کاربرد فن ارزیابی مشارکت روستایی در برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های غیررسمی شهری (پژوهش موردی: سکونتگاه اسلام‌آباد، منطقة 2 شهرداری تهران)

(1)

يعامتجا تاقيقحت و تاعلاطم

نایرا در رود / 4

ة

رامش ، 1 ،

ة

راهب 1934 : 39 - 111

همانرب رد يياتسور تكراشم يبايزرا نف دربراك هاگتنوكس يزير

ياه

يرهش يمسرريغ (

هقطنم ،دابآ ملاسا هاگتنوكس :يدروم شهوژپ 2

نارهت يرادرهش )

سوم ی ناهوژپ

1

مح ی د حتف

2ی

مساق مانهب

3هداز

:تفايرد خيرات 22

/ 2 / 94 :شريذپ خيرات

21 / 4 / 94

هديكچ هاگتنوکس هزورما اه

ی هب یمسرریغ ناونع

ی ک سم ئ عقاو و هل ی

ت رهش ی ورارف ی دم ی ر ی ت

رهش ی و هقطنم ا ی اهروشک ی ند فلتخم یا اهرهش رد ، ی

ذپ کچوک و گرزب ی

هتفر .تسا هدش

برجت ساسارب ه

اه ی و هتشذگ لوحت

اه ی سب ی را تسج ،زورما و

وج ی هار لح اه ی ون ی ن و

هب دمآراک ربراک روظنم د

اقترا رد ی ک ی ف ی ت ا ی ن هاگتنوکس اه و دبت ی ل نآ ز لباق شخب هب اه ی

تس

عماج و دبلاک ة

رهش ی

، هب ی ک ی هغدغد زا اه ی لصا ی همانرب ر ی

،ناز دم ی نار رهش ی ن و ی ز ی ک ی زا

شهوژپ مهم ثحابم ی

لصا فده .تسا هدش لدبم ی

ا ی ن هلاقم

، یسررب زرا نف دربراک ی

با ی

تکراشم ی اتسور یی رف رد ای دن اقترا ی ک ی ف ی ت حم ی ط ی ملاسا یمسرریغ هاگتنوکس رد رد دابآ

قطنم ة 2 رادرهش ی ک ،شهوژپ شور .تسا نارهت ی

ف ی دربراک نآ عون و ی

ارب .تسا ی ماجنا

رازبا زا شهوژپ یاه

دهاشم ،همانشسرپ ة

می ناد ی نکت و ی ک هلولگ فرب ی رگ هرهب .تسا هدش هتف

اتن ی ج م ناشن شهوژپ ی

زرا نف هک دهد ی

با ی تکراشم ی اتسور یی دروم هاگتنوکس دروم رد

هعلاطم

، دربراک بسانم ی رط زا و دراد ی

ق ا ی ن نف

، سر نمض ی ند مشچ هب اهزادنا ی رد کرتشم

عضو دروم ی

ت م ،دوجوم ی

ناز فارحنا اه ی می نا د ی هاگد د اب نانکاس ی

هاگد اه ی مسر ی

همانرب ر ی ناز و رهش نلاوئسم ی

ب ه بوخ ی م هداد ناشن ی

دوش ا دوجو اب . ی

،ن م ی ودت اب ناوت ی

ن

رانس ی اهو یی گب رظنرد ار تسدارف ماکحا مه هک ی

در ب فاکش هب مه و ی

ن ن ی

،اهزا راظتنا اه ی

د و نانکاس ی

هاگد رهش نلاوئسم ی

ارجا طرش هب ،دنک هجوت ی

حص ی ح رانس ی اهو اتن هب ی ج

بولطم ی تسد ی تفا .

هژاو اه ي لك ي د ي زرا : ی با ی اتسور تکراشم یی

، ملاسا هاگتنوکس

،دابآ یمسرریغ هاگتنوکس

،

نلاک رهش ارهت ن

، ک ی ف ی ت حم ی ط ی .

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . رتکد و ایفارغج ی همانرب

ر ی ز ی رهش ی

، نارهت هاگشناد ،)لوئسم ةدنسیون(

mpanahandehkhah@ut.ac.ir

2 . همانرب دشرا سانشراک ر

ی ز ی رهش ی هقطنم و ا ی هش هاگشناد ی

د تشهب ،ی hamid.fathi@gmail.com

3 یزاسرهش یرتکد یوجشناد . ملاسا دازآ هاگشناد

ی قحت و مولع دحاو ی

،تاق

behnam.ghasemzadeh@yahoo.com

(2)

49 يعامتجا تاقيقحت و تاعلاطم ةرود ،ناریا رد

9 ةرامش ، 1 راهب ، 1949

همدقم

دشر ی هرابک و چراق ةنوگ عومجم رد اهرهش ة

هاگتنوکس اه ی رهش ی عماوج

،بونج رد پ ی

شرتسگ تابسانم امرس

ی ه راد ی ناهج ی زا ی ک وس اورماک(

، 1331 ؛ لاپ ی نابز و

،ناراکمه 1332

و )

س ی تسا اه ی قفومان همانرب ر ی ز ی و ةعسوت هقطنم ا ی ( ءازجا هوکش ی و

)

، دم ی ر ی ت

رهش ی ،دمآراکان تاررقم ،بولطمان ءوس

درکراک رازاب مز ی

،ن ماظن اه ی مأت ی ن لام ی ریغ وگخساپ

ز(

ی رم ی

،گن 2112 رد و ) اهن ی

،ت دارا دوبن ة س ی سا ی ارب ی عسوت ة هقطنم ا ی

، ترجاهم بجوم اه

ی

سگ

،هدرت

ًاتدمع زا اهاتسور و اهرهش ی کچوک اهرهش هب ی گرزب هدش تسا فوتسم(

ی کلامملا ی

و ناروگ ی

، 1333 پرد .) ی مان بسانت ندوب ز ی تخاسر اه ی رهش ی و دوبن ناوت لام ی هزات

،نادراو

غ ناکسا ی ر مسر ی سب رد ی را ی اهرهش زا ی

ا ی ن هاگتنوکس .تسا هتفرگ لکش عماوج اه

ی

غ ی مسرر ی

، اهدحاو ی نوکسم ی اعر نودب هک دنتسه ی

ت آ یی ن همان اه ی همانرب و تخاس ر

ی ز ی راج ی

م هتخاس ی ب( دنوش ی

،ن 2112 .) ای ن هاگتنوکس اه

هک اب عمجت راشقا تسدورف و

ش ی ةو شنرهش ین ی

اپان ی راد و هاگ ی هارمه برخم دنا

( کشم ین ی و

مظاک ؛ ی نا ، 1331 )

،

ًافرص هبنج اه ی

دبلاک ی و ف ی ز ی ک ی و دنرادن زا

لماوع نلاک راتخاس ی رد حوطس لم ی و هقطنم ا ی شان ی م ی دنوش

( دقن ی

، 1332 .) ای ن دپ ی

،هد سکعنم ةدننک همانرب ر ی ز ی ةنادنمشوه هت

ی ناتسد رهش ی و لا ی ه اه ی

اپ یی ن ةقبط لا هاگ و طسوتم ی

ه اه ی طسوتم ةقبط عماوج رد طسوتم ی

ارب هک تسا ی

تخاس

اهدحاو ی نوکسم ی نآ بسانم اه

همانرب ر ی ز ی و ی هژ ا ی تروص هتفرگن تسا . دوجو هاگتنوکس اه ی

،یمسرریغ ببس

لوتزاب ی د رقف زرمرداق(

ی ،ناراکمه و 1332

)

، هب نتخادنارطخ حم

ی ط ز ی تس و

محت ی ل زه ی هن ا ی ب ی رتش ارب ی لکشم لح اه

ی نآ اه رد(

اقم ی هس اب زه ی ةن پ ی گش ی ر ی ) و رد رخآ

دهت ی د ی دج ی ارب ی عسوت ة اپ ی راد رهش بوسحم م

ی دوش . اکسا ن غ ی مسرر ی

، دپ ی هد ا ی

هبور شرتسگ تسا

هک طاقن رد و نامز لوط رد فلتخم

ند یا اب شلاچ اه ی موهفم ی و رظن ی

نوگانوگ ی هجاوم هدوب تسا ( داژندحا و لع ی

،روپ 1332 ؛ هلارصن ی و

دشر .)

هاگتنوکس اه

ی یمسرریغ

، ببس دش ی رتد ر ندش ی کس سآ ی ب د ی گد ی عامتجا ی ژولوکا و ی ک ی عماوج

و حان ی ه اه ی سو ی ع رهش رت ی م ی لس( دوش ی رج کوروت و

، 2113 .) هاگتنوکس اه ی رهش یمسرریغ ی

ًلاومعم عم ساسارب ی

اهرا ی عم ین ی ز تامدخ ،هتخاسدوخ نکسم لثم ی

ر نکاس و درادناتسا حطس نا

مک م هتخانش ناشدمآرد ی

هب بلغا و دنوش لد

ی ل ر و با ط ب ی ن ب ،رقف ی مظن ی شاح و ی ه ا ی ندش

،

هب راوم ناونع لکشم د

گ رظنرد از ر

م هتف ی دنوش

؛ هب و ی هژ و اب دوج لاس قحت اه ی ق س و ی تسا راذگ ی

،

(3)

یزرا نف دربراك همانرب رد يیاتسور تكراشم يبا

هاگتنوكس يزیر يرهش يمسرريغ ياه

49

فاکش نانچمه اه

ی رظن ی ة رهش ی هاگتنوکس زا دودحم کرد و اه

ی رهش یمسرریغ ی

دوجو

دراد . ای ن فاکش انعم هب اه ی

نآ ا هک تسا ی

ن حان ی ه بلغا اه نودب

ظحلام ه اه ی رهش ی

،

« بط ی ع ی

»

م هتفرگ رظنرد ی

ا و دنوش ی ن نکاس رب عوضوم نا

ا ی ن حان ی ه راثآ اه ی ج د ی عبت نوچ ی

،ض علخ ی د

یا باج ه اج یی درابمول( دراد

، 2112 رب .) ساسا ملاعا باه ی تات ( 2111 هاگتنوکس ،) اه

ی زا یمسرریغ

ز دراوم ی ر کشت ی ل هدش :دنا

1 حان . ی ه اه ی تماقا ی هک نآ رد

، هناخ مز رد اه ین ی هتخاس هدش لاغشا هک دنا هدننک

ه اه ی چ س دن

نوناق ی زا نآ مز ی ن دنرادن ی ا ا ی هکن مز ی ن ار هب لکش غ ی نوناقر ی لاغشا هدرک

؛دنا

2 هاگتنوکس . اه

ی همانرب ر ی ز ی حان و هدشن ی

ه اه یی هناخ هک زاس ی نآ رد اه رب ساسا آ یی ن همان اه ی

همانرب و نامتخاس ر

ی ز ی هدوبن تسا .

رد بت یی ن لک ی ا ی ن دپ ی ةد دبلاک ی

، عامتجا ی

، داصتقا ی گنهرف و ی رهش ی

، هب للع راتخاس ی

،

دننام رباربان ی تصرف رد

،اه زوت ی ع عبانم تورث و دمآرد رد هعماج هراشا م ی دوش رد هک ارف ی دن

دشر و هعسوت هب لکش اه ی لداعت دوبن هقطنم

ا ی

، رهش ی اتسور و یی ( تسا هدرک روهظ لع

ی هداز

مدقا و

.) راتخاس کلام ی ت و ناوق ی ن و تاررقم ی هک ةوحن کلام ،تلود طابترا نا

و

مدرم ار صخشم م ی دنک

، فرع و تداع

،لومعم شور اه یی تلود هک اه ی مکاح زا نآ اه بعت ی ر و

سفت ی ر م ی دننک و هب و ی هژ زرط قلت ی وحن و ة تلود شرگن اه

ی هاگتنوکس هب مکاح اه

ی غ ی مسرر ی

،

لماوع ی رد هک دنتسه

،عومجم هام

ی ت و وه ی ت و ن ی ز ةوحن لمع ا ی ن هاگتنوکس ه

ا ار لکش

م ی دنشخب ( کشم ین ی ،ناراکمه و 1332

؛ دقن ی و

،عراز 1331 .) هب ب ی نا د ی

،رگ غ ناکسا ی مسرر ی

،

شنکاو هب ارش ی ط و ارف ی اهدن یی نامز بوچراچ زا هک تسا ی

ناکم و ی سم نآ لصفلاب هلئ

رتارف

م ی دور پ(

ی

،نار 1333 .) هاگتنوکس اه

ی غ ی مسرر ی هکبش دوبمک اب اه

ی ز ی انبر یی هجاوم دنا و ب شخ

هدمع ا ی نآ زا

،اه سرتسد زا ی

سرتسد ،بسانم هانپرس هب ی

مومع تاناکما و تامدخ هب ی

، بآ

و ملاس هناماس اه ی تشادهب ی مورحم هلابز و بلاضاف عفد ،بسانم دنا

ن(

ی

،رش 2113 ح ؛ ی رد ی

رظن و رهشون ی

،نا 1331 اهروشک رد .) ی

لاحرد ا دننام هعسوت ی

نار عسوت لوصحم هن تعنص هک ة

نورد

،از ب هکل تادراو ی وب د شاح ، ی ه شن ین ی اده اهرهش فارطا هب زاغآ نامه زا ی

ت پ( دش ی

،نار

1331 : 31 .) رد ا ی ن ارش ی

،ط نتخادرپ هب

ةلئسم ناکسا

،یمسرریغ هن

اهنت ترورض ی هدمآرب زا

شزرا اه ی داقتعا ی و ناسنا ی

، هکلب راگزاس اب عفانم عامتجا ی و اپ ی راد ی هاگتنوکس اه

و ةعسوت

لم ی تسا . ابن ی د شومارف درک هک رقف رد اجره

،دشاب هک دهت

ی د ی ارب ی لک تسا (

،گنو 2112

؛

حلاص ی ما ی ر ی و ئادخ ی

، 1333 )

؛ اربانب ی

،ن فده ا ی ن ن شهوژپ ی

ز ور دربراک ی

اهدرک ی اقترا ی

(4)

9 ةرامش ، 1 راهب ، 1949

ک ی ف ی ت حم ی ط ی ب ه روط ماع و نف زرا ی با ی تکراشم ی اتسور یی رد ارف ی دن همانرب ر ی ز ی

، ب ه روط صاخ

رد همانرب ر ی ز ی اقترا ی س هاگتنوک اه ی یمسرریغ رد

ملاسا

،دابآ عقاو رد ةقطنم 2 .تسا نارهت رهش

شسرپ اه ي شهوژپ

ا ی ن شهوژپ رد پ ی وگخساپ یی هب هس ز شسرپ ی ر :تسا

شسرپ لصا ي

- آی ا م ی ناوت اب نف زرا ی با ی تکراشم ی اتسور یی رد ارف ی دن همانرب ر ی ز ی

، هب اتن ی ج بولطم و

لباق لوبق ی رد اتسار ی اقترا ی اگتنوکس ه اه ی یمسرریغ تسد

ی

؟تفا

شسرپ اه ي عرف ي

- مهم رت ی ن لکشم اه اهانگنت و ی ی ک دودحم ة اراد ی ملاسا دننام یمسرریغ ناکسا دابآ

چ ی تس و د ی هاگد اه ی مدرم و نلاوئسم ذ

ی طبر رد ا ی ن مز ی

،هن توافت هچ اه

و

تهابش اه یی

؟دنراد

- هچ ور ی اهدرک ی همانرب ر ی ز ی ارب ی اقترا ی عضو ی ت نچ ی ن هاگتنوکس اه یی دوجو دراد و

هنوگچ م ی ناوت ور ی درک همانرب ر ی ز ی ار ساسارب ضتقم

ی تا و ارش ی ط لحم ی ا ی ن

هاگتنوکس اه باختنا

؟درک

شور شهوژپ

ای ن هلاقم هاگدید زا هام

ی

،ت ک ی ف ی دربراک ،عون رظن زا و ی

.تسا فده شهوژپ اه ی دربراک ی

،

ةعسوت دربراک شناد ی

رد ی ک مز ی ةن ا .تسا صاخ ی

ن شهوژپ عون اه

هب تمس دربراک لمع ی

شناد اده ی ت م ی دنوش تارب(

ی ،ناراکمه و 1332

.) رد م ی نا اهرازبا ی فلتخم شور ک ی ف ی

،

اهرازبا ی همانشسرپ و

ةدهاشم م ی ناد ی هب هارمه نکت ی ک هلولگ فرب

1ی زا فده .دندش باختنا

حارط ی همانشسرپ

، لکشم و لئاسم کرد اه

ی نومن ة د زا فلتخم داعبا رد هعلاطم دروم ی

د هاگ

نکاس نا نچمه .تسا هدوب ی

ن اب رازبا

،هدهاشم غ هاگتنوکس ی

مسرر ی ملاسا دابآ هعلاطم هدش تسا ات

هچنآ حرط ماکحا رد اه

ی تسدارف ارب ی ا ی ن هقطنم پ ی ش بی ن ی

،هدش رد لمع رد هچنآ لاح

خر نداد

1. Snowball Sampling

(5)

49

نچمه و تسا ی

ن عوضوم اه ی حرطم ةدش اضعا ی اروش ی را ی لاوئسم و ن رادرهش ی سررب ی دوش .

ارب ی هبحاصم ماجنا اه

ی درف ی تفگ و وگو اب ا ضع یا اروش ی را ی لاوئسم و ن رادرهش ی رد دروم

عوضوم اه ی زا پی ش عت یی ن ةدشن غ هاگتنوکس ی

مسرر ی ملاسا

،دابآ هلولگ شور زا فرب

ی هدافتسا هدش

تسا . هولاع رب ا ی ن

،اه اب سررب فده ی

رورم و رظن ی ه اه و د ی هاگد اه ی طوبرم هب عوضوم

، زا

شور ناخباتک ه ا ی دانسا و ی هدافتسا هدش تسا . شور هنومن گ ی ر ی هلولگ فرب ی

، هب و ی هژ زا ةهد

1331 دعب هب

، هدرتسگ دربراک ا

ی هبحاصم ماجنا رد اه

ی مع ی ق اب دارفا رد ةعومجم شهوژپ

اه ی

ک ی ف ی گربرتسا( تسا هتشاد

، 2113 : 153 .) ای ن شور ی ک شور ریغ تلاامتحا ی تسا و رد

عقاوم ی هب م راک ی ش هک دور تخان

ی عماج لک زا ة

رامآ ی درادن دوجو و

بوچراچ هنومن

گ ی ر ی

صخشم ن ی تس نرب(

ی ک

1ی فوردلاو و

،2

2111 : 161 ا زا هدافتسا اب .) ی

ن شور م ی ناوت زا رط ی ق

هکبش ا ی صصختم دارفا زا یا

عوضوم هب هاگآ ی

صاخ

، د علطم و صصختم دارفا هب ی

رگ ی ن ی ز

سرتسد ی اش مجح هب و تشاد ی

نا هجوت ی اعلاطا زا تسد ت ی

تفا رتم و لراک(

، 1331 : 31 .)

نچمه ی ن دادعت هنومن انبمرب ی شور هنومن گ ی ر ی پ ی ش

،هتفگ ساسارب ةطقن هبحاصم عابشا اه

هدوب

تسا . رد ا ی ن ور ی

،درک ماگنه ی هک رگشهوژپ هب

ی ک ةطقن لوزن هدزاب

3ی شلات زا اه ارب ی

عمج روآ ی هداد دسرب

، م ی دناوت هب روط هک دوش نئمطم لدتسم اطم

عل ه یا لماک ار ماجنا هداد تسا

رک(

ی تس ی

،ان 2116 : 111 اب .) ی نتفا لوا ی ن ارب رفن ی هبحاصم

،2

دح ات وگخساپ ی

اب ناصصختم ا

ی ن

هزوح انشآ یی و تشاد بحاص

نارظن ار فرعم ی درک دارفا دادعت . ی

ا اب هک ی ن رادرهش رد شور ی

ةقطنم 2 ارب ی ماجنا هبحاصم باختنا

،دندش شش رفن دوب هک ترابع دندوب زا : ئر ی س حرط

صفت یل ی

، رودص سانشراک رب

و

،فک نواعم زاسرهش ی و رامعم ی

،هقطنم ود رفن زا ناسانشراک

زاسرهش ی انشآ اب ةقباس دودحم ة نچمه و هعلاطم دروم ی

ن ر ئی س رودص هناورپ . رد دروم

هبحاصم اه ی ماجنا هدش اب نانکاس و اضعا ی اروش ی را ی ملاسا دابآ ن ی ز اب هدافتسا زا ا ی ن

،شور 15

قباس هک رفن ة

ب تنوکس ی

ش زا هد لکشم و لئاسم هب و دنتشاد لاس اه

هاگآ دوب دن

، .دندش باختنا

1. Biernacki 2. Waldorf

3. Diminishing returns

2 . ای ن رط زا رما ی ق م و قباوس قباطت ی

ناز اپ و داوس حطس ،علاطا ی

هاگ عامتجا ی لغش هورگ و ی

اب رظن دروم درف

سررب دروم عوضوم ی

لصاح دش .

(6)

9 ةرامش ، 1 راهب ، 1949

نابم ي رظن ي

اقترا ي ك ي ف ي ت حم ي ط ي هاگتنوكس اه

ي يمسرريغ

اقترا ی ک ی ف ی ت حم ی ط ی هب انعم ی دوبهب شخب ی ند هب ارش ی ط تنوکس دارفا نکاس رد هاگتنوکس اه ی

غ ی مسرر ی .تسا هژورپ اه یی زا قب ی ل ا ی داج ةکبش ناسربآ ی رهش ی

، قرب ناسر ی

، دوبهب عضو ی ت

ةکبش هار

،اه بعت ی ة س ی متس عمج ،بلاضاف عفد روآ

ی

،هلابز ا ی داج ی ا دوبهب هست ی تلا تشادهب ی

،

گدامآ ی ارب ی هلباقم اب لاب یا ی بط ی ع ی

، هست ی ل ی ا ا ی داج سرتسد ی هب زکارم شزومآ ی و دراوم هباشم

د ی رگ رد هاگتنوکس یمسرریغ

دروم ب همانر ر ی ز ی هب ارجا مرد ی آی دن

1گنو(

، 2112 ؛ اتاپاز ،اتاپاز و

2112 .)

رورم ي رب ور ي درك اه ي اقترا ي ك ي ف ي ت حم ي ط ي

باختنا ور ی درک اه ی اقترا ی ک ی ف ی ت حم ی ط ی ارب ی ب ه گراک ی ر ی رد هاگتنوکس اه ی غ ی مسرر ی

، هب

ارش ی ط مومع ی و و ی گژ ی اه ی

،هاگتنوکس اناوت

یی ردق و هاگتنوکس رد نکاس دارفا شناد و ت

همانرب ر ی ناز و نلاوئسم لحم ی گتسب ی ودامآ( دراد

، 2112 رد .) همادا هس ور ی درک رد هک توافتم

ارش ی ط هدافتسا لباق فلتخم ا

دن

، فرعم ی م ی دنوش ووبد(

ی ک ی ،ناراکمه و 2111

.)

ور ي درك :لوا ةئارا ز ي تخاسر اه ي دبلاك ي

هب گراک ی ر ی ا ی ن ور ی درک

، ادتبا لحارم زا یی

و اب ئارا ة هنت ا ی ک عون ز ی تخاسر زاغآ هاگتنوکس هب

هدش و هب تمس ا ی داج مامت ی ز ی تخاسر اه ماگ هتشادرب تسا . نامز ی زا هک ور ی درک ئارا ة

ز ی تخاسر اه ی دبلاک ی ارب ی اقترا ی ک ی ف ی ت حم ی ط ی هاگتنوکس اه

ی غ ی مسرر ی هدافتسا م ی

،دوش

عون تامدخ ی اب هک ی د هب هاگتنوکس هداد

دوش و شور باختنا ا ی ن مدخ عون م زا تا ی نا عاونا

تامدخ هئارا ةدش ةکبش ز ی تخاسر اه هب

،مدرم هب نشور ی م حرطم ی دوش . نانکاس هاگتنوکس دروم

همانرب ر ی ز ی

، عت رد یی ن ولوا ی ت اه ی ئارا ة ارجا و تامدخ ی

هژورپ اه و نچمه ی ن تراظن رب

گنوگچ ی نآ ماجنا اه ( دنراد تکراشم و روضح نامه

.)

ور ي درك :مود همانرب ر ي ز ي تبم ن ي عامتجا لمع رب (2

همانرب ر ي ز ي قم رد ي سا

3درخ )

هب گراک ی ر ی ا ی ن ور ی درک م تروص هاگتنوکس رد نکاس دارفا تکراشم زا هدافتسا اب ی

گ ی در و

گتسباو ی لماک ی هژورپ هب اه یی اهتنا رد هک دراد ی

رف ای دن همانرب ر ی ز ی ودت ی ن م ی

؛دنوش اربانب ی

،ن

1. Weng

2. Community Action Planning 3. Micro Planning

(7)

44

مامت رد مدرم ی

هت لحارم ی

ه و ودت ی ن همانرب و رد ةمه رف ای دن هخرچ ا ی همانرب ر ی ز ی روضح

.تشاد دنهاوخ ور

ی درک همانرب ر ی ز ی نتبم ی ور ،عامتجا لمع رب ی

درک ی ر هورگ زا و

ی اهدرک ی نتبم ی

ره هک تسا عامتجا رب ی

ک زا نآ اه رازبا زا اه م هدافتسا نوگانوگ نونف و ی

،دننک اما مامت ی نآ اه

و و تاصخشم ی

گژ ی اه ی هباشم دنراد .

ور ي درك :موس غت يي اهر ي دبلاك ي زا رط ي ق ةمانرب لك

1رگن

ای ن ور ی

،درک نتبم ی دافتسا رب ة س زا عماج ی

متس تاعلاطا فارغج

یا

2یی ارب ی لوت ی د و لوتزاب ی د

ةعومجم لماک

ی دم و تاعلاطا زا ی

ر ی ت س ی متس هداد تساه ( س ی

،وت 2112 ) و هب همانرب ر ی ز ی

دبلاک ی عامتجا تاعلاطا و ی

- داصتقا ی اهراوناخ ی نکاس همانرب دروم هاگتنوکس رد ر

ی ز ی گتسب ی

ور .دراد ی درک غت یی اهر ی دبلاک ی رط زا ی ق مانرب ة لک

،رگن هب لابند مامت ی صخاش

،اه و ی گژ ی اه و

طباور مهارپ یت ی ب رد هک تسا ی

ن عضو و نکاس دارفا ی

ت داصتقا ی دبلاک و ی دراد دوجو هاگتنوکس

نامز و ی نآ هب تبسن هک اه

تخانش پ ی اد

،دنک اب رظنرد نتفرگ مامت ی هبنج اه رانک رد ی دک ی

،رگ

مانرب ة عسوت ة اضف راتخاس ددجم یی

م هئارا ار ی دهد .

اقم ي هس سررب و ي ور ي درك اه ي اقترا ي ك ي ف ي ت حم ي ط ي ارب ي ب ه گراك ي ر ي رد همانرب ر ي ز ي

هاگتنوكس اه

ي غ ي مسرر ي

مامت ی ور ی اهدرک یی همانرب رد هک ر

ی ز ی ارب ی اقترا ی ک ی ف ی ت حم ی ط ی هاگتنوکس اه ی غ ی مسرر ی ب ه

راک هتفرگ م ی

،دنوش رد ارش ی ط

،بسانم اتن ی ج بولطم ی پ رد ی هاوخ ن .تشاد د ور

ی درک موس ی نع ی

« غت یی اهر ی دبلاک ی رط زا ی ق مانرب ة لک رگن

» مامت تسا رداق ی

و ی گژ ی اه ی همانرب هاگتنوکس ر

ی ز ی

هدش ودت رد ار ی

ن مانرب ة هدافتسا دروم هب

راک گ ی

،در اجنآ زا اما هک

هب گراک ی ر ی نآ ن ی دنمزا عبانم لام ی

ارب ،تسا ناوارف ی

همانرب رد هدافتسا ر

ی ز ی ارب ی هاگتنوکس اه

ی یمسرریغ بسانم

نی تس . ناوتان ی

دودحم رب هبلغ رد ی

ت اه زا هدافتسا رد ور

ی درک

» و

مهارف ندوبن ارش ی ط هب گراک ی ر ی ،همانرب رد نآ هب

هدافتسا ور زا ی درک

« را اقت ی حم ی ط ی وپ یا

» ور(

ی درک

ز ةئارا ی تخاسر اه ی دبلاک ی ) رجنم م ی دوش هک اهنت ارب ی ئارا ة ز ی تخاسر اه ی هاگتنوکس رد مزلا

1. Physical Transformation through the holistic plan 2. Geographic Information System (GIS)

(8)

9 ةرامش ، 1 راهب ، 1949

غ ی مسرر

،ی م لمع دنمناوت ی

دنک . زا هکاجنآ دوبهب ارش ی ط

،تنوکس لصا فده

ی زا هدافتسا

ور ی درک

» لکشم ،تسا اه

ی دوجوم زا هدافتسا نامز رد

ور ی درک

« ةئارا ز ی تخاسر اه ی دبلاک ی

» اج هب ی هتسد ود بلاق رد ،نآ لاؤس

حرطم م ی دنوش :

رد 

هچ نامز ی ئارا ة ز ی تخاسر

،اه اقترا بلاغ راکوزاس ی

ک ی ف ی ت حم ی ط ی دهاوخ هعسوت

؟دوب هچ 

طابترا ی م ی نا ا ی ن عون ةعسوت دبلاک ی اس و ی ر داعبا عامتجا ی داصتقا و ی وجو هعسوت د

؟دراد ور ی درک مود

،

« ور ی درک همانرب ر ی ز ی عامتجا لمع »

تسا هک ساسارب تکراشم

نانکاس

هاگتنوکس دروم

،رظن رف رد ای دن همانرب ر ی ز ی .تسا هتفرگ لکش رد

ور ی درک همانرب ر ی ز ی

، لمع

خشت ،عامتجا ی

ص لکشم اه ولوا و ی ت دنب ی نآ اه هب ناونع هلحرم ا ی زا مصت ی م زاس ی

، لکشم لصا ی

پ و ی چ ی گد ی همانرب ر ی ز ی ارب ی بط ی تع دعبدنچ ی غ هاگتنوکس ی

مسرر ی تسا تزع(

هانپ و

،ناراکمه

1332 هار و ) ا رب هبلغ لح ی

ن لکشم

، همانرب ر ی ز ی تکراشم و نداد

مدرم رد همانرب تسا . ةوحن

نامز رد همانرب رد مدرم تکراشم ی

م صخشم تکراشم موزل هک ی

،دوش دعب لکشم ی

همانرب تسا

و هبلغ رب

،نآ زا رط ی ق هدافتسا زا نونف تکراشم نداد مدرم رد ارف ی دن همانرب ر ی ز ی ناکما ذپ ی ر تسا

وشاگ(

،مادآ 2112 .)

ةدودحم هعلاطم دروم

زا م ی نا هاگتنوکس اه

ی غ ی مسرر ی غ هاگتنوکس ،نارهت رد دوجوم ی

مسرر ی ملاسا

،دابآ عقاو رد ةقطنم

2 رادرهش ی هب ،نارهت ناونع

باختنا هعلاطم دروم هدش

تسا ( لکش 1 .) رارقتسا هاگتنوکس

یمسرریغ ملاسا

دابآ رد ی ک ی لامش قطانم زا ی

و نارهت رهش اربانب

ی

،ن راوجمه ی ا ی ن هاگتنوکس اب

ناکم گدنز ی دارفا ی هک رد ارش ی ط

ًاتبسن بولطم ی گدنز ی م ی دننک شاداد(

روپ و لع ی

،هداز 1333 ؛

هتسارآ

، 1333 )

، ترواجم اب

،هارگرزب گرارق ی ر ی رد ی ک ی زا دور - هرد اه ی لصا ی

،رهش رخت ی ب

غاب اه ارب ی نتخاس اهدحاو ی نوکسم ی و لکشم اه ی ز ی تس حم ی ط ی

، باختنا للع هلمج زا

غ هاگتنوکس ی

مسرر ی ملاسا دابآ هب ناونع ةعلاطم دروم ی تسا . هاگتنوکس غ

ی مسرر ی ملاسا دابآ رد

تمسق قرش ی قطنم ة 2 حان ساسارب و هدش عقاو نارهت رهش ی

ه دنب ی رادرهش ی ةقطنم 2

، شخب ی زا

حان رد نآ ی

ة 1 شخب و ی د ی رگ رد حان ی ة 7 رادرهش ی ةقطنم 2 رارق هتفرگ تسا ( لکش 1 .)

هاگتنوکس غ

ی مسرر ی هک اب تعسو رقت یب ی 65 راتکه

، سم رانک رد ی

ل وا ی ن - هکرد رارق دراد

(9)

111

سدنهم(

ی ن رواشم

،دنوارس 1335 )

، زا لامش هب کرهش نوکسم ی تآ ی

،زاس زا قرش هب هارگرزب

،نارمچ زا بونج هب غاب اه و مز ی ن اه ی اب ی ر و زا برغ هب هاگشناد ماما قداص )ع(

و قطانم

نوکسم ی دودحم تسا و زا رط ی ق دم لپ ی ر ی ت لامش شخب ود هب ی

بونج و ی کفت ی ک تسا هدش

لکش(

اه ی 2 ، 3 و 2 .)

لكش 2 . ةدودحم حاون رد هعلاطم دروم ي

2 و 7 رادرهش ي ةقطنم 2 نارهت

هاگتنوکس ملاسا

دابآ ات لاس 1335 ، ءزج مز ی ن اه ی هد کنو بوسحم م

ی هدش غاب و تسا اه

ی

فقو ی هب نآ لد ی ل سرتسد ی داج زا ناسآ ة

مش ی

،نار دافتسا دروم ة

رئاز نا هدازماما دوواد و

نارگشدرگ ی

هدوب تسا هک ارب ی رفت ی ح ناتسبات ی

، دودحم ة م باختنا ار کنو هد ی

هدرک دنا . اپ یی ن

ندوب م ی ناز دشر عمج ی ت و دوجو ز م ی ن اه ی ةدرتسگ لاخ ی تمسق لصاف دح رد اه

ی لامش ی

غت زا عنام ،نارهت رهش یی

ر ا رد نآ ی ن لاس اه هدوب تسا . نامزمه اب شرتسگ دبلاک ی ب رد نارهت ی

ن

لاس اه ی 1325 ات 1353 و پ ی نتسو نآ هب ررهش ی و مش ی

،تانار هارگرزب هش ی د نارمچ زا م ی نا

غاب اه ی هداد روبع کنو دش

و ثادحا

،نآ مز ی ن اه ی ملاسا دابآ ادج کنو هد زا ار درک

. ات ا ی ن

،نامز ادج دوجو اب یی

زگ ین ی دبلاک ی ا ی ن ود س دودح ثادحا و ی

نوکسم دحاو ی

دودحم رد ة

ملاسا دابآ نونک ی

، ماظن درکلمع ی نآ اه ی هچراپک هدوب تسا و راتخاس یی قلا ی اتسور و یی نآ اه

ظفح هدش تسا . سررب ی اه ی م ی ناد ی ورپ ی ز پ ی نار رد اس ل 1367

، ملاسا دابآ ا ار ی ن هنوگ صوت ی ف

م ی دنک : هکت مز ین ی کنولآ عامتجا هک ی

دم لپ ی ر ی ت ( هاگتنوکس یمسرریغ

ملاسا دابآ ) رب نآ مرآ ی هد

تسا و

،عومجمرد 2511

ات 3111 رتم عبرم تحاسم دراد و 22 کنولآ هتخاس هدش زا بلح ی هب

طتسم بعکم لکش ی

ل اب فقس ی ب ه لکش 3 ار رد دوخ اج ی هداد کنولآ .تسا شن

ی نان نارگن

(10)

9 ةرامش ، 1 راهب ، 1949

نکسم وخ ی ش دنا و اربانب ی

،ن دراوم رد ی م طوبرم نکسم هب هک ی

،دوش سناجت هورگ ی سب ی را

ز ی دا ی م ناشن ار ی دنهد پ(

ی

،نار 1367 .)

رد سررب ی عون و ش ی هو اه ی ةهجاوم دم ی ر ی ت رهش ی ا اب ی ن رتهب ،هاگتنوکس ی

ن شور

، سررب ی

حرط اه و همانرب اه ی بوصم

؛تسا ور ی اهدرک ی حرط صفت یل ی ةقطنم 2 ( 1331 ) و ن ی ز عماج حرط

( نارهت رهش 1336

)

، حرط اه ی تسدارف ا ی ن هاگتنوکس بوسحم

م ی دنوش . رد حرط صفت یل ی

هقطنم ارب ی ملاسا دابآ لامش قرش و بونج

،قرش اضف دربراک ی

رد زبس رظن هتفرگ هدش تسا .

شخب بونج برغ ی ملاسا دابآ

، هب تلع ترواجم اب

مز ی ن اه ی دربراک )ع( قداص ماما هاگشناد

شزومآ ی دراد اربانب و ی

،ن ملاسا دابآ لامش برغ ی

، تمسق اهنت ی

هاگتنوکس زا یمسرریغ

ملاسا دابآ

ارب هک تسا ی

نآ

، نوکسم دربراک ی

پ ی داهنش .تسا هدش

رد حرط عماج

،نارهت سم ی ل وا ی ن - ب ،هکرد ه ناونع ی ک ی زا اهروحم ی درگ رگش ی رهش نارهت

حرطم هدش تسا . حرط عماج

،نارهت دور - هرد اه ی رهش ار ر ی ه اه ی ح ی تا رهش ی زج و ء قوقح

لكش 2 لامش شخب . ي

هاگتنوكس

ملاسا يمسرريغ ابآ

د لكش

3 بونج شخب . ي

هاگتنوكس

ملاسا يمسرريغ دابآ

لكش 4 . سكع اوه يي

هدودحم

(11)

119

مامت و نارهت رهش ی

نارهت نادنورهش ی

م ی دناد ا رد . ی ن رهش دنس ی

، پ نمض ی داهنش ربراک ی اضف ی

رگشدرگ و زبس ی

ارب ی گرارق ناکم ی

ر ی هاگتنوکس یمسرریغ

ملاسا

،دابآ ب ی نا م ی دوش هک ه هنوگر

هلخادم رد دور - هرد اه ی رهش اب ی د اب نتفرگرظنرد لباق

ی ت اه ی ارف هلحم ا ی

، هقطنمارف ا ی رهش و ی

لامعا دوش .

ي هتفا اه ي شهوژپ

سررب ي مهم رت ي ن لكشم اه لضعم و اه

ي دودحم نانكاس ة

د زا هعلاطم دروم ي

هاگد و مدرم

نلاوئسم فلا ) اهرظن ي مدرم

سررب ی اتن ی ج لصاح زا همانشسرپ اه ی مدرم ی هبحاصم و اه

ی روضح ی اب نآ

،اه ب ی رگنا دوجو

لکشم اه یی اضف راتخاس فلتخم داعبا رد یی

هاگتنوکس یمسرریغ

ملاسا دابآ تسا ( لودج 1 .)

لودج 2 لكشم . اه ي هاگتنوكس رد دوجوم يمسرريغ

ملاسا

،دابآ رب ساسا اتن ي ج لصاح زا همانشسرپ اه ي

مدرم و ةبحاصم روضح ي نآ اب اه

لكشم لكشمداعبا

ندوبلااب تبسن سنج ی رد هورگ نس ی 25 ات 31

لاس تیلاعفلماع

دوجو تعا ی دا رد ملاسا دابآ بونج ی

ندوبلااب خرن ب ی راک ی

اپ یی ن ندوب می ناز دمآرد

صخشمان ندوب عضو ی ت کلام ی ت دارفا رد دروم مز ی ن اه و نامتخاس اه

بسانمان ندوب ک ی ف ی ت حلاصم دروم هدافتسا رد سب ی را ی زا نامتخاس

اه تیلاعفیاضف

ماکحتسا نتشادن نامتخاس اه رد لباقم مز ی ن هزرل و س ی ل

تمدق نامتخاس

ای نم ندوبن هچوک زا روبع رد دارفا اه

یی هک هب تروص ناکلپ ی حارط ی هدش دنا

تلافسآ ندوبن ضعب ی زا هچوک اه

نتشادن کبش ة عمج روآ ی بلاضاف رهش

ی ییانبریزتاسیسأتةکبش

دوبن رفت زکارم ی ح ی - شزرو ی

تغارف تاقوا نارذگ و نیمزیربراک

دوبن تشادهب زکارم ی

- نامرد ی

فاک ی ندوبن شزومآ زکارم ی

دوبن رادا زکارم ی و هرمزور

:عبنم ی هتفا اه ی می ناد ی شهوژپ ، 1333

(12)

9 ةرامش ، 1 راهب ، 1949

فلا ) اهرظن ي نلاوئسم

سررب ی اتن ی ج لصاح زا همانشسرپ اه

ی مکت ی ل هدش زا وس ی نلاوئسم و

ةبحاصم مع ی ق نآ اب

،اه

بی رگنا دوجو لکشم اه یی اضف راتخاس فلتخم داعبا رد یی

هاگتنوکس یمسرریغ

ملاسا دابآ تسا

( لودج 2 .)

لودج 2 لكشم . اه ي اضف يي هاگتنوكس رد دوجوم يمسرريغ

ملاسا دابآ ساسارب اتن ي ج لصاح زا

همانشسرپ اه ي نلاوئسم و ةبحاصم مع ي ق اب نآ اه

لكشم لكشمداعبا

دوجو تعا ی دا و ةلئسم داوم ردخم رد ب ی ن نکاس

نا تیلاعفلماع

ناکسا دارفا اب عبات ی ت ریغ ای نار ی هب تروص ریغ نوناق ی

ناکسا ضعب ی زا دارفا مز رد ی ن اه یی هک قلعتم هب نآ اه ن ی تس

ندوبلااب خرن ب ی راک ی

اپ یی ن ندوب می ناز دمآرد

ناوت مک لام ی دارفا ارب ی تنوکس رد ناکم د ی رگ ی زا رهش

بسانمان ندوب ک ی ف ی ت حلاصم دروم هدافتسا رد سب ی را ی زا نامتخاس

اه تیلاعفیاضف

ماکحتسا نتشادن نامتخاس اه رد لباقم مز ی ن هزرل و س ی ل

تمدق نامتخاس

ای نم ی نتشادن هچوک زا روبع رد دارفا اه

یی هک هب تروص ناکلپ ی حارط ی هدش دنا

دوبن پ ی هدا ور رد ب یضع زا هچوک اه و خ ی نابا اه

تلافسآ ندوبن ب یضع زا هچوک اه

لاصتا نتشادن ب ضع ی زا اهدحاو ی نوکسم ی هب ةکبش قرب ناسر ی رهش

ی ییانبریزتاسیسأتةکبش

و هدافتسا زا قرب مومع ی ارب ی فراصم گناخ ی

ندوبنرادروخرب کبش زا

ة عمج روآ ی بلاضاف ش ره ی و هدافتسا زا هاچ بذج ی

لاصتا نتشادن ب ضع ی اهدحاو زا ی نوکسم ی هب ةکبش هلول شک ی رهش بآ ی زا هدافتسا و

هاچ

لاصتا نتشادن ب ضع ی زا اهدحاو ی نوکسم ی هب ةکبش رهش زاگ ی

گرارق ی ر ی نامتخاس اه رح رد ی م

نارمچ هارگرزب یراوجمه

ربراک ی اه گرارق

ی ر ی نامتخاس اه ح رد ر ی م ةناخدور وا ی ن - هکرد

ندشدراو هلابز هب هناخدور و هدولآ ندش

نآ تسیزطیحم

:عبنم ی هتفا اه ی می ناد ی شهوژپ ، 1333