و یزاجم یعامتجا یاه هکبش هب شیارگ نازیم ریثأت نانز یساسحا عبانم رب هراوهام یاه همانرب )درجورب لاس 55 ـــ 20 لهأتم نانز :یدروم ۀعلاطم(

(1)

ششو‌هاجنپ‌هرامش مود‌و‌تسـیب‌لاس 1400‌‌ناتسمز

http://www.jccs.ir DOI: 10.22083/JCCS.2020.234666.3105 یشهوژپ _ یملع

Scientific-Research Article

و یزاجم یعامتجا یاه هکبش هب شیارگ نازیم ریثأت نانز یساسحا عبانم رب هراوهام یاه همانرب )درجورب لاس 55 ـــ 20 لهأتم نانز :یدروم ۀعلاطم(

4یدابآدواد یدسا نیسحدمحم ،³ییانشور یلع ،²یمیظع لایل ،¹یمشاه دورف هدیکچ یدیدج میهافم دوخ لابند هب هك ـ نآ ریگ ارف شرتسگ و یطابترا نیون یاه یروا ّنف رصع ندیسرارف اب طباور رد یا هدرتسگ تلاوحت و رییغت ـ دروآ هارمه هب ار ...و یربیاس یاضف ،یزاجم تیعقاو نوچ یاه شرگن رد یا هدمع یاه ینوگرگد ،یگنهرف تارییغت داجیا اب ،یعمج یاه هناسر .دش داجیا نیجوز شیپ ِشهوژپ فده .دناهدز مقر کرتشم یگدنز رد رگیدکی هب تبسن تاساسحا و فطاوع هب نیجوز نانز یساسحا عبانم رب یزاجم یعامتجا یاه هکبش و هراوهام یاه همانرب هب شیارگ ریثأت یسررب ور »یا هناسر ناهج رد هبرجت و نتشیوخ« ۀیرظن ساسا رب شهوژپ یرظن لدم و بوچراچ .تسا هدش هدافتسا زین زنیلاك و رپمك ،رنبرگ ۀیرظن زا نآ یانغ شیازفا یارب ،اما ؛تسا هدش نیودت نوسپمات .تسا درجورب رهش ۀلاس 55 ـ 20 لهأتم نانز یرامآ ۀعماج و تسا ینییبت ـ یلع شهوژپ شور .تساّ زا .دش هبساحم 400 ناركوك لومرف ساسا رب هنومن مجح و بسانتمان یا هقبط شور هب یریگ هنومن .دش شزادرپ spss رازفا مرن کمك هب و یروآ عمج زایندروم تاعلاطا هدش تیاده ۀمان شسرپ قیرط اب یتبثم و میقتسم ۀطبار ،هدافتسا عون و نازیم لماش ،هراوهام یاه همانرب هك دهد یم ناشن اه هتفای طوبرم لماوع عومجمرد هك داد ناشن هریغتمدنچ نویسرگر .دنا هتشاد نانز یساسحا عبانم تارییغت درومرد .دننك نییبت ار نانز یساسحا عبانم هب طوبرم سنایراو دصرد 37 دنا هتسناوت هراوهام هب ۀطبار زین ،هدافتسا تیباذج زج هب ،هدافتسا نازیم و هکبش رد تیوضع ،یزاجم یعامتجا یاه هکبش عومجمرد هتسناوت هریغتمدنچ نویسرگر .تسا هداد ناشن نانز یساسحا عبانم اب یتبثم و میقتسم بوچراچ شهوژپ یاه هتفای ،نیاربانب .دنك نییبت ار نانز یساسحا عبانم هب طوبرم سنایراو دصرد 44 .دنتسه بسانتم نآ اب هك دنهد یم ناشن و دندرك دییأت ار یرظن یدیلک ناگژاو .یساسحا عبانم ،هراوهام ،یزاجم یعامتجا یاه هکبش ،نانز

1399/04/11 :شریذپ خیرات 1398/12/23 :ش ریذپ خیرات :تفایرد خیرات نایتشآ دحاو یملاسا دازآ هاگشناد ،یناسنا مولع ۀدکشناد ،ناریا یعامتجا لئاسم ـ یسانش هعماج یرتكد یوجشناد .1 hashemiforoud@gmail.com

zimi.leila521@gmail.com .ناریا ،درجورب،یملاسا دازآ هاگشناد ،درجورب دحاو ،یسانش هعماج هورگ رایداتسا.2 )لوئسم ۀدنسیون( نایتشآ دحاو یملاسا دازآ هاگشناد ،یناسنا مولع ۀدکشناد ،یسانش هعماج هورگ رایداتسا .3 a.roshanaei@yahoo.com

assadi2001ir@yahoo.com نایتشآ دحاو یملاسا دازآ هاگشناد ،یناسنا مولع ۀدکشناد ،یسانش هعماج هورگ رایداتسا .4

(2)

شش‌و‌هاجنپ‌هرامش مود‌و‌تسـیب‌لاس 1400‌‌ناتسمز

همدقم یقلات بجوم ،نانز یساسحا عبانم رب هناسر ریثأت ۀعلاطم ینعی ،هلاقم نیا یشهوژپ عوضوم تیسنج تاعلاطم و ،تاساسحا و فطاوع یسانش هعماج ،هناسر یسانش هعماج یاهزرم دحاو »¹ساسحا« حلاطصا ،رصاعم یسانش هعماج و یعامتجا یسانش ناور رد .دوش یم دوجو هك دوش یم یقلت هورگ ره یاضعا زا یشخب راکشآ تیلاعف و لاعفنا لکشت یساسا نیدامن ای یظفل یاه تیلاعف ،²زنموه هاگدید زا .دهد یم ناشن اضعا نآ هب ار یلاعفنا تلااح دلوگ( دیمان ناوت یم ساسحا رگید دارفا ای درف هب شرگن یاه هناشن ناونع هب ار هعماج یاضعا .)33 :1384 ،³بلوك و ام قطنم و لقع و دنشخب یم یهاگ آ ناهج زا ام شرگن و تشادرب هب فطاوع و تاساسحا هب هعماج یاضعا دنویپ یارب ار »یعامتجا بسچ« فطاوع .دننك یم هدنك آ تیدرف و تیوه زا ار رد فطاوع .دزیر یم یپ نارگید اب ار ام )کیدزن و( مسجم طباور ۀدولاش و دنك یم مهارف رگیدکی ار یعامتجا رییغت و لباقت شورخو شوجرپ ساسا و دسر یم شورفودیرخ هب یراد هیامرس رازاب ظاحل هب مه ،یعامتجا و یرکف ظاحل هب مه ،تاساسحا و فطاوع ،هزورما .دهد یم لیکشت .)378 :1385 ،⁴زنوتسا( دنراد رایسب قنور ،ینامرد و یگنهرف ظاحل هب مه ،یسایس و یداصتقا تخاس .دنرادروخرب زین یعامتجا تخاس زا ،یناور تخاس رب هولاع ،فطاوع و تاساسحا دارفا »یساسحا تاعلاطا ۀرادا و راهم تردق« و یساسحا یاه هبرجت و تاساسحا یعامتجا ،دعب هب هتینردم ۀرود زا هژیو هب .دنراد رارق یعامتجا فلتخم یاهریغتم و لماوع ریثأت تحت یدیدج یاه شلاچ ،هجیتن رد .تسا هدش گنررپ فطاوع راتخاس رب یعامتجا لماوع ریثأت هدوب گنر مك نیشیپ یاه هرود رد هك دنا هدمآ دیدپ ییوشانز یفطاع تلادابت و یزرو قشع رد .دنا هتشادن تیعوضوم ای تیسنج و یعامتجا ۀقبط تاساسحا راتخاس رب رثؤم یعامتجا لماوع نیرت مهم زا یکی لماع دناوت یم یعامتجا بتارم هلسلس رد درف تیعقوم هك دنك یم ناشنرطاخ ⁵دنیورف .تسا نییاپ تاقبط ،ساسا نیا رب .دیآ رامش هب تاساسحا و فطاوع تیریدم و یهد لکش رد یرثؤم رادروخرب دوخ یساسحا تاعلاطا ۀرادا رد یرتمك راهم تردق زا یعامتجا راتخاس رد نانز و

1. Sentiment 2. Homans 3. Gould & Kolb 4. S tones 5. Freund

(3)

تشاد ساپ یارب ²یعامتجا تلزنم تظافح دوبن هب ار لزلزت و فعض نیا ¹دلیشك اه .دنتسه راشف یشیامن زورب« ثعاب دناوت یم ،دوخ ۀبون هب ،لزلزت و فعض نیا .دنك یم ریبعت »دوخ«

.)375-376 :1385 ،زنوتسا( دوش کیژولویزیف-ورون یناشیرپ و یدوجو سرت ،»یناور ییوشانز یفطاع تلادابت دهد یم ناشن تاساسحا و فطاوع رظنم زا رشب یعامتجا خیرات رورم ،صاخ هن و ماع لکش هب قشع ،زندیگ رظن زا .دنا هدش نوگرگد هداوناخ راتخاس تارییغت ریثأت تحت شنك زكرمت و تسا هدمآ دوجو هب ریخا نرق دنچ رد هك تسا یا هدیدپ ،رگیدکی هب نیجوز ۀقلاع جاودزا و قشع ندروخدنویپ زاس هنیمز یا هتسه ۀداوناخ گنت ۀریاد رد هنامیمص و مرگ لباقتم هك دهد یم ناشن ،خیرات لوط رد تیمیمص موهفم یخیرات تارییغت یسررب اب ،زندیگ .تسا هدوب .)43 :1384 ،³زندیگ( دنوش یم کیدزن مه هب یخیرات یجیردت دنیارف رد جاودزا و قشع هنوگچ هداوناخ رد مه تاساسحا و اه هقئاس تیریدم و فطاوع داصتقا رد دوجوم یاهاضاقت ،یفطاع یاهاضاقت رییغت .دنا ینوگرگد لاح رد یراد هیامرس رازاب مه و ییوشانز طباور و ینعی یساسحا ۀبرجت یوگلا ود مهس و یدنب میسقت ۀویش ،یتیسنج یژولوئدیا ریثأت تحت نیا هب .)370 :1385 ،زنوتسا( دنك یم نوگرگد ار »هنابلط تاواسم لائدیا« و »یتنس لائدیا«

یوگلا« هب »یتنس یوگلا« زا یتیسنج یژولوئدیا تسا هدش بجوم هتینردم نایرج هك انعم .دوش ینوگرگد راچد یساسحا عبانم ،نآ عبت هب و دنك تكرح »هنابلط تاواسم لماوع زا یکی لاتیجید و هناسر ناهج هك تسا راوتسا ضرف نیا رب شهوژپ نیا راتخاس کینورتکلا رصانع هك ارچ ؛تسا هتینردماسپ و هتینردم ناهج رد یساسحا عبانم رییغت مهم هژیو هب ،اه ناسنا یساسحا عبانم رد هناداقن یشیدنازاب ناکما )یزاجم یا هناسر مایپ( یجنایم یسانش هعماج رد هناسر ۀزوح رد هك یددعتم یاه شهوژپ دوجو اب .دننك یم مهارف ار ،نانز ،⁴رپلاك یاه هیرظن هلمجزا هناسر تاریثأت ۀرابرد فلتخم یرظن ثحابم مغر هب و دنا هتفای ماجنا رظنم زا هك ییاه شهوژپ ،¹¹ناهول کم و ،¹⁰سامرباه ،⁹نوسپمات ،⁸زرجار ،⁷مارش ،⁶رنرل ،⁵نموین

1. Hochschild 2. S tatus-shields 3. Giddens 4. Clapper 5. Noelle-Neumann 6. Lerner 7. Schramm 8. Rogers 9. Thompson 10. Habermas 11. McLuhan

(4)

ناربج یارب .دنتسه گنر مك و کدنا رایسب دنزادرپب فطاوع رب هناسر ریثأت هب یتخانش هعماج و هراوهام یزیامت باختنا ،نایم نیا رد .تسا هدوب نادنچود شهوژپ ترورض ،لأخ نیا شهوژپ نیا رد تاساسحا رب هناسر ریثأت یتیسنج دعُب رب دیك أت و یزاجم یعامتجا یاه هکبش :تسا هتشاد یرظن للع لماعت راتخاس ،یا هناسر ششوپ و یریگ ارف نازیم ،دربراك تیعورشم ،نامز رظن زا )فلا یاوتحم قلخ و داجیا رد نابطاخم شقن و )هبناجودریغ ای هبناجود راتخاس( یا هناسر یاضف یعامتجا یاه هکبش و هراوهام یا هناسر ۀنوگ ود نیب یساسا یاه توافت ،یا هناسر هب نانز یساسحا عبانم رد یتوافتم تاریثأت دناوت یم لاامتحا زیامت نیا .دراد دوجو یزاجمً .دشاب هتشاد هارمه زین شهوژپ نیا رد نانز باختنا و تاساسحا ۀلوقم یتیسنج دعُب هب هجوت ۀرابرد )ب و رت یتاساسحا نادرم اب هسیاقم رد یعامتجا و یدرف ظاحل هب نانز هك درك ناعذا ناوت یم ۀزوح یدج زادرپ هیرظن نیتسخن هك تسا تلع نیا هب دیاش .دنوش یم هتفرگ رظن رد رت یفطاع ناسانش هعماج یخرب .تسا ،¹دلیشك اه لسار یلرآ ینعی ،نز کی تاساسحا یسانش هعماج هب و هدرك هجوت تاساسحا یتیسنج یاه یگژیو و تردق شقن هب زین )2000( ²رشیف هلمجزا .دنراد داقتعا هراب نیا رد یداهن یتلادع یب یعون دوجو یرتشیب تصرف لاامتحا یگناخ یاهراك تلع هب نادرم اب هسیاقم رد نانز ،رگید فرط زا ً و ندیزرو قشع« نارحب زا نانز ،هجیتن رد .دنراد رایتخا رد اه هناسر زا یریگ هرهب یارب ،یا هناسر تاطابترا دوجو هب هجوت اب ،ینونك رصع رد »هداوناخ بوچراچ رد نتشاد تسود .دننیب یم بیسآ نادرم زا رتشیب و شرگن .دنتسه یمگردرس راچد قشع موهفم فیرعتزاب و یهد لکش رد یناریا نانز هزورما شلاچ نیا اب ار نانآ شیپزا شیب هدش هدهاشم ریواصت و تاعلاطا بسك هب هجوت اب اه نآ روصت یهد لکش و دیلوتزاب هب دنناوت یم یتاعلاطا یایند عیرس دنور رد هنوگچ هك هدرك نابیرگ هب تسد اب نانز یساسحا تلاماعت دوبهب تهج رد یراذگ تسایس هك تسا یهیدب .دنزادرپب موهفم نیا هکنآ هچ ؛تسا نآ رب یعمج یاه هناسر ریثأت هژیو هب و نآ فلتخم داعبا تخانش مزلتسم نارسمه داجیا تهج رد طیارش رییغت ناکما مود ۀلهو رد و ،لرتنك ناکما لوا ۀلهو رد لماوع نیا تخانش جیاتن .دروآ یم مهارف هدش فیرعت و بسانم شنك یارب ار یرت تیفیكاب و رت ملاس یگداوناخ طباور یعامتجا یراذگ تسایس ۀزوح رد یتلود و نلاك حطس یاه یزیر همانرب رد هچ ـ شهوژپ نیا هتشاد دربراك دناوت یم ـ یتلودریغ و یتلود یاه نامزاس رد درخ حطس رد هچ و ،هداوناخ و هناسر

1. Arlie Russell Hochschild 2. Fitcher

(5)

هعماج نانز صوصخ هب یناسنا عبانم شزومآ رد دناوت یم شهوژپ جیاتن زین درخ حطس رد .دشاب و ماکحتسا و دنراد هدهع رب هداوناخ رد ار نادنزرف تیبرت یلصا تیلوئسم هك دوش هتفرگ راك هب .دراد یگتسب اه نآ یدیلك شقن هب یگداوناخ طباور موادت یدرف یگدنز رد نآ شقن و ییوشانز یفطاع تلاماعت ،یا هناسر یاه شلاچ هب هجوت اب ریثأت نییعت و ییاسانش شهوژپ نیا یلصا فده ،دش حیرشت لامجا هب هك نانز یعامتجا و قیمعت و رتشیب لمأت روظنم هب نانز یساسحا عبانم رب یزاجم یعامتجا یاه هکبش و هراوهام ،هنیمز شیپ نیا اب .تسا هداوناخ و هناسر یعامتجا یراذگ تسایس هب یتخانش هعماج هاگن :تسا لیذ یلصا شسرپ خساپ هب یبای تسد یپ رد شهوژپ نیا یساسحا عبانم رب هراوهام یاه همانرب و یزاجم یعامتجا یاه هکبش هب شیارگ نازیم ایآ

؟تسا رثؤم )درجورب رهش لاس 55 ـ 20 لهأتم نانز( نانز

شهوژپ ۀنیشیپ زاغآ رترید اتبسن نآ رب یعامتجا رثؤم لماوع و تاساسحا و فطاوع یتخانش هعماج ۀعلاطمً یلامجا و یحطس هاگن رد عوضوم نیا هك تسا هدوب نآ لاامتحا نآ للع زا یکی .تسا هدشً ۀعلاطم اب ،دلیشك اه دسر یم رظن هب .دوش یم یقلت یتخانش ناور و یتخانش تسیز یا هدیدپ ماگ شیپ ،رثؤم یلکش هب یفطاع راك یتیسنج میسقت و یناسنا تاساسحا ندش یراجت زا سپ .تسا هدوب یعامتجا ۀطیح و ناهج هب شرگن و هزوح نیا رد دیدج ًلاماك یا هویش رد یفیك یاه شور ،هنایارگ ینهذ لباقم رد هنایارگ ینیع درکیور اب هزوح نیا تاعلاطم ،وا راك رد نآ هیجوت لباقم رد فطاوع راهم و ،فیصوت لباقم رد ینیب شیپ ،ی ّمك یاه شور لباقم هزوح نیا یانغ هب³ ندسرام و ²موکناد ،¹نیزند نوچ یرگید ناسانش هعماج و تسا نایرج نآ زا دلیشك اه و نیزند نوچ یناگدنسیون هك ،یفیك و هنایارگ ینهذ یاه شور رد .دنا هدوزفا هجوت دروم دناوت یم یتسیز ۀبرجت زا یراج راتخاس ۀباثم هب »یساسحا-دوخ« ،دننك یم عافد ساسحا نیا زا ینورد یقلاخا یانعم و یرادیدپ یا هندب ۀدنریگربرد راتخاس نیا .دوش عقاو .)371 :1385 ،زنوتسا( دنك یم هبرجت ار ساسحا هك تسا ی»دوخ« یارب یاه شهوژپ هجوت دروم رتمك تاساسحا و فطاوع اب اه هناسر ۀطبار ،نیا دوجو اب طابترا هك ییاه شهوژپ هب طقف لیذ رد .تسا هتفرگ رارق یجراخ و یلخاد یتخانش هعماج

:میزادرپ یم دنراد شهوژپدروم ۀلئسم هب یرتشیب

1. Denzin 2. Duncomb 3. Marsden

(6)

یلخاد یاه شهوژپ رصانع دورو اب ریخا یاـه ههد رد یناریا ۀداوـناخ داد ناـشن )1396( یگیبرکـش شـهوژپ جـیاتن - هداوـناخ رـبارب رد ار یلئاـسم تارـییغت نـیا .تـسا هـجاوم یا هدرتـسگ تلاوـحت و رـییغت اـب نردـم یاه هکبـش هـب شـیارگ نـیب دـهد یم ناـشن یـشیامیپ شـهوژپ نـیا جـیاتن .تـسا هداد رارـق زا یـتیاضران ،یـلمع یرـگ هحابا ،یـتیوه یراگزاـسان ،یـفطاع قلاـط روـهظ و یزاـجم یـعامتجا ییوکین .دراد دوـجو یراداـنعم ۀطبار دـنزرف نودـب /مـك یاـه هداوناخ روـهظ و ییوـشانز یـگدنز هـك تـسا نآ رگناـشن ریـسم لـیلحت و هـناگدنچ نویـسرگر لـیلحت ساـسا رـب یرـظن لدـم شزارـب یـعامتجا یاه هکبـش فرـصم هـب نـیجوز ییوـشانز طـباور رد تلاوـحت دـصرد 59 عوـمجمرد .دراد یگتـسب یزاـجم یعامتجا یاه هکبش ریثأت ی ّمك و یفیك لیلحت« ناونع اب یشهوژپ رد ،)1395( یحلاف - یاه هکبش زا هدافتسا نوزفازور شرتسگ ریثأت یسررب فده اب »هداوناخ راتخاس رد یزاجم هتخیمآ شهوژپ شور زا ،رت قیقد جیاتن هب ندیسر یارب هداوناخ راتخاس رب یزاجم یعامتجا دارفا روضح فر ِص دهد یم ناشن شهوژپ نیا یاه هتفای .تسا هتفرگ هرهب )ی ّمك و یفیك(

و یتیوه بیسآ هب دناوت یمن یعامتجا یاه هکبش اب طبترم یاه یروا ّنف زا نانآ ۀدافتسا و داعبا بناوج لرتنك و تیاعر ،تخانش اب ،هکلب ؛دوش رجنم هداوناخ داهن رد تسسگ شیادیپ .دنروآ تسد هب یبسن یاه تیامح اضف نیا رد روضح اب دنناوت یم دارفا ،هدیدپ نیا رب مك اح نورد یدنویپ یعامتجا ۀیامرس اب یزاجم یعامتجا یاه هکبش زا هدافتسا نازیم نینچمه ساسحا اب اضف نیا رد ناربراك ۀدافتسا عون ،اما ؛درادن یرادانعم ۀطبار )یهورگ نورد( هداوناخ .دراد یرادانعم یگتسب مه یگداوناخ قلعت ۀـطبار« ناوـنع اـب ،)1394(یـنازوخ یوریـش و یـهللادبع ،یـعیبر شـهوژپ جـیاتن - ،»ناـهفصا رهـش ناوـجون نارـتخد یتیـسنج تـیوه اـب یا هراوـهام یاـه نویزیولت یاـشامت هـك داد ناـشن ناتـسریبد عـطقم رد لـیصحت هـب لوغـشم نارـتخد یور رـب یـشیامیپ شور هـب زا اـه نآ نـتفرگ هلصاف هـب یا هراوـهام نوـیزیولت یاـه همانرب زا ناوـجون نارـتخد رتـشیب ۀدافتـسا اـه نآ یتیـسنج تـیوه و دوـش یم رـجنم یتیـسنج یاـه شقن کـیکفت و یتیـسنج یاه هـشیلك .دـنك یم شودـخم ار نیون لیاسو زا هدافتسا ریثأت« ناونع تحت یشهوژپ رد ،)1394( ینامحر و یریش - ،»)نارهت رهش کی ۀقطنم :یدروم ۀعلاطم( هداوناخ ماجسنا تیعضو رب )مارگلت ،نیلا( یطابترا ،تفای ماجنا نارهت رهش 4 ۀقطنم رد نك اس راوناخ 140 یور رب یشیامیپ و یفیصوت شور اب هك ،هداوناخ یرادیاپ و )مارگلت ،نیلا( یطابترا نیون لیاسو ۀدافتسا نازیم نیب دنداد ناشن دارفا ندروخاذغ ۀویش( یگدنز کبس ،نادنواشیوخ اب طباور ،هداوناخ دارفا یمیمص طباور

(7)

ۀطبار یملاك تاطابترا ۀوحن و )یگداوناخ یاه شدرگ ۀویش ،ینامهیم یرارقرب ۀویش ،هداوناخ .دراد دوجو رادانعم یتیسنج تیوه و هراوهام« ناونع تحت ،)1385( شناد و ادیحو ،یضیرع شهوژپ جیاتن - هدافتسا اب ،»)نارهت رهش جنپ ۀقطنم یناتسریبد نارتخد :یدروم ۀعلاطم( ناوج نارتخد رتخد نازومآ شناد نیب رد زنیکنج »یعامتجا تیوه« ۀیرظن و »ذاذتلا و هدافتسا« ۀیرظن زا نایوگ خساپ دصرد 58 هك دهد یم ناشن ،نارهت رهش شرورپ و شزومآ 5 ۀقطنم یاه ناتسریبد رد هراوهام دوجو نیب هك دهد یم ناشن تایضرف نومزآ .دننك یم هدافتسا هراوهام زا لزنم رد ۀزاس زا هراوهام یاراد دارفا و دراد دوجو هطبار یتیسنج تیوه و نآ زا هدافتسا نازیم و لزنم هب اه شرگن و اهراتفر رییغت ۀدنهد ناشن هك دنا هدرك تفایرد یرتمك ۀرمن یتیسنج تیوه .تسا دیدج یاه شیارگ و اهوگلا تمس

یجراخ یاه شهوژپ ۀرود كی لوط رد وجشناد 4245 زا هك ییاه هداد یسررب اب ،)2015( ¹دلیفته و رچرپسا - ۀجرد اب نانز مه و نادرم مه هك دنا هدیسر هجیتن نیا هب ،دنا هدمآ تسد هب هلاس هدزناش .دنا هدرك یراذگ شزرا جاودزا هب دورو یارب مهم یا هدیدپ ۀلزنم هب ار قشع نادرم زا رتشیب یمك ،)ندوب هایس لباقم رد( ندوبدیفس لثم یرگید یاهریغتم ،تیسنج رب هولاع ،نینچمه تروص هب جاودزا یانبم ۀلزنم هب قشع هب ندرك هاگن اب نمیا یگتسب لد كبس و لااب سفن تزع .دندوب هتسب مه یتبثم ۀیرظن« ساسا رب دارفا یگدنز لوط رد نیشتآ قشع موادت یسررب هب )2014( ²زتیش - یاه تصرف هك كرتشم یگدنز زاغآ رد ،زتیش ۀیضرف قباطم .دزادرپ یم ³اه نورآ »دوخ طسب ،اما ؛دراد یرتشیب نایرج اه جوز نایم رد نیشتآ قشع ،دراد دوجو دوخ طسب یارب یرتشیب هطبار رد یرتمك توهش و روش ،نیاربانب .دبای یم شهاك دوخ طسب یاه تصرف نامز رورم هب نومزآ زا لصاح یاه هتفای .دوش یم لیدبت هنابحاصم قشع هب نیشتآ قشع و دوش یم دیلوت حوطس ،رت ینلاوط طباور رد هك دهد یم ناشن ییاکیرما لاس گرزب 500 درومرد هیضرف نیا نیشتآ قشع یاه هفلؤم اب دوخ طسب براجت نینچمه .دراد دوجو دوخ طسب زا یرت نییاپ .دنرادن یطابترا هنابحاصم قشع اب و دنا هتسب مه تبثم روط هب رتمك تاساسحا و فطاوع رب هناسر تاریثأت دهد یم ناشن یجراخ و یلخاد یاه شهوژپ رورم

1. Sperechr & Hatfield 2. Sheets

3. Aaron & Aaron

(8)

یاه شهوژپ کدنا .تسا هتفرگ رارق یلخاد و یجراخ یتخانش هعماج یاه شهوژپ هجوت دروم هژیو هب ،اه نآ رد یعامتجا یاهریغتم و دنراد یتخانش ناور یدرکیور هزوح نیا رد هدش ماجنا دوبمكو لأخ هب هجوت اب .تسا هتفرگ رارق هجوت دروم رتمك ،یعامتجا بتارم هلسلس و تردق ریغتم رد دمآراك یلدم ۀئارا و یرظن بسانم نییبت یارب رتشیب یاه شهوژپ موزل ،هزوح نیا رد شهوژپ .تسا یرورض نآ رب اه هناسر ریثأت و هداوناخ ۀزوح رد تاساسحا ۀنیمز

شهوژپ یرظن ینابم »یا هناسر ناهج رد هبرجت و نتشیوخ« ۀیرظن ساسا رب ور شیپ شهوژپ یرظن بوچراچ تاریثأت ۀدننك نییبت یاه هیرظن زا نآ یانغ شیازفا یارب ،اما ؛تسا هدش نیودت نوسپمات ،نوسپمات ۀیرظن ساسا رب .تسا هدش هدافتسا زین تاساسحا ۀدننك نییبت یاه هیرظن و هناسر رد هك ینیدامن داوم زا ار نآ درف هك تسا »نیدامن یا هژورپ ای حرط« لوصحم »نتشیوخ«

سرتسد رد نیدامن عبانم نوچ ،اما .)Thompson, 1995: 229( دنك یم هدافتسا دراد رایتخا نتخاس یارب دارفا هك ییاه هویش و تسا توافتم اه نآ زا یریگ هرهب یارب دارفا یاه تراهم و درف یداصتقا و یعامتجا ۀقبط هب یدودح ات دنروآ یم یور نآ هب نتشیوخ زا یتفایرد و سح رگیدمه اب دارفا رد یسح یاه هبرجت و »نتشیوخ« هك درك للادتسا ناوت یم ،دراد یگتسب یهد لکشدوخ دنیارف رب ار یطابترا یاه هناسر لوحت ریثأت ناوت یم تفایهر نیا اب .دنا توافتم زیامت راك نیا ۀیلوا ۀنیمز شیپ .درك یسررب )لهأتم نانز( دارفا یساسحا عبانم نآ عبت هب و زا لباقتمان لماعت و ،رود ۀلصاف زا لباقتم لماعت ،)یروضح( ورردور لماعت ۀناگ هس یاه لکش .)Thompson, 1995: 7-82( تسا رود ۀلصاف تروص هب ناوت یم زیامت نیا یانبم رب ار ور شیپ شهوژپ ۀناگ هس رصانع ،ساسا نیا رب

:درك صخشم لیذ رد( نابطاخم و یا هراوهام نازاس همانرب نیب ار یا هناسر لماعت هبش زا یلکش هراوهام -

.دهد یم لکش )لهأتم نانز اجنیا لماعت هبش و یا هناسر لماعت لکش ود ره زا یزاجم یعامتجا یاه هکبش رد ناربراك -

.دنریگب هرهب دنناوت یم یا هناسر رد نیجوز یورردور تلاماعت ۀدنهد لیکشت هرهچ هب هرهچ و ورردور یاهوگو تفگ -

.دنا هداوناخ نکمم ،هجیتن رد .دنراد رارق لماعت لکش هس ره ریثأت تحت ،نابطاخم ناونع هب ،نانز راچد ،دهد یم ناشن ار دوخ رسمه اب هرمزور تلاماعت رد هك ،اه نآ یساسحا عبانم تسا

.دوش ینوگرگد

(9)

لماعت ۀناگ هس زیامت یانبم رب شهوژپ ۀناگ هس رصانع .1 لودج

لماعت عون ور شیپ شهوژپ رد رظندم رصنع

شهوژپ یلع راتخاسّ

ورردور لماعت )رهوش و نز( نیجوز طباور

یا هناسر لماعت هبش و یا هناسر لماعت ورردور لماعت

یا هناسر لماعت ای تاحفص ،یزاجم یاه هورگ

یزاجم یاه جیپ یعامتجا یاه هکبش هب شیارگ نازیم

هراوهام یاه همانرب و یزاجم

لهأتم نانز یساسحا عبانم ۀعلاطم ـ هراوهام یاشامت یا هناسر لماعت هبش یزاجم یاه لاناك

یساسحا عبانم نآ عبت هب و نتشیوخ یهد لکش ینیدامن داوم ،اه هناسر روهظ زا شیپ لصاح یهافش لدابت قیرط زا ورردور لماعت یاه تفاب رد اه نآ تاساسحا راتخاس و نانز تباث اتبسن هعماج رد تردق و رادتقا بحاص دارفا ۀطساو هب دارفا تاساسحا راتخاس .دمآ یمً زاغآ تردق طباور زا یساسحا عبانم ییادج دنیارف ،یطابترا یاه هناسر ییادیپ اب ،اما .دوب هب .دندیشخب تعسو ار دوخ کرد یاه قفا ،تفرعم دیدج لاکشا هب یسرتسد اب ،دارفا .دش .)258-257 :1380 ،نوسپمات( دندمآرد »کرحت رگریثکت« تروص هب اه هناسر ،رنرل رواب ۀیرظن کمك هب ادتبا تسا مزلا ،دارفا »ساسحا عبانم راتخاس« رب اه هناسر ریثأت نییبت یارب ود نیا ییارگ تابثا تفایهر رد .دنوش صخشم یساسحا عبانم فلتخم داعبا ²زنیلاك و ¹رپمك یاهراتخاس و رت عیسو گنهرف نیب طابترا زا یناجیه /یساسحا یاه شیوپ ،سانش هعماج کرحم یعامتجا طباور ،رپمك رظن زا .دنریگ یم ریثأت هرمزور یگدنز رادوگلا یاهراتفر اب یعامتجا زا ماهلا اب .)1396 ،ییاباباقآ و روپ نایك زا لقن هب ،330 :1981 ،رپمك( تسا هفطاع ییادتبا ۀبرجت :درك یقلت یلصا دعُب ود یاراد ناوت یم ار »تاساسحا راتخاس« ،زنیلاك و رپمك ۀیرظن ۀفطاع بجوم داعبا نیا زا مادكره .یساسحا یژرنا و ،تلزنم و تردق رب ینتبم یساسحا .)Simon & Lida, 2004: 1139( دنوش یم یعامتجا لماعت یط یصاخ تردق رب ینتبم یساسحا ۀبرجت :تلزنم و تردق رب ینتبم یساسحا ۀبرجت )فلا رد هك تسا هدننك تازاجم و ،هدننكدیدهت ،یرابجا ،روآ مازلا یفطاع یاه شنك ۀدنهد ناشن ساسحا ۀبرجت .دروآ یمرد شیوخ لرتنك تحت ار وا و دوش یم طلسم یرگید رب رگشنك کی نآ ،هنابلطواد تیعبت ،دیجمت ،شاداپ ،مارتحا ،دییأت رادقم ۀدنهد ناشن تلزنم رب ینتبم .دننك یم هضرع رگیدکی هب نارگشنك هك تسا یقشع یتح و یساسحا ای یلام تیامح دارفا ،یساسحا یژرنا عیزوت یافتك ادوخ متسیس رد ،زنیلاك رظن زا :یساسحا یژرنا )ب

1. Kemper 2. Collins

(10)

رب ینتبم طباور راتخاس رد ،اریز ؛دنروآ یم تسد هب یرتشیب یساسحا یژرنا بلغا دنمتردق هب فیعض دارفا یساسحا یژرنا شهاك تمیق هب رتشیب یساسحا یژرنا هك ییاج ینعی ـ تردق ار طلست تحت و یربنامرف عضوم هك یدارفا ،لباقم رد .دننز یم شنك هب تسد ـ دیآ یم تسد یژرنا تردق رب ینتبم لباقتم یاه شنك رد هك دنا هتفرگ عضوم یروط اهنت هن دنا هدرك لاغشا یژرنا نییاپ یریگ او ریثأت تحت زین دوخ یهاگیاپ هورگ رد ،هکلب ؛دنهد یم تسد زا یساسحا .دنریگ یم رارق یساسحا رــیظن یتاــساسحا داــجیا ثــعاب دــناوت یم ،زــنیلاك مــعز هــب ،یــنییاپ یــساسحا یژرــنا نــینچ یــساسحا یژرــنا ،رــگید فرــط زا اــما .دوــش »یگچاپتــسد« و ،»یــگناگیبدوخزا« ،»یگدرــسفا«

راو هــناوید روــش« ،»یــقلاخا تاــساسحا« ،»یگتــسب مه تاــساسحا« بــلاق رد دــناوت یم داــیز »نآ ۀلیــسو هب تــكرح و نآ ناــیرج رــب ندــشراوس« اــی ،»تــیعقوم کــی هــب ندرــب موجه یارــب عــضاوم نــییعت یارــب ار یــساسح صخاــش یــساسحا یژرــنا حطــس ،نــیاربانب .دوــش هــبرجت ،روــشرپ لــباقتم یاــه شنك رد ،ســکعلاب و دروآ یــم دوــجو هــب تردــق راتخاــس رد دارــفا یــعامتجا رد .کرتــشم یــناور تــلاح کــی مــه و دــیآ یم دوــجو هــب یــساسحا یاــه یژرنا زا یــمك ارت مــه یرتــشیب تــیمها زا درــف یصخــش براــجت هــب تبــسن یــهورگ ی»اــم« ،یا هــبرجت نــینچ لوــط .)Collins, 1990: 55( دوــش یم رادروــخرب

نردم و یتنس عماوج رد نانز یساسحا عبانم ۀسیاقم .2 لودج ساسحا عبانم داعبا یساسحا عبانم راتخاس

یتنس عماوج رد نانز یساسحا عبانم راتخاس

نردم عماوج رد نانز

تلزنم و تردق رب ینتبم یساسحا ۀبرجت نییاپ

شیازفا لاح رد

یساسحا یژرنا نییاپ

شیازفا لاح رد

یعیبط لکش هب نارگشنك یضعب هك تسا یا هنوگ هب یعامتجا راتخاس رد دعُب ود نیا عیزوت ۀبرجت ثعاب هلئسم نیمه .رتمك یضعب و دنرادروخرب یرتشیب تلزنم و تردق ،یژرنا زا رلااسدرم و هتسب راتخاس رد .)Kemper, 1981: 339( دوش یم دارفا رد یفلتخم تاساسحا عماوج راتخاس ،اما ؛دنراد ینییاپ هاگیاج یساسحا عبانم داعبا یمامت رد نانز ،یتنس عماوج

یهاگیاج هب و دنشخبب اقترا ار دوخ یساسحا عبانم نانز هك دنك یم مهارف ار یرتسب نردم .دنبای تسد یساسحا یاه هبرجت رد یژرنارپ و تلزنم یاراد ،دنمتردق اتبسنً »هفطاع تیریدم« موهفم هب ناوت یم یعون هب ار یساسحا عبانم ۀناگود داعبا عیزوت راتخاس هاگدید زا .دز دنویپ یژولوئدیا و یساسحا دعاوق ،یفطاع ۀبرجت نیب ۀطبار نییبت رد دلیشك اه ییاه ک لام و دراد راكورس فطاوع اب هك تسا یژولوئدیا زا یا هبنج یساسحا دعاوق ،دلیشك اه

(11)

هفطاع تیریدم ،لباقم رد .دننك یم صخشم ار »ساسحا نایرج قیدصت دنیارف« هك تسا ساسا رب هك یلامعا ،رظن نیا زا .تسا یساسحا دعاوق نیا اب ندمآرانك یارب مزلا لمع تحت هك دنتسه یلامعا هکلب ،دنتسین یصخش یلامعا افرص دنریگ یم تروص هفطاع تیریدمً ،یساسحا دعاوق .دنریگ یم رارق هدافتسا دروم تلادابت رد یناگمه یساسحا دعاوق »تیاده«

دناوت یم هك ییوگلا ؛دهد یم »یعامتجا ییوگلا« هفطاع تیریدم رب ینتبم لامعا هب ،عقاورد هتشاد هباشم و ناسکی لکش صاخ یا هعماج رد رادتقا و تردق عیزوت بسح رب شیبامك .)368-367 :1385 ،زنوتسا( دشاب دربراك رب ینتبم لماعت ۀناگ هس لاکشا ،یساسحا راتخاس لوحت نیا رد دسر یم رظن هب داجیا بجوم لماعت ۀناگ هس یاه لکش هك انعم نیا هب .دنشاب هتشاد یدیلك شقن اه هناسر لماعت هبش و یا هناسر لماعت ،ورردور لماعت نآ رد هك دنوش یم یدیدج یلماعت نادیم نامز مه نیجوز هك تسا ینادیم نیا .دنراد عطاقت رگیدکی اب هدیچیپ یا هویش هب یا هناسر تاناکما و رازبا اب مه و دننك یم رارقرب یفطاع ۀرهچ هب هرهچ و ورردور لماعت دوخ نارسمه اب مه ای )دننیبن ای( دننیبب ار اه نآ ریوصت تسا نکمم هك رود نارگید اب دنراد رایتخا رد هك ینف نامزاس .)145-144 :1380 ،نوسپمات( دننك یم رارقرب لماعت )دنونشن ای( دنونشب ار ناشیادص یلماعت نادیم نیا رد اه نآ .دریگ یم لکش یلماعت نادیم نیا رد لهأتم نانز تاساسحا اه هناسر قیرط زا هك یتاعلاطا و ریواصت یانبم رب یدودح ات ار دوخ شنك یاهریسم هدیچیپ .دننك یم یزیر حرط دنراد یم تفایرد تاریثأت ،یعامتجا یاه هکبش اب هسیاقم رد ،یا هراوهام یاه هکبش دسر یم رظن هب یسررب هب ،زیامت نیا ساسا رب .دنشاب هتشاد دارفا تاساسحا و یفطاع راتخاس رب یتوافتم

:میزادرپ یم اه نآ زا مادكره شقن نانز یساسحا عبانم رب هراوهام هب شیارگ تاریثأت )فلا یاه همانرب شخپ رد اه هراوهام زا هدنیازف ۀدافتسا هلمجزا دیدج یاه یروا ّنف ۀعسوت ناکما .تسا هتشاد متسیب نرق رخاوا تاطابترا ندش یناهج رد یمهم شقن ینویزیولت زا هدافتسا جیاتن نیلوا زا دارفا باختنا تردق شیازفا و ینویزیولت ۀکبش اه هد زا هدافتسا ،نوگ انوگ یاه گنهرف اب عماوج زا همانرب تفایرد اب ،هك دوب ینویزیولت شخپ رد هراوهام .درك یم زاب رگیدکی یور هب ار عماوج یاهرد یاه تازاجم و ینوناق تیعونمم تلع هب ،ناریا رد یا هراوهام یاه هکبش زا هدافتسا ًلامع ،دیسر بیوصت هب مراهچ سلجم رد یحرط بلاق رد هك نآ یارب هدش صخشم ینوناق راشقا هك انعم نیا هب .تسا هدرك داجیا هراوهام ناربراكریغ و ناربراك رد یعامتجا یزیامت یمسر تئارق یوس زا هدافتسا عنم تاغیلبت و ندوب ینوناقریغ زا علاطا دوجو اب ،یصاخ

(12)

ینایرج ار یا هراوهام یاه همانرب یمسر تئارق نیا .دنراد نآ زا هدافتسا رب رارصا ،تموکح عبانم زیامت بجوم لاامتحا هلئسم نیمه .دنك یم یقلت شزرادض و یلم نویزیولت ربارب ردً .تسا هدش ناریا نانز رد یساسحا ساــسا رــب ناوــت یم دارــفا یــساسحا عــبانم رــب هراوــهام نآ عــبت هب و نوــیزیولت تارــیثأت ۀراــبرد هژــیو هب یــعمج یاه هناــسر هــك یرــیوصت درــك للادتــسا ،¹رــنبرگ )گــنهرف( تــشاك تارــثا ۀــیرظن نــیا رــب ؛دوــش یم اــم شــنیب نــیزگیاج یــتدم زا دــعب دــننك یم هــئارا اــم فارــطا ناــهج زا نوــیزیولت ۀدننك سکعنم و قــلاخ نوــیزیولت .مــینیب یم نوــیزیولت دــید ۀــچیرد و هــنییآ زا ار اــیند اــم ،ساــسا .دــنریذپ یم رــیثأت نوــماریپ ۀــعماج ۀــنیداهن یاــهزاین زا هــك تــسا یــیاهرواب و اــه شزرا ،دــیاقع و اــهرواب لااــمتحا هــك ،شــیاهاوتحم هــب هتــسویپ اــت دزــیگنا یمرب ار مدرــم نــینچمه نوــیزیولتً رد تــسا نــکمم ناــبطاخم زا هورــگ رــه .دــننك هــجوت ،دــننك یم دــییأت ار نیــشیپ یاه هــشیدنا .دنتــسه یدــحاو یزــكرم ناــیرج رــیثأت تــحت اــه هورگ ۀــمه اــما ،دــننك شلاــت یــتوافتم تــهج یاــیند« رد طاــبترا هــك دــنك یم ناــشنرطاخ اــم هــب تــشاك ۀــیرظن ،تاــطابترا یزــیر همانرب رد دنتــسه یــهورگ یاه هناــسر ۀدــیرفآ یدــح اــت لااــمتحا هــك یــیاهایند ؛دــهد یم یور »نــیدامنً .)Gerbner & Gross, 1976: 175(

هبرجت و نتشیوخ« ۀیرظن ساسا رب ،رنبرگ تشاك ۀیرظن زا رت لماك و رت حیرص ینییبت رد رب نآ ریثأت و رود هار زا لباقتمان تیمیمص دنیارف هب ناوت یم ،نوسپمات »یا هناسر ناهج رد هبناجودریغ یا هراوهام یاه هکبش تلاماعت راتخاس .درك هراشا نیجوز یورردور تیمیمص ؛144 :1380 ،نوسپمات( تسا رود هار زا و هفرط کی نآ رب بترتم تیمیمص و )کیژولایدریغ(

ناکما دارفا هب ؛دراد دارفا یارب ییاه هنیزه مه و هبذاج مه تیمیمص عون نیا .)268-267 ورردور لماعت یاه هنیمز رد اعون هك یتاعقوت نودب یهارمه و یتسود یایازم یضعب زا دهد یمً یتباین یوحن هب یدرف نایم طباور فشك تصرف زا ار اه نآ و دنوش دنم هرهب دنوش یم رادیدپ طباور صتخم یاه یگدیچیپ و تاعقوت و لباقتم تادهعت ۀکبش یاهرات هب دورو نودب و دنتسه ییاکتا لباق و لومعم ناهارمه رود نارگید .دنك یم رادروخرب ورردور لماعت رد یراج یاهدادیور حرش هب ،دننك هرواشم داهنشیپ ،دننك مهارف یمرگرس و حیرفت دنناوت یم هك .دنشاب لیبق نیا زا و وگو تفگ عوضوم ،دنزادرپب رود یاه لحم زا یمهم ۀبنج تروص هب یا هنوگ هب دناوت یم دراوم یضعب رد لباقتمان ۀنامیمص طباور ،هرمزور لماعت لاکشا هك یروط هب ،درب ورف قاحم رد ار اه هبنج ریاس هك دیآرد درف کی یگدنز حلاطصا .دوش فیرعت و یبای شزرا ون زا طباور نآ رد ،هدننك ناشیرپ و ک اندرد یجیاتن اب هاگ یهد نامزاس رد ،انعم نیا هب .دنك فیصوت ار هدیدپ نیا زا یشخب دناوت یم ک اچ هنیس راد فرط

1. Gerbner

(13)

رطاخ لاغتشا تروص هب یا هناسر یاه هنوگ ای تلاوصحم اب هطبار یرارقرب ،هرمزور یگدنز دوش طلسم نارگید اب لماعت و صخش تیلاعف زا یمهم شخب رب و دیآرد نتشیوخ یروحم .)270-268 :1380 ،نوسپمات(

نانز یساسحا عبانم رب یزاجم یاضف دربراک تاریثأت )ب شرتسگ و شیادیپ رصع رد روهظون و هقباس مك ییایند یارب یناونع یزاجم یاضف ناوت یم .درذگ یمن ناهج رد نآ جاور زا ههد دنچ زا شیب هك تسا یطابترا دیدج یاه هناسر تسناد اه طابترا نیا زا لصاح ۀعماج و اه هنایار لباقتم طابترا ناهج ار یزاجم یاضف تیلباق ،یریگ ارف ،اضف ندش عیرس دننام ییاه یگژیو .)13 :1385 ،یبیطخ و ییاكذ(

زا ار یزاجم یاضف ندوب یا هناسردنچ و ندوب یناهج ،ینامزارف و یناکمارف ،مئاد یسرتسد رمتسم یرما ناونع هب نامز اب درف ،یکیزیف یاضف رد .دنك یم زیامتم یعقاو و یکیزیف یاضف .دراد رایتخا رد ین ّیعم نامز رادقم طقف شیاه حرط ققحت یارب و دوش یم ور هبور یهانتم و ناسنا یهاگ آ یلصا رصانع زا یکی عیاقو مظنم بیترت ،عقاورد و تسا یرابجا ینامز راتخاس دنك یم ناربج ار یکیزیف یاضف یدنك »تعرس« یزاجم یاضف رد اما .تسا هرمزور یگدنز هب دنوش یم بجوم اه یگژیو نیا .تسا یرایتخا و فطعنم رایسب عیاقو بیترت و ینامز راتخاس و لقادح هب و دوخ ناربراك یصخش یایند یراذگ ک ارتشا اب یزاجم یاضف یراذگریثأت ناکما .دوش رت ناسآ و رتشیب اه نآ نیب ۀلصاف ندناسر ،پا ستاو ،مارگ اتسنیا ،مارگلت لیبق زا یعامتجا یاه هکبش رب ینتبم یزاجم یاضف هدافتسا .دنا هدش لیدبت نیلانآ یگدنز گنهرف زا یریذپان ییادج شخب هب رتیئوت ،کوب سیف ۀعومجم هب افرص دارفا هك تسین نیا طقف نآ هب لصتم یزاجم یاه ناسر مایپ و تنرتنیا زاً دنك یم نوگرگد ار دارفا یگدنز شور تنرتنیا ؛دنا هدوزفا ار یرگید رازبا دوخ یطابترا یاه یروا ّنف .)158 :1380 ،¹نیولسا(

هك درك هراشا دیاب نانز یساسحا عبانم رب یزاجم یاضف زا هدافتسا ریثأت نییبت رد و ینامز یاه تیدودحم وحم اب ،یزاجم یاضف یاه هکبش و اه هاگبو زا ناربراك ۀدافتسا تاراظتنا و تاعقوت دشر ،یگدنز کبس نآ عبت هب و اه هقئاذ رییغت بجوم ،اهدامن رثکت و یناکم یتارییغت دناوت یم یزاجم یاضف یگژیو نیا .دوش یم تیصخش نیوکت یاهدنیارف ینوگرگد و یاضف یگدرتسگ و تعسو .دشاب هتشاد دارفا یساسحا عبانم هلمجزا و اهرواب ،اهراجنه رد ار ناونع زلتساك .تسا هدرك لدبم گنهرف لوحت و رییغت ،لاقتنا یارب یرازبا هب ار نآ یزاجم زا یشان یعونتم یاه حرط و ،اه شزرا ،اه گنهرف لماش نیون یطابترا یاه هکبش هك دنك یم .)Cas tells, 1996: 199( تسا توافتم ناگدننك تكرش و نوگ انوگ یاه هشیدنا

1. Slevin

(14)

و لباقتمان تیمیمص ناکما مه یا هراوهام یاه هکبش فلاخرب یزاجم یاضف دربراك مه هبناجود یراتخاس اه هکبش نیا هك ارچ ؛دنك یم مهارف ار رود ۀلصاف زا لباقتم تیمیمص و اه هناشن کرد زا ورردور لماعت فلاخرب نیفرط هك توافت نیا اب ،دنشاب هتشاد دنناوت یم ییاه هناشن و اهدامن .دنرادن نانیمطا رگیدمه یعقاو تیوه و یعقاو ساسحا ،هرهچ یاهدامن دننامه ،دنناوت یم دننك یم هلدابم رگیدمه اب توص یتح و ریوصت ای راتشون بلاق رد نیفرط هك .دننك یفخم ار نیفرط یعقاو تیوه ،یباقن نارگید اب طابترا رد یزاجم یاضف زا هدافتسا تاریثأت رد هك تسا یرورض هتکن نیا ركذ زا هدافتسا رد نامز مه ،اما ؛تسا هتشاد دوجو نازادرپ هیرظن یخرب نایم رد ینیبدب یعون ،رود تیمیمص یروا ّنف تشگزاب« ۀباثم هب رود لصاوف رد هداوناخ یاضعا اب طابترا یارب یروا ّنف نیا اب تیمیمص شیازفا زلتساك .)226 :1381 ،¹نوسنیلمات( تسا هدش ریبعت »هداوناخ نوناك هب دناد یم طوبرم عورشمان میقتسم تیمیمص ۀبرجت یاهرطخ هب ار یزاجم دروخرب و هطساو .)361 :1996(

شهوژپ یرظن لدم ساسا رب یساسحا عبانم موهفم و نوسپمات »یا هناسر ناهج رد هبرجت و نتشیوخ« ۀیرظن ،ساسا نیا رب .دنهد یم لکش ار شهوژپ نیا یلصا بوچراچ زنیلاك و رپمك یرظن هاگدید .)1 رادومن( تسا لیذ حرش هب نآ زا جتنم تایضرف و شهوژپ یرظن لدم

شهوژپ یرظن لدم .1 رادومن

1. Tomlinson

(15)

شهوژپ یاه هیضرف :یلصا ۀیضرف یساسحا عبانم رب هراوهام یاه همانرب و یزاجم یعامتجا یاه هکبش هب شیارگ نازیم

.دراد یرادانعم ریثأت درجورب رهش نانز :یعرف یاه هیضرف ،یا هناــسر فرــصم نازــیم ،تــیوضع( یــعامتجا یزاــجم یاه هکبــش هــب شــیارگ نازــیم - )یــساسحا عــبانم زا یدــعُب ناوــنع هب( ناــنز یــساسحا یژرــنا رــب )هکبــش زا هدافتــسا تــیباذج

.تــسا رــثؤم یژرنا رب )هدافتسا عون ،یا هناسر فرصم نازیم( هراوهام یاه هکبش هب شیارگ نازیم -

.تسا رثؤم )یساسحا عبانم زا یدعُب ناونع هب( نانز یساسحا ،یا هناسر فرصم نازیم ،تیوضع( یعامتجا یزاجم یاه هکبش هب شیارگ نازیم - یدعُب ناونع هب( نانز تلزنم و تردق رب ینتبم یساسحا ۀبرجت رب )هکبش زا هدافتسا تیباذج

.تسا رثؤم )یساسحا عبانم زا ۀبرجت رب )هدافتسا عون ،یا هناسر فرصم نازیم( هراوهام یاه هکبش هب شیارگ نازیم -

.تسا رثؤم )یساسحا عبانم زا یدعُب ناونع هب( نانز تلزنم و تردق رب ینتبم یساسحا

شهوژپ شور اب و یدربراك ،ینییبت ـ یلع تیهام اب یعطقم عون زا و شیامیپ شور هب ور شیپ شهوژپّ شیبامك تاساسحا و فطاوع ،درکیور نیا ساسا رب .تسا هدش ماجنا هنایارگ ینیع درکیور .دنا هدش هتفرگ رظن رد لرتنك و ینیب شیپ ،یریگ هزادنا ضرعم رد و ینیع ییاه هدیدپ ناونع هب لیکشت 1398 لاس درجورب رهش لهأتم لاس 55 - 20نانز ار شهوژپ نیا یرامآ ۀعماج

.دنرفن 117/742 ،1395 لاس یرامشرس قبطرب هك دنهد یم بسانتمان یدنب هقبط و یا هشوخ یریگ هنومن قیفلت اب هنومن باختنا ،شهوژپ نیا رد تیعقوم ساسا رب درجورب یرادرهش قطانم نیب زا ،ساسا نیا رب . تسا هتفرگ تروص .دندش باختنا )نییاپ و طسوتم ،لااب ( یرهش ۀقطنم هس ،هداس یفداصت ۀویش هب ،یداصتقا و دندش باختنا کولب نیدنچ ،هداس یفداصت ۀویش هب ،زین هناگ هس قطانم زا کیره رد .دندش عیزوت لهأتم نانز نایم رد یفداصت تروص هب اه همان شسرپ دروآرب رفن 385 لیذ قباطم فلتخم یاه هرامآ باستحا اب ناركوك لومرف اب هنومن مجح زا سپ ،هك دش باختنا هدشدروآرب ۀنومن مجح زا شیب دصرد 10 نانیمطا تهج ،اما ؛دش

.دیسر همان شسرپ 400 هب دادعت نیا ،ترپ یاه هداد و صقان یاه همان شسرپ فذح

(16)

385 )

2 1 . 2 ( 2 1 1

2 . 2 2

=

− +

=

d S t N

d S t n

1/96 لداعم رامآ نانیمطا دصرد 95 حطس رد راتفگ تحص لامتحا =t )0/5 ینعی نآ رادقم رثك ادح باختنا( هتسباو ریغتم سنایراو =S2 0/05 لداعم یریگ هنومن یاطخ ای نانیمطا ۀلصاف =d رفن 117/742 لداعم یرامآ ۀعماج یاضعا دادعت =N

یاهریغتم یتایلمع و یموهفم فیرعت ساسا رب هك تسا همان شسرپ اه هداد یروآدرگ رازبا و ناصصختم دییأت اب یروص ییاور .تسا یروص ییاور یاراد و تسا هدش نیودت شهوژپ یاه شسرپ هب ییوگ خساپ تهج رد نآ ندوب بولطم و همان شسرپ تیلك ۀرابرد نارظن بحاص هك ،همان شسرپ تمسق ود ییایاپ نازیم شجنس روظنم هب .تسا هدمآ تسد هب شهوژپ اه هیوگ ینورد یگنهامه ۀویش زا ،دجنس یم ار نانز یساسحا عبانم و هناسر هب شیارگ نازیم .)3 لودج( دش هدافتسا خابنورك یافلآ ای

اهریغتم یتایلمع و یموهفم فیرعت 1954 لاس ¹زنراب راب نیتسخن ار یعامتجا یاه هکبش حلاطصا :یزاجم یاه هکبش هب شیارگ رد .دش لدب تاعلاطم و اه شهوژپ رد یدیلك یا هویش هب تعرس هب ،سپ نآ زا و درك حرط مدرم لماش یعامتجا یاهداهن زا یا هعومجم یعامتجا ۀکبش ،یتنس یعامتجا ۀکبش ۀیرظن رد و دنا لصتم مه هب یعامتجا راد ینعم طباور زا یا هعومجم ۀلیسو هب هك تساه نامزاس و نوچمه طباور عاونا رب یعامتجا ۀکبش تمدخ یتنس لکش .دنراد لماعت اه شزرا یراذگ كارتشا رب رتشیب هزورما یعامتجا ۀکبش تامدخ ،اما ؛تسا زكرمتم هرهچ هب هرهچ طباور و اه یتسود یعامتجا یاه هکبش ،انبم نیا رب .تسا زكرمتم طساو رتویپماك تاطابترا و نیلانآ یزاجم ۀعماج ار ناکما نیا هك دنتسه بو رب ینتبم یاه سیورس زا یا هعومجم ای هاگیاپ یزاجم ای یتنرتنیا رگید اب ای ،دننك داجیا دوخ یارب یصوصخ ای یمومع تافیصوت هك دنروآ یم مهارف صاخشا یارب تافیصوت نایم زا و دنراذگب كارتشا هب اه نآ اب ار دوخ عبانم ،دننك رارقرب طابترا هکبش یاضعا .)Boyd & Ellison, 2007: 212( دننك هدافتسا دیدج تلااصتا نتفای یارب دارفا رگید یمومع

1. Barnes

(17)

یاه صخاش ساسا رب یزاجم یعامتجا یاه هکبش هب شیارگ نازیم شهوژپ نیا رد رارق شجنس دروم یزاجم یاه هکبش زا هدافتسا تیباذج و ،یا هناسر فرصم نازیم ،تیوضع

.تسا هتفرگ نآ یاه لانگیس هك دوش یم هتفگ ینویزیولت هب ¹یا هراوهام نویزیولت :هراوهام هب شیارگ ۀدنریگ( رویسر و هراوهام شید کی اب نیمز یور و دوش یم شخپ یتارباخم ۀراوهام قیرط زا یتارباخم ۀراوهام هك ،1962 لاس زا .تسا تفایرد لباق )نویزیولت دوخ نورد رنویت ای لاتیجید هب و هراوهام قیرط زا ینویزیولت یاه همانرب زا هدافتسا نیمضت ،دش باترپ اضف هب ²راتسا هلت .)1394 ،³نیترام( دمآ دوجو هب یا هراوهام نویزیولت رگید ترابع فرصم نازیم یاه صخاش اب »یا هراوهام یاه هکبش هب شیارگ« ریغتم ،شهوژپ نیا رد

.تسا هدش هدیجنس هدافتسا عون و یا هناسر و یتخانش ناور ،یتخانش تسیز فلتخم مولع رد هفطاع و ساسحا :یساسحا عبانم

4لاه و یدورب هك هنوگ نامه ،اما ؛دشاب هتشاد یددعتم فیراعت دناوت یم یتخانش هعماج اما ،دنا یتخانش تسیز یاه یگژیو یانبم رب یساسحا یاه هبنج یخرب هچرگ ا« ،دنراد هراشا دوجو یطیحم و یعامتجا لأخ رد هاگ چیه یتخانش تسیز دنیارف هك دهد یم ناشن دهاوش ،تاك اردا زا ییاهوگلا ناوت یم ار تاساسحا ،درکیور نیا ذاختا اب .)23 :2008( »تسا هتشادن

ًلاومعم( یعامتجا ۀژبا اب لماعت نوماریپ هك درك یقلت یگنهرف یاهانعم و ینعماب یاهادا یعامتجا ییاه هزاس اهوگلا نیا .دنوش یم یهد نامزاس )هداوناخ دننام یهورگ ای رگید صخش .)Thoits, 1989: 319( یرادافو و نیدلاو هب طوبرم قشع و کیتنامر قشع دننام ،دنتسه اـما ،دراد یـگنتاگنت طاـبترا شزرا و شـنم ،شرـگن مـیهافم اـب ساـسحا موـهفم دـنچره هـب هـجوت نودـب هـك مـسیناگرا نورد رد یـلیامت زا تـسا تراـبع شرـگن .تـسا زـیامتم اـه نآ زا ظاـحل زا شرـگن .تـسا تلاـیامت نـمضتم ساـسحا هـك یلاحرد ؛دـشاب رـظن دروـم نآ هاگتـساخ یـعوضوم لوـح رـب ساـسحا هـك یلاحرد ؛دـشاب هدـنك ارپ اـی دودـحم تـسا نـکمم دوـخ عوـضوم شنم اب ساـسحا .تـسا بتارم هلـسلس رـب یـنتبم و اـه شرگن زا رـتراگدنام و تـسا زـكرمتم نـ ّیعم لکـش ار وا شـنم درـف رـه تاـساسحا نامزاـس هـك اـنعم نـیا هـب ؛تـسا طاـبترا رد زـین شزرا و هـك اـنعم نـیا هـب ؛دوـش یم بوـسحم زـین شزرا عـبنم تاـساسحا ،رـگید فرـط زا .دـهد یم هوـلج شزرا یـب ار رـگید یـخرب و دنمـشزرا ار اـهزیچ یـخرب هـك دـنك یم مـهارف یا هـنیمز ساـسحا

1. satellite television 2. Tels tar 3. Martin 4. Brody & Hall

(18)

.)33-34 :1384 ،بـلوك و دـلوگ( دـهد یم عبانم« ،شهوژپ نیا رد تاساسحا یبتارم هلسلس و یعامتجا راتخاس نتفرگ رظن رد اب یانبم رب هك دوش یم یقلت یساسحا طیارش و تیعقوم رد دارفا نتفرگرارق یانعم هب »یساسحا یلماعت فلتخم یاه تیعقوم رد ار نانز ساسحا و فطاوع تدش و تسا هتفرگ لکش یگنهرف رد .دهد یم ناشن رسمه طابترا رد هداوناخ رد یفطاع ظاحل هب ناشهاگیاج هب هجوت اب و رب ینتبم یساسحا ۀبرجت و ،یساسحا یژرنا ریغتم ود اب نانز یساسحا عبانم ،شهوژپ نیا تایرظن یانبم رب شهوژپ یرظن بوچراچ زا دعُب ود نیا .دوش یم هدیجنس تلزنم و تردق فیط بلاق رد ییاه هیوگ زا دعُب ود نیا شجنس یارب .دنا هدش هتفرگ رظن رد زنیلاك و رپمك و مفلاخم ،مرادن یرظن ،مقفاوم ،مقفاوم ًلاماك یاه هنیزگ( یا هبتر شجنس حطس و ترکیل .)3 لودج( تسا هدش هدافتسا )مفلاخم ًلاماك

اه نآ خابنورک یافلآ ۀبساحم و هتسباو و لقتسم یاه ریغتم ندرک یتایلمع .3 لودج یلصا ریغتم دعُب

اه هیوگ خابنورک یافلآ بیرض

لک یافلآ

یساسحا عبانم

یساسحا یژرنا

.دنرت ینتشاد تسود یوق نادرم

0/83 0/81

،رتشیب یگدنز رد درم ۀطلس هچره .رت ینتشاد تسود

یرترب یتیصخش تایصوصخ یاراد مرسمه .تسا نارگید هب تبسن .تسا لائدیا درم کی مرسمه ،مرظن هب ینابیتشپ و کمك هب ما هداوناخ ای مدوخ رگ ا هنابلطواد مرسمه ،میشاب هتشاد زاین یلام

.دنك یم کمك

،تیکلام ۀزوح رد( وگو تفگ نامكرتشم یگدنز رد دمآرد ندرك جرخ ۀقیرط ،لزنم رد راك میسقت

.تسا تلاکشم لح لماع نیرت مهم )...و لئاسم درومرد مرسمه اب وگو تفگ قیرط زا و تیمیمص ساسحا یگدنز تاعوضوم و

.منك یم تیصخش یگدنز ۀزوح رد نم اب وگو تفگ هب مرسمه

.درادن یا هقلاع کرتشم .ما هدش ینابرق یگدنز رد منك یم ساسحا ار وا منك یم یربارب ساسحا مرسمه اب هکنیا زا

.مراد تسود تدش هب

(19)

یساسحا عبانم

تلزنم و تردق رب ینتبم یساسحا ۀبرجت

هداوناخ دمآرد و یداصتقا تردق ،یگدنز رد .دشاب نادرم تسد دیابن

0/89 0/81

مرسمه زا یلام ۀدافتسا منتشاد تسود تلع .تسین

اب دیاب یلغش و یلیصحت ،یلام ظاحل هب نانز .دنشاب ربارب نادرم

نادرم ۀزادنا نامه هب نانز ییوشانز یگدنز رد .دنراد دییأت هب زاین

.دوش یم لئاق شزرا میاهرظن یارب مرسمه .دنراد هدهع هب ار نادرم زا تبقارم ۀفیظو نانز

،مشاب هتشادن یبوخ ساسحا یگدنز رد هاگره ینابیتشپ نم زا یفطاع ظاحل زا مرسمه

.دنك یم

.مسانش یم هك تسا یسك نیرتراك ادف مرسمه .دنراد تفرشیپ هب زاین نادرم ۀزادنا هب نانز

یعامتجا یزاجم یاه هکبش هب شیارگ 0/89

یا هراوهام یاه هکبش هب شیارگ 0/85

اه هداد و اه هتفای لیلحت .دنوش یم هئارا یلیلحت و یفیصوت شخب ود رد شهوژپ یاه هتفای یفیصوت یاه هتفای )فلا یعامتجا ۀکبش رد تیوضع

ناگدنهد خساپ یعامتجا ۀکبش یناوارف عیزوت .4 لودج یعامتجا ۀکبش رد تیوضع قلطم یناوارف

یناوارف دصرد

کوب سیف 13

3/3

مارگلت 160

40/0

رتیئوت 26

6/5

مارگ اتسنیا 95

23/8

پا ستاو 106

26/5

400 عمج 100/0

(20)

6/5 ،مارگلت دصرد 40 ،کوب سیف وضع ناگدنهد خساپ دصرد 3/3 ،4 لودج هب هجوت اب .دنتسه پا ستاو وضع دصرد 26/5 و مارگ اتسنیا دصرد 23/8 ،رتیئوت دصرد

یعامتجا ۀکبش زا هدافتسا نازیم -

ناگدنهد خساپ یعامتجا ۀکبش زا هدافتسا یناوارف عیزوت .5 لودج یعامتجا ۀکبش تعاس قلطم یناوارف

تعاس 1 دودح 212

53/0

13/0

20/3

رتشیب و تعاس 4 55

13/8

عمج 400

100/0

دودح دصرد 20/3 ،تعاس 2 دودح دصرد 13 ،تعاس 1 دودح ناگدنهد خساپ دصرد 53 .)5 لودج( دنریگ یم هرهب یعامتجا یاه هکبش زا رتشیب و تعاس 4 دصرد 13/8 و تعاس 3

هراوهام زا هدافتسا نازیم ـــ دصرد 13/5 ،تعاس 2 دودح دصرد 29/8 ،تعاس 1 دودح ناگدنهد خساپ دصرد 43/3 یاه همانرب یاشامت فرص ار دوخ تقو رتشیب و تعاس 4 دصرد 13/5 و تعاس 3 دودح .دننك یم هراوهام

هراوهام زا ناگدنهد خساپ ۀدافتسا تعاس یناوارف عیزوت .6 لودج هراوهام زا هدافتسا نازیم قلطم یناوارف

29/8

43/3

13/5

رتشیب و تعاس 4 54

13/5

عمج 400

100/0

هدافتسادروم یا هراوهام یاه همانرب عون ــــ یعامتجا ـ یسایس یاه همانرب ،مك یلیخ دصرد 27/3 هراوهام یعامتجا ـ یسایس یاه همانرب زا نایوگ خساپ لابقتسا نازیم .)7 لودج( تسا هدوب دایز یلیخ دصرد 22/8 و دایز دصرد 24/0 ،مك دصرد 26/0