هدکشناد یعیبط عبانمو یزرواشک ی تتاابن حلاصا و تعارز یشزومآ هوگر
دشرا یسانشراک هجرد تفایرد یارب همان نایاپ هتشر رد رذب یژولونکت و مولع شیارگ تاتابن حلاصاو تعارز ی
رثا هناوجرب گنیمیارپ یزمسا شنت طیارش رد ایوس ماقرا ینز
:رگشهوژپ
یمرحم مرحم
امنهارداتسا :
یقدص دمحم رتکد
رواشمداتسا :
میدق هنیزخ یدابع یلع رتکد یمزر نیرسن رتکد
ناتسبات 1399
ناونع و :روآدیدپ مان هناوجرب گنیمیارپ رثا
یزمسا شنت طیارش رد ایوس ماقرا ینز /
یمرحم مرحم
داتسا نا امنهار : یقدص دمحم رتکد
داتسا :رواشم نا میدق هنیزخ یدابع یلع رتکد
- یمزر نیرسن رتکد
خیرات :عافد
دادعت حفص :تا 98
هحفص
نایاپ هرامش :همان
:هدیکچ فده فده اب شیامزآ نیا : هناوج رب گنیمیارپ تارثا یسررب
هب یزمسا شنت طیارش رد ایوس ماقرا ینز
رد ارجا آ .دم شهوژپ یسانش شور هناوج رب گنیمیارپ رثا یسررب روظنم هب :
،یزمسا شنت تحت ایوس ماقرا ینز
هب یشیامزآ لیروتکاف تروص
اک یاهکولب تحت یفداصت اًلم
ناغم یزرواشک تاقیقحت زکرم هاگشیامزآ رد
د .دش ماجنا گنیمیارپ روتکاف هس شیامزآ نیا ر
نیلربیج نومروه ،وردیه ،دهاش(
02 / 0 دصرد لوتک(مقر ،)
یزمسا شنت و )ابص و ،دهاش(
75 / 0 - و-
5 / -1 کساپاگم لوکیلاگ نلیتا یلپ زا هک لا 6000
لشیم لومرف
دش هدافتسا نمفاک هناوج نومزآ .دش هدافتسا رارکت راهچ رد )
زا سپ .دش ارجا اتسیا شور هب درادناتسا ینز
هناوج نامز تدم و یتخاونکی ،تعرس ،دصرد تافص ،شیامزآ تدم نایاپ همانرب زا هدافتسا اب ینز
Germin
صخاش زا یخرب نینچمه .دش هبساحم ا یخرب تیلاعف و دشر یاه
میزنآ ز .دنتفرگ رارق یبایزرا دروم زین اه
اه هتفای روتکاف رظن زا هک داد ناشن سنایراو هیزجت جیاتن : روتکاف و )گنیمیارپ(A
رثا ،)یزمسا شنت(B
لباقتم
×B
،A
×C
هبناج هس رثا و A
×C
×B
هفلوم هیلک رظن زا A
هناوج یاه روتکاف حوطس رظن زا ،ینز
C
هبناجود رثا و )مقر(
×C
ینعم فلاتخا B
( حوطس رد یراد 05
/
≥ 0 و P
01 /
≥ 0 صخاش یارب )P
یاه
هناوج دصرد هناوج تعرس ،ینز
هناوج یتخاونکی ،ینز ات نامز و ینز
10 هناوج رثکادح دصرد هدهاشم ینز
مک .دیدرگ هناوج تعرس یارب تارییغت بیرض نیرت
( ینز 85 / 5 ب ) یلاح رد .دمآ تسد بیرض نیرتشیب هک
یارب تارییغت هناوج یتخاونکی صخاش
( ینز 98 / 24 نومروه گنیمیارپ حوطس رظن زا .دمآ تسدب )
نیگنایم اب نیلربیج 83
/ 51 و دصرد 124 / 0 هناوج دصرد نیرتشیب بیترت هب هناوج تعرس و ینز
ار ینز
شیازفا ثعاب بیترت هب دهاش هب تبسن و دنتشاد 25
/ 20 و 74 / 92 هناوج تعرس و دصرد یدصرد ینز
اب .دندش ا شیازف
،شنت دصرد هناوج تعرس و ینز
شهاک ینعم یراد
،تفای شنت 75 / 0 اگم تبسن لاگساپ
هناوج تعرس و دصرد دهاش هب ار ینز
3 / 29 و 3 / 91 طیارش رد .داد شهاک دصرد 75
/ 0 تبسن لاگساپاگم
هناوج دصرد لوتک و ابص مقر ود ره رد لامرن طیارش هب هناوج تعرس و ینز
یهجوت لباق روط هب ینز
یترابع هب تشاد شیازفا دربراک هک
نیلربیج نومروه و گنیمیارپوردیه تارثا
یکشخ شنت 75
/ 0 -
یلاگساپاگم شیازفا هب رجنم و هداد فیفخت ار
تعرس و دصرد یدرگ ینز هناوج
بیکرت .دند دهاش(
× 5 / 1 -
× میزنآ تیلاعف نازیم نیرتشیب )ابص مقر زاتومیسددیسکارپوس و زادیسکورپ ،زلااتاک یاه
مه .تشاد ار
میزنآ تیلاعف شهاک ثعاب گنیمیارپوردیه مه و نیلربیج نومروه
،زلااتاک یاه و زادیسکورپ
یزمسا شنت تارثا قیقحت نیا رد هدش هدربراک هب رامیت ود نیا و دیدرگ زاتومیسددیسکارپوس 75
/ 0 - و
5 / 1 - .دنداد شهاک ار
هژاو :یدیلک یاه صخاش ،یزمسا شنت ،گنیمیارپ ،ایوس
هناوج یاه و دشر و ینز
میزنآ تیلاعف اه
1 - فده و همدقم
1-1 - هلئسم نایب
مهم زا یکی ایوس رامش هب ینغور ناهایگ نیرت
یم کشخ نزو یانبم رب ایوس رذب .دور
یاراد 40 و نیئتورپ دصرد 20
دصرد نیماتیو رظن زا و نغور هورگ یاه
ینغرایسب B
یم ناشن دشر رییغت اب ار طیحم رثا هک تسا یهایگ ایوس .تسا تارثا نایم نیا رد و دهد
و کاخ تیعضو ،کاخ جرف و للخ ،رون تدش ،زور لوط ،اوه و کاخ یامد ،تبوطر مهم نآ یزیخلصاح دنتسه رت
،یدهاج(
1375 امرگ ناهایگ هورگ رد ایوس .) رارق تسود
یامد رد ایوس .دراد 8
ات 10 یتناس هجرد یم هناوج دارگ
هناوج یارب هنیهب یامد .دنز ینز
دودح رد 30
یتناس هجرد و مرگ یاوه یاراد قطانم اب و تسا هاتوکزور ایوس .تسا دارگ
عافترا 300 زور لوط و ایرد حطس زا رتم 12
ات 16 ،یرصان( دراد یراگزاس تعاس
1370 ب ایوس .) تسا نکمم هک یروط هب ،تسا ساسح رایسب زور لوط ه 15
توافت هقیقد
( دوش صاخ مقر کی رد لگ دشر زا عنام زور لوط رد
Tepperman and Dunsmuir,
لگ یارب سردوز ماقرا ،یلکروط هب .)1990
سررید ماقرا اب هسیاقم رد لماک دشر و یهد
،یعفاش( دنراد زاین رتدنلب یاهزور هب 1384
.)
شور زا یکی مریه ،ایوس تشک لومعم یاه
نیمز ندش ورواگ زا دعب تشک ای و یراک
یم کشخ دوز ،مود تشک رد هژیو هب لااب یامد رثا رب کاخ ،شور نیا رد .تسا و دوش
یم تسد زا تبوطر دهاوخن ندش زبس ظاحل زا یتخاونکی حطس هعرزم و دور
رد .تشاد
هکشخ شور یوج شور هب هک یراک
- هتشپ یم یرایبآ یا ،ندش باقرغ تلع هب ،دوش
یم یگفخ راچد بسانمان هیوهت لیلد هب اهرذب زا یرایسب یمن هناوج و دنوش
ود نیا .دننز
یم رارق هدافتسا دروم ناغم هقطنم رد تشک شور رب یدایز تراسخ هلاس ره و دریگ
یم لیمحت نازرواشک اوتب هک تفرگ شیپ یشور دیاب ،نیاربانب .ددرگ
لح ار لکشم نیا دن
شور زا یکی ایوس رذب گنیمیارپ شور .دنک نیا رد .تسا نردم یزرواشک رد نیون یاه
یم سیخ ار رذب ،شور هشیر جورخ زا لبق و دننک
یم ار نآ هچ تصرف رد و دنناکشخ
هناوج ،ندرک یرایبآ اب هعرزم رد هرابود ،طیارش ندش مهارف ضحم هب بسانم و زاغآ ینز
وباتم لامعا یم ماجنا رذب یکیژولویزیف و یکیل
،یعیبط تلاح زا رتدوز یلیخ هایگ و دریگ
دوخ دشر یم عورش ار
.دنک
هناوج مدع مهم زا یکی ،تخاونکی و عیرس ینز
و تسا نردم یزرواشک تلاکشم نیرت
ود نیا ماوت روضح .تسا کاخ بسانم یامد و یفاک تبوطر مزلتسم ،لکشم نیا لح کی رد لماع یم قافتا رتمک نامز
زا دناوتب هک دوب یشور لابند هب دیاب نیاربانب ،دتفا
روشک یکشخ شنت ،رگید یوس زا .دنکب ار هدافتسا نیرتهب هفلوم ود نیا ریداقم نیرتمک یم دیدهت تدش هب ار ام مهم زا یکی بآ دوبمک و دنک
رامش هب روشک تلاضعم نیرت
یم بذج تروص هب ،رذب گنیمیارپ .دور هناوج هیلوا عیاقو زاغآ تهج بآ
هک یروط هب ینز
هشیر جورخ یارب یم فیرعت رذب ندرک کشخ ،سپس و دشابن یفاک هچ
یلصا فده .ددرگ
یلصا یاهدربراک .تسا یطیحم صاخ طیارش تحت رذب درکراک حلاصا ،رذب گنیمیارپ هناوج تعرس و دصرد شیازفا لماش گنیمیارپ میارپ .تسا صاخ طیارش تحت ینز
،گنی
یم لقادح هب ار امد طسوت ییاقلا باوخ هناوج اهرذب هک ار ییامد هدودحم و دناسر
یم یم شیازفا ،دننز لولحمرد رذب ندناسیخ هب گنیمیارپ هژاو .دهد
اب یزمسا یاه
یم هتفگ هیوهت یاراد و نییاپ بآ لیسناتپ لماش یطیحم طیارش ،نایم نیا رد هک دوش
بآ دنیآرف لوط رد رون و امد کشخ ،رامیت نامز تدم ،نژیسکا هب یسرتسد تیلباق ،یریگ
مرکا( دنراد گنیمیارپ یراذگریثات رب یدایز رثا یبورکیم یگدولآ لرتنک و رذب ندش ،ناراکمه و یرداق 1387
کیرحت هدام و یهایگ نومروه کی ناونع هب کیلربیج دیسا .)
هناوج رب رثؤم و یوق هدننک هنوگ رد رذب باوخ نتسکش و ینز
هتفریذپ یهایگ فلتخم یاه
یم هدافتسا اهرذب یارب گنیمیارپ لولحم تروص هب و تسا هدش ههد ود زا شیب رد .دوش
هدافتسا دروم ناهایگ زا یرایسب رد لومعم شور کی ناونع هب رذب گنیمیارپ ،هتشذگ شنکاو هعلاطم .تسا هتفرگرارق شور هب رذب بولطم یاه
لاحرد زونه گنیمیارپ یاه
هعسوت یم همادا ییاهن لماکت ات رذب گنیمیارپ یژولونکت و تسا تاعلاطا ،جیردت هب و دبای
( دوب دهاوخ سرتسد رد هدش میارپ یاهرذب دروم رد یرتشیب
Song and Peng. 2004
.)
1-2 - لاوس شهوژپ یاه
1 - یم گنیمیارپ ایآ هناوج دوبهب بجوم دناوت
شنت طیارش رد ایوس ماقرا رذب ینز
؟دوش یزمسا 2 - یم یتوافت هچ ایوس فلتخم ماقرا رد یزمسا شنت رثا
؟دشاب هتشاد دناوت
3 - شنت طیارش رد ایوس یور یریثات هچ ،گنیمیارپ یارب نیلربیج نومروه زا هدافتسا
؟تشاذگ دهاوخ یزمسا 4 - هناوج ایآ یاهرذب اب یتوافت دهاش ناونع هب هقطنم یداع طیارش رد ایوس رذب ینز
وخ هدش گنیمیارپ
؟تشاد دها
1-3 - هیضرف شهوژپ یاه
- هناوج تعرس یم رتشیب گنیمیارپ اب ایوس ینز
هناوج و دوش دیلوت یرتشیب لامرن یاه
یم .دنک
- ،تسا سررید مقر کی هک ایوس لوتک مقر رد تشک ریخات یفنم رثا گنیمیارپ اب
یم فرطرب .دوش
- شور هناوج یور رب یتوافتم تارثا گنیمیارپ فلتخم یاه نز
.تشاذگ دنهاوخ ایوس ی
- هناوج تعرس و دصرد شهاک بجوم یزمسا شنت .دش دهاوخ ایوس ماقرا ینز
1-4 - شهوژپ فادها
- یگژیو رب گنیمیارپ عاونا رثا یسررب هناوج یاه
ایوس ماقرا ینز
- ایوس فلتخم ماقرا رب یزمسا شنت شقن یبایزرا
- و گنیمیارپ هب ایوس ماقرا ییایمیشویب شنکاو یسررب یزمسا شنت
1-5 - شهوژپ تیمها و ترورض
یم دیدهت ار روشک بآ دوبمک ینونک طیارش رد هدامآ و رذب یلااب هنیزه و دنک
یزاس
شور لابند هب هک تسا هتشاد نآ رب ار نارگشهوژپ ،تشک رتسب دوبهب تهج رد ییاه
هناوج تعرس هب ندیشخب هتوب نتشاد ،تخاونکی زبس حطس ،رذب ینز
رد دیلوت و یوق یاه
،فلتخم قطانم رد توافتم لانیدراک یاهامد ،نیا رب هولاع .دنشاب یبآ مک شنت طیارش ایوس .تسا هدرک بیغرت هنیمز نیا رد رتشیب هچ ره تاقیقحت ماجنا هب ار رذب ناصصختم
نورب شور هب هک تسا یناهایگ هلمج زا یم هناوج یکاخ
تسا ساسح ایوس رذب هتسوپ .دنز
اب و کچوک یمن هناوج یکیزیف همدص و تمواقم نیرت کشخ و یگدرشف لباقم رد و دنز
کاخ رد هژیو هب نآ نتسب هلس و یرایبآ زا دعب کاخ ندش بیسآ رایسب یسر یاه
ریذپ
یمن نوریب هچهایگ ،کاخ ندش کشخ زا لبق ،دراوم زا یرایسب رد .تسا ریز رد و دیآ
یم یقاب کاخ یکی .دنام
زا کینکت یاه س ا هد ا ی هک تردق و رارقتسا یگ هچها تن رد و اه ی
هج
اراک یی گ ی م دوبهب عرازم رد ار ها ی
ارپ ،دشخب گنیمی
رذب ( تسا
Yarniya et al., 2008
.)
1-6 - ایوس یفرعم
هناد یاه ینغور سپ زا تلاغ نیمود عبنم ییاذغ مدرم ناهج ار لیکشت یم دنهد . نیا
تلاوصحم هولاع
رب اراد ندوب ریاخذ ینغ یاهدیسا
،برچ هب یاج نییتورپ یاه یناویح
یواح نییتورپ یاه ایوس .دنتسه یهایگ و
ازلک هناد یاه هک دنتسه یدیدج اتبسن ینغور
هب یاهرازاب یناهج
تیمها یاراد ،هدش یفرعم نوزفازور
دنشاب یم .
ایوس د،نایم نیا رد زا
نیرتمهم ناهایگ
ینغور هب رامش یم دیآ . ایوس اب مان یملع
Glycine max (L) Merrill
هداوناخ زا
Fabaceae
تلاوقب(
)،
یهایگ کی نهپ ،هلاس
،گرب هپلود
،یا دیئولپید (
=40
)2n
و نشگدوخ ،لدنشور( تسا
1394 .)
1-7 - ایوس هچخیرات و ءاشنم
هب ار یناهج تشک ریز حطس نیرتشیب هک تسا مهم یلیخ ینغور ناهایگ زا یکی ایوس آ( تسا هداد صاصتخا دوخ ،ناراکمه و یرایل
1379 هقطنم هژیو هب ،ایسآ یموب ایوس .)
دودح هب نآ تمدق هک تسا نپاژ و نیچ ،یروچنم 4700
یم رب نیچ رد لبق لاس ددرگ
،یرصان(
1375 نرق رد ناییاپورا .) 17
دندش انشآ بیجع یاذغ کی ناونع هب هایگ نیا اب
دش هدرب اپورا هب نیچ زا یبهذم ناغلبم طسوت نآ رذب و رد سیراپ یسانشهایگ غاب رد و
لاس 1704 اب هارمه و هدوب ناهج رد ایوس هدننک رداص نیرتگرزب اکیرمآ .دیدرگ تشک
زا شیب هدننک نیمات لیزرب و نیچ 90
هجاوخ( تسا ناهج یایوس دصرد نایرقاب و روپ
،ینیئان 1380 نامز رد ایوس تشک زا یتاعلاطا .) تسد رد ناریا رد رود یلیخ یاه
؛تسین
لاقاب مشپ ارنآ هک ایوس مقر کی تشک رود ًاتبسن نایلاس زا و نلایگ رد ،لاح نیا اب یم نیرز( تسا هدوب لومعم ،دندیمان ،هداز
1379 لاس رد راب نیتسخن .) 1317
رذب یرادقم
هفولع یایوس رذب یرادقم زین و نلایگ یارب یکاروخ یایوس یلو ،دش دراو جرک یارب یا
تیقفوم نآ تشک لاس رد .دوبن زیمآ
1341 دراو نپاژ زا ایوس رذب یرادقم رهشهب تکرش
نآ هعسوت و تشک ریز حطس ندرب لااب یارب ،نازرواشک اب تشک دادرارق دقع زا سپ و درک ،یمیدقرصان( دندومن شلات 1380
نآ تعارز ،دش تشک روشک زا یدودحم قطانم رد و )
لاس رد هتیراو .تفای شرتسگ دعب یاه یوس یاه
رطاخ نیمه هب و دنساسح زور لوط هب ا
ناتسا ور نیا زا .تسا دودحم نآ تشک ییایفارغج ضرع هنماد هبتر رد یلامش یاه
( دنراد رارق لوصحم نیا تشک تسخن
Abbasi et al., 2009
.)
1-8 - ایوس ییاذغ شزرا و تیمها
نغور تیمها یبرچ و اه
دودح .تسا هدش مولعم یبوخ هب یناسنا هیذغت رد اه 75
دصرد
یبرچ نغور و اه ایوس ،ینغور یاه هناد نیب رد .دشاب یم یهایگ عبانم زا یکاروخ یاه
و تسا اراد نغور دیلوت ظاحل زا ار لوا ماقم 23
هناد لک دیلوت زا دصرد ناهج ینغور یاه
( تسا هداد صاصتخا دوخ هب ار
Gooding et al., 2000
تعارز ایند یاهروشک بلغا رد .)
ب لوصحم نیا یم تروص هفولع و نییتورپ ،نغور دیلوت یار
هناد هیلک رد و دریگ یاه
نییتورپ هب نغور تبسن ینغور 2:1
یتروص رد ؛تسا تبسن نیا ایوس رد هک
1:2 تسا
،ناراکمه و یرایلآ(
1379 نآ نییتورپ تظلغ .) 40
نآ نغور و دصرد 20
.تسا دصرد
نییتورپ یرورض هنیمآ یاهدیسا یمامت یواح نآ یاه نغور نیرتهب زا زین نآ نغور و
اه
زا هناد نغور و نییتورپ دصرد .دراد رارق فرصم یارب تسخن هبتر رد رظن نیا زا و تسا ( تسا ایوس تراجت هدننک نییعت لماوع
Cober et al., 2009
.)
هناد هنیمآ دیسا ندوب اراد لیلد هب ایوس رد ییازسب ریثات تیفیک اب نغور و ناوارف یاه
لاس ظفح هدعو رد نآ موادم فرصم و ،دراد ناسنا تم
ات ار نوخ لورتسلک ،ییاذغ یاه
50 هظحلام لباق ریداقم دوجو و هداد شهاک دصرد یتنآ زا یا
نادیسکا زا نآ هناد رد اه
ناطرس زا یخرب زورب یم یریگولج اه
یکوپ زورب زا میسلک نتشاد لیلد هب ایوس .دنک
لیلد هب و هدرک یریگولج ناوختسا ،هدش گرزب هدور تملاس ظفح ثعاب لااب ربیف نتشاد
یرامیب عاونا و یگتسخ یولج یم ار یبصع یاه
دیراورم بآ هب ندش لاتبم زا .دریگ
گر دادسنا و نوخ ندش هتخل زا میزینم نتشاد تلع هب و هدرک یریگولج ینوخ یاه
یم یریگولج ،یعاط( دنک
1377 ا .دراد یناوارف دربراک تعنص رد ایوس .) دیلوت رد نآ ز
هدننک تیبثت ،اهریاف یسلوما تخوس ،اه
شک هرشح ،روتوم نغور ،لزیدویب یاه کاپ ،اه
هدننک هدننک ناور ،اه للاح و رگپاچ رهوج ،قیاع داوم بسچ ،اه
یم هدافتسا اه دوش
،نایداد(
1382 .)
1-9 - ناهج رد ایوس دیلوت هنیشیپ
هچخیرات ایوس
یاراد هس هلحرم .تسا هلحرم لوا اب تشک نآ طسوت مدرم نیچ میدق
عورش .دش هلحرم مود اب زاغآ ههد مود نرق یماگنه ،رضاح هک
ایوس هب تروص یکی زا
تارداص مهم
یایسآ یقرش رد زاغآ ،دمآ .دیدرگ
هلحرم موس زا یس لاس شیپ اب عادبا
شور یاه نردم رد
،تشاک تشاد و تشادرب ایوس
عورش دش و اب دیلوت ماقرا راگزاس اب
طیارش یطیحم توافتم و نینچمه تفرشیپ
عیانص هدروآرف یاه ییاذغ هنیمز یبسانم ار
یارب شیازفا عیرس حطس ریز تشک نیا هایگ مهارف درک . نیا هایگ زا لاس 1890 رد
هاگتسیا یاه یشیامزآ اکیرمآ
هعلاطم و 8 لاس دعب زا نآ ریثکت دش و نونکا روشک اکیرمآ
یکی زا نیرتگرزب دیلوت
ناگدننک ایوس
رد ناهج
؛تسا هب یروط هک رد لاس 2013 رد
دودح 29 / 92 نویلیم نت دیلوت ایوس هتشاد تسا . دیلوت ایوس رد ناهج رد لاس 2013 رد
دودح 5 / 285 نویلیم نت دوب . دیلوت ایوس رد 20 لاس هتشذگ رد ناهج زا 70 نویلیم نت
رد لاس 1995 هب شیب زا 5 / 285 نویلیم نت رد لاس 2013 ( شیب زا هس ربارب ) هدیسر
تسا (
FAO, 2013
ایوس .) رد دودح 30
% لک دیلوت یاه نغور یکاروخ
،یهایگ 69
لک دصرد نییتورپ
یهایگ و 56 لک دصرد دیلوت
هناد ینغور ناهج ار لیکشت یم دهد
(
،ییاباب 1389 .)
1-10 - ناریا رد ایوس تشک هنیشیپ
رد ناریا ایوس نیلوا راب رد لاس 1318 رد هرادا لک تحلاف دروم یسررب رارق تفرگ . رد
لاس 1362 طسوت هک هورگ
یتعنص رهشهب هب ناردنزام دراو
و تشک
،دیدرگ درکلمع نآ
نادنچ قفوم دوبن . اما زا لاس 1369 هب ناونع هناد ینغور رد شخب یاه یمهم زا روشک
دروم هجوت نازرواشک رارق
تفرگ . حطس تشک ایوس رد لاس لوا عورش تشک نآ لاس(
1366 ) 3831 راتکه ،ناگوچ( دوب 1372
.)
رد ناریا ایوس اب دودح 100 - 80 رازه راتکه و دیلوت 250 - 200 رازه نت هناد دعب زا
ازلک نیرتشیب حطس
تشک و دیلوت رد ار نیب هناد یاه ینغور هب دوخ صاصتخا هداد
تسا .
اب هجوت هب خرن دشر تیعمج رد
روشک و زاین زور نوزفا هب عبانم نیمأت یژرنا زا هلمج
نغور و نییتورپ تیمها
هعسوت تشک و دیلوت ایوس شیب زا شیپ نشور یم ددرگ . اب هجوت
هب تیدودحم یضارا
یعارز و دوجو تلاوصحم بیقر
زا ثیح دمآرد صلاخ یارب نازرواشک
نیقی هب یکی
زا هار یاه شیازفا دیلوت ایوس شیازفا درکلمع رد
دحاو حطس دشاب یم
،یتخوشوخ(
1385 .)
رد ناریا یاهایوس هورگ
3
، 4 و 5 رد ناتسا یاه ناتسلگ( یلامش و
،)ناردنزام هورگ
7 و
9 رد ناتسا ناتسزوخ (
لوفزد ) و رد ناتسا لیبدرا ( تشد ناغم ) هورگ 3 و رد ناتسا
ناتسرل ( رتشلا ) هورگ 2 و 3 تشک یم دوش . رد لامش روشک رد طیارش ود ره نودب
یرایبآ
اب و یرایبآ رد تشک لوا و مود تشک یم ددرگ . یدادعت زا
نازرواشک هتسناوت
دنا
یاهدرکلمع یبولطم
رد دح 500 ات 5000 مرگولیک رد
راتکه تشادرب هکدننک ابیرقت مه
فیدر اب یاهدرکلمع بولطم
رد حطس یناهج یم دشاب . درکلمع ایوس هن طقف تبسن هب
درکلمع رگید تلاوصحم ینغور
رد ناریا رتهب
،تسا هکلب رد لاس یاه دعاسم طسوتم
اهدرکلمع زا
طسوتم ایسآ و یتح اپورا زین رتلااب تسا و نیا رما رگناشن لیسناتپ بوخ
نآ
تسا . ایوس رد تشک مود دعب زا
،مدنگ
،وج بیس
،ینیمز لاقاب و ریاس تلاوصحم رد
دمآ
لباق یهجوت دیاع نازرواشک یم
دنک . ایوس ییاذغ شزرا هباشم
هجنوی کشخ تسا . هیلک
تایلمع
،تشاک تشاد و تشادرب ایوس
ار یم ناوت هب تروص لاماک
"
هزیناکم ماجنا داد . رد
لاح رضاح دادعت یدودحم عیانص
تاقتشم یلیدبت ایوس
رد روشک لاعف یم دنشاب هک زا
هلمج هدروآرف یاه اهنآ یم ناوت هب ریش ایوس و تشوگ یعونصم یدیلوت
زا نییتورپ ایوس
هراشا درک (
،ییاباب 1389 .)
1-11 - هدروآرف و ییاذغ شزرا ایوس یاه
1-11-1 - هناد تابیکرت
هناد ایوس یواح
،نییتورپ
،دیپیل تاردیه نبرک و رصانع یندعم تسا . نییتورپ و
دیپیل
شخب یساسا شزرا یراجت ایوس ار لماش یم دوش و دودح 90 هناد دصرد ار
لیکشت
یم دنهد هک رد لودج 1 - 3 ناشن هداد هدش تسا . تابیکرت یرگید
دننام لورتسا
،اه
دیتافسف و
هریغ هب رادقم یئزج رد هناد ایوس دوجو دراد . نییتورپ ایوس
یاراد دیسا هنیمآ
یرورض تسا هک شزرا اهنآ رب ساسا یاهزاین ندب
ناسنا هب زج دیسا هنیمآ درگوگ راد
ربارب و ای رتشیب زا شزرا دیسا هنیمآ یاه دوجوم رد مخت غرم تسا .
لودج 1 - 1 - دصرد بسح رب ایوس هناد فلتخم یاه شخب بیکرت
هناد تابیکرت لک دصرد
نییتورپ یبرچ
تاردیهوبرک رتسکاخ
لماک هناد 100
40 21
34 5
/ 4
هپل 90
43 23
29 5
رذب تسوپ 8
9 1
86 3
/ 4
لیتوکوپیه 4
/ 2 41
11 43
4 / 4
1-11-2 - ایوس نییتورپ و هلاجنک
رادقم نییتورپ هناد
ایوس ام نیب 30 ات 50 دصرد رییغت یم دنک و هب روط طسوتم
دودح 40 دصرد تسا . نیب رادقم نییتورپ و
نغور رد هناد
،ایوس یگتسبمه یفنم
دوجو
؛دراد هب نیا ینعم هک هتیراو یاه رپ
،نغور نییتورپ یرتمک
دنراد . سکع نیا عوضوم مه
قداص تسا ( یدزی یدمص و
،یناشیمدبع 1383
.) یامد دایز رادقم نییتورپ ار
شیازفا و
طیارش بولطمان ریظن
تشاک
،رترید دوبمک بآ و داوم ییاذغ ( زاریغ نژورتین ) نازیم نغور
ار شهاک و رادقم نییتورپ ار
شیازفا یم دهد ( بجر ،ناراکمه و هداز 1392
.) هلاجنک ایوس
اب 20 ات 44 دصرد نییتورپ ماخ
هدمع نیرت هلاجنک یا تسا هک هناد زا یاه ینغور هب تسد
یم
؛دیآ نوچ ایوس بلغا اب هدافتسا زا للاح یاه ییایمیش نغور
یشک یم .دوش رد هجیتن
هلاجنک نآ
ًلاومعم نغور رایسب یکدنا دراد . تیبوغرم نیا
هلاجنک هب تلع دوجو دیسا
هنیمآ ییاه دننام
،نیزیل نافوتپیرت و
نینویتم تسا
( باریم هداز
،یناکدرا 1378
.) رادقم
نینویتم زا
همه دیسا هنیمآ اه رتمک تسا ( بجر ،ناراکمه و هداز 1392
.) هلاجنک ایوس
یواح نیماتیو یاه ،A
و B1
یم B2
دشاب . رد عیانص دیلوت نییتورپ داوم
دیاز هلاجنک
ایوس ریظن
،تاردیهوبرک هتسوپ
و نغور فذح هدش و ماجنارس نییتورپ
هلوزیا ایوس ( اب
شیب زا 95
% نییتورپ ) لصاح یم ددرگ ( یرایلآ و
،ناراکمه 1379
.)
1-12 - ایوس دیلوت نازیم و تشادرب حطس رامآ
یعارز لاس رد 96
- 1395 دودح یعارز تلاوصحم حطس 11
.دوب راتکه نویلیم
اب یتعنص تلاوصحم 02
/ 5 ( تلاغ زا دعب دصرد 55
/ 69 رد .دوب لوصحم نیموس ،)دصرد
دودح 552 صاصتخا یتعنص تلاوصحم هب یعارز تلاوصحم تشادرب حطس زا راتکه رازه
،یزرواشک همانرامآ( تشاد 1397
یعارز لاس رد .) 96
- 1395 ابیرقت 2 / 82 زا نت نویلیم
تلاغ هک هدش دیلوت یعارز تلاوصحم عاونا 9
/ 23 یتعنص تلاوصحم و دصرد 03
/ 20
،یزرواشک همانرامآ( دش ناونع دصرد 1397
.)
1-12-1 - روشک لک رد یتعنص تلاوصحم تیعضو
یعارز لاس رد یتعنص تلاوصحم لک تشادرب حطس 96
- 1395 دودح 552 رازه
اعم .دوب راتکه لد
02 / 5 یتعنص تلاوصحم هب یعارز تلاوصحم تشادرب حطس دصرد
ایوس حطس رادقم نیا زا .تشاد صاصتخا 2
/ 7 تلاوصحم تشادرب حطس لک زا دصرد
،یزرواشک همانرامآ( تسا یتعنص 1397
یتعنص تلاوصحم تشادرب حطس نیرتشیب .)
اب ناتسزوخ هب قلعتم 6
/ 22 زربلا ناتسا هب طوبرم نآ نیرتمک و دصرد دودح اب
523
یم راتکه ناتسا هب قلعتم مید یتعنص تلاوصحم حطس نیرتشیب .دشاب
اب ناتسلگ یاه
3 / 31 اب سراف ، 4
/ 30 اب نلایگ و 4
/ 7 یم دصرد ،یزرواشک همانرامآ( دشاب
1397 نازیم .)
یعارز لاس رد یتعنص تلاوصحم لک دیلوت 96
- 1397 دودح 5 / 16 هک دوب نت نویلیم
7 / 99 طوبرم نآ دصرد و یبآ تشک هب
3 / 0 یم مید تشک هب طوبرم نآ دصرد زا .دشاب
ایوس روشک رد یتعنص تلاوصحم دیلوت نازیم لک 55
/ 0 اراد ار دیلوت نازیم لک زا دصرد
یم ،یزرواشک همانرامآ( دشاب 1397
.)
1-12-3 - لیبدرا ناتسا و ناریا رد ایوس دیلوت نازیم
دیلوت ،حطس عیزوت یتعنص تلاوصحم
اهنآ تبسن و زا کی ره کیکفت هب روشک لک رد
تلاوصحم یعارز لاس رد
96 - 1395 لودج رد 1
- 2 تشاک حطس .تسا هدش هدروآ
عومجم رد یتعنص تلاوصحم 552057
لک دیلوت نازیم و راتکه 16462533
زا .دوب نت
نازیم هب هک ناتسا دیلوت لک زا دیلوت رظن 91335
یم نت نیا رد ایوس دیلوت نازیم ،دشاب
ناتسا 45450 لیبدرا ناتسا رد ایوس درکلمع نازیم ،هدوب نت 2991
راتکه رد مرگولیک
لودج( تسا هدش شرازگ 1
- 3 ،یزرواشک همانرامآ( ) 1397
.)
لودج 1 - 2 - دیلوت ،حطس عیزوت یتعنص تلاوصحم
تلاوصحم زا كی ره كیكفت هب روشک لک رد اهنآ تبسن و رد
لاس یعارز 96 - 1395 ،یزرواشک همانرامآ(
1397 )
یتعنص تلاوصحم )راتکه( حطس
دیلوت دصرد )نت( دیلوت
دیلوت دصرد
هبنپ 850
/ 74 68
/ 0 176
/ 180 22
/ 0
وکابنت و نوتوت 512
/ 9 09
/ 0 273
/ 19 02
/ 0
دنقردنغچ 821
/ 140 28
/ 1 807
/ 079 / 8 83
/ 9
ایوس 537
/ 39 36
/ 0 335
/ 91 11
/ 0
دجنک 012
/ 31 28
/ 0 019
/ 31 04
/ 0
گنرلگ 038
/ 15 14
/ 0 124
/ 14 02
/ 0
نادرگباتفآ 151
/ 11 1
/ 0 733
/ 12 02
/ 0
ازلک 568
/ 102 93
/ 0 148
/ 181 22
/ 0
رکشین 878
/ 92 84
/ 0 000
/ 800 / 7 49
/ 9
یلیجآ نادرگباتفآ 921
/ 30 28
/ 0 122
/ 49 06
/ 0
هناد ریاس ینغور یاه 769
/ 3 03
/ 0 794
/ 3 0
عمج 057
/ 552 02
/ 5 533
/ 462 / 16 03
/ 20
لودج 1 - 3 - یعارز لاس رد ناتسا كیكفت هب ایوس راتكه رد دركلمع و دیلوت نازیم ،حطس دروآرب 96
- 1395
،یزرواشک همانرامآ(
1397 )
ناتسا )راتکه( حطس
)نت( دیلوت درکلمع
)مرگولیک(
یبآ مید
عمج یبآ
مید عمج یبآ
مید
لیبدرا 15200
0 15200 45450
0 45450 29901
-
ناتسزوخ 50
0 50 71
0 71 1420 -
ناتسلگ 18900
2100 21000
37166 3360
40526 19665
1600
ناتسرل 25
0 25 47
0 47 1880 -
ناردنزام 1741
1521 3262
3286 1955
5241 18874
12853
روشک لک 35916
3621 39537 86020
5315 91335 2395
1468
1-13 - ایوس ییوراد تیمها
هب ایوس دوبمک ندرب نیب زا یارب ناوارف یبرچ و ینییتورپ داوم نتشاد تلع ییاذغ یاه
اگما برچ یاهدیسا و هدوب بسانم رایسب 3
اهنیا .دیسا کیئونیرتاکد اتکا و کیئلونیل افلآ ،
هریجنز دنلب ینغور تابیکرت نینچمه .دنراد ناسنا ندب رب یدیفم تارثا هک دنتسه یا
دیسا زراب ریداقم یوتحم ه
اگما برچ یا 6
عاونا و نیزاید ،نیستنژ نیولافوزیا ،
نژورتساوتیف یمهم شقن زیر نورد ددغ و ناطرس راهم رد هک ،تسا یهایگ یاه
دنراد
(
Sacks et al., 2006
برچ دیسا زا ییلااب ریداقم یواح ایوس .) ،عابشا ،عابشاریغ یاه
ربیف نیماتیو ،اه یم یندعم داوم و اه
تیف تابیکرت .دشاب تاریثات ایوس نژورتساو
نان زا هدافتسا .تسا اراد ار نانز رد هنیس یناطرسدض و نادرم رد تاتسورپ یناطرسدض داوم ،هتشادن ییلااب ییاذغ شزرا نوچ .تسا هدش هیصوت دنق یرامیب نایلاتبم هب ایوس ( تسا مک نژوکیلگ هب نآ لیدبت لباق یدیسولگ
Messina et al., 2006
.)
1-14 - یسانشهایگ
ایوس یاراد هشیر یا
ًاتبسن میقتسم اب
هعسوت یبناج دایز تسا هک رد کاخ یاه
،ریذپذوفن بوطرم
و مرگ ات قمع 5 / 1 یرتم ذوفن یم دنک . اما شخب یگرزب زا هشیر
،اه
صوصخب رد
طیارش یرایبآ و کاخ یاه لومعم یعارز ناریا رد هیلا یناقوف کاخ و ات قمع
30 یتناس یرتم هدرتسگ دنا . دشر یلوط هشیر رد زاغآ عیرس رت زا تمسق یاه ییاوه
یم دشاب .
ًلاومعم هعسوت هشیر رد هلحرم ماین یهد هب رثکادح رادقم
یم دوخ دسر . یور
هشیر یاه
،هایگ هرگ یاه تیبثت هدننک نژورتین یواح
یرتکاب یاه مویبوزیر موکینوپاج
هدهاشم یم
دوش ( ،راوس هلیب دنمهرف 1392
.) هقاس ایوس درگ و بلغا کرک راد
،هدوب زا
رظن گنر هتسب هب هتیراو عونتم تسا . عافترا هقاس رد ماقرا فلتخم نیب 90 یلا 120
یتناس رتم یم دشاب و زا هرگ یاه نییاپ نآ یدادعت هخاش
یاه یبناج باعشنا یم دبای
( هجاوخ
،روپ 1385
؛ یرایلآ و
،ناراکمه 1379
.) ایوس هب تروص هتوب یا راوتسا و
ًاتبسن رپ
گرب دشر یم دنک و یاراد راهچ عون تسا گرب .
هپل
،یا هیلوا کت هچگرب
،یا هس هچگرب یا
و هچگرب یاه همیمض . گرب یاه هپل یا
ًابیرقت یضیب لکش هدوب و گرب یاه هیلوا ی کت
هچگرب یا هک کی تفج دنتسه و هب تروص لباقتم رد یلااب گرب یاه هپل یا لیکشت
یم دنوش . هچگرب یاه همیمض زین یاراد گرب یاه رایسب هداس و کچوک
،هدوب هب تروص
تفج رد هدعاق ره هخاش و ای رد هدعاق هیاپ لگ لیکشت یم دنوش و دقاف گربمد یم دنشاب .
ریاس گرب اه زا هس هچگرب گرزب یبلق لکش اب کون زیت لیکشت و یاراد گربمد دنلب
یم دنشاب و هب روط بوانتم یور هقاس رارق دنراد ( ،یتخوشوخ 1385
لگ .) یاه ایوس یور
لگ نیذآ کچوک رد رانک گرب اه هب دوجو یم دنیآ . هویم ایوس هب روط یعیبط کی فلاغ
هاتوک کرک راد تسا هک لوط نآ هتسب هب هتیراو یم دناوت زا 2 ات 10 یتناس رتم ریغتم
دشاب . فلاغ یاه هدیسر رد ایوس هب گنر یاه
،درز
،یرتسکاخ هوهق
یا و ای هایس هدید
یم هجاوخ( دنوش
،روپ 1385 هناد .) ایوس
،کچوک
،تخس درگ ای یوضیب رطق ،هدوب نآ
نیب
10-5 یلیم رتم و هتسوپ نآ یلقیص و گنر ،قارب هناد
هتسب هب هتیراو نکمم تسا
،درز
،زبس
،زمرق هوهق یا و هایس دشاب ( ،یمیدقرصان 1380
.) هناد زا هتسوپ رذب و هپل اه لیکشت
یم .دوش ایوس هناد لماش
8 دصرد
،تسوپ 90 دصرد هپل و 2 دصرد روحم ینینج تسا .
90 دصرد هناد زا نغور و نییتورپ و
30 دصرد نآ زا تاردیهوبرک لیکشت
یم دوش . رادقم
نییتورپ و
نغور هناد هب لیلد تارییغت بآ
و ییاوه و فلاتخا یکیتنژ هب بیترت نیب 30
یلا 60 و 12 یلا 26 دصرد ریغتم تسا . داوم یناک دوجوم رد هناد ایوس دودح 5 دصرد و
ینغ زا
،میسلک نهآ و نیماتیو و A
هدوبB
و رد یاذغ ناسنا شزرا یدایز دراد ( هجاوخ
،روپ 1385 .)
1-15 - پیت ایوس یدشر یاه
دشر رد ایوس هب مرف یاه دودحم
، 1
دودحمان و 2
همین دودحم هدید 3
یم دوش . رد ماقرا
دشر
،دودحم دشر
یشیور اب عورش یهدلگ فقوتم هدش و ای هب تدش شهاک یم دبای .
لکش دشر دودحمان هب
تروص دشر موادم ینلاوط هدید یم
؛دوش هب یروط هک یتح رد
هلحرم دعب زا یهدلگ و لیکشت فلاغ زین دیلوت گرب یاه دیدج و شیازفا عافترا هقاس
همادا دراد . پیت دشر همین دودحم زین دح طساو ود پیت دودحم و دودحمان یم
دشاب
( هجاوخ
،روپ 1385 .)
1 Determinate 2 Indeterminate 3 Semi- determinate
1-16 - ایوس ومن لحارم
دشر و ومن ایوس یدنیآرف هک تسا یجیردت
زا نامز هناوج ندز رذب زاغآ هدش و ات
ماگنه ندیسر هب غولب رذب همادا یم دبای . ومن ایوس هب ود شخب یشیور و یشیاز میسقت
یم دوش هک ره شخب یاراد یلحارم یم
دنشاب . اب هلحرم یدنب هرود دشر و ومن
،ایوس
اب ناراکایوس هب
راک ندرب تاحلاطصا و
تارابع
،ناسکی هب وحن هداس یرت رداق هب ثحب و
لدابت رظن هدوب و هئارا هیصوت یاه یدربراک ناسآ
رت یم دوش ( هجاوخ
،روپ 1385 .)
1-16-1 - یشیور ومن لحرم
ومن یشیور اب جورخ هایگ زا کاخ زاغآ یم دوش . دعب زا هلحرم هپل
،یا نیلوا هک هرگ هب
روظنم نییعت لحارم ومن رد شرامش هدروآ
یم
،دوش هرگ یاه گرب یاه کت هچگرب یا
تسا . نیا هرگ اه زا رظن یدوجو ود هورگ
ًلاماک ازجم دنتسه یلو هب تلع نیا هک هب روط
نامزمه و
مه ناکم ( لباقتم ) رد یور هقاس یلصا لیکشت یم
،دوش هب ناونع کی هرگ
بوسحم یم
( دندرگ
Fehre and Cariness, 1977
.)
1-16-2 - یشیاز ومن لحارم
لحارم ومن یشیاز رب ساسا دادعت
،لگ ومن و هناد نازیم ندیسر ( غولب ) هناد نییعت
یم دوش . ره هلحرم هب راصتخا اب فرح فرح( R
لوا هملک
Reproductive
و ) کی هرامش
صخشم یم
ددرگ . رد نییعت لحارم ومن یشیاز دیاب زا هقاس یلصا هدافتسا دوش . یتقو
هقاس یلصا هتسکش و ای عطق هدش
،دشاب نکمم تسا ومن یشیاز رد هخاش یاه دیدج هب
ریخأت دتفایب (
Fehre and Cariness, 1977
.)
لودج 1 - 4 - ایوس یشیور دشر یدنب هلحرم
هلحرم هلحرم ناونع
حرش
کاخ زا جورخ هلحرم Ve
هپل حطس یلااب اه .دنتسه کاخ
یا هپل هلحرم Vc
هچگرب کت یاه گرب یروط هب ؛دنا هدش زاب یفاک هزادنا هب یا
.دنرادن سامت رگیدکی اب و هدوب ادج مه زا اه گرب یاه هپل هک
لوا هرگ هلحرم V1
گرب هچگرب کت یاه .تسا لماک دشر یاراد یا
مود هرگ هلحرم V2
هچگرب هس گرب کت گرب ییلااب هرگ و یا
هچگرب دشر یاراد یا
.تسا لماک
موس هرگ هلحرم V3
هچگرب کت یاه هرگ مامضنا هب گرب اب هرگ هس یا
لاماک یاه
.دراد دوجو یلصا هقاس یور رب هدرک دشر
هلحرم V(n)
هرگn
هچگرب کت یاه هرگ مامضنا هب یا
گرب اب هرگn
دشر لاماک یاه
.دراد دوجو یلصا هقاس یور رب هدرک
لودج 1 - 5 - ایوس یشیاز دشر یدنب هلحرم
هلحرم هلحرم ناونع
حرش
یهدلگ عورش R1
لگ زا یکی هرگ یاه
هدش زاب *یلصا یاه
لماک یهدلگ R2
زاب لگ لماح یلصا هقاس شرامش لباق ییاهتنا هرگ ود زا یکی هدش
فلاغ لیکشت عورش R3
لماح یلصا هقاس شرامش لباق ییاهتنا هرگ راهچ زا یکی فلاغ یلیم رفص هدش یرتم
فلاغ R4
لماک یهد لماح یلصا هقاس شرامش لباق ییاهتنا هرگ راهچ زا یکی
لوط هب یفلاغ 2
هدش رتم یتناس
هناد لیکشت عورش R5
لماح یلصا هقاس شرامش لباق ییاهتنا هرگ راهچ زا یکی لوط هب یفلاغ 3
هدش رتم یتناس
هناد R6
لماک یهد ییاهتنا هرگ راهچ زا یکی
لماح یلصا هقاس شرامش لباق
هناد اب نآ یاه هرفح هک تسا یفلاغ هدش رپ لاماک زبس یاه
)غولب( ندیسر عورش R7
فلاغ زا یکی لاومعم( غولب گنر هب یلصا هقاس یعیبط یاه
هوهق ای درز هدیسر )یا
گرب هک تسا یهرگ ،شرامش لباق هرگ * .تسا هدش زاب لماک روط هب نآ ییلااب یاه
1-17 - ایوس هچهایگ دیلوت و ینز هناوج
هشیر هچ لصاح زا رذب ایوس تحت طیارش کی بولطم ات
زور ود دعب زا تشک زا فاکش
داجیا هدش رد هتسوپ رذب کیدزن تفس جراخ هتشگ و هب فرط نییاپ دشر یم دنک . سپ زا
نآ هک هشیر یلصا هب لوط ود ات یتناس هس رتم
،دیسر هشیر یاه یبناج رهاظ یم دنوش .
هناوج ینز رد ایوس هب تروص نورب ینیمز یم 4
دشاب . رد هجیتن روحم ریز هپل دشر هدرک و
هپل اه ار هب حطس اخ ک
یم دروآ و لیکشت لیفورلک رد
اهنآ هب تعرس زاغآ یم دوش . دعب زا
روهظ هپل
،اه گرب یاه هیلوا کت هچگرب یا رهاظ یم دنوش و هپل اه زین دعب زا یتدم درز
هدش و یم دنزیر و دشر رتشیب هچهایگ رجنم
هب دیلوت گرب یاه هس هچگرب یا یم ددرگ
یرایلآ(
و
،ناراکمه 1379
.)
1-18 - ایوس ماقرا
ماقرا ایوس رب ساسا نامز ندیسر و زین رد هطبار اب شنکاو اهنآ هب
،طیحم هب هورگ یاه
فلتخم میسقت یم دنوش . ماقرا
ًامومع رد یکی زا 13 هورگ ندیسر ( 000 ات 10 ) رارق
یم دنریگ . هب روط یلک ماقرا سردوز یارب ضرع یاه ییایفارغج لااب
اب یاوه کنخ و اب
یحاون اب لوط لصف دشر هاتوک بسانم دنتسه . رد یحاون یزکرم و یلامش اب ناتسبات مرگ
یم ناوت هورگ نایم سر ات سررید ار دومن تشک .
رد یحاون یریسمرگ بونج
روشک
یم ناوت ماقرا سردوز ار یارب تشاک هراهب و ماقرا نایم سر ای سررید ار یارب تشک
هناتسبات تفرگ رظن رد هجاوخ(
،روپ 1385 .) ماقرا قلعتم هب هورگ یاه ندیسر 3 رفص ات 1
ًلاومعم یاراد یهدلگ
،رتدوز سردوز
،رت زا ظاحل عافترا هاتوک و یاراد درکلمع ینییاپ
دنتسه . اما ماقرا قلعتم هب هورگ یاه
ندیسر III, IIوIV لثمدیلوتدنیآرفردیکدنا
،رتدنک سررید
،رت رتدنلب و یاراد درکلمع یرتشیب دنتسه
و رثکا نیا ماقرا دودح 33 زور
دعب زا هناوج ینز هب یهدلگ یم
؛دنور اما دشر دعب زا یهدلگ اهنآ هتسهآ رت تسا هک رد
هجیتن دشر یشیاز رتشیب و
ًاتیاهن هرود رپ ندش هناد ینلاوط و درکلمع یرتهب دنهاوخ
Title and Author: Effect of priming on germination of soybean cultivars under
4 Epigeal
osmotic stress - Moharam Moharami Supervisor: Mohamad Sedghi (Ph.D)
Graduation date: 2020 Number of pages: 98
Abstract
this test was conducted to study the effect of priming on germination of soybean cultivars in osmosis stress conditions.
Research methodology: this research was conducted to study the effects of priming on germination of soybean cultivars under the osmosis stress as a factorial design in the laboratory of Moghan Agricultural Research Center. In this test, three priming factors (control, hydro, 0.02% gibberellin hormone), cultivar (Katool and Saba), and osmosis stress (control, -0.75, and -1.5 Mpa) were used in 4 replications. The standard germination test was conducted by a static method. At the end of testing, percentage characteristics, rate, uniformity, and duration of germination were calculated by the Germin program. Moreover, some growth indexes and the activity of some enzymes were evaluated.
Findings: results of variance analysis showed that the significant difference was observed in all components in levels of P≥0.5 and P≥0.01 for the indexes on germination percentage, germination rate, germination uniformity and time to 10% of the maximum germination according to factor A (priming), factor B(osmosis stress), the reciprocal effect of B×A, C×A, and triple effect of C×B×A based on all germination components, and according to C factor levels (cultivar), and reciprocal effect of C×B except germination uniformity.
The minimum change coefficient was obtained for the germination rate (5.85), while the maximum change coefficient was obtained for the germination uniformity index (24.98). According to the priming level, gibberellin hormone with an average of 51.83% and 0.124% had the maximum percentage and rate of germination and increase 20.25 and 92.74% in the percentage and rate of germination than the control sample. The percentage and rate of germination significantly reduced by increasing stress. -0.75 Mpa stress reduced the percentage and rate of germination to 29.3% and 91.3% than the control sample, respectively. In -0.75 Mpa stress, the percentage ad rate of germination increased significantly in both cultivars of Saba and Katool than the normal condition. In other words, using hydro priming and gibberellin hormone reduced -0.75 Mpa drought stress effects and increased percentage and rate of germination. Hybrid of (control×-1.5× Saba cultivar) had the maximum activities of catalase, peroxidase, and superoxide dismutase enzymes. Both gibberellin hormone and hydro priming reduce catalase, peroxidase, and superoxide dismutase enzymes, and these two used treatments in this research reduced the -0.75 and -1.5 Mpa osmosis stress effects.
Keywords: soybean, priming, osmosis stress, germination indexes, growth, and enzymes activity
University of Mohaghegh Ardabili Faculty of Agriculture and Natural Resources Department of Agronomy and Plant Breeding
Thesis submitted in partial fulfillment for the degree of M.A. in Agronomy
Effect of priming on germination of soybean cultivars under osmotic stress
By:
Moharam Moharami
Supervisor:
Mohamad Sedghi (Ph.D)
Advisor:
Ali Ebadi Khazineghadim (Ph.D) Nasrin Razmi (Ph.D)
2020
