1
دیلوت رادقم رد یفارگوپوت لماوع ریثأت یسررب Artemisia melanolepis
بونج عتارم رد نلابس یقرش
ییلاوم میرم
1
،
،*
ینابرق ناودرا ،2
یتمعنروپ ریشدرا یقداص دمحم ،3
4بسن
1 - و -*
لووسم هدنسيون عترم یسدنهم و مولع یرتکد یوجشناد :
، عبانم و یزرواشک هدکشناد ،یعیبط عبانم هورگ ققحم هاگشناد ،یعیبط
یلیبدرا ( همانايار ([email protected])
2 - ،یعیبط عبانم هورگ رایشناد یلیبدرا ققحم هاگشناد یعیبط عبانم و یزرواشک هدکشناد
( Email: [email protected]
)
3 - هورگ ،عترم یسدنهم و مولع یرتکد یوجشناد ط عبانم و یزرواشک مولع هاگشناد ،یرادعترم
ناگرگ یعیب
( Email:[email protected] )
4 - عترم یسدنهم و مولع دشرا یسانشراک یوجشناد یلیبدرا ققحم هاگشناد ،یعیبط عبانم و یزرواشک هدکشناد ،یعیبط عبانم هورگ ،
یعترم هنوگ دیلوت هطبار یسررب فده اب شهوژپ نيا Artemisia melanolepis
بونج عتارم رد بس یقرش
لماوع اب نلا
تلاپ حطس رد نيزوت و عطق شور هب هنوگ دیلوت .دش ماجنا یفارگوپوت هنوگ نيا هاگشيور رد یعبرم رتم کي یاه
هزادنا .ديدرگ یسررب شهوژپ نيا رد یيایفارغج تهج و بیش ،عافترا لماش یکیفارگوپوت لماوع .دش یریگ نازیم
هنوگ دیلوت نیب یگتسبمه A. melanolepis
تاقبط و زا هدافتسا اب یيایفارغج تهج و بیش یاهرتماراپ و یعافترا
مرن و نویسرگر شور رازفا
SPSS22 ینعم هطبار هک داد ناشن جياتن .دش لیلحت و هيزجت
ره اب هنوگ نيا دیلوت نیب یراد
د یيایفارغج تهج و بیش ،عافترا اب میقتسم هطبار نآ دیلوت و دراد دوجو هعلاطم دروم لماوع زا مادک .درا
:يدیلك ناگژاو نلابس ،نویسرگر ،ناريا یراصحنا هنمرد ،دیلوت
2
1 - همدقم
متسیسوکا عیسو زا ناريا یعترم یاه
متسیسوکا نيرت هرهب یارب و هدوب نیمز هرک یاه
یگنوگچ دياب نآ زا حیحص یرادرب
نآ تایصوصخ و ءازجا نیب لماعت و لمع دنيآرب ات دشاب هتشاد دوجو یفاک تخانش ،اه
دیلوت و یهایگ ششوپ رد ءازجا راتفر
هنوگ ،ناراکمه و دنوشر( ددرگ نايامن یعترم یاه 1331
.) یگژيو زا یکي دیلوت تحص شيازفا یارب و عتارم درکلمع یلصا یاه
وناويا( تسا راذگریثأت لماوع رياس و یدنلب و یتسپ طيارش زا یفاک تاعلاطا هب زاین نآ دروآرب ،ناراکمه و1
2002 .) اب هب هجوت
هزادنا هکنيا هب عتارم دیلوت اب هسياقم رد یيایفارغج تاهج و بیش ،عافترا دننام یياهرتماراپ یریگ
ناکما یناسآ ،تسا ريذپ
یم ( دریگ رارق هدافتسا دروم عتارم دیلوت دروآرب و نیمخت رد یبسانم نيزگياج دناوت ینابرق
،ناراکمه و 1331
.)
لوت ی
،د ز ي تس هدوت ي ا ژرنا ی لک ي ک سوکا ی متس لوط رد ي ک لصف ي ا تسا لاس .
لوت ی د گ ی ناها عترم ی لاس دشر زا ترابع
راج ی گ ی ناها عترم ی مامت لماش و مادنا
اه ی هقاس ،زبس يا
هخاش اه ی لگ ،ازلگ يا
رذب و هشوخ يا
م ی هو هاگآ .تسا ی
لوت زا ی د
هنوگ اه ی عترم ی ساسا لئاسم زا ی
قحت رد ی تاق م رامش هب عترم ی
دور علاطا و ز تا ي دا ی هرابرد ی گنوگچ ی ا درکراک ي ن
سوکا ی متس اه تخا رد ی را دم ي نار م رارق عترم ی
دهد بسامهط(
ی
، 1330 هرهب موادت .) رادرب
ی ارش ظفح مزلتسم عترم زا ي
ط بسانم
همانرب و دوجوم ر
ي ز ی وقت تهج ي
ت ظن ورگ رد دوخ هک ،تسا نآ ترا
پ ی هتسو غت هنوگ ره رب یی
ر لوت رد ی د
ّمک ی ک و ی ف ی هنوگ اه ی
عترم ی ا اذل .تسا ي
ن قحت ی ق راصحنا هب هجوت اب ی
ن و هنوگ ندوب ی
ز مها ی ت بآ تظافح ظاحل هب نآ دوبمک و هقطنم رد کاخو
عضو و شنکارپ اب طابترا رد تاعلاطا ی
ت لوت ی د ا ي ن سررب فده اب ،هقطنم رد هنوگ ی
رب یکیفارگوپوت لماوع ریثأت وت
لی د ا ي ن گ ی ها
سناسا قرش بونج عتارم رد راد ی
.تسا هتفرگ ماجنا نلابس
2 - شور و داوم اه
2 - 1 - هعلاطم دروم هقطنم
بونج عتارم رد رضاح شهوژپ هنوگ روضح ینادیم ديدزاب .دش ماجنا نلابس قرش
A.melanolepis ار هقطنم رد
هداج نتفرگ رظن رد اب هنوگ نيا هاگشيور عتارم و هدومن زرحم .ديدرگ یياهن یسرتسد یاه
هنوگ دیلوت A. melanolepis
اب
دادتما رد نيزوت و عطق شور زا هدافتسا 20
تکسنارت 100
( یرتم 200 .دش تشادرب )تلاپ هدودحم رد یسررب دروم عتارم
ی
یعافترا 2312 ات 3113 هاگتسيا هب هجوت اب هعلاطم دروم هقطنم یگدنراب نیگنایم و هدش عقاو یرتم و هقطنم فارطا یاه
جارختسا یگدنراب نايدارگ هب هدش
نیب طسوتم روط 531
ات 521 یلیم .تسا ناسون رد رتم لودج
1 عتارم یيایفارغج تیعقوم
یم ناشن ار یسررب دروم .دهد
لودج 1 - یسررب دروم عتارم ییایفارغج تیعقوم
تياس یيایفارغج لوط
یيایفارغج ضرع
1
21
12 41
ات
12
12 41
یقرش
30
12 32
ات
43
12 32 یلامش
2
12
12 41
ات
02
13 41
یقرش
12
11 32
ات
10
11 32 یلامش
2 - 2 - قیقحت شور هداد نیگنایم هسياقم ساسارب دیلوت رب هدش باختنا یفارگوپوت لماوع تاقبط زا کيره ریثأت نازیم نکناد نومزآ اب اه
A.
melanolepis لودج( دش صخشم
1 فارگوپوت لماوع اب دیلوت نیب یگتسبمه نازیم .) لودج رد زین یکی
2 .تسا هديدرگ هئارا
هب دیلوت طابترا نینچمه هب یيایفارغج تاهج و بیش ،عافترا اب هتسباو ریغتم ناونع
دیلوت هب تبسن لقتسم یاهریغتم ناونع
1 Ivanov
3
لودج( دش یسررب 3
( مأوت هناگدنچ نویسرگر لیلحت زا طابترا نيا یسررب یارب .) Enter
یمومع لومرف .دش هدافتسا )
یسرگر ،یرتنلاک( تسا ريز تروص هب هناگدنچ نو 1322
.)
هطبار 1
:نآ رد هک شیپ رادقم Y ،هتسباو ریغتم هدش ینیب
،تباث رادقم a بيرضb
و نویسرگر .تسا لقتسم یاهریغتم ريداقمx
و هيزجت هیلک
مرن زا هدافتسا اب یرامآ لیلحت رازفا
SPSS22 .دش ماجنا
3 - جیاتن هقبط جياتن دیلوت هدش یدنب
A. melanolepis رد نکناد نومزآ زا هدافتسا اب یيایفارغج تهج و بیش ،عافترا تاقبط ساسارب
لودج 1 دب جياتن .تسا هدش هيارا عافترا تاقبط اب طابترا رد هنوگ نيا دیلوت نیگنایم هسياقم لیلحت و هيزجت زا هدمآ تس
و ی
ینعم فلاتخا تاقبط نيا هک داد ناشن بیش ،زین فلتخم یيایفارغج تاهج رد دیلوت هسياقم نینچمه .دنراد مه هب تبسن یراد
رد ار هنوگ دیلوت 2
هب ؛دومن کیکفت سلاک ج یيایفارغج تهج هک یروط
بون دوخ هب ار هنوگ نيا دیلوت نازیم نيرتمک یبرغ
.دراد رارق یسررب دروم رگيد تاهج هب تبسن هناگادج یسلاک رد و هداد صاصتخا
لودج 1 دیلوت ریداقم نیگنایم . A. melanolepis
هعلاطم دروم یکیفارگوپوت ياهرتماراپ فلتخم حوطس رد
یفارگوپوت یاهرتماراپ تاقبط
دیلوت A. melanolepis
عافترا 2110
- 3010 31
/
±2 12 /
0 a
<3010 11
/
±4 33 /
1 b
** t 22 / 10 -
بیش 2
- 12 02
/ ±4 62 /
4 a
12 - 30 34
/ ±4 42 /
3 b
32 t /
**0
تهج قرش
45 /
±1 01 /
1 b
بونج 30
/
±4 41 /
4 b
بونج یقرش 32
/
±4 12 /
5 b
بونج یبرغ 41
/
±2 31 /
0 a
14 F /
**24
رد ره نوتس یدادعا هک فورح م توافت دنراد اب رگيدمه فلاتخا ینعم راد دنراد
بيرض لودج رد R
2 شیپ ريداقم و هتسباو ریغتم هدش هدهاشم ريداقم نیب یگتسبمه نازیم ، لدم یور زا نآ هدش ینیب
یم ناشن نویسرگر هک دهد
10 یعترم هنوگ دیلوت تارییغت زا دصرد A. melanolepis
دروم یکیفارگوپوت لماوع هب طوبرم
ررب یم قیقحت نيا رد یس .دشاب
لودج 2 لدم هصلاخ . دیلوت ینویسرگر ياه
A. melanolepis یسررب دروم یکیفارگوپوت لماوع اب
ریغتم یدروآرب رایعم یاطخ
R R2
R2هدش ليدعت
هنمرد دیلوت 123
/ 3 10
/ 0 43
/ 0 42
/ 0
4
لودج هب هجوت اب 3
ینعم حطس و یم هدمآ تسدب یراد
دیلوت نیب هک تفگ ناوت A. melanolepis
یکیفارگوپوت لماوع و
.دراد دوجو یطخ هطبار یسررب دروم
لودج 3.
زیلانآ سنایراو لدم نویسرگر دیلوت
A. melanolepis اب
ياهرتماراپ باختنا
هدش
ریغتم هرامآ
تاعبرم عومجم یدازآ هجرد
( )df تاعبرم نیگنایم F
دیلوت A.
melanolepis نویسرگر
21 / 1331 3
11 / 543 10
/
**53
هدنامیقاب 23
/ 1325 135
14 / 10
لک 10
/ 3312 133
:**
فلاتخا ( رثا نعم( ی راد رد طس ح 1
* ،%
حطس رد فلاتخا : 1
ns و % فلاتخا دقاف :
لودج( ینویسرگر لدم جياتن 4
قم زا کي چیه هک داد ناشن ) ريدا
نيا رد یسررب دروم لماوع مامت نياربانب .تسین رفصβ
دیلوت رادقم رد قیقحت A. melanolepis
.دنتسه رثؤم
لودج 4 . جیاتن یلصا و بیارض لدم ياه نویسرگر رادقم
دیلوت A. melanolepis اب
ياهرتماراپ باختنا
هدش
هدشن درادناتسا بيارض هدش درادناتسا بيارض
t
B Std. Error
Beta
Constatn 153
/ 25 - 542
/ 12 241
/ 5
**-
عافترا 031
/ 0 004
/ 0 134
/ 0 214
/
**1
بیش 033
/ 0 032
/ 0 212
/ 0 032
/
**3
یيایفارغج تهج 023
/ 0 - 001
/ 0 322
/ 0 - 231
/ 1
**-
:**
فلاتخا ( (رثا نعم ی راد رد طس ح 1
* ،%
حطس رد فلاتخا : 1
ns و % فلاتخا دقاف :
لودج ساسارب 4
هطبار و 1 اعم ، دیلوت ینویسرگر هلد A. melanolepis
هب هطبار تروص ريز
دش هبساحم :
Aspect 023
/ 0 - 033Slop / 0 + Elevation 031
/ 0 + 153 / 25 - = Y
- ثحب لماوع ،هدمآ تسدب جياتن هب هجوت اب هب )یيایفارغج تاهج و بیش ،ايرد حطس زا عافترا( یدنلب و یتسپ
ینعم روط اد
رب یر
یعترم هنوگ دیلوت A. melanolepis
بونج رد .دنراد نلابس قرش
قرش یيایفارغج تاهج رد هنوگ نيا دیلوت نازیم نيرتشیب
بونج و بونج تهج هب نآ نازیم نيرتمک و هدوب قرش .دراد صاصتخا یبرغ
فارغج تهج ی
ا یي لد هب هراومه ی
ل ثأت ی ر هب ازس یي هک
گ سرتسد رد بآ رادقم رب ی
،ها هجرد ن و شراب ،کاخ ترارح ی
ز م ی ناز رد رون ي تفا ی گ طسوت ی ها سررب رد ،دراد ی
گ ششوپ ی ها ی
مها زا ی ت لااب یي تسا رادروخرب .
زا رتشیب یعافترا هقبط رد هنوگ نيا دیلوت 3010
یم دوخ نازیم نيرتلااب هب ،رتم .دسر
لماع
هب ،میقتسم ریثأت رب هولاع عافترا ریثأت قيرط زا و میقتسمریغ تروص
متسیسوکا یهایگ ششوپ رب زین یمیلقا یاهرتماراپ رب یاه
یم رثا یعیبط .دراذگ
جستنام طابترا نيا رد ( ناراکمه و1
2001 یگدنراب شيازفا ناتسلوغم یبونج تمسق رد دوخ هعلاطم رد )
رازفلع عتارم رد دیلوت شيازفا رب راذگریثأت لماع ار دنتسه عافترا زا رثأتم لماوع هک امد شهاک و .تسا هدرک یفرعم ناتسلوغم
ش ی ب مز حطس ی ن هب هراومه ناونع ي ک ی عضو فرعم لماوع زا ی
ت فارگوپوت ی گ راشتنا رد هک تسا هدوب حرطم هقطنم ره ی
ناها و
1 Munkhtsetseg
5
اهرتماراپ ی گ ششوپ ی ها ی ظن ی ر جات ششوپ ،مکارت ی
.تسا رثؤم ... و بیش رد هنوگ دیلوت نازیم نيرتلااب
2 - 12 هب دصرد تسد
.دمآ وع تخانش هب راذگریثأت لما
هنوگ دیلوت هلمج زا یهایگ ششوپ یاهرتماراپ رب یدنلب و یتسپ هژيو یعترم یاه
تیمها زئاح
گناو( تسا ،ناراکمه و1
2014 هب ینویسرگر طباور هب هجوت اب .) یم هدمآ تسد
و عافترا ،بیش یاهرتماراپ هک درک ناونع ناوت
هنوگ دیلوت رد یيایفارغج تاهج A. melanolepis
ینعم شقن هب یارب اما ؛دنراد یراد
بسانم طباور ندروآ تسد هب زاین رت
( تسا هریغ و یمیلقا ،یکاخ فلتخم یاهرتماراپ یسررب ینابرق
،ناراکمه و 1331
.) ( ناراکمه و یدمحا 2002
دنتشاد نایب )
هرهب یبيرخت رثا هک یطاقن رد ،یناتسهوک عفترم قطانم رد هک عافترا ،درادن دوجو یرادرب
ار ریثأت نيرتشیب یياوه و بآ لماوع و
.دنراد یهایگ ششوپ رب
هدافتسا دروم عبانم 1 . یمشاه و .م ،درل رادیب ،.م ،یرمعم ،.ف ،وجداد ،.ا ،ینابرق .ک ،دجم
1331 ایب عیترم هییلوا دییلوت نییب هیطبار ییسررب .
،عترم ،لیبدرا ناتسا روئن و ریه عتارم رد یفارگويزیف تایصوصخ 12
( 1 :) 13 - 22 .
2 . .. ،یياجنیس یروشع ،.ه ،یرفص ،.س ،دنوشر 1331
عیتارم رد ،ییعترم هینوگ دینچ هیفولع دییلوت یرادیياپ یبایيزرا .
ینایم زربلا یناتسهوک -
،ناريا نابایب و عترم تاقیقحت .نيوزق ناتسا 2
: 311 - 353 .
3 . بسامهط ی
،
،..
هاربا ی م ی
،
،.ع ،لاعف .م 1330 . سررب ی لدم یاه سرگر ی نو ی لوت دروآرب رد ی
د گ ی ناها عترم ی
، ،عترم 1
( 2 :) 145 - 131 .
4 .
،یرتنلاک خ
. 1382.
شزادرپ و لیلحت هداد اه رد تاقیقحت یعامتجا
و یداصتقا اب
هدافتسا زا مرن رازفا SPSS.
،فيرش یتعنص هاگشناد تاراشتنا 338
هحفص .
5. Ahmadi, H., K. Javanshir., Gh.A. Ghanbarian & S.H. Habibian, 2002. An investigation on ecological characteristics of plant communities in relation to geomorphological units (Case study: Chenar Rahdar region of Fars provience). Iranian Journal of Natural Resources, 55(1):
81-94.
6. Munkhtsetseg, E., R. Kimura., J. Wang & M. Shinoda, 2007. Pasture yield response to precipitation and high temperature in Mongolia. Journal of Arid Environment, 70: 94-110.
7. Ivanov, V.Y., R.L.E. Bras & R. Vivon, 2008. Vegetation-hydrology dynamics in complex terrain of semiarid areas: Energy-water controls of vegetation spatiotemporal dynamics and topographic niches of favorability, Journal of Water Resources Research, 44(3): 1-34.
8. Wang, X., F. Li, R. Gao., Y. Luo & T. Liu, 2014. Predicted NPP spatiotemporal variations in a semiarid steppe watershed for historical and trending climates. Journal of Arid Environments, 104: 67-79.
The study of the effect of topographic factors on production of Artemisia melanolepis in southeastern rangelands of Sabalan
Abstract
This research was carried out with the aim of investigating the relationship between the production of Artemisia melanolepis in southeast rangelands of Sabalan and topographical factors. Species production was measured by cutting
1 Wang
6
and weighing method in 200 1m2 plots in habitats of this species. Topographic factors including elevation, slope and aspect were investigated in this study. The correlation between production of A. melanolepis and elevation classes, slope and aspect parameters was analyzed by regression method and SPSS-22 software. The results showed that there is a significant relationship between the production of this species with each of the studied factors and its production is directly related to elevation, slope and aspect.
Keywords: production, Iranian Artemisia, Regression, Sabalan.
