ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻘﺶ آﻣﻮزش در ﺗﻮﺳﻌﻪ

(1)

2

رد شزومآ شقن یسررب

هعسوت

ریبد ،نایفجن هبادوس

لاخلخ شرورپ و شزومآ هدیکچ شقن یسررب قیقحت یلصا فده زا .تسا هعسوت رب شزومآ

و رادیاپ هعسوت لماوع نیرتمهم زا یکی هعسوت ،وس کی اه نامزاس یتباقر تیزم یشزومآ ی

،رگید یوس زا و

راتفر و تراهم ،شرگن ،شناد داجیا رطاخ هب زین شزومآ اذل .دوش یم یقلت هعسوت یانبم ناونع هب ناسنا رد و سرتسد رد عبانم زا قیقحت نیا ماجنا یارب هناخباتک

یفیصوت شور زا و یا -

فتسا یلیلحت هجیتن .تسا هدش هدا

یاه بوچراچ رد دناوتب شزومآ رگا ؛داد ناشن زین قیقحت و ارجا ،یحارط ،یجنسزاین یانبم رب و یملع و قیقد تارییغت داجیا هب رجنم ؛دوش یتایلمع یبایشزرا هاگشناد رد یراتفر و یشنیب ،یتراهم ،یرکف هناگراهچ و اه ار نآ مان ناوت یم هک دوش یم یشزومآ تاسسوم

.درک یقلت یناسنا هعسوت اه هژاو دیلک ،رادیاپ شزومآ ،شرورپ و شزومآ ،شزومآ :

هعسوت همدقم هسسوم نیرت مهم زا یکی يروشک ره شرورپ و شزومآ ماظن ،يداصتقا هعسوت هب رجنم هک تسا یعامتجا یاهداهن و اه يسایس و يیامتجا ،يگنهرف شزومآ نیا رب هولاع .دوش يم

هتفرشیپ یگدنز رهظم نیرتمهم زا یکی ناونع هب شرورپ و یرشب تلاوحت یفیک و یمک دنور اب یکیدزن طابترا رشب

،يقثومو يلیبا( دراد )هعسوت(

1388 قوقح هیملاعا رد .)

لاس رد هک رشب 1327

و شزومآ زا ،دش رشتنم یسمش یرجه

ساسا و نیرتمهم ناونع هب شرورپ قوقح نیرت ی

هیلوا

تسین یصاخ نس هب رصحنم ،قح نیا .تسا هدش دای اهناسنا هقبط و سنج ،نس ره اب اه ناسنا همه هدنریگربرد و یداصتقا –

نکر ناونع هب ناسنا ینعی .تسا یعامتجا

ینامزاس و یعمج یاه تیلاعف بوچراچ رد ،هعسوت یلصا رد و هتسویپ و ایوپ یافیا اب یماگمه یارب ،شیوخ لاح

،یعامتجا تلاوحت اب هک تسا یشزومآ دنمزاین ،لوحت یگنهرف ،یسایس ،یداصتقا بسانتم دوخ رصع هناروانف و

(2)

3

،یلیعامسا(دشاب 1388

نیارب هولاع .) نونف و مولع دشر ،

طیارش ظاحل زا عماوج تلاوحت و رییغت و وس کی زا هب زاین ،رگید یوس زا یگنهرف و یعامتجا ،یداصتقا گدای و شزومآ .تسا هتخاس یرورض رمع لوط رد ار یری

شزومآ و زاس ناسنا نكر ناونع هب

لوصا ندومن ظاحل زین

و بم يعامتجا و يتخانش هعماج ينا نآ

نید ياه هصرع رد

و بهذم ،

،يداصتقا عضو و ماظن و يسایس عضو و ماظن

،اه هناخ ترازو فیاظو زا هعماج يگنهرف تیعضو نینچمه .دشاب يم هیملع ياه هزوح و طبریذ ياهداهن و اهنامزاس

،يداصتقا لوا هاگیاج اب هتفای هعسوت ناریا و يملع

هقطنم حطس رد يروانف

،

،يبلاقنا و يملاسا تیوه اب ماهلا

طباور رد رثوم و هدنزاس لماعت اب و ملاسا ناهج رد شخب للملا نیب دش دهاوخ ققحم ينامز

هیامرس نیرت يلصا هك

حت دنشاب يم هعماج يناسنا يورین و ناناوج هك نآ قق ،

،دمآراك شناد و ملع حلاس هب ندوبزهجم نمض و نیرفآراك

تاداقتعا و ينابم هب يدنبیاپ رد تسیاب يم هناروانف و يملاسا ياهشزرا و ينید

،ورشیپ يبلاقنا دقتعم و دهعتم

.دشاب ياه شزومآ هب رگم ،دوب دهاوخن رسیم مهم نیا

نتم نیون زهجم تاطابتراو تاعلاطا يروانف رصع اب بسا

.دشاب ناریا نامروشک ،نیارب هولاع رد روشک کی ناونع هب

یداصتقا صاخ یاه یگژیو اب هعسوت لاح –

و یعامتجا

مراهچ همانرب رد ار رادیاپ هعسوت هب لین هک یگنهرف و روحم ییاناد و روحم شناد داصتقا ناونع اب هعسوت و ملع هزوح رد عیسو یزادنا مشچ اب ناریا هعسوت دیلوت رد اناوت ،هتفرشیپ شناد زا رادروخرب یروانف و يناسنا عبانم رترب مهس رب یکتم ،یروانف و ملع جا هیامرس و یقلاخا لوصا رب یکتم و يلم دیلوت رد یعامت

بلاقنا رمع زا ههد نیمراهچ یراذگمان و یملاسا یاه شزرا و تلادع و هعسوت ،تفرشیپ ههد ناونع اب یملاسا لاس یراذگمان 1390

لاس و یداصتقا ششوک و داهج لاس هب

1391 ح و يلم دیلوت لاس هب

هیامرس و راك زا تیام

ار يناریا تمه ههجو

هب قوس تهج .تسا هداد رارق دوخ

شیازفا یارب شزومآ مزیناکم زا دیاب ،لااو تمه نیا و اراک دارفا شزومآ و تیبرت و هعماج یهاگآ و ییاناد هب لین یارب شخبرثا هبناج همه هعسوت

.دنک هدافتسا

عوضوم ندش نشور يارب دتبا

شزومآ ،شزومآ موهفم

هعسوت و هعسوت ،رادیاپ رادیاپ

هتخادرپ نیا ماجنارس و

(3)

4

شزومآ ایآ هك تسا لاوس نیا هب يیوگخساپ يپ رد قیقحت

؟هنوگچ و دراد ریثات رادیاپ هعسوت و هعسوت رب

شزومآ رد ،مکی و تسیب نرق یهاگآ و شناد ،تاعلاطا

یساسا ،

دیآ رامش هب عماوج و اه تلم ،اهناسنا ییاراد نیرت

،يدابع(

1383 ) .

،يترابع هب یگژیو زا ییاناد و تاعلاطا

هار ییلااک ناونع هب و عماوج هتسجرب یاه و یدرب

هدش بوسحم کیژتارتسا

،يمولاو نوسردنا(

1387 ) و زا اذل

هب یرشب عماوج نایم رد یگتفای هعسوت یلصا یاه صخاش .دیآ یم باسح رگید يوس زا

زورما رصع یروانف رصع ،

دراد مان تاعلاطا (

،هیملاساو يفیرش 1387

) ، رد هک ارچ

لدابت تعرس و تاعلاطا نازیم یگدرتسگ لیلد هب رصع نیا اهنآ فلتخم یتاعلاطا تاطابترا قیرط زا

هدرتسگ مجح ،

رد ار زورما عماوج ،اهنآ لدابت یگنوگچ و تاعلاطا رم هب دورو هناتسآ شزومآ نآ رد هک هداد رارق یا هلح

ییاناد و تاعلاطا ساسا ،يروحم

یپ یم بوسحم تفرش

وش دن

،نایدمحا(

1383 17:

.) اذل یداصتقا یرترب

و یسایس ،

مدرم هک دوش یم ییاهروشک بیصن هصرع نیا رد یگنهرف ت و تاعلاطا شزادرپ ییاناوت اهنآ ار شناد هب اهنآ لیدب

هتشاد هدافتسا هنازور یگدنز و راک رد شناد نیا زا و

دننک تناگ(

،1

1384 ) تیمها نیمه . و شزومآ

هب شناد ناونع

ا نکر یساس

هب یرشب عماوج هجوت شیازفا بجوم ، هلوقم

هعسوت تسا هدش

،وکسنوی(

2002 .) شناد شقن هب هجوت اب و

ب شزومآ ر

یرشب عماوج رد ینوگرگد و لوحت بلاق رد

يارب شزومآ ،ندوب يارب شزومآ ، يریگدای يارب شزومآ نتسیز مهاب يارب شزومآ و يگدنز دوبهب

، وی سن رصع وک

هدیمان روحم شناد عماوج ای یتاعلاطا عماوج ار رضاح .تسا ،ور نیا زا

سنوی رظن زا عماوج داجیا یارب وک

د روحم شنا هتفای هعسوت و

مهم لصا راهچ هب هجوت ،

و نایب یدازآ ،شناد و تاعلاطا هب یناگمه یسرتسد دنا تمارک هب مارتحا ،هشی ییاناوت ،

و یناسنا تیوه و

یفیک شزومآ تسا یرورض همه یارب

نیا هک مهم

ع زا هده

شزومآ رب

دیآ یم

،یدامتعا(

1383 270 :

) . شزومآ يترابع هب

رد رثؤم لماوع زا یکی نآ یفیک و یمک یاقترا و هعسوت

خ (

،هنحص و یهوکهاش هجاو 1387

) بلاق رد ندرک ریگارف

Guntt .

1

(4)

5

رد للاقتسا ،یشزومآ یسارکومد ،هعماج رد تلایصحت و داوس هافر دشر هنیمز ؛شناد دیلوت و ییازفا شناد ،یریگدای یعامتجا –

،یشزومآ یسارکومد ،یعامتجا تلادع ،یناسنا

یسایس یلااب روعش –

و دمآرد ،یمومع تشادهب ،یعامتجا

اوخ مهارف ار هعماج دارفا یگدنز یلااب تیفیک درک ده

،وكسنوی(

2003 فیصوت نیا اب .) و شزومآ تفگ ناوت يم

تفرشیپ و دشر هب مه اب ییوسمه تهج رد و مه اب هعسوت هک دندقتعم یخرب ،لیلد نیمه هب .دننک یم کمک رگیدکی ینف و یملع شناد رد هک دبای یم هعسوت ،ینامز هعماج شزومآ قیرط زا هعسوت و دیامن داجیا یتارییغت مدرم

،زین نمران( تسا هعسوت داعبا مامت هب ندیسر همزلا

نومیسو

، 1

1999 افوکش و قلاخ یورین یریگراک هب اریز .)

و دشر تهج رد دارفا یاهدادعتسا و اه ییاناوت ندومن یاه یروانف ،شناد قیرط زا هعماج هبناج همه یلاعت و زورما یاهزاین اب دارفا نتخاس ماگمه و یتاعلاطا رد و هعماج یادرف رصع رد هعسوت داعبا رگید رانک

زا شزومآ هعسوت یاتسار رد ار یبسانم رتسب ،تاعلاطا هعسوت هب ندیسر و تاطابترا و تاعلاطا یروانف قیرط پ رادیا یم

.دنک مهارف دناوت

رادیاپ شزومآ و شزومآ روظنم هب هک تسا هعسوت یتایح عبانم زا شزومآ وا سرتسد رد دیاب یناسنا ره یزاس دنمناوت

،يفجن(دشاب 1391

ناونع هب شزومآ ام نارود رد .)

هدنیآ یاه شلاچ هب دورو یارب عماوج رازبا نیرترثؤم تسا هدش هتفریذپ ًلاوصا و تسا هتفرگ رارق قفاوت دروم یایند ،زورما شزومآ وترپ رد هک .تفرگ دهاوخ لکش ادرف

ینوگرگد رد رثوم لماع نیرت مهم شزومآ ،نیا رب هولاع ،یداصتقا دشر ریسم رد هک تسا یرشب راتفر و شرگن زرط تصرف نیمأت ،تراهم و شناد داجیا ،یگدنز تیفیک دوبهب یم هتفرگ راک هب هعماج دیلوت شیازفا و یلغش یاه

،هلادسا(دوش 1384

عماوج رد ،ور نیا زا .) هناگی یتلزنم

و یدرف ةعسوت رد شزومآ ییانب ریز شقن .تسا هتفای .تسا هدمآ رد رواب کی تروص هب کنیا یعامتجا ةعسوت یاه ههد رد دوخ عیسو موهفم هب زین رادیاپ شزومآ ةباثم هب ات تشاد دهاوخ ار یدنمناوت نیا هدنیآ و سرد سلاک نیب یمکحتسم لپ ،دامتعا لباق یرازبا

Norman &Simon 1.

(5)

6

ب و عامتجا دنك انب رازاب و سرد سلاک نی

،هدازرظن(

1387 نامزاس یمومع عمجمرد ،اتسار نیا رد .)

لاس رد للم 1997

و میلعت ماظن یا همانعطق بیوصت اب

حوطس ةمه یارب بسانتم یلام عبانم صیصخت و رثؤم تیبرت و هنیمز شیپ ار هطسوتم و ییادتبا هژیو هب یلیصحت اپ ةعسوت هب لین یارب ترورض ساسا درک فیرعت رادی

ه و

رد تیبرت و میلعت یاه یریگ تهج حیحصت و یرگنزاب موزل هجوت روخ رد .داد رارق دیکأت دروم ار اهروشک ةمه یمسر تلایصحت رد ًافرص دناوت یمن و دیابن ،شزومآ هکنآ یریگدای یتنس لاکشا یتح شزومآ عون ره هکلب ،دوش هصلاخ .دوش یم لماش زین ار عامتجا و لزنم رد رویام وکیردف

1

لاس رد وکسنوی قباس لک ریدم 1993

ود لیکشت زا ًامسر

هنیمز رد یکی یللملا نیب نویسیمک و "هعسوت و گنهرف"

لاس رد .داد ربخ "تیبرت و میلعت" هنیمز رد یرگید 1996 ناونع تحت یباتک

« ینتفای تسد جنگ :یریگدای »

زا

تیاکح ار ینیون هاگن هک تفایراشتنا نویسیمک فرط یم

و نتخومآ موهفم زا باتک نیا همدقم رد .درک يریگدای

زا یکی ناونع هب رمع مامت رد هعسوت یاهدیلک نیرتمهم

دای مکی و تسیب نرق تسا هدش

نآ ینیریش هک یموهفم .

ترابع اب ام یاه شوگ یارب

« یلا دهملا نم ملعلا وبلطا

دحلا

» ترضح ملاک رد ،یوجب شناد روگ ات هراوهگز ؛

ب )ص(دمحم مشچ رد ،رگید يوس زا .تسا هدمآ یکین ه

یاه هیامرس ،اهروشک ةیامرس نیرت مهم ،یرادیاپ زادنا دنتسه یناسنا يترابع هب .

یونعم و یدام یاه هبنج لوحت

یناسنا لوحت نودب ،هعسوت رهاظم ناونع هب ،یگدنز روحم ،ناسنا ،موهفم نیا رد .تسین و هدوبن ریذپ ناکما سنا ؛تسا هعسوت هیاپ و و لوحتم شرگن و نهذ اب ینا

رد .هعسوت دنیارف اب بسانتم یاه صصخت زا دنم هرهب لوحت رب رثؤم لماوع نیرتمهم زا یکی ،شزومآ ،نایم نیا ناسنا -

یناسنا هعسوت رتاسر یترابع هب ای –

یاقترا و

.تسا نآ یفیک و یمک حطس نیا یگدنلاب هک تسا یهیدب

تم یشزومآ ورگ رد ،میظع یاه هیامرس .دوب دهاوخ بسان

اب رشب همه یارب شزومآ ،نیارب هولاع یاه توافت مامت

قوقح زا یکی و دراد رارق رادیاپ هعسوت بلق رد نآ داجیا شفده رادیاپ هعسوت هک ارچ ،تسا رشب یساسا تسا یعامتجا و یصخش تفرشیپ رد دوبهب و یعامتجا تلادع نیا و دیآ یم رب شرورپ و شزومآ هدهع زا

یملاعا ( ه

رگید هتکن و )همه یارب شزومآ یناهج نودب ،هکنیا

Mayor 1.

(6)

7

رایسب ای و هدشن داجیا هعسوت ،ریگارف و بسانم شزومآ .دوب دهاوخ رادیاپان ارب هولاع ،نی

قافتا رما نیا رب نارظنبحاص زا یرایسب

هعسوت ،هعسوت ریسم رد ماگ نیتسخن هک دنراد رظن تسا یشزومآ

،ناراکمه و یناقهد(

1388 1:

ارچ .) شزومآ هک

ورین عبانم نیرترثؤم و نیرتمهم زا یکی هب هدنهد

یانبریز و هدولاش تقیقح رد و یرو هرهب یاقترا ،هعسوت یم رامش هب اه هشیدنا ینوگرگد و یروآون ،ینف تفرشیپ

،ریارد( دور 1998

لیلد نیمه هب .) و شزومآ ناوت یم ،

درک یقلت هعسوت یلصا لماوع زا یکی ار شرورپ دسا(

1384،هلا هب ًافرص دیابن شزومآ هب يقلت نیا رد .)

دوخ ،هلوقم نیا اریز ،تسیرگن رازبا و هلیسو کی ناونع ب حرطم یناسنا قح یتح و فده کی نوچمه زا .تسه و هدو

وكسنوی هك تساجنیا 2003(

یدوخ هب شزومآ تسا دقتعم )

یفده و یناسنا یقح نوچ مه و لصا کی ناونع هب دوخ دیاب دنمشزرا .دریگب رارق هجوت دروم

اب نیاربانب

هعماج لوحت و تفرشیپ تفگ ناوت یم لااب بلاطم هب هجوت ناکما ناسنا هعسوت و لوحت نودب هعسوت رهظم ناونع هب تسین ریذپ

، تسا لوحت عونره ساسا و روحم ناسنا هک ارچ

رادیاپ هعسوت ار یناسنا یورین رد لوحت یتسرد هب هک دنا هدیمان

،وکسنوی(

2002 ) .

هعسوت ءزج ود زا هعسوت هژاو ،تفلاخم ینعم هب De

و تیدض و یراگزاسان Envelop

،راتخاس ،بوچراچ ینعم هب

،ینیسح( تسا هدش لیکشت ششوپ و ظفاحم 1387

ینعم هب هک )

،ناراکمه و یرایتخب( ندناشوپ فلاخم و ندش زاب 1385

و )

یم نشور و بولطم عضو کی هب بولطمان عضو زا جورخ راب نیتسخن هک تسا یموهفم هعسوت نیا رب هولاع .دشاب تسیز طسوت هب دنیارف یاج هب ناسانش

یم راک رد .تفر

رد یلماع ناونع هب ناسنا ،ریبعت نیا

« ندش » افیا یشقن

هب یطبر ،کیناگرا یاهدنیارف یترابع هب .درک یمن رد هعسوت ،اّما .دنرادن و هتشادن ناسنا هدارا و تساوخ هب دناوت یمن شزومآ رد ،گنهرف رد ،اه تلم رد ،عامتجا ا نیا ،اریز .دشاب یکتم گیناگرا یاهدنیارف هب اهنت رم

شقن نآ رد ناسنا هکلب ،دوش یمن نیمضت تعیبط هلیسو ار هعسوت ،وکسنوی نارواشم لیلد نیمه هب .دراد یساسا و زاغآ ناسنا هلیسو هب هک دنناد یم راد فده یدنیارف یناقهد( تسا یناسنا یگدنز طیارش دوبهب زین نآ فده

(7)

8

،ناراكمهو 1388

48: ،ایوپ یرما هعسوت رگید یوس زا .)

زا یگدنز یاه هبنج مامت هک تسا ریگارف و یدعب دنچ ،یداصتقا دعب هلمج يگنهرف و یشزومآ ،یسایس ،یعامتجا

رد ار رب

،ینیسح( دریگ یم 1387

ورادوت لیلد نیمه هب .)

1

هک تسناد یدعب دنچ ینایرج دیاب ار هعسوت تسا دقتعم یقلت زرط ،یعامتجا راتخاس رد یساسا تارییغت مزلتسم درم هماع ،یداصتقا دشر عیرست زین و یلم یاهداهن و م

یرباربان شهاک قلطم رقف ندرک نک هشیر و

تسا

،هدازلااب(

1385 158:

(یمظاک ناوخا .) 1383

دقتعم زین )

،یگنهرف ،یرکف تلاوحت زا یا هعومجم هب هعسوت ،تسا دشر هب هک دوش يم هتفگ یعامتجا و یداصتقا ،یسایس کی یلک یاه تیفرظ و اه ییاناوت داعبا ةمه رد هعماج

یدعب دنچ رب هولاع هعسوت فیرعت نیا اب .دوش یم رجنم یم تروص ناسنا یارب تیاهن رد و ناسنا تسد هب ،ندوب تیفیک ءاقترا و ناسنا یگدنز دوبهب هعسوت فادها .دریگ لوبق دروم یاه شزرا و اه نامرآ هب هجوت اب نآ .تساهنآ سم و ایوپ یتکرح هعسوت ،نایب نیا اب

تسا رمت

اذل و رد یلصا کرحم

ریسم نیا هدیا و نیون یاه شناد ،

هزات یاه شزومآ رب ينتبم

،یمظاک ناوخا( تسا 1383

.)

تفگ دیاب سپ لماع تیمها ناوت یمن روشک كی هعسوت رد ،

ار یناسنا هك ارچ ،تسناد ربارب یرگید لماع چیه اب

لماع شقن و هعسوت فده مه و تسا هعسوت لماع مه ناسنا ا یناسن زین

دبای یم ءاقترا یروانف و شناد دشر اب

،یریصن(

1384 253 :

.)

،رگید يوس زا ( ينیسح

1387 رد زین )

يم راوتسا یساسا لصا هس رب ار نآ ،هعسوت هب هاگن :دناد رییغت هرود کی رد یریگ هزادنا لباق یدنیارف : 2

یارب اهداهن و اهراتخاس رییغت نآ دصق هک تدم هاتوک یزاس هنیمز هدنیآ میسرت زین و هعسوت لحارم ریاس هب

.تسا هعماج یارب بولطم لوحت یم قافتا رییغت هلحرم زا دعب هک یدنیارف : 3

نیا رد .دهد یم هجیتن تدم دنلب هرود کی رد و دتفا و اهراتفر ،یداصتقا و یعامتجا طباور رییغت ،هلحرم .دوش یم حرطم مدرم نیب رد اه شرگن

تفرشیپ غت ،ییایوپ : 4

رذگ رد ولج هب ور تکرح و ریی

ینیع هجیتن هک تسا لوحت و رییغت ییاهن هجیتن و نامز

Todaro . 1

Change . 1

Evolution .

2

Development 3.

(8)

9

دوش یم هدید هعماج هافر و یگدنز تیفیک رد نآ

،ینیسح(

1387 .)

پاکسا ( 1

1996 ) زین ار هعسوت هب هاگن رد هلئسم نیرتمهم

،دید دیاب دیوگ يم و دناد يم هناروحم ناسنا هاگن ا زا يهاگدید هچ هعسوت نآ شرگن و دهد یم تسد هب ناسن

رد هعسوت ؟تسیچ نآ ییاهن فده و تسا هنوگچ ناسنا هب اریز .دریگ یم تروص ناسنا کمک هب و ناسنا یارب تقیقح و اه ییاناوت ،ناسنا دیاب ادتبا هعسوت تخانش یارب قلاخ و رکفتم دوجوم کی ناونع هب ار وا یاه تیلباق هعسوت موهفم لیلد نیمه هب .تخانش لوحت موهفم یعون

صتقا هغبص یاراد هکنآ زا شیب ،هتفای یاراد ،دشاب یدا

تسا یناسنا هغبص

،ناراکمه و یرایتخب(

1385 .) نیا زا

،ور (وکسنوی

2001 ) و داصتقا رصنع هب هراشا نمض

وت رصنع نیرتمهم ار ناسنا رصنع ،عامتجا هعس

دناد يم :

 مه و یعامتجا و یدرف مه ،مدرم دوخ هعسوت :ناسنا ،وا یاه تیلباق و اه ییاناوت تخانش و کرد ،ینامزاس نامه .هعماج رد وا یاهدادعتسا و اه تراهم زا هدافتسا تسا هعسوت روحم ناسنا ، دش هتفگ هک روط

،وكسنوی(

2003 و اه ییاناوت ییافوکش و دشر یارب و )

وا راتفر و شرگن ،شناد هلمج زا یناسنا یاه تیلباق ناکم و اهرازبا زا دیاب .دوش هدافتسا زاسراک یاه مسی

،یداصتقا هعسوت دعب راهچ یاراد هعسوت نیا رب هولاع یداصتقا هعسوت –

یسایس هعسوت ، یعامتجا –

و یعامتجا

هب ناوت یم اهنآ نیرتمهم زا هک تسا رادیاپ هعسوت نلآ( درک هراشا رادیاپ هعسوت و یداصتقا هعسوت

2

1965، .)

 دیلوت ای داصتقا هعسوت : داصتقا هعماج ره ساسا .تورث

.یگدنز یارب تامدخ و لااک دیلوت زا تسا ترابع

 عامتجا یعامتجا تامدخ و تاناکما زا یا هنماد کرادت :

تهج رد یعامتجا هافر ،شزومآ ،هیذغت ،تشادهب لیبق زا .هعماج دلوم ریغ یاهزاین عفر رادیاپ ةعسوت

3

لاس رد رادیاپ هعسوت هژاو راب نیلوا یارب 1987

رد

دنل تنارب شرازگ تنارب شرازگ ساسارب .دیدرگ حرطم 4

Scope . 4

Allan . 2

Sustainable Developmen .

1

Brant Land 2.

(9)

10

یاهزاین هک یا هعسوت زا تسا ترابع رادیاپ ةعسوت دنل یاه لسن ییاناوت هکنآ نودب ،دنک نیمات ار ناهج ینونک طاخم هب دوخ یاهزاین ندروآرب رد ار یتآ رد .دنکفا هر

لاس 1992

و طیحم دروم رد دحتم للم سنارفنک هک زین

رد هعسوت تاعلاطم یمسر زاغآ هطقن ،دش رازگرب لیزرب

نانابلگنج زا رادیاپ هملک .دوب رادیاپ هعسوت نوماریپ نرق ییاپورا 19

رثکا هک یرصع .تسا هدش سابتقا

یلصا یژرنا بوچ و دندوب هدش هدز لگنج ناییاپورا .درک یم نیمأت ار داصتقا دربشیپ یارب دوجوم بوچ

فاک شرتسگ لاح رد عماوج یتعنص اه لگنج میمرت و دوبن ی

نانابلگنج نیاربانب .تشاد زاین یدایز نامز هب زین یراد لگنج هتشر نارحب نیا هب خساپ یارب ییاپورا رادیاپ دیاب لگنج هک انعم نیا هب هک دندومن هئارا یاج مدرم ناهذا رد رادیاپ یانعم سپ نیا زا ؛دشاب ساموت( تفرگ

،1

2002 اهج نویسیمک نیا رب هولاع .) طیحم ین

ار رادیاپ هعسوت راب نیلوا یارب زین هعسوت و تسیز ییاناوت رد لاکشا داجیا نودب یلعف لسن یاهزاین نیمأت دنک یم فیرعت اهنآ یاهزاین ندروآرب رد هدنیآ لسن یاه

،یفجن و یدهاز(

1385 .) ،اتسار نیا رد (يریصن

1384 189 :

)

هفلوم ار رادیاپ هعسوت یاه

ناسنا ،

تسیز طیحم ،

گنهرف ،

شزومآ ،

ملع ، قلاخا ،

تینما و

تکراشم

.دناد يم رب

نیا

هب تبسن ناسنا یرایشوه هیاپ رب رادیاپ هعسوت ساسا نیمه هب .تسا راوتسا دوخ نوماریپ طیحم هب تبسن و دوخ ویر کی لصا هیملاعا ساسارب لیلد ؛2

ناسنا

، هعسوت روحم

،وکسنوی( دریگ یم مان رادیاپ 2003

نیا رب هولاع .)

،

تاعوضوم رب هک تسا طبترم ییاه هدیا اب رادیاپ هعسوت :دوش یم زکرمتم یناهج حطس رد فلتخم

« و شیدنیب یناهج

نک لمع يلحم .» 3

و تسا روحم مدرم ،رادیاپ هعسوت اذل

شناد هب مارتحا و ناسنا یگدنز تیفیک ندرب لااب نآ فده طیحم ظفح و اهزاین ندرک فرطرب یارب وا یاه ییاناوت و بط

،ینیسح( تسوا یعی 1387

تیمها ،رگید يوس زا .)

گناگفلو هک تسا ییاج ات هعسوت دنیارف رد یرادیاپ سکاز و یرادیاپ نودب هعسوت سپ نیا زا دیوگ یم 4

رگنایب نیا و تشاد دهاوخن دوجو هعسوت نودب یرادیاپ رد هشیمه دنویپ نیا قیرط زا هعسوت هک تسا عوضوم نیا

Tomas . 3

.Riyo 4

And Act Local Think Global

. 5

Zakes 6.

(10)

11

هداز مارهب( تسا ندش لاح 1383،

2: .) هکیئاجنآ زا

یاه یهاگآ اب یروشک ره رد رادیاپ ةعسوت هب یبایتسد دناوت یم شزومآ اذل ،دراد طابترا ناسنا دعب بلاق رد

نلااسگرزب شزومآ يتح و يسایس ،يعامتجا ،يداصتقا رد

دشاب رثؤم رایسب رما نیا ،هداز رظن(

1387 .) هلادسا

1384( هعسوت رد شزومآ شقن زین ) هعسوت و

رادیاپ ار

راتفر و تراهم ،شرگن ،شناد رد تارییغت زا ترابع نسحا وحن هب شزومآ رگا تسا دقتعم و دناد یم دارفا قوف ةفلؤم راهچ رد رییغت بجوم ،ددرگ یتایلمع و ارجا یغت هک دوش یم هعسوت ناونع اب اهنآ رد ری

طم یناسنا حر

هعسوت رد لوحت و دوش یم هعسوت هنیمز یناسنا

یداصتقا

هک دنک یم مهارف ار یگنهرف و یسایس ،یعامتجا و سوت هب ماجنارس .ددرگ یم رجنم رادیاپ هع

يریگ هجیتن يتیبرت ناسانشراك رظن ساسا رب وکسنوی

و ساسا شزومآ ،

،يداصتقا لوحتو تفرشیپ هنوگ ره و تسا هعسوت ناینب آ هب هعماج كی يسایس و يگنهرف ،يعامتجا هعماج نآ شزوم

شزومآ .تسا هتسباو ،يعامتجا داهن نیرتمهم ناونع هب

ساسا رب .دراد هدهع رب ار اه ناسنا شرورپ و تیبرت ویر كی شرازگ ،وكسنوی رظن ساسا رب و للم نامزاس

دشر هك ارچ ،تسا هدش يفرعم هعسوت ساسا شزومآ ا

،يداصتق

،يعامتجا ب يسایس و يگنهرف

ه تسا هتسباو نآ .

ساسا رب رگید يوس زا باتك شرازگ

« ناونع هب يریگدای

نورد جنگ

» و كرحم ناونع هب شزومآ زا ، اه ناسنا لوحت

.تسا هدش دای و نیرت يداینب زا شزومآ

داهن نیرترثوم

و ينونك تیعضو يگنوگچ رد هك تسا يعامتجا رشب هدنیآ

يوس هب اه ناسنا ندناشك شزومآ شقن .دراد يساسا يشقن اظن رد .تسا يناسنا ياه شزرا ،ناریا يملاسا يروهمج م

و شزومآ پ

ققحت .تسا رادروخرب فعاضم يتیمها زا شرور

،يشزومآ ماظن يلاعتم فادها ناسنا تكرح زاس هنیمز هك

ادخ يوس هب اه و شزومآ قیرط زا اهنت ،تسا يگنوگ

پ

،دنمفده يشرور پ

،ایو و لاعف

ناكما طاشناب پ

ریذ

.دوب دهاوخ ،وكسنوی نامزاس ،تادیكات نیمه رطاخ هب

هعسوت دیلك ار شزومآ پ

و رادیا اسنا

هدرك يفرعم ين

.تسا

،ور نیا زا و شزومآ

پ ناهج ياهروشك همه رد شرور

ا زا هدوب رادروخرب يیلااب رایسب تیمه

شخب هك يروط ،

و شزومآ هب يروشك نلاك هجدوب زا زا يدایز پ

شرور

ار نیا رد .دراد صاصتخا اتس

يم ينیچ لثملا برض كی

:دیوگ رذب دینك ركف هدنیآ لاس كی هب دیهاوخ يم رگا

(11)

12

تخرد دینك يم ركف هدنیآ لاس هد هب رگا ،دیراكب و دیراكب دیشیدنایب هدنیآ لاس دص هب دیهاوخ يم رگا

اهناسنا شزومآ هب پ

.دیزادر هزومآ رد فیصوت نیا اب

ينید ياه راب رهوگ ملاك رد صوصخب زین نام

پ مای رب

)ص(مركا و ملعلا بلطا :تسا هدمآ زین

مدع(نیصلاب ول

،)يناكم تیدودحم دحلا يلا دهملا نم ملعلا بلطا

نودب(

و )ينس تیدودحم و ملسم لك يلع هضیرف ملعلا بلط

هملسم

يم ناشن هك )يسنج تیدودحم نودب(

و ملع بسك هك دهد

شناد

،ينس تیدودحم نودب

،يمسج

،يسنج

،يناكم و يموق

ينامز زا هلاسم نیا و دوش مهارف دیاب ناگمه يارب

و شزومآ ماظن فیاظو پ

نوناق ساسا رب نامروشك شرور

تسا يساسا هدام(

34 ) زا ،زین رشب قوقح هیملاعا رد .

یساسا و نیرتمهم ناونع هب شرورپ و شزومآ قوقح نیرت

ناسنا هیلوا یصاخ نس هب رصحنم قح نیا .تسا هدش دای اه

دنریگربرد و تسین ه

سنج ،نس ره اب اه ناسنا همه هقبط ،

زین اه ناسنا ،هاگن نیا رد .تسا یداصتقا و یعامتجا اونع هب تاعلاطا رصع رد هعسوت یلصا نکر ن

دنمزاین ،

ب هك دنتسه ییاه شزومآ ،یسایس ،یعامتجا تلاوحت ا

یگنهرف هدش نیجع هناروانف و یداصتقا ،

دنا . ،وس كی زا

زاس ناسنا نکر ناونع هب شزومآ لوصا ندومن ظاحل زین و

رد شزومآ یعامتجا و یتخانش هعماج ینابم و یاه هصرع

یداصتقا عضو ،بهذم ،نید دناوت یم یگنهرف و یسایس ،

ن هعسوت رد یدایز شق ا

یداصتقا یشخبرثا و ییاراک دعب ز

دشاب هتشاد هارمه هب ار دارفا یعامتجا یدنم تیاضر و هلادسا(

1384 .)

سنا ياراد نا

،شناد هفلوم راهچ

،شرگن

راتفر و تراهم دشاب يم

هلا دسا هتفگ هب انب . (

1384 )

،

يیازریم هیقف (

1386 )

يناطلس ، (

1385

،) اباگ (

2004 )

انر ،

( 2006 پمار و )

ا نیرپاگ (1

2007 )

عبانم نیا رد رگا

،ددرگ داجیا يتارییغت هعسوت هنیمز رما نیا

ار يناسنا

ب .دنك يم مهارف هعسوت ،فیصوت نیا ا

يم ققحم ينامز

هب تاعلاطا و شناد رظن زا درف هك دوش لحارم و هدش زور

كرد ،جیورت ،بسك

،

،يهدنامزاس ،شرتسگ ،دیلوت و دربراک

لاثم ناونع هب .دریگب دای يبوخ هب ار شناد يبایشزرا داجیا هب رجنم وا رد ،درك دشر شناد رظن زا درف رگا و زاب شرگن ياراد درف .دوش يم قیمع شرگن ياراد قیمع

نیمه و ددرگ يم فارطا يایند هب تبسن عیسو دید قفا ياه تراهم عاونا داجیا و شیارگ هنیمز ،عیسو قفا

،يعامتجا

،يدرف

،يناسنا

،يكاردا ينف

و يملاك ، ریغ

Rump Gapreen 1.

(12)

13

هب رجنم اه تراهم نیمه ماجنارس و دوش يم درف رد يملاك ددرگ يم درف رد دیدج يریگدای و دیدج راتفر داجیا (

،دروف پاتسا 2004

) رد تارییغت نیا رگا ،نیاربانب .

یا درف هعسوت ثعاب ،دوش داج

دوش يم رد ،يترابع هب .

.تسا لوحت ساسا و نكر ناسنا ،هعسوت ثحب

،ورنیا زا

لماع اب ناوت یمن روشک كی هعسوت رد ار یلماع چیه شقن یورین ییاسران و ورین دوبمک و تسناد ربارب یناسنا ن زا هچ یناسنا زا یکی ،تیفیک و عون زا هچ و دادعت رظ

هعسوت هژیو هب هعسوت یاهانگنت نیرت یساسا و نیرتمهم .دور یم رامش هب يشزومآ (یناهج کناب ،نیارب هولاع

2002 دقتعم ) رگا ،تسا

یشزومآ ماظن و ارجا یتسرد هب

رد یراذگ هیامرس بلاق رد دناوت یم ،دوش یتایلمع و تراهم ،شناد ءاقترا و ندرک مهارف اب یناسنا یورین همه هعسوت هب دارفا شرگن كمك هعماج هبناج

دنك

،هلادسا(

1384

،ادناپ ؛ 2003

،روپاك و 2006

.)

يسراف عبانم - نسح ،یقثوم .رایادخ ،یلیبا 1389(

م ،) نم تیرید

عبا

:نارهت ،نیون یاهدرکیور رب دیکأت اب و یناسنا .یتعنص تیریدم نامزاس تاراشتنا

- هلادابع ،یدمحا همیکح ،ولدمحم تسود .

1388(

،)

یکاردا و یناسنا ،ینف یاه تراهم نیب هطبار یسررب کی هیحان یاه ناتسریبد یشخب رثا نازیم اب ناریدم یملع همانلصف ،زاریش -

پ ن یتفایهر یشهوژ تیریدم رد و

ناتسبات ،موس هرامش ،مود لاس ،یشزومآ 88

..

- دوعسم ،یمظاک ناوخا 1383(

،) ت و یلاع شزومآ هعسو

هعومجم(رادیاپ هعسوت و یلاع شزومآ ،رادیاپ یسایس ج ،)تلااقم 1

یزیر همانرب و شهوژپ هسسؤم :نارهت .

.یلاع شزومآ - اضر دیمح ،هلادسا 1384(

رد نآ شقن و شزومآ ،)

هرامش ،تیریدم همانلصف ،یناسنا عبانم هعسوت 106

105 و

- یقن ،یلیعامسا 1388(

نمض یاه شزومآ شقن یسررب ،)

،نلایگ ناتسا یرتسگداد نانکراک یزاسدنمناوت رد تمدخ .تشر رون مایپ هاگشناد ،دشرا یسانشراک همان نایاپ

- داهرف ،یدامتعا 1383(

یاه هاگدید و عناوم ،)

هب تبسن وکسنوی یرازگرب دنور شرازگ ،یتاعلاطا هعماج

،ناریا تکراشم و یتاعلاطا هعماج ةرابرد نارس سلاجا .یناسر علاطا یلاع یاروش هناخریبد :نارهت

(13)

14

- نیسح ،هدازلااب 1385(

،شرورپ و شزومآ داصتقا ،)

.توارط تاراشتنا :نارهت -

،یرایتخب

،روپ نیسح .دیجم ،هداز یناقهد .قداص

یبتجم 1385(

،) رظنم زا روشک یاهناتسا هاگیاج یسررب

هرامش ،هعسوت و شناد هلجم ،یناسنا هعسوت صخاش 19

.

- یمولا .یتف ،نوسردنآ .یرت 1387(

دای ،) یریگ

و ینامز ترشع همجرت ،لمع ات یروئت زا یکینورتکلا .دنمشوه سرادم شزومآ هعسوت هسسؤم :نارهت ،یمیظع نیما

- نسح ،ینیسح 1387)

صخاش هعسوت ، ( عبانم هعسوت یاه

كیپ همانلصف ، ناریا رد نآ تیعضو یسررب و یناسنا هرامش ،مشش لاس ،رون 1

.

- هنحص .اضریلع ،یهوکهاش هجاوخ نمهب ،

1387( شقن ،)

،یلاع شزومآ همانلصف ،یداصتقا هعسوت رد یلاع شزومآ 1لاس هرامش ، 3

125(،

113- .)

-

،یمیحر ،یلع ،یناقهد حم ،اضر یلع

دوواد ،یدم

1388( .ژییآرشن :نارهت ،شرورپ و شزومآ داصتقا ،)

- تاداسلا سمش ،یدهاز ( اضر ،یراجن .

هرهب ،)1387

،رون کیپ همانلصف ،شناد تیریدم و یناسنا عبانم یرو 6لاس هرامش ، راهب ،1

.1387

- س جریا ،یناطل 1383(

رد تاعلاطا یروانف شقن ،)

لاس ،ریبدت همانهام ،یناسنا عبانم هعسوت 14

،

هرامش 138

.

( میحر ،یدابع 1383

و شزومآ و يکینورتکلا یریگدای ،)

.رهم باتفآ رشن :نارهت ،شرورپ - ف ( هیمس ،ییازریم هیق 1386

عبانم هعسوت موهفم ،)

.یتعنص تیریدم نامزاس تاراشتنا :نارهت ،یناسنا - نسح ،یریصن 1384(

:نارهت ،رادیاپ هعسوت و هعسوت ،)

.تسیز طیحم زا ظافح نامزاس ـ نسحم ،هدازرظن 1387(

هعسوت و نلااسگرزب شزومآ ،)

هرود ، یملع طابترا هلجم ،رادیاپ 10

هرامش ، 1

ید ،

1387 .

- وکسنوی 1379(

،) بطق ود ناهج رد نلااسگرزب شزومآ ،ی

نارهت ،یغارچ الله لیلخ همجرت .وکسنوی یلم نویسیمک :

(14)

15

يسیلگنا عبانم - Allan, G.B .(1965),Japan Economic Expansion, London : Oxford

University Press.

- Cooper, R. (2004), E-learning in the World; London: Falmer.

- Escape. S.(1996), showing the: way Methodologies for Successful Rural Poverty Alleviation Projects , Bangkok : Escape.

- Gaba, A.(2008), Distance education and human resource development, The Indian open learning journal, (8), p, 233-231.

- Kumar, A.(2003), The role of distance education in the human resource development of India, Staff Training and research institute of distance

education India Gandhi national open university.

- Lion, T.(2001), Avnet capitalist view on human resource management, San Francisco : Jossey – Bass.

- Mishra, S.(2003), Human resource planning and development for distance education India, Training and rsearch institute of distance education .

- Mayer, R.(2005), It for Education, Oxford: Oxford.

- Mishra, S.(2005), Rolesand competentcies of academic counselors in Distance Education , open Learning, 20(2) , 147-159

- Panda,S. Mishra, S. &Murty,C,R.K.(2006),Human Resource

Development for Distance Education,Four Decades of Distance Education Indian :Reflections on Policy and Practice .New Dehli:Viva Books.

- Rena, R. (2006), Educational Development in Eritrea, Asmara: Eritrea Prpfile 11(12), P. 6

- Swanson, R.A.

&

Helton,T.(2001), human resource Development and its

underling theory: human Resource Development international.VO. 4, pp.

299-300.

- Stop ford, J.& strange, S.(2004), improving the odds that improvement will happen,Tobyvitek.

- Snap, E. Wilkinson, A. marchington, M.& Redman, T. (1995),Managing human Resource for tom: possibilities and pitfalls, Employee Relation, VO. 17.NO. 3.

- Kapoor, N.(2006), Role of Science Education in Human Resource

Development :A Cace study of IGNOU,Indian Journal of Open Learning ,24(2),PP.183.

(15)

16

- UNESCO.(1995),Education for all: Purpose and contents, Paris:

UNESCO

- UNESCO.(1997),Adukt Learning and the Challenge of the 21Century Confintea: Hamburge.

- UNSCO.(2002), Distance and open Learning: Strateyical and Economical approach ,Franch.

- World Bank. (2002), World Bank Strategy in the Education Sector : Process, product and progress.Human Development NetWork, The World Bank, NW, Washington.DC, 20433, USA.

- WorldBank(2007),World development report 2004:Knowledge for development. Washington, DC: World Bank.