسوت زبس داصتقا UNEP
هدرخ
،شورف لریک یهدیی ت یقترا
زرویشک ویخ زا .ظیفح
رد دیرخ نیکر ثادحا
،گ کسر ،حا گ را ه هراب و ،یلریک
،بل بینر رو
هلصیف هیک ا ح
اقگو یات لایاک رازیاب رد دایی ت(
سور ) حر بینر دشر یه گیگرا
) یگیگرا زرویشک( ی
،تیردخ دیده دیصتقا یات زرویشک شلا صحر دیی ت حر لصیف هیک
رازیاب
)سییقردرخ زرویشک(
نی تخیو نی تخیو
زبو یه و دا اار .یریداار
شیعییض .فییزیب
نی تخیو ریذپدیدجت یه شلا صحر ریذپدیدجت و ریگدگیر یازفا
شلایش سدرگ
رگ
رنه راد هژورپ رنه یه رنه زا .ظیفح و ،یاز .خیو و .عنص
روینف
،گد یل لرتنک یه
زرویشک - رنه راد ژرگا و دا ر ،یاریک
رنه رادییپ .یریدر یه
ویپ دیی ت ن نف
رنه یب هزریبر
،یادز متسیو
هتسب یه
ح قگو ، داایربیه ،،تخ ااو ،یلریااک اراد هاایلقگ ییااوو
،تخ و ل لو و ،کیرتکیا رأت
ژرگا ای هریخذ و لیصحتوا
ابرک زیو هچریپکی زیگ دیی ت/84
هیلقگ ییوو وارتشا رب و شرارح ورتشر دیی ت
ح قگو
،لیر و ،ر ع ژرگا
ل لو ،ریذپدیدجت یه
،تخ و یه
ح قگو غ )هخرچود و هدییپ( ر ت رری
:حبنم
(UNEP, ILO, IOE and ITUC, 2008; UNEP, 2011)
یناةهج کنا سوچراچ
(World Bank, 2012)
اایا ؛
هزادگا ارب ب چریچ .وییو ة قییب ییازر ریگ
دشر یه
رازبا هک ،زبو رثؤر
هدییپ ارب رادبیاسح متاسیو زیاو
طیااحر و دیااصتقا ( ،تااسیز
63SEEA
،اار ری ااش هااب ) ،دور
پ
،ر هدیفتوا و هدشدیانشی ای قر هاو ب چریاچ اایا د ش
دیصتقا و رول اگ یاست ،دیی ت را ع یازفا رب تشر(
طیحر ،) دنرد و یقترا ، گاد و هاتفیید باب ا.سیز
یا تها
بیت رب تشر(
نارحب و حگا و ربارب رد رول ،اعیبط یاه
نیسگا و لیغتاشا و .خیاو ریاش ار )راقف هیاک و ،ایاز
،ر د ش ابةز دةشر یناةهج ةةسزوم ابةز دةشر یاهرایعم
(GGGI
؛ ایا یهرییعر فدهیب هریگرب ارها و یهدربهار و یه
دورو هریگرب رد زبو دیصتقا شیظحلار ِ دیاصتقا هعو ت یه
یهر شک لیحرد
هعو ت
(GGKP, 2013)
ظنت می ؛.اوا هدش
هاب ابرر یهرییعر هتود ود هب یهرییعر ب چریچ ایا رد راداییپ هاب ابرر یهرییعر و هعو ت
کفت ای هداش ؛داگا
0 عو ت اشیع ض ر ،عرف
هب زور و دیصتقا و 6
ِ رادییپ
اشیع ض ر
،متسیو کا هب برر ،عرف و بینر
بل ا هو رد
صخیش ب چریچ ایا ره یهرییعر جنو ارب زیگ ،ییه
ی هئارا هدش .وا
یااب ااردقر یااپ ، رااظگ ،گیاابر روراار زاایگ و هااتفگ
سور ویپ .یگ یب ،طبترر نیشیپ و ،وینش اورپ هب ،ی گ
ِ،لصا
« یعاضو ِ،تاسیچ نارایا ،گیتاوا قطیانر هیارییه و .
وسحرب زباو دیاصتقا .شیرگا »
.اود و افاداها هاب ،بیای
« قطیانر ،اوییق .یعضو جنو ووینر ب چریچ ایودت
،گیتوا وسحرب زباو دیاصتقا .اشیرگا »
و
« ویاول ،اوینش
قطینر .یعضو
» میاگ وییق رد ور ِ یپ ییقر هوژپ ، یاه
رتا تر نیریو اویک هاب دیاقتعا یب ؛.وا هتفیی سور ،ت
یاه
ِم ورر هبتر دنب نب(
،اوییق جناو رد ،گیاه )اگنیکریر
ااایا رد ،زبااو دیااصتقا .ااشیرگا رااظنر زا قطیاانر .یعااضو
سور زا هوژااپ نلاااک ،ااوینش
« اایلحت هااگ گ ااوینش
، »
هدیفتوا هدش رد .اوا سور
اوینش
، ،،گیااه م اورر یاه
رب ،نتبر سور یه هاش خ هابتر یای دانب
یانبر راب دانب
فلت صخیش مه ًیتد ع ،،قی
صخیش نییر ،طخ د اه ر یه
،ر هتفرگ هدیدیگ صخیش و یهریغتر ،ری ت و د ش
نوداب یاه
هیرییه و .یهیر هب هه ت صخیش
،بباو طباور ةریجگز رد
مه و ،رتسب د ه ر صخیش(
نورد یه نورب ، داد
و داد
) دنیلرب هب
شر ص ی یب نیسکی نازوا یاب ًیتدا ع و رارید
هتسب ه هبیشر ،ار قایفلت و
زا بیانتها .ایگ یاب دگ اش
یااپ ،تااویک سور دیانااشیپ هااب نیگدااگریرگ هااتفگ
ِ،ااوینش
زهدنچ ب چریاچ راب ،انتبر زباو دیصتقا زا دیده و ،ئ
لحت ریشف( ی - .یعضو - ) ویپ
PSR89
هتخادرپ ماه هاک داگا
،ر .ود هب ار ،گیتوا قطینر هیرییه صیخشت نیکرا و دهد
هشیر مه
،تویک ،بیی یانشیپ و یه
یهدرکیور د رثؤر
رسیر ار
،ر سور هرادا رد دنک ،وییق جنو رد نیگدگریرگ ِ،وینش
ناریا ،گیتوا قطینر .یعضو وسحرب
زباو دیاصتقا م اافر
،ر هئارا و دیانشیپ د ش
2 . شور و داوم شهوژپ یاه
شور و یموهفم سوچراچ داهنشیپ شهوژةپ یزانش
: رد
، هوژااپ ااایا هااب
ر ااظنر ِ،تیاایل ع ب چریااچ چیتنتااوا
، دیانشیپ تگرد
ب چریچ رورر جی رد د ه ر ،تییل ع یه
هااتخیرل سور زا ،نیاااه
،ااهوژپ هدیفتااوا88
هدااش .ااوا
هااتخیرل ااچریپکی اایلحت ارااب مجااسنر ،تفیاایهر ،ااهوژپ
هداد اایا رد .اوا دداعتر ،فیک شیعییطر زا چرختسر یه
هوژاپ نا ات ءیقترا قیرط زا ،سور اسه رد راگ
. ، اهو
هیگداید وایکرت و صیخلت ، نیزگ نیاکرا ،فالتخر یاه
ویپ ورپ هب ،ی گ دیناوا للااخ زا ،تاسیچ ًیتدا ع یه
،ر مهارف زا دیل
ایا هوژپ ِنیگدگریرگ ، دن گا ت ایا یب ور
هدیش ک ور ِ یپ صخیاش چیتنتوا رد سور ایا زا دگا
یاه
زبو دیصتقا م افر ةدنجنو هراب
مه دگریگ وا ،اینچ
زا هدیفت
،یا ااتحر ،اایاور ای ااضت و یازاافا ثااعیب سور ااایا صخیش ،یا اتحر ریابتعا یی ،یاور داد دها خ وختنر یه ازها ،وررب ارب ًلا عر هک
کشت ی صخیش( ةدنهد ) یه
رازبا هزادگا گ ریاک هاب )زباو دیصتقا ،شجنو ب چریچ( ری
،ر اض ر رد صاصختر دارافا طو ت دور هاعییطردر ر
،ر اییعت شویاضق هاب ًادیداش ،یا اتحر ریبتعا هچرگ د ش
نیا ه نیصصختر هوژپ ایا رد دراد ،رتسب نیصصختر وحیص دیلک هارر رظگ
رزرد صخیش نی زبو دیصتقا یه
دینوا و هدشرشتنر ب چریاچ راب ،انتبر .وا نیشیا
یاه
4 گیگ لدر زا میایا یب و هدش رورر نیرزیاو ِ دیاناشیپPSR
ریاااک ه دیاااصتقا یاااه
و هعاااو ت راااب دراو ریاااشف(
طیحر طیحر .یعضو ،.سیز و ،عیبط بینر و .سیز
ویپ
ارا ه ناکاو و
(OECD, 2003)
،ر اافر ب چریاچ ، -
یپ ییقر ،شجنو و ایودات رایز یهراد گ وییق رد ور ِ
پ .وا هدشدیانشی هب
نا نع ه اایا رد نیگداگریرگ ِ دانب
ب چریچ ابرر افک ود نییر نزا ت حر هب زبو دیصتقا ،
هااب میااظگ طیااحر ِ رادااییپ عااو ت و دااشر میااظگ و ،تااسیز
لاطا دیصتقا ر
، کش( د ش 8
)
لدار رااب ،انتبر ،ر ااافر ب چریاچ وااییق رد وPSR
حرش هب هییقر ،شجنو ب چریچ ، هوژپ ِ دیانشیپ کش
4 سور هب زبو دیصتقا .شیرگا زا ، رل
هتخی ،هوژپ هئارا هداش
راداییپ لدار سیوارب .وا اویپ ،PSR
هاو هاب ،ی اگ
رد رادااییپ فادااها قااقحت یتااوار رد ،ااویوا ااورپ :دراد رارااق ریکر تااود 0
طیااحر د ااه ر .یعااضو .ااسیز
واسحرب د اه ر اضو رد ورپ ایا هک ؛؟.وا هگ رچ
،یاراد نیسگا و ،عیبط بینر و یه
،ر هداد ویپ .خیو د اش
6 هب .یعضو ایا و یید هچ
تگرد راب ،ییهریاشف هاچ اجی
طیحر نت هطبار ایا رد هک ؟.وا هدیتفا یفتا .سیز و یاه
طیحر رب دراو یهریشف و زا .سیز
بط و )میقتسر( .عی
زاایگ تگرد .اایییعف ااجی فرااصر و داایی ت یااه
گیااسگا ،
دراد رارااق رظگداار )میقتااسرریغ(
8 .اایییعف هااچ و یااه
نکاو ا .یعاضو هب ویپ رد ،ییه طیاحر زورار
زا .اسیز
،اافنر ریااثل زا ریرااشیپ و ایکااست ارااب اارا ه ااو .یییعف ریکر تاود رد ،گیسگا یه هاتفرگرارق
و میاجگا هداش
حراط ،ریا ت اورپ ایا ؟.وا ،یاه
هاریگرب ،شیراداقا ،یاه
