يرﺎﺘﺴﺟ رد
ﻞﻠﻋ ﺸﻳاﺮﮔ يﺎﻬ
ﻲﻌﻴﺷ ناﺮﮕﺘﻣﻮﻜﺣ
يرﻮﻤﻴﺗ
ﻢﻈﻋا ﻲﻧازﻮﺟ
هﺪﻴﻜﭼ زﻮﺣ رد ﻪﻛ ﻲﺗﻻﻮﺤﺗ ﻲﺠﻳرﺪﺗ ﺮﻴﺳ ة
،داد خر داﺪﻐﺑ ﺖﻓﻼﺧ ﻲﺷﺎﭘوﺮﻓ زا ﺲﭘ ﺐﻫﺬﻣ
ﻨﻴﻣزﺮﺳ ﺎﻬ ﻞﺻﺎﺣ ﻪﻛ ﺖﺧﺎﺳ ﻪﺟاﻮﻣ هزﻮﺣ ﻦﻳا رد ﺪﻳﺪﺟ يﺎﻫدﺮﻜﻳور ﺎﺑ ار ﻲﻣﻼﺳا ي
ﻪﻠﺤﻧ ﺪﺷر نآ و يﺮﻜﻓ يﺎﻫ
ﻲﺒﻫاﺬﻣ دﻮﺑ ار ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻪﻛ راﺮﻗ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ًاﺪﻳﺪﺷ
و داد
دﺮﻛ راداو ار ناراﺪﻤﺘﺳﺎﻴﺳ دﺮﻜﻳور
ﺪﻨﻨﻛ ﻮﺴﻤﻫ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﻦﻳا ﺎﺑ ار دﻮﺧ ﻲﺒﻫﺬﻣ يﺎﻫ .
رد
ﻦﻳا نﺎﻴﻣ ﻊﻴﺸﺗ ﺘﺴﻧاﻮﺗ ﻪ دﻮﺑ
، ﻪﺑ ﻞﻴﻟد تﺎﻴﻀﺘﻘﻣ نﺎﻣز
و ﻲﻣﺎﮕﻤﻫ و ﻲﻳﻮﺴﻤﻫ ﺎﺑ
،فﻮﺼﺗ
ذﻮﻔﻧ يدﺎﻳز رد ﺎﻴﻣ ن نﺎﻣدﺮﻣ سﻮﻳﺄﻣ و هﺪﻳﺪﻤﺘﺳ ﺪﺑﺎﻳ و ﻪﺑ ﻦﻳا ﺖﻬﺟ ﻲﻫﺎﮕﻳﺎﺟ ﺎﺑ
ﻨﻋ ناﻮ
ﻲﻜﻳ زا دﺎﻘﺘﻋا تا ﻂﻠﺴﻣ
، رد ﻧﺎﻴﻣ ﺔ نﺮﻗ ﻢﺘﺸﻫ ﺎﺗ نﺮﻗ ﻢﻫد يﺮﺠﻫ ) درﺎﻬﭼ ﻢﻫ ﺎﺗ ﻢﻫدﺰﻧﺎﺷ
يدﻼﻴﻣ ( ﺖﻓﺎﻳ و ﺐﺟﻮﻣ ﺪﻳدﺮﮔ ﺮﮕﺘﻣﻮﻜﺣ نا
زا ﻪﻠﻤﺟ نﺎﻳرﻮﻤﻴﺗ ﻪﻔﻟﺆﻣ
يﺎﻫ نآ ار رد
سﺎﻨﺷرﺎﻛ ﺪﺷرا
ﺦﻳرﺎﺗ ناﺮﻳا ﻲﻣﻼﺳا زا هﺎﮕﺸﻧاد اﺮﻫﺰﻟا .
m.jozani@yahoo.com
يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﻲﺳﺎﻴﺳ
دﻮﺧ رد ﺖﻬﺟ ﻆﻔﺣ ﻊﻓﺎﻨﻣ ﺪﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺘﺷاد ﺪﻨﺷﺎﺑ . ﻦﻳا ﺶﻫوﮋﭘ يرﺎﺘﺴﺟ
ﻔﻴﺻﻮﺗ ﻲ ـ ﻲﻠﻴﻠﺤﺗ رد ﻦﻴﻴﺒﺗ ﺎﺘﻓر ر يﺎﻫ ناﺪﻣآﺮﺳ ﺮﮕﺘﻣﻮﻜﺣ يرﻮﻤﻴﺗ
ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﺐﻫﺬﻣ ﻊﻴﺸﺗ
ﺖﺳا . ﺎﺑ ﺖﻳﺎﻨﻋ ﻪﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻜﺣ ناﺮﮕﺘﻣﻮ يرﻮﻤﻴﺗ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﺐﻫاﺬﻣ ﻂﻠﺴﻣ ﻦﻳا هرود
ﻲﻣ ناﻮﺗ ﻪﺑ ﻲﮕﻧﻮﮕﭼ هﺮﻬﺑ
يﺮﻴﮔ نﺎﻧآ زا ﻦﻳا ﺮﺼﻨﻋ رد ﺖﻬﺟ ﻪﺑ ﺖﺳد ندروآ ﺖﻴﻟﻮﺒﻘﻣ
ﺖﺳد ﺖﻓﺎﻳ و هوﻼﻋ ﺮﺑ نآ
، ﻲﮕﻧﻮﮕﭼ ﻢﻫاﺮﻓ
نﺪﻣآ ﺮﺘﺴﺑ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻂﻠﺴﺗ ﻲﺳﺎﻴﺳ ﺬﻣ ﺐﻫ
ﻪﻌﻴﺷ ار رد نﺮﻗ ﻢﻫد / ﻢﻫدﺰﻧﺎﺷ ﻦﻴﻴﺒﺗ دﺮﻛ .
ﺪﻴﻠﻛ هژاو ﺎﻫ : ﺐﻫﺬﻣ ﻴﺸﺗ
،ﻊ ﺖﻣﻮﻜﺣ ﺎﻳرﻮﻤﻴﺗ
،ن رﻮﻤﻴﺗ .
ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺮﺑ نﺎﻛرﻮﮔ رﻮﻤﻴﺗ ﺮﻴﻣا ﻪﻛ ﻲﻣﺎﮕﻨﻫ ﺖﻓﺎﻳ ﻼﻴﺘﺳا ﺎﻴﺳآ زا ﻲﻌﻴﺳو ﻖﻃﺎﻨﻣ
، ﺮﻈﻧ زا
دﻮﺑ ﻪﻧﺎﮕﻴﺑ دﻮﺧ رﻮﻬﻘﻣ يﺎﻳﺎﻋر .
ا ﻦﻳ مﺎﻋ رﻮﺼﺗ ﻪﻛ ﻲﺘﻧﻮﺸﺧ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ
ﻲﺧﺮﺑ ﺢﺘﻓ رد
ﻛ ﻪﺑ ﺎﻫﺮﻬﺷ زا رﺎ
ﺑ دﺮ ﺪﻨﻣزﺎﻴﻧ ار وا ، هﺮﻬﺑ
زا يﺮﻴﮔ ﻲﺘﺳﺎﻴﺳ
نﺎﻴﻣ ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﻪﻛ دﺮﻛ و عﺎﺒﺗا
ﺖﻣﻮﻜﺣ ﺖﻴﻋوﺮﺸﻣ ﺎﺗ ﺪﻳﺎﻤﻧ راﺮﻗﺮﺑ طﺎﺒﺗرا و ﺪﻧﻮﻴﭘ دﻮﺧ
لﺎﻤﻋا ﺖﻬﺟ رد مزﻻ 1
ترﺪﻗ نآ مواﺪﺗ و ﺪﻳآ دﻮﺟو ﻪﺑ
. ﻲﺳﺎﺳا ﺮﺼﻨﻋ ﻦﻳﺮﺗ ي
ﻲﻣ ﻪﻛ دﺎﺠﻳا رد ﺖﺴﻧاﻮﺗ
ﺪﺷﺎﺑ ﺪﻣآرﺎﻛ ﺖﻴﻟﻮﺒﻘﻣ
، دﻮﺑ ﺐﻫﺬﻣ .
،ﺮﮕﻳد يﻮﺳ زا ﺐﻫﺬﻣ
ﺸﺗ ﻊﻴ رد ﻚﻳ ﺪﻧور
ﻲﺠﻳرﺪﺗ ﻪﻛ
زا ﻲﺷﺎﭘوﺮﻓ تدﺎﻴﺳ
داﺪﻐﺑ زﺎﻏآ هﺪﺷ دﻮﺑ
، ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﻲﻜﻳ زا ﺐﻫاﺬﻣ ﻢﻬﻣ رد
ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ ناﺮﻳا ﺪﺷر ﺘﻓﺎﻳ ﻪ و ﻲﮕﺘﺨﻴﻣآ ﺎﺑ
هزﻮﻣآ ﻲﻳﺎﻫ زا فﻮﺼﺗ يﺎﻬﺸﻳاﺮﮔ
.1 ﻪﻳﺮﻈﻧ هﺎﮔﺪﻳد زا نازادﺮﭘ
، ﺖﻴﻤﻛﺎﺣ ماود و ماﻮﻗ
؛ﺖﺳا نآ ﺖﻴﻋوﺮﺸﻣ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑاو ﻪـﻛ يرﻮﻃ ﻪﺑ
ﺘﻣﻮﻜﺣ ﻲﺘﺣ ﺎﻬ
هﺪﻴﺳر ترﺪﻗ ﻪﺑ ﺐﺼﻏ و روز ﻖﻳﺮﻃ زا ﻪﻛ ﻲﻳ شﻼﺗ رد ،ﺪﻧا
ا ﻲﻠﻜـﺷ ﻪﺑ ﺎﺗ ،ﺪﻧ
ا ﻲﻋﻮﻧ ﺎﺑ ار دﻮﺧ ترﺪﻗ ﻣ ز
ﺪـﻨﻳارﺎﻴﺑ غورد ﻪﺑ ﻲﺘﺣ ،ﺖﻴﻋوﺮﺸ )
ﻲﻋﺎﺠـﺷ ـﻧز ﺪ 1376 : 51 (.
ﺮـﺑ ،مﺎـﻜﺣ ﻮـﺳ ﻚـﻳ زا ﻪﻛ دراد دﻮﺟو ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ مﻮﻬﻔﻣ ود ﺖﻴﻋوﺮﺸﻣ رد ،نﺎﻘﻘﺤﻣ ﺮﻈﻧ ﻖﺒﻃ رﺪﻗ ﻪﺑ نآ سﺎﺳا ﻲﻣ ﺖﻴﻋوﺮﺸﻣ دﻮﺧ ت
يﻮـﺳ زا و ﺪﻨﺸﺨﺑ
ـﻴﻋاد ،عﺎـﺒﺗا ﺮـﮕﻳد ﺔ
و مﺎـﻜﺣ
ر نﺎﻳاوﺮﻧﺎﻣﺮﻓ ﻲﻣ ﻖﻳﺪﺼﺗ ترﺪﻗ رد ا
ﺪﻨﻨﻛ ) ﻪﻳﺮﻴﺸﺑ 1381 : 88 .(
ﻲﻟوا ﻲﻣ هﺪﻴﻣﺎﻧ ﺖﻴﻧﺎﻘﺣ دﻮﺷ
ﻲﻣ ﺖﻣﻮﻜﺣ ﻖﺣ دﺎﺠﻳا ،نﺎﻤﻛﺎﺣ ياﺮﺑ ،نآ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻪﻛ ﻲﻣود و ﺪﻨﻛ
ﻲـﺳﺎﻴﺳ ﺖـﻴﻟﻮﺒﻘﻣ ﺰـﻴﻧ
ﺖﺳا ) نﺎﻳﻮﺳﻮﻣ 1381 : 89 (.
ﻲﻣﻮﻤﻋ ار ﻪﺑ نآ ﻞﻬﺳ ﺮﺗ دﺮﻛ ه دﻮﺑ
، ﻪﺑ يرﻮﻃ ﻪﻛ ﺎﻌﺷ ﻳ ﺮ ﻊﻴﺸﺗ رد نﺎﻴﻣ ﻞﻫا ﻦﻨﺴﺗ ﺰﻴﻧ
ذﻮﻔﻧ ﺖﻓﺎﻳ و رد ﻪﺠﻴﺘﻧ يﺎﻀﻓ ﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲ و ﻲﺒﻫﺬﻣ ﻪﺑ ﻪﻧﻮﮔ يا ﻞﻜﺷ ﺖﻓﺮﮔ ﻪﻛ ﻦﻳا
ﺐﻫﺬﻣ ﻲﻜﻳ زا تادﺎﻘﺘﻋا ﻂﻠﺴﻣ
رد ﻪﻌﻣﺎﺟ ﺖﺸﮔ ﺎﺑ ﻦﻳا و رﺎﺘﺧﺎﺳ ﺮﺑ يراﺬﮔﺮﺛا
ﺪﻳﺮﻓآ ار يﺪﻳﺪﺟ تﻼﻣﺎﻌﺗ ،ﺖﺳﺎﻴﺳ زﺎﺑ ﺎﻳ
ﺮﻓآ
،ﺪﻳ و ﻦﻳا ﺮﻣا رﻮﻤﻴﺗ و ﺶﻓﻼﺧا ار
ﺮﻳﺰﮔﺎﻧ ﺖﺧﺎﺳ ﺎﺗ ﺎﺑ ﻪﻔﻟﺆﻣ ﺮﺘﺴﮔ رد ﺪﻳﺪﺟ يﺎﻫ ة
نآ زا ﻲﺷﺎﻧ يﺎﻫروﺎﺑ و ﺐﻫﺬﻣ
، زا
ﻪﻠﻤﺟ ﻊﻴﺸﺗ
، دﻮﺧ ار ﮓﻨﻫﺎﻤﻫ ﺪﻧزﺎﺳ
و ﻲﺷور ﻲﺤﻣﺎﺴﺗ ﺶﻴﭘ
ﺪﻧﺮﻴﮔ .
ﻦﻳا ﺶﻫوﮋﭘ شﻼﺗ
دراد
، ﻦﻤﺿ ﻒﻴﺻﻮﺗ ﺔﻬﺟاﻮﻣ ناﺪﻣآﺮﺳ مﺎﻜﺣ
ﺎﺑ ﺐﻫﺬﻣ ﻊﻴﺸﺗ
،
ﻪﺑ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻞﻳﻻد آ ن دزادﺮﭙﺑ . ﻪﺑ ﻦﻴﻤﻫ رﻮﻈﻨﻣ ﻦﻳا ﺶﺳﺮﭘ ﻃ
حﺮ ﻲﻣ ددﺮﮔ : اﺮﭼ
ناﺮﮕﺘﻣﻮﻜﺣ يرﻮﻤﻴﺗ
رد يﺎﻫدﺮﻜﻳور ﻲﺒﻫﺬﻣ
دﻮﺧ ﺎﺑ ﻊﻴﺸﺗ ﻲﻣﺎﮕﻤﻫ ﺪﻨﺘﺷاد
؟ و ﺮﺑ
يﺎﻨﺒﻣ نآ
، ﻦﻳا ﻪﻴﺿﺮﻓ دﺎﻬﻨﺸﻴﭘ ﻲﻣ
دﻮﺷ : رﻮﻤﻴﺗ و فﻼﺧا ا و ﻪﺑ ياﺮﺑ ﺐﺴﻛ ﺖﻴﻟﻮﺒﻘﻣ
،
ﺎﺑ تادﺎﻘﺘﻋا ﻂﻠﺴﻣ
ﻪﻌﻣﺎﺟ
، زا ﻪﻠﻤﺟ ﻊﻴﺸﺗ
، ﻲﻫاﺮﻤﻫ ﺪﻨﺘﺷاد
.
1 . ﻊﻴﺸﺗ ﻪﺑ نﺎﻳرﻮﻤﻴﺗ ﺶﻳاﺮﮔ
.1 .1 نﺎﻛرﻮﮔ رﻮﻤﻴﺗ .
ﻪﻳﺎﭘ ،يرﻮﻤﻴﺗ نﺎﻧاﺮﻤﻜﺣ نﺎﻴﻣ رد زا ﻪﻠﺴﻠﺳ ﻦﻳا راﺬﮔ
ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ يﺮﺘﺸﻴﺑ ﺖﻴﻤﻫا
، ﺮﻳز زا ناﻮﺗ ﺪﺣ رد ﺪﻨﺘﺷاد ﻲﻌﺳ ًﺎﻤﻠﺴﻣ وا دﺎﻔﺣا ا
ﺪﻨﻨﻛ يوﺮﻴﭘ يو .
نﺎﻤﻫ ﺮﻴﺳ ،ناﺮﻳا رد ﺰﻴﮕﻨﭼ ناﺪﻧزﺮﻓ ﻪﻛ رﻮﻃ ة
ﺣﻮﻟﺮﺳ ار يو ﺔ
ﺪﻧداد راﺮﻗ دﻮﺧ ﻲﺒﻫﺬﻣ يﺎﻬﺘﺳﺎﻴﺳ و ﺎﻫﻮﭘﺎﻜﺗ .
ﺑ ًﺎﻓﺎﻀﻣ ﻨﻳا ﺮ ﺘﺳﺎﻴﺳ ﻦﻳا ﺮﮔا ﻪﻜ ﺎﻬ
،
ﻲﻣ ﺖﻴﻘﻓﻮﻣ ﻦﻳﺮﻗ رود ﻚﻳ رد يﮋﺗاﺮﺘﺳا ﻚﻳ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ،ﺪﻳدﺮﮔ
ة درﻮﻣ ﻲﺨﻳرﺎﺗ
هﺮﻬﺑ ﻲﻣ راﺮﻗ يرادﺮﺑ ﺖﻓﺮﮔ
.
ﺎﻌﺗ زا رﻮﻤﻴﺗ ﻪﻛ ﻲﻠﻣ
دﻮـﺧ ﻲﺒﻫﺬـﻣ قﻮﻘﺣ ﻦﺘﻓﺎﻳزﺎﺑ ياﺮﺑ نﺎﻴﻌﻴﺷ
نﻻﻮـﻐﻣ ﺎـﺑ ،
ﺖﻓﺮﮔ هﺮﻬﺑ ،ﺪﻨﺘﺷاد .
نﺎﻴﻌﻴـﺷ ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ ،دﻮـﺑ ﺪـﻘﺘﻌﻣ ﺖﻨﺳ ﻪﺑ ﻲﻬﻘﻓ ﺮﻈﻧ زا ﻪﻛ وا
ﺖﻓﺮﮔ ﺶﻴﭘ ﻲﺻﺎﺧ ﻲﺒﻫﺬﻣ ﺖﺳﺎﻴﺳ .
ﻞﺸﻴﻣ يواﺰـﻣ
ﻪـﻛ ﺖـﺳا ﺪـﻘﺘﻌﻣ ﺺﻴﺨـﺸﺗ
ﻲﺒﻫﺬﻣ تﺎﻳﺮﻈﻧ
،ﺖﺳا راﻮﺷد رﺎﻴﺴﺑ وا ز
ﻲﺘﻗو اﺮﻳ و
ﻲـﻣ ﻲﺒﻫﺬﻣ تﺎﺜﺣﺎﺒﻣ درا ،ﺪـﺷ
ﻦﺑا هار ﻲﺘﻗﻮﻟا
ﻲـﻣ ﺶﻴـﭘ ﺖـﻓﺮﮔ
) يواﺰـﻣ 1388 : 142 رد ار يو ﻪـﻛ ﻮـﺨﻳوﻼﻛ (.
دﺎﺘﻔﻫ هدﺮﻛ تﺎﻗﻼﻣ ﻲﮕﻟﺎﺳ ﺖﺳا
ﻲﻣ ، ﺪﻳﻮﮔ : ﻴﺗ
ﻲـﻣ رﺎـﺨﺘﻓا رﻮﻤ ﻲﻧﺎﻤﻠـﺴﻣ ﻪـﻛ دﺮـﻛ
ﺎﺑ ﺖﺳرد و تﺪﻴﻘﻋ ﻦﻳا ؛ﺖﺳا نﺎﻤﻳا
ﻲﻟﺎﺣ رد ﺖﺳا
هدﺎﺳ وا ﻪﻛ ﺖﻌﻳﺮﺷ لﻮﺻا ﻦﻳﺮﺗ
ﻣﺮﺣ ﻪﻛ ار دﻮﺧ ﻦﻳد ﻲﻤﻧ ﺖﻳﺎﻋر ،ﺖﺳا يراﻮﺨﺑاﺮﺷ ﺖ
دﺮﻛ . ﺘﻓﺎﻴـﺿ رد ﺎﻬ
نﺎـﻧآ ي
،
ﻲﻣ فﺮﺻ رﺎﻴﺴﺑ باﺮﺷ ﻣ و ﺪﺷ
ﻴ ﺑاﺮﺷ رد طاﺮﻓا ﻞﻴﻟد ﻪﺑ وا نﺎﻧﺎﻤﻬ يراﻮﺨ
لﺎـﺣ ﻪـﺑ
ﻲﻣ يﺪﺑ ﺪﻧدﺎﺘﻓا ) ﻮﺨﻳوﻼﻛ 1384
: 33 (.
لﺪﮕﻨﺳ ﺲﻛﺮﻫ وا هﺎﭙﺳ رد يﻮﺧﺪﺑ ،ﺮﺗ
ﻲﺑ ،ﺮﺗ ﻢﺣر ﺮﺗﺮﻓﺎﻛ و ﺮﺗ
، رﻮﻤﻴﺗ دﺰﻧ
ﻲﻣاﺮﮔ مﺎﻘﻣ ﻪﺑ و دﻮﺑ ﺮﺗ ﻲﻣ ﻲﻫﺪﻧﺎﻣﺮﻓ
ﺪﻴﺳر ) نﺎﻤﻫ : 322 ﺎﻬﻨﺗ وا ﺖﻧﻮﺸﺧ (.
ﺎﺑﻮﻠﻐﻣ ﺮﻴﮕﻧﺎﺒﻳﺮﮔ دﻮﺒﻧ وا ن
، يو بﻮﻀﻐﻣ ﺰﻴﻧ وا نﺎﻜﻳدﺰﻧ ﻲﺘﺣ و نﺎﻴﻫﺎﭙﺳ زا ﻪﻜﻠﺑ
ﻲﻣ ﺪﻳدﺮﮔ ﺪﻧ . هﺎﺸﺑﺮﻋ ﻦﺑا ﻲﮔﺪﻧز)
...
ص ، 322 ـ 326 ﻲﺑ زا ( ﻴﻤﺣر ﺎﻬ ﻊﻳﺎﻗو يو ي
نﺎﻜﺗ هﺪﻨﻫد ﻲﻣ ﻞﻘﻧ يا ﺪﻨﻛ
يﺮﺸﺑﺪﺿ ﺺﻳﺎﺼﺧ ﻦﻳا دﻮﺟو ﺎﺑ ﺎﻣا
، ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ وا ﺎﻤﻠﻋ
و ﺘﺣا تادﺎﺳ ﻲﻣ ار نﺎﻧآ و دﻮﺑ ﻞﺋﺎﻗ صﺎﺧ ﻲﻣاﺮ
ار نﺎﺸﻳا ﺖﻣﺮﺣ ﻖﺣ و ﺖﺧاﻮﻧ
ﻲﻣ ﻚﻴﻧ ﺖﺴﻧاد نﺎﻤﻫ)
ص ، 297 دﻮﺑ ﻲﻔﻨﺣ ﻲﻨﺳ ﻪﻜﻨﻳا ﺎﺑ (.
، ﻪﺑ ،يراﺬﮕﺟﺎﺗ مﺎﮕﻨﻫ
ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ار تادﺎﺳ
» ﻞﻫا ﺖﻴﺑ « دﺮﻛ تﻮﻋد و
ﺖﺨﺗ ﺮﺑ ار يو يﻮﻠﻋ رﺎﻬﭼ
ﺪﻧﺪﻧﺎﺸﻧ )
يﺮﺻﺎﻧ 1383 : 77 ـ 88 ور ﻦﻳا زا (.
ﺎﺘﺳدﺮﻛ يﻮﺳ داﺪﻐﺑ زا ﻪﻛ ﻲﻣﺎﮕﻨﻫ ن
ﻲﻣ نﺎﮔرﺰﺑ و تادﺎﺳ ،دﺮﻛ ﺰﻳﺮﺒﺗ رد ﻒﻗﻮﺗ ﺪﺼﻗ ،ﺖﻓر ﻦﻳد
و ﺪﻨﺘﻓﺎﺘﺷ وا لﺎﺒﻘﺘﺳا ﻪﺑ
يو رﻮﻀﺣ رد ﺎﻤﻠﻋ ﺪﻨﺘﺧادﺮﭘ ﻲﻤﻠﻋ و ﻲﻋﺮﺷ تﺎﺜﺣﺎﺒﻣ ﻪﺑ
) يﺮﺘﺷﻮﺷ ﺲﻟﺎﺠﻣ ،
ص ،
242 ﻲﻣ ﻦﻴﻤﻀﺗ ار دﻮﺧ ﻊﻓﺎﻨﻣ ﺰﻴﻧ تادﺎﺳ و ﺎﻤﻠﻋ ﻪﺘﺒﻟا (.
ﺪﻧدﺮﻛ
، ﻪﻜﻧﺎﻨﭼ
ﻦﺑا نوﺪﻠﺧ
، دﺎﺘﻓا يو ﮓﻨﭼ ﻪﺑ ﻪﻛ ﻲﻣﺎﮕﻨﻫ
، ﺖﺸﮔزﺎﺑ ياﺮﺑ ﺮﺼﻣ ﻪﺑ
، بﺎﺘﻛ
و دﺮﻛ ﻪﻧﺎﻬﺑ ار ﺶﺨﻳرﺎﺗ ﻦﻴﻨﭼ
ﺖﻔﮔ : مدﺮﮔزﺎﺑ ﻲﻫد هزﺎﺟا ﺮﮔا
، ﺗ ﺖﻟود ﻮ ار ﻫ لﻼ
ﻢﻨﻛ ﺮﺼﻣ ﻲﻧﺎﺸﻴﭘ :
نﺎﺑز ﻪﺑ ﺎﻴﻟوا زا ﻚﻳﺮﻫ ﻪﻛ ﻲﻳﻮﺗ هﺪﻧار ﻦﺨﺳ ﻮﺗ زا ﻪﻔﺷﺎﻜﻣ
ﺖﺳا
ﻲﻠﻋ ﻦﻴﻨﻣﺆﻤﻟاﺮﻴﻣا ﻪﺑ نآ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﻛ ﺮﻔﺟ و ﺞﻳز رد و )
ع ( هداد ترﺎﺷا ﻮﺗ ﺮﺑ ﺪﻧا
هﺪﺷ ﺖﺳا ) هﺎﺸﺑﺮﻋ ﻦﺑا ﻲﮔﺪﻧز ،
...
ص ، 295 (.
هﺪﻋو ﻦﻳا ًاﺮﻫﺎﻇ وا ﻢﻴﻤﺼﺗ ياﺮﺑ اﺬﻟ ،ﺖﺷاد روﺎﺑ ار ﺎﻫ
ﺎﺑ دﻮﺧ ﻲﻣﺎﻈﻧ يﺎﻬﻳﺮﻴﮔ
ﻲﻣ ﻲﻧﺰﻳار ﺶﻳوارد و تادﺎﺳ دﺮﻛ
. ﺖﺷاد يزﺎﻏآﺮﺳ نﺎﻴﻌﻴﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ وا تﺎﻳﺎﻨﻋ
راوﺰﺒﺳ ﻲﻟﺎﻫا زا يﺪﻴﺳ ﺎﺑ ،نﺎﺳاﺮﺧ ﺢﺘﻓ ﻲﮕﻧﻮﮕﭼ رد وا ﻪﻛ دﻮﺑ ﻲﻣﺎﮕﻨﻫ نآ و دﺮﻛ تروﺎﺸﻣ :
» ا ﻪﻛ يﻮﮔزﺎﺑ ﻦﻣ ﺪﻴﺳ يا ﺎﺑ و ﻪﻧﻮﮕﭼ نﺎﺳاﺮﺧ ﻚﻟﺎﻤﻣ صﻼﺨﺘﺳ
ﻢﻴﻨﻛ ﺮﻴﺑﺪﺗ ﻪﭼ .
« ﻲﻣ ﻦﻴﻨﭼ اﺪﺘﺑا ،ﺶﻳورد ﺪﻤﺤﻣ ﺪﻴﺳ ﻲﻧﺰﻳار ﻦﻳا ﻪﺘﺴﻳﺎﺷ ﻪﻛ ﺪﻳﺎﻤﻧ
ﻬﻨﺗ ،رﻮﻤﻴﺗ راﺮﺻا ﺎﺑ و ﺖﺴﻴﻧ نﺎﻴﺑ يو ﺎﺑ ﺪﻳﺆﻣ ﻲﻠﻋ ﻪﺟاﻮﺧ ﻲﻫاﺮﻤﻫ ار هرﺎﭼ ﺎ
ﻲﻣ دراد ) ﻚﻧ نﺎﻤﻫ : ص ، 28 ( ﺪﻳﺆﻣ ﺮﻴﻣا ﺎﺑ ﻪﻛ حﺮﺷ ﻦﻳﺪﺑ ، ناﺮﻴﻣا ﺮﮔا ﻪﻛ ﺪﻨﻛ طﺮﺷ
ار نﺎﺳاﺮﺧ ﺪﺧ ﻦﻳا يازا رد ﺶﻧارﺎﻳ و وا ،دراداو يﺰﻳﺮﻧﻮﺧ نوﺪﺑ ﻢﻴﻠﺴﺗ ﻪﺑ
،ﺖﻣ
ﺪﺷ ﺪﻨﻫاﻮﺧ ﺖﻴﺒﺜﺗ دﻮﺧ مﺎﻘﻣ رد )
ﻲﺒﻴﺷ 1387 : 159 (.
رﻮﻤﻴﺗ ا ﻪﺑ نﺎﻴﻌﻴﺷ ﺎﺑ ﻲﻟﺪﻤﻫ دﺎﺠﻳا ياﺮﺑ هروﺎﺸﻣ ﻦﻳ
ﻤﻳﺮﻜﺗ و ﺎﻫ ﺎﻬ
ﻲﻤﻧ هﺪﻨﺴﺑ دﺮﻛ
.
،مﺎﺷ هﺮﺻﺎﺤﻣ مﺎﮕﻨﻫ وا ﻒﺳﺄﺗ زاﺮﺑا ﺎﺑ
ﺪـﻳﺰﻳ و ﻪﻳوﺎﻌﻣ ﺎﺑ مﺎﺷ ﻲﻟﺎﻫا ﻲﻫاﺮﻤﻫ زا و
ﺮﺒﻣﺎﻴﭘ ناﺪﻧﺎﺧ ﺮﺑ ﻢﺘﺳ ﻦﺘﺷاد اور
، ﻪـﺑ ﺪـﻧواﺪﺧ ﻪـﻛ ﺪـﻧاﻮﺧ ﻲﻧﺎﻤﺳآ ﻲﻳﻼﺑ ار دﻮﺧ
هدﺎﺘﺳﺮﻓ وﺮﻓ نﺎﻧآ ﺮﺑ ،مﺎﺷ مدﺮﻣ ﺖﺑﻮﻘﻋ ﺖﻬﺟ
ﺖﺳا ) زا ﻲﻫﺎـﮔآ ياﺮـﺑ يو نﺎﻨﺨـﺳ
ﻚﻧ : ﻲﻣﺎﺷ ﻪﻣﺎﻧﺮﻔﻇ ، ص ، 236 .(
ﻦﻳا ﻲﻟﺎﺣ رد ﺖﺳا
ﻪﻛ ﻦﻳا زا ﺮﻴﻏ ار ﻖﺸﻣد ﺎﺑ وا ﻲﻨﻤﺷد ﻞﻴﻟد ﻮﺨﻳوﻼﻛ
ﻲﻣ ﺖﺴﻧاد . ﺗ ،ﺖﺳا ﻪﺘﻔﮔ وا ﺖﺒﺴﻧ رﻮﻤﻴ
ﻪﻨﻴﻛ ﻖﺸﻣد مدﺮﻣ ﻪﺑ
؛ﺖﺷاد ﻖﻴﻤﻋ يا نﻮﭼ
دﺎﺘﺳﺮﻓ ﻪﻜﻠﺑ ،هدز زﺎﺑﺮﺳ جاﺮﺧ نداد زا ﺎﻬﻨﺗ ﻪﻧ ﺎﻬﻧآ ة
ﻪﺘﺷاد ﻪﮕﻧ نﺎﮔوﺮﮔ ار رﻮﻤﻴﺗ
ﺪﻨﻧاﻮﺘﺑ ﺎﺗ ﺪﻧدﻮﺑ ﺪﻧﺮﻴﮕﺑ ﻲﻬﺟو وا زا ،ﻖﻳﺮﻃ ﻦﻳا زا
) ﻮﺨﻳوﻼﻛ 1384
: 35 مﺎﮕﻨﻫ ﻪﺑ (.
ﺐﻠﺣ فﺮﺼﺗ نﺎﻤﻟﺎﻋ ﺰﻴﻧ
ﻊﻤﺟ ار ﺮﻬﺷ نآ ﺮﻛ
و د ﺎﻧآ زا رد ن رﺎﺑ ة ﻘﺣ ﻲﻠﻋ ﺖﻴﻧﺎ )
ع (
ﻦﻴﺴﺣ و ﻪﻳوﺎﻌﻣ ﻞﺑﺎﻘﻣ رد )
ع ( دﻮﻤﻧ ﺶﺳﺮﭘ ﺪﻳﺰﻳ ﺮﺑاﺮﺑ رد .
ﺖﻳﺎﻤﺣ ﻲﺘﻗو آ
ار نﺎﻧ
زا و ﻪﻳوﺎﻌﻣ ﺪﻳﺰﻳ
ﺪﻳد و ﻪﻛ ﺪﻴﻨﺷ نﺎﻧآ زا
» ﻤﻫ ﺔ هدﻮﺑ ﺪﻬﺘﺠﻣ نﺎﻧآ ﺪﻧا
« ﺖﺨﺳ ،
ﺖﻔﮔ و ﺖﻔﺷآﺮﺑ :
» دﻮﺑ ﻖﺳﺎﻓ ﺪﻳﺰﻳ و ﻢﻟﺎﻇ ﻪﻳوﺎﻌﻣ و ﻖﺣ ﺮﺑ ﻲﻠﻋ .
ﺐﻠﺣ مدﺮﻣ ﺎﻤﺷ
يوﺮﻴﭘ ﺰﻴﻧ ﻞﻫا
ﻳ نﺎﻧآ و ﺪﻳدﺮﻛ ﻖﺸﻣد ﻦﻴﺴﺣ مﺎﻣا نﺎﮔﺪﻨﺸﻛ و يﺪﻳﺰ
ــ
ﻪﻴﻠﻋ مﻼﺴﻟا ــ ﺪﻨﺘﺴﻫ « ) يﺮﺻﺎﻧ 1383 : 88 ﻦﻳا ﺮﺑ هوﻼﻋ (.
، ﺐﻠﺟ ياﺮﺑ وا
ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺖﻴﻟﻮﺒﻘﻣ ﺐﺴﻛ و ﻪﻌﻴﺷ ﻪﻌﻣﺎﺟ يﺮﺜﻛاﺪﺣ مﺎﻣا ﺪﻗﺮﻣ ترﺎﻳز ﻪﺑ
و ﺎﺿر
ﻲﻠﻋ ﻦﻴﻨﻣﺆﻤﻟاﺮﻴﻣا )
ع (
؛ﺖﻓر زا ار يﻮﻠﻋ دﺎﺘﻔﻫ و ﺪﻴﺸﺨﺑ ناواﺮﻓ لﺎﻣ نﺎﻳﻮﻠﻋ ﻪﺑ
ﺎﻧآ و ﺪﻴﻧﺎﻫر نﺎﻜﺑزوا ترﺎﺳا ﻪﻛ ،ﺮﺘﺧد راﺰﻫ ﺮﺑ ار ن
،ﺪﻧدﻮﺑ نﺎﻧآ ترﺎﺳا رد
داد ﺖﻴﺤﺟرا )
ﻲﺒﻴﺷ 1387 : 162 (.
ﺎﻌﺷ زا دﻮﺧ تﺎﺒﺗﺎﻜﻣ رد ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ وا ﻳ
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﻲﻌﻴﺷ ﺮ دﺮﻛ
. ﻪﻣﺎﻧ رد ﻪﻛ يا
نآ ،ﻪﺘﺷﻮﻧ ﺮﻳﻼﺟ ﺪﻤﺣا و ﻒﺳﻮﻳاﺮﻗ صﻮﺼﺧ رد ﺪﻳﺰﻳﺎﺑ مرﺪﻠﻳا نﺎﻄﻠﺳ ياﺮﺑ ﺎﺑ ار
هدﺮﻛ زﺎﻏآ ترﺎﺒﻋ ﻦﻳا
ﺖﺳا :
» ﺪﻤﺤﻟا و هﺪﺣو ﷲ ﻮﻠﺼﻟا
ة ﻣ ﻲﻠﻋ و هﺪﻌﺑ ﻲﺒﻧﻻ ﻦ
ﻦﻴﻌﻤﺟﻻا ﻪﻟآ ﻲﻠﻋ «
) ﻲﻳاﻮﻧ 1370 : 91 ﻲﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ (.
ﺳر ﺪ ﻊﻴﺸﺗ ﻪﺑ ﺮﻫﺎﻈﺗ ﻪﻛ ﻦﻳا رد
ﺖﺳا يﺪﻤﻌﺗ ﻪﻣﺎﻧ ﻲﻧﺎﺒﻴﺘﺸﭘ ﻪﺑ وا و
زور و هدﺮﺘﺴﮔ ذﻮﻔﻧ زا ﻪﻌﻴﺷ نوﺰﻓا
ﻞﺑﺎﻘﻣ رد
ﺮﺼﻣ ﺐﺼﻌﺘﻣ و ﻲﻨﺳ ﺖﻣﻮﻜﺣ ﻲﻣ هﺮﻬﺑ ﻲﻌﻴﺷ تارﺎﺒﻋ زا
ﺖﻓﺮﮔ .
ﻂﻘﻓ وا ﺎﻣا ﻪﻌﻴﺷ زا
يراﺪﺒﻧﺎﺟ ﻲﻤﻧ
ﻪﻜﻠﺑ ،دﺮﻛ د
ﺖﻳﺎﻋر ياﺮﺑ و مزﻻ ﻊﻗاﻮﻣ ر
نﻮﺌﺷ ر ﻲﺒﻫﺬﻣ
،ﻲﻨﺳ يﺎﻳﺎﻋ يﺎﻔﻠﺧ ﻦﻴﺸﻧﺎﺟ ار دﻮﺧ
و مﻼﺳا ﻲﻣﺎﺣ و ﻦﻳﺪﺷار
ﻲﻣ ﺐﻘﻟ ﺖﻨﺳ نﺎﺒﻬﮕﻧ داد
) ﻲﺗرﻮﻣا 1379 : 6 / 298 ﻪﺑ ﻪﻛ ار نﺎﻴﻌﻴﺷ زا ﺲﻛﺮﻫ و (
ﻲﻣ ﻦﻴﻫﻮﺗ ﻪﺑﺎﺤﺻ ﻲﻣ ﺮﻔﻴﻛ ﺖﺨﺳ ،دﺮﻛ
داد . ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ نارﺪﻧزﺎﻣ رد
ﺐﺒﺳ ﻪﺑ ﻞﺘﻗ
ﻲﻣﺎﻋ
» ﺪﻴﻘﻋﺪﺑ ﻲﺗ ﻲﺸﻴﻛﺪﺑ و
«
؛دﺮﻛ مﺎﻋ ﻞﺘﻗ ﻲﻟﺎﺣرد
ﺰﻴﮕﻧا ﻪﻛ ة ندروآ ﮓﻨﭼ ﻪﺑ وا
ارﺪﻧزﺎﻣ دﻮﺑ نآ ﻲﻌﻴﺷ نﺎﻧاﺮﻤﻜﺣ ﺖﻣوﺎﻘﻣ و ن )
ﺪﻧاﻮﺧﺮﻴﻣ ﻪﺿور ،
ج ، 6 ص ، 4784 (.
ﺪﻨﻫدﺮﻔﻴﻛ ﻪﻜﻠﺑ ،نﻻﻮﻐﻣ ثراو ﺎﻬﻨﺗ ﻪﻧ ار دﻮﺧ وا ﻲﻣ ﻦﻳد رد يرﺎﻜﻬﺒﺗ ة
ﺖﺴﻧاد
) ﺪﻟﻮﺗرﺎﺑ 1386 : 45 (.
ﻲﻣ ﻪﻧﻮﮕﭼ ،ﺖﻨﺳ ﺐﻫﺬﻣ ﻪﺑ يﺪﻨﺒﻳﺎﭘ ﻦﻴﻨﭼ ﻮﺗ
ار وا ﺖﺴﻧا ﺪﺣ ﻦﻳا ﺎﺗ
ﻊﻴﺸﺗ ﻪﺑ
بﺮﻏ ﺢﺘﻓ هار و دﺮﻛ وا ﻪﺑ نﺎﺳاﺮﺧ ﺢﺘﻓ رد ﻪﻌﻴﺷ ﻪﻛ ﻲﺗﺎﻣﺪﺧ ًﺎﻤﻠﺴﻣ ؟ﺪﻨﻛ ﻚﻳدﺰﻧ ﻚﻳ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ،ﺪﻳﺆﻣ ﻲﻠﻋ ﻪﺟاﻮﺧ تﺪﻋﺎﺴﻣ و شزﺎﺳ و ﺖﺧﺎﺳ راﻮﻤﻫ وا ياﺮﺑ ار وا ﺮﻈﻧ رد ،نﺎﻴﻌﻴﺷ ،نآ زا ﺲﭘ ﻪﻛ دﻮﺑ ﺮﺛﺆﻣ وا تﺎﺣﻮﺘﻓ رد نﺎﻨﭼ ،ﻲﻌﻴﺷ ناﺮﻤﻜﺣ ﺖﺷﻮﻧﺮﺳ و ﻢﻬﻣ رﺎﻴﺴﺑ
؛ﺪﻧﺪﺷ ﻊﻗاو زﺎﺳ ﺎﺑ ار نﺎﻴﻣﺎﺷ مﺎﻋ ﻞﺘﻗ ﺐﺒﺳ ﻦﻴﻤﻫ ﻪﺑ
ﻪﻤﻃﺎﻓ ﺪﻧزﺮﻓ ﻲﻫاﻮﺨﻧﻮﺧ )
س ( دز ﺪﻧﻮﻴﭘ .
وا ﻪﺑ ﺪﻴﻔﺳ ﻲﻤﭼﺮﭘ ،ﺪﻧدﻮﺑ دﻮﺧ ﻲﺒﻫﺬﻣ و ﻲﺳﺎﻴﺳ قﻮﻔﺗ لﺎﺒﻧد ﻪﺑ ﻪﻛ ﺰﻴﻧ نﺎﻴﻌﻴﺷ ﺪﻧداد ﻪﻳﺪﻫ .
ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ قاﺮﻋ تادﺎﺳ زا ﻲﻫوﺮﮔ ﻂﺳﻮﺗ ماﺪﻗا ﻦﻳا .
ﻲﺒﻴﺷ
) 1387 : 159 ﻲﻣ هرﺎﺑ ﻦﻳا رد( ﺪﺴﻳﻮﻧ
: ﺋر آ ﺲﻴ ﻲﻠﻋ ﻪﻛ ﺖﻔﮔ نﺎﻧ )
ع ( وا باﻮﺧ ﻪﺑ
ﺪﻫد رﻮﻤﻴﺗ ﻪﺑ ار ﻢﭼﺮﭘ ﻦﻳا ﻪﻛ ﺖﺳا ﻪﺘﺳاﻮﺧ وا زا و هﺪﻣآ .
وا
، ﻲﻣ ﻲﻌﺳ ،ﺖﺳاﺮﻓ مﺎﻤﺗ ﺎﺑ ﺘﻴﻓﺮﻇ مﺎﻤﺗ زا دﺮﻛ
ﺎﻬ ﻲﻳﺎﺸﮕﻧﺎﻬﺟ يﺎﺘﺳار رد
ﺶﻳﻮﺧ ﺖﻠﻋ ﻦﻴﻤﻫ ﻪﺑ و دﺮﻴﮔ هﺮﻬﺑ
، ﺐﺼﻧ ار ﻲﻓاﻮﺧ ﺮﻜﺑﻮﺑا شرﺎﻔﺳ ﺶﻳﻮﺧ ﻦﻴﻌﻟا
ﻲﻤﻧ ﻲﺘﻟود و رﻮﺸﻛ ﭻﻴﻫ ﺐﻴﺼﻧ ﺖﻴﻨﻣا ﻪﻛ ﺖﺧﺎﺳ دﻮﺷ
، ﺎﺳ و ﺎﻤﻠﻋ ﻪﻜﻧآ ﺮﮕﻣ تاد
ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﺪﻣآ و ﺖﻓر نآ رد )
نﺎﻤﻫ : 160 ﻦﺑا زا ار هﺪﻴﻘﻋ ﻦﻳا ﻞﺻا ﻲﺒﻴﺷ (.
ﻲﻣ ﻲﺑﺮﻋ شوﺪﻤﻫ ار نﺎﻳﻮﻠﻋ ﻪﻛ ﺪﻧاد
» هدﺮﻤﺷ ﻲﻬﻟا ﺖﻤﺼﻋ
« ﻞﻤﺤﺗ ﻪﺑ ار مدﺮﻣ و
ﻲﻣ ﻪﻴﺻﻮﺗ نﺎﻧآ رازآ ﺖﺳا هدﺮﻛ
. يﻼﺑ ﺐﺟﻮﺘﺴﻣ ار نﺎﺸﻳا ﻖﺣ رد ﻲﻫﺎﺗﻮﻛ وا
ﺖﺳا ﻪﺘﺴﻧاد ﻲﻧﺎﻤﺳآ )
ﻚﻧ : ﻫ نﺎﻤ : 160 ـ 162 سﺮﺗ ﻢﻫ ،ﻪﺸﻳﺪﻧا ﻚﻳ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻦﻳا (.
هدﺎﺳ ﻦﻫذ رد ﻪﻛ ﺖﺷاد دﻮﺧ ﺎﺑ ار ﻲﺋاروﺎﻣ ﻞﻣاﻮﻋ زا ار ﻢﻴﺑ ﻦﻳا ،نﺎﻛﺮﺗ ﺶﻳﺪﻧا
ﻲﻣ ﺪﻳﺪﭘ نﻮﭼ ﻲﺘﺑﻮﻘﻋ ،نﺎﻴﻌﻴﺷ و تادﺎﺳ ندﺮﻜﻧ ﻢﻳﺮﻜﺗ ترﻮﺻ رد ﻪﻛ دروآ
ﺴﻜﺷ و ؛ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ هاﺮﻤﻫ نﺎﻧآ ﺎﺑ ،ﻲﻣﺎﻈﻧ ﺖ هﺮﻬﺑ ياﺮﺑ ﻢﻫ
ادﺮﺑ ﺪﻌﺑ رد ﻲﺳﺎﻴﺳ ير
ﻲﻠﺧاد ارﺎﻛ ﻲﺟرﺎﺧ و ﻲﻳ
؛ﺖﺷاد رﺎﻴﺴﺑ نﺎﻨﭼ
ﺖﺴﺟ دﻮﺳ ،نآ زا ﺰﻴﻧ رﻮﻤﻴﺗ ﻪﻛ .
رد
ﺢﻄﺳ رد شﺮﺘﺴﮔ و نﺪﺷ ﻪﻧﺎﻴﻣﺎﻋ ﺖﻤﺳ ﻪﺑ ﻊﻴﺸﺗ ﻪﻛ ﻲﻧارود رد ،ﻲﻠﺧاد ﺪﻌﺑ هدﻮﺗ ﻲﻣ ﺶﻴﭘ فﻮﺼﺗ ﺎﺑ مﺎﮕﻤﻫ ،ﺎﻫ ﺎﺨﺗا ،ﺖﻓر
ﻪﻣﺎﻋ ﻲﺒﻫﺬﻣ يﺎﻬﺘﺳﺎﻴﺳ ذ ﻲﻌﻴﺷ ﺪﻨﺴﭘ
ﻲﻣ ار نﺎﻳﻮﻠﻋ ﺐﻧﺎﺟ زا ﻲﺷرﻮﺷ ﻪﻧﻮﮔﺮﻫ لﺎﻤﺘﺣا ﺖﺴﻧاﻮﺗ ﺪﻨﻛ ﻲﻔﺘﻨﻣ
ﺖﻴﻟﻮﺒﻘﻣ و
ﺪﻳﺎﻤﻧ ﻦﻴﻤﻀﺗ ار رﻮﻤﻴﺗ ﺖﻣﻮﻜﺣ .
نﺎﻳﺮﺼﻣ ،دﺮﻜﻳور ﻦﻳا ،ﻲﺟرﺎﺧ ﺪﻌﺑ رد و
ﻲﻧﺎﻤﺜﻋ ﺖﻣﻮﻜﺣ ﻲﺒﻫﺬﻣ ﺖﻬﺟ زا ار
ﻲﻣ حﻼﺳ ﻊﻠﺧ دﺮﻛ
.
رﻮﻤﻴﺗ نﺎﻣز مﺎﻣا ﻲﻨﻌﻳ ،ﻲﻌﻗاو ﻲﺟﺎﻧ رﻮﻬﻇ ﺮﻄﺧ هراﻮﻤﻫ ار
ﺸﻳﺪﻧا رد ﻪﻛ ﺔ
،دﻮﺑ ﺮﺘﺘﺴﻣ ،ﻲﻌﻴﺷ ﺖﺷاد ﺮﻈﻧ رد
ﻲﻣ يرادﺮﺑ هﺮﻬﺑ نآ زا و دﺮﻛ
) يواﺰﻣ 1388 :
309 ار يو ﻪﻛ ﺖﻓر ﺶﻴﭘ ﺎﺠﻧآ ﺎﺗ و( ﻲﻣ ﻲﻀﻓار
ﺪﻧﺪﻴﻣﺎﻧ ) نﺎﻤﻫ : 143 (.
ار يرﻮﺼﺗ زا رﻮﻤﻴﺗ ﻪﻛ
ﺖﻴﺼﺨﺷ ﻲﺒﻫﺬﻣ
هﺮﻃﺎﺧ رد دﻮﺧ يﺎﺟﺮﺑ ﺎﻫ
،ﺖﺷاﺬﮔ
ﺘﻔﮔ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺪﻳدﺮﮔ ﻚﻴﺗﺎﻣﺰﻳرﺎﻛ نﺎﻨﭼ ﺔ
ﻦﺑا هﺎﺸﺑﺮﻋ ﻲﮔﺪﻧز)
...
ص ، 322 ﻜﺸﻟ ( و نﺎﻳﺮ
ﻲﻣ رﺬﻧ وا ياﺮﺑ ،تﻼﻜﺸﻣ ﺎﺑ درﻮﺧﺮﺑ مﺎﮕﻨﻫ ،ﺶﻧﺎﻜﻳدﺰﻧ ﺪﻧدﺮﻛ
. ﻲﺒﻫﺬﻣ يﺎﻬﺘﺳﺎﻴﺳ
ﺪﻳدﺮﮔ ﻞﻘﺘﻨﻣ ﺶﻧﺎﻨﻴﺸﻧﺎﺟ ﻪﺑ يو گﺮﻣ زا ﺲﭘ رﻮﻤﻴﺗ .
.2 .1 رﻮﻤﻴﺗ نﺎﻨﻴﺸﻧﺎﺟ ﻲﻠﻋ ﻢﺘﺸﻫ مﺎﻣا ﺮﻬﻄﻣ ﺪﻗﺮﻣ ترﺎﻳز ﻲﺳﻮﻣ ﻦﺑ
ﺎﺿﺮﻟا ) ع ( ﻲﺳﺎﻴﺳ تﺎﻴﺣ رد ﺖـﻣﻮﻜﺣ
دﻮﺑ ﻢﻬﻣ رﺎﻴﺴﺑ نﺎﻳرﻮﻤﻴﺗ .
ﻪﻛ اﺮﭼ رد ﺪﻬﺸﻣ ﺮﻬﺷ يﺮﺠﻫ ﻢﻬﻧ نﺮﻗ
) ﻢﻫدﺰﻧﺎﭘ يدﻼﻴـﻣ
(
،نﺎـﺳاﺮﺧ قﺮـﺷ رد ﻲﻠـﺻا ﺰـﻛﺮﻣ ناﻮـﻨﻋ ﻪﺑ و رادرﻮﺧﺮﺑ ﻲﻳﻻاو ﻲﺒﻫﺬﻣ ﺖﻴﻤﻫا زا
حﺮﻄﻣ هﺪﺷ دﻮﺑ ) ﺖﻫﺮﻓ 2002 : 58 ناراﺪﺘﺳود و نﺎﻴﻌﻴﺷ نﺎﻴﻣ ﻪﻛ ﻲﺳﺪﻘﺗ ظﺎﺤﻟ ﻪﺑ و(
هﺮﻬﺑ درﻮﻣ ،ﺖﺷاد ﺖﻨﺳ ﻞﻫا زا ﻪﻤﺋا ﻲﻣ راﺮﻗ مﺎﻜﺣ ﻲﺳﺎﻴﺳ يرادﺮﺑ
ﺖـﻓﺮﮔ . ترﺎـﻳز
ﻪﺑ ،ﻲﻌﻴﺷ نﺎﻜﻣ ﻦﻳا ﻲﻣ ﻲﺳﺎﻴﺳ ﺖﻴﻟﻮﺒﻘﻣ ،يرﻮﻤﻴﺗ مﺎﻜﺣ
ار نﺎـﻧآ ترﺪـﻗ و ﺪﻴـﺸﺨﺑ
ﻲﻣ ﻪﺟﻮﻣ ﺖﺧﺎﺳ
ﻞﻬﺳ ار ﺎﻳﺎﻋر ﺮﺑ ﺖﻣﻮﻜﺣ و ﻲﻣ ﺮﺗ
دﺮﻛ .
ﻗ ترﺎﻳز ﻪﺑ تﺎﻌﻓد ﻪﺑ خﺮﻫﺎﺷ ،يرﻮﻤﻴﺗ ناﺮﻴﻣا نﺎﻴﻣ رد نﺎﻴﻌﻴـﺷ ﻢﺘـﺸﻫ مﺎﻣا ﺮﺒ
ﺎﺠﻧآ رد و ﺖﻓر ﻴﺴﺑ تﻼﺻ
ﺪﻴﺸﺨﺑ ناﺪﻨﻣزﺎﻴﻧ و ناروﺎﺠﻣ ﻪﺑ رﺎ )
نﺎﻤﻫ : 34 ـ 53 وا (.
ﻼﻋا ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ م
ﺪﻨﻧادﺮﮔﺮﺑ ﻪﻛ ﺖﺷاد ة
ﻪﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﺖﻓﻼﺧ و ﺖﻌﻳﺮﺷ ﺖﻤﻈﻋ ـﺗ
ﺪ ﺞﻳر
ﻲﺘﺳود يﻮﻠﻋ ﻲﻋﻮﻧ ﻪﺑ بﺎﺴﺣ و هﺪﻴﺠﻨﺳ
هﺪﺷ ﺪﺷ لﺪﺒﻣ
ﺖـﻣﺎﻣا ﺲﭙـﺳ و ﻲـﻳاﺮﮔ
يﻮﻠﻋ ﺑ ار ﻪ دروآ دﻮﺟو دﻮﺑ ﻪﺘﺨﻴﻣآ ﺰﻴﻧ فﻮﺼﺗ ﺎﺑ ﻪﻛ
) ﻲﺗرﻮﻣا 1379 : 6 / 299 (.
وﺮﺑا ﻆﻓﺎﺣ ﺪﺑز)
ة ج ، 4 ص ، 868 ﺰﻴﻧ ( ﺎﻳ نﺎﻜﻣ ﻦﻳا زا ﺮﻘﻨﺴﻳﺎﺑ ترﺎﻳز زا هدﺮﻛ د
رد ﺪﻧاﻮﺧﺮﻴﻣ و ﺿور
ﺔ ﺎﻔﺼﻟا
) ج 6 ص ، 5552 ﻦﺨﺳ ﺮﺑﺎﺑ ﻢﺳﺎﻘﻟاﻮﺑا ازﺮﻴﻣ ترﺎﻳز زا(
ﻪﺘﻔﮔ . ﺑﻮﺗ زا ،ﻪﻣادا رد وا ﻢﻫ ﺔ
ﺖﺳا هدﺮﻛ دﺎﻳ نﺎﻜﻣ نآ رد وا ﺮﻤﺧ بﺮﺷ .
ﺲـﭘ ﺎﻣا
ﻫﺎﺗﻮﻛ تﺪﻣ زا ﻲﮔراﻮﺨﻴﻣ مﺰﺑ هرﺎﺑود ،ﻲ
ﺮﺘﺴﮔ د . رد ،ﺐﻫﺬـﻣ فﻼـﺧ تدﺎـﻋ ﻦـﻳا
زا نﺎﺸﻧ ﻪﻛ دﻮﺑ ﻊﻳﺎﺷ نﺎﻧاﺮﻤﻜﺣ مﺎﻤﺗ نﺎﻴﻣ ﺖﺷاد نﺎﻧآ ﻲﺒﻫﺬﻣ دﺎﻘﺘﻋا ﻖﻤﻋ ﻦﺘﺷاﺪﻧ
و ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﻦﻳا ﺪﻫد
ﻦـﻳا ﻲـﺳﺎﻴﺳ ﻊﻓﺎـﻨﻣ ﻪﻛ ﻲﻨﻤـﺷد زا ﺮـﺘﻬﺑ ﻲﺒﻫﺬـﻣ تاﺮﻫﺎـﻈﺗ
ﺖﺳا ﺐﺼﻌﺘﻣ نﺎﻴﻨﺳ ﻲﻟﺎﻤﺘﺣا .
اﺮﻘﻳﺎﺑ ﻦﻴﺴﺣ نﺎﻄﻠﺳ ،رﻮﻤﻴﺗ نﺎﻨﻴﺸﻧﺎﺟ ﺮﮕﻳد زا )
873 ـ 911 ق / 1468 ـ 1505 م (
ﻪﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺖﺳا رﻮﻬﺸﻣ ﻲﺒﻫﺬﻣ ياراﺪﻣ
. يﺎﻬﺸﻳاﺮﮔ ﺠﻴﺘﻧ ،ﻊﻴﺸﺗ ﻪﺑ يو
ﺔ نﺎﺳآ ﮔ يﺮﻴ
دﻮﺑ يو ﻲﺒﻫﺬﻣ .
ا ﻲﺧﺮﺑ ﺎﻣا وﺮﻤﻠﻗ رد ار ﻊﻴﺸﺗ ﺖﺷاد ﺪﺼﻗ يو ﻪﻛ ﺪﻧﺪﻘﺘﻌﻣ نﺎﺧرﻮﻣ ز
ﺪﺸﺨﺑ ﺖﻴﻤﺳر دﻮﺧ
، ﺮﻴﻣا ﻲﻟو ﺮﻴﺸﻴﻠﻋ
ﺪﺷ ﻊﻧﺎﻣ ﻲﻳاﻮﻧ .
ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ وا ﻲﻣ
ﺖﺳاﻮﺧ
ﻪﻜﺳ ﻪﻜﺳ ﺎﺑ ﻞﻣﺎﻛ رﻮﻃ ﻪﺑ ار ﻲﻌﻴﺷ يﺎﻫ ﻠﺧ ﻪﺳ مﺎﻧ ﻪﺑ ﻲﻳﺎﻫ
ﺪﻨﻛ ﻦﻳﺰﮕﻳﺎﺟ ﻪﻔﻴ ،
ﺲﭘ ﺎﻣا
ﺪﻳدﺮﮔ فﺮﺼﻨﻣ ﻲﻣﺎﺟ ﺎﺑ ترﻮﺸﻣ زا .
) ﻲﻧﺎﻫﺮﻓ ﺮﻔﻨﻣ د 1382 : 154 لﺎﺣ ﻦﻳا ﺎﺑ (.
ﻪﻜﺳ ﻪﻛ دراد دﻮﺟو اﺮﻘﻳﺎﺑ ﻦﻴﺴﺣ نﺎﻄﻠﺳ زا ﻲﻳﺎﻫ
» ﻲﻠﻋ ﷲا ﻲﻟو « رﺎﻨﻛ رد
» ﺪﻤﺤﻣ
ﷲا لﻮﺳر «
هﺪﻣآ ﺖﺳا . تارﺎﺒﻋ ﻦﻴﻤﻫ ﻪﻜﺳ رد
ﺪﻴﻌﺳﻮﺑا نارود زا ﻲﻳﺎﻫ )
863 ـ 873 ق /
1458 ـ 1468 م ( دراد دﻮﺟو ﺰﻴﻧ )
ﻚﻧ : ﻲﻳﺎﺒﻃﺎﺒﻃ ﻲﺑاﺮﺗ 1355
: 15 و 17 (.
ﻲﻣﺎﻈﻧ ﻲﻣ يزﺮﺧﺎﺑ ﮔ
ﺪﻳﻮ : ﻦﻳا زا ﺎﻤﻠﻋ زا ﻲﺧﺮﺑ اﺮﻘﻳﺎﺑ ﻦﻴﺴﺣ ﺖﻨﻄﻠﺳ مﺎﮕﻨﻫ
لﺎﺠﻣ دﺮﻛ هدﺎﻔﺘﺳا ءﻮﺳ ﺎﻔﻠﺧ مﺎﻧ ندﺮﺑ زا ،ﺮﺑﺎﻨﻣ رد و ﺪﻧ
ﻤﺋا مﺎﻧ و ﺪﻧﺪﻳزرو عﺎﻨﺘﻣا ﺔ
ﺮﻛذ ار ﻪﻌﻴﺷ ﺪﻧدﺮﻛ
. ﺐﺟﻮﻣ ار هﻮﻴﺷ نآ ﻪﻛ نﺎﻄﻠﺳ ﻪﺑ ﻦﻨﺴﺗ ﻞﻫا يﺎﻤﻠﻋ ﺖﻳﺎﻜﺷ ﺎﺑ
،ﺪﻨﺘﺷاد نآ ﺮﺑ ار يو ،ﺪﻧدﻮﺑ ﻪﺘﺴﻧاد ﻲﻣﺎﻧﺪﺑ د رﻮﺘﺳد
ﻫ ﻪﻛ ﺪ ﺒﻄﺧ ﻮﻴﺷ ﻪﺑ ﻪ ﻞﺒﻗ ة
دﺮﮔزﺎﺑ د ) ﻲﻣﺎﻈﻧ يزﺮﺧﺎﺑ تﺎﻣﺎﻘﻣ ،
ص ، 148 .( ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻦﻳا يﺎﻫ ﺎﻬﻧﺎﻳﺮﺟ ﻪﻧﻮﮔ
ﺮﻣا رد ،
ﺒﻄﺧ نﺪﻧاﻮﺧ رﻮﻤﻴﺗ ناﺪﻧزﺮﻓ ﺖﻣﻮﻜﺣ نارود رد ،ﻪ
داد خر ﺎﻫرﺎﺑ )
ﻚﻧ نﺎﻤﻫ : ص ،
149 رﺎﻛ ﻦﻳا ﻪﻛ ﺪﻧﺪﻘﺘﻌﻣ نﺎﺧرﻮﻣ زا ﻲﺧﺮﺑ (.
هدﻮﺑ نﺎﻄﻠﺳ ﺖﺳاﻮﺧ ﺖﻬﺟ رد
ا ﺖﺳ
) ﻮﻠﻣور ﻦﺴﺣا ، ﺦﻳراﻮﺘﻟا ج ، 2 ص ، 716 ؛ ﻲﺗرﻮﻣا 1379 : 6 / 299 رد ار ﻞﻤﻋ ﻦﻳا نﺎﻧآ (.
ﻲﻣ ﻲﺑﺎﻳزرا نﺎﻄﻠﺳ راﺪﺘﻗا دﺮﺒﺸﻴﭘ يﺎﺘﺳار ﺪﻨﻨﻛ
. ) ﺎﺠﻧﺎﻤﻫ ﺪﻳﺆﻣ ﻪﻛ يﺮﮕﻳد داﺪﺧر (.
ﻲﻠﻋ مﺎﻧ ﺎﺑ يﺮﺒﻗ ﻒﺸﻛ ،ﺖﺳا ﺮﻈﻧ ﻦﻳا )
ع ( ﺖﻳﺎﻨﻋ و ناﺮﻴﺧ ﻪﺟاﻮﺧ يﺎﺘﺳور رد
ﻠﺳ نﺎﻜﻣ نآ ﻪﺑ اﺮﻘﻳﺎﺑ نﺎﻄ ﺖﺳا نآ
. ،ﺪﺷ ﺮﺸﺘﻨﻣ تﺎﻳﻻو رد ﺮﺒﺧ ﻦﻳا ﻪﻛ ﻲﻣﺎﮕﻨﻫ
ﺑ ﺎﻴﺴ ﻧآ ﻪﺑ ﺎﻔﺷ ﻦﺘﻓﺎﻳ ياﺮﺑ مدﺮﻣ زا ير ﻪﻌﺟاﺮﻣ ﺎﺠ
ﺪﻧدﺮﻛ . ﺰﻴﻧ نﺎﻄﻠﺳ يدﺎﻳز هوﺮﮔ ﺎﺑ
ﻜﺸﻟ و اﺮﻣا زا دروآ ﺎﺟ ﻪﺑ صﻼﺧا و ﺖﻓر نﺎﻜﻣ نآ ﻪﺑ نﺎﻳﺮ
. ﻪﻌﻘﺑ و ﺖﺧﺎﺳ نآ ﺮﺑ يا
ﻗو ﺎﺠﻧآ رد يﺮﻬﻧ دﺮﻛ ﻒ
) ﻮﻠﻣور ﻦﺴﺣا ،
،ﺦﻳراﻮﺘﻟا ج
2 ص ، 838 ﻪﺘﺒﻟا (.
داﺪﺧر ﻦﻳا
هزﺎﺗ يا دﻮﺒﻧ
؛ ﻲﻳﺎﻫﺎﻋدا ﻪﻌﻓد ﻦﻳﺪﻨﭼ زا نﺎﺸﻧ ﻪﻛ دﻮﺑ هﺪﺷ صﻮﺼﺧ ﻦﻳا رد ﻦﻴﻏورد
ﻲﻠﻋ ﻪﺑ ﻪﻄﺧ ﻦﻳا ﻪﻗﻼﻋ )
ع ( ﺖﺳا هدﻮﺑ .
اﺮﻘﻳﺎﺑ ﻦﻴﺴﺣ نﺎﻄﻠﺳ اراﺪﻣ ﻲﻫﺎﮔﺪﻳد ﺰﻴﻧ نﺎﮕﻳﺎﺴﻤﻫ ﺎﺑ دﻮﺧ ﻲﺳﺎﻴﺳ ﻂﺑاور رد
ﻲﻳ
؛ﺖﺷاد نﺎﻨﭼ ار ﺶﺨﺑرﻮﻧ ﻢﺳﺎﻗ هﺎﺷ ﻪﻛ ــ دﻮﺑ ﻪﻌﻴﺷ و ﻪﻴﺸﺨﺑرﻮﻧ ﻪﻗﺮﻓ زا ﻪﻛ ــ
ﻪﺑ
قآ بﻮﻘﻌﻳ رﺎﺑرد ﻪﺑ ﺮﻴﻔﺳ ناﻮﻨﻋ ﻓ ﻮﻠﻧﻮﻳﻮﻗ
دﺎﺘﺳﺮ ) دﺮﻔﻨﻣ ﻲﻧﺎﻫﺮﻓ 1382
: 153 ﻪﻛ (
ﻲﻣ دﺮﻛ هﺪﻫﺎﺸﻣ نآ رد ار ﻞﻫﺎﺴﺗ حور ناﻮﺗ
، رﺎﺑرد ﻪﺑ ﻲﻌﻴﺷ ﻚﻳ ماﺰﻋا ﻪﻛ اﺮﭼ
ﻲﻧاﺮﻤﻜﺣ ﻲﻨﺳ
ﻲﺑ يﺎﻳﻮﮔ ﺷﺮﮕﻧ ندﻮﺑ ﺖﻴﻤﻫا
ﺎﻬ هدﻮﺑ رﺎﺑرد ود ﺮﻫ رد ﻲﺒﻫﺬﻣ ي
ﺖﺳا .
ﻊﻴﺸﺗ ًﺎﻤﻠﺴﻣ دﻮﺑ ﻪﺘﺴﻧاﻮﺗ نارود ﻦﻳا رد
ﻌﻣﺎﺟ ﺮﺑ ﻲﺘﺣ ﻲﻘﻴﻤﻋ تاﺮﻴﺛﺄﺗ ﺔ
ﻦﻨﺴﺗ
دراﺬﮕﺑ نﺎﻨﭼ لﺎﻤﻛ ﻪﻛ ﻦﻴﺴﺣ ﻦﻳﺪﻟا
يراوﺰﺒﺳ ﻲﻘﻬﻴﺑ ﻲﻠﻋ ﻦﺑ
، ﻆﻋاو ﻪﺑ فوﺮﻌﻣ
ﻲﻔﺷﺎﻛ
، رﺎﺷا ﻪﺑ ﻪﻛ دﻮﺑ ﻲﻧﺎﻤﻟﺎﻋ زا ة
،اﺮﻘﻳﺎﺑ ﻦﻴﺴﺣ نﺎﻜﻳدﺰﻧ زا ﷲاﺪﺒﻋ ﻪﻟوﺪﻟاﺪﺷﺮﻣ
ﻢﻬﻣ ﻣ ياﺮﺑ ار بﺎﺘﻛ ﻦﻳﺮﺗ ﻦﻴﺴﺣ يراداﺰﻋ ﺲﻟﺎﺠ
) ع ( ﺖﺷﻮﻧ ) ﺖﻔﺻ ﻞﮔ 1381 :
136 ﻞﮔ ﺖﻔﺻ (.
) نﺎﻤﻫ : 137 ﻲﻣ ﻲﻔﺷﺎﻛ ﻆﻋاو زا ﻞﻘﻧ ﻪﺑ ( ﺪﻳﻮﮔ
: هﺪﻋ زا يا
ﻪﻤﻫ ،مﺮﺤﻣ نﺪﻴﺳراﺮﻓ ﺎﺑ ،ﺖﻴﺑ ﻞﻫا ناراﺪﺘﺳود ﺪﻳﺪﺠﺗ ار اﺪﻬﺷ ﺖﺒﻴﺼﻣ دﻮﺑدﺎﻳ ﻪﻟﺎﺳ
ﻲﻣ ﺑ و ﺪﻧدﺮﻛ ﻲﻣﺮﺑ ﺮﺒﻣﺎﻴﭘ ناﺪﻧزﺮﻓ يراداﺰﻋ ﻪ
ﺧ ﺪﻨﺘﺳﺎ . وا ﻪﻜﻨﻳا ﺎﺑ ،ﺖﻬﺟ ﻦﻴﻤﻫ ﻪﺑ
ﺮﻴﻣا و ﻲﻣﺎﺟ ﺐﻫﺬﻣ ﺮﺑ ﺮﻴﺸﻴﻠﻋ
ﻲﻳاﻮﻧ ﺪﺷ ﺐﻏار بﺎﺘﻛ ﻦﻳا ﻦﺘﺷﺎﮕﻧ ﻪﺑ ،دﻮﺑ
) نﺎﻳﺮﻔﻌﺟ : 1375 : 2 / 730 ﻴﻧ يﺪﻳدﺮﺗ (.
ار ﺶﻳﻮﺧ نﺎﻣز مدﺮﻣ زﺎﻴﻧ ﻲﻔﺷﺎﻛ ﺖﺴ
هدﻮﺑ ﻊﻴﺸﺗ ﺎﺑ مدﺮﻣ ﻲﺒﻠﻗ ﺪﻧﻮﻴﭘ زا نﺎﺸﻧ ﻦﻳا و دﻮﺑ هدﺮﻛ كرد
ﺖﺳا . لﺎﺒﻧد ﻪﺑ
نﺎﻧاﺮﻤﻜﺣ ،ﮓﻨﻫﺮﻓ ﻦﻳا نﺪﺷ ﺮﻴﮔاﺮﻓ ناﺮﻋﺎﺷ
ار ﻪﻴﺛﺮﻣ و ﺖﺒﻘﻨﻣ ﻪﺑ ﻲﻳاﺮﺳ
ﺖﻴﺑ ﻞﻫا
ﻲﻣ ﻖﻳﻮﺸﺗ ﺪﻧدﺮﻛ
ﻪﻛ يرﻮﻃ ﻪﺑ ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ زا ﻲﺧﺮﺑ ﻢﻋز ﻪﺑ
ﺎﻴﺑدا ﻢﺠﺣ ﻲﻳﺎﺛر ت
و ﻲﻳارﻮﺷﺎﻋ و ﻲﻠﻛ رﻮﻃ ﻪﺑ
ﺖﻴﺑ ﻞﻫا ﺖﻳرﻮﺤﻣ ﺎﺑ ﻲﻨﺳ ﻪﻠﺴﻠﺳ ﻦﻳا نﺎﻴﻣ رد
ﺐﻫﺬﻣ
ناواﺮﻓ ﺖﺳا ) يﺮﺻﺎﻧ 1383 : 88 رﺎﺘﻔﮔ و رادﺮﻛ رد نﺎﻳرﻮﻤﻴﺗ (.
دﻮﺧ ﺪﻴﻛﺄﺗ
ﻲﻣ راﺰﻋا ﻪﻛ ﺪﻧدﻮﻤﻧ ﺖﻴﺑ ﻞﻫا
) ع ( ﻦﺘﺴﻧاد ﺮﺗﺮﺑ و ناﺮﮕﻳد ﺮﺑ ﺮﺒﻣﺎﻴﭘ ناﺪﻧﺎﺧ
ﺖﻴﺑ و ﻊﻴﺸﺗ ﻪﺑ ﻲﻄﺑر و ﺖﺳا يراﺪﻨﻳد لﺰﻐﻟا ﻦﻨﺴﺗ
دراﺪﻧ . ﻦﻳا زا ﻣ رد ،ور ﺖﺒﻴﺼ
ﻪﻣزﻻ ار ﻦﺘﺷاد روﺮﺳ نﺎﻧآ يدﺎﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ و ندﻮﺑ نوﺰﺤﻣ ﺖﻟﺎﺳر نﺎﻣدود ﻲﻣ يراﺪﻨﻳد ﺪﻨﺘﺴﻧاد
) ﺎﺠﻧﺎﻤﻫ (.
نﺎﺳاﺮﺧ ﻲﻨﺳ مدﺮﻣ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﻌﻴﺷ ﺮﺋﺎﻌﺷ ﻪﺑ
، دﺎﺠﻳا ار ﻲﻨﻨﺴﺗ ،نﺎﻳﺮﻔﻌﺟ ﻢﻋز ﻪﺑ
ﺗ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ،نآ زا وا ﻪﻛ دﻮﺑ هدﺮﻛ هدزاود ﻦﻨﺴ
ﻲﻣ دﺎﻳ ﻲﻣﺎﻣا ﺪﻨﻛ
) نﺎﻳﺮﻔﻌﺟ 1375
:
2 / 729 ﺎﻨﺑ (.
،ﻦﻳاﺮﺑ و ﺐﻫاﺬﻣ ﻲﺘﺴﻳﺰﻤﻫ نﻮﻧﺎﻛ ﻪﺑ نﺎﺳاﺮﺧ ،ﺮﺼﻋ ﻦﻳا رد
ﻪﺸﻳﺪﻧا ﻲﻣﻼﺳا يﺎﻫ ﻋاﺰﻧ و هﺪﺷ لﺪﺒﻣ
ﺎﻬ دﻮﺑ هﺪﻴﺳر ﻦﻜﻤﻣ ﻞﻗاﺪﺣ ﻪﺑ ﻲﺒﻫﺬﻣ ي .
ﻲﺒﻫﺬﻣ ﺢﻣﺎﺴﺗ ﺎﺗ
ﻪﺘﺷاد هزﺎﺟا ﺰﻴﻧ ﻲﺤﻴﺴﻣ نﺎﮕﻧﺎﮕﻴﺑ ﻲﺘﺣ ﻪﻛ ﺖﻓر ﺶﻴﭘ ﺎﺠﻧآ ﺪﻧا
ﺎﺿر تﺮﻀﺣ نﺎﻴﻌﻴﺷ ﻢﺘﺸﻫ مﺎﻣا ﺪﻗﺮﻣ ﻪﻛ )
ع ( ﺪﻨﻨﻛ راﺪﻳد ار )
ﻚﻧ : نﺎﻤﻫ : 2 / 192 (.
ﻪﺠﻴﺘﻧ ﺐﻟﺎﻏ مﻮﻗ يدﺮﮔاﺮﺤﺻ ﻲﮔﺪﻧز زا ﻲﺷﺎﻧ ﻲﺒﻫﺬﻣ ﺢﻣﺎﺴﺗ ﻢﺘﻔﻫ نﺮﻗ زا ﻪﻛ
يﺮﺠﻫ
) ﻢﻫدﺰﻴﺳ يدﻼﻴﻣ
( رود رد و دﻮﺑ هﺪﺷ زﺎﻏآ نﻻﻮﻐﻣ مﻮﺠﻫ ﺎﺑ ة
مواﺪﺗ ﺰﻴﻧ نﺎﻳرﻮﻤﻴﺗ
،ﺖﻓﺎﻳ ﺖﻳﺎﻬﻧ هﺪﻣآ ﺪﻳﺪﭘ ﺖﻴﻓﺮﻇ زا ﻪﻛ دروآ ﻢﻫاﺮﻓ ﻊﻴﺸﺗ ياﺮﺑ ار نﺎﻜﻣا ﻦﻳا
هﺮﻬﺑ ار يرادﺮﺑ ﺪﻳﺎﻤﻨﺑ
ﻪﻌﻴﺷ يﺎﻤﻠﻋ و ــ
ﻛ و ماﺮﻛا زا يرادرﻮﺧﺮﺑ ﻞﻴﻟد ﻪﺑ دﻮﺧ ﻪ
ﺶﻣارآ زا ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا و يدﺎﺼﺘﻗا ﻦﻴﮕﻤﻬﺳ ﻂﻳاﺮﺷ نآ رد ﺪﻧدﻮﺑ ﻪﺘﺴﻧاﻮﺗ تﺎﻬﺟﻮﺗ هﺮﻬﺑ ﻲﺒﺴﻧ ﺪﻨﻣ
ﺪﻨﺷﺎﺑ ــ مﺎﻤﺗ ﻪﺸﻳﺪﻧا ذﻮﻔﻧ و ﺪﺷر فوﺮﺼﻣ ار دﻮﺧ ﺖﻤﻫ يﺎﻫ
ﺎﻧاﺮﻤﻜﺣ نﺎﻴﻣ رد ﻲﻌﻴﺷ ﺪﻧدﺮﻛ مدﺮﻣ و ن
. رود ﺖﻓﻼﺧ طﻮﻘﺳ زا ﻪﭼﺮﻫ نﺮﻗ ﻪﺑ و
ﻢﻬﻧ يﺮﺠﻫ ) ﻢﻫدﺰﻧﺎﭘ يدﻼﻴﻣ
( ﻚﻳدﺰﻧ ﻲﻣ ﻮﺷ ﻢﻳ نﺎﻴﻌﻴﺷ شﻼﺗ ، ندﺮﻛ ﺮﻴﮔاﺮﻓ ياﺮﺑ
ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺶﻳﻮﺧ ﺐﻫﺬﻣ ﻲﻣ رﺎﻜﺷآ
،دﻮﺷ نﺮﻗ ﻦﻳا رد ﻪﻛ يرﻮﻃ ﻪﺑ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد
ﻲﻨﺳ ﻦﻴﺸﻧ
، ﺎﻌﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻦﻨﺴﺗ ﻞﻫا ﻲﻔﻃﺎﻋ ﺶﻳاﺮﮔ ﺮﻇﺎﻧ ﻳ
ﻲﻌﻴﺷ ﺮ
، ﺑ ﻪ ﻪﻗﻼﻋ هﮋﻳو
ﺮﺒﻣﺎﻴﭘ ﺖﻴﺑ ﻞﻫا ﻪﺑ )
ص ( ﻪﻛ ﻢﻴﺘﺴﻫ ﻨﻴﻳآ زا ﻲﺧﺮﺑ
ﺎﻬ ﺑ ار ﺐﻫﺬﻣ ﻦﻳا ي ﻞﻫا نﺎﺳ ﻪ
ﺸﺗ ﻲﻣ راﺰﮔﺮﺑ ﻊﻴ ﺪﻧدﺮﻛ
. نﺎﻧاﺮﻤﻜﺣ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻂﻳاﺮﺷ ﻦﻳا نﺪﻣآﺪﻳﺪﭘ يرﻮﻤﻴﺗ
ار
ﻲﻣ ﺮﻳﺰﮔﺎﻧ ﻲﻌﻴﺷ ناﺮﺒﻫر ﺮﻈﻧ ﺐﻠﺟ ياﺮﺑ ﻪﻛ دﺮﻛ
ــ ﻪﻛ و ﻲﺳﺎﻴﺳ ترﺪﻗ زا نﻮﻨﻛا
هﺪﻳدﺮﮔ رادرﻮﺧﺮﺑ يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﻧا
ــ ﻣﺎﻋ ﺢﻄﺳ رد ﻲﺒﺴﻧ ﺶﻣارآ دﺎﺠﻳا ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و ﺔ
ﻣ زوﺮﺑ و ﺪﺷر زا يﺮﻴﮔﻮﻠﺟ ﺖﻬﺟ رد مدﺮ ﻓا تﺎﻛﺮﺣ و ﻪﺸﻳﺪﻧا
بﻮﻛﺮﺳ و ﻲﻃاﺮ
ﺸﺒﻨﺟ ﺎﻬ ﻲﻟﺎﻤﺘﺣا ضرﺎﻌﻣ ي
، ﺪﻧزﺎﺳ ﻚﻳدﺰﻧ ﻊﻴﺸﺗ ﻪﺑ ار دﻮﺧ ﻲﺒﻫﺬﻣ يﺎﻫروﺎﺑ
؛
نﺎﻧآ ﺪﻨﭼﺮﻫ ﺪﻧدﻮﺑ ﺐﻗاﺮﻣ
ار لدﺎﻌﺗ ﻪﻛ رد
ﺷﺮﮕﻧ ﺮﻫﺎﻇ ﺎﻬ
ﻆﻔﺣ دﻮﺧ ﻲﺒﻫﺬﻣ ي
ﻌﻣﺎﺟ و ﺪﻨﻳﺎﻤﻧ ﺔ
ﺪﻨﻧﺎﺠﻧﺮﻧ ﺶﻳﻮﺧ زا ار ﻦﻴﻣزﺮﺳ ﻲﻨﺳ .
ًﺎﻨﺌﻤﻄﻣ ﺎﺑ ﻪﻛ ﻲﺷﻼﺗ نآ
ﺮﻴﺑﺪﺗ ﻲﻣ فﺮﺻ ﺎﺘﺳار ﻦﻳا رد ﻪﺸﻳﺪﻧا و ﺷ
ﺪ
، يﺎﻘﺑ ﻦﻴﻤﻀﺗ ار نﺎﺸﻳا ﺖﻣﻮﻜﺣ
ﻲﻣ ﺮﻛ دﻮﺑ تﻼﻣﺎﻌﺗ ﻦﻳا وﺮﮔ رد يدﺎﺼﺘﻗا و ﻲﺳﺎﻴﺳ ﻊﻓﺎﻨﻣ ﻆﻔﺣ و د .
ﻊﺑﺎﻨﻣ
ـ ،هﺎﺸﺑﺮﻋ ﻦﺑا ﺖﻔﮕﺷ ﻲﮔﺪﻧز
رﻮﻤﻴﺗ روآ )
رﻮﻤﻴﺗ رﺎﺒﺧا ﻲﻓ روﺪﻘﻤﻟا ﺐﻳﺎﺠﻋ (
، ﻤﺟﺮﺗ ﺔ ﻲﻠﻋﺪـﻤﺤﻣ
،ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ ﻲﻤﻠﻋ ،ناﺮﻬﺗ ،ﻲﺗﺎﺠﻧ 1370
ش .
ـ ،ﻲﺗرﻮﻣا ب .
،س 1379 ،
» رود رد ﺐﻫﺬﻣ ة
نﺎﻳرﻮﻤﻴﺗ
« ﺦﻳرﺎﺗ، رود ناﺮﻳا ة نﺎﻳرﻮﻤﻴﺗ ، ﺶﻫوﮋـﭘ
،ﺞﻳﺮﺒﻤﻛ هﺎﮕﺸﻧاد ج
6 ﻤﺟﺮﺗ ، ﺔ ،ﺪﻧژآ بﻮﻘﻌﻳ ﻲﻣﺎﺟ ،ناﺮﻬﺗ
.
ـ ﺪﻟﻮﺗرﺎﺑ
، ،ﭻﻳووﺮﻴﻤﻳدﻻو ﻲﻠﻴﺳاو 1358
نﺎﻄﻠﺳ و ﻪﻔﻴﻠﺧ ، ﻤﺟﺮﺗ ،
ﺔ ،ناﺮﻬﺗ ،يدﺰﻳا سوﺮﻴﺳ ﺮﻴﺒﻛﺮﻴﻣا
.
ـ ،ﻦﻴﺴﺣ ﻪﻳﺮﻴﺸﺑ 1381
ﻪﭼﺎﺒﻳد ، ﻪﻌﻣﺎﺟ ﺮﺑ يا
،ناﺮﻳا ﻲﺳﺎﻴﺳ ﻲﺳﺎﻨﺷ ،ناﺮﻬﺗ
ﺮﺻﺎﻌﻣ هﺎﮕﻧ .
ـ ﻃ ﻲﺑاﺮﺗ ﻲﻳﺎﺒﻃﺎﺒ
، ،لﺎﻤﺟ ﺪﻴﺳ 1355
ﻪﻜﺳ ، قآ يﺎﻫ ﻪﻳﻮﻔـﺻ ﺖﻣﻮﻜﺣ تﺪﺣو يﺎﻨﺒﻣ و ﻮﻠﻧﻮﻳﻮﻗ
ناﺮﻳا رد ﻳﺮﺸﻧ ، ﺔ رﺎﻤﺷ ة زﻮﻣ ﺖﻔﻫ ة ﺰﻳﺮﺒﺗ ،نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ .
ـ ،لﻮﺳر نﺎﻳﺮﻔﻌﺟ 1375
يﺮﺠﻫ ﻢﻫد نﺮﻗ ﺎﺗ زﺎﻏآ زا ناﺮﻳا رد ﻊﻴﺸﺗ ﺦﻳرﺎﺗ ، ،ناﺮﻬﺗ ،
نﺎﻳرﺎﺼﻧا .
ـ وﺮﺑا ﻆﻓﺎﺣ ﺪﺑز،
ة ﺦﻳراﻮﺘﻟا ، ج 4 جﺎﺣ لﺎﻤﻛ ﺪﻴﺳ ﺢﻴﺤﺼﺗ ، ﺪﻴﺳ
ﻮﺟ ،ناﺮﻬﺗ ،يدا ﮓﻨﻫﺮﻓ ترازو
ﻲﻣﻼﺳا دﺎﺷرا و ،
1380 ش .
ـ ،ﻚﻴﺑ ﻦﺴﺣ ﻮﻠﻣور ﻦﺴﺣا
ﺦﻳراﻮﺘﻟا ،ﺮﻴﻃﺎﺳا ،ناﺮﻬﺗ ،ﻲﻳاﻮﻧ ﻦﻴﺴﺤﻟاﺪﺒﻋ ﺢﻴﺤﺼﺗ ، 1384
ش .
ـ ،ﻮﺨﻳوﻼﻛ 1384
ﻪﻣﺎﻧﺮﻔﺳ، ﻤﺟﺮﺗ ، ﺔ ﺐﺟر دﻮﻌﺴﻣ ﺎﻴﻧ
ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ و ﻲﻤﻠﻋ ،ناﺮﻬﺗ ، .
ـ مﺎﻈﻧ ﻲﻣﺎﺷ ،ﻦﻳﺪﻟا
ﺎﻧﺮﻔﻇ ﺔﻣ ﻲﻣﺎﺷ ،ناﺮـﻬﺗ ،ﻲﻧﺎﻨﻤـﺳ ﻲﻫﺎـﻨﭘ ﺶـﺷﻮﻛ ﻪﺑ ،
،بﺎـﺘﻛ ﺮـﺸﻧ نﺎﻣزﺎـﺳ
1362 ش .
ـ ﻲﻋﺎﺠﺷ ،ﺎـﺿﺮﻴﻠﻋ ﺪـﻧز 1376
راﺪـﺘﻗا و ﺖـﻟود ﻲـﻨﻳد ﺖﻴﻋوﺮـﺸﻣ ، ﻦـﻳد ﻲـﺳﺎﻴﺳ
) ﻲـﺳرﺮﺑ
ﻪﻌﻣﺎﺟ ناﺮﻳا رد ﺖﻟود و ﻦﻳد تﺎﺒﺳﺎﻨﻣ ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ (
، اﺮﻬﺗ نﺎﻴﺒﺗ ،ن .
ـ يﺮﺘﺷﻮﺷ
، ،ﷲارﻮﻧ ﻲﺿﺎﻗ ﺲﻟﺎﺠﻣ
ﻦﻴﻨﻣﺆﻤﻟا ،ﻪﻴﻣﻼﺳا ،ناﺮﻬﺗ ، 1354
ش .
ـ ﻲﺒﻴﺷ
، ﻞﻣﺎﻛ ﻲﻔﻄﺼﻣ
، 1387 فﻮﺼﺗ و ﻊﻴﺸﺗ ، )
زا زﺎﻏآ ﺪـﺳ ﺎﺗ
يﺮـﺠﻫ ﻢـﻫدزاود ة (
، ـﻤﺟﺮﺗ ﺔ
ﺮﻴﺒﻛﺮﻴﻣا ،ناﺮﻬﺗ ،ﻮﻟزﻮﮔاﺮﻗ ﻲﺗوﺎﻛذ ﺎﺿﺮﻴﻠﻋ .
ـ ﺖﻔﺻ ،رﻮﺼﻨﻣ ﻞﮔ 1381
ﺸﻳﺪﻧا و دﺎﻬﻧ رﺎﺘﺧﺎﺳ ، ﺔ
يﻮﻔﺻ ﺮﺼﻋ ناﺮﻳا رد ﻲﻨﻳد تﺎﻣﺪﺧ ،ناﺮﻬﺗ ،
ﺎﺳر ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ .
ـ دﺮﻔﻨﻣ ﻲﻧﺎﻫﺮﻓ
، يﺪﻬﻣ
، 1382 رﻮﻬﻇ و نﺎﻳرﻮﻤﻴﺗ لاوز ﺮﺼﻋ رد ﮓﻨﻫﺮﻓ و ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺪﻧﻮﻴﭘ ،
نﺎﻳﻮﻔﺻ ،ناﺮﻬﺗ ، ﻦﻤﺠﻧا ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ ﺮﺧﺎﻔﻣ و رﺎﺛآ .
ـ
،ﻞﺸﻴﻣ يواﺰﻣ 1388
يﻮﻔﺻ ﺖﻟود ﺶﻳاﺪﻴﭘ، ﻤﺟﺮﺗ ،
ﺔ ،ناﺮﻬﺗ ،ﺪﻧژآ بﻮﻘﻌﻳ ﺮﺘﺴﮔ
ه .
ـ
،ﻞﻀﻔﻟاﻮﺑا نﺎﻳﻮﺳﻮﻣ 1381
ﺖﻣﻮﻜﺣ ﺖﻴﻋوﺮﺸﻣ ﻲﻧﺎﺒﻣ،
، ﺸﻧ ﻪﺴﺳﺆﻣ ،ناﺮﻬﺗ ﺮﻛذ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ و ﺮ
.
ـ ﺪﻧاﻮﺧﺮﻴﻣ
، هﺎﺷ ﺪﻧوﺎﺧ ﻦﺑﺪﻤﺤﻣ ،دﻮﻤﺤﻣ ﻦﺑ
ور ﺿ ﺔ ﺮﻴﺳ ﻲﻓ ﺎﻔﺼﻟا ة
ﻟا و كﻮـﻠﻤﻟا و ءﺎﻴﺒﻧﻻا ﺎـﻔﻠﺨ
،
،ﺮﻴﻃﺎﺳا ،ناﺮﻬﺗ ،ﺮﻔﻧﺎﻴﻛ ﺪﻴﺸﻤﺟ ﺢﻴﺤﺼﺗ 1380
ش .
ـ يﺮﺻﺎﻧ
، ،ﺪﻴﺠﻤﻟاﺪﺒﻋ 1383
،
» ﺖﻨﺳ ﻞﻫا نﺎﻴﻣ رد ﻦﻴﺴﺣ مﺎﻣا يراداﺰﻋ
« ﺖﻓﺮﻌﻣ ، ش ، 77 .
ـ يزﺮﺧﺎﺑ ﻲﻣﺎﻈﻧ
، ،ﻊﺳاﻮﻟاﺪﺒﻋ ﻲﻣﺎﺟ تﺎﻣﺎﻘﻣ
ﻣﺪﻘﻣ ، ﺔ ،ﻲﻧ ،ناﺮﻬﺗ ،يوﺮﻫ ﻞﻳﺎﻣ ﺐﻴﺠﻧ 1371
ش .
ـ ﻲﻳاﻮﻧ
،
،ﻦﻴﺴﺤﻟاﺪﺒﻋ 1370
ﺮﻳا ﻲﺨﻳرﺎﺗ تﺎﺒﺗﺎﻜﻣ و دﺎﻨﺳا، ﻞﻴﻋﺎﻤﺳا هﺎﺷ ﺎﺗ رﻮﻤﻴﺗ زا نا
،ناﺮﻬﺗ ،
ﻲﻤﻠﻋ ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ و .
- Farhat, May, , “Islamic Piety and Dynastic Legitimacy: The Case of the
Shrine of Ali-al Rida in Mashad (th Century),” Phd, Theseis, Advisor Gulru Necipoglu, Harvard University.
