CHAU MY NGAY NAY SO 02-2009 61
THONG TIN
^ ?
Bl/OC CHUYEN TRONG OUAN HE NGA ' MY
Vai tro c u a Iran va Afghanistan trong quan h e N g a - My dxidi thdi Barack Obama
Md d i u b i n g hai dien van Tong thd'ng Medvedev doe vai gid sau khi dng Obama die cif, nhflng tin hieu ma Matxedva gifi tdi chinh quyen mdi eua My da ddi hfldng tang efldng hda giai.
Rd rang, Nga dang tham dd k h i nang hdp tac vdi My. Tuy nhien, Nga cung dang ddi hdi Obama danh flu tien ddi vdi nhflng mdi quan tam eua Nga.
Khdng gid'ng nhfl trong Chien tranh Lanh, Nga khdng cdn la nflde ddi d i u vdi My trong chinh sach ddi ngoai, dac biet la ke tfl sau vu khung bdngay 11/9/2001. Iraq, Afghanistan, Iran va "cude chien chd'ng khung bo"
ndi chung v i n la nhflng flu tien hang diu eua Washington. Ngflde lai, Nga tiep tue tha'y My la thach thflc chinh trong chinh sach ddi ngoai cua minh.
Nhflng Nga cung dang phai ddi mat vdi cic thach thfle khac, trong dd cd mot vai thach thfle Nga mud'n phdi hdp cung hanh ddng vdi Washington.
Dieu nay la do Nga theo dudi cae muc tieu doc lap trong chinh sach ddi ngoai ddi vdi mot so' trfldng hdp nhfl Iran va Afghanistan.
Trong trfldng hdp Iran, Nga da tan dung sfl thfl dich gifla Iran va My de cai thien quan he Nga - Iran.
Nga danh sfl trd giup dac biet cho chfldng trinh nang Ifldng nguyen tif Iran, ban vu khi cho Tehran va cung Trung Qud'e lam cham lai hoac nhut chi cic de nghi cua My va EU-3 tai Hdi ddng Bao an Lien Hdp Qud'e ve trflng phat Iran.
Nhflng Nga khdng mud'n My hoac Israel tan cdng cac cd sd hat nhan cua Iran, hd cung khdng mud'n ban he thd'ng phdng khdng S-300 ma Tehran mud'n cd. Cae he thd'ng tien tien dd cd the giup lam giim tdi da thiet hai do cae cude khdng kich gay ra. Sfl midn efldng eua Nga mdt p h i n do lo ngai viec sd hflu he thd'ng S-300 se khuyen khich Tehran tang efldng nd life de cd vu khi hat nhan, met p h i n dd Nga khdng mud'n lam tdn hai den sfl hdp tac chat che gifla Nga va Israel, dac biet trong linh vfle an ninh. Trong kbi lo ngai hau q u i eiia mdt cude xung dot cd the keo Iran, Israel va My tham gia, Nga cung lo sd hau q u i eua viec ndi lai quan he gifla Iran va My. Nga dac biet lo ngai r i n g sfl tan bang trong quan he gifla My va Iran cd the d i n tdi viec Iran mua vu khi va cdng nghe hat nhan eua My thay vi mua eua Nga; My se giup xay dflng cac tuyen dfldng d'ng d i n d i u va khi cho khu vfle Caspean qua Iran.
Nga cflng rat quan tam tdi sii Idn manh ve anh hfldng cua My tai Trung
62 SO 02-2009 CHAU MY NGAY NAY A va ed' g i n g tiep tue lam giam tdi da,
va neu cd the, triet tieu sfl cd mat ciia My tai khu vfle nay. Tuy nhien, Nga v i n the hien thai do img ho My b i n g each cho phep quan ddi My van chuyen dd tiep te qua lanh thd Nga de den Afghanistan. Phfldng Tay lau nay cho r i n g Nga dUde ldi tfl cude chien eua My tai Afghanistan, ndi chinh Nga da tflng sa l i y trong nhflng nam 1980. Thiie te, quan diem nay cd p h i n dung, nhflng Nga ed mot ly do b i t buoc p h i i can dii vao Afghanistan. Ly do nay khdng xua't phat tfl ba't cfl y dd to tat nao ve viec xay dflng de che ma la n h i m ehuan hi cho kha nang My cd the that bai tai Afghanistan.
P h i n Idn gidi lanh dao Nga khdng cd quan diem ehd'ng My hay chau Au.
Mdi quan tam chinh eua ho la khu vfle Hdi giio Trung A. Dai dien Nga tai Td chflc Hiep fldc Bie Dai Tay dfldng (NATO), Dmitry Rogozin, da nha'n manh quan diem nay trong cude phdng va'n g i n day, dng k h i n g dinh tha't bai cua My d Afghanistan se la mdt "tham hoa Idn ddi vdi Nga", bdi vi ngay lap tfle nhflng ngfldi Hdi giao se tran khap khu vfle Trung A cung nhfl Capcadd. Do dd sfl ed mat eua My phfl hdp vdi ldi ich cua Nga, ndi each khac, ket cue td't nha't ddi vdi Nga la My d lai dd lau dai. Tuy nhien, dng Rogozin khdng tin My se d lai Afghanistan lau dai. Bdi vay, mot lien minh quan sfl mdi manh nha dflde hinh thanh, bao gdm Nga va mot so' nflde khac, trong dd chil ye'u cac nflde Trung A dang dUde cho la san sang nhay vao day de kiem che cae p h i n tif Hdi giao.
Q u a n h e N g a - My
Sau khi trd t h a n h dng chu Nha T r i n g ngay 20/1, Tdng thd'ng My
Barack Obama da phat di tin hieu mudii "khdi dong lai" tien trinh cai thien quan he My - Nga. Tfl Matxedva, Tong thd'ng D. Medvedev tuyen bd' Nga da ehuan bi san sang ddi thoai vdi My. Tiep theo dd la hang loat cude gap gd, tiep xue gifla cae quan chflc ca'p cao hai nflde ben le eac dien dan qud'e te va tai Nga. Nhflng tin hieu tich cflc tren chflng td ea Nga va My deu mong mud'n mdi quan he hai nude se diu di. Bdi dieu nay cung phu hdp vdi ldi ich chung cua hai nUde do nhflng nguyen nhan; Tha nhdt, cude khiing hoang tien te qud'e te b i t ngudn tfl nflde My da tac ddng tdi eac van de ddi ndi vdi ea hai nflde, nhiem vu trong tam cua hai nUdc hien nay la lam the nao n h a n h ehdng thoat khdi cuoc khung hoang va giai quye't dn thda cic va'n de kinh te. Hdn nfla, hai nflde deu ed nhu c i u hdp tac trong viec k h i e phue khimg hoang, dac biet la viec dinh ra ed che tien te qud'e te mdi. Tha hai, ea Nga va My deu e i n duy tri dn dinh chien Ifldc quan sfl.
Hai nflde n i m trong tay 95% sd' vu khi hat nhan cua the gidi, du de tieu diet l i n nhau. The nhflng, Hiep fldc e i t giam vu khi tien cdng chien Ifldc Nga - My se he't han vao eudl nam nay, cho nen den trflde thdi diem dd, can phai dam phan mot thda t h u a n mdi de duy tri sfl dn dinh chien Ifldc Tha ba, trong nhflng nam g i n day, b i n g ldi ndi va hanh ddng, tham ehi thach thfle ea tren linh vfle quan sfl, Nga kien quye't chd'ng lai chinh sach kiem che Nga ma My theo dudi. Dieu nay da lam cho My phai chun bflde, khdng dam tiep tue xam la'n khdng gian chien Ifldc cua Nga, vi lo ngai bi tra dua manh me hdn. Trong khi dd, Nga cung c i n dieu chinh lai mdi quan he vdi My vd'n da hi xau di nghiem trong
CHAU MY NGAY NAY SO 02-2009 63 sau cude chien Nga - Gruzia. Tha ta,
sau khi ket thuc Chien t r a n h Lanh, chil nghia ddn phfldng ma My ed' i p dat dang gap phai p h i n k h i n g va chd'ng ddi d nhieu ndi, tham chi edn bi ddng minh nghi ngd. Sau khi len n i m quyen, Obama da thay ddi mot p h i n hanh vi va phfldng thflc tren trfldng qud'e te, sif dung nhieu hdn "sflc manh khdn ngdan" de thue day viec thfle hien chien Ifldc toan c i u cua My. Viec thay ddi phfldng thfle va hanh vi nay cung phu hdp vdi Nga. Nga cung mud'n thdng qua dam phan vdi My de xac dinh vai trd nflde Idn, cd' gang cung vdi My xay dflng "mdi quan he be ban thfle sii".
Thflc te cho tha'y, trong bdi canh hai vi tdng thd'ng tre eua hai nflde budc len vu dai qud'e te, quan he Nga - My ed xu hudng diu di, it nha't la b i u khdng khi hdp tac tren mdt sd' linh vile nhu chd'ng khimg bd' va duy tri dn dinh chien lUde hat nhan. The nhiing, Obama va Medvedev khd ed "he tai diln dUdc " t u i n trang mat" n g i n ngui nhu thdi Tdng thd'ng Yeltsin vdi Tdng thdng Bush (cha), vi nhflng ly do: Thii nhdt, Tdng thd'ng Obama thay ddi phong cich ddi ngoai, ehfl khdng thay ddi chien Ifldc toan c i u cua My va chinh sich kiem che, lam suy ye'u nflde Nga. Tha hai, Nga tuy hi t i e ddng manh eua cude khimg^ hoang tien te, song khdng he thay ddi chien lUdc khdi phuc dia vi sieu eUdng, tham gia toan dien tien trinh qud'e te, t i e ddng tich ciic ddi vdi sii phat trien cua the gidi. Nga ed' g i n g xay diing "mdi quan he he ban thflc sfl" va binh dang vdi My, ehfl khdng vao vai "ngfldi ban nhd" nhu thdi gian d i u thap ky 90 cua t h e k y trUdc. Tha ba, gifla hai ben thieu Idng tin nghiem trong xuat phat
tfl nhflng nguyen nhan lich sif va nguyen nhan thfle te sau sa.
My va Nga vfla cam ket lat sang trang mdi trong quan he hai nflde va khdi ddng ke hoach thda thuan ve van de ten lifa hat nhan chien lUdc vao eudl nam nay. Thda thuan mang tinh dot pha trong quan he Nga - My dat dUde sau cude gap d i u tien ke tfl khi nham chflc cua Ngoai trfldng My Hillary Clinton vdi ngUdi ddng nhiem Nga Sergueil Lavrov tai Geneve. Cude gap la mdt trong nhflng ddng thai cho thay My dang tim each cai thien bang giao vdi Nga va tranh thu sfl img hd cua Nga trong nhieu van de qud'e te quan trong. Day cung la diem nhan khac biet mdi trong chinb sach ngoai giao gifla Obama va Bush.
My da cd nhflng hanh ddng cu the, vdi viec each day ba t u i n , Tdng thdng Barack Obama da gifi thfl cho Td'ng thd'ng Dmitri Medvedev de cap den hd sd hat nhan Iran va dii an la chin chd'ng ten lifa ma My mud'n dat tai chau Au vd'n da hi Matxedva phan ddi manh me. Trong thU, dng Obama ndi rd; "Neu My ban che dUde tham vong eua Iran mud'n ed vu khi nguyen tif, thi dieu nay cflng se lam giim ap liie hay sii c i n thiet phai cd mdt he thdng phdng thil chd'ng ten lifa".
Nga da dap lai tich ciic nd liic cii thien tinh hinh ciia My. Gat bd moi tin ddn ddi chac gifla hai hd sd ndi tren, Tdng thd'ng Nga hdan nghenh de nghi ddi thoai eua My va khing dinh lai la Matxedva s i n sang tham gia vao hoat dong phdng thu ehd'ng ten lifa trong khudn khd mot dii i n chung.
Ngay 5/3, dudi ap liic cua My, trong cude hop cap ngoai trUdng tai Brussels (Bi), NATO da quyei dinh
64 SO 02-2009 CHAU MY NGAY NAY ndi lai ddi thoai vdi Nga. Theo ldi
Ngoai trUdng Phap Bernard Kouehner, mot so' nUde trong khu vfle Trung va Ddng Au da phan ddi viec nay. Tuy nhien, ba Hillary da ndi thang la khdng the trflng phat Nga b i n g each ngflng ddi thoai va da den luc phai tim kiem mot bflde khdi dong mdi, lam viec vdi Nga trong tinh than xay dflng. Sau phat bieu nay, toan the cac t h a n h vien cha'p t h u a n ndi lai hoat ddng eua Hoi ddng NATO - Nga.
Cho den n a y , Tong thd'ng O b a m a v i n cho r i n g k h d n g t h e t i e n h a n h dfl i n l i c h i n ehd'ng t e n lifa t a i Ddng Au ma k h d n g t h a o l u a n vdi Nga. Ngoai r a , W a s h i n g t o n c u n g n h a n d i n h la khdi NATO da di q u a n h a n h t r o n g viec md rdng, ddn n h a n t h a n h vien mdi, nhfl U k r a i n a , G r u z i a - nhflng nflde n i m s i t Nga.
Theo td Washington Post, trong cuoc gap gifla nguyen thu hai nflde nhan hdi nghi G20 se dflde td chflc vao
d i u t h i n g 4 tdi lai London (Anh), Tdng thd'ng Obama se neu ra vdi Tong thd'ng Medvedev mot loat nhflng de nghi n h i m thiic day trd lai quan he hdp tac vdi Nga. Trong so' nhflng sang kien nay cd viec de nghi md lai vdng dam phan ve giai trfl: quan hi. Hiep dinh ve giai trfl vu khi chien Ifldc (START) nam 1991 se he't hieu Iflc vao eudl nam nay. CTu tien cua Chinh quyen Obama la ky ket mot van ban mdi thay the cho hiep dinh nay.'
Tdm lai, mdi quan he Nga - My dang d i n cd nhflng tin hieu dflcic giai quyet theo chieu hfldng tich cflc, nhflng dieu can ban trong giai doan hien nay la c i n chuyen nhflng ldi ndi td't dep t h a n h h a n h ddng cu the •
Nguyen Thi Xuan Ninh Vien Nghien ciiu Chau My Tong hop ta nhieu nguon tin.
VE SANG KIEN CANH TRANH CUA MY
/ ^ Y ^ r o n g thdng diep gifi nhan dan / I My nam 2006, dng G. Bush,
^ ^ U cflu Tdng thd'ng Hoa Ky cho biet, trong 20 nam qua kinh te My p h i t trien dn dinh, tha't nghiep tha'p, cdng an viec lam d mflc cao hdn so vdi chi tieu nay d cac ddi thii canh tranh vdi minh. 1/3 GDP ciia the gidi trong thdi ky nay dflde lam ra d My. Nhd dUde trang hi cdng nghe hien dai, cho nen nang sua't lao dong d My kha cao, cho phep hang hoa My cd the canh
tranh dflcic vdi san pham cung loai cua nhieu nflde phat trien, ke ca cua cac nen kinh te dang phat trien cd gia nhan cdng re.
Thdng diep cung cho biet, hien nay My cd nen kinh te manh nha't, cd kha nang canh tranh hang dau the gidi. My dang d i n d i t the gidi trong cac quan he kinh te toan cau, trong dd, nhieu vi tri hang dau trong nen kinh te the gidi thuoc ve My nhfl:
