DOI: 10.22059/JPLSQ.2021.315049.2649
The Manifestation of Subjectivity in Montesquieu's Theory of Law
(Type of Paper: Research Article)
Mojtaba Javidi*
Abstract
Montesquieu is one of the Enlightenment thinkers that investigates the nature of the
"law" with a distinct approach. By the means of a descriptive-analytical approach, this paper examines the effect of subjectivity on his theory of law. According to Montesquieu, in a liberal state, everyone has the spirit of freedom and must be under their own will. The autonomy of the will in the realm of society manifests itself in the "law;" as a result, following the law is tantamount to freedom. Although Montesquieu addresses "natural law", his thoughts concerning the origination of natural law from the right of self-preservation and separation from theological and metaphysical referents, bring him closer to the modern approach. Under the influence of subjectivity, nature ends with the entry of man into society, and contract law replaces natural law. Although human law is the manifestation of the self- determined human will, it arises from the nature of social organism .Therefore, Montesquieu emphasizes the non-interference of religion in the field of human law.
Although subjectivity can be traced in Montesquieu's thought, there are signs of its incompleteness and the existence of eclectic aspects in the relationship between modern and pre-modern literature in some of his expressions.
Keywords
Subjectivity, Self-determination, Montesquieu, Natural Law, Human Law.
___________________________________________________________________
* Associate Prof, Faculty of Theology and Islamic Studies, Shiraz University, Shiraz, Iran.
Emails: [email protected], [email protected] Received: December 13, 2020 - Accepted: October 3, 2021
This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 International, which permits others to download this work, share it with others and Adapt the material for any purpose.
DOI: 10.22059/JPLSQ.2021.315049.2649
یلجت تکژبوس ی
و ی هت رد رظن ی ۀ نوناق کستنم ی و
یملع :هلاقم عون(
)یشهوژپ –
یبتجم واج ی د
*ی
هدیکچ
تی وم تسرر بت بووت تم یترتکیور وت بته تسا یرگنشور رصع نادنمشیدنا زا ویکستنم
« نونوق » یصوت یترکیور و بلوقم نیا . سا بتخاترپ یرا ترریگرت أوتحن تسرر بت لیلحت–
بتیویتهژ وس یو نونوق ۀیرظن ر
م تزاترپ رت ،تازز تلوت رت ،ویکستنم هوردیت زا . ترتف
حور ی
.دشو شیوخ أتارا حت دیو و ترات یتازز زتوخ
یی ن تلوق رت ار توتخ ،عومتجا ۀطیح رت هتارا
« نونوق » م لجتم نیازا و تزوس
زا بچررا ویکستنم . سا یتازز نیع ،نونوق زا یوریپ ور
« نونوق
عیبط » س نویم ب نخ م
تروز تح زا تعیبط نونوتق نتفرتر برتشن وتصخ رت وا ۀشیدنا ،
زا یادج و باذ نویص لولدم
و تیتزن نردم ترکیور ب ار نز عیبطلادع وم و تو لا ی تم
دنه نوتیوپ بت عوتمتجا بت نوتسنا تورو و عیبط ،بتیویتهژ وس ریگرت حت . تم
دتسر نونوتق و
ط نونوق نیزگیوج یتاترارق عیب
م توتش أتارا تلجت بتچررا یرتش نونوتق . عتتوتخ
ی ن شتخ
شون عومتجا مسینوررا ی وم زا وما ، سا نوسنا م
توش دتع رت ویکتستنم ،،وتسا نیا ر .
دیهرت یرش نونوق أزوح رت نیت لوخت م
دنه بچررا . تهژ وس ی و ی بت ت وق ویکستنم ۀشیدنا رت
، سا ویتر بنوشن
و تو ومتون زا ی توجو و نز ن
ببنج و و نردم بوی تا بسن رت طوقتلا ی
رت نردم بقوم . سا هد وشم وق وا باروبع خر
ناگژاودیلک
عتتوخ ی ن شخ ، تهژ وس ی و ی بت .ویکستنم ،یرش نونوق ، عیبط نونوق ،
___________________________________________________________________
* ،زاریش ،زاریش هوگشنات ، ملاسا فروعم و بویهلا أدکشنات ،رویشنات .ناریا
Emails: [email protected], [email protected]
: فویرت خیروت 23
/ 09 / 1399 - :شری پ خیروت 11
/ 07 / 1400
همدقم
ویکستنم وت ِا تر لاوت نورو ،بسنارف یرگنشور رصع نادنمشیدنا زا کی (1
1755 - 1689 ) . سا
بوته حور نیناوقلا مهم زا2
لوس رت به سا یروگز نیرت 1748
زا اتپ یتلایتم لوتس
وت و روته
موکح و نیناوق ،عماوج قیبطت ۀعلوطم ب تره شلات نز رت و دش رشتنم وا شلات .تزاترتپ و
بق وس ب قوبسم وطسرا نوچ نونوی رادمون ۀ سلاف نویم رت قادح روما نیا ۀعلوطم بکنیا و ،تو
وما و ی رژ ر مهوح شور و بتینردم یوضف زا وا یری پریگرت وا بوته ۀنومز
. سوا
و ی رژ رت دیو ار نردم ۀ سلف لصا تهژ وس
ی و ی بت سج لوتحت وت بتیویتهژ وتس .تره وجو
، نوسنا أژوس نتات رارق روحم و نوهج و نوسنا بسن ب ندیشخ تس
ی رو یتوتین می وت م زا ی
ا و نوسنا ولع بلمج زا عومتج
« نونوق » بتلوقم نتیا لصا ۀلئسم . سا هتات رارق ریگرت حت ار
ویکستنم ۀشیدنا رت نونوق ۀیرظن به سا نز ب
ناوتنع بتچ ،نردتم ۀتشیدنا نارتک تم زا تکی
بتیویتهژ وس و تبسن ب
ناونع ادیپ برغ دیدج ۀ سلف أر وج م
دنه و تهژ وس ی و ی بت ب ناوتنع
باذ نردم ی بت بنوگچ ، رت ار توخ رظن
وتظن رت بتچررا ا تسا بتخوتس لجتم ویکستنم نونوق ۀی
تم ضرف هید ًلاومعم نونوق وه م وم قوقح وت ،وتیق رت نردتم ناروت رت هژاو نتیا ،توتش
. تسا بتخوتس نوتیومن نز رت ار توخ ۀتیویتهژ وس و بتفوی سوسا یرییغت نردم زا شیپ ناروت م جوا ب نوه رت بتیویتهژ وس ر
نتیازا و دس رت دتیو ار نونوتق وته م رت نز تموه تلجت ور
سج نوه ۀ سلف .تره وجو
بلئتسم نتیا زین ویکستنم نوچ نوه زا شیپ نوفوسلیف رت وما3
–
دنچر ب بروص ومتون - وق تر ی و . سا
تی وم وتیز توش بتسنات به سا نز وم قوقح ۀعموج یار بلئسم نیا ب نتخاترپ یم ا نونوق تنیت ۀعموج رت نونوق زا به تی وم نینچم و عرش رت نونوق ی وم و نردم بوی تا رت
مهف م توش رت نیتنچم و ،دتقم عرتش رت نونوتق ۀیرظن نتشادنپ نوسکی ویز ا سا نوسکی ،
عون ،برغ ۀشیدنا رت نونوق ۀیرظن و ملاسا یروهمج وه م
رتز ۀتیرظن و حطس تروخر و
رغ ۀیرظن و نیت ویز ا سین نتروخ ار ظ ل بوه وشت یرف و
م ناوت ۀتیرظن ناوخزوت بت
نینچ ب خسوپ سا هید ا خاترپ نز نردم وه م ۀیوپ ر نونوق نیت شسرپ
و وتترپ رت ی
دیدج ۀ سلف و نز بسن و برغ ۀشیدنا رت نونوق ی وم خونش نوکما
پ ی ر نتیا .توت دت اوخ
یصوت شور و بلوقم -
یلحت م ویکستنم نونوق ۀیرظن وترپ رت رما نیا سرر ب ل .تزاترپ
بشیدنا تروم رت بکنیا و ویکستنم یو
ش وژپ و چی وما ،هدیسر وجنا ب ی سرر ب اده
رظن ی ۀ وترپ رت وا نونوق تهژ وس
ی و ی بت بتخاترپن هدمع . سا
ش وژپ و بروص ی وصخ رت بتفرر
___________________________________________________________________
1. Baron de la Brède et de Montesquieu 2. The spirit of the laws
3 . ، صا یوسوم :ک.ر 1397
: 78 - 61
یک ت ۀیرظن سرر ب ،ویکستنم رت وا یاوتق
حور ناوتقلا ی ن تسرر نیتنچم و و
ی ترژ وت ی
ای نار سونش نو ز ، بوتته تگن رف و تسونش بتمون
وت تناریا ی وا
بتتخاترپ دتنا روتگز نوتیم رت .
رگا بس وهنت ،وا ۀشیدنا وصخ رت هدشرشتنم م
دناوت رارتقر طوبترا بلوقم نیا عوضوم و هدنا
، سخن :دنه وپ
ی نو بمون ا ناونع و ی
« گرتت ی ر و رتتلو ،ویکتستنم( یرگنتشور رتصع نارتک تم یارز
بطورشم أروت نارک تم ر )وسور
1» ، وت ؛ وپ ی نو بمون ا ناونع و ی
« بسن جنس ترتم رلاوتس رت ی
ویکستنم سویس ۀشیدنا و سوسا نونوق
2» وت نتیا ون زا به نونچم به وپ
تی نو بتمون ، تسادیپ
ستنم ترکیور ب توخ ثحوبم نمض رت بچررا تاروشا نونوق ب ویک
بتشات دنا ، ی چ اده ب بروص
تسرر نز سلف نوبم ظوحل و م نز ار ویکستنم نونوق ۀیرظن ، وخ هترتکن
دتنا وت وتته .
ناونع ویکتستنم و کلا نوتج ،)هر( تنیمخ وما ۀشیدنا رت نونوق و یتازز وه م سرر ،زتین3
رپ ویکتستنم هوردیت زا نونوق سرر ب بچررا وتما ،بتتخات
بتبنج وت نونوتق هوردتیت تلتخم ی
بتیویتهژ وس و نز طوبترا گنوگچ و بیرظن ی لوق رت ویکستنم ب
ناونع دتیدج ۀ سلف نوین
خر رت . سا هتادن رارق رظن حمطم ار بوته
و بت تاروتشا زتین تسوسا قوتقح وت بترتم ی
و زین وهنز به سا هدش نونوق نوماریپ ویکستنم هوردیت شیپ لأخ نوم
ب ور ،بت ر .دنتس ور
م بتخاترپ بتیویتهژ وس وه م سرر ب ادت ا بماتا رت ۀتیرظن رت نز آیوتتن اپتس و توش
. فرر د اوخ رارق بقادم تروم ویکستنم نونوق
موهفم تکژبوس ی
و ی هت
تهژ وس ی و ی
4بت عقاو رت أر وج لصا نوموا ی
5مس ار نز سلف دع و سا ضوت
ی ح م د ت رت متسینوموا .
لوصا یونعم ب سلف حلاطصا نوسنا ۀشیدنا . سا دنوادخ وقم رت رش
رت نردتم أروت رت یروحم
نوتهیه ۀتشیدنا و بتنویم نورتق رت ،دقم بوته ۀشیدنا یروحمادخ ۀصیصخ وقم ۀتشیدنا یروتحم
تیومت وتی و تسا نوتسنا نت ذ یلحت ۀ سلف ،نردم ناروت رت ب سلف . سا نونوی یسلاه بت ترات
رت .توش یدبت لیلحت نینچ ای
ن بتتسنات نوتسنا رت و رتک تم أژوتس رت یوقح ومت هوگتسوخ ،رصع
م ،،وارتشا( توش 1396
: 381 - 380 زیچ بم و ) ب
ناونع نییعت نوسنا و ،نوسنا توخ شزرا أدتننه
فرعم نوهج ر مهوح یو م
توش هرت عنوص(
،یدی 1384 : 231 ر .) ای ن ،،وسا تهژ وتس ی و ی بت بت
ی نورررت ونعم ی ن ی تو ی ن ذ ی نز رت به تبسن ؛ترات هروشا نوهج و نوسنا بسن نوتسنا
ار توتخ
م ملوع روحم دنات
.دنریر رارق وا ی و ر حت دیو ملوع یازجا مومت و مز
ی بن گن رف و ندتمت ا تی ن
___________________________________________________________________
1 .
، غلا روش یتارم دمحم
( 1389 ) .
2 . ، سدن ( یدهم 1398 )
3 میمت . ( 1386 .) 4. subjectivity
5. Humanism
غت یی ر .دش زوغز انوسنر زا ، بسن مز
ی ن ۀ سلف بروهت نومز زا نز وتت دتش راتوتمن برتغ ۀ تسلف رت
ای بکن ب نوه ۀ سلف رت موه
رت ی ن بجو دپ ی راد
1.دش
نیع تدجت ، نوه ریبعت ب تهژ وس
ی و ی بت ، نوهترا یروات( سا 1386
: 303 یار .) وسونش ی
قت ی رت تهژ وس ی و ی بت و ی د ظو لا یونعم و
«
subject
» و
«
object
» .دتش ونشز رت بتچنز بت
ن تی تو
هتوهن م توش ،
« عوضوم » م بت ر وطسرا .توش ار
ندنوسر ی ای
ن ظ ل ،ونعم
« وپو ه نونم » ار
ب ب .تر روه ازا
ی ای ن ی ظ ل نوتنو نوت ز رت تتلا
ی ن ظت ل
«Subjectum»
نز ت وقم .ترات توتجو
« نونم ه تنز »
ی رت نونو و
«Objectum»
رت تلا ی ن . سا پ ی دنوش
« ( »Sub
ز ی ر ًازوجم ) وتنعم ی
و هتولوش ن ی تو ار م دنوسر و
«Ob»
ی تنع نورتق رت . ت وقم و رت ار طتسو
توتجو بت ، ع
ی تن
Subjectum
توجو ب و تن ذ
بته تروتص تهارتا توتجو وت رت ار ع
ی تن تسا
Objectum
م نتفرر رارق ونبم و نوهج و نوسنا بسن رییغت و نردم أروت رت وما .دنت ر
« هدنتشیدنا توخ »
ظو لا لولدم ،بروهت رت
Subjectum
و
Objectum
ب وج م ( سا هدش وج ض
ی ءو وهش ، 1391 :
86 عوف هژ وس ،نردم ناروت رت .) وسونش
عوضوم ، هژ وا و ی وسونش
. سا ی
و بروهت سرت
ی ا صا
« ژوه ی
2وت » نم(
م دنا ی مش متس اپ ، نوتسنا ۀتشیدنا لوتصا رت )3
دیهرت ملوع ه یار م
دنه م یتوجوم ار )هژوس( توخ وا.
نش تنیقی شتوتجو بته دتسو زا رتت
م یوقح ۀم یار یرویعم و سا زیچ بم ار خونش لعتم بروهت .تترر
تلاثمت م4
دنات
ب .دنتس هژوس ب مئوق به ای
ن ترت ی هژت ا تقلت بروهت ۀ سلف رت ، ؛ تفرر کتش ملوتع زا یا
به دش بتفرر رظن رت شتوخ زا یو دقوف وخ أتوم ی کش ب ملوع نعی نوتسنا ت وقم رت
،نویئوچه( سا بتفرر رارق 1395
: 171 بتبلا .)
« و رکف زا بروهت تارم دنا
ی بش رت ژوه ی وت وتمت ،
رت کارتا ب به سا رش نوئش م
زی د نوئتش زا هتارا ،عتقاو رت .هتارا بلمج زا دنا
ی بتش تسا »
لوط(
،هتاز 1381 : 104 .)
ونرییغت و وگ تیعقاو ، تنس ترکیور رت عیبط و دتسونش ار نز دتیو نوسنا به سا ری پ
حطتس هراوتم و دنتتس لوتقعم بتجو یارات تعیبط یویشا ۀم .د ت یبطت نز و ار توخ و متظن نموتض ،لوقعم و ،وسحم نویم بسن نیا و سوهنز لوقعم حطس ع وت ءویشا ،وسحم نوموس و دش روکنا یویشا لوقعم بجو نردم أروت رت وما . سا عیبط یدنم بت رووت نیا
توتجو
م مظن ملوع یویشا ب به سا نوسنا نیا به دمز .د ت
« هوتق قع نومدقتم رظن رت یاوتق زا یا
م له نوعم کارتا به سا ا ن تم بتخونش نز و باتوجوم ی وم و دنه
تقع وتما .توتش
أوق ،دیدج ثمت
دننه یزیچ أ ب ناونع توخ( بتیویتهژ وتس زا سا نرش و سا یزیچ یتوتین
تسا ) یوتسونش تعوف( هژوتس یار قلعتم و هژ ا قف س بچر نز رت به )رش »
یروات(
___________________________________________________________________
1 ۀعلوطم یار . ی
رتش ، نوهترا یروات :ک.ر 1373
: 196 ، نوهترا یروات ؛ 1374
: 133 ، صا یوسوم ؛ 1397
: 65 - 64 . 2. cogito
3. cogito, ergo sum 4. Representatives
، نوهترا 1374 : 180 وه م ،،وسا نیا ر .) بط
ی ع نوسنا فرصت وخ أتوم ب غت
یی ر پ تی اد تم
ملع ،نز پ رت و دنه نی
ز غت یی ر م هج ، نوهترا یروات( د ت
1390 : 155 .)
نوه رت بتیویتهژ وس م جوا ب
روتهو تکی :ترات روتهو وت ء تش ، تنوه هوردیت زا .دسر
ت وق وتم یارت روتهو نیا سا دقتعم نوه . سا رضوح شتوخ یار و سا بس نل به نوری ، سین خونش بهارچ
قح ی ق من ر وو نوسنا ر ویشا تم ادتیپ یم ا نومز ء ش .توش
دتنه
یپ رگیت یویشا و به تبسن رت ببترم وت به م اد
رت فوتشکنا نتیا بت .توش ر وو وم یار ،دنه
،دیدج ۀ سلف
« تومنزو » وی
« ثمت
1» م تثمت و ررریوتصت شتقن نوتسنا ،وتسا نیا ر .دنیور
ار جروخ ملوع أدننه پ
ی اد م ۀ تسلف رت هژت ا و هژوس عوضوم ر عرف ، ثمت ب هوردیت رییغت .دنه
به سا برغ دیدج
ًلابق ج ملع .دش هتات حیضوت م کش ونبم نیم وترپ رت دید
تنوه .تریر
تهژ وس ی و ی بت هولاع ار خونتش رت دنمتشنات نیشیپ حرط و توخ ب مئوق فرعم( یرظن قع ر
کش و لمع قع رت ،)ویشا تم حرطم زین نوسنا أتارا یریر
رت .دتنه دنا ی ۀتش تقع نونوتق ،وا
: سا توخ ریغ زا قتسم و هدنس توخ ًلاموه لمع
« قع ب یتوخ توتخ زا قتتسم و2
بتنورر
رجت روما م مکح ،3
تریر وجنا دیو یو روه بچ به دنه ( »
Kant, 2006: 20
دتقتعم تنوه .)
رجت ۀتفوی ی بن ، لمع قع نونوق سا جوم ب به سا ضحم قع رصحنم بتفوی بکل ،4
تم زارت ا ،را تگنونوق ًوتلوصا یزیچ نوس ار شیوخ ضحم قع ،نز دتنه
(
Kant , 1909: 120 5)
.
زا هتارا نییزتوخ مهم
رت ی ن نییزتوتخ ، تنوه رتظن زا . سا لمع قع رت بتیویتهژ وس آیوتن
هتارا بوختنا نییزررت و سا یلوکت و قلاخا نیناوق ۀم ۀنوگی صا ،6
تیلکت صا دض ،7
و8
( سا هتارا نتو قلاخا دض
Kant, 1909: 122
.)
رقر رت تروهت ترکیور هرطیتس برغ ۀ سلف رسارس رت ،باتوجوم و نوسنا دیدج بسن یرا
تپ زا بتم ،نوتیتروهت دتض تح ،نویتروهت ریغ ،نویتروهت زا معا دیدج أروت نوفوسلیف و ترات هدمز بروهت ، وهش ءویض( دنا
1391 85:
م ،وسا نیا ر .) خیروت ،برغ ۀ سلف خیروت ر ناوت
سلف و سا هژوس لتخم نوئش س ب
ت لوخم تخر توتجو وت ،بروتهت زا دتع یو رت وت
ئزج ی بو گم ، تهژ وس ی و ی بت .دنتات بماتا ار کستنم9
ی و ن ی ز بت ناوتنع ی تک زا دتع نارتک تم زا
زا ،بروهت تهژ وس
ی و ی بت گرت ی ر پ ی بتفر . سا
___________________________________________________________________
1. representation 2. Reason by itself 3. Appearances commands 4. Empirical fact
5 . م :ک.ر نوه ۀتیویتهژ وس وصخ رت بعلوطم یار ، صا یوسو
1397 6. Autonomy of the will
7. Heteronomy of the elective will 8. obligation
9 ، نوهترا یروات :ک.ر . 1373
68:
ک ی ف ی ت ثأت ی ر تکژبوس ی
و ی هت نوناق ۀیرظن رب کستنم
ی و
یرا رریگرت گنوگچ تهژ وس
ی و ی بت ظن ر .دش د اوخ سرر ناونع دنچ یذ ویکستنم نونوق ۀیر
1 نیعتدوخ ةدارا روهظ . هعوضوم نوناق رد شخب
رت بته دتش حرطم شیوخ ب مئوق نوسنا روهو ۀشیدنا ،بتیویتهژ وس ریگرت حت نردم أروت رت عدم ،یرظن قع ۀطیح
« فرعم » نیتعتم لوتبنت بت تلمع تقع ۀطیح رت و شیوخ ب مئوق
را نتخوس أتا
ن توخ ی تو أتارا زا ید اوش .تو توخ ن توخ
ی تو م زین ویکستنم ۀشیدنا رت ار ناوتت
هوردیت زا .تره هد وشم کتستنم
ی و :توتش هراتا توتخ أتارا تحت تتسیو عوتمتجا و نوتسنا ،
« زا
وجنز برتی .دتشو شیوتخ أتارا تحت دتیو و ترات یتازز حور یترتف ر تازز لوت ی رت ی
م هتوت عومتجا هوق یارات تسیو
بتعموج ر نونوق ون ب توخ أتارا روهوا و هوق نز به دشو یا
دنه موکح ( »
کستنم ی و ، 1349 300:
نیعتتوخ ،وا رظن زا ،وسا نیا ر .) بطیح رت هتارا شخ
م لجتم نیناوق لوق رت ار توخ عومتجا ب نوسنا .تزوس
توتخ أتارا ،توخ ب کتم نونوق ۀلیسو
نیعتم ار م
أتارا زا یورتیپ تلجت نونوتق و دنه یوریپ توخ أتارا زا دیو بعموج نیار ون .تزوس
بنومن . سا توخ نیعتتوخ یار ویکستنم به یا
م رهذ هتارا شخ رت . تسا نوتتسلگنا ،دتنه
تارتفا زا تیر بتکل ،هدشن عضو ر ن ی یار وی و ر ن ی فرط زا نونوق نوتسلگنا رت ،وا رظن یوخ ، لم م هوشتوپ دننوم ب ار نتش
هتارا عمج و دنات تی بتن و هدتحتم موکح ی نونز یو
م یکشت ار لم ( د ت
کستنم ی و ، 1349 516:
.)
م ون موکح لتخم لوکشا زا توخ بوته رت ویکستنم ،وتسار ار عوتمتجا نیناوتق و تر
م یلحت نز
1.دنه رت ور ی ترک بتن و وتشتوپ موکح بن ،وا یصوت چیت ، تسارهومت
ادته
ب توخ ی توخ وظن ر بت تموکح وتسقا زا تکی تی ولطم و دتنرادن یرتر رگیت سویس یو
( ترات گتس نوکم و نومز صوخ یارش
Durkheim, 1960: 18
تموه تلجت ،لوتح نیا و .)
م راتومن سارهومت موکح رت وا هوگن رت هتارا نییزتوخ ومت رت ،وا رظن زا .توش
لم ، ساره
تمن تلم . سا راتربنومرف یرگیت ظوحل زا و اورنومرف ظوحل ی زا رتگم ،دتشو اورنوتمرف دتناوت
ب ( تسا تلم توتخ تلم أتارا اتپ . سوا أتارا زا بروبع به شتوخ یارز ۀلیسو کتستنم
ی و ،
1349 : 94 ( سا نز یارجا لجت بیرجم أوق و ، لم مومع أتارا لجت بننقم أوق .) کستنم
ی و
،
1349 : 299 هتارا و روکفا عمج ار ندم قوقح ویکستنم بنیمز نیا رت .) تم وت
:دتنات
« وتنیوارر
هتارا و روکفا نیا عومتجا : سا بت ر بوخ تم ندتم نونوتق ار نز بته تسا یزتیچ و
دتنمون »
( کستنم ی و ، 1349 : 91 م لجتم ار مومع أتارا ،نیناوق یوصت و به را گنونوق .) هراوم ،تزوس
___________________________________________________________________
1 ،ویکستنم :ک.ر لوثم یار . 1349
: 455 - 454
زا تبغر و تیم و لم ،بروص نیا رت به د ت رارق بجوت تروم ار لم مومع ۀیحور دیو نز
م ع وتم ( دنه
کستنم ی و ، 1349 : 489 موکح .) نوتچ ، تنطلتس نوتچ تیتارهومتریغ یو
م یمحت تارفا أتارا ر ار هوشتوپ نوچ یرگیت صخش أتارا تنعی بتیویتهژ وتس باذ وت ،دننه
هتارا نییزتوخ ضروعت رت
وتشتوپ تموکح نوتچ موکح رگیت وسقا ،بوچروچ نیا رت .دنا
م قلت عورشم نومز وهنت رت بته زتین ز وت .دشو نوسنا نییزتوخ أتارا زا شون توخ به توش
نوتویول م حرطم ار وشتوپ موکح ، وت ترتم تفاوت و عوتمتجا تاترارق ر گ ر زا ار نز دنه
ح نترپس یار رگیدکی م بیجوت هوشتوپ صخش ب یمهوح
1.دنه
به سا نوه ۀ سلف رت و دع ب
بروص م م ارف سارهومت لقع ۀنیمز ، موه حیتضوت .توش
قدتص یتوتصم ومت یار به جروخ ء ش ر روون سا مکح ، له مکح ،ب سلف فرع رت بکنز موگن وما .دنه م نوه به
ب دیو یزیچ دیور روبتعا له وحن
، تسین له ء ش شتوصقم ،توش
نوگم مهف ب لدبم و هدش جروخ تارفا زا مکح روبتعا طونم اپ . سا نوگم مهف وا توصقم بکل م م نیار ون .توش تیرثها وتی نوگم تقو . سا تنوه سارهومت سلف یونبم به ر ناوت
م ار یزیچ ب ،دنمهف
. سا نز حص ۀلزنم تنوه تلوت ۀ سلف رت2
تنوری یتازز تتاذ تح ،
هتارا ترتم بته تسا نز زلتتسم ،) نییزتوخ( نارگیت أتارا زا نتو قتسم نعی وت ار نوتشیو
کرتشم أتارا زا یعبت .دننه دحتم رگیدکی ب
لزنم نوسنا . سا توخ أتارا زا یعبت ۀ وت
بت ناوتنع
هتارا توحتا و لمع قع مکح ب قوع باوذ تق توتجیا و توخ یو
،یتازز یمتسر ،کرتتشم نیناو
م رقتسم لادع و یکلوم توخ لوصحم کرتشم نیناوق نیا .دننه
- ر نبم وضع ر یرا گنونوق
بت نیتیز نز اوتخ به نه مع نییز بیوپ ر وهنت : سا صا نیا و بطنم و لمع قع مکح ،یتلاوپ( توش لد وع نونوق 1380
: 248 - 247 ن نت ی یرا گنونوق .) م
ارتیز ،دتشو وتع دتناوت
م ضقن ار نارگیت نییزتوخ باوذ وتمت بته ترته هرش عمج وع أتارا ی رت دیو اپ .دنه
زا وتهنت ،دتننه هرتش موتمع أتارا رت تقلاخا باوذ ۀتم تتقو .دتشو بتشات ر رت ار قلاخا م یعبت نیناوق هتره عضو ار نز نوشتوخ به دننه
،یتلاوپ( دنا 1380
: 257 - 256 .)
م ار ویکستنم رت نییزتوخ أتارا بویلجت زا رگیت کی تموتکح نارازرروته تصن رت ناوت
ب لم سوت ۀ وثم
ومن ی أدن تح ،بتیویتهژ وتس ریگرتت تحت بته یوتجنز زا .دیت نونز بط
ی تع
م ادیپ لزنت باذ زا نویص ح ب وخشا نوسنا و دنه
توتخ زا نویتص تح وت بتط ار رت و
ر ار م ،دن نوسنا به ر ناوت بت دتیو بتم بته مهوتح نز نیار ون .دنر ار ًوتعیبط و
بتس
ب ،دنوش وا میلست توخ زا نویص تم هدتیمهف تارتفا زا تی رت تموع وتی هدتنیومن ۀ وثم
توتش
،،وارتشا(
1396 : 318 ، تسا مهوتح تلم تتقو سا دقتعم ویکستنم ،بوچروچ نیم رت .)
___________________________________________________________________
1 . ،یدیووج :ک.ر 1399
: 702
2 . .ر :ک لوط ( دیمحدیس ،هتاز )وت
.
به ار بچنز دیو ب
توخ ی توخ م تسوت ،ترادتن ار نز وتجنا ناوتت بتچنز ر و د ت وجنا ،دناوت
نارازرروه دیو توخ لم نیار ون .د ت وجنا تموکح لومع وخ
ی ش ( دتنه نییعت ار کتستنم
ی و ،
1349 : 95 م صن نیا بتبلا .) دناوت
ب روط وی میقتسم غ
ی قتسمر ی م زا بته مهوتح تسوت ًلاثم
وه نیا یار لم فرط بت ،دتشو بتتشات روتیتخا ر
( دتیز تمع کتستنم
ی و ، 1349 : 95 ترتکیور .)
کستنم ی و نوتسو أروت رت . سا نوتسو أروت و وقت رت وصخ نیا رت ای
ن دنا ی بش سا حرطم
به مهوح ی و ی د رصنع ،وسار نلاقع
.توتش هتات نوموتس نوتسنا ار وتن
ی ن تح مهوح تی وت
نوسنا و ویکستنم وما . سا دنمترخ ی نوتگم نتوت یووتسم ب ئوق ،بتیویتهژ وس ریگرت حت
( تتسا کتتستنم ی و ، 1349 : 454 تتیمهوح نتتتشا ر روتتنه یارتت ار بتتنیمز ،بلئتتسم نیتتم و )
. سا هتره م ارف قع ر هتارا نتره دقم و نادنمترخ
2 نوناق زا تیعبت نامه یدازآ .
،نردم أروت رت تهژ وس
ی و ی بت ب ، نوه ۀ سلف رت موه
رت ی ن کش راتومن م
توتش رت ،وا رتظن زا .
بئارا نیناوق توخ لوصا و قع ، سا یتازز ورملق نوم به لمع قع یلوعف ۀطیح م
دتنه
م م ارف ار هتارا نیعت بوبجوم به تلمع نیناوتق نیتم یتوتصم زا زتین قوتقح نونوق .تروز
ب م رومش ، صا یوسوم( دیز 1397
: 69 ژ وتس رت بوچروچ نیم رت .) یتازز ، تنوته ۀتیویته
نیتنچ و تسا تقع یرا تگنونوقتوخ ، بثم یونعم ب و قع ریغ زا للاقتسا ، نم یونعم ب نیعتتوخ یونعم نیا ظوحل و . سا نردم رک ت تولوم ،یتازز زا یونعم نونوتق بته تسا شخ
تم تللات رگیدتکی ر یتازز و لمع قع ، تصا یوتسوم( دتننه
1397 : 74 ا رت تنوه .) نتی
م نینچ وصخ :دسیون
« یتازز طورشمون لمع نونوق و1
تم تللات یرگیت ر یر 2
؛دتنه
من لاؤس نیا حرط ب وجنیا رت لو وتیز بتکنیا وتی و ،بتن وی دنزیومتم م زا وت نیا ویز به زاترپ
ضتحم تلمع تقع وترزتوخ فرتص نوم ،طورشمون نونوق به سین نینچ نتیا و تسا3
م نیع ورزتوخ تسا یتازز وجیا وه
( »
Kant, 1909: 117
تاترارتق ،،وتسا نیتم رت .)
دلوتم نردم نونوق ،نز لت زا به ار عومتجا م
توش یلحت نینچ ، م
دنه
« : ۀتشیدنا تی نیا
قع توخ ب کتم ریزرون ار یرا گنونوق ر و ترات یری پوندیترت یعقاو به سا4
م تزوس بته
ترات ررقم ار توخ نیناوق ( »
Kant, 1996: 296
.)
ار نونوتق ر نز للات و یتازز یار شقن نینچ بیبش تم
ناوتت .ترته وتیتر ویکتستنم رت
م یرعت نینچ ار سلف یونعم ب یتازز ویکستنم :دنه
« بت نوتسنا توقتعا قالا وی هتارا یارجا
م بکنیا دنه ارجا ار شیوخ أتارا دناوت ( »
کستنم ی و ، 1349 : 336 قع بت .) ًاودت رتش تارتفا ،وا أدتی
___________________________________________________________________
1. freedom
2. Unconditional practical law
3. Consciousness of pure practical reason 4. Idea of reason
فرص عیبط یتازز نیا زا ،عومتجا یکشت و لو ،دنتشات عیبط یتازز تلجتم وت و هتوتمن رظن
و دتنتات رارتق سویس نیناوق باررقم حت ار توخ ،نونوق رت توخ أتارا نتره دت
ی ن تسو ی بل دتجاو
( دندش یتازز کستنم
ی و ، 1349 : 745 ،) بهارچ ب زا وهنت ،نونوق ۀلیسو یوریپ توخ أتارا
م دننه رت .
م ادیپ سلف یتازز زا بوو تم یرگیت یونعم یتازز ،عومتجا رت ،وسا نیا :دنه
« بروتبع یتازز
م و هتات هزوجا نونوق به ار یروه ر دشو بتشات ح نوسنا به سا نیا زا ار بتچنز و دتنک د ت
نز وتجنا بت روتبجم ، سین وا حلاص و هتره عنم نونوق به تترتگن
( » کتستنم ی و ، 1349 : 294 زا .)
تقو ،وا هوردیت م به
تم ردتنز ندم نونوق یاول حت به سونعم نیا ب میتازز مییور میتنه
( کستنم ی و ، 1349 : 752 تصوخشا رترا ،وا أدتیقع ب . سا یتازز نوم نونوق زا یعبت نیار ون .)
هتات وجنا ار نونوق فلاخ لوعفا به
،دنوش شاتزو دنا بردتق ع وتت تقف اریز ،دنتازز عقاو رت نونز
هتارا شوختست بن دنتس نونوق ( یترف یو
کستنم ی و ، 1349 : 300 ت وقم رت ونعم نیا ب یتازز ؛)
تادبتسا .ترات رارق تادبتسا سا بروبع
،دتنه نارمکح بعموج رت نونوق توجو نود یترف بکنیا زا
مظن یلاقع موکح زا سا بروبع یتازز وما ،زنوج( نونوق و
1383 : 303 ع وتت تلع نادت وتم .)
. سا هتره ادیپ نیعت وم یرا گنونوقتوخ نز رت به میتس نونوق مکح
3 یعیبط نوناق صوصخ رد یطاقتلا یدرکیور .
ی ک بوته رت ویکستنم یدیله نورژاو زا حور
نیناوقلا ،
« عیبط نونوق »
نونوتق هوگیوج دیو . سا
سرر ار وا تزن رت عیبط ،تره
بهارچ نونوتق قوفوتم نونوتق توجو یونعم ب عیبط نونوق ررا
أتارا ،دشو بعوضوم عتتوخ
ی ن شخ ز ی ر م لاؤس هوتگیوج ،یدتع ناوتنع و ناونع نیا یذ .تور
سرر وا تزن رت ار عیبط نونوق اوخ
ی م .تره
ادتیپ روتهو تعیبط نونوق زا بوو تم ترکیور وت یرش ۀشیدنا خیروت لوط رت : تسا هترته
،ترتکیور نتیا رت . تسا نوتتسو أروت بت طوت رم تنس ترکیور .نردم ترکیور و تنس ترکیور نوهیه وگن رت عیبط فرتصت بتسن ، تعیبط وت نوسنا بسن .ترات لوصا توخ یار رادم
یتو زروصنم( دشو رورزوس عیبط ،ومون و دیو به سا عیبط زا یرصنع نوسنا بکل ، سین وم و ، صا یوس 1394
: 208 و ری تپونرییغت ، خیروتتریغ لوتصا تخر ،ترتکیور نیا ،وسار .)
موکح یار زین و نوسنا أتارا یار زلا یو روجن به دنرات توجو عومتجا ردنز رت نلاقع م ارف ار م دننه ازتلا ًوتقلاخا وت روجن نیا . ، نتسنیو( دتنروز
1383 : 163 زا .) دتق ی م رتت ی ن
رظن ی بو رت نونوق وصخ بط
ی ع م زا ناوت رظن ی ب س ی
1ورس طخ تی ( نوتتسو ور 106
وتت 43
پ ی ش زا م ی تلا :تر ون )
« ؛ تعیبط وت فاوت رت سا سرت ِ قع ، قیقح ِنونوق تر روته
تله ی
سا گشیم و ریغتمون و ترات ( »
Cicero, 1928: 211
).
___________________________________________________________________
1. Cicero
یرتس ، عیبط ،بتیویتهژ وس ریگرت حت نردم ترکیور رت وما رت نوسنا به دنمنونوق و وگ
م ادیپ ار توخ یو بوچروچ نز ب عیبط و سا تس أژوس نوسنا بکل ، سین ،دنه
ۀ وثم
م ونعم نوسنا أژ ا ، صا یوسوم و یتو زروصنم( د وی
1394 : 220 ملوتع ،نوتسنا هوگیوج .) یزوتس
تی رت نردتم نوتسنا .ملوتع نیشیپ مظن و توخ نتره گن وم بن و سا تتسینوکم نوتهج
م ردنز ب به سا تعیبط یارات و دنه
م بتخاترپ و بتخوس نوسنا ۀلیسو .توش
،نردتم وی سا تنس ترکیور بوچروچ رت ویکستنم رظندم عیبط نونوق بکنیا وصخ رت فلاتخا و رظن ( نوتسلپوه .ترات توجو ی 1389
ج ، 6 : 27 تعیبط نونوتق ۀتیرظن تسا دتقتعم )
زو ویکستنم هدنوم
رت ویکستنم ترکیور دندقتعم خر وما . سا هتو دقتم نوفوسلیف یارز زا یا
م رارق برغ ۀشیدنا رادیوپ نس و میدق ترکیور ر ار ،یتلاوپ( تریر
1383 : 72 ب .) تم رتظن
رت تلتخم ری وتعت بتتست وت توتجو ،ضروتعتم هوردتیت وت نتیا توتجو لع دسر حور
نیناوتقلا
به دشو ویکستنم ب
تی زا وا . تسا عیبط نونوق ب ویکستنم طوقتلا ترکیور أدننهوقلا عون
و باریگرت و زلا اور یونعم رت نونوق توجو ب وا . سا تنس عیبط نونوق ریگرت حت ،فرط صوح باتوجوم عیبط زا به میقتسم آیوتن م
دنوش باتوجوم ومت ،وا أدیقع ب .ترات روو ،
نیناوق توخ یار تسیز نیناوتق نز وت و سا هدش صوح وهنز عیبط زا به دنرات
تم دتننه
( کستنم ی و ، 1349 : 83 رت .) دنا ی ۀش ،وا
« توتجو تعیبط نیناوتق ،ملوتع نتیا نیناوق ومت زا شیپ
وم توجو نومتخوس یهرت زا وهنز قوقتشا نوچ و بتشات سا
تم عیبط نیناوق ار وهنز میموتن
»
( کستنم ی و ، 1349 : 87 یا .) ( سا هدش جارختسا ویشا عیبط زا به ار نیناوق ن کستنم
ی و ، 1349 :
48 روتتفر ملوتع و نیناوق نوم وطم و هدیرفز دنوادخ ،) تم
دتنه ( کتستنم ی و ، 1349 : 84 زا .)
نونوتق زا نز یدتبت و باذ نویتص تح بت عیبط نونوق ندناتررزو و ویکستنم ،رگیت فرط قع رظندم نونوق ب کیزیفوتم س
تهژ و ی و یکتشت زا تبق بت تعیبط نونوتق روصحنا و نوسنا
م یتزن نردم بوچروچ ب ،عومتجا .توش
سپ زا بکل ، نوسنا بویوغ بتارم بلسلس مظن زا بن ،نردم عیبط نونوق ،بوتیوغ نتیا نیرت
تشم توخ زا نویص نعی م
توش ، تسا لطم ح نیا . لوتحرت
بته طورتشم یوتوو وتمت
ا( دنتس ،،وارتش 1396
: 318 ویکستنم ،بوچروچ نیم رت .) مهم
رت ی ن رت ار تعیبط نیناوق
ح بوچروچ ص
ی نو سج باذ م وجو
حلص نونوق عیبط نونوق نیتسخن ،یو أدیقع ب .دنه
. سا بهارچ تم ،وتسحا ار توخ عض وهنت و هتو توخ توجو ظ ح رکف ب قف ادت ا رت رش
و دنه ( سا وسرت هزادنا کستنم
ی و ، 1349 : 88 سج .) ، وت تعیبط نونوتق کاروتخ یوتجو
رت ردتنز و توتحتا ب یم و ، وس عیبط نونوق رگیدکی ب هتوم و رن انج وت عیبط یوضوقت ( سا روهچ عیبط نونوق ،عومتجا کستنم
ی و ، 1349 : 89 - 88 تح بوچروتچ رت تگم بته )
ادیپ ونعم توخ زا نویص م
دنه .
رت ،رگیت یوس زا یدتبت و بتتفرر بلصوف توخ کیزیفوتم ۀغبص زا عیبط نونوق نردم أروت
م نوسنا ترخ رظندم نونوق ب نوهیه ببنج .توش
ۀتبنج و نوتتسو أروت رت دتیهرت تروتم روتحم
م بتشا ر رونه طسو نورق رت دیهرت تروم هلا تسوت هدش طوبنتسا نلاقع دعاوق ر و توش
م دیهرت نوسنا ترخ .توش
رت مهوتح نیتشیپ مظن بن عیبط نونوق ،ز و هوردیت زا لوثم یار
بکل ، عیبط
« هدعوق وی مکح ب به سا له یا
زا ار تمتز و دتشو هدتش تشه تقع ۀطساو
م لس وا زا ار ردنز نویص یوسو وی و سوا ردنز برخم به لعف وجنا کرت زا وی و دنه
ب به لعف هار نیرته شتوخ أدیقع
سا نز ظ ح
، دنه عنم » ،ز وت ( 1385 : 161 نیار وتن .)
عیبط نونوق نردم
چی .ترادن عیبطلادع وم وی و تو لا لولدم بنور ویکستنم ،،وسا نیم ر
رت زا ار توتخ نت ذ سا عدم تپ
ی ش روات ت رجت بوتعلوطم ۀتیوپ رت ًوفرتص و تسا هتوتز ی
م وظن ۀیلوا لوصا شه ب د اوخ نیناوق یو
،یتلاوتپ( تروتمر م 1383
: 72 ویکتستنم .)
شلات م دنه نتیازا ،دتنه جارختسا توخ قع یونبم ر ار عیبط نیناوق وا تعیبط نیناوتق ور
هزومز ب عوجرا چی بت ر عیبط نونوق روهچ .ترادن وسیله نیت یو
تقع نیناوتق گم هدش
بط نیناوق بتبلا .دنتس باذ نویص ح یوتسار رت نوسنا نتیا بت ویکتستنم أروتشا تروم عی
( نز یوتیح و تجح نوتچ یرتگیت یتوصم ب وا بکل ،ترادن وصتخا تروم روهچ کتستنم
ی و ،
1349 : 442 ( رتوم و رسپ جاوتزا یعونمم ،) کستنم
ی و ، 1349 : 741 شلات و هروشا زین ... و ) م
دنه .تزاترپ وهنز نلاقع یلحت ب
4 یدادرارق نوناق . اج
ی زگ ی ن ناق نو بط ی ع ی
زا بق ب ویکستنم رظندم عیبط نونوق کتش
ر تی ر نردتم أروت رت .ترات وتصتخا عوتمتجا ی
م ضرف . سا عیبط عضو رت عیبط نونوق حم به توش
« عیبط عضو
» بت بن ًلاومعم ۀت وثم
سا هدش قلت ضرف تیعضو نونوچ بکل ، عقاو طیارش ، نسنیو(
1383 : 165 .) حلاطتصا
« عیبط عضو »
ر ار رت
« ندم عضو
» سا بته یوج ؛ترات هروشا تاترارق زا شیپ یعضو ب و
ب تلاکشم ،نز للاخ رت و ترادن توجو سویس یاورنومرف م توجو
تح یار بعموج تارفا .دیز
تم تموکح یکتشت بت ادتقا ، عوتمتجا یتاترارتق ،وسار ،بلاکشم نز .دتننه
نیتم رت
لحت یار ویکستنم ،بوچروچ میتسرت ار تیعتضو ادت ا ،یرش عومتجا ر مهوح یرش نونوق ی
م دنه زا تکی . تسا هتو بتفرگن کش یرش عومتجا به و
ی ترژ وت یتازز ، تعیبط عتضو ی
نوسنا عیبط ( سو
کستنم ی و ، 1349 : 745 رت بتشیر بته ) تهژ وتس
ی و ی بت .ترات یوتن زا شیتپ
تارا ، ندم رادتقا أ
زتوخ نوسنا یی
ن و سا لطم هدعوق چی و و
من تودحم یا نتیا رت وا .توتش
تعیبط تح و سا عیبط ح نوم تهج زا ، یلکت نادقف . سین یلکت چی ع وت ،عضو م بجیتن هتارا شرس زا اریز ، سا لطم ح .رتلاو نونوق زا بن توش
. سا هتو مهوح نوسنا ر عیبط نونوق عیبط عضو رت کستنم
ی و تعیبط نونوتق بت وتهنت ار
م قلاطا ط اور ،،وکینیلوته( ترات توتجو تسویس بوعومتجا زا جروخ و بق تارفا نویم به دنه
1385 : 46 ،عوتمتجا یکشت زا بق عیبط نیناوق توجو .) ت
توتجو ت اور بتنلاتوع ا رت دتقم ی
،وا أدیقع ب . سا عضو نیناوق
« اوتق بتچنز زتج تتسرتون وتی تسرت زتیچ چی بکنیا نت ر نین
هن وی رما عضو م
دنه هرتیات میتسرت زا شیتپ بته تسا نخس نیا نت ر مکح رت ترادن توجو
ۀم عوعش و سا هتوبن ر ار م و نز ی »
،نوتتسلپوه(
1389 ج ، 6 : 27 وا رتظن رت ،لوتح رت رت .)
ب ار عیبط نیناوق بکنیا یار رتظن رت بوتعومتجا یکتشت زا شیپ ار نوسنا دیو ،میسونش وخ
( میریگ کستنم ی و ، 1349 : 87 .) ار ون ی ن بته تسا بتشیدنا نتیا ر وسور و ز و دننوم ب ویکستنم
بفوضا عیبط ب بعموج م
توش
1. عوتمتجا عتضو نیناوتق زا بوو تم عیبط عضو نیناوق بته دتنا
ب یمحت تارفا ر را گنونوق ۀلیسو م
دنوش
« . نویوپ ب ترف و عیبط م
دسر یزتیچ رت اپ . بته
ب ترف زا اپ توجو
م زی د سا هتروخ هرر عونصم رما و ( »
Durkheim, 1960: 66
رما نیا ۀشیر .)
ار یو د تنتس هوتگن رت ء تش .ترته لوتبنت نردم ناروت رت عیبط یونعم رییغت رت
«ta physica»
یونعم ب ؛ سا
« م زور به ثیح نز زا توجوم دنه
.»
ملوتع رت یزتیچ رت
« زتّیح » ویتشا .ترات زا
م روت نوشتوخ زیح م زو نوشتوخ زّیح ب نومز رت و دنوش
موسجا کلافا .دنترر ا
زترر بته دن
من بلصوف توخ نوکم زا نیم ب و دنریر
یلت . تسا ریدتتسم وهنز هرح ارتجا وت بتسیوقم رت
میقتسم هرح وی بشیم نیمز ارجا ، نومسز یرتمق تهرح وی و لتخم هرح وی ،دنرات خلا
توهرح وهنز ۀم به صقون
دنا . رت تهرح حدتبم ،وطتسرا توقتعا ب ، تنس هوگن نیم بوچروچ رت
متسج تعیبط و زتیح بت ،شنوکم ب نز بسن و مسج هرح عون .ترات رارق ء ش توخ عیبط ترات گتس لوط(
،هتاز 1384 : 66 .) ،نردتم ناروت رت وما ء تش
ta mathematha
. تسا ،وتسار
لوا نونوق ر ،نوتوین هرح
میقتسم هرح لوح رت بشیم مسج ،،وتسا نتیا رت . سا خلا
م بتشاتر وسجا نویم بوو ت تعیبط زتیح و سا بنمزا و بنکما رت بسن عضو ی مسج .توش
فلاخر نوتوین هوگن رت .ترادن توجو ،وطسرا
نیتیبت وتهنز عیوتبط بووت ت تسحر وتسجا بوهرح
من اذ ،اکعر بکل ؛توش تم یرعت هرح نیتوین نونوق و به سا ورین ب
یزتیچ ورتین .توتش
میقتسم خاونکی هرح رت عضو رییغت بس نز و تروخر به سا م خلا
توتش تلوط(
،هتاز
1384 : 68 - 67 .) هدیا ۀ سلف تم حرتطم و دتع به نوه مسیلز
نیتم تسلف تیلحت ،توتش
ta
mathematha
. سا تیویتهژ وس ریگرت حت ب
توجو ویشا لوقعم بجو وهنز رت عیبط یزیح و
روتکنا
م ،وتسار ، تسا نوکم و نومز رت بسن تیعضو به ویشا عیبط و توش
« رتک تم نتم »
هروت وت
م تومنزو نید .توش
یترت ویشا ب به سا نوسنا نیا ی
م مظن ملوع ت وگ یرتس عیبط .د ت
م ادیپ ار توخ یو نز بوچروچ رت نوسنا به بت عیبط بکل ، سین دنه
ت وثم ۀ ت هژت ا ،نوتج
___________________________________________________________________
1 ،یدیووج :ک.ر ز و هوردیت ۀعلوطم یار . 1399
: 698 - 696 ،یدتیووج :ک.ر وتسور هوردیت ۀعلوطم یار و 1398
:
43 ،یدیووج ؛ 1400
ژوس أ م نردم نوسنا ب و توش
لیسو ۀ تم بتخوتس بعموج رت نوسنا ا .توتش
تی ن تعموج ۀ تاترارتق ی ،
وج ی زگ ی ن بط ی ع ونعم ب ی تنس م نز توش .
د ی ن نوس تئوق بعموج و بترم نیناوق و عیبط نیناوق نویم یروکشز زیومت ویکستنم تم
توش ون و بعموج و بترم نیناوق یار زین صوخ م
ترا ر ، بهارچ نوتسنا ی وم زا نیناوق نیا
جارختسا من
دنوش ، تسویس نونوتق و ندتم نونوتق ، تلم قوتقح موتش عومتجا نیناوق نیا .
لصا عوضوم حور
ناوقلا ی ن یکشت ار م
دن ت تی وم زا تشون ، تعیبط نونوتق فلاخرت وتهنز .
وم بن دنتس عماوج ( نوسنا ی
Durkheim, 1960: 19-20
بوچروتچ رت تسا نکمم بچررا .)
، عیبط نونوق رغ
ی هز ا و نوتسوت و طوبترا ب راتاو ار نوسنا به ی نوعونم
م دنه ب ار ، یوس
نییعت ار بعموج نیناوق و ی وم ،لوکشا وما ،دنه زو بعموج من
دتنه عوتمتجا یوت توهن . تمن
دنناوت لماوع نینچ و ( دنوش هتات حیضوت
Durkheim, 1960: 19
.)
،بتیویتهژ وس ریگرت حت ،عومتجا رت تورو زا اپ بط
ی ع ب نوهج بط ی ع عومتجا دبت ی
م توش . سا بتخاترپ و بتخوس ار نز نوسنا به ا
تی ن ۀتعموج دج تی د ، وتنبم و قوتقح ی لوتکت
ی
رارق نوسنا م
ر ی تر ر دقم یوگلا ،عومتجا ۀصرع رت تورو و . توتجو نوتسنا أتارا وتی تساوخ
.ترادن ای ن ۀعموج تاترارق ،ی وج ی زگ ی ن بط ی ع ب ونعم ی تنس نز م توش بتعموج یوتضعا ومت .
دیو ب روط م نوگم به دنشو نیناوق ع وت ر ار نیا ب .دنشو بتشات مهس وهنز عضو رت دنناوت
کتم ،نونوق رت لجتم توین توخ أتارا ، یترت بمونر
ر ی ز نوسنا ردنز یار ی م
توش
« : ،نونوق
هدعوق حت سا لم ی وضع بکنیا ظوحل زا ار نوسنا لومعا تمرت
تروز ( » کتستنم ی و ، 1349 :
497 لوعتم عیبط نونوق نیشنوج بعوضوم نونوق نیا .) م
توش رت ویکستنم ،،وسا نیم ر .
دیهرت یرش نونوق زا عیبط نونوق نتو بوو تم م
دنه یار . بتچررا تسا دتقتعم یو ،لوثم
مکح ناردپ ب عیبط نونوق م
دنه و دننه گرز ار نادنزرف وسو
ی ،دنزوس م ارف ار وهنز شوعم
روبجم ار ناردپ لو من
دننه ثرا ۀلئتسم میتظنت نیار وتن .دتن د نادتنزرف ب ار توخ ثاریم
( عیبط نیناوق بن سا ندم و سویس نیناوق ب طو رم کستنم
ی و ، 1349 : 731 .)
لوح لاؤس ب به توجو م زی د و سویس نونوق و عیبط نونوق نی ضروعت رت به سا نیا
اده ندم ب ا سا دقم ی
رظن م دسر نیناوتق بت دتیو وم به سا بشیدنا نیا رت ویکستنم
عیبط ، تسا عوتمتجا یکتشت زا شیتپ بت طوت رم بته رتش عیبط ارچ وما .می د یولوا 1
،دقم رت بعموج ی وم زا م
توش ار شسرپ نیا ویکستنم ا ختسوپ
رتما نتیا و تسا هترا تر
ب یو باروبع رت ار یرورزوسون عون رت تورو زا اپ ار نوسنا ویکستنم بچررا . سا هتروز توجو
توخ أتارا ع وت عومتجا م
دنات یوت ر عیبط نونوق ۀشیدنا ذو ن زا ار توخ سا بتسناوتن زون ،
بت . تسا نوتنز یوتیح و جح ،ویکستنم أروشا تروم عیبط نیناوق زا کی ،لوثم یار .دشخ
___________________________________________________________________
1. laws of nature
ریگرت ررا ،ویکستنم أدیقع بز
او و ب لحم ی ضتقن ار تعیبط نونوتق نتیا به دشو تویز یدح
ب دیو نارا گنونوق ،دنه ضو ۀلیسو
تعیبط نیناوق وت دننه عفر ار نوصقن نیا صوصخم نیناوق ع
( دنوم قو توخ بوق ب کستنم
ی و ، 1349 : 442 و 443 نت و نارسپ نتره شزرو نینچم وا .)
عیبط نیناوق فلاخ ار ویسز رت بوجوز تدعت وی بن ر م
دنات بت دتیو تسا دتقتعم و ۀطتساو
( ترته عنم ار لومعا نیا حیحص بوموظن تنم
کتس ی و ، 1349 : 344 .) کتستنم ی و تخر زا نیناوتق
ار و روشه مر
ترمش وا أدیقع ب به فلاخر
م دقن ار وهنز وا و سا عیبط نونوق
1.دنه
5 یعامتجا مسیناگرا تیهام زا یقوقح نوناق سابتقا .
ر سویس و ندم نیناوق ،عومتجا ۀصرع ب تورو زا اپ ویکستنم رظن زا دش نوی بکنونچ نوسنا
أژاو زا تسویس و ندتم نیناوق ب هروشا یار ویکستنم .تو دن اوخ مهوح
« تعیبط » هتو تتسا
من دنه .دنتس عیبط زا جروخ سویس و ندم نیناوق وا رظن رت به سین ونعم ناد نیا وما ،
بچررا سویس و ندم نیناوق ،وا هوردیت زا
« ر نتبم عقاو
ی دنا نوق یرط ب بن وما ، ، عیبط نو
بهارچ نز و نیازا .نوسنا ی وم بن دنتس عماوج ی وم زا شون لع ور
نز و یارتش رت دتیو
عومتجا سج
وجو یرش ن ذ رت بن توش ( »
Durkheim, 1960: 19-20
شری تپ وت ،عقاو رت .)
ادیپ رییغت زین عیبط یونعم ،بتیویتهژ وس م
دنه ت وگ تتیعقاو ،نردتم ناروت رت عیبط . و
غت یی پونر ی ر ن ی س عوتمتجا رت تورو وت و نوسنا سوت عومتجا و نوسنا أزوح رت عیبط بکل ،
ردتنز تلتخم عتماوج رت نوتچ نوتسنا تارتفا . تسا هدش بتخوس تم
دتننه عتماوج نتیا و
نیازا و سا بویصوصخ نز ع وت زین وهنز ر مهوح نیناوق ،دنرات لتخم بویصوصخ بعموج زا ور
وج ب یا م سرر عومتجا وترپ رت ار بعوضوم نونوق ویکستنم نیار ون . سا بوو تم رگیت ۀعم
. سا بعموج نز ر مهوح عومتجا دعاوق حرش مسر نونوق ،وا هوردیت زا و دنه شلات ویکستنم م
دنه ب نیناوق ردنهارپ توجو و به بت ار وتهنز ، لتخم عماوج توجو یلت
یوحت لوصا یتودعم تادعت رت وا .دنه
حور ناوقلا ی ن بعومجم ا ار ماوع زا ی مر
ترمش نیناوتق به
عضو وهنز و سونتم لتخم عماوج هدش
دنا وا هروشا تروم ماوع . بروبع
دنا عوتضوا ، موکح عون :زا
، عیبط بز او و نازتیم ، تیرثها ۀفرح ، لم ردنز عون ،روشه کچوه و ررز ،کوخ گنوگچ ،
م ،زوجم یتازز و روتتفر ،بروتجت عوتن ، ترتم باتوع و قلاخا ، یعمج ،بورگ ، ترم بلایومت ،
ب روط لتسم وتهنز ر به نومترم و یحم بویئزج ومت له تم
توتش ( کتستنم ی و ، 1349 : 91 و
92 وا .) ب بروص تلخات تسویس خوس ه و هتاونوخ و جاوتزا کش ، لادع ،شزومز عون ، وخ
کش ب بتس او ار جروخ و موکح سوسا
م دنات ،رریسوه(
1382 : 335 ب ،وا أدیقع ب .) بتس
ر به سا تدعتم ماوع نیا ترکلمع تلم
بلسلس ا وپ ر ار وخ نیناوق زا ی م
ترات ،بنومن یار .
___________________________________________________________________
1 :ک.ر لوثم یار . کستنم
ی و ، 1349 : 727
زیوتج ار روته نتیا وتقیرفز و ویتسز رت و هتره عنم وپورا رت ار بوجوز تدعت به نونوق سا دقتعم وا ا ، سا هترمش تسوقیرفز و ویتسز رت نوتنز تناوارف و وتپورا رت نز تمه بت طوت رم ثتیح ی ز
( کستنم ی و ، 1349 : 434 - 435 بت ار ویتسز رت نز زاوتج و وتپورا رت بوتجوز تدتعت عنم یو بتبلا .)
بویضتقم بز
او و زین مر دناترر وتل ندش دقم لع ب ،ریسمرر یو روشه رت ،یو هدیقع ب .
و جاوتزا ،نارتخت یرورو
نز و ب بروص پ ی پو بروص م
ر ی تر رتیپ توز لیخ وهنز یلت نیم ب .
م دنوش نیازا . رویتخا نز نیدنچ و ترم ور م
دننه بت رتظن ترات لادتتعا اوت بته یو وج رت وما .
یوبیز بکنیا نز
و قو تدم م
دنوم ول دح ب رتریت و م
دنتسر تی رت ًوتبیرقت ر وتش و نز ،
یپ عقوم ر م دنوش نیازا . نز ی زا شی و ترم ور من
ر ی دنر ( کستنم ی و ، 1349 : 433 - 432 بتتبلا .)
بکنیا س ی متس و چیت بته تسین وتنعم نتیا بت ،دتنرات عماوج ی وم رت بشیر عماوج قوقح ی
روتما خر رت ،عماوج مومت .ترادن توجو لتخم ترم نیناوق نی ت وبش کرتتشم
دتنا تخر .
ناوق ی ن و لطم برشن له مهوح عماوج مومت رت به ترات توجو نوسنا ترخ و قع زا بتفرر
.دنا
6 نیعتدوخ تبسن . اب هدارا یشخب
عبت ی ت عامتجا طیحم زا یقوقح نوناق
أتارا تلجت نونوق ،ویکستنم ۀتیویتهژ وس بوچروچ رت دش نوی بکنونچ عتتوتخ
ی ن شتخ و تسا
تارا ،بعموج زا ردنیومن ب را گنونوق نیعتم ار بعموج أ
م دنه لوح . لاؤس شری تپ ویز به سا نز
رتیز یوتنعم بت نیناوتق رت بتلمج زا عوتمتجا تس رت نیعم مظن توجو و عومتجا یدنمنونوق رارقتتسا ویکتستنم هوردتیت زا ا تسین نیناوتق نیتیعت رت را گنونوق أتارا شقن لزنت وی نتر لاؤس . سا را گنونوق ست ب نیناوق لمع ار را گنونوق وا نیار ون
ب ناونع نیناوتق یرورتض لوتخ تم
دسونش توی نتز و بروپسا ، ور نیناوق زا یتدعتم باروبع رت وا . م
دنه ،وتمون ،،ولومور سوت به
( دنتو هدش توجیا ،ورروکیل و نولوس
Durkheim, 1960: 40
نادت رما نیا وما .) بته تسین وتنعم
نیناوق م دنناوت وس بنارستوخ زا تصوخ عوتن تقف ،نیتعم عومتجا یارش حت اریز .دنوش بتخ
تسوت وتهنت ، تسا تسونم وتخ عوتمتجا تی یار یزیچ بچ بکنیا وما . سا سونم نیناوق م صخشم ، سونشز عماوج ی وم ب به را گنونوق یرورتض یرتما بعموج یار نونوق توجو .توش
بلیسو ًوفرص را گنونوق و سا عا ، شه یار یا
ب بن و سا نونوق آیورت و لا .نز أدنروزتوجو
ر ای ن تسا یوتنعم وتی یرکف تادبتسا ،تادبتسا و ملو وسقا زا کی ،ویکستنم دیت زا ،،وسا
به سا بروبع ( تدنسپن ار نز ترم بقئاذ به دنه عضو تاررقم لوت بکنیا زا
کتستنم ی و ، 1349 :
487 .) بعموج رت ،وا أدیقع ب وق نز رت به یا
چیت نونوتق ،دتشو رادتمومز تسوهلاو ع وت وهنت نون
( ترادن شزرا کستنم
ی و ، 1349 : 726 أتارا ب ویکستنم بچررا عومجم رت .) عتتوتخ
ی ن شتخ تئوق
هتارا نیا وما سا ب
عون . سا عومتجا نیناوق ع وت کستنم
ی و تلتخم تماوع نترمتشر زا اپ
بجیتن نینچ نیناوق رت رگؤم عومتجا م
ر ی تر
« : حدبم و نینچم و دنرات طوبترا رگیدکی و نیناوق
