کتاب‌ورزِ‌اطّالع‌رسان

(1)

39

1391 هام نابآ ـ دادرم ،مراهچ و موس ةرامش ،مشش لاس ،مود ةرود

ناسر‌علاّطا‌ِزرو‌باتک

*یراـهب‌دـنولا

)راشفا‌جرـیا‌ۀمان‌تـخانش‌زا‌یگرب(‌ناسر‌علاّطا‌ِزرو‌باتک

‌دانـسا‌زکرم‌و‌هزوم‌،هناخباتک‌:نارهت‌،یمـساق‌دیرف‌دیـس .ناموت‌6500‌،ص‌268‌،1390‌،یملاسا‌یاروش‌سلجم

رد )1389 دنفــسا 18 - 1304 رــهم 16( راــشفا جریا ۀرابرد ناهج و ناریا رد قارغا یب ،درذگ یم وا تشذگرد زا هک ییاه هام دیرف دیــس نایم نیا رد .دنا هتــشون گرب نارازه لب و اــهدص نتشون اب ،ناریا تاعوبطم خیرات یاناوت رگــشهوژپ ،یمــساق جریا یفرعم رد یّمهم مهس ،دنلب و هاتوک تشاددای و هلاقم دنچ ناسر‌علاّطا زرو باتک .تسا هتشاد وا یگنهرف تامدخ و راشفا هک ییاه تــشاددای و تلااقم زا هــتفرگرب تــسا یا هعومجم یارب راــشفا تــشذگرد زا سپ یاه هام و اه هتفه رد یمــساق .تسا هتشون فلتخم تلاجم هب هک تسا یقیقد و ل ّصفم » ِتــشون‌لاس« باتک زاغآرس کیکفت هب ،وا ِیگنهرف یاه تیلاعف و راــشفا جریا یگدنز رورم ،زین لاس ره عیاقو رکذ رد .دراد صاصتخا ،یخیرات ریس اب و لاس شناگدنروآدیدپ زا یکی ای هدنروآدیدپ راــشفا هک ییاه باتک زا راشفا زا یا هتشون هک مه یتلاجم مان و هدــش دای ،تــسا هدوب یلصف رد ،نآ زا سپ .تسا هدش رکذ ،هدیــسر پاچ هب اه‌نآ رد

طیحم زا هدرــشف یتیاور ،»یبایراک و لیصحت« ناونع اب هاتوک ؛میناوخ یم وا ِیناوج و یناوجون و یکدوک نارود و راشفا یگدنز هب دورو ات )1320ۀــهد رد( تاعوبطم اــب وا یراکمه زاــغآ زا وا براجت زاغآرس هک ،یگلاس 26 رد قوقح ۀدکــشناد ۀناخباتک .تسا یسانش‌باتک و یرادباتک رد »یزرو باتک تشذگرس« ِلصف ود رد باتک بلاطم ۀدمع ود لماش دوخ یلّوا ؛تــسا هدمآ »یتاعوبطم ۀمان‌تخانــش« و اب »ینیرفآ باتک« .تــسا »یرادباتک« و »ینیرفآ باتک« شــخب نیدرورف( رصاعم یــسراف رثن ،راشفا باتک نیتــسخن ناتساد یتسرهف ،شخب نیا بلاطم رگید زا .تسا هدــش زاغآ ،)1330 فیلأت و پاچ رد هک تــسا رگــشهوژپ 78 و رــشان 117 مان زا ِتارطاخ نینچمه و دنا هدرک یراکــمه وا اب راــشفا یاه باتک »یرادباتک« شخب .تسا هدرک رتریذپلد ار باتک هک یا هدنکارپ راشفا یگنهرف ِتمدخ ههد شــش زا تسا یشرازگ لماــش زین باتک اب ناــشراک هک یتاــسسؤم و اــهداهن و اــه هناخباتک رد هب وا دورو اــب شرازگ نیا .تــسا هدوب طبترم یــناوخ‌باتک و ۀنیجنگ« ِفصو اــب و دوــش یم زاغآ قوقح ۀدکــشناد ۀناخباتک

[email protected] / یمزراوخ هاگشناد یسراف تایبدا و نابز یرتکد یوجشناد *

(2)

40

همه هک ییاه سکع و ،دانسا ،تلاجم ،اه باتک( وا »یشهوژپ ،)تــسا هدرک هیده یملاــسا گرزب فراعملا ةرئاد زکرم هب ار .دبای یم همتاخ ریس هب هدنــسیون زین »یتاعوبطم ۀمان‌تخانــش« شخب رد تلاجم اب وا یراکمه و راشفا ِیتاعوبطم یاه تیلاعف ِیخیرات و اه هلجم ماــن رکذ زا سپ ،یمــساق .تــسا هتخادرپ فلتخم هدش پاچ اه‌نآ رد راشفا یاه هتــشون هک ییاه هلاقم هعومجم :دریگ یم هجیتن نینچ ،تسا ،لاس 66 رد یراودا رتفد 5 و هیرشن 146 یارب یگدنسیون تیاکح ،]...[ لاس 60 فرظ یراودا ناونع 14 یگدننادرگ اب و هدوــساین یمد هک دراد یدرم یرادــیاپ و یدرــمیاپ زا یارب .تسا هدوب دننام یب یراوتسا ،زیگنا تفگش یراکتشپ ناــشن و دنیآ یم یپ رد هک ییاهددع هب اــعّدم نیا تاــبثا ؛رهم ۀلجم لاــس 2 :دــیرگنب ،دراد وا یــگدننادرگ ماود زا لاس 13 ؛نخــس لاــس 3 ؛نیمز ناریا گنهرف لاــس 52 یاه باتک لاس 6 ؛ناریا یاه باتک /ناریا یــسانش باتک یاه هخسن ۀیرشن لاــس 9 ؛باتک یامنهار لاــس 21 ؛هام لاس 3 ؛یرادباتک لاــس 12 ؛یسانش ناریا لاــس 8 ؛ی ّطخ 17 ؛نارهت هاگشناد یناسنا مولع و تایبدا ۀدکــشناد ۀلجم /یدزی راشفا دومحم رتکد ۀراومان لاس 25 ؛]....[ هدنیآ لاس

)145 ص( .خیرات رتفد لاس 8 و یسانش ناریا یاه شهوژپ اه‌نآ رد تقد هک تسا هدمآ یندناوخ یتارطاخ زین لصف نیا رد ؛دیازفا یم راشفا جریا ِراک و یگدنز ۀویش اب هدنناوخ ییانــشآ رب دوخ هک یا هعومجم هب هدنسیون اب ییوگو تفگ رد راشفا ۀراشا هدروآ مهارف 1320 رویرهــش زا سپ ِتلاــجم و اــه همانزور زا و هعومجم نآ ِنتخورف هب روبجم شا هناخ نتخاس یارب و هدوب .تسا هلمج نآ زا ،هدش رگید یاه همانزور و اه باتک زا یدادعت بحاص ،راشفا دومحم رتکد ِدنزرف هک دننکن رواب دیاش یرایسب روبجم ، هناخ تخاــس جراخم نیمأت یارب ،میظع تافوقوم نآ و دننام یب ۀعومجم نیا .دــشاب هدــش شیاه باتک نتخورف هب هدروآرد نوتسنیرپ هاگــشناد ۀناخباتک زا رس اهدعب ،دنمــشزرا .دوش یم یرادهگن اج نآ رد نونکا و تسا هب زین »سیون همان رگــشدرگ« و »یرایپاچ« ِهاتوک ِلصف ود یاهرفس و ،»ناراکپاچ« و اه هناخپاچ اب راشفا تادوارم هب بیترت نادنمــشناد اب شتابتاکم زــین و وا ِیــسیون همانرفس و راــشفا یمساق .تسا هتفای صاصتخا یگنرف ناــسانش ناریا و یناریا راشفا جریا اب تبحاصم اه لاس زا شی»اه هدینش« و »اه هدنامدای«

ِناشن بلغا هک ینانخس ؛تسا هدرک لقن باتک نایاپ رد مه ار نیرت یندنامدای هب زا یــکی .تــسا هدنیوگ ِیگتخپ و یدنمدرخ :تسا نیا اه»هدنامدای«

،دش یم هتفشآرب شندینــش اب هک ییاه ترابع هلمج زا ]...[

نیا« :تفگ یم .دوب میحرت سلجم رد »هــشاب نوترخآ مغ«

نوترخآ مغ ...تــسا فرخزم یرارکت یاه فرح نآ زا مه و هنومب هدنز مدآ هش یم رگم ...یریمب تدوخ ینعی هــشاب )193 ص( »...هنیبن مغ سانــش ناریا :فیلأت کی شرازگ« مه باتک شخب نیــسپاو دسیون یم یل ّصفم باتک زا نآ رد یمساق هک تــسا »راگن هلجم یاه تیلاعف باــب رد ،راــشفا ِتایح یاه لاــس نیرخآ رد هک .تسا هدروآدیدپ وا ِیتاعوبطم دودح ات ار راــشفا جریا ،نامگ یب ،ناــسر علاّطا زرو باتک ِراک دیاب یرثا نینچ نیودت .دناــسانش یم ناگدنناوخ هب یدایز هب و هدوب انشآ ناریا تاعوبطم خیرات اب هک دــشاب یرگشهوژپ یاه هتشون ۀعلاطم زین و ریخا نرق مین ِتلاجم رد وجو تــسج دوب یمساق دیرف دیس ِنادردق دیاب .دــشاب هتشامگ تّمه راشفا .تسا هدروآدیدپ ار یندناوخ ِباتک نیا هک زرو باتک .دشابن هدیاف یب دیاــش زین تاکن یخرب یروآدای ترورض نآ ِیــسررب اب هک تــسا یبوخ ۀــنومن ناــسر علاّطا هک تــسا یدیفم باتک عقاو رد .دــسر یم تابثا هب »شیاریو«

گنرمک رشان »یراگنا لهــس« ار شا هدنــسیون تامحز لصاح هب طوبرم تلااکــشا باــتک ِبیع نیرت حضاو .تــسا هدرــک یا هحفص رتمک .تــسا ینیچ فورح رد »هلصاف مین« و »هلصاف«

طلخ دروم نیدنچ هک دروــم کی هن ،نآ رد هک تــسا باتک زا .دیاین مشچ هب هلصاف مین و هلصاف یتروص هب اه باتک ِناوــنع و تلاجم مان ،هک نیا رــگید یّتح ،باتک ِمامت رد .دوــش ماهبا بجوم تــسا نکمم هک هدمآ ملق اب زیامتم یفورح اب یا هــلجم مان ای باتک ناونع ،راب کــی و تــسا هدماین ) )دلوب( هایــس فورح ای کیناریا فورح( نــتم ِیپ زا ناوارف یاه مان نآ رد هک

-

»تــشون لاس« رد هژیو هب نیا تسا تسرد .تسا هدنناوخ یمگردرــس بجوم

-

دنا هدمآ مه دراد دوجو تاملک یضعب اّما ،دنا هدــش ادج لوگریو اب اه مان هک باتک مان زا یئزج تــسین ص ّخــشم انــشآان ۀدنناوخ یارب هک یتاملک ،نآ رب هولاع .لقتــسم یا هملک ای تــسا هدوب هلجم ای

(3)

41

مه و »وگول« مه( انعم ود رد باــتک نیا رد »هراومان« نوــچمه نوچمه ییاه هژاو ای ؛تــسا هتفر راک هب )تلااقم هعومجم مان زا هک ییاهرطــس نامه رد ًلاثم( »یــسانش ناریا« و »هدــنیآ«

لاــس 8« و »هدنیآ لاــس 17« تارابع رد ،دــش لقن باتک نتم یانعم نّمضتم ،دیاین زیامتم ِفورح اب رگا هاگ )»یــسانش ناریا تفایرد ناوت یم گرزب ِبیع ود نیا زا .دــشاب دناوت یم یرگید زین زادرپ هخسن و ناوخ هنومن زا هک ،راتساریو زا اهنت هن رشان هک .تسا هتفرگن هرهب نیا هک یــیاه باتک زا یرایــسب تبــسن هب ،باتک ناــبز تارابع یخرب اّما ؛ناور و هداــس و تسا ملاــس ،مینیب یم اهزور تلااکــشا زا یلاخ زین رگید یخرب و تــسا مهبم شتلامج و هلاقم« :منک یم هراشا دراوم یضعب هب هنومن یارب .تسین ینابز ،18 تاحفص رد هلمج زا »تشون لاس« رد( »یسرافریغ نابز هب بیکرت ،شخب نیا نایاپ اــت 37 ۀحفص زا هــک ، 33 و 30 ،26 ،).تــسا رت یقطنم و هدــش نآ نیزگیاج »یــسرافریغ ۀلاقم«

ۀهد رد راشفا« ،^{)78 ص(} »یسانش باتک تاقیقحت زکرم ِتمــِس«

».دوب هدــش دای ۀهد رد وا یاهراک رگید زا ]...[رب نوزــفا 1340 فّقوتم شیاه هدرک پاچ ریــس هک دــشن نآ زا عــنام« ،^{)83 ص(}

).تسا هدوب هلمج نیا سکعرب ًلاماک هدنسیون روظنم ًارهاظ ؛ 84 ص( ».دوــش جوم« ).تسا هدش اهر مامتان هلمج ؛85 ص نایاپ( »...رب هک ییاه همدقم«

ظفح یعرف ناونع هب« ،)97 ص( »ناریا یرادباتک 1340ۀهد وــن

ص( ».دش پاچ ]...[ زین رتــشیپ تــسرهف نیا« ،^{)139 ص(} ».درک راشفا ۀلیــسو هب نارگید قیوــشت« )»دوب هدــش پاچ« یاج هب ؛150

رمُع زا لاس 66« و ^{)162 ص(} ».دراد لاس تصش زا شیب یرمُع .)163 ص( ».تشذگ پاچ اب راشفا ۀلاس 85 راتــساریو هک تــسا ینابز یاــهاطخ زا یا هراــپ اــه نیا ناگدنناوخ تسد هب رت هزیکاپ باتک ات دنک حلاصا تــسیاب یم ناوت یم مه اه لوق لقن یخرب رد تلااکشا تسد نیا زا .دسرب 74 تاحفص رد هک راشفا نانخــس زا یتمــسق رد هلمج زا ؛دید »ار« ،)مهدراهچ رطس( »هک« ۀملک هــس و تسا هدش لقن 75 و هداتفا تمسق نآ زا )رخآ زا مود رطس( »مه« و )مهدزناش رطس(

ۀتشون ِلصا رد هک نآ لاح ،هتخاس موهفمان ار اه هلمج و تــسا یرادتناما و تّقد هتبلا .تــسا هدوب هدمآ دراوم نیا ۀمه راــشفا و یلصا عبنم نتفای رد ار هدــنناوخ راک ،ذخآم رکذ رد یمــساق .دنک یم رت هداس دراوم نیا ِتسرد ِتروص ؛تسا هداد خر ییاهاطخ هاگ مه صاخشا یاه مان ِتبث رد یکی رد طقف هتبلا ،»ناــیناهفصا میرک« ماــن زا شیپ هــلمج زا

هناتخبــشوخ هک ^{)139 ص(} تــسا هدمآ »دای هدنز« ۀژاو ،دراوم زا ،درک حلاصا ناوت یم یگداــس هب ار دروم نیا( .تسین تــسرد »داب هدنز« زا ناگرزب یخرب مان زا شیپ قوذ شوخ ِفــلؤم نوچ دمحم« یــگداوناخ مان هــک نآ رگید ).تــسا هدرک هدافتــسا ،هیامن رد مه و نتم رد مه ار ،ناوج رگشهوژپ ،»ییافو نیــشفا اطخ نیا .تسا هدروآ »و« فرح فیدر رد و هدرک تبث »ییافو«

تلااقم هک یتاعوبطم رد هاگ و نارگید یاه هتــشون رد هتبلا ار مناد یم هک اج نآ زا اّما ؛ما هدید مه دننک یم پاچ ار ناشیا ِدوخ .مدرک یروآدای ،دننک یم رایسب تّقد اه مان ِتبث رد یمساق یاقآ ،هدمآرب هلاقم دنچ ِلد زا دــنچ ره ،ناــسر علاّطا زرو باتک یدراوم نینچ رد .تلااقم ۀعومجم هن ،لقتــسم تــسا یباتک ،تــسا هدمآ هلاقم کی زا شیب رد یبلطم رگا هک درک تّقد دیاب رارکت دروم دنچ باتک نیا رد اّما ؛دیاین راب کی زا شیب باتک رد موحرم تّقوم یریبدرس یارجام هلمج زا .دوش یم هدید بلاطم رد راب کی هک باتک یامنهار رد بوک نیّرز نیــسحلادبع رتکد کدنا اب ،)227 ص( 58 تــشون یپ رد راب رگید و )119 ص( نــتم ۀیرشن راــشتنا زاغآ یارجام .تــسا هدمآ ،ناگژاو رد یفلاتخا

ص( تسا هدش رکذ فلتخم لصف ود رد مه ی ّطخ یاه هخسن ۀحفص رد ار یبرع ۀــسسؤم مان هک نآ زج )127 و 126 صص و 87

دیدرت یب هک دنا هدرک تبث »هّیبرعلا تاطوطخملا دــهعملا« 126 تّلع .تسا تسرد »هّیبرعلا تاطوطخملا دهعم« و تــسا طلغ رارکت رگید ییاج ًانیع مه^{)137 ص(} راشفا لوق زا هدنیآ یلیطعت رب مه یراتخاــس بیاعم لیبق نیا عفر^{)149 ص(} .تــسا هدــش تسد کی ،راتــساریو فیاظو رگید زا .تــسا راتــساریو ۀدهع تاهج نیا زا .تــسا طخلا مــسر و ملاعَا و تاعاجرا نتخاــس دراوم زا یکی هب طقف هنومن یارب .تسین لاکــشا یب باتک مه اه»تشون یپ« ِتاعاجرا رد اه هلاقم تاص ّخــشم ؛منک یم هراشا تسا هدمآ »1365 دنفسا و نمهب« اج کی .تــسین تــسد کی هلأــسم .»1357 ریت ـ دادرخ« ،رت نییاپ رطــس دــنچ و ^{)223 ص(}

و تــسد کی مه اه هریت ّطخ نیمه ؛تــسین »ـ« و »و« رد اهنت یاه هریت ّطخ عاونا 229 ۀحفص تاعاجرا رد .دنتسین هزادنا کی هدنــسیون .دینیبب دیناوت یم )هباــشم عضاوم رد( ار دنلب و هاتوک ثحب ؛دشاب هتشادن یتیلوئسم دراوم نیا زا مادک چیه رد دیاــش نیا رد .تسا رشان یریذپ تیلوئسم و شیاریو ترورض ِرــس رب ناگدنسیون راثآ زین ربتعم نارشان زا یرایسب ،هنافسأتم ،راگزور

(4)

42

مزلا یتاحلاصا کدنا تسا نکمم هک

-

ار گرزب نامجرتم و راثآ ،لباقم رد و دنناسر یم پاچ هب شیاریو یب

‌-

دنشاب هتشاد

‌-

یسیونزاب یارب ًلامع

-

ار هتفشآ یاهرثن و شّوشم هرسکی بویع عفر راتساریو راک هک نآ لاح ؛دنراپــس یم راتــساریو هب هک ار دب ۀتشون هنرگو دنسیون یم بوخ هک تسا یناسک ۀتشون .تخادنا رود دیاب ناونع .دلج ِتشپ ۀتشون هب تــسا طوبرم مه هتکن نیرخآ »Informative Bibliographer« ار باــتک یــسیلگنا یفرط زا .دشاب هتشاد یتسرد یانعم منک یمن رکف هک دنا هتشون ،دشاب مه رگا و تسین حلطصم ناسنا یارب »informative« نوچ یصخش بسانم هک ناــس نآ

-

ار »ناسر علاّطا« یانعم شیپ دیاب ،دوب یم تــسرد مه رگا .دناسر یمن

-

دــشاب راشفا .دمآ یم )^an( اــی )^the( نّیعمان اــی نّیعم فیرعت فرــح نآ زا :تسا رتدب مه نآ زا شناونعریز زا .A Leaf from Iraj Afshar’s Recognition Book

.دوش نانابز یــسیلگنا ِریگتسد یزیچ تــسا دیعب تاملک نیا تسا حلطصم ناهایگ و ناتخرد ِگرب یانعم هب رتــشیب »^leaf« یارب ییاسر لداعم مه »recognition book« .ذغاک ِگرب ات ،دنا هدروآ راــشفا ِمان زا سپ هک »^’^s« و .تــسین »همان تخانــش«

مه یــسراف ِناونعریز و ناونع دیاــش هتبلا .تــسا طلغ ًلاماک یناسک یارب صوصخ هب ،»زرو باتک« ؛دشابن اسر و ایوگ نادنچ باتک نیا ۀعلاطم اب تسا رارق و دنسانش یمن ار راــشفا جریا هک

مه ناونعریز .درادن ییانعم تیفافــش نادنچ ،دنوش انــشآ وا اب تسا هدوبن راک رد یا»همان تخانــش« نوچ ،تسا مهبم یردق یاج هب دیاــش و دــشاب نآ زا »یگرب« دهاوخب باتک نــیا هــک هک یسک اّما .دوب یم رت بــسانم » ِتخانش رد« ،»همان تخانــش«

هب ،هناکدوک یزرط هب ،هدنادرگ یمرب یسیلگنا هب ار نیوانع نیا و مهبم نینچ یترابع شلصاح و هتخادرپ ظــفل هب ظفل ۀمجرت هدنسیون مان رد »دیس« یسیوناوآ .تسا هدــش کحضم اسب هچ شقن دلج تــشپ هک ،مه 2011 ددع .تــسا عیدب و بلاج زین نیمهدزای رد هک دیازفا یم هدنناوخ درد و غیرد رب ،تــسا هتسب ِتیفیک تسا نیا و یناد یسیلگنا تسا نیا ،موس ۀرازه زا لاس هن یتیفیک اب ،دنمــشزرا باتک نیا هک داد دــیاب فاصنا .پاــچ هدش پاچ راشفا جریا مان ِراوازــس هن و هدنــسیون ِتمحز ِروخرد ره هب .تسا رتشیب سب یرشان نینچ زا ناگدنناوخ ِراظتنا .تسا دنمشزرا راک نیا مود پاچ رد مرتحم رشان دوش یم هیصوت لاح یراتساریو هب ،تــسا نآ فلؤم ناوارف شــشوک لصاح هک ار باتک نیا ندناوخ زا راشفا جریا نارادتسود ات دراپسب هدومزآراک .دنربب یرتشیب تذل 1390 رذآ مششو تسیب

■