Research Article
Vol. 20, No. 2, Summer 2022, p. 197-215
Response of Sweet Basil (Ocimum bacilicum L.) to Different Nutritional Sources in Competition with Weeds
E. Moafi1, F. Zaefarian2*, V. Akbarpour3, I. Mansouri4
Received: 26-09-2021 Revised: 01-02-2022 Accepted: 12-02-2022
How to cite this article:
Moafi, E. Zaefarian, F., Akbarpour, V., and Mansouri, I. 2022. Response of Sweet Basil (Ocimum bacilicum L.) to Different Nutritional Sources in Competition with Weeds.
Iranian Journal of Field Crops Research 20 (2): 197-215. (in Persian with English abstract).
DOI: 10.22067/jcesc.2022.72703.1091.
Introduction
It is well accepted that application of chemical fertilizers contaminates the water and soil resources and reduces the quality of agricultural and medicinal products, which subsequently creates serious environmental issues. Currently, to improve soil fertility and have sustainable production, bio-fertilizers as an alternative to the chemical fertilizers have been widely applied. Product quality and production sustainability are very important parameters for medicinal products. In agricultural system, weeds are an inevitable part of the process which can negatively affect the production of the medicinal plant. Weeds can compete with medicinal plant for water, nutrient, light, space, and carbon dioxide access, which subsequently reduces quantitative and qualitative yields of the plant and increases crop yield losses. Therefore, this experiment was conducted to evaluate the effect of different fertilizer sources on biochemical traits of basil plant in control and non-control conditions with weeds.
Materials and Methods
This experiment was split plot based on randomized complete block designwith three replicates and was conducted at Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Iran. The treatments consisted of competition between plants and weeds (weedy and weed free) as the main factor and sub factors were fertilizer sources as: 1- control (no fertilizer), 2- NPK fertilizer (urea fertilizer (100 kg ha-1) + triple super triphosphate (100 kg ha-1) + potassium sulfate (80 kg ha-1)), 3- humic acid (15 l ha-1), 4- animal manure (20 ton ha-1), 5- NPK fertilizer (urea fertilizer (50 kg ha-1) + triple super triphosphate (50 kg ha-1) + potassium sulfate (40 kg ha-1)) + humic acid (7.5 l ha-1), 6- NPK fertilizer (urea fertilizer (50 kg ha-1) + triple super triphosphate (50 kg ha-1) + potassium sulfate (40 kg ha-1)) + animal manure (10 ton ha-1), 7- animal manure (10 ton ha-1) + humic acid (7.5 l ha-1) and 8- spraying macro and micro elements. The predominant weeds identified in the field included velvetleaf (Abutilon theophrasti), sorghum (Sorghum halepense), euphorbia (Euphorbia maculate) and wild melon (Cucumis melo. Var. Agrestis).
Results and Discussion
The results showed that the biochemical traits such as total phenol, total flavonoid and antioxidant activities had significant increment in weed infestation compared to weed free condition. Based on the results,the highest total fresh weight in the first harvest (11527 kg ha-1) and second harvest (15077 kg ha-1) belonged to chemical fertilizer + humic acid treatment. Animal manure + humic acid treatment had the highest (P < 0.05) total dry weight in the first harvest (1822.3 kg ha-1) and second harvest (2426.01 kg ha-1) compared to other treatments.
1- MSc student of Agronomy, Faculty of Crop Sciences, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran
2- Associate Professor of Agronomy, Faculty of Crop Sciences, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran
3- Assistant Professor of Horticulture, Faculty of Crop Sciences, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran
4- Assistant Professor of Agronomy, Faculty of Crop Sciences, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran
(*- Corresponding Author Email:[email protected]) DOI: 10.22067/jcesc.2022.72703.1091
According to the results, weed interference reduced (P < 0.05) the total fresh and dry weight of plant compared to weed control, where the total fresh and dry weight in the first harvest was decreased up to 50.31% and 42.29%, respectively and in the second harvest, up to 48.69% and 49.58%, respectively. Weeds density and biomass were affected by treatments, the highest weed density and biomass was observed by chemical treatments at the first and second stages of sampling, (49.33 and 36 plant.m-2, and 188.25 and 155.25 g.m-2, respectively).
Conclusion
Based on the results of current study, the integrated application of organic fertilizers had a positive effect on the production and biochemical traits in basil. Overall, the application of organic fertilizers reduces production costs and environmental pollution that can cause by the use of chemical fertilizers. Organic fertilizer also reduces weed dry weight which consequently decreases the damage caused by herbicides. Therefore, it can be suggested that organic fertilizers can be applied to produce healthy and sustainable products.
Keywords: Antioxidant activities, Competitive stress, Humic acid, Medicinal plant, Phenol
،ناراکمه و یفاعم ناحیر خساپ
(Ocimum bacilicum L.) هیذغت فلتخم عبانم هب
یا فلع اب تباقر رد زره یاه
899 Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
یشهوژپ هلاقم
دلج 02 هرامش ، 0 ناتسبات ، 1021
ص ، 012 - 191
ناحیر خساپ
(Ocimum bacilicum L.)
هیذغت فلتخم عبانم هب یا
فلع اب تباقر رد زره یاه
یفاعم لیعامسا نایرفعز هزئاف ،1
0
روپربکا دیحو ،*
،3
ناریا تخد یروصنم
0
:تفایرد خیرات 40
/ 40 / 0044
:شریذپ خیرات 32
/ 00 / 0044
هدیکچ
هبنج هعلاطم هب فلتخم ياه
ناهایگ نیا یفیک و یمک تارییغت هلمج زا ییوراد ناهایگ یعارز هیذغت عبانم هب خساپ رد
تیو تتیمها زا ،فلتخم يا يا
هب رضاح شه پ اذل .تسا رادروخرب و یمک تارییغت یسررب روظنم
هیذغت فلتخم عبانم هب ناحیر ایگ یفیک اگشناد یشهو پ و یشزومآ هعرزم رد يا
مولع
يراس یعیبط عبانم و يزرواشک هب
تروص ترک دش درخ ياه بلاق رد
حرط کولب ياه یفداصت لماک اتس رد ماتانا رارتکت هس رد
0231 .دتش ماتانا
لماش شیامزآ ياهروتکاف لصا لماع
ی
، گ تباقر ی ا عارز ی لع و ف ياه حطس ود رد( زره نیجو
و زره فلع مدع
جو ی ن تعرف لتماع و )زره فلع ی
عباتنم
دوک ي فلتخم :لماش 0 - دهاش )دوک نودب(
، 3 - ش دوک ی م یا یی ( رپوس + روا تافسف
یرت لپ ساتپ تافلوس + ی
م
،) 2 - دیسا ،،تیمویه 0 - ح دوتک تی ناو زا( ی
)يواگ عبنم سوپ
ی د ، 5 - ش دوک ی م یا یی
،یمویه دیسا + ،
1 - دوک ش ی م یا یی + ح دوک ی ناو ،ی 0 - دوک ح ی ناو ی ،تیمویه دیسا + و
8 - وتلحم تشاپ ی NPK
(20-20-20) + micro (Fe, Zn, Mn, B) .دوب
یتتنآ تتیلاعف و لتک دیئونولاف ،لنف هلمج زا ییایمیشوتیف تافص هک داد ناشن جیاتن رد ینادیتسکا
فلع دوجو طیارش ینعم شیازفا زره ياه
سن نیچ ود ره رد ار يراد نیچ رد لک رت نزو نازیم نیرتشیب .داد ناشن )زره فلع زا يراع( دهاش رامیت هب تب
( وا 00530 ( مود نیچ و )راتکه رد مرگولیک 05400
یناوتیح دوک رامیت نینچمه ؛دوب ،یمویه دیسا + ییایمیش دوک رامیت هب طوبرم )راتکه رد مرگولیک
( وا نیچ رد لک ،شخ نزو نیرتشیب ،یمویه دیسا + 2
/ 0833 ( مود نیچ و )راتکه رد مرگولیک 40
/ 3031 .داد صاصتخا دوخ هب ار )راتکه رد مرگولیک
فلع روضح هک تسا رکذ هب مزلا فلع رتنک طیارش هب تبسن لک ،شخ و رت نزو شهاک بجوم زره ياه
هنوگ هب ؛دیدرگ زره ياه و رت درکلمع هک يا
هب وا نیچ رد لک ،شخ نازیم هب بیترت
20 / 54 و 33 / 03 هب مود نیچ رد و دصرد نازیم هب بیترت
13 / 08 و 58 / 03 ياتهرامیت .تتفای شهاتک دتصرد
هیذغت يا تسیز و مکارت يور دوت
فلع ي هب ؛تشاد ریثأت زره ياه يروط
هنومن مود و وا هلحرم رد هک مکارتت نیرتتشیب ياراد ییایمیتش راتمیت ،يرادرتب
هب(
بیترت 22 / 03 و 21 و )عبرم رتم رد هتوب تسیز
فلع دوت هب( زره ياه بیترت
35 / 088 و 35 / 055 .دوب )عبرم رتم رد مرگ یتلآ ياتهدوک یقیفلت دربراک
ياراد تبثم ریثأت رب
یسررب دروم تافص دوب
. رد عومام زا دافتسا ياهدوک یلآ نمض شهاک هنیزه ياه دیلوت یشان زا فرصم ياهدوک ییایمیش بجوم ،
فلع ،شخ نزو شهاک ياه
زره رد و یم تباقر زا یشان تاراسخ شهاک نآ یپ نیا رادیاپ و ملاس دیلوت يارب یبسانم شور لیلد نیمه هب ،دنوش
هتنوگ
یم تلاوصحم .دشاب
هژاو :یدیلک یاه ا
س یتنآ تیلاعف ،لنف ،یتباقر شنت ،،یمویه دی ییوراد ناهایگ ،ینادیسکا
همدقم
0 رد رتصع رتضاح یتلع متغر شیازتفا ریگمتشچ دربراتک
ياتهوراد
0 - موتلع اگتشناد ،یتعارز موتلع دکشناد ،تعارز ورگ دشرا یسانشراک يواشناد
عبانم و يزرواشک ناریا ،يراس ،يراس یعیبط
3 - موتلع اگتشناد ،یتعارز مولع دکشناد ،تعارز ورگ یملع تئیه وضع و رایشناد
ناریا ،يراس ،يراس یعیبط عبانم و يزرواشک 2 - موتلع اگشناد ،یعارز مولع دکشناد ،ینابغاب ورگ یملع تئیه وضع و رایداتسا
ناریا ،يراس ،يراس یعیبط عبانم و يزرواشک 0 - و رایداتسا موتلع اگتشناد ،یعارز مولع دکشناد ،تعارز ورگ یملع تئیه وضع
و يزرواشک ناریا ،يراس ،يراس یعیبط عبانم
*(
- : وئسم دنسیون Email: [email protected]
)
DOI: 10.22067/jcesc.2022.72703.1091
،ییایمیش ناهایگ ییوراد و لصاح ياهوراد زا
نآ اه رد یعیسو سایقم
دروم دافتسا رارق یم
،دنریگ هب هک يروط رد
یتخرب اهروتشک زا يازتجا
ییادج ریذپان نامرد بوسحم یم دنوش
( Emad, 2008
.)
هتنیزه ياته
ماسرس روآ ياهوراد
،ییایمیش اهزاسوراد ار هب تمس دافتسا زا ياهوراد
یهاتیگ وتتس داد تتتسا
(Najafpour Navaei and Shariat,
2017)
. ناتحیر یتملع ماتن اتب
Ocimum bacilicum L.
ی یتک زا
مهم نیرت هنوگ ياه يداصتقا ریت عانعن
05
یم دشاب . اتیگ نیا ولاتع رتب
رد دربراک یکشزپنادند ،يزاسوراد ،ییاذغ عیانص و
يزاسرطع
، بط رد
دراد يرایسب دافتسا دراوم زین نردم و یتنس هب ؛
يروط رثثتم داوم هک
،ختفن نامرد يارب هک تسا يروآاهتشا ياوتحم ایگ نیا یشیور رکیپ
5- Lamiaceae
تیوقت دافتتسا یگتتسخ ختح نیکتست و شراوگ اگتسد یتم
دوتش
(Omidbaigi, 2000; Chalchat and Ozcan, 2008)
.
هبنج هعلاطم هتب فتلتخم ياته
هتلمج زا یتیوراد ناتهایگ یتعارز
ناهایگ نیا یفیک و یمک تارییغت هیذغت عبانم هب خساپ رد
،فتلتخم يا
یو تیمها زا ناهایگ حیحص هیذغت .تسا رادروخرب يا
ارتمه ییوراد
طیتتحم تتفح نمتتض ،،تتیناگرا دتتیلوت وتتصا تتتیاعر اتتب
تتتسیز و
درادناتسا ببس ییوراد ناهایگ ماخ داوم یتشادهب ياه درکلمع شیازفا
رد رثوم داوم یفیک و یمک یتم ناتهایگ نیا
دوتش
(Sahoo, 2001)
.
ییایمیش ياهدوک هب
ناونع یکی زا لماوع راذگریثأت رب درکلمع ناهایگ
ییوراد یم حرطم دافتسا یلو ،دنشاب زا دایز
نآ هب اه یماگنه یو هک
اب
یتیریدم تایلمع بسانمان
لثم ندنازوس يایاقب یهایگ ،دتشاب ارتمه
دام کاخ یلآ هب ار تدش شهاک یم دتهد
(Pirasteh Anosheh et
al., 2010)
.
،نیاربانب زاین هتب يروتف تتیبثت
رتهب شیازتفا و زا يرو
قیرط دافتسا حیحص ياهدوک یم یلآ هب دناوت ینغ يزاس کاخ هقطنم
ياتهدوک .دتنک ،تمک هشیر یتلآ
تارتثا تتلع هتب يدتیفم
هتک رتب
تایصوصخ ییایمیش ،یکیزیف
و کاخ یکیژولویب زا یکی ؛دنراد
ناکرا
يروراب مهم یم بوسحم کاخ
.دنوش
و دوتبهب يارب ،یمویه دیسا نوچمه یلآ ياهدوک دربراک زورما یتفیک و یتمک شیازتفا یتعارز تلاوتصحم
(El-Sherbeny et al.,
2012)
شنت تارثا شهاک نینچمه و رتیغ ياته
یتتسیز
(Turan et
al., 2011)
يرتمیلپ بیکرت ،ی ،یمویه دیسا .تسا هعسوت اح رد
،تتیپ ،کاتخ یتلآ داوتم یگدیتسوپ هتایتن رد هک تسا یعیبط و یلآ نینگیل هب ریغ و یم دوجو یم و دیآ و وتصحم شیازتفا تتهج دتناوت
هب نآ تیفیک دور راک
(Gad El-Hak et al., 2012)
. جیاتن تاقیقحت
یکاح زا هک تسا نآ نیا
دام ي یعیبط اب بذتج شیازتفا و
یتمهارف
رصانع
،نژورتین ریظن ییاذغ ،میتسلک ،رفتسف ،میساتپ
،زتنگنم يور و
نهآ
(Yuan et al., 2017)
شیازتفا بتجوم ، بذتج
ياوتتحم ،بآ
لیفورلک و اقتنا داوم يزتنتسوتف
(Dolatabadi et al., 2011)
رد و
شیازفا و دشر دوبهب ثعاب هایتن یم ناهایگ درکلمع
.دوتش نیتمه رد
،شخ و رت نزو شیازفا رد ،یمویه دیسا تبثم شقن ناققحم طابترا ،تشخ ياتچ کربتساک
(Hibiscus sabdariffa L.) (
Ahmad et
al., 2011
ترذ ،شخ و رت نزو و ،) (Zea mays L.)
(Daur and
Bakhashwain, 2013)
درک شرازگ .دنا
ی دوتک تتبثم تارتثا .تتسا یماد دوک ،یلآ دوک عبانم زا رگید یک
یتنغ و یتلآ داتم شیازتفا ،کاخ يروراب رب یماد رد و کاتخ يزاتس
رارتق دییات دروم فلتخم نیققحم طسوت ، ایگ ومن و دشر دوبهب تیاهن تتتسا هتتتفرگ
(Jalilian and Heidarzadeh, 2020)
نیتتنچمه.
کاخ هک تسا دش شرازگ ،دتندرک تتفایرد یناوتیح دوتک هتک ییاته
ولاع اعف یبورکیم تیعمج رب یتنغ و رت
،میتساتپ ،رفتسف ریداتقم ،رتت
کاتخ هب تبسن يرتشیب سرتسد لباق تارتین و میزینم ،میسلک ییاته
دوک اب هک دش هیذغت یلآریغ ياه دنتشاد ،دنا
(Azeez et al., 2010)
. شرازگ نیققحم دندومن
اتت یتماد دوتک فرتصم شیازفا اب 24
نتت رد
راتتکه دتشر درتکلمع و رتیز
ایتس
(Bunium persicum Boiss)
تفای شیازفا
(Khorramdel et al., 1979)
جیاتن رگید یشهو پ رد .
داد ناشن هک فرصم عاونا داتهن ياته ( یتلآ تمرو دوتک ی و تتسوپمک
رهش هلابز تسوپمک بجوم )ي
تتسیز درتکلمع دوتبهب ، دوتت
يوتتحم
خناتسا درتکلمع و خناتسا
اتیگ یتیوراد یتلفلف عاتنعن
(Mentha
piperita)
رد هسیاقم اب ییایمیش دوک دش دهاش و
(Ayyobi et al.,
2014)
یبایزرا رد . رثا
حوطس دوک یماد رتب دتشر و درتکلمع وبتشرداب
(Dracocephalum moldavica)
دش شرازگ هک
اب شیازفا فرصم
یماد دوک زا رفص هب 04 نت رد راتکه هب لیلد ییاذتغ رصانع یمهارف
مک فرصم و فرصمرپ و دشر درتکلمع زاتت و رتب ،تشخ هتب
روتط
ینعم يراد تتفای شیازفا
(Rahbarian, 2014)
يرتگید هتعلاطم رد .
هک دش دهاشم یتمرو ریظن یتسیز و یلآ ياهدوک دربراک
و تتسوپمک
هب سانومودوس اتیگ تتیفیک و تتیمک شیازتفا ثتعاب راچویاب ارمه
دش ناحیر
(Charbandi et al., 2021) .
فلع هتب وتس ،تی زا زرته ياته لتمکم يازتجا زا یتکی ناوتنع
موب ماظن ییادج شخب و يزرواشک ياه هناماس رد ریذپان
يزرواشک ياه
دودتحم متهم لتماوع هتلمج زا رتگید يوس زا و دش بوسحم دتننک
یم هعسوت اح رد ياهروشک رد يزرواشک تادیلوت شیازفا هتک ،دنشاب
،بآ هتتب یتتسرتسد رد یتتیوراد اتتیگ اتتب و اتتضف ،روتتن ،ییاذتتغ داوتتم
يد شیازتفا و یتفیک و یتمک شهاک ببس و درک تباقر نبرکدیسکا
یم وصحم درکلمع تافلت دتندرگ
(Kavurmaci et al., 2010)
رد .
فلع اب تباقر طیارش تحت ترذ هناد درکلمع ،شهو پ ،ی زرته ياه
تتتفای شهاتتک
(Dehghanian and Nasrollahzadeh, 2014;
Hussain et al., 2014)
رتب فتلتخم يدوتک عباتنم ریثأت یسررب رد .
يراتتتمزر ییایمیتتتشویب و یکیژوتتتلویزیف تافتتتص
(Rosmarinus
officinalis L.)
فلع اب تباقر رد هک دش شرازگ زره ياه
فلع اه ي
ره ز رد ر تباق رب يا رصانع ذغ ا یی رتتتتتتتتتیظن رتین
نژو ببس شهاک
د یسرتس زر ام ير هب دقم را یفاک نآ زا و دش نژورتین ییاج
نژورتین هک
لتیفورلک نامتخاتس رد یتساسا شقن ،دراد اته
ر تباق اب فلع اه ي ره ز
ببس شهاک زیم نا رلک و لیف رب اه دش تتتسا
(Sadegh et al.,
2019)
. اب هجوت هب تیمها و شقن ناهایگ
،ییوراد زئاتح هتکن تتیمها
رد
دیلوت و شرورپ نیا
،دنمشزرا ییوراد ناهایگ شیازفا
تسیز دیلوت
دوت
نآ اب اه داهن فرصم نازیم نیرتمک ياه
ییایمیش معا زا ای دوک مومس
عفد تافآ و فلع ياه زره یم وتف دراوتم هتب هجوت اب هایتن رد .دشاب
قیقحت نیا زا فده تافتص رتب ،فتلتخم يدوتک عباتنم رتثا یتسررب
فلع اب تباقر طیارش رد ناحیر ایگ درکلمع و ییایمیشویب زرته ياته
یم .دشاب
شور و داوم اه
هب یسررب روظنم ریثات
و ییایمیشویب تافص رب فلتخم يدوک عبانم
ناحیر ایگ درکلمع
(Ocimum bacilicum L.)
اتب تباقر طیارش رد
فلع امزآ ،زره ياه هب یشی
ترک تروص حرتط بتلاق رد دش درخ ياه
کولب اتس رد یفداتصت لتماک ياه 0231
.دتیدرگ ارتجا ياتهروتکاف
لماش یشیامزآ فلع و یعارز ایگ تباقر ،یلصا لماع
ود رد( زره ياه
يدوک عبانم یعرف لماع و )زره فلع دوجو مدع و دوجو حطس :لماش
0 - دهاتش )دوتک نودتب(
، 3 - تش دوتک ی م یا یی ( روا ( 044 ک ی مرگوتل رد
رپوس + )راتکه تافسف
یرت لتپ ( 044 ک ی مرگوتل تافلوتس + )راتتکه رد
تتساتپ ی م ( 84 ک ی مرگوتتل )راتتتکه رد
،) 2 - ( ،تتیمویه دیتتسا 05
ل ی رتتت رد
)راتکه
، 0 - ح دوک ی ناو ی سوپ ی د ( 34 )راتکه رد نت ،
5 - تش دوک ی م یا یی
( روا 54 ک ی مرگول رپوتس + راتکه رد تافتسف
یرت لتپ 54 ک ی مرگوتل رد
تکه تافلوس + را ساتپ
ی م 04 ک ی مرگول راتکه رد ) ،یمویه دیسا + (
5 / 0
لی رت د ر )راتکه ، 1 - ش دوک ی م یا ( یی روا 54 ک ی مرگول رپوتس + راتکه رد تافسف
یرت لپ 54 ک ی مرگول ساتپ تافلوس + راتکه رد ی
م 04 ک ی مرگول رد
راتکه ) + ح دوک ی ناو ی ( 04 )راتکه رد نت ،
0 - دوک ح ی ناو ( ی 04 رد نتت
راتکه ) ،تیمویه دیتسا + (
5 / 0 ل ی رتت اتتکه رد ر) و 8 - وتلحم تشاپ ی
رصانع نژورتین + )زنگنم و رب ،يور ،نهآ( يذغمزیر -
رفتسف - میتساتپ
( 34 - 34 - 34 ) دوب هتعرزم رد رارتکت هس رد هک اگتشناد یتاتقیقحت ي
یعیبط عبانم و يزرواشک مولع يراس
اب ضرع ییاتیفارغج 21°
´و 03
هقیقد یلامش و وتط ییاتیفارغج 52°
هتجرد
´و 02 هتقیقد یقرتش و
ایرد حطس زا عافترا نیگنایم 00
،رتم اس رد 0231 .دمآرد ارجا هب
زا شیپ دامآ زاس ي هتیلا زا ،هتعرزم رد شیاتمزآ يارتجا و نیتمز
قمع( کاخ یحطس 24
یتناس )رتتم هتنومن رادرتب و تتفرگ تروتص ي
متتهم زادتتنا نآ ییایمیتتش و یتتکیزیف تایتتصوصخ نیرتتت ،دتتش يرتتیگ
دروتم )يواتگ عتبنم زا( یتماد دوتک ییاذتغ رصانع تیعضو نینچمه رد نآ جیاتن هک ،دش صخشم زین دافتسا ودج
0 .تسا دش دروآ
لودج 0 - ییایمیش تایصوصخ زا یخرب و هعرزم کاخ
شیامزآ رد هدافتسا دروم یماد دوک
Table 1- Some of the chemical properties of field soiland used manure in experiment
تفاب Texture میساتپ
( mg kg-1 ) K رفسف
( mg kg-1 ) P نژورتین
%) N ( یلآ نبرک O.C (%)
ا
هتیدیس pH تیاده
یکیرتکلا EC (dS m-1) هنومن
Sample
یسر - یتلیس Clay-silty 252.6
13.45 0.13
1.26 7.31
کاخ 1.74 Soil
- 1.47(%)
0.49(%) 1.27
14.34 7.54
یماد دوک 3.1 Manure
ترک هب شیامزآ نیا یعرف ياه تروص
3
× 3 طخ راهچ اب عبرم رتم
تشاک فیدر هلصاف هک ،مته زا تتشاک ياه
54 یتناتس هلتصاف و رتتم
هتوب ،فیدر ره يور ياه 5
یتناس رتم ترک و دوب داتعبا هتب یلصا ياه
3
× 5 / 03 عبرم رتم دامآ ،دوب .دندش يزاس یتماد دوتک ،تتشاک زا لبق
ترتک رد رتظن دروتم رامیت هب هتسب هفاتضا ،هتطوبرم ياته
.دتش دوتک
و میساتپ ،رفسف ییایمیش 2
/ 3 رد اهرذتب تتشاک اتب ناتمزمه نژورتین
ترک تک یقباتم و دندتش هفاتضا کاتخ هتب ،هطوبرم ياه ییایمیتش دو
هب نژورتین نامز رد کرس تروص
04 - 8 .دتیدرگ اتمعا اتیگ یتگرب
ولحم هتلحرم .دتش ماانا هلحرم ود یط ،ورکیم و ورکام رصانع یشاپ
( تشاک زا دعب هتفه هس وا 1
- 0 ناتمز رد مود هلحرم و )یگرب 04
- 8
هتلحرم( اتیگ روتهه زا ختپ زین ،یمویه دیسا رامیت .دوب یگرب 2
- 3
هب )یگرب ص ولحم ترو ترک هب یشاپ
.دیدرگ هفاضا هطوبرم ياه يارب
هقطنم یلحم روذب زا ناحیر ناحیر تشاک رظن دروم
دتیدرگ دافتتسا
هک هب یتناس ،ی قمع رد و میقتسم تروص خیراتت رد نیتمز يرتم
05
ام تشهبیدرا .دش هتشاک
هب مکارت وصح روظنم ( بسانم
04 ،)عتبرم رتتم رد هتوب ختپ
زا
رارقتسا لماک ( ایگ هتوب عافترا هک ینامز اه
04 یتناس رتم هتوب )دش ياه
یفاضا
،نت .دیدرگ فلع اه ي زرته بتلاغ اتسانش یی هتعرزم رد دتش لماتتش
هتتبنپواگ
(Abutilon theophrasti)
اتتیق ،
(Sorghum
halepense)
، نوتیفرف
(Euphorbia maculate)
یتشحو زتبرخ و
(Cucumis melo var. agrestis)
دندوب . فتلع نیجو تایلمع ياته
ترک رد زره هب رظن دروم ياه
تحم هتب هتتفه رته و یتسد تروص
.دیدرگ ماانا زره فلع ندش تیور رد
يادتبا رود دشر تهج رارقتسا
هتوب بسانم
،اه ره ود زور
،ی راب يرایبآ
،بس ماانا دش و ختپ زا نآ
هب يرایبآ یباقرغ شور و
هب تروتص یتگتفه ماتانا .دتیدرگ تتشادرب
هب تروص ود نیچ تحاسم هب 0
رتثا نتفرتگ رتظن رد اتب و عتبرم رتتم
هیشاح رد مود نیتچ و اتمریت لتیاوا رد وا نیچ .تفریذپ تروص يا
يارب .دش ماانا امرویرهش رخاوا هبساحم
درکلمع ییاهن رد رته نیتچ
،)تشادرب(
هنومن یتناس د عافترا زا رظن دروم ياه فتک نیمز يرتم
رتب
و دش ن هنوم اه هب
،یکفت هقاس و رب یلاتتیاید قیقد يوزارت طسوت
دش نزو دن و نیدب بیترت نآ رت نزو رادقم اه
يارب خپس .دیدرگ نییعت
نییعت نزو
،،شخ هنومن هب اه تدم 08 هتب تعاتس نوآ
اتب ياتمد 04
هجرد یتناس دارگ لقتنم دش یلاتتیاید يوزارتت طتسوت تتیاهن رد و دن
دندیدرگ نیزوت .
زا دافتسا اب لک لنف رادقم شور
نیلوف - ویتلاکیس
(Oracz et al.,
2007)
و هبساحم شور زا دتیئونولاف رادقم نییعت يارب
تنر یانتس
دافتتتسا دتتیدرگ
(Chang et al., 2002)
تتتیلاعف نیتتنچمه .
یتنآ راصع ینادیسکا زا دافتسا اب اه
زادنا شور تیفره شهاک يریگ
یلاکیدار 3 - 3 يد لینف - 0 - لیزاردیه لیرکیپ
(DPPH)
یبایزرا دروم
تفرگ رارق
(Burits and Bucar, 2000)
رد تافتص نتیا یگمه هک
هنومن یهدلگ هلحرم و يرادرب
زادنا .دندش يریگ ،نیتنچمه
هتب روتظنم
زادنا لحرم رد ،خناسا يریگ رادقم یهدلگ ه
34 هخاتشرس زا مرگ ياته
اگتتسد طتسوت نآ خناتسا و باتختنا هتتوب رته رد دش دیلوت رادلگ زادتنا بآ اب ریطقت شور زا دافتسا اب رانولک .دتش يرتیگ
هتب روتظنم
یسررب و مکارت تارییغت نازیم
،شخ دام فلع
ياه زرته
، ود هتلحرم
هنومن يرادرب هنومن اب نامزمه رادرب
زا ي ناحیر ماانا دش . ب ید ن روظنم
زا تارداوک 54
× 54 یتناس رتم رد عبرم ره ترتک هتب یفداتصت تروتص
دافتسا دش و هتوب ياه فلع ياه زره رد رته تارداوتک
، رد دتح هتنوگ
ییاسانش و خپس هنومن ياه طوبرم هب ره ترک رد لخاد تتکاپ اته یی
رارق داد دش و هب تدم 03 تعاس رد يامد 04 هجرد یتناتس دارتگ رد
نوآ يرادهگن و
،شخ دش و خپس زوت ی ن درگ ی د .
داد لیلحت و هیزات مرن زا دافتسا اب اه
يراتمآ رازفا
SAS (Ver.
مرتن زا اتهرادومن مسر يارب و دش ماانا9.4)
رازتفا
(2010) Excel
نیگنایم هسیاقم .دیدرگ دافتسا نومزآ قیرط زا زین اه
حطتس ردLSD
امتحا جنپ .تفرگ ماانا دصرد ثحب و جیاتن
لک لنف داد خنایراو هیزات هتک داد ناشن یسررب دروم ياه
و داتس رتثا
فلع و يدوک عبانم لباقتم نیچ ود ره رد لک لنف نازیم رب زره ياه
ینعم ریثات يراد ( تشاد ودج 3 هب .) يروط دوتک رامیت وا نیچ رد هک
+ یناویح ( نیجو نودب ،یمویه دیسا 55
/ 03 یلیم رتب مرتگ رد مرگ
یلاح رد ؛دوب لک لنف نازیم نیرتشیب يواح )،شخ
نازتیم نیرتتمک
( دهاش رامیت رد لک لنف 83
/ 3 یلیم رد و )،تشخ رتب مرتگ رد مرگ
( دش دهاشم زره فلع رتنک طیارش ودج
2 نازیم هنیمک و هنیشیب .)
رد لنف هب زین مود نیچ ،تیمویه دیتسا + یناویح دوک رامیت رد بیترت
( نیجو نودب 30
/ 20 یلیم نیجواتب دهاتش و )،شخ رب مرگ رد مرگ
( 08 / 0 یلیم هب )،شخ رب مرگ رد مرگ ( دمآ تسد
ودج 2 رد هتتبلا .)
یب ،یمویه دیسا + یناویح دوک رامیت هس نیب نیچ ود ره
،نیجو دوک
یب ییایمیش دوک زین و نیجواب ،یمویه دیسا + یناویح یتواتفت نیجو
( دیدرگن دهاشم يرامآ ظاحل زا ودج
2 .) هب یلآ ياهدوک دربراک لیلد
ییاذتغ داوتم هتب ایگ یسرتسد شیازفا اتصوصخم
نژورتتین و نبرتک
یتم یلنف تابیکرت دیلوت شیازفا بجوم ددرتگ
(Ghorbanali et al.,
2011)
. اب هب جیاتن هب دانتسا يرتشیب لنف نازیم وا نیچ ، دمآ تسد
( درک دیلوت مود نیچ هب تبسن ودج
2 .)
لودج 0 - هیزجت رثا سنایراو شیامزآ یاهرامیت
تافص رب نیچ ود یط ناحیر ییایمیشویب
Table 2- Analysis of variance of the effects of experimental treatments on biochemical traits of basil in two harvests یتنآ تیلاعف ینادیسکا
Antioxidant activity لک دیئونولاف
Total flavonoids لک لنف
Total phenol هجرد
یدازآ d.f تارییغت عبانم
S.O.V 0 نیچ
Harvest 2 نیچ
0 Harvest 1 نیچ
0 Harvest 2 نیچ
0 Harvest 1 نیچ
0 Harvest 2 نیچ
0 Harvest 1
10.91 6.77
10.34 8.83
7.35 7.67
کولب 2 Block
314.43* 284.47*
341.33**
308.18* 889.81**
814.002**
فلع 1 زره ياه (A)
Weeds (A)
6.77 4.81
3.17 3.70
4.27 5.30
ياطخ 2 (a) Error (a)
632.90**
662.61**
113.84**
99.84**
419.74**
393.38**
يدوک عبانم 7 (B)
Fertilizer sources (B)
19.52**
14.37**
5.27* 8.14**
33.60**
27.36**
7 A×B
5.10 5.11
2.20 2.26
6.69 6.76
شیامزآ اطخ 28 Error
3.4 4.2
7.9 10.9
9.2 11.3
تارییغت بیرض - (C.V.)
و* :**
هب بیترت ناشن دنهد ینعم راد رد حطس امتحا جنپ و
،ی دصرد یم دشاب .
* and **: are significant at 5 and 1% probability levels, respectively.
دیئونولاف داد خنایراو هیزات زا لصاح جیاتن و داتس رتثا هتک داد ناشن ،اه
فلع و فلتخم يدوک عبانم شنکمهرب رد دیئونولاف نازیم رب زره ياه
ینعم نیچ ود ره ( دیدرگ راد
ودج 3 .)
لودج 3 - رثا نیگنایم هسیاقم یاهرامیت
شیامزآ نیچ ود یط ناحیر ییایمیشویب تافص رب
Table 3- Mean comparison of the effects of experimental treatments on biochemical traits of basil in two harvest
یتنآ تیلاعف ینادیسکا
Antioxidant activity (%) لک دیئونولاف
Total flavonoids (mg g-1 dw) لک لنف
Total phenol (mg g-1 dw) رامیت
Treatment
نیچ 0 Harvest 2 نیچ
0 Harvest 1 نیچ
0 Harvest 2 نیچ
0 Harvest 1 نیچ
0 Harvest 2 نیچ
0 Harvest 1 یدوک عبانم
Fertilizer sources فلع
یاه زره Weeds
31.53 g 43 g
6.08 f 9.08 f
7.48 j 9.82 j
دهاش Control
اب نیجو
Weed free
63.19 b 74.66 b
14.70 c 19.83 c
30.49 bc 35.83 bc
دوک یایمیش ی
Chemical NPKNPK
46.19 e 57.66 ef
8.95 de 15.55 d
10.31 ij 17.98 hi
،یمویه دیسا Humic acid
50.06 d 61.53 de
9.45 de 14.58 de
20.54 ef 15.65 i
یناویح دوک Animal manure
58.99 c 70.46 c
11.54 d 16.66 d
19.56 f 24.90 f
،یمویه دیسا +NPK NPK + Humic acid
51.53 d 63 d
10.43 d 14.08 de
12.65 hi 25.87 ef
+NPK یناویح دوک
NPK + Animal manure
44.53 ed 56 f
9.79 de 14.91 de
15.06 gh 20.04 gh
ولحم ورکیم و ورکام رصانع یشاپ Macro and micro elements
68.86 a 80.33 a
19.12 b 24.25 b
34.69 ab 40.02 ab
یناویح دوک +
،یمویه دیسا
Animal manure + Humic acid
41.53 f 55 f
7.06 ef 12.19 e
19.26 fg 24.60 fg
دهاش Control
نودب نیجو Weedy
64.53 b 76 b
19.68 ab 24.8 ab
35.85 a 41.19 a
دوک یایمیش ی
Chemical NPKNPK
53.53 d 65 d
14.37 c 19.50 c
24.62 de 29.57 de
،یمویه دیسا Humic acid
52.12 d 63.59 d
16.26 c 21.38 c
30.51 bc 29.96 de
یناویح دوک Animal manure
62.21 bc 73.68 bc
19.09 b 24.22 b
26.26 cd 31.60 cd
،یمویه دیسا +NPK NPK + Humic acid
58.53 c 70 c
15.98 c 21.11 c
24.23 de 35.85 bc
+NPK یناویح دوک
NPK + Animal manure
50.19 d 61.66 d
16.23 c 21.36 c
18.73 fg 24.07 fg
ولحم ورکیم و ورکام رصانع یشاپ Macro and micro elements
71.19 a 82.66 a
21.93 a 27.05 a
37.21 a 42.55 a
یناویح دوک +
،یمویه دیسا
Animal manure + Humic acid
نیگنایم ،نوتس ره رد ياه
ياراد لقادح
،ی فرح
،کرتشم زا رظن يرامآ اب دافتسا زا نومزآ LSD رد حطس متحا ا جنپ دصرد اب رگیدکی توافت ینعم راد .دنرادن
Means which follow the same letter are not statistically different at 5% probability level based on LSD test.
دیئونولاف نازیم شیازفا ثعاب يدوک ياهرامیت مامت وا نیچ رد لتک دتیئونولاف هنیتشیب نیتچ نیا رد .دندش دهاش رامیت هب تبسن لک
برم رامیت هب طو ( نیتجو نودتب ،تیمویه دیتسا + یناویح دوک
45 / 30
یلیم اتب هک دوب )،شخ رب مرگ رد مرگ طیارتش رد ییایمیتش راتمیت
( دادتن ناتشن ینادنچ يرامآ توافت زره فلع لخادت ودتج
2 راتمیت .)
اب دهاش ( نیجو 48 / 3 یلیم دتیئونولاف هنیمک )،شخ رب مرگ رد مرگ
( داد صاتصتخا دوخ هب ار لک ودتج
2 زتین مود نیتچ رد ،) نیرتتشیب
رامیت هب طوبرم شیازفا نیتجو نودتب ،تیمویه دیتسا + یناویح دوک
( 32 / 30 یلیم )،شخ رب مرگ رد مرگ یلاحرد ؛دوب
نازتیم نیرتمک هک
اب دهاش رامیت هب طوبرم لک دیئونولاف ( نیجو
48 / 1 یلیم د مرگ مرتگ ر
)،شخ رب ( دوب
ودج 2 زتین نیتچ نتیا رد هک تسا رکذ هب مزلا .)
راتمیت ود نیب نیتجو نودتب ،تیمویه دیتسا + یناوتیح دوتک
دوتک و ( دتیدرگن دهاشم يرامآ ظاحل زا یتوافت نیجو نودب ییایمیش
ودتج
2 اب دهاش رامیت ود نینچمه .) جو
یتب دهاش و نی
تواتفت زتین نیتجو
( دندادن ناشن يرامآ ظاحل زا ار ینادنچ ودج
2 هک تسا رکذ نایاش .)
( دوب مود نیچ زا رتشیب وا نیچ رد لک دیئونولاف نازیم ودج
2 .)
اتنم زا رثاتتم نیتچ ود رته رد لتک دیئونولاف و لک لنف نازیم عب
رد اتما ؛تتفرگ رارق لماع ود نیا شنکمهرب و یتباقر طیارش و يدوک یناویح دوک رامیت تیاهن فلع روضح طیارش رد ،یمویه دیسا+
ياته
.تشاد ار لک دیئونولاف و لک لنف نازیم نیرتلااب زره هب
یم رظن دسر
ياهدوک زا دافتسا قیرط زا یلآ
شیازفا نبرک و یتلآ کاتخ نژورتتین
ثعاب شیازفا یتم ییاذتغ داوم هب ایگ یسرتسد دنوتش
رتما نتیا هتک
بجوم شیپ صیصخت و زتنسوتف شیازفا زتنتسویب يارتب مزلا ياهزاین
تیلوباتم هیوناث ياه
، دیلوت شیازفا هایتن رد و یلنف تابیکرت
یم دوتش
(Ghorbanali et al., 2011)
ارب زاین دروم عبانم هیهت . متسیلوباتم ي
ناهایگ هیلوا طابترا
یگنتاتگنت اتب
تتیلوباتم زتنتسویب رد هتیوناث ياته
ياهریسم ییایمیشویب
هتشاد و شیازفا دشر و ناتهایگ ومن ارتمه
اتب
دوبهب ییآراک تیلوباتم هضرع ،زتنسوتف اه
و يارتب مزلا ياهارتتسبوس
ياهریسم هیوناث یمسیلوباتم
ار شیازفا داد رانم و هتب دتیلوت هتنیهب
یم روکذم تابیکرت ددرتگ
(Vojodi Mehrabani et al., 2017)
. رتب
سا سا ود هیضرف داعت نبرک هب داوم یندتعم و هیتضرف زیاتمت دتشر
،
هطبار هفرطود نیب مسیلوباتم هیلوا و هیوناث تابثا دش سا ت
(Mckey,
1979)
ل ، اذ یازفا ش رصانع ییاذغ رد کاخ رامیت دش ب ا ياهدوک یتلآ
ًلاامتحا یناویح دوک ریظن رانم
هب یازفا نازیم ش زتنتسوتف
صلاتخ رد
ایگ و رد هایتن یازفا ش تیلاعف میزنآ ياه ریگرد ب ا زتنسویب هتتساشن و
نیئتورپ رد زتنس تابیکرت هیوناث یم رتگ د د
(Mullera et al., 2013)
.
نیققحم شرازگ دندرک و کاخ یلآ دام شیازفا اب یلآ دوک دربراک هک
شیازتفا ثعاب ،رتشیب ییاذغ رصانع هب ایگ یسرتسد تیلباق نینچمه لنف دش ناحیر ایگ رد
(Nguyen et al., 2010)
.
هب جیاتن هب هجوت اب نینچمه نازتیم هتک دش صخشم دمآ تسد
تابیکرت یلنف فلع روضح اب شیازفا زره ياه
.تتفای يارتب ناتهایگ
هلباقم لخادت اب دیدش فلع ن یسکا و مجاهم ياه ياته
یلاتعف هتک رد
طیارش هب شنت یم دوجو ؛دنیآ راکوزاس ياه یعاتفد یتصاخ ار زا لتیبق
شیازفا تظلغ لنف لک هب یم راک اتیگ هب ات دنریگ رتتمک
بیتسآ دراو
دوش
(Fathi et al., 2016)
تتقباطم نارگتشهو پ ریاتس جیاتن اب هک
دراد
(Peterson et al., 2001; Valifard et al., 2014)
رد .
دوخن ماقرا یخرب يور یشیامزآ
(Cicer arietinum)
، دتش شرازتگ
طیارش رد هک شیازفا ثعاب ییاذغ داوم و بآ دوبمک زره فلع لخادت
یم یلنف تابیکرت رادقم ماتقرا ختساپ لخادتت مدتع طیارش رد اما ،دوش
دوتب تواتفتم
(Fathi et al., 2016)
رد دتیئونولاف نازتیم شیازتفا .
یم یتباقر طیارش هب دناوت
رتبارب رد یعاتفد میتسناکم ندش اعف لیلد
.دشاب دش داایا شنت لاعف ی ت تنآ ی سکا ی ناد ی
رد هک روطنامه ودج
3 و يدوتک عبانم لباقتم تارثا ،تسا دمآ
یتتنآ تتیلاعف نازتیم رتب ،نیتچ ود رته رد زره فلع ریثاتت ینادیتسکا
ینعم یناویح دوک قیفلت رامیت .تشاد يراد یب ،یمویه دیسا+
نیجو
وا نیتتچ رد
%(
11 / 83
%( مود نیتتچ و ) 03
/ 00 تتتیلاعف نیرتتتشیب )
یتنآ یتتنآ تتیلاعف دصرد نیرتمک و دوب اراد ار ینادیسکا رد ینادیتسکا
%( وا نیچ 02
%( مود نیچ و ) 52
/ 20 اب دهاش رامیت هب طوبرم ) نیجو
( تسا دوب ودج
2 یناوتیح دوک رامیت هک تسا رکذ نایاش .) دیتسا+
ویه مدتع و روتضح طیارتش ود ره رد ییایمیش رامیت نینچمه و ،یم
فلع روضح ینعم توافت زره ياه
يراد دتندادن ناتشن يراتمآ ظاحل زا
( ودج 2 .) هب
رظن یم دسر هک قیفلت دوک ،تیمویه دیتسا ارتمه هتب یناویح
ًلاامتحا اب شیازفا ریثات تبثم رب یگ یو ياه یکیزیف و ییایمیش کاخ
و شیازفا دام یلآ کاخ و نینچمه تیلباق یسرتسد ایگ هتب رتصانع
ییاذغ تشیب ر
(Nourihoseini et al., 2016)
، ثعاب شیازفا تیلاعف
یتنآ نادیسکا رد ناحیر ایگ دتش
تتسا . رد دتییات نتیا جیاتتن ریاتس
نارگتشهو پ زتین
شرازتگ دتندرک رد اتیگ یتیوراد نتشیوآ یاتند ی
(Thymus deanensis Celak.)
ب نیرتشی نازیم تیلاعف یتنآ نادیسکا
زا رامیت دوک یماد هب تسد دمآ
(Emami Bistgani et al., 2015)
رد .
یتنآ تیلاعف رب ،یمویه دیسا ریثأت اب هطبار رد هک یشیامزآ و ینادیسکا
ویم تیفیک لفلف ي
) Capsicum frutesens
لتنف نازیم ،دش ماانا(
تتیلاعف و دتیئونولاف یتلو ،تفرگن رارق ،یمویه دیسا ریثأت تحت لک یتنآ تحت ینادیسکا رامیت نیا ریثأت
تتفای شیازتفا
(Aminifard et
al., 2012)
. اتب تتباقر طیارتش رد ،شهو تپ زا دتش لتصاح جیاتتن ساسا رب
فلع یتنآ تیلاعف نازیم زره ياه ،اذتل .تفای شیازفا ناحیر ینادیسکا
یتتم رتظن هتب دتتیلوت و اتیگ دتتشر نیتب ینیزگیاتج هتتطبار ،تی دتسر
تیلوباتم نازتیم یتطیحم دعاتسمان طیارش رد و دراد دوجو هیوناث ياه
تیلوباتم نازیم یلو شهاک دشر یم شیازفا هیوناث ياه
دنبای
(Herms
and Mattson, 1992)
دتشر شهاتک لیلاد زا یکی ،رگید يوس زا .
فتلع بیتسآرگد تاتبیکرت روضح رد ناهایگ عاوتنا دتیلوت ،زرته ياته
اکیدار ناتهایگ تیمس ریثات تحت فده ناهایگ رد ن یسکا دازآ ياه
رگد یتتنآ تاتبیکرت هک تسا بیسآ و ولتس طیتحم دتنرداق نادیتسکا
بیسآ زا ار یلولس ياشغ اکیدار ياه
نیققحم .دنراد نوصم دازآ ياه
تتیلاعف شیازتفا ببتس ،تیتاپوللآ تاتبیکرت روتضح هک دنتشاد نایب میزنآ یتنآ ياه هچهایگ رد نادیسکا یتم فدته ياته
نتیا ارتیز ،دوتش
میزنآ اکیدار فذح اب اه تارتثا زا ار ولتس طیتحم ن یسکا دازآ ياه
نایز اکیدار نیا راب یتم فح اه
دتننک
(Faramarzi and Ahmadi,
2015)
میزنآ اما . یتنآ ياه یتنیئتورپ تابیکرت ریاس دننام زین نادیسکا
نآ تیلاعف و هتفرگ رارق ،یتاپوللآ تابیکرت يلااب تظلغ ریثات تحت اه
یم شهاک دبای
(Lorenzo et al., 2011)
.
نزو رت و کشخ گرب هقاس و
( خنایراو هیزات ودج رد هک روطنامه ودج
0 ، دش داد ناشن )
،تشخ و رتت نزو رتب زره فلع نینچمه و فلتخم ياهدوک داس رثا امتحا حطس رد تشادرب هلحرم ود ره یط ناحیر رب 5
یتنعم % راد
جیاتن هب هجوت اب .دوب ودج
5 رد یتسررب دروتم يدوک ياهرامیت هیلک
هب( مود و وا نیچ تواتفت هتک وا نیتچ رد ،تیمویه دیسا رامیت زج
ینعم ثتعاب )تسا هتشادن رب ،شخ و رت نزو رظن زا دهاش اب يراد ياتهرامیت نیتب رد هتک دندتش دهاتش هتب تبسن رب رت نزو شیازفا
رتت نزو نیرتشیب يدوک هتب طوتبرم وا نیتچ رد رتب
دوتک راتمیت
