จากนวนิยายสูภาพยนตรของ “หมานคร”

ภาพยนตรเรื่อง “หมานคร” เปนผลงานการกํากับภาพยนตรเรื่องที่สองของ วิศิษฏ

ศาสนเที่ยง ดัดแปลงมาจากนวนิยายชื่อเรื่องเดียวกัน เขียนบทโดย ศิริพรรณ เตชจินดาวงศ ผูแตงนว นิยายเรื่องหมานคร และวิศิษฏ ศาสนเที่ยง นําแสดงโดย มหาสมุทร บุณยรักษ ผูรับบท “ปอด” แสง ทอง เกตุอูทอง ผูรับบท “จิน” และ สวัสดิ์วงศ ปาลกะวงศ ณ อยุธยา ผูรับบท “ยอด” จัดจําหนายโดย ไฟวสตาร โปรดักชั่น ออกฉายเมื่อวันที่ 9 ธันวาคม พ.ศ. 2547 ภาพยนตรเรื่อง “หมานคร” ไดรับ รางวัลสุพรรณหงส ครั้งที่ 14 ประจําป พ.ศ. 2547 สาขาเทคนิคสรางภาพพิเศษยอดเยี่ยม⁸ “หมานคร”

เปนภาพยนตรที่ไดรับความสนใจเปนอยางยิ่งจากวงการภาพยนตรไทยในชวงที่ออกฉายสู

สาธารณะ เพราะนอกจากจะเปนภาพยนตรที่ออกแบบฉากและภาพดวยการใชสีสันฉูดฉาดตางจาก ความเปนจริงคลายคลึงกับภาพยนตรเรื่อง “ฟาทะลายโจร” (พ.ศ. 2543) ซึ่งเปนผลงานภาพยนตร

เรื่องแรกของ วิศิษฏ ศาสนเที่ยง เนื้อหาของภาพยนตรที่มีลักษณะวิพากษวิจารณเสียดสีสังคมเชิง ขบขันและการนําเสนอภาพในแนวเหนือจริงยังแปลกใหมสําหรับวงการภาพยนตรไทยในยุคนั้นอีก ดวย

แมวา “หมานคร” จะเปนภาพยนตรที่สรางมาจากนวนิยาย แตเนื่องจากความแตกตาง ระหวางการสื่อดวยภาษาเขียนในนวนิยายกับการนําเสนอดวยภาพของภาพยนตร จึงตองมี

กระบวนการดัดแปลงการเลาเรื่องดวยภาษาเขียนมาเปนภาษาภาพที่เรียกกันวา “การเขียนบท ภาพยนตร” ซึ่งมักจะมีการปรับเนื้อหาใหเหมาะสมและกระชับกับเวลาในการนําเสนอ เพราะสื่อ ภาพยนตรมีขอจํากัดดานระยะเวลาในการจัดฉาย บางครั้งอาจตองปรับลดหรือเพิ่มตัวละครบางตัว หรือตัดเนื้อหาบางสวนออกไป แตทั้งนี้ยังคงโครงเรื่องหลักที่สําคัญเอาไวนั่นคือ ความรักของปอด ที่มีตอจิน นอกจากนั้นยังคงตัวละครประกอบเดนๆ ที่นาสนใจเอาไว เชน หมวยกับยอด นองแหมม กับธงชัย และติ๊กชอบเลีย เปนตน รวมทั้งยังคงรักษาฉากสําคัญในนวนิยายเอาไวดวยเชนกัน เชน

8 วิกิพีเดีย สาราณุกรมเสรี, หมานคร, เขาถึงเมื่อ 16 กรกฎาคม 2556, เขาถึงไดจาก http://th.wikipedia.org/wiki/หมานคร

^สำ น ^ั ก ^หอส มุ _ดกล า _ง

ภูเขาพลาสติก รถแท็กซี่ของปอด และหองเชาของปอด เปนตน สิ่งที่นาสังเกตของภาพยนตรเรื่องนี้

ในแงของบทภาพยนตรที่ดัดแปลงมาจากนวนิยายคือ ในภาพยนตรเรื่องราวความรักของปอดกับจิ

นถูกเนนมากเกินไป สวนเรื่องราวที่เปนประเด็นการวิพากษวิจารณเชิงเสียดสีสภาพสังคมปจจุบัน ของผูแตงที่เดนชัดมากในนวนิยายกลับถูกลดความสําคัญลงไปอยางนาเสียดาย เชน ตอนที่ปอดเห็น คนบนรถเมลเปนปลากระปอง ตอนที่ปอดถูกเครื่องตอกบัตรดูดเขาไป หรือตอนที่ปอดและยอดคิด วาตัวเองเปนคูแขงขันในสนามแขงรถขณะกําลังขี่มอเตอรไซคในวิน เปนตน

นอกจากเรื่องราวที่เกี่ยวของกับประเด็นการวิพากษวิจารณสังคมจะถูกตัดทิ้งหรือ ลดทอนความสําคัญลงแลว รายละเอียดที่เนนอารมณความรูสึกและภาพพจนแนวเหนือจริงบางครั้ง ก็ถูกปรับเปลี่ยนบางครั้งก็ไมถูกกลาวถึงเชนกัน เชน ในนวนิยายตอนที่ปอดรองไหบนภูเขา พลาสติก น้ําตาของปอดทําใหภูเขาพลาสติกกลายเปนภูเขาสีเขียวที่มีตนไมและลําธารปกคลุม แต

ในภาพยนตรกลับไมแสดงภาพเนื้อหาตอนนี้ ดังนั้น ภูเขาพลาสติกในภาพยนตรจึงยังคงเปนภูเขาสี

ขาวจากขวดพลาสติกจนกระทั่งจบเรื่อง หรือ เหตุการณที่แสดงการเปลี่ยนแปลงอยางรวดเร็วของ กรุงเทพฯ โดยเปรียบเทียบกับชวงเวลาที่ฝนตกแลวปอดนอนหลับไป ขณะที่ฝนตกทุกสิ่งทุกอยาง ในกรุงเทพฯ และตัวละครอื่นๆ ในกรุงเทพฯ ไดเปลี่ยนแปลงไปอยางรวดเร็วเพียงแคชวงเวลาที่ฝน ตก และเมื่อปอดตื่นขึ้นมาหลังจากฝนหยุดตกแลว ปอดก็เปนเพียงคนเดียวในกรุงเทพฯ ที่ไม

เปลี่ยนแปลง จนเปนที่ดูหมิ่นดูแคลนของคนอื่นๆ ในกรุงเทพฯ เรื่องราวในนวนิยายตอนนี้ถูกตัด ออก แตความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นอยางรวดเร็วของกรุงเทพฯ ในภาพยนตรจะเกิดขึ้นขณะที่ปอด กลับไปบานนอก และเมื่อปอดกลับมาอีกครั้งจึงพบวาเพียงแคเดือนเดียวกรุงเทพฯ ไดเปลี่ยนแปลง ไปมาก

ตัวละครหลายตัวและเรื่องราวที่เกี่ยวของกับตัวละครนั้นๆ ในนวนิยายหายไปเมื่อ กลายเปนบทภาพยนตร เชน เรื่องราวของ “จัน” หญิงสาวบานเดียวกับปอด ความรักที่มีตอปอดทํา ใหเธอเขามากรุงเทพฯ และขายสมตําอยูที่วินแท็กซี่ของปอด สุดทายจันก็ตองมาตายที่กรุงเทพฯ เพราะไมสามารถกินอาหารทุกอยางในกรุงเทพฯ ได การตัดเนื้อหาสวนนี้ของนวนิยายออกถือเปน สิ่งที่นาสนใจ เพราะจันนับเปนตัวละครสําคัญตัวหนึ่ง เรื่องราวของจันไมเพียงมีเนื้อหาเชิง วิพากษวิจารณสังคม แตมีความเชื่อมโยงเชิงเปรียบเทียบความรักระหวางปอดกับจินอีกดวย เพราะ จันเปนผูหญิงที่รักปอด และหวังวาจะไดรับความรักจากปอดบาง เชนเดียวกับปอดที่รักจิน และหวัง วาจะไดรับความรักจากจินบาง หากเรื่องราวเกี่ยวกับจันยังคงอยูในภาพยนตร ประเด็นเรื่องราว ความรักระหวางปอดและจินอาจมีความนาสนใจมากขึ้น

เชนเดียวกับเรื่องราวของ “นอย” หญิงสาวที่ไมรูวาตนเองเปนเพศอะไร จนกระทั่ง ไดมาเปนแฟนกับยอด รวมถึงเรื่องราวที่ยอดไปขับแท็กซี่วินเดียวกับปอด ก็เปนเรื่องราวอีกสวนที่

^สำ น ^ั ก ^หอส มุ _ดกล า _ง

ถูกตัดออกไป แตรายละเอียดสวนนี้ถึงจะถูกตัดออกไปก็ไมมีผลกระทบอะไรกับโครงเรื่องหลัก คือ เรื่องความรักของปอดที่มีตอจิน ถึงแมวา “ยอด” จะเปนตัวละครที่เขามีสวนในการดําเนินเรื่องอยู

เปนระยะๆ ตั้งแตตอนตนเรื่อง นับตั้งแตปอดไดรูจักกับยอดที่โรงงานปลากระปอง และกลายมาเปน เพื่อนกัน ตอเนื่องมาถึงเรื่องราวของยอดกับหมวย และตอนที่ยอดไปหาปอดที่หองเชาเพื่อขอจับ กนที่ไมมีหาง เพียงเทานี้ยอดก็เปนที่จดจําของผูชม และเรื่องราวของยอดที่กลาวมานี้ก็เปนสวนที่จะ ขาดเสียไมไดในภาพยนตร เพราะมีผลตอการดําเนินเรื่องมากกวาเรื่องราวระหวางยอดกับนอย

การลําดับเนื้อหาในภาพยนตรจะแตกตางจากในนวนิยาย เชน ขณะที่ในนวนิยาย กลาวถึง “ติ๊กชอบเลีย” กอนนองแหมมกับธงชัย เปนการเลาเรื่องของชุดตัวละครแบบแยกกันเปน บทๆ ไป โดยไมมีสวนเกี่ยวของกัน (ยกเวนปอด) และไมถูกนํามากลาวถึงอีก แตจะถูกนํามา กลาวถึงอีกครั้งในบทสุดทาย ซึ่งเปนลักษณะการกลาวสรุป แตในภาพยนตรไดนําเสนอเรื่องราว ของนองแหมมกับธงชัยกอน จากนั้นจึงกลาวถึงเรื่องของ “ติ๊กชอบเลีย” แลวกลับมาเลาเรื่องนอง แหมมกับธงชัยอีก เทคนิคการเลาเรื่องในแบบฉบับของภาพยนตรเชนนี้แสดงใหผูชมรูสึกวา เรื่องราวของ “ติ๊กชอบเลีย” และนองแหมมกับธงชัย เปนเรื่องราวที่ดําเนินไปพรอมๆ กัน อยางไรก็

ตาม ชุดตัวละคร “ติ๊กชอบเลีย” และนองแหมมกับธงชัยในภาพยนตรก็จะถูกแยกเปนเอกเทศ ไมมี

ความสัมพันธกันเชนเดียวกับชุดตัวละครในนวนิยาย แตจะถูกกลาวสรุปอีกครั้งในชวงทายของเรื่อง การเลาเรื่องโดยใชเทคนิคการสลับภาพไปมาระหวาง 2 เหตุการณถือเปนขอไดเปรียบของ ภาพยนตรอีกประการหนึ่ง เพราะนวนิยายไมสามารถเลาเรื่องที่ไมมีสวนเชื่อมโยงกันใหดําเนินไป พรอมๆ กันได เนื่องจากจะทําใหผูอานสับสน ดังนั้นจึงมักใชวิธีการยอนความจนกวาผูชมจะเขาใจ ซึ่งยากกวาการเลาเรื่องลําดับความไปเรื่อยๆ แตภาพยนตรสามารถใชภาพสลับเรื่องราวไปมาให

ผูชมเขาใจไดในทันทีวาภาพยนตรกําลังเลาถึงเนื้อเรื่องสวนไหน

ผูเขียนบทภาพยนตรอาจเปลี่ยนรายละเอียดบางอยางในนวนิยายเพื่อปรับเปลี่ยนให

เหมาะสมกับการนําเสนอในรูปแบบภาพยนตรโดยยังคงรักษาโครงเรื่องเดิมของนวนิยายไว แต

ไมไดเจาะจงคงรายละเอียดทั้งหมดตามการเลาเรื่องในนวนิยาย บางครั้งอาจเลือกคิดเรื่องราวหรือ รายละเอียดเพิ่มเติมเพื่อเลาเรื่องใหชัดเจนมากกวานวนิยาย เชน ฉากตอนตนเรื่องที่บานนอก เปน ภาพพอของปอดกําลังผาฟนและแมของปอดกําลังฝดขาวในกระดง ซึ่งฉากนี้ก็มาปรากฏอีกครั้ง ในชวงที่ปอดกลับมาบานนอก หลังจากจินบอกวาอยากอยูหางๆ ปอดสักพัก เพื่อแสดงใหเห็นวา ระยะเวลาที่บานนอกเดินชามากๆ เพราะขณะที่ปอดไปอยูกรุงเทพฯ เปนเวลานานจนกลับมาบาน อีกครั้ง ทุกอยางที่บานนอกก็ยังดําเนินอยูเชนเดิมแบบไปไมถึงไหน ขณะที่ในนวนิยายเลาแตเพียง วาพอกับแมของปอดกําลังนั่งกินขาวอยูเทานั้น หรือเชน ตอนตนของภาพยนตรเชนกัน ไดมีการ แสดงภาพชุดชีวิตประจําวันอันสับสนวุนวายของกรุงเทพฯ อันไดแก การจราจรที่คลาคร่ํา คนวิ่ง

^สำ น ^ั ก ^หอส มุ _ดกล า _ง

เบียดกันขึ้นรถประจําทาง หองผูโดยสารที่แออัดยัดเยียดบนรถประจําทางและรถไฟฟา คนจรจัดที่

นอนอยูริมถนน คนกวาดถนน เด็กขายพวงมาลัย และตํารวจจราจร เปนตน ภาพชุดนี้นอกจากจะ แสดงใหเห็นความแออัดยัดเยียดและความสับสนวุนวายในกรุงเทพฯ อันเปนฉากหลักของเรื่องแลว ยังเปนการแสดงถึงปญหาสังคมที่ภาพยนตรตองการสะทอนออกมาใหผูชมไดรับรู ซึ่งเปนการให

รายละเอียดเพิ่มเติมดวยภาพเพื่อใหเนื้อหาของเรื่องสมบูรณและมีสีสันมากขึ้นกวาในนวนิยาย หรือ ในฉากที่ปอดกับยอดคุยกันตอนที่แลกนิ้วกัน ในภาพยนตรไดสรางฉากใหทั้งคูกําลังนั่งกินอาหาร อยูในรานอาหาร ขณะที่ในนวนิยายบรรยายเพียงวาปอดและยอดไดคุยกันเทานั้น แตไมไดให

รายละเอียดเกี่ยวกับเวลาและสถานที่แกผูอาน

นอกจากนี้บางครั้งผูเขียนบทภาพยนตรยังเพิ่มรายละเอียดของเนื้อหาเพื่อเชื่อมฉากหรือ เพิ่มสีสันและความสนุกสนานเล็กๆ นอยๆ ใหกับเรื่องดวย เชน ลักษณะนิสัยของปอดที่ชอบเตะ กระปองหรือของที่ตกอยูกับพื้น ไดถูกนํามาเปนตัวชวยเชื่อมโยงจากฉากหนึ่งไปยังอีกฉากหนึ่ง หรือสรางเหตุบังเอิญใหกับตัวละคร เชนตอนตนเรื่องในภาพยนตร ปอดไมกลาเตะกระปองที่ตกอยู

บนพื้น เพราะเคยทํางานที่โรงงานปลากระปองจึงรูสึกขยาดแขยง หรือการที่ปอดคิดไมออกวาจะ ชวยแกปญหาผื่นที่แขนจินอยางไร ปอดไดเดินเตะกระปองบนพื้นไปถูกรถแท็กซี่ ทําใหปอดได

กลายเปนคนขับรถแท็กซี่ หรือฉากในภาพยนตรที่ปอดและยอดเดินคุยกันอยูใตทางดวน ระหวาง นั้นมีรถคันหนึ่งแลนมาดวยความเร็วและเฉี่ยวปอดกับยอด ยอดจึงตะโกนดาตามไปวา “เฮย! รีบไป หาพอมึงเหรอ” รถคันดังกลาวหยุดจอดในทันใด และมีผูชายคนหนึ่งเปดประตูลงมาจากรถพรอม กับวิ่งไปหาชายจรจัดคนหนึ่งที่อยูใตทางดวนพรอมกับเรียกวา “พอ”

ในภาพยนตรมีภาพชุดที่ดัดแปลงมาจากเนื้อหาของนวนิยายในหลายชวงหลายตอน สวนใหญเปนการแสดงจินตนาการตามอารมณความรูสึกของตัวละคร เชน ตอนที่ปอดมองเห็นสิ่ง ตางๆ ทั้งขาวของเครื่องใช และคนอื่นๆ เปนใบหนาของจิน หรืออีกตอนหนึ่งที่สําคัญคือ ฉากที่ปอด ไดยินคนรอบขางทุกคน พูดแตคําพูดของจินที่วา “จินอยากอยูหางๆ ปอดสักพัก” แมกระทั่งปายคัท เอาทขนาดใหญที่มีรูปคนก็ยังพูดประโยคนี้ออกมาดวย

การนําเสนอภาพในภาพยนตรเรื่อง “หมานคร” ใหสอดคลองกับกลวิธีการเลาเรื่องและ เนื้อหาแนวเหนือจริงของนวนิยายนับเปนเรื่องที่ทาทายความสามารถของ วิศิษฏ ศาสนเที่ยง ผูเคย สรางภาพยนตรเรื่อง “ฟาทะลายโจร” ที่โดดเดนเปนพิเศษทั้งในดานการนําเสนอความเหนือจริง ดวยเทคนิคทางภาพ การสรางฉากที่มีสีสันฉูดฉาด และการนําโปสเตอรหรือใบปดโฆษณาสินคา และภาพยนตรในอดีตมาประกอบในฉากเพื่อสรางกลิ่นอายของ “ความเกา” หรือ “ความเชย” แบบ วัฒนธรรมบานนอกๆ ซึ่งไดกลายเปนรูปแบบการสรางสรรคที่เปนเอกลักษณของผูกํากับภาพยนตร

ผูนี้

^สำ น ^ั ก ^หอส มุ _ดกล า _ง