دکشناد ه ی یناسنا مولع و تایبدا
یشزومآ هوگر یسرفا تایبدا و نابز
هلاسر یارب تفایرد هجرد یرتکد یصصخت
هتشر شیارگ یسراف تایبدا و نابز ضحم
همانهاش لیلحت و دقن ساسا رب یسودرف ی
هیرظن هفسلف یاه
رنه ی
:رگشهوژپ
نمیچ یحتف
:امنهار داتسا
رتکد نیمار یمرحم
سا ا یت :رواشم د
رتکد نژیب یریهظ وان
رتکد رایرهش یتیگ
ید 1398
ناونع و :روآدیدپ مان همانهاش لیلحت و دقن
هیرظن ساسا رب یسودرف ی هفسلف یاه
رنه ی / یحتف نمیچ
داتسا امنهار : رتکد نیمار یمرحم
داتسا :رواشم نا وان یریهظ نژیب رتکد
- یتیگ رایرهش رتکد
خیرات :عافد 14
/ 10 / 1398
دادعت حفص :تا 166
.ص
نایاپ هرامش :همان
هورگ یشزومآ نابز و تایبدا یسراف
:هدیکچ هلئس م:فده همانهاش رد ماجس نا مدع ای دوجو ،شهوژپ نیا ی ور نیا زا ؛تس ا یس ودرف ی
رد یرنه ماجججسنا یعون لیلحت ،شهوژپ نیا زا فده همانهاججش
یججسودرف ی دند اب هک تججسا
هفس لف هب فلتخم درکیور نیدب ات تس ا هدش ماجنا ،نردم رنه ی
رانک رد بیترت هنوگ رگید
یاه
نابز و یراتخاس ماجس نا :هلمج زا ،ماجس نا شیپ نارگید هک ،یتخانش
هتخادرپ نادب رت هب ،دنا
هویش ماجسنا ،رگید یا همانهاش
هنماد .دهد ناشن یتخانشابیز یتفایهر اب ار شخب ،شهوژپ ی
هفسلف اب شجنس رد همانهاش یناولهپ و یریطاسا .تسا هدورک و هچین ،لگه رنه ی
ور ش :شهوژپ یس انش هرهب اب شهوژپ نیا رد
هججس هب هلعتم ،یتخانججشابیز تفایهر هججس زا یبای
هویججش هب ،هدورک و هچین ،لگه :نردم دهع فوججسلیف و دنمججشیدنا یلیلحت یا
- لیلحت هب ،یفیججصوت
هبنج یسانشابیز دنمشور هناگدند یاه
همانهاش رد ،تدحو ی .تسا هدش هتخادرپ یسودرف ی
هتفای :اه یم رظن هب همانهاش رد اهزاسان زیتس دسر
مشد و ایاوز زا ،یسودرف ی راب ره ،فلتخم یاهزادنا
یم نایاپ یش زیمآ هب هدنرادربرد هک دبای
یانعم ی
« تدحو » هناگود راومادنا یگناگی و نیا رد زاس ان یاه
هسامح .تسا یریطاسا ی
هجیتن :یریگ ابیز تشرس یتخانش
همانهاش هفهلؤم رد ،یسامح تیمامت للاخ رد نورب یاه
-
ناهج رد تیمامت و داضت ؛یرسمه ناولهپ
همانهاش نب ؛ هیام تاقبط رد تّیلک و یتشگاو یاه
هناگدند
؛یعامتجا ی راذگ هب دانتسا و یلگه یشناوخ اب همانهاش رد خیرات و هروطسا زتنس
یکیتکلاید
« هدنب و ناگیادخ »
هلئسم رد نآ موادت و ی
« م ییاززاب و گر
» رادمریدقت نایرج ؛
ناتساد کیژارت یاه همانهاش
مهرب و شکمشک رد هنار شنک
یبطت اب یسوزینوید و ینولوپآ یاه
هچین یدژارت ریبعت رب رد انعم /تروص بسانت نایب ؛یا
همانهاش یسودرف ی رد
تروص راهد
و داضت ،قارغا ،)یراگنارادناج و(صیخشت یرنه نلاک و(دامن
)دامن هدورک فیرعت زا یشناوخ اب
.رنه زا هژاو :یدیلک یاه همانهاججش
،یججسودرف ی هفججسلف ،یرنه تدحو
رنه ی ،)هدورک ؛هچین ،لگه(
هفسلف .انعم /تروص بسانت ،یدژارت ،تینیع و تینهذ تدحو ،ناریا یریطاسا خیرات ی
1 - فده و همدقم
1 - 1 - همدقم
هلئسم ،نونکات هدرگا هزوح ود ِنیداینب رصنع ناونع هب رتشیب ماجسنا ی
و ییارگراتخاس ی
نابز هلئسم ،تسا هدوب هجوت دروم نتم یسانش رد ماجسنا تابثا و دوجو ی
همانهاش یسودرف ی ،
یراتخاس یماجسنا هب اهنت نابز ای
یمن نایاپ یتخانش یم رظن هب هکارد دبای
ماجسنا لماوع دسر شخب
هسامح نیا رد هب ار یریطاسا ی
نیرتدیدج زا یخرب رد ،یراتخاس و ینابز ماجسنا یاهوگلا زج
هیرظن هفسلف یاه یم زین رنه ی
،ور نیا زا .تفای ناوت هناگود راومادنا یگناگی و ماجسنا مدع ای دوجو
-
زاسان یاه همانهاش رد
یسودرف ی هلئسم ،یتخانشابیز یدرکیور اب ،
.تسا شهوژپ نیا یلصا ی
ًاساسا نتم ، هک ینمادزارد تشذگرس و خیرات رطاخ هب یبدا یاهراکهاش و نهک و کیسلاک یاه
ینغ زا یکی ،دنراد تسد نیرت
هیام هیرظن یارب اه ،هیرظن ره ،رگید فرط زا ؛دنتسه )یرنه( یبدا یاه
یتفرعم یم ناغمرا هب ون رارمتسا ببس ،نهک نتم زا رگید یشناوخ ناکما ندروآ مهارف اب و دروآ
یم نتم یاقب نیدب و ددرگ
هیرظن وترپ رد ،یبدا نهک راکهاش ،بیترت ار ییایوپ و ون یگدنز ،یبدا ی
یم رس زا هفسلف زا ثحب رد نافوسلیف و تسا یفسلف یشنک ًاتاذ هیرظن .دریگ
ای نتم ،تایبدا ی
نتم نآ هب هک دنراد نهذ رد ار ییاه یم اه
هیامراک ،ًاساسا نتم هکارد دنشیدنا دقن و هیرظن یلصا ی
،ینجعمدور یحوتف( تسا راوشد میهافم زا نتفگ نخس ،نآ نودب و تسا یبدا 1395
: 19 - 7 ؛)
نیدب هباثم هب ،هفسلف ،هنوگ هیرظن ی
هرابرد یا یتسه هاگیاج ی گ نانود و تایبدا یتخانش
هدنیاش ی
یتسه تیعقوم مهف و کرد یوس هب یهار هیرظن هب ار دوخ مهس ،یبدا نتم یتخانش
ادا یبدا ی
یم یم نآ رتشیب هدره یانغ ببس و دنک
( دوش
1
،ینادمه()
1391 : 63 ،هلئسم نیا اب بسانتم .)
مهم زا یکی هویش ،یتفرعم ینابم زا یبدا نتم شناوخ یارب هک ،یبدا دقن یاهدرکیور نیرت
و اه
ابیز درکیور ،تسا رادروخرب دوخ صاخ یاهرازبا هفسلف ای یفسلف ِیتخانش
هتبلا .تسا رنه ی
هفسلف هزوح ،رنه ی یم دودحم ناسنا تسد هب هدمآدیدپ یاهرنه هب ار دوخ دید ی
براجت و دنک
هناسانشابیز هرتسگ رد ار یعیبط رظانم و نایعا ی
یمن رارق دوخ یعوضوم ی .دهد
هوژپ نیا رد هرهب اب ش
دهع فوسلیف و دنمشیدنا هس هب هلعتم ،یتخانشابیز تفایهر هس زا یبای
لگه :نردم هچین ،1
هدورک و2
هبنج یسانشابیز دنمشور لیلحت هب ،3
هناگدند یاه رد ،تدحو ی
همانهاش یسودرف ی یم رظن هب .تسا هدش هتخادرپ
رد اهزاسان زیتس دسر همانهاش
یسودرف ی زا ،
1. Hegel
2. Nietzche
3. Croce
مشد و ایاوز یم نایاپ یشزیمآ هب راب ره ،فلتخم یاهزادنا
هدنرادربرد هک دبای و تدحو یانعم ی
هناگود راومادنا یگناگی هسامح نیا رد زاسان یاه
.تسا یریطاسا ی
ز
ی اب یی سانش
1ی ی ا هفسلف ی
ِرنه و گروئگ ی
ملهل رف ی رد ی ش لگه ( 1770 - 1831 شخب ،) ی زا
نغ تهنس ی ز ی سانشاب ی ناملآ ی هب هدرگا لگه .تسا ثأت تحت صاخ روط
ی ر و ی ناملکن
،2 3تناک و
ش ی
4رل تشاد رارق گلوه(
ی
،ت 1393 : 11 هفسلف ،) ی هطقن وا رنه ی
فطع ی پ و هعسوت رد ی
تفرش
هفسلف ی سلاک ی ک رنه دقن و رنه باب رد ناملآ ی
تارپ مامت و رنه لگه .تسا ی
5ک ار نآ تروص هب
دنور ی د ی تکلا ی ک ی م ناشن ی
؛دهد ا زا ی ن ور یو ، هفسلف رد ی دوخ
، بت یی ن دج ی د ی رات زا ی خ دنم ی و
هاگآ اب رنه طابترا ی
قح و ی تق م هضرع ی دنک .
زا لگه رظن
، ز ی اب یی تسار ی ن من ی دناوت لوصحم فرص ی
بط زا ی تع ا .دشاب ی ن ز ی اب یی راثآ رد طقف
رنه ی ی تفا م ی دوش هب هنادازآ هک رفآ ناسنا تسد
ی هد م ی دوش ز ی ار ز ی اب یی تسار ی
،ن ب ،دوخ ی نا
ّسح ی
قتسم ی م دازآ ی اب هک تسا حور ی
د ارب و دازآ حور تسد هب ی
رفآ دازآ حور ی
هد دوش :نامه(
29 ).
م ی ناوت لقت دقن ًامازلا هک تفگ ی
د بط زا ی
،تع هباثم هب ی هطقن ،رنه ی
هفسلف عورش ی
ز ؛تسا رنه ی
ار
ای ن م صخشم دقن ی
دنک هدروآرف رنه هک ی
ا هب رنه شزرا ًاساسا و تسا حور ی
ن نآ ناسنا هک تسا
م ار ی رفآ ی دن ،تسکلا(
1390 : 54 .) ،هولاع هب دزن ز ،لگه ی اب یی
، ک ی ف ی تا
ّصاخ ی ز .دراد ی اب یی ترابع
زا تسا تدحو:
یا گنهامه ی رد هک فلتخم رصانع ا ،نآ
ی ن تدحو راومادنا تروص هب رصانع ی
هتفا دنا .
،تقیقح رد ز رما
ی اب هلجت ی تدحو سوسحم تیعقاو و موهفم
ای ی گناگ ی نهذ
ّی ت ع و ی ن
ّی ت و تسا
ز رثا رد ی اب ی رنه ی ا ی ن ی گناگ ی رد ی گناگ
ِی امنورد ی ه ی ونعم ی نت اب گدروآ ی نامسج(
ّی ت ب ) ی نور ی ی ا
ّدام
ِی ب نآ ی نا ی ا م هدومنزاب ی
دوش ،نوتسلپاک(
1382 : 229 .)
رد شنیب ،مه یناریا ریطاسا
ّدام ناهج ی
ی ا گ ی ت ی
، م ربارب رد ی ون
، ،تسا توکلم و انعم ناهج هک
ناهج ی نب ود زا هک تسا ام
ی ه ی رن زاسان ی گن ی دام و ی گن ی دپ ی د رفآ ملاع .تسا هدمآ ی
شن نآ موادت و
نی ز ن ِنامأوت دوجو وترپ رد ی
اهور ی هناگود ی خ ی ر تسه ،هرش و ی
وپ یا م اراک و ی ی دبا دب . ی ه ی هک تسا
4. aesthetics
5. Winckelmann
6. Kant
7. Schiller
8. Pratic
وس زا یی هارمه ی ن ود ی ور ی و داضتم تروص ،زاسان ی
غ ی ر تس زا ی گز ی وس زا و تشاد دهاوخن ی
د ی رگ
تس ی گز ی ن ود ی ور ی زاسان
، مآ مزلتسم ی
گز ی ن هسامح رد .تساهنآ ی
ز تس ی ز ن ی اهور ی لباقتم و داضتم
،
نب هک ی دا م ار هسامح ی
،دزاس تس ی ز ی گدنز ی زاس تسه و ی شخب هسامح ًلاوصا .تسا ناتساد ،اه
اهدربن یی م ی نا سود و ی ه ی نامحر ،دب و بوخ ،کاپان و کاپ ی
ش و ی ناط ی
، درخژد و درخ ی
، و رهم
ک ی
،ن مز و نامسآ ،تهفخ و تهزع ی
،ن ور رد و تملظ و رون ،خزود و تشهب ی
اهدرک ی تخانشناور ی
:
« دوخ » و
« اس ی ه
» رد و ی ک خ ،ملاک ی ر هولج و رهظم همه هک تسا هرش و اه
یی نُب ود زا بسانتم
زاغآ ی
ِن لصا دربن ی ی ا اسا ط ی ر ی رفآ زاغآ زا اّما .دنتسه ی
شن هظحل ات ملاع ی
اپ ی نا ببس هچنآ ،ناهج
تسه موادت ی
مآ ،تسا ی شز ا ی ن ن ی اهور ی و زاسان ی گناگ ی ا ی ن هناگود .تساه
رد سب ی را ی هروطسا زا اه
ی رفآ ی شن ، م ی ناوت لئاق هب هلحرم هس دوجو ی
مهم یتسه زاس و راک رد
:دوب
« نشهدنب :»
رفآ ی شن تسخن ی
؛ن
« موگ ی نشِچ
» : مآ ی شز و
« و ی نشِراچ
» : ادج یی زازک ( ی
، 1388 :
4 ا .) ی ن خرب رد لحارم ی
طاسا زا ی
،ر ظن ی ر طاسا ی ر ا ی نار ی طاسا نوتم ِلصا رد ی
ر ی و یا نُب رد اهرواب ی
د ی ن ی هدش هدناجنگ تحارص هب تسا
. دب ی ه ی هرود تسا ا
ی صاصتخا دوخ هب ار هسامح نتم و لصا هک
م ی
،دهد هرود ی مّود ی نع ی هرود ی مآ ی شز مآ ؛تسا ی شز ی تس زا هک ی گز ی هب و زاغآ ی گناگ ی م ی دماجنا .
،ًاساسا ناهج ،هسامح ِناهج ی
وپ و روش زا راشرس یا
یی لعف و
ّی ت لعف ؛تسا
ّی ت ی مآ وترپ رد اهنت هک ی
گز ی
تس رد ی گز
ِی ن ی اهور ی زاسان و م روهظ هب هناگود ی
دسر . هسامح اه بلغا شدرگ ناتساد ی
هتفا و
گ ی ت ی ک هدش ی ب ی شن طاسا ی ر ِی رفآ ی شن ملاع
ّدام شرتسگ و ی
مز و ی ن ی گدنز رد نآ ی
و دربن و
تسا نآ نانامرهق گرم .
رد هسامح ی ،ناریا یریطاسا همانهاش
یسودرف ی تینیع تدحو تروص هب ار دادضا تدحو ،زین
هفهلؤم رد رد ،تینهذ و یتخانشابیز یاه
:نوچمه یا نورب
رسمه
،ی مامت و داضت ی
ت ناهج رد ناولهپ
همانهاش
، نب ام ی ه اه ی تشگاو ی )هدنرادورف(
و 1
لک
ّی ت هناگدند تاقبط رد ی
عامتجا یم ی ناوت
.درک هدهاشم رف
ی رد ی ش ن ی هچ ( 1900 - 1844 ،) ی ک ی ف زا ی نافوسل فرژ دنا ی ش پ رد هک تسا مهدزون نرق
ِی
زرا ی با ی هرابود ی شزرا ن رطخ اب لباقت رد اه ی
ه ی ل ی مس تسخن نتشون هب مادقا ، ی
ن دوخ رثا ی نع ازی ی ش
دژارت ی ا رد وا .درک ی
ن اتس اب ،رثا ی
ش ژارت رنه ی ک ی نانو فهرعم و ناتساب ی
ناونع هب نآ
« رنه گرزب
» ،
لکش گ ی ر ی تن ار نآ ی هج ی گنهامه ی ب لداعت و ی ن رصنع ود یا
هنار ی
« نولوپآ ی
2» و
« د ی نو ی سوز ی
3»
یم .دناد ا ی ن ن ود ی ور پ ،ششک و ی
هتسو تلاح رد ی تس زا ی هز هب م رس ی دنرب تشآ ،هاگ هک ی
هحلاصم و ا
ی
reprogressive motifs
. 1
Apollon
. 1
Dionysus
. 2
اپان ی راد ب آ ه اپ ن ی نا م ی دهد د و نولوپآ . ی
نو ی سوز رنه ود مان هدرگا -
ادخ ی ی نانو ی ب ،تسا ی نا رگ
صب و اهزار ی
تر اه ی هاگن فرژ ی
نانو ی نا هب تسا رنه بوبحم(
ی نارآ ی
، 1393 : 85 .) رد ،هنار ود نیا
یگژیو نتشاد دوجو اب ،هچین یدژارت ریسفت یگدنز موادت یارب تبثم شکاشک دامن ،داضتم یاه
ناهج نیا رد هک ینعم نیدب ؛تسا ،ءزج کی ،دندربن رد رگیدکیاب توافتم یاهورین هدرگا ،ینیب
یمن یفن ار رگید ءزج یم همادا لح هار نودب ،ییایوپ و دربن نیا و دنک
دبای ،زکنیپسا(
1388 : 55 .)
همانهاش رد یسودرف ی یدژارت هک یرصنع ،زین
ناتساد ای اه اب زید ره زا شیب ار کیژارت یاه
گرزب لیصا و نیرت یدژارت نیرت
مه ناتساب نانوی یاه یم گنس
ینیداینب داضت و ضراعت نامه ،دزاس
هنحص رد هنادواج هک تسا سیزگا داضت و ضراعت :دراد روضح یتسه ی
لایسنات یورملق ود نایم1
رد و یرورس و یدازآ یارب شنارکیب تساوخ ربارب رد ناسنا یناوتان و یدنمناوت ؛نیمز و نامسآ همه ِریدقت نایم ضراعت :ملاک کی نامه ضراعت نیا .ریدقت نیا ِراتفرگ و ناوتان ِنایمدآ و ناوت
شیپ همزلا و طرش خر ی
ِتافاکم و ریزگان و هتسنادان یاطخ نداد رد وطسرا هک تسا نآ بقاعتم
نف
رعش موهفم اب یدژارت نییبت رد
« ایتراماه
2» یم دای نآ زا نامرهق طوقس تشادرب نیا یانبمرب .دنک
هبترم زا هبترم هب تداعس ی اطخ کی نداد یور ببس هب هن یتخبروش ای تهلذ ی
هک ،هتسناد ی
یوس زا یماقتنا ای ریزگان یریدقت ی هداراو تساوخ لصاح یانعم هب یدژارت نامرهق .تسا نایادخ
نیا ربارب رد دندره و تسا هدز مقر وا یارب ار تیانج و هانگ ،ریدقت هک تسا ییاریم ،هملک یعقاو هزیتس ،ریدقت یبوبحم( داد دهاوخ خر ریزگان نآ تافاکم و تیانج ،دزیرگب نآ زا و دنک هشیپ یرگ
،ینارآ 1393 : 31 نیا و ) ینب ضراعت هک تسا هنوگ تساوخ و هدارا اب ریدقت ضراعت ینعی ،یدژارت نیدا
شیپ ،یمدآ شکمشک طرش
شنک رد توافتم یاه یم یدژارت کیتامارد یاه
،هنومن یارب .ددرگ
ناتساد
« بارهس و متسر »
همانهاش رد یسودرف ی نشور
ِناهن ِضراعت لایسناتسیزگا یاضف نیرت
اروش زا هک ،ناتساد نیا .تسا ناسنا تساوخ و ریدقت تمسق نیرتزیگن
همانهاش یاه ناتساد ،تسا
هب هک تسا تشونرس ربارب رد ناسنا یگدنامرد و ینوبز هتفای دومن رسپ و ردپ نیب گنج تروص
ساره تردق و تمظع .تسا هب ار رسپ ماجنارس هک تشونرس زیگنا
تسد یم هابت ردپ ببس ،دنک
هدش مه ار ناتساد نیا ناداقن یخرب هک تسا رتگرزب زارت
یدژارت نی نیّرز( دنرمشب نانوی یاه
،بوک
1389 : 23 - 14 .)
نیدب زا ،بیترت رذگهر
شکمشک یم ،یدژارت نیداینب ضراعت و
هیوس هب ناوت یکیزیفاتم ی
هچین یدژارت ،ماجنارس و ینیبدب ،تشونرس و ریدقت ،جنر ،هدارا و تساوخ میهافم .دیسر یا
یرآ هیوس ،همه و همه ،یگدنز هب کیژارت ییوگ هچین یدژارت یکیزیفاتم ی
یم ام هب ار یا .دننایامن
ial
t n e exist
3.
hamartia
. 4
یم لیکشت ار کیزیفاتم نیا یروحم موهفم هک ،ینیبدب ،لااب میهافم نایم زا میهافم رگید و دهد
یزیفاتم هشیر دقن و لیلحت زا سپ ،دراد دوخ نورد رد ار یک هچین یوس زا ،نآ ِیرواهنپوش جیاتنو اه
یم میسقت هتسد ود هب :دوش
- یب رس زا ینیبدب یناوتان و یگینب
)رنگاو و رواهنپوش کیتنامر ینیبدب(1
؛
- زا ینیبدب رس
ییاناوت و یدنمورین کیئاکرآ ناینانوی ینیبدب(2
) ،ینارآ یبوبحم(
1393 : 226 -
197 هیاپ رب روشرُپ و دنمناوت گنهرف ره هچین معز هب هک هنانامرهق ینیبدب ای ) ینیبدب زا هنوگ نیا ی
،نارمیض( تسا هتفرگ رارق 1390
: 51 .)
همه ی میهافم ناتساد رد لااب کیژارت یاه
همانهاش هیاپرب مه ،زین هبرجت ی
مه و هناسانشابیز ی
ناتساد یاوتحم ساسارب ،اه
نامه .تسا یسررب و دقن لباق یدنمورین رس زا ینیبدب رب هچین هک هنوگ
یم دییأت رهُم ییاناوت و ناتساد ،دهن
نایب ،ییوس زا ،زین همانهاش کیژارت یاه اب ریدقت ضراعت رگ
یم دوخ هک تسا یگدنز اب گرم ضراعت ای و یدژارت نانامرهق تساوخ و هدارا لباقت زا یکاح دناوت
مسج یرهاظ رادومن ،رگید یوس زا و دشاب یهانتمان دوجو و یهانتم دوجوم لباقت ای یمدآ ناج و
لامک و رورپوزرآ حور و یدژارت نامرهق تردق لداعت ریدقت ریدق تردق ربارب رد زگره هک تسوا بلط
یمن میلست مه همه اب ار یگدنز اریز دوش
یم تسود شملاظم و بئاصم ی یم یرآ نآ هب و دراد
.دیوگ
( هدورک وتدنب
1952-1866 ،)
ف ی فوسل ا دقتنم و ی لات ی ا یی
، هرابرد ی ا رب ،رنه ی ن هک تسا رواب
بی ش لقع للادتسا و طنم رازبا اب هکنآ زا ی
ی ا نتبم رکفت ی
هافم رب ی م زادرپب رنه هب ی
،م اب ی د گنوگد ی
ارف ی دن رفآ ی شن هبرجت و یا رنه راثآ لاح ی
هد رارق رظن ّدم ار ی
م دب . ی ن ترت ی ب اتک رد ب لک ی تا
ز ی سانشاب ی رظن ،دوخ ی ه ی هدرورپ ا ی هرابرد ار ی هب رنه ناونع
« دومنارف » م هضرع ی دنک دب و ی ن ترت ی ب
رعت ی ف دب رنه زا ار دوخ صاخ ی
ن هنوگ ب ی نا م ی دنک :
« د زا تسا ترابع رنه ی
د ی ا دوهش
» ،هدورک(
1391 : 53 و )
« دوهش » هلجت ار ی و فطاوع زا ترابع ار هدام و تروص رد هدام تاساسحا
م ی دناد .
پ دنور رد هدورک ی
ُبش در ی ا هفت ی م رظن ی ه ی رعت رد ،دوخ ی
ف قد ی رت ی ار نآ ،دوهش زا
« ب کاردا ه
سو ی هل ی تملاع و زمر »
م ی ناوخ د
« ز ی ار اج یی نعم رادومن زمر هک ی
نعم ،تسا ی
ن دوخ هب مئاق ی
تس
ی نع ی ب و هناگادج ی
تطاسو دنا هب زمر ی
هش من رد ی آی د نچمه . ی ن مئاق مه زمر هب
ن دوخ ی
،تس ی نع ی
ب ی تلاخد نعم ی م تللاد نآ رب زمر هک ی
،دنک هب نآ مّسجت وحن
ی ن نکمم ،دشاب رادناج هک ی
تس .
نعم ی م لح رادومن رد ًامامت ی
،دوش لثم ی ک م لح بآ ماج رد هک دنق هکت ی
دوش ...
» :نامه(
79 .)
هب د زا ،هصلاخ روط ی
د ندوب رنه ،هدورک ی
ک طساو هب ،رثا ه
ی هطبار ا ی تسا ب هک ی ن بلاق و نومضم
pessimism of weakness
. 1
pessimism of strength
. 2
ی ک دراد دوجو رثا ی
نع ی قح رنه سپ .تساهنآ تدحو تلع هب ی
ًاتق کرت ی ب روصت و ساسحا )تروص(
م سپ ...دوهش رد تسا ی
ناوت روصت نودب ساسحا :تفگ ساسحا نودب روصت و تسا روک )تروص(
م ی نا هت ی تسا :نامه(
93 کدنا اب .) ی ا رد لّمأت ی ن اقم و هدورک نخس ی
هس ی نآ اب ارآ ی رهاقلادبع
ناجرج ی اش ی د ا :تفگ ناوتب ی
ن بعت ،هدورک ملاک ی
ر د ی رگ ی زا
« رظن ی ه ی مظن » ناجرج ی اجنآ ؛تسا
کرت و مظن هک ی
ب رهاظ ی اهانعم مظن ساکعنا ار نآ یی
م ی دناد دپ نهذ رد ًلابق هک ی
د هدمآ دنا
ناجرج(
ی
، 1407 : 96 .) ،ًلاوصا هاگآ ی تفرعم و ی مرد نارعاش ناج اب هک ی
مآ ی دز سنا زا هتفرگرب و
تهنس اب نانآ تسرامم و اه
ی بدا ی هظفاح رد ماجنارس ،تسا ی
هکلم هب نانآ ا
ی حور ی دبت ی ل م ی وش د
خذ کمک هب هظفاح هاگنآ و ی
هر اه ی ش ارف ود ی دن مرد ارجا هب ار ی
دروآ ارف : ی دن نهذ ی ارف و ی دن خ ی لا ی .
ط
ّی ارف ی دن نهذ ی
، دنا ی هش عم و ان ی م لخ رثا ی
دوش ط و
ّی ارف ی دن خ ی لا ی
، واصت ی ر تروص و یاه
رنه ی ا زا .نآ ی ن م ور ی ناوت تفگ : هنس رعش راتخاس ت
ی لکش )اوتحم و مرف( انعم و تروص لباقت زا
م ی گ ی در حوتف(
ی
، 1389 : 84 ا رد .) ی ن هناگود لباقت یا
بطق ود
ِی تروص - خرب ،انعم ی و نادقتنم زا
غلاب ی نو رترب تروص رب ار انعم ی
م ی دنهد خرب و ی د ی رگ خرب رعش رد اّما ؛انعم رب ار تروص ی
نارعاش
مه ود نوچمه انعم و تروص ،گرزب مه هک دنداز
زا و نامز ی
ک م هداز نت ی دنوش ه و ی چ مادک نآ زا
ود
، نآ رب ید رگ ی رترب ی ا زا .درادن ی ن م ور ی ناوت تفگ : ا رد ی ن د لباقت ،راثآ هنوگ ی
ر ی هن تروص - انعم
تروص بسانت هب -
انعم لیدبت م ی وش د حتف ( یمرحم و ی
، 1394 : 41 .)
هب هرابرد ،هژیو روط ی
هسامح اه یم زین هسامح رعاش هک یشزیگنا و زیخاتسر :تفگ ناوت اب ،ارس
داجیا
« بسانت » هزاسرنه نایم یم هرهب نآ زا هسامح یبدا عون و هژیو ییاه 1
نلاک حطس رد ،دبای
مرف ،نتم یم نآ هب یرنه نلاک
مرف هب یزاسادج لباق دوخ هک دشخب کدوک یاه
نیرتمهم .تسا رت
هزاسرنه نیا رغا و )یراگنارادناج و( صیخشت ،داضت ،دامن :زا دنترابع اه
ا هنومن هک ،ق اه
و زراب ی
مک تروص بسانت ای یرنه تدحو لصا زا یریظن -
رد ار انعم همانهاش
یسودرف ی هدرک لخ ،
دنا
نامه(
: 66 - 38 .)
1-1-1 - شهوژپ تلااؤس
1 - رد اهزاسان یگتخیمآ همانهاش
یسودرف ی تفایهر هد اب ،
تدحو زا ییاه هفسلف ِیروحم
رنه ی
؟تسا یبطت لباق ،نردم هصخاش مادک
یریطاسا یاه -
رد یسامح همانهاش
یسودرف ی تیمامت و یتخانشابیز تشرس ،
یسامح - تینهذ تدحو داینب رب ار نآ ِیرنه یم ناشن یلگه تینیع و
؟دهد
artistic device
. 1
رگا
همانهاش یسودرف ی دانتسا اب ،نآ یریطاسا خیرات یفسلف نیوکت ،تسا خیرات ةفسلف یعون
یکیتکلاید راذگ هب
« هدنب و ناگیادخ
» یم تقباطم لگه خیرات ةفسلف رب هنوگد ، ؟دنک
ناتساد رگا
کیژارت یاه همانهاش
یسودرف ی میمعت و رییغت یکدنا اب ار
ناوتب
« یدژارت » ،دیمان
یگژیو مادک هچین یدژارت ریبعت اب هنوگد و نآ ییانعم و یروص صاخ یاه
یا - بیکرت لصاح هک
هنار نطب رد ابیز رما و لااو رما جازتما و یم تقباطم ،تسا ینولوپآ و یسوزینوید یاه
؟دنک
یم ،یبدا یاهدرگش ای هزاسرنه مادک زا
یرنه تدحو تابثا یاتسار رد ناوت همانهاش
ی
یسودرف هفلؤم یانبم رب ، :ینعی هدورک رنه ةفسلف نیداینب یاه
« هفطاع » و
« نیا دوهش ِینامه -
نایب » لصا هب و تفرگ هرهب نیا
رعش ینامه -
هسامح نیا رد هروطسا دیسر یریطاسا موظنم ی
؟
1-1-2 - هنیشیپ شهوژپ ی
شهوژپ رامش رد یقیبطت یاه
هزوح همانهاش ی هیرظن و ءارآ رب هک ،یهوژپ
یبدا نوگانوگ یاه
هنومن ندروآ هب یزاین و تسا رایسب ،تسا هتفرگ تروص اب طابترا رد نونکات اما .تسین نآ یاه
شزرا شجنس یرنه یاه
همانهاش یسودرف ی هیرظن رب
تدحو یاه هفسلف ِرگن
شهوژپ ،رنه ی
هوژپ هدرگا تسا هتفرگن تروص یلقتسم ش
هبنج تابثا رد ییاه ماجنا همانهاش رد ،ماجسنا زا ییاه
هدش :تسا رد ینف ماجسنا یعون دوجو تابثا رد ریملام
همانهاش ناینب هب هراشا اب ، یگشیدنا و ینییآ یاه
ضقانت یم ناشن ،اه راتخاس هک دهد
همانهاش مجسنم یحرط یاراد ،عبانم یگدرتسگ و دّدعت نیع رد
( تسا هناگی یتّیهلک و 1387
: 224-199 نیسح و ریملام .)
هک ییاهدنیارف هب نتخادرپ نمض ،یهانپ
تیاور شناوخ هنازادرپ
یم نآ رب ینتبم ار یسامح رعاش ی یم ناشن ،دنناد
هسامح هک دنهد یاه
شیپ نتشاد اب یریطاسا نبوگلا یتینهذ
همه رد ،دای نب ،اهدنیارف نیا ی
هب ار دوخ درکراک و هیام
هباثم ی
« هرازگ یشنک یتسه ییاور یاه
» یم ظفح یسامح تیلک و ماجسنا یعون نتشاد یارب ، -
( دننک 1395 : 136-111 .)
ینکدک یعیفش ،
هنارعاش نایب لیلحت هب ،لیصفت هب رد یسودرف ی
هسامح عوضوم اب یراگزاس یم وا ی
و دزادرپ شجنس رد همانهاش
یسودرف ی هسامح اب
و شیپ یاه
ًلاثم نآ زا سپ همانپساتشگ
ی و یقیقد همانبساشرگ ی
یم هجیتن نیا هب ،یدسا هک دسر
همانهاش
هب رعاش هجوت ببس هب هنیمز و یبیکرت تلاح
تروص یگنهامه ینعی ،اهریوصت یلک ی لایخ یاه
نورد اب بسانت زین و رگیدکی اب .تسا رادروخرب یرنه و یرعش شزرا نیرتشیب زا ،رعش یاضف و هیام
یگدوبرنه تابثا رد هدنسیون یفوت دوجو اب رثا نیا رد نیاربانب همانهاش
و یغلاب تابثا یعون طقف ،
یم هدید ،یسامح تیمامت رب ینتبم یتابثا هن ( دوش
1383 : 470 - 439 بقاث .) نیا نایب نمض ،رف
رواب زا یدند هک بلطم هفسلف یرکف بودراد نامه رد لگه یاه
هدرخ ای در لباق وا دوخ ی یریگ
لیلد هب ،هسامح یسررب رد وطسرا و لگه یرواد و دید فا یدنمنارک هک تسا رواب نیا رب ،تسا هنومن هب ود نآ یراصحنا هجوت ( تسا هسیدوا و دایلیا ینعی ،هسامح یرموه ی
1387 : 25 و 12 اما .)
هبنج هناروآون ی یا ی
هئارا ،رضاح شهوژپ زا شخب ن ابیز تشرس زا ینیون لیلحت ی
یتخانش
همانهاش یسودرف ی تیلباق رب هیکت اب ،
هفسلف رادمانعم یاه رظن دقن فده اب هتبلا یلگه رنه ی
هرابرد لگه ضقانتم و مهبم اما یفنم همانهاش ی
.تسا
بقاث
باتک رد رف ناریا خیرات ةفسلف و یسودرف ةمانهاش
رد ،
« یرظن ةدابید »
شش یط و
ناهج رب یریسفت ةنیمز تسا هدرک شلات لصف ینیب
ةمانهاش ةفسلف تخانش ةیاپ رب ار یسودرف
دنک تابثا ار اعدم نیا دراد یعس هدابید شخب رد هدنسیون .دنک مهارف بطاخم یارب ناریا خیرات :هک
« هنوگ اب ربارب یلم ةسامح تسا خیرات ةفسلف یا
.»
یا تابثا یارب وا حرش هب ،تسخن ،اعدم ن
دننام لگه خیرات ةفسلف رد نیداینب میهافم
« حور
» ،
« درخ » ،)تینلاقع(
« یهاگآ » و
« یهاگآدوخ »
یم هسامح هکنیا ةرابرد ار لگه یاعدا سپس و دزادرپ اه
« دنتسین خیرات ةفسلف
» یارآ زا هرهب اب ،
هتفگ زین و وطسرا تفرگرارق و هسامح ندوبرنه رب ینبم لگه دوخ یاه
در یهاگآدوخ ةیاپ رد نآ ن
یم هب و دنک نیا یم تباث بیترت هنوگ مه ناریا یلم ةسامح هک دنک
ةرهب نازیم .تسا خیرات ةفسلف یا
هاگدید و میهافم زا باتک ةدنسیون شنیرفآ ةناگراهد لحارم یلک یبطت ،لگه یفسلف یاه
هروطسا یا همانهاش هن و( ییاتسوا ج میهافم اب )یا
« ندش » و
« رگ ندید » لصف رد یلگه
« هدولاش یاه
یگنهرف همانهاش » لصف رگید رد هدنسیون ،نآ رب هولاع .تسا هراشا و لقن دند یط ،باتک یاه
ی
هنومن دند لیلحت هب یلک ثحبم دننام دودعم ی
« یناریا ناهج رد یگناگی
» ص ، 258 ثحبم و
« تلود و نید
» ص ، 272 هب .تسا هتخادرپ ، یم رظن
هدنسیون فده دسر ی
لیلحت یعون رتشیب باتک
ناهج یقیبطت ناهج اب ییاتسوا ینیب
یسامح ینیب همانهاش
ی هفسلف یبطت ات تسا یسودرف ی
همانهاش هفسلف زا یصاخ عون رب ییاعدا نیند باتک زا ییاج چیه رد هدنسیون ،هتبلا .خیرات ی
تسا هتشادن (
1387 : 25 و 12 ) باتک رد بوکسم . یاه
روم ناغمرا (
1396 و ) شوایس گوس
( 1386 هرهب هب هراشا نودب ،) هفسلف زا یریگ
رد یسامح خیرات یفسلف لیلحت یعون هب ،صاخ یا
همانهاش ی هلاقم رد دنز .تسا هتخادرپ یسودرف هزیگنا ،فادها ،لیلاد یسررب هب یا
ییاراک و اه
خیرات رد یسودرف ةناراگن همانهاش
( تسا هتخادرپ 1392
: 99-77 .)
اتسا میهاربا
هلاقم رد ،یمر ناونع اب یا
« رلیش شیردیرف هاگدید و یدژارت رد کیژارت راتخاس
هرابرد هب دانتسا اب نآ ی کرادناژ
» نرق تایبدا رد لیصا یدژارت رد کیژارت رنه ِیلیلحت یسررب هب ،
یم ناملآ مهدجه همانشیامن ،شهوژپ نیا رد .دزادرپ
روهشم ی کاردناژ
تسا هدش هعلاطم رلیش رثا ،
ات کیژارت رنه و راتخاس ناهج رب هلاقم نیا زکرمت .دوش هداد ناشن سوملم روط هب وا رظن زا
ینیب
هرابرد وا رظن و ناسنا یونعم و یمسج تّیهام دروم رد رلیش ( تسا کیژارت رنه ی
1394 : 215 -
199 ( ایک هتسجخ . ) 1369
باتک رد ،) همانهاش
ینتآ یدژارت و یسودرف ی نییآ ،دیاقع نایب هب ،
و
هشیدنا هنیزگ باختنا ،یسودرف یاه تایبا زا یا
همانهاش نتم رد یسودرف یاهدنپ لماش همانهاش
هشیدنا نیا دنویپ و ناهج اب اه
.تسا هتخادرپ ،ناتساب نانوی کیژارت ینیب حور
سح للها ی ن ی دسا و
هدازدمحم
، هلاقم رد ا ی ناونع تحت
« سررب ی دنفسا و متسر لباقت راتخاس ی
را همانهاش رد ساسا رب
رظن ی ه ی ول لباقت ی سورتسا
»
، ا مجسنم راتخاس ی
ن کأت اب ار ناتساد ی
د رظن رب ی ه ی
« لباقت هناگود
» ی
ول ی سررب سورتسا ی
هدرک ا رب انب .دنا ی
ن لصا درکراک ود ،شهوژپ
،ی رکف درکراک لماش ی
ی ا لماوع
بی نور ی سامح درکراک و ی
ی ا نورد لماوع ی
پ رد ی دربش ا دنرگراک ناتساد دژارت عوقو ببس هچنآ ام
ی
دنفسا گرم ی
را م ی
،دوش نورد لماوع هب ی
دنفسا و متسر ،ناولهپود کهرحم ی
را مرب ی ددرگ لماوع هب هن
بی نور ی ( 1385 : 64 - 43 ).
هرابرد
هیرظن ی ییابیز ی و زرو لایل ،هدورک یسانش یلعلادبع
لآ هیوب نایاپ رد یدورگنل همان
یا
ناونع اب ینابم یتخانشابیز نخس
زا هاگدید رهاقلادبع یناجرج
وتدنب و هدورک نارصاعمو روهشم
،یو یسررب هب سم
ئ هل ی
« بیکرت و تدحو »
یرنه رثا رد رصانع هتخادرپ
یعیفش ،رگید فرط زا .دنا
باتک زا یشخب رد ینکدک ،یسراف رعش رد لایخ روص
هنارعاش نایب لیلحت هب ،لیصفت هب یسودرف ی
سامح عوضوم اب یراگزاس رد ه
یم وا ی شجنس رد و دزادرپ همانهاش
یسودرف ی هسامح اب
شیپ یاه
ًلاثم ،نآ زا سپ و همانپساتشگ
و یقیقد همانبساشرگ یم هجیتن نیا هب ،یدسا
هک دسر همانهاش هب
هب یسودرف میکح هجوت ببس هنیمز و یبیکرت تلاح
تروص یگنهامه ینعی ،اهریوصت یلک ی یاه
سانت زین و رگیدکی اب لایخ نورد اب ب
رادروخرب یرنه و یرعش شزرا نیرتشیب زا ،رعش یاضف و هیام
( تسا 1383 : 470 - 439 راتخاس یلک ماجسنا اب هطبار رد .) همانهاش
( ریملام ،زین 1387
: 224 -
199 ناینب هب هراشا اب ،) ضقانت یگشیدنا و ینییآ یاه
یم ناشن ،اه راتخاس هک دهد
همانهاش نیع رد
.تسا هناگی یتّیهلک و مجسنم یحرط یاراد ،عبانم یگدرتسگ و دّدعت
1-2 - شهوژپ فده
فده نیا هئارا ،ادتبا ،شهوژپ هفسلف رد هژیو تفایهر هس زا ینییبت و حرش ی
،نردم رنه ی
هشیدنا :ینعی تدحو یاه
هسامح یانعم و تخاس شجنس سپس و هدورک و هچین ،لگه روحم ی
،ناریا یهلم همانهاش
یسودرف ی هتسجرب زا یخرب رب
یگژیو نیرت هفسلف نیا یاه
ات تسا رنه یاه
هسامح نیا ییانعم و یروص راتخاس ییاونمه تابثا اب ،هار نیازا یگژیو اب کیسلاک ی
هفسلف یاه ی
ناکمارف و نامزارف رب ،نردم رنه .دهن هحص نآ ندوب
1-3 - شهوژپ ترورض
نیتسخن
مهم و هناهب و بابسا ندرک مهارف ،شهوژپ نیا ماجنا ترورض نیرت یناهج حلص یاه
یگناگی یروآدای راذگهر زا هشیدنا یاه
ییاونمه و زرو تفرعم یاهدرکیور رد
تهلم یتخانش .تساه
تفرعم ماظن رد ار یگناگی نیا یاون و گنر ،همه زا شیب هچنآ شهوژپ نیا رد یناهج یسانش
یمارف ،دیامن هشیدنا نابحاص لیامت گنهرف ی
هلئسم هب یناهج نوگانوگ یاه ی
« دادضا تدحو »
و
نایم زا ضراعت نتفر هظحل رد اه
یاه
« زتنس » .تسا یساسحا ای یگشیدنا
نتفای
تردق
« یرآ ییوگ » همه ،یگدنز مامت هب یم جنر ای دب هچنآره و بوخ هچنآ ی
و دیامن
هب ،نآ ِیپ رد تسد
یاهر ِناغمرا ندروآ تسین کیزیفاتم ربارب رد رصاعم ناسنا ِیراگتسر و ی
هناراگنا
چوپ و هشیدنا جاور نوچمه ،صهخشم یلیلاد هب هک ،نیزورما یارگ باسح یاه
هنارگ ای و نردم ی
نابیرگ ،یناهج رابگرم لادج و گنج شرتسگ اهنت ،تردق نیا هک تسا یهیدب .تسا هدش وا ریگ
رب هیکت اب
« یرآ انوی کیژارت ییوگ ین
» برغم نافوسلیف رگید و هچین ریسفت کاردا و گندارف نیمز
هشیدنا زا شخب نآ شریذپ اب ار تردق نیا ام ؛دمآ دهاوخن میهاوخ برغ گرزب نادنمشیدنا یاه
هشیدنا اب هک تفای هک ،ام ینید طنم و یهلم یاه
همانهاش نآ زا ینشور باتزاب ،یسودرف میکح ی
.دشاب اونمه و زاسمه ،تسا
2 - 1 - ییابیز هفسلف و یسانش رنه ی
هژاو ،یسراف رد هک کیتتسا ی
« یسانشابیز »
ای
« لامج یسانش » ظاحل هب ،تسا هتفرگ مان
هشیر ای کیتتسا ،ریخا نارود رد .تسا یّسح کاردا تیهام رد یقحت یانعم هب نآ یوغل ی
اب بلغا یسانشابیز
« هفسلف رنه ی » بحاص زا یرایسب زونه اما تسا هدش هتسناد ربارب رد نارظن
قافتا دروم نیا هزوح .دنرادن رظن
یانعم ی عیسو کیتتسا ی هفسلف زا رت
هفسلف اریز تسا رنه ی رنه ی
هزوح یم دودحم ناسنا تسد هب هدمآدیدپ یاهرنه هب ار دوخ دید ی هناسانشابیز براجتو دنک
ی
هرتسگ رد ار یعیبط رظانم و نایعا یمن رارق دوخ یعوضوم ی
هفسلف هک اجنآ زا یلو دهد رد رنه ی
ثحب تشیب ییانعم تعسو یزورما یاه هب و هتفای یر
سایق ،یرنه راثآ و مرف اب طابترا رد هژیو یاه
ییابیز اب یعیسو هب یعیبط یاه
یم لمع نآ یقادصم تللاد ،دروآ یم ار
.تسناد ربارب کیتتسا اب ناوت
یم یتاعوضوم هد هب ًاقیقد کیتتسا هک تساجنیا شسرپ اما و هژیو لئاسم و دزادرپ
نآ ی
لد هلمج زا ؛تسا مادک یلوغشم
هفسلف و یسانشابیز مهم یاه هک تسا هدوب نیا هشیمه ،رنه ی
شسرپ هب روخرد یخساپ
«
؟تسید رنه »
رنه زا ریگارف یفیرعت شسرپ نیا هب خساپ رد و دهدب
یگژیو نآ رد هک دنک هضرع رنه کرتشم یاه
.تفای ناوتب ار فلتخم یاه
یگژیو نایم زا هدرمشرب رنه یارب نف لها هک ییاه
یگژیو ،دنا
« ییابیز » ار عامجا نیرتشیب
ماع ،نیاربانب و تسا هتشاد ترابع اب رنه فیرعت نیرت
« هتخاس هک یزید نآ ره ابیز و یمدآ ی
دشاب
» تروص ، یمن ار لکشم نادند مه فیرعت نیا یلو . تسا هدش یدنب بسحرب ار رنه اریز دیاشگ
یم فیرعت یزید بیز :تسا فیرعت دنمزاین ،دوخ هک دنک
فیرعت زا کی ره رد ؟تسید ییا یاه
هدش هئارا رنه زا هجیتن رد و ییابیز زا هک ینوگانوگ یّصاخ تفص ای رصنع ،یگژیو رب هیکت ،تسا
هجرد هک تسا رصاعم فوسلیف ،نیاتشنگتیو .تسا توافتم نآ زا فلتخم یاهرنه یرادروخرب ی
،دوخ فورعم باتک رد یسیلگنا
،یفسلف تاقیقحت یم داهنشیپ
نک هضرع لابند هب هکنآ یاج هب د ی
یگژیو ای تافص یوجتسج رد ،رنه زا یفیرعت همه رد رضاح و تباث یاه
موهفم کی یداصم ی
قادصم طابترا یگنوگد یسررب هب هک تسا نآ رتهب ،میشاب رد رگیدکی اب موهفم نآ نوگانوگ یاه
تلاح هس ای ییاتود یاه شم هجو ای تهابش دوجو ،ملاک کی رد و ییات
نیارد .میزادرپب اهنآ نیب کرت
هتسد یارب اتسار یقد یدنب
فیرعت زا یرت هب رنه و ییابیز یاه
« هیرظن هس یاه هناگ رنه ی
» لماش ،
هخسن( ییامنزاب و فطاوع زاربا ای نایب و رثا لاخ یگتخیگنادوخ(ییامنارف ؛)تاکاحم ای یرادرب
ءازجا هب هجوت( مسیلامرف و )بطاخم هب دوخ تاساسحا یم )ءازجا نیب ماجسنا و یرنه رثا
.میسر
باتک ،هولاع هب هفسلف اهنآ عوضوم هک یراثآ و اه
رب هولاع ًلاومعم ،تسا یسانشابیز ای رنه ی
عوضوم
« رنه فیرعت
» هب ،
« هفسلف ریس خیرات رنه ی
» یم زین هفسلف ریس ؛دنرگن زا ًلاومعم رنه ی
یم زاغآ نوطلافا و ناتساب نانوی زا سپ و دوش
هب رذگدوز یهاگن و رنه باب رد وطسرا ءارآ رورم
هرود هب اطسو نورق یم سناسنر ای ییازون ی
هفسلف سپس .دسر حرطم یرگنشور دعب و تراکد ی
یم هفسلف رب هیکت زا سپ و ددرگ کیتنامور بتکم و یناملآ مسیلائدیا هب تبون تناک ی
یم اه .دسر
همادا رد هریجنز نیا ی شبنج ،یخیرات ی
« نه رنه یارب ر »
دروم ،عامتجا یارب رنه ،نآ لباقم نییآ و
یم رارق ثحب هفسلف هب نایاپ رد .دریگ
تفایهر و یسانشابیز تلاّوحت و رصاعم ی هب نوگانوگ یاه
هفسلف یم هتخادرپ متسیب نرق رد رنه ی ،درپش( دوش
1386 همدقم : بیترت ،ملاک کی رد .)مجرتم ی
هفسلف روهظ یخیرات یلک اه
رنه ی یم ار نیا ناوت :درک نایب هنوگ
1 - )وطسرا و نوطلافا( ناتساب نانوی میسیسلاک
2 - هدس( یطسو نورق )هنایم یاه
3 - هرود )سناسنر( ییازون ی
4 - )هتینردم( نردم نارود هدیا ،یرگنشور رصع لماش یخیرات بیترت هب دوخ ،نردم نارود رنه ،مسیتنامر ،یناملآ مسیلآ
،ماجنارس و رنه یارب هفسلف
.تسا رصاعم ی
هئارا هب هس ره ،هدورک و هچین ،لگه ،نردم رصع نافوسلیف نایم زا ای ریسفت ،فیرعت ی
هژیو یریبعت زا
« رنه » یم دوخ یگشیدنا هاگتسد رد هلئسم هب ،فیرعت نیا رد و دنزادرپ
روضح ی
هنار ای دادضا هب یاه
ها .دنراد هژیو یهجوت یتسه ضراعتم و داضتم رهاظ رد هن ،اهنآ دزن دادضا تیم
هلئسم دوخ یاقد ای طاقن رد هک دادضا ی
« دادضا تدحو »
تفرعم رابتعا نّمضتم هک تسا یتخانش
هناماس زا کی ره رد یگناگی و تدحو نیا ریبعت .تسا نانآ یرکف ماظن هس نیا یگشیدنا یاه
هنوگ هب ،دنمشیدنا یم خر صاخ یا
هدنرادربرد ًاساسا هک دیامن خاس ی
تّیهام و رات
« هفسلف رنه ی »
.تسا نانآ یفسلف ماظن رد
2 - 2 - تینهذ و تینیع ِیمامضنا قیفلت :یرنه یگناگی و ماجسنا
لکش و تینهذ ِینیع یهلجت ،رنه ،یلک روط هب نیا .تسا هناگی و مظتنم ،مجسنم رثا کی یریگ
ناند ،ماجسنا ،دمآ دهاوخ لیصفت هب هک
مامضنا رد ،لگه یفسلف هاگتسد رد
« ینیع حور »
و
« ینهذ حور »
لکش و یریگ
« لطم حور »
یم نایامن .دوش
هبنج رد نینچمه
هفسلف رد تینیع و تینهذ شزیمآ زا یرگید ی یم روهظ لگه ی
هک ،دبای
هویش نیرتهب هب رد ناریا یریطاسا خیرات رب نکمم ی
همانهاش یسودرف ی ا .تسا یبطت لباق
نی
،هبنج
« هفسلف خیرات ی » راتفگ رد یلگه
« هدنب و ناگیادخ »
.تسا
هباثم هب ،یدژارت زا هچین ریبعت رد
هبنج زا رگید یکی ی هفسلف رد دادضا تدحو یاه
رنه ی
هنار ود یفلت لصاح ،یدژارت ،ریبعت نیا یانبم رب .تسا یسررب لباق ،نردم سوزینوید ضراعتم ی
،یلوا هک تسا نولوپآ و هباثم هب
هباثم هب ،یمود و تسا ینهذ یرصنع ،ییلااو ی بلاق ،ییابیز ی
.تسا نآ ِینیع هاگیاپ و یروص حلاطصا ای هژاو رد ،رنه زا هدورک وتدنب فیرعت رد
« دوهش
» رد ینهذ یانعم ِیهلجت موهفم هب ،
ینیع ِتروص ِیلیمکت ثحابم رد و
« نیا دوهش ِینامه -
نایب » رنه ای - هقحم ،نابز یم
.دوش
2 - 2 - 1 - هباثم هب ،رنه ینیع حور و ینهذ حور قیفلت :قلطم حور ی
ورملق ،لگه یفسلف ماظن رد
« رنه
» ،
« لطم حور »
ِیمامضنا یفلت لصاح هک تسا
« حور
ینیع » و
« ینهذ حور »
هئارا ،همادا رد ،لگه یگشیدنا هاگتسد زا شخب نیا هب ندیسر یارب .تسا ی
راتخاس زا رصتخم یحیضوت هفسلف یلک ماظن
یم یرورض لگه ی .دیامن
نآ ،هولاع هب هرابرد هد
ی
هفسلف و رنه یلک فیرعت ،لگه یفسلف هاگتسد لک رد نآ هاگیاج ،تخادرپ نادب دیاب لگه رنه ی
هس لحارم ،ییابیز هناگ
.تسا یئزج و صاخ یاهرنه ماظن و رنه ی
2 - 2 - 1 - 1 - فسلف ماظن تکرح و راتخاس ی
لگه هس رد هناگ ه یلگه یا
تدحو نایم یگشیمه شکاشک رب هاوگ نیرتهب ،هفسلف خیرات ترثک و نایارگ
نیا زا .تسا نایارگ
رد دض ود یگناگی و تدحو یقطنم ناکما تابثا و حیضوت هب مامت تراسج و راکتبا اب ،لگه ،نایم ،سیتسا( تخادرپ ود نآ فلاتخا نیع 1392
ج ، 1 : 129 ا ره ،لگه کیتکلاید لوصا بط .) ،رم
هکلب تسین میاد و راگدنام ،تیعضو نیا اما تسا یکی نآ اب لاح نیع رد و تسا دوخ دض یواح یم نادیم هب مه یموس رما هراومه عفار لاح نیع رد و نیشیپ رما ود لصاح و عماج هک دیآ
نآ دوخ رد ار تسخن رما ود کارتشا هوجو مه و توافت هوجو مه ،موس رما ،رگید ترابع هب .تساه
یتنآ ار مود رما ،)داهنرب( زت ار تسخن رما ،لگه نیرّسفم زا یخرب .دراد ار موس رما و )داهنربارب( زت
مه( زتنس هدیمان )داهن
هدش هدناوخ هقیقد ای مد هس ناونع اب مه یهاگ ،رما هس نیا .دنا رد هک تسا
نآ ، طنم ار اه
« هلوقم » یم نیارد ارجام اما .دنیوگ یمن نایاپ اج
دبای نیا ،زتنس ینعی موس رما اریز
یم رارق رگید یزت هاگیاج رد دوخ ،راب یتنآ و دریگ
یم دوخ یورارف ار یرگید زت هب رجنم ات دهن
یم همادا نانچمه لگه دنمناماس هاگتسد نایاپ ات راوریجنز نایرج نیا .دوش رگید یزتنس ات دبای
هلوقم هب ماجنارس اعت و داضت نمضتم هک مییآ لیان یا
یم ور نیا زا .دشابن ضر ماظن :تفگ ناوت
هس زا لکشتم ،یلک روط هب لگه یفسلف هیاپ
هتفگ هب هک تسا یددعتم یاه باتک رد ،وا دوخ ی
هریاد هس نیتسخن ،یفسلف ملع فراعملا هیاپ
:زا تسا لکشتم نآ ی
- طنم
- هفسلف تعیبط ی
- هفسلف حور ی هفسلف ، طنم هک تسا یهیدب فسلف و تعیبط ی
ه هفسلف یلصا مد هس ناونع هب ،حور ی ،لگه ی
هس ،دوخ ،کی ره هیاپ
یم لیکشت ار دیدج یا نآ نایم نیا زا هک دنهد
رظن دم شهوژپ نیا رد هد
هفسلف ،تسا هس زا ام ،نیاربانب .تسا حور ی
هیاپ هفسلف و طنم لیذ هک ییاه هتفرگ رارق تعیبط ی
-
مشد ،دنا یم
هفسلف هب و میشوپ یم حور ی
.میزادرپ
« حور » هفلؤم ور نیا زا و تسا لقع بحاص مه هک تسا یناسنا حور یانعم هب نیتسخن مد زا یا
هدنیامن ور نیا زا و تسا یعیبط مسج بحاص مه و ،تسا یراج نآ رد طنم ینعی تعیبط ی
هفسلف ،رگید ترابع هب .تسا ین رنه .تسا دوهشم نآ رد ناسنا یاپدر هک تسا یمد نامه حور ی
ز
هژیو تسا یتیلاعف هدییاز هن یرنه رثا ؛ناسنا ی
هدیرفآ هکلب تعیبط ی ناشن و تسا دنمرنه درف ی
هتخاس هک یرنه ،لگه رظن زا ور نیا زا .تسا راکشآ نآ رد یناسنا حور هشیدنا و تسد ی
یرشب ی
نآ زا ،تسا ت ناسنا یدازآ و یهاگآ لماکت تازاوم هب و تسا حور و یدازآ رادومن هک اج
یم لماک ،دبای
ِمد هس هب دوخ ، لطم حور ،یلک روط هب .دراد یرترب تعیبط صقان ییابیز رب - رنه
- نید
- هفسلف یم میسقت دوش
،سیتسا(
1392 ج ، 2 : 615 ) هس هب ،همادا رد . هیاپ
یلجت ناونع هب ،زین رنه ی
.دش دهاوخ هراشا لطم ِسوسحم
2 - 2 - 1 - 2 - هفسلف هاگیاج یفسلف ماظن رد رنه ی
لگه
،یلک روط هب هفسلف
ی
ِرنه شخب ،لگه ی
نغ تهنس زا ی
ز ی اب یی سانش ی ناملآ ی هدرگا لگه .تسا
هب صاخ روط
، ثأت تحت ی ر و ی
،ناملکن ش و تناک ی
رل تشاد رارق گلوه(
ی
،ت 1393 : 11 هفسلف ،) ی رنه
وا هطقن ی فطع ی پ و هعسوت رد ی
تفرش هفسلف ی سلاک ی ک رنه دقن و رنه باب رد ناملآ ی
تسا
ًاساسا هکارد بت
یی ن دج ی د ی رات زا ی خ دنم ی هاگآ اب رنه طابترا و ی
قح و ی تق م هضرع ی دنک نیا زا ؛
ور هرابرد لگه رظن ی
ابیز و رنه یلقتسم و ازجم تمسق یسانش
تسین وا یفسلف هاگتسد لک زا
،سیتسا( سیتسا ینابدرن رادومن هب رظن اب هکلب 1392
ج ، 2 رّودم رادومن ای و )باتک تسویپ : نامفواک
یم هولج هس زا یکی ،هفسلف و نید رانک رد ،رنه هک تفایرد ناوت هک تسا یلگه لطم حور ی
هلحرم نیسپاو و نیرتلااو نآ زا و تسا حور لامک ی
اراکشآ هلوقم ره ،لگه یفسلف ماظن رد هک اج
یب ،تسا نیشیپ تلاوقم عماج هلوقم دیدرت
هفسلف ی هدنرادربرد زین رنه ی
د یرایسب ی زا رگی
هفسلف دقن ًلاوصا هک یروط هب تسا یفسلف هاگتسد نیا تلاوقم رگید هب تشگزاب نودب لگه رنه ی
هفسلف تلاوقم یب و صقان ،وا ی
ساسا رادومن( دوب دهاوخ 1
.)
لکش 2 - 1 - هریاد رادومن ( لگه یفسلف ماظن یا
Kaufmann, 1966: 243
)
2 - 2 - 1 - 3 - ییابیز و رنه
ناند شیپ هد ،دمآ رت هظحل هس زا یکی ،هفسلف و نید رانک رد رنه هولج ی
نیرتلااب( لطم حور ی
هلحرم تسا )حور یهاگآدوخ ی لطم ای هدیا هقحت ای هولج ،دوخ هک تسا هتسبمه ییابیز اب و
هک تسا دقتعم ،گنیلش هلمج زا دوخ ناینیشیپ زا یضعب دننام مه لگه ،رگید ترابع هب .تسا یکی رنه هدننک نهذ ی
،یدمحا( دراد یدیلک شقن نآ رد یهاگآ و تسا تعیبط و 1387
: 100 و
99 :تسا مهم رایسب زید ود نتفایرد و نتفای ،رنه و ابیز موهفم کرد رد ،وا رظن زا .)
« ،اوتحم ،لوا
اوتحم نیا قحت و دومن ،نایب :مود و انعم ای فده .»
،]هبنج ود نیا تخانش زا سپ[ اما هتکن
ی
ذوفن ]کرد[ ،موس هباثم هب ،رگیدمه رد هبنج ود نیا خوسر و
هژیو و یراصحنا رهاظت و دومن ی ی
همه نیاربانب .تسا )تروص( ینوریب رما رد )اوتحم( ینورد رما نآ ی
حرطم یرنه رثا کی رد هک هد
( تسا نآ نایب تروص اب رثا یاوتحم یرورض دنویپ ،تسا
Hegel,1975 a: 1/ 95
:رگید ریبعت هب .)
لگه دید زا نآ ییابیز ،
یم دیدپ اج هدش لماک ،لکش ای یدنبرکیپ و اوتحم نایم تبسن هک دیآ
یم رگیدکی دننامه یّسح نایب و هدیا طیارش نیا رد .دشاب یم دوجو هب یرنه تیمامت و دنوش
دیآ
،یدمحا(
1387 : 104 ؛) :رگید ینخس هب .تسا قافو و تدحو نیا سوسحم یهلجت ابیز رما نیاربانب
گناگی ،هدیا هیامنورد ِیگناگی رد یگناگی نیا یرنه یابیز رثا رد و تسا تّینیع و تّینهذ ی
یونعم ی
نت اب یم هدومنزاب ای نایب نآ ِیّدام ای ینوریب )تّینامسج( یگدروآ تّینیع و تّینهذ ،حور و هّدام .دوش
یم هتخیمآ مه رد داهنمه ای ییاونمه کی رد ،نوتسلپاک( دنوش
1382 : 229 هجرد و ) ه ی نیم
Title and Author: Criticize and Analysis of Shahnameh-e-Ferdowsi According to
the Theories of Philosophy of Art / Chiman Fathi Supervisor: Ramin Moharrami
Graduation date: 2020.01.04 Number of pages: 166 Abstract
Research Aim: The issue of this research is the presence or absence of coherence in Ferdowsi's Shahnameh; therefore, the purpose of this study is to analyze a kind of artistic coherence in Ferdowsi's Shahnameh that has been done with several approaches to the philosophy of modern art. Thus, along with other forms of cohesion, including: structural and linguistic cohesion, which others have previously addressed, in other ways, show the cohesion of the Shahnameh with an aesthetic approach. The scope of the research is the mythological and fluctuating part of the Shahnameh in comparison with the philosophy of Hegel, Nietzsche and Croce.
Research method: In this study, using three aesthetic approaches, belonging to three modern-day thinkers and philosophers: Hegel, Nietzsche, and Croce, in a descriptive-analytic way, a systematic analysis of the multiple aspects of unity in the Shahnameh. Ferdowsi has been discussed.
Findings: It seems that the controversy in Ferdowsi's Shahnameh, from different angles and perspectives, seems to end at a time that encompasses the meaning of "unity" and the oneness of the maladaptive dualities in this epic. Is a myth.
Conclusion: The aesthetic nature of Shahnameh in epic wholeness, in extramarital components; contradiction and wholeness in the Shahnameh world; retrospective themes and generalizations in multiple social classes;
synthesis of myth and history in Shahnameh "The Gods and My Servants"
and its Continuity in the "Death and Regeneration" Issue; A Continued Appreciation of the Shahnameh Tragic Stories in the Conflict and Interaction of the Apollo and Dionysus Drives by Adaptation to the Nietzschean Tragedy Interpretation; Meaning in Ferdowsi's Shahnameh in Four Artistic Forms of Recognition (and Organism), Exaggeration, Conflict, and Entrance (and Metaphor) Sic) reading of the definition of art Croce.
Keywords: Ferdowsi's Shahnameh, Artistic Unity, The Philosophy of Art (Hegel, Nietzsche-Croce), The Philosophy of Iranian Mythological History, The Unity of Subjectivity and Objectivity, Tragedy, Form / content Proportion.
