١
هﺪﻨﻨﮐ ﻢﯿﻈﻨﺗ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﮔ ﺪﺷر يﺎﻫ
ﻪﺸﯾر ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺮﺑ ﯽﻫﺎﯿ زا ﺎﺠﺑﺎﻧ يﺎﻫ
ﻪﻧﻮﻤﻧﺰﯾر رﻮﮐ ﯽﯾوراد هﺎﯿﮔ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
) capparis spinosa L.
ﻪﺸﯿﺷ نورد ﻂﯾاﺮﺷ رد( يا
ﯽﻤﺘﺳر ﻦﯾﺮﺴﻧ*
،1
ﺎﯾﺮﮐز يﺮﻐﺻا لﻮﺳر عراز ﺮﺻﺎﻧ ،2
يرواد يﺪﻬﻣ ،2 2
1 - ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد،يژﻮﻟﻮﻨﮑﺗﻮﯿﺑ ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ يﻮﺠﺸﻧاد
2 - ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﻤﻠﻋ تﺎﯿﻫ ﻮﻀﻋ
هﺪﯿﮑﭼ ﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﻣ رﺎﻤﺸﺑ وراد ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ ﯽﯾوراد ن ﺪﻧور
. ياراد ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻧﺎﻫﺎﯿﮔ ﻪﻠﻤﺟ زا رﻮﮐ رد ﺮﺛﻮﻣ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ
،لﺮﺘﻨﮐ ﺮﺳ نﺎﻣرد و يﺮﯿﮕﺸﯿﭘ يرﺎﻤﯿﺑ و نﺎﻃ
ﯽﻣ ﯽﻧﻮﺧ و يﺪﺒﮐ يﺎﻫ ﺪﺷﺎﺑ
. ﻪﺑ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا رد هﺪﻨﻨﮐ ﻢﯿﻈﻨﺗ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ
ﻪﺸﯾر دﺎﺠﯾا ﺮﺑ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺪﺷر يﺎﻫ ﺎﺠﺑﺎﻧ يﺎﻫ
ﻂﯿﺤﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ، ﺖﺸﮐ
ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ يوﺎﺣMS ،IBA
ردNAA 3 مﺎﺠﻧا راﺮﮑﺗ
ﺪﺷ يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺰﯾر ﺮﻫ رد ﻪﺸﯾر داﺪﻌﺗ و ﯽﯾاز ﻪﺸﯾر ﺪﺻرد و ﺪﺷ ود ﺮﻫ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ .
ﺖﻔﺻ ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ يراد
ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ هﺪﻨﻨﮐ ﻢﯿﻈﻨﺗ
ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺪﺷر يﺎﻫ ﯽﻣ راﺮﻗ ﻪﻧﻮﻤﻧﺰﯾر عﻮﻧ ﺎﺑ نآ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا و
دﺮﯿﮔ . ﯽﯾاز ﻪﺸﯾر ﺪﺻرد ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ود ﺮﻫ
ﻪﻧﻮﻤﻧﺰﯾر ﻂﯿﺤﻣ رد ﺖﺸﮐ
يوﺎﺣMS mg/l NAA 1
و ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﻪﺸﯾر داﺪﻌﺗ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ
ﺰﯾر عﻮﻧ ود ﺮﻫ ياﺮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧﺰﯾر ﺮﻫ رد
ﻂﯿﺤﻣ رد ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺣMS
يوﺎ 1 mg/l NAA ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ
.
هژاو يﺪﯿﻠﮐ يﺎﻫ :
ﻪﺸﯾر ،ﺖﻓﺎﺑ ﺖﺸﮐ ،رﻮﮐ هﺪﻨﻨﮐ ﻢﯿﻈﻨﺗ ،ﺎﺠﺑﺎﻧ ي
ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺪﺷر يﺎﻫ
ﻪﻣﺪﻘﻣ
نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﯾوراد ﯽﮑﯾ زا ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ
ﯽﯾوراد ﺖﺳا ﻪﮐ زا لﺎﺳ ناراﺰﻫ ﺶﯿﭘ
دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﺘﺷاد ﺪﻧا . ﯽﻤﻠﻋ مﺎﻧ ﺎﺑ ﺮﺒﮐ ﺎﯾ رﻮﮐ
Capparisspinosa L. ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ زا ﯽﮑﯾ
ﺖﺳا دراد ﻻﺎﺑ ﯽﻄﯿﺤﻣ ﺖﺴﯾز و يدﺎﺼﺘﻗا ،ﯽﯾوراد شزرا ﻪﮐ )
1 (.
ﻪﺑ ﻪﺸﯾر ﺖﺸﮐ
و ﻪﺘﺷاد ﯽﺟرﺎﺧ ﯽﻧﻮﻣرﻮﻫﻮﺘﯿﻓ ﻊﺒﻨﻣ ﮏﯾ ﻪﺑ زﺎﯿﻧ ﯽﻌﯿﺒﻃ رﻮﻃ ﺖﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ ﻢﮐ رﺎﯿﺴﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ نآ ﺪﻨﮐ ﺪﺷر
ﻪﯾﻮﻧﺎﺛ يﺎﻫ
ددﺮﮕﯿﻣ ) 2 ( . ﮐ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺖﻓﺎﺑ و لﻮﻠﺳ ﺖﺸ ﯽﻣ
ﺪﻧاﻮﺗ لﺮﺘﻨﮐ ﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ ﻦﯾﺰﮕﯾﺎﺟ شور ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﯽﻌﯿﺒﻃ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﻦﯾا هﺪﺷ
دﺮﯿﮔ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ دﻮﺷ ﯽﻣ ﻪﺘﺷﺎﺒﻧا ﻪﺘﻓﺎﯿﻧ ﺰﯾﺎﻤﺗ يﺎﻬﻟﻮﻠﺳ رد بﻮﻠﻄﻣ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﻦﯾا زا ﯽﻤﮐ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﺐﻠﻏا ﯽﻟو ،
. ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ
ﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ يﺮﺘﻬﺑ ﺖﺻﺮﻓ ماﺪﻧا ﺖﺸﮐ زا هدﺎﻔﺘﺳا دﻮﻤﻧ ﺪﻫاﻮﺧ ﺎﯿﻬﻣ ﯽﻌﯿﺒﻃ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﻦﯾا ﺮﺘﺸﯿ
) (3 . رﻮﻈﻨﻣ ﻦﯾﺪﺑ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا رد
ﺮﯿﺛﺎﺗ هﺪﻨﻨﮐ ﻢﯿﻈﻨﺗ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺪﺷر يﺎﻫ
ﻪﺸﯾر ﺪﺷر و ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺮﺑ ﺎﺠﺑﺎﻧ يﺎﻫ
ﻪﻧﻮﻤﻧﺰﯾر زا گﺮﺒﻣد و گﺮﺑ يﺎﻫ
Capparis spinosa درﻮﻣ
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺑﺎﯾزرا .
شورو داﻮﻣ
ﺎﻫ
ﻞﮑﻟا رد رﻮﮐ روﺬﺑ اﺪﺘﺑا 70
٪ تﺪﻣ ﻪﺑ 30 و ﻪﯿﻧﺎﺛ ﻮﭙﯿﻫ لﻮﻠﺤﻣ رد ﺲﭙﺳ ﺪﯾﺮﻠﮐ
ﻢﯾﺪﺳ 5/
2 تﺪﻣ ﻪﺑ٪ 12 ﺪﻧﺪﺷ ﯽﻧﻮﻔﻋﺪﺿ ﻪﻘﯿﻗد
ا ﺪﻌﺑ و ﺖﺸﮐ ﻂﯿﺤﻣ يور ﺮﻄﻘﻣ بآ ﺎﺑ ﻮﺸﺘﺴﺷ رﺎﺑ ﻪﺳ ز يﺎﻣد ﺎﺑ ﺪﺷر ﮏﻗﺎﺗا رد و ﺖﺸﮐMS
2 25± هرود و داﺮﮕﯿﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد
يرﻮﻧ 16 و رﻮﻧ ﺖﻋﺎﺳ 8
ﺪﻧﺪﺷ يراﺪﻬﮕﻧ ﯽﮑﯾرﺎﺗ ﺖﻋﺎﺳ .
و روﺬﺑ ﯽﻧز ﻪﻧاﻮﺟ زا ﺲﭘ ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ ﺪﺷر
ﺎﻫ
، ﻪﻧﻮﻤﻧﺰﯾر يﺎﻫ گﺮﺑ گﺮﺒﻣد و
ﻬﺗ ﻞﯾﺮﺘﺳا ﻂﯾاﺮﺷ رد ﻪﯿ
ﺖﺸﮐ ﻂﯿﺤﻣ رد و و ﺪﺷر هﺪﻨﻨﮐ ﻢﯿﻈﻨﺗ نوﺪﺑ MS
يوﺎﺣMS NAA mg/l 5/
0 ، NAA mg/l 1 ،
mg/l IBA 5/
0
، IBA mg/l 1 ، mg/l IBA 5/
0 + mg/l NAA 1
، mg/l IBA 1
+ mg/l NAA 1
و mg/l IBA 1.5
+ mg/l
1NAA ﺪﻧﺪﺷ ﺖﺸﮐ راﺮﮑﺗ ﻪﺳ رد ﺶﯾد يﺮﺘﭘ ﻞﺧاد رد .
ﺪﻧﺪﺷ يراﺪﻬﮕﻧ ﯽﮑﯾرﺎﺗ رد ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺰﯾر .
ﻪﺸﯾر ﺪﺻرد تﺎﻔﺻ ﺲﭙﺳ
٢
زا ﺲﭘ ﻪﻧﻮﻤﻧﺰﯾر ﺮﻫ رد ﻪﺸﯾر اﺪﻌﺗ و ﯽﯾاز 6
ﺪﺷ ﺖﺷاددﺎﯾ ﻪﺘﻔﻫ .
. يﺎﻫراﺰﻓا مﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ يرﺎﻣآ ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ SPSS 16
و SAS 9.1 ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ
.
ﺚﺤﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ
ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ هداد ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ زا
ﻪﺸﯾر ﺪﺻرد ﺖﻔﺻ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺎﻫ ﯽﯾاز
ﺎﺠﺑﺎﻧ ﺐﯿﮐﺮﺗ ،ﻪﻧﻮﻤﻧﺰﯾر عﻮﻧ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ﻢﯿﻈﻨﺗ
هﺪﻨﻨﮐ ﺪﺷر يﺎﻫ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺎﻬﻧآ ﻦﯿﺑ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا و
. ﻢﻫ ﻦﯿﻨﭼ
، ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﺪﺷر هﺪﻨﻨﮐ ﻢﯿﻈﻨﺗ ﻪﻧﻮﻤﻧﺰﯾر ﺎﺑ نآ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا و
ياﺮﺑ ﻪﺸﯾر داﺪﻌﺗ و ﯽﯾاز ﻪﺸﯾر ﺖﻔﺻ ﺮﻫ رد
ﯽﻨﻌﻣ ﻪﻧﻮﻤﻧﺰﯾر يراد
دﻮﺑ ) لوﺪﺟ 1 .(
ﺮﺑ ﯽﮑﯾرﺎﺗ و رﻮﻧ ﺮﺛا ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا رد ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
ﺖﺳا ﯽﮑﯾرﺎﺗ زا ﺮﺘﻤﮐ رﺎﯿﺴﺑ ﺎﺠﺑﺎﻧ ﻪﺸﯾر دﺎﺠﯾا ﺪﺻرد ﯽﯾﺎﻨﺷور رد ﻪﮐ ﺪﯾدﺮﮔ هﺪﻫﺎﺸﻣ و ﺪﺷ ﯽﺳرﺮﺑ ﺎﺠﺑﺎﻧ ﻪﺸﯾر دﺎﺠﯾا .
ﻪﻧﻮﻤﻧﺰﯾر -
ﻪﻤﻫ رد هﺪﺷ ﺖﺸﮐ گﺮﺒﻣد و گﺮﺑ يﺎﻫ ﻂﯿﺤﻣ ي
زا ﺲﭘ ﺖﺸﮐ يﺎﻫ 6
د ﻪﺸﯾر ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺘﻔﻫ ﺪﻨﺘﺷا
، ﻪﺑ يرﻮﻃ ﺪﺻرد ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﮐ
ﻂﯿﺤﻣ رد ﻪﻧﻮﻤﻧﺰﯾر ود ﺮﻫ رد ﯽﯾاز ﻪﺸﯾر يوﺎﺣMS
mg/l NAA 1
ﺪﻫﺎﺷ ﻂﯿﺤﻣ رد ﯽﯾاز ﻪﺸﯾر ﺪﺻرد ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و )
نوﺪﺑMS
ﺪﺷر هﺪﻨﻨﮐ ﻢﯿﻈﻨﺗ (
ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ )
ﻞﮑﺷ 1 ( . ﻪﺸﯾر داﺪﻌﺗ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧﺰﯾر ﺮﻫ رد
گﺮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧﺰﯾر رد گﺮﺒﻣد و
ﺎﺑ ﺐﯿﮐﺮﺗ
ﯽﻧﻮﻣرﻮﻫ mg/l NAA 1
ﺎﺸﻣ ﺪﺷ هﺪﻫ .
لوﺪﺟ - 1 ﻪﺸﯾر داﺪﻌﺗ و ﺎﺠﺑﺎﻧ ﻪﺸﯾر ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺪﺻرد ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﻞﺒﻨﺳ هﺎﯿﮔ گﺮﺒﻣد و گﺮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧﺰﯾر ﺮﻫ رد
ﺐﯿﻄﻟا ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ
ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺪﺷر يﺎﻫ هﺪﻨﻨﮐ ﻢﯿﻈﻨﺗ
ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻊﺒﻨﻣ
يدازآ ﻪﺟرد
تﺎﻌﺑﺮﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ
ﯽﯾاز ﻪﺸﯾر ﺪﺻرد
ﺮﻫ رد ﻪﺸﯾر داﺪﻌﺗ ﻪﻧﻮﻤﻧﺰﯾر
ﺰﯾر عﻮﻧ ﻪﻧﻮﻤﻧ
1
**
638.02 0.0011ns
ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺪﺷر هﺪﻨﻨﮐ ﻢﯿﻈﻨﺗ
7
**
1776.41
**
0.928
ﺪﺷر هﺪﻨﻨﮐ ﻢﯿﻈﻨﺗ
× ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺰﯾر
7
**
79.98
**
0.146
ﺎﻄﺧ 32
32.55
0.012
تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺐﯾﺮﺿ (%)
19.91
19.24
ns ﯽﻨﻌﻣﺮﯿﻏ
،راد
* و **
ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﯽﻨﻌﻣ
لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد راد 5
و 1 ﺪﺻرد
٣
ﻞﮑﺷ 1 هﺪﻨﻨﮐ ﻢﯿﻈﻨﺗ ﺮﯿﺛﺎﺗ- ﻪﻧﻮﻤﻧﺰﯾر ﺮﻫ رد ﻪﺸﯾر داﺪﻌﺗ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺮﺑ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺪﺷر يﺎﻫ
) ﻒﻟا ( و ﯽﯾاز ﻪﺸﯾر ﺪﺻ رد )
ب (
ﻪﻧﻮﻤﻧﺰﯾر رﻮﮐ ﯽﯾوراد هﺎﯿﮔ گﺮﺒﻣد و گﺮﺑ يﺎﻫ
ﻪﺠﯿﺘﻧ ﯽﻠﮐ يﺮﯿﮔ
ﻪﺸﯾر ياﺮﺑ ﻂﯿﺤﻣ ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ﯽﻠﮐ ﺖﻟﺎﺣ رد ﯽﯾاز
و ﺮﻫ رد ﻪﺸﯾر داﺪﻌﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ياﺮﺑ ود
يوﺎﺣ ﻂﯿﺤﻣ ﻪﻧﻮﻤﻧﺰﯾر mg/l NAA
1 و
0.5 mg/l IBA ﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ
) ﻞﮑﺷ 2 .(
ناﺰﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﻪﺸﯾر ﺪﺻرد IBA
ﻪﻧﻮﻤﻧﺰﯾر ﺮﻫ رد ﻪﺸﯾر داﺪﻌﺗ و ﯽﻫد
ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ .
هﺪﻨﻨﮐ ﻢﯿﻈﻨﺗ ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ ﻂﯿﺤﻣ ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ﻦﯾا ﺮﺑ هوﻼﻋ ﻂﯿﺤﻣ ﺰﯿﻧ ﺪﺷر يﺎﻫ
1 mg/l NAA+1 mg/l IBA دﻮﺑ
ناﺰﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﯽﻟو ﻂﯿﺤﻣ رد IBA
1mg/l NAA+1.5 mg/l IBA ﻪﻧﻮﻤﻧﺰﯾر ﺮﻫ رد ﻪﺸﯾر داﺪﻌﺗ و ﯽﻫد ﻪﺸﯾر ﺪﺻرد
ﺪﺷ ﻪﺘﺳﺎﮐ .
ﻞﮑﺷ رﻮﮐ ﯽﯾوراد هﺎﯿﮔ رد ﺎﺠﺑﺎﻧ ﻪﺸﯾردﺎﺠﯾا 2:
0 10 20 30 40 50 60 70 80
b a
cd def
fgh de
efg gh bc
b
de
fgh gh def
fgh h گﺮﺑ گﺮﺒﻣد
ﺪﺻرد ﯽﯾاز ﮫﺸﯾر
ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻠﯿﻣ ) ﺮﺘﯿﻟ ﺮﺑ مﺮﮔ ﺪﺷر هﺪﻨﻨﮐ ﻢﯿﻈﻨﺗ عﻮﻧ و (
ب
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6
b a
cd
f gh
ef fg
h d
bc
e
f f f f
gh گﺮﺑ
گﺮﺒﻣد
داﺪﻌﺗﮫﻧﻮﻤﻧ ﺰﯾر ﺮھ رد ﮫﺸﯾر
ﺖﻈﻠﻏ ﺮﺘﯿﻟ ﺮﺑ مﺮﮔ ﯽﻠﯿﻣ) ﻢﯿﻈﻨﺗ عﻮﻧو (
ﺪﺷر هﺪﻨﻨﮐ
ﻒﻟا
۴
ﻊﺑﺎﻨﻣ 1.Carra, A., Sajeva, M., Abbate, L., Siragusa, M., Sottile, F., 2012, In vitro plant regeneration of Caper (Capparis spinosa L.) from floral explants and genetics stability of regenerants, plant cell tiss organ cult, 109:373-381.
2.amill, J.D. Parr, A.J. Rhodes, M.J.C. Robins, R.J. Walton, N.J. 1987. New routes to plant secondary products. Bio/ Technol. 5:800–4.
3. Pras, N., 2000. Cell Technology. In: Spier, R. (Ed.) The Encyclopedia. Wiley and Sons, New York, 1015p. Russowski, D., Maurmann, N., Rech, S.B., Fett-Neto, A.G., 2006. Role of light and medium composition on growth and valepotriate contents in Valeriana glechomifolia whole plant liquid cultures. Plant Cell Tiss Org. 86: 211-218.
