اي ﻫﺎي رﺷﺪ اﺳﻔﻨﺎج در ﺷﺮاﯾﻂ ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ ﮐﻤﭙﻮﺳﺖ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد و

١

ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﻣرو دﺮﺑرﺎﮐﺮﯿﺛﺄﺗ ﺺﺧﺎﺷ ﯽﺧﺮﺑ و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ

ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﻂﯾاﺮﺷ رد جﺎﻨﻔﺳا ﺪﺷر يﺎﻫ يا

يزورﻮﻧ ﺪﯿﻤﺣ

*

رﻮﭘ ﻞﯿﻋﺎﻤﺳا زوﺮﻬﺑ ،1

ﯽﻧﺎﻄﻠﺳ فﺮﺷا ﯽﻠﻋ ،2

،3

ﯽﻣﻮﻠﻌﻟا ﺢﺘﻓ زﺎﻤﻟﻮﺳ رﻮﺘﺳد ﺎﺿﺮﯿﻠﻋ ،4

،5

قدﺎﺻ ﻮﻠﯿﻟو

1

1.

،ﯽﻧﺎﺒﻏﺎﺑ مﻮﻠﻋ ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ يﻮﺠﺸﻧاد ﺸﮐ مﻮﻠﻋ هﺪﮑﺸﻧاد

،يزروﺎ ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد

لﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ :*

Hamidf1676@yahoo.com

2.

،ﯽﻧﺎﺒﻏﺎﺑ مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ رﺎﯿﺸﻧاد ،يزروﺎﺸﮐ مﻮﻠﻋ هﺪﮑﺸﻧاد

ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد

3.

،ﯽﻧﺎﺒﻏﺎﺑ مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ رﺎﯾدﺎﺘﺳا ،يزروﺎﺸﮐ مﻮﻠﻋ هﺪﮑﺸﻧاد

ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد

4.

ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ مﻮﻠﻋ

كﺎﺧ ﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ، ﯽ

5.

ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﺖﻋارز ﺪﺷرا

هﺪﯿﮑﭼ هدﺎﻬﻧ ﺶﻫﺎﮐ ،راﺪﯾﺎﭘ يزروﺎﺸﮐ ﯽﻠﺻا فﺪﻫ

،ﯽﻓﺮﺼﻣ يﺎﻫ ﻪﺧﺮﭼ ﺶﯾاﺰﻓا

ﺖﻇﺎﻔﺣ و تﻻﻮﺼﺤﻣ يراﺪﯾﺎﭘ و ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ،ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ ي

ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ يﺎﻫدﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ﻖﯾﺮﻃ زا ﺖﺴﯾز ﻂﯿﺤﻣ زا )

ﯽﺘﺴﯾز ( ﺖﺳا ﯽﻟآ و دﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ.

ﯽﻣرو ﯽﻟآ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ

) حﻮﻄﺳ 10 ،

20 ، 30 ، 40 و 50 ﺪﺻرد ( ﺺﺧﺎﺷ ﯽﺧﺮﺑ ﺮﺑ جﺎﻨﻔﺳا هﺎﯿﮔ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺰﯿﻧ و ﺪﺷر يﺎﻫ

) ﯽﻠﻓوﺮﯾو ﻢﻗر (

رد ﯽﻓدﺎﺼﺗ ًﻼﻣﺎﮐ حﺮﻃ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ ،

راﺮﮑﺗ رﺎﻬﭼ و

ﺪﻣآرد اﺮﺟا ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻪﺑ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﻂﯾاﺮﺷ رد .

ﺧا ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ تﺎﻔﺻ ﺮﺜﮐا رد ﻪﮐ دﻮﺑ نآ زا ﯽﮐﺎﺣ هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ يراد ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘ

ﺎﻤﯿﺗ و هﺪﺷ لﺎﻤﻋا يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﺑ ﺖﺷاد دﻮﺟو ﺪﻫﺎﺷ ر

. ﯽﻣرو دﻮﮐ فﺮﺼﻣ ا ﺚﻋﺎﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ

عﺎﻔﺗرا ،ﮏﺸﺧ و ﺮﺗ نزو ﺶﯾاﺰﻓ ناﺰﯿﻣ ،گﺮﺑ ﺢﻄﺳ ،

ﺪﺷ ﺪﻫﺎﺷ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد جﺎﻨﻔﺳا هﺎﯿﮔ رد گﺮﺑ داﺪﻌﺗ و ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ .

رﺎﻤﯿﺗ رد ،هﺎﯿﮔ دﺮﮑﻠﻤﻋ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ 30

% ﯽﻣرو ﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ .

ﺞﯾﺎﺘﻧ

ﯽﻣرو زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺶﯾﺎﻣزآ ﻦﯾا زا ﻞﺻﺎﺣ ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد جﺎﻨﻔﺳا هﺎﯿﮔ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا رد يﺮﺛﻮﻣ ﺶﻘﻧ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ

.

يﺪﯿﻠﮐ تﺎﻤﻠﮐ ﯽﻣرو ،دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﯽﻟآ دﻮﮐ ،جﺎﻨﻔﺳا:

ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ

ﻪﻣﺪﻘﻣ

ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﺖﻣﻼﺳ ﻪﻌﺳﻮﺗ و ﺖﯾﻮﻘﺗ ﺚﻋﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺐﺳﺎﻨﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ﮏﯿﻧﺎﮔرا يزروﺎﺸﮐ يﺎﻫ

ﻪﺧﺮﭼ ،ﯽﺘﺴﯾز ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ و ﯽﺘﺴﯾز يﺎﻫ

ﯽﻣ كﺎﺧ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﻮﺷ

..

شور زا هدﺎﻔﺘﺳاﺎﺑ رﺎﮐ ﻦﯾا هدﺎﻬﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا نوﺪﺑ و ﯽﮑﯿﻧﺎﮑﻣ ،ﯽﺘﺴﯾز يزروﺎﺸﮐ يﺎﻫ

ترﻮﺻ هﺪﺷ ﺰﺘﻨﺳ ﯽﺟرﺎﺧ يﺎﻫ

ﯽﻣ دﺮﯿﮔ . ﯽﻣرو ،ﯽﻟآ يﺎﻫدﻮﮐ ﻦﯿﺑ رد يدﺎﺼﺘﻗا ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ

ﺖﺳا نژوﺮﺘﯿﻧ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻊﺒﻨﻣ ﻦﯾﺮﺗ .

ﻪﻠﻤﺟ زا ﯽﻟآ تﺎﻌﯾﺎﺿ دﺮﺑرﺎﮐ ﻦﺠﻟ ،ﯽﻣاد يﺎﻫدﻮﮐ

ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻦﯿﻣﺎﺗ و هدﻮﺳﺮﻓ كﺎﺧ يزﺎﺴﻬﺑ ،كﺎﺧ ﯽﻟآ هدﺎﻣ يراﺪﻬﮕﻧ ياﺮﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ شور ﮏﯾ ،كﺎﺧ رد نآ ﺪﻨﻧﺎﻣ و يﺮﻬﺷ ﻪﻟﺎﺑز ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ،بﻼﺿﺎﻓ ﺖﺳا نﺎﻫﺎﯿﮔ زﺎﯿﻧ درﻮﻣ ﯽﯾاﺬﻏ .

ﯽﻣ رﺎﻤﺷ ﻪﺑ كﺎﺧ يﺰﯿﺨﻠﺻﺎﺣ ﻆﻔﺣ ﯽﻠﺻا ﻞﻣاﻮﻋ زا ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫدﻮﮐ نآ دﺎﯾز دﺮﺑرﺎﮐ ﯽﻟو ﺪﻧور

هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ ﺎﻫ

ﯽﮔﮋﯾو يور ﺮﻣا ﻦﯾا و ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ تﺪﺷ ﻪﺑ كﺎﺧ ﯽﻟآ هدﺎﻣ راﺪﻘﻣ ﻪﮐ هﺪﺷ ﺚﻋﺎﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣﺎﻧ ﯽﺘﯾﺮﯾﺪﻣ تﺎﯿﻠﻤﻋ و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ،ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ يﺎﻫ

كﺎﺧ ﻦﯾا ﯽﮔدﻮﺳﺮﻓ ﺮﻄﺧ و ﻪﺘﺷاﺬﮔ ﺮﯿﺛﺎﺗ كﺎﺧ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ار ﺎﻫ

ﺪﻫد . فﺮﺼﻣ ﺎﺑ 20 ﯽﻣرو رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ ﻪﻟﺎﺑز زا ﻞﺻﺎﺣ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ

يﺎﻫ

يﺰﺒﺳ رد يﺮﻬﺷ ﻠﻤﻋ ،ﺎﻫ

ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ دﺮﮑ 15

ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﺻرد ﺪﺑﺎﯾ

) ﺖﺳﻮﯿﭘ

، 1385 .(

ﺖﺳﻮﯿﭘ و نارﺎﮑﻤﻫ ) 1386 ( شراﺰﮔ ﺪﻧدﺮﮐ ﻪﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ﯽﻣرو

،ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ عﺎﻔﺗرا

و داﺪﻌﺗ گﺮﺑ جﺎﻨﻔﺳا ار رد ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﺢﻄﺳ نوﺪﺑ دﺮﺑرﺎﮐ

ﯽﻣرو ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ

ﯽﻨﻌﻣ يراد داد ﺶﯾاﺰﻓا .

ﯽﻤﺷﺎﻫ ﺪﺠﻣ و نارﺎﮑﻤﻫ ) 1385 ( نﺎﺸﻧ ﺪﻧداد ﻪﮐ ﺑرﺎﮐ دﺮ ﯽﻣرو ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﺚﻋﺎﺑ

ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﺷر

ﯽﮕﻧﺮﻓ ﻪﺟﻮﮔ ﯽﻣ

دﻮﺷ نارﺎﮑﻤﻫ و يﺰﯿﻣرﻮﺨﮑﯿﺑ. )

1389 ( ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ ﺪﺷر دﻮﺒﻬﺑ يور ﺮﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﯽﻣرو ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﺳرﺮﺑ ﯽﻃ رد نﺎﺸﺧرد يﺎﯿﺑﻮﻟ ي

رد ﻪﮐ ﺪﻨﺘﻓﺎﯾرد ﺪﻧداد مﺎﺠﻧا ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ حﻮﻄﺳ

ﻦﯿﺋﺎﭘ يرﻮﺷ مﺎﻤﺗ يﺎﻬﺘﺒﺴﻧ ﯽﻣرو

ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ و

رد حﻮﻄﺳ يرﻮﺷ يﻻﺎﺑ

، يﺎﻬﺘﺒﺴﻧ

يﻻﺎﺑ ﯽﻣرو ﺪﻧاﻮﺘﯿﻣ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﺎﺗ

يدوﺪﺣ تاﺮﺛا بﻮﻠﻄﻣﺎﻧ يرﻮﺷ ار ﺮﺑ يﺎﻫ ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ ﺎﯿﺑﻮﻟ

دوﺪﺤﻣ ﺪﯾﺎﻤﻧ .

٢

شور و داﻮﻣ ﺎﻫ

ﺶﯾﺎﻣزآ درﻮﻣ كﺎﺧ ﻖﻤﻋ زا

0 ﺎﺗ 30 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺘﻣ يﺮ ﺮﯿﻧ نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ رد ﺮﯾﺎﺑ ﻦﯿﻣز ﮏﯾ ﺪﯾدﺮﮔ ﮏﺸﺧ ،اﻮﻫ ضﺮﻌﻣ رد ﺲﭙﺳ و ﻪﯿﻬﺗ

. ﯽﺧﺮﺑ

ﻞﻣﺎﺷ كﺎﺧ ﻪﯿﻟوا تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ و pH

ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا ﺖﯾاﺪﻫ )

(EC عﺎﺒﺷا ﻞﮔ هرﺎﺼﻋ رد هزاﺪﻧا

ﺪﻧﺪﺷ يﺮﯿﮔ .

ﻞﻣﺎﺷ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ 5

ﺢﻄﺳ

ﯽﻣرو ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ )

10 ، 20 ، 30 ، 40 و 50 ﺪﺻرد ( دﻮﺑ ﺪﻫﺎﺷ و .

ﺖﺒﺴﻧ اﺪﺘﺑا ﺖﺸﮐ ﺮﺘﺴﺑ يزﺎﺳ هدﺎﻣآ رد 2

ﻪﺑ 1 ﺲﭙﺳ و هدﺎﻣآ ﻪﺳﺎﻣ و كﺎﺧ

ﯽﻣرو ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﺖﺒﺴﻧ يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ

و ﺘﺨﯾر ناﺪﻠﮔ رد ﺷ ﻪ

ﺪ . جﺎﻨﻔﺳا روﺬﺑ (Spinacia oleracea L.)

) ﯽﻠﻓوﺮﯾو ﻢﻗر (

ﻂﺳاوا رد

نﺎﺑآ 92 ﺪﻧﺪﺷ ﺖﺸﮐ ناﺪﻠﮔ ﺮﻫ رد رﺬﺑ رﺎﻬﭼ داﺪﻌﺗ ﻪﺑ دﻮﺑ هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫﺮﺘﺴﺑ رد .

ﻖﯾﺮﻃ زا ﺪﺷر هرود رد هﺎﯿﮔ زﺎﯿﻧ درﻮﻣ ﺖﺑﻮﻃر

ﺪﺷ ﻦﯿﻣﺄﺗ يﺮﻬﺷ بآ ﺎﺑ يرﺎﯿﺑآ .

ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﻪﻧازور يﺎﻣد ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ 4

22± ﻮﯿﺴﻠﺳ ﻪﺟرد ﻦﯿﺑ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﺖﺑﻮﻃر و دﻮﺑ س

80 - 65 ﺖﺷاد نﺎﺳﻮﻧ ﺪﺻرد .

زا ﺲﭘ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺖﺷادﺮﺑ 55

ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﯽﺘﺳد شور ﻪﺑ زور .

ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا رد ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ تﺎﻔﺻ ﻞﻣﺎﺷ

نزو ،گﺮﺑ ﺢﻄﺳ ،گﺮﺑ داﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا

ﺧ و ﺮﺗ ﺪﻧا ﮏﺸ ﺪﻧدﻮﺑ ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ و ﻪﺸﯾر و ﯽﯾاﻮﻫ ما .

ﺶﯾﺎﻣزآ

ًﻼﻣﺎﮐ حﺮﻃ ﺐﻟﺎﻗرد ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ ترﻮﺻ ﻪﺑ رد و ﯽﻓدﺎﺼﺗ

4 ﻂﯾاﺮﺷ رد راﺮﮑﺗ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ

يا ﺪﺷ مﺎﺠﻧا . ﺖﺸﮐ يﺎﻫﺮﺘﺴﺑ ﻞﻣﺎﺷ لوا رﻮﺘﮐﺎﻓ

ﺪﻫﺎﺷ ) دﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ مﺪﻋ (

ﯽﻣرو و ﺖﺒﺴﻧ مود رﻮﺘﮐﺎﻓ و ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﻞﻣﺎﺷ ﺮﺘﺴﺑ ﻦﯾا دﺮﺑرﺎﮐ ﯽﻤﺠﺣ يﺎﻫ

10 ، 20 ، 30 ، 40 و 50 ﺪﻧدﻮﺑ ﺪﺻرد .

هداد ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ

لﺎﻣﺮﻧ زا نﺎﻨﯿﻤﻃا زا ﺲﭘ ﺶﯾﺎﻣزآ زا ﻞﺻﺎﺣ يﺎﻫ هداد ﻊﯾزﻮﺗ ندﻮﺑ

راﺰﻓا مﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺎﻫ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ وSAS

-

هداد ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ﻦﮑﻧاد نﻮﻣزآ ﺎﺑ ﺎﻫ .

ﺚﺤﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ

ياراد ﺶﯾﺎﻣزآ درﻮﻣ كﺎﺧ 3/pH

8 ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا ﺖﯾاﺪﻫ و )

(EC 33 /2 ﯽﻣ ﯽﯾﺎﯿﻠﻗ يﺎﻬﮐﺎﺧ وﺰﺟ ﻪﮐ دﻮﺑ ياراد ﺰـﯿﻧ ﺖـﺳﻮﭙﻤﮑﯿﻣرو و ﺪﺷﺎﺑ

وpH

ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑEC 5/

7 و 4/

2 ز ﯽﺳد ﯽﻣ ﺮﺘﻣ ﺮﺑ ﺲﻨﻤﯾ ﺪﺷﺎﺑ

.

ﺞﯾﺎﺘﻧ سﺎﺳا ﺮﺑ زا ﻞﺻﺎﺣ

ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ )

لوﺪﺟ 1 ( و ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ )

لوﺪﺟ 2 ( هزاﺪﻧا يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ، ﺮﯾز حﺮﺷ ﻪﺑ هﺪﺷ يﺮﯿﮔ

ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ : ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا و گﺮﺑ لﻮﻃ و داﺪﻌﺗ

ﺢﻄﺳ رد ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و گﺮﺑ لﻮﻃ و داﺪﻌﺗ لﺎﻤﺘﺣا

1 % و 5 % ﯽﻨﻌﻣ راد ﺪﺷ . ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ )

لوﺪﺟ 1 ( ﺢﻄﺳ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ

30 % ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ ﻦﯿﺑ ﺎﻣا ﺖﺷاد ار ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا و گﺮﺑ لﻮﻃ و داﺪﻌﺗ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﯽﻣرو دﻮﺒﻧ راد

. ﻦﯾا ﯽﻟﺎﻤﺘﺣا ﺖﻠﻋ

،ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﯾﺬﻐﺗ ﻂﯾاﺮﺷ دﻮﺒﻬﺑ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد جﺎﻨﻔﺳا ﺪﺷر ياﺮﺑ كﺎﺧ يا

كﺎﺧ ﻪﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮑﯿﻣرو دﺮﺑرﺎﮐ ي و

ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻦﯿﻣﺎﺗ و كﺎﺧ ﯽﻟآ داﻮﻣ ﺶﯾاﺰﻓا

ﯽﻣرو ﻂﺳﻮﺗNPK ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ كﺎﺧ ﻪﯾﻮﻬﺗ ﺰﯿﻧ و ﻪﺸﯾر ﻪﻌﺳﻮﺗ و ﺪﺷر ،ذﻮﻔﻧ ﺖﻬﺟ كﺎﺧ ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ ﻂﯾاﺮﺷ دﻮﺒﻬﺑ ﺰﯿﻧ و ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ

ﺪﺷ هﺎﯿﮔ عﺎﻔﺗرا .

ﯽﻤﺸﮐﻻﺎﺟﺎﮔ و

ﯽﺳﺎﺒﻋ ) 2002 ( نﺎﺸﻧ ﺪﻧداد ﻪﮐ ﯽﻣرو ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ و

ﺐﺟﻮﻣ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﺶﯾاﺰﻓا

،عﺎﻔﺗرا داﺪﻌﺗ گﺮﺑ و ﻞﮔ رد

يﺮﻔﻌﺟ دﻮﺸﯿﻣ .

ﻪﺸﯾر لﻮﻃ

لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ ود ﺮﻫ رد ﻪﺸﯾر لﻮﻃ 1

% و 5 % ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﻏ ﺪﺷ راد

. ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ )

لوﺪﺟ 1 ( ﺢﻄﺳ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ 50

% ﯽﻣرو -

ﯽﻣرو حﻮﻄﺳ ﻪﯿﻘﺑ و ﺪﻫﺎﺷ ﺎﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ

ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ ﻢﻫ ﺎﺑ ﯽﻧاﺪﻨﭼ توﺎﻔﺗ حﻮﻄﺳ ﻪﯿﻘﺑ ﺎﻣا ﺖﺷاد يراد .

ﺗ نزو ﻞﮐ ﺮﺗ نزو و گﺮﺑ ﺮ

ﺢﻄﺳ ود ﺮﻫ رد ﻞﮐ ﺮﺗ نزو و گﺮﺑ ﺮﺗ نزو 1

% و 5 % ﯽﻨﻌﻣ ﺪﺷ راد . ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ )

لوﺪﺟ 1 ( ﺢﻄﺳ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ 40

% ﯽﻣرو -

ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ ﻦﯿﺑ ﺎﻣا ﺖﺷاد ﻪﯿﻘﺑ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ار گﺮﺑ ﺮﺗ نزو راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ دﻮﺒﻧ راد

. ﯽﻘﻧور و ﯽﺨﯿﺷ )

1391 ( نﺎﺸﻧ

داد دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﮐ ﺪﻧ 2

و 10 ﯽﻣرو ﺪﺻرد داد ﺶﯾاﺰﻓا ار ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا دﺮﮑﻠﻤﻋ نآ دﺮﺑرﺎﮐ نوﺪﺑ ﺢﻄﺳ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ

. ﺮﮔﺰﺘﻣ و ﻦﻤﭼﺎﺑ

) 2007 ( ﯽﻣرو يوﺎﺣ يﺎﻫﺮﺘﺴﺑ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﺳرﺮﺑ ﺎﺑ ماﺪﻧا ﺮﺗ و ﮏﺸﺧ نزو ﻪﮐ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﻞﻔﻠﻓ و ﯽﮕﻧﺮﻓ ﻪﺟﻮﮔ ،ﯽﻠﺼﻓ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺪﺷر ﺮﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ

-

ﮔ گﺮﺑ ﺢﻄﺳ و ﯽﯾاﻮﻫ يﺎﻫ ﯽﻣرو يوﺎﺣ يﺎﻫﺮﺘﺴﺑ رد ﻪﺘﻓﺎﯾ شروﺮﭘ نﺎﻫﺎﯿ

ﺎﺗ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ 40

% ﺖﺷاد ﺶﯾاﺰﻓا .

گﺮﺑ ﺢﻄﺳ و ﻪﺸﯾر ﺮﺗ نزو

٣

ﺢﻄﺳ ود ﺮﻫ رد ﻪﺸﯾر ﺮﺗ نزو 1

% و 5 % ﯽﻨﻌﻣ ﺪﺷ راد . ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ )

لوﺪﺟ 1 ( ﺢﻄﺳ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ 10

% ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﯽﻣرو

ﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ ﻦﯿﺑ ﺎﻣا ﺖﺷاد ار ﻪﺸﯾر ﺮﺗ نزو راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ دﻮﺒﻧ راد ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔ

. نارﺎﮑﻤﻫ و اﺪﻣﺎﺣ )

2007 ( ﯽﻣرو دﺮﺑرﺎﮐ ﺎﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ

ﯽﻣرو ﻪﮐ ﺪﻨﺘﻓﺎﯾرد مﻮﮔرﻮﺳ يور ﺮﺑ ﯽﯾاﺰﯾرﻮﮑﯿﻣ ﺢﯿﻘﻠﺗ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﺞﻧﺮﺑ ﺶﻠﮐ ﯽﻨﻌﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﯾﺎﻬﻨﺗ ﻪﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ

،گﺮﺑ ﺢﻄﺳ ،ﻪﻗﺎﺳ لﻮﻃ رد يراد

ﺖﺷاد ﻪﺸﯾر ﺮﺗ نزو و ﯽﻫﺎﯿﮔ ﻞﮐ سﺎﻣﻮﯿﺑ .

ﯽﻣ ار ﺮﻣا ﻦﯾا ﻞﯿﻟد ﯽﻤﻫاﺮﻓ ﻪﺑ ناﻮﺗ

داد ﺖﺒﺴﻧ ﺖﺳﻮﭙﻤﮑﯿﻣرو رد ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ .

ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ

ﺢﻄﺳ ود ﺮﻫ رد ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ 1

% و 5 % ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﻏ ﺪﺷ راد

. ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ )

لوﺪﺟ 1 ( ﺢﻄﺳ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺰﯿﻧ 40

% ﯽﻣرو ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ

ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ ﻦﯿﺑ ﺎﻣا ﺖﺷاد ار ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻮﺒﻧ راد

د . رد ﯽﺳرﺮﺑ ﯽﺘﺷدﺮﯿﭘ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﮐ نارﺎﮑﻤﻫ و

) 1389 ( ﺪﺷ مﺎﺠﻧا

ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻪﮐ ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ حﻮﻄﺳ

20 و 40 ﻦﺗ ﯽﻣرو ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ )

ﯽﻨﻏ هﺪﺷ ( رد ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ،رﺎﺘﮑﻫ ﺢﻄﺳ

و يﻮﺘﺤﻣ ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ﺎﯾﻮﺳ گﺮﺑ ﺖﺤﺗ

يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ رﻮﮐﺬﻣ

رد ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﺪﻫﺎﺷ ﺪﺷ .

ﻪﺸﯾر و گﺮﺑ ،ﻞﮐ ﮏﺸﺧ نزو

ﻪﺸﯾر و گﺮﺑ ،ﻞﮐ ﮏﺸﺧ نزو ﺢﻄﺳ ود ﺮﻫ رد

1 % و 5 % ﯽﻨﻌﻣ ﺷ راد ﺪ . ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ )

لوﺪﺟ 1 ( ﺢﻄﺳ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺰﯿﻧ 40

%

راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﯽﻣرو گﺮﺑ ﮏﺸﺧ نزو و ﻞﮐ ﮏﺸﺧ نزو

ﻮﺒﻧ راد ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ ﻦﯿﺑ ﺎﻣا ﺖﺷاد ار د

. ﺮﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ

ﻪﮐ ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ سﺎﺳا ﺢﻄﺳ

40 % راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﯽﻣرو ﻪﺸﯾر ﮏﺸﺧ نزو

د ار ﺖﺷا . نارﺎﮑﻤﻫ و نﻮﮐارآ

) 2004 ( ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ﺎﺑ 5

ﺎﺗ 15 ﺚﻋﺎﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﯽﻣرو دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﻓﺎﯾرد ﯽﮕﻧﺮﻓ تﻮﺗ يور ﺮﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﯽﻣرو رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ داﺪﻌﺗ ﺶﯾاﺰﻓا

هﺪﻧور ي ﻪﻗﺎﺳ ،ﻞﮔ ﺪﺷ ﺪﻨﺴﭘ رازﺎﺑ هﻮﯿﻣ نزو و ﯽﯾاﻮﻫ ﺖﻤﺴﻗ ﮏﺸﺧ نزو ،گﺮﺑ ﺢﻄﺳ و ،

. نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﻣرذآ )

2008 ( و ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﺳرﺮﺑ ﺎﺑ ﯽﻣر

فﺮﺼﻣ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﻓﺎﯾرد ﺎﺘﺑ ﺮﭘﻮﺳ ﻢﻗر ﯽﮕﻧﺮﻓ ﻪﺟﻮﮔ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺪﺷر ﺮﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ 5

و ﺪﺷ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺪﺷر دﻮﺒﻬﺑ ﺚﻋﺎﺑ رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ و هﻮﯿﻣEC

ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ار ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ﺪﺻرد 30

و 24 داد ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﺻرد .

ﻊﺑﺎﻨﻣ

1.

،يﺪﻬﻣ ،ﺎﺳرﺎﭘ ؛ﯽﻠﻋ ،ﯽﻠﻌﺠﻨﮔ ؛ﻪﻧاوﺮﭘ ،ﯽﭼ ﻢﺸﯾﺮﺑا ؛ﷲاﺪﺒﻋ ،يزﺮﯿﻣرﻮﺨﮑﯿﺑ 1389

ﯿﺛﺎﺗ،

يرﻮﺷ ﻪﺑ ﻞﻤﺤﺗ دﻮﺒﻬﺑ رد ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﯽﻣرو ﺮ

ﺪﻠﺟ ،يزروﺎﺸﮐ ﯽﺳﺎﻨﺷ مﻮﺑ ﻪﯾﺮﺸﻧ ،نﺎﺸﺧ رد ﻢﻗر ﺰﻣﺮﻗ ﺎﯿﺑﻮﻟ يﺎﻫ ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ 2

هرﺎﻤﺷ ، 3 ﻪﺤﻔﺻ،

485 - 474 .

2.

غ ،ﺖﺳﻮﯿﭘ .

، 1386 . ﻢﺠﻨﭘ پﺎﭼ ،يرﺎﮑﯾﺰﺒﺳ .

ص 192 - 208 .

3.

،ﺪﯿﻤﺤﻟاﺪﺒﻋ ،ﯽﻘﻧور ؛لﺎﻤﺟ ،ﯽﺨﯿﺷ 1391

ﯽﻣرو دﺮﺑرﺎﮐ و يرﻮﺷ ﺮﺛا ، اﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﺖﻈﻠﻏ ﺮﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ

كﺎﺧ ﮏﯾ رد جﺎﻨﻔﺳا دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﯽﯾ

مﻮﻠﻋ ﻪﻠﺠﻣ ،ﯽﮑﻫآ 4.

،ﯽﻠﻋ ﺪﻤﺤﻣ ،رﺎﯿﻨﻤﻬﺑ ؛ﻪﻟا ﺖﻤﻫ ،ﯽﺘﺷدﺮﯿﭘ ؛ﻪﻟﻻآ ،نﺎﯿﻘﺘﻣ 1389

ﯽﻣرو ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﻪﺑ ﺰﺒﺳ ﺎﯿﺑﻮﻟ يا ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ ﺪﺷر و رﻮﻬﻇ ﺶﻨﮐاو ،

ﺪﻠﺟ ،يزروﺎﺸﮐ ﯽﺳﺎﻨﺷ مﻮﺑ ﻪﯾﺮﺸﻧ،ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ 1

هرﺎﻤﺷ ، 1 ، 114 - 103 .

5.

،ﻢﻇﺎﮐ ،ﺪﺠﻣ ﯽﻤﺷﺎﻫ 1385

رو و ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﺪﯿﻟﻮﺗ ، ناﺮﻬﺗ ،ﮋﯿﯾآ تارﺎﺸﺘﻧا ،ﯽﻟآ تﺎﻌﯾﺎﺿ زا ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﯽﻣ

6. Arancon, Arancon, N. Q., C. A. Edwards, P. Bierman, J. D. Metzger and C. Lucht. 2004. Effects of

vermicomposts produced from cattle manure, food waste and paper waste on the growth and yield of peppers in the field. Pedobiol. 49: 297-306.

7. Azarmi, R., Torabi Giglou, M., Didar Taleshmikail, R. 2008. Influnce of vermicompost on soil chemical and physical properties in tomato (lycopersicum esculentum) field. African Journal of Biological Sciences, 17 (14): 1052-1059.

۵

لوﺪﺟ

1 - ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺺﺧﺎﺷ ﯽﺧﺮﺑ يﺎﻫ

ﯽﻣرو ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ رد جﺎﻨﻔﺳا ﺪﺷر يﺎﻫ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ

لوﺪﺟ 2 - ﺺﺧﺎﺷ ﯽﺧﺮﺑ ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﯽﻣرو ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ رد جﺎﻨﻔﺳا ﺪﺷر يﺎﻫ

ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ

ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﺮﮕﻧﺎﯾﺎﻤﻧ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﺪﺻرد ﺞﻨﭘ ،ﺪﺻرد ﮏﯾ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد راد

ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ راد ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ مﺪﻋ و )

لوﺪﺟ 2 .(

^nsو*و**

تﺎﻌﺑﺮﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ نزو

ﮏﺸﺧ ﻞﮐ

نزو ﮏﺸﺧ

ﻪﺸﯾر

ﮏﺸﺧ نزو گﺮﺑ

گﺮﺑ ﺢﻄﺳ ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ﻞﮐﺮﺗنزو ﺮﺗنزو

ﻪﺸﯾر گﺮﺑ ﺮﺗنزو ﻞﮐ عﺎﻔﺗرا ﻪﺸﯾر لﻮﻃ گﺮﺑ لﻮﻃ گﺮﺑ داﺪﻌﺗ ﻪﺟرد يدازآ

ﻊﺑﺎﻨﻣ - تاﺮﯿﯿﻐﺗ

52**

/0 /00015^* /0477^** 67937425/^** 34/87^ns 129/75^** /027^** 117/87^** 29/24^** /162^ns 25/33^** /197^** 5 رﺎﻤﯿﺗ 046

/0 /000046 /0045 1231102/97 26/36 19/17 /0036 18/42 /537 09/ /364 /043 18 ^{هﺎﺒﺘﺷا}_{ﺶﯾﺎﻣزآ} 15

/

11 11/41 27/43 29/65 15/61 22/96 25/22 23/75 /943 /811 11/02 /783 ₂₃ ^ﺐﯾﺮﺿ

تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺗﻮﺑ ﮏﺸﺧ نزو

gr

ﮏﺸﺧ نزو ﻪﺸﯾر

gr

نزو ﮏﺸﺧ

گﺮﺑ gr

گﺮﺑ ﺢﻄﺳ

mm² ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ﺮﺗ نزو ﻞﮐ gr

ﺮﺗ نزو ﻪﺸﯾر

ﺮﺗ نزو گﺮﺑ

gr

عﺎﻔﺗرا ﻪﺗﻮﺑ cm

لﻮﻃ ﻪﺸﯾر cm

گﺮﺑ لﻮﻃ cm

داﺪﻌﺗ

گﺮﺑ رﺎﻤﯿﺗ

21

/1 ^b /015^b /105^b 18448/^b 32/03^a 7/96^b /048^b 75/^b 19/23^b /642^b 12/81^b 7^b ﺪﻫﺎﺷ 12

/2 ^a /017^ab /194^a 53419/^a 35/89^a 23/11^a /117^a 21/94^a 24/77^a /782^ab 16/75^a /875^a 10

ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﯽﻣرو

05

/2 ^a 02/^a /186^a 50689/^a 344/^a 19/87^a /115^a 18/72^a 264/^a /745^ab 18/95^a 85/^a 20 11

/2 ^a /019^a /191^a 46103/^a 36/47^a 19/87^a /104^a 18/82^a 26/42^a /761^ab 19/83^a 9^a 30 15

/2 ^a /021^a /194^a 51565/^a 40/48^a 23/56^a /115^a 22/41^a 25/62^a /686^ab 18/66^a 85/^a 40 005

/2 ^a /018^b /181^a 45231/^d 38/32^a 20/03^a 1^a 19/03^a 24/98^a /815^a 16/83^a 85/^a 50