NHQNG VAN oe XA HOI
I HOC KHOI JWGHIEP' trong QUOC GIA K H O I IVGHl(]P'
• PGS.TS.NGODINHXAY
Ban Tuyin gido Trung uang
plf/YI
I
I
Mot quan diem rat mdi ciia Dang ta tai Dai hpi Xll la khdfi xudng mot tinh thdn khen• nghiep trong xay dung va phat trien dat nude, dd la cln "tiep tuc doi mdi tu duy, hoan thien cac ca che, ehinh sach, thao ga kjp thdi nhirng khd khan, vudng mac nhim khoi day mpi tiem nang va ngudn lye cua dat nudfc, tao dpng lye mdi cho sy phat trien nhanh va ben virng""'. Theo dd, phai
"hoan ttiien Nha nudfC phap quydn xa hpi chu nghTa;
nang cao hieu lye, hieu qua quan ly va dinh hudng phat triln cua Nha nudc; tap trung tao dung thi che, CO che, ehinh saeh va mdi trudng, didu kien ngay cang minh bach, an toan, thuan Ipi eho ngudi dan, doanh nghiep ty do sang tao, dau tu, kinh doanh va canh tranh binh dang trong kinh te thj trudng" '2*. Day thyc sy la mpt chu truong va each nhin mdi nham khuyen khich va tao lap mpt tinh tiiein khdi nghiep cho ca dan tpc. Chinh vi the, chua bao gid cum tir khai nghiep duoc nh^c den nhieu nhutrong thdi gian qua. Viec ban lu$n va quan tam den khoi nghiep hien nay dupc hinh thanh nhu mpt sy thoi thtic hanh dpng tir nhu eSu thyc ttin.
Khong cdn nghi ngd gi nua, a Viet Nam, nam 2016 la mpt nam hira hen sy biing no ve nhung dy an, nhat la nhirng ca hpi d^n tir nhung tac ddng manh me cua lan sdng diiu tu mdi vao Viet Nam, thong qua hieu irng boi cac hiSp djnh hop tac tir c^p dp Chinh phu di vao hieu lye, trong dd dang chil y la Hiep dinh doi tac xuyen Thai Binh Duong (TPP). Cdng dong kinh te ASEAN (AEC), FTA Lign
minh kinh te A - Au va mdt so hiep djnh song phuang va da phuong khac. Hon the nua, nam 2016 cd y nghia dac biet khi rd rang, hoat dpng thuong trudng cua nen kinh te nudc ta khdng chi tiep can thi trudng Viet Nam vdi mot phan khiic trong thj trudng cho 90 trieu dan, ma doanh nghiep dang ban hang vdi phan khiic tuong tu d 9 quoc gia Ddng Nam A cdn lai va 8 qud'c gia thanh vien khac tham gia TPP (12 qud'c gia trir 4 quoc gia nam trong AEC da tinhp. Rd rang, nhu c^u thuc tien nhu v$y da va dang tac dpng den vide hoach dinh chien luac phat trien cua nudc ta.
Them vao do, bai hoc kinh nghiem thanh cdng cua nhieu quoc gia cung da dua lai eho ehiing ta nhieu suy nglm, ma kinh nghiem quy gia nhat ehinh la tinh than khdi nghiep quoc gia. "Qude gia khai nghiep" nhu Ixraen da bat dhu tu tay trang, vdi quylt tam trd ve midn dat hira, va vdi sy hd tro cua cdng ddng Do Thai d My. "Qud'c gia khai nghiep" nhu nudc Dire va Nhat sau the chie'n thir II, bat ddu tir sy phan tinh sau sac, tri thuc khoa hoc ky thuat ciing vdi trinh do van hda cao. Cac qudc gia do da biet van dgng nhung yeu to d l lam nen the manh cua cong dong doanh nghiep '*'. Ndi torn lai, nhung nhu clu ndi tai tir thyc ti§n, nhirng xu hudng hop tac, hpi nhap qud'c te sau rpng va nhirng kinh nghiem thanh cdng cua cac qudc gia khdi nghiep... da va dang tac ddng den tinh thin khdi nghiep eua ngudi dSn, doanh nghiep va ca dan tdc ta.
Tqpchi T U Y E N G I A O s d 8-2016 I 6 7 / i
0 Viet Nam, tinh thin khdi nghiep qupc gia eung da dupc bat ddu va dang trp thanh hien thue hda. Vdi su vao cudc quyet liet va diing hudng theo tinh than Dai hpi Xll, nam 2016 da dupe Chinh phij chon la Nam qudc gia khdi nghiep. Dp la nhiing cam ket manh me va trach nhiem rd trang ma Chinh phu mudn kien tao he sinh thai khdi nghiep trpng Oe an 'Hd trg he sinh thii khdi nghiep dai mdi sang tao qudcgia den nam 2025'. Ngay 18-5-2016, Thu tudng Chinh phu da ban hanh Quyet djnh 844 phe duyet De an 'Hd trg he smh thii khai nghiep doi mdi sing t^o qudc gia den nam 2025', nham hupng tdi mgc tieu tap lap mdi trudng thuan igi de thiic dly, hd trp qua trinh hinh thanh, phat trien loai hinh doanh nghiep cd kha nang tang trudng nhanh dua tren khai thae tai san tri tue, cdng nghe, md hinh kinh doanh mdi. De an dat muc tieu den nam 2025 ho trp phat trien 2.000 du an khdi nghiep, hd trp phat tnen 500 doanh nghiep khdi nghiep ddi mdi sang tap, 100 doanh nghiep tham gia de an gpi dupc vdn ddu tu tir cac nha ddu tu mao hiem, thuc hien mua ban va sap nhap vdi tong gia trj udc tinh khpang 2.000 ty dong.
Oac biet, Nghi quyet 35/NQ-CP eua Chinh phu vd hd tra va phat trien doanh nghiep den nam 2020 cung xac djnh: 'Tap dung mdi trudng thuan lpi hd trp dpanh nghiep khdi nghiep, dpanh nghiep dpi mdi sang tap" la mdt trong nhirng nhiem vu trpng tam. Nghj quyet 35 ciia Chinh phu ciing dat ra yeu cdu: Viet Nam phai day manh tai cp clu nen kinh te, nang cap chat lupng tang trudng, phat trien thep chidu sau dua tren tn thirc del mdi, sang tap, khpa hpc va edng nghe cao, trong dd dpanh nghiep, nhat la doanh nghiep tu nhan la ddng luc nang cap sire canh tranh va tinh tu ehu eua nen kinh te.
Ven quyet tSm cao, viee thdng qua eae nghj quyet va de an nay, Chinh phij mong mucn tao ra cac doanh nghiep khdi nghiep cd kha nang dua ra cac san phlm cd kha nang canh tranh, ed chit lupng cao va ed the cung cap d thj trupng trong nudc va nude ngoai. Thdi gian tdi, Chinh phu se ed them nhieu ehinh sach cu the thiic dly qudc gia khdi nghiep va doanh nghiep khdi nghidp. Od ia nen tang eho mdt he sinh thai khdi nghiep dang hinh thanh va phdt then manh me tai Viet Nam. Rd rang
la, viee xay dung mdt he sinh thai khoi nghiep la tien de quan trpng de dat dupc muc tieu Viet Nam ed mdt trieu doanh nghiep hoat ddng vao nam 2020 va eac mgc tieu kmh te da de ra. Song, thi/c te da eho thay rang, khdi nghiep la mpt Ip trinh din den thanh cdng ma d dd ca chl chinh saeh ch! la nhung tac nhan ngoai luc; sang tao mdi ia npi li/e, dpng luc ehinh dua su nghiep khdi sac, phat triln'*
2
"QUPC gia khpi nghiep" la mdt khai nidm nham• eh! ra va djnh vi eho mpt qude gia trpng qua trinh xay dung, tpn tai va phat trien cua minh. "Qude gia khdi nghiep" la mpt khai niem he kep, hay ndi mdt each khac la cd the dupc hieu thee hai nghTa.
Nghia thli nhat, thep gidi hpc gia va nghien ciiu da djnh danh eung nhu thue tidn cua cac nudc tren the gidi chp chiing ta hieu, khdi nghiep la giai doan diu trong su phat trien cua mdt qudc gia hay eija mdt to chuc nao dd (doanh nghiep). Thep TS. Nguydn Quan, nguyen Bd trupng Bd Khoa hoe va Cdng nghe, thi "khdi nghiep -dd la giai dpan sdm nhat trpng vdng ddi eija mpi dpanh nghiep khi ngudi sang lap ra nd hien thue hda y tuong kinh dpanh cija minh"'^'. Thep Neil Blumenthai - CEO cua Cdng ty Warby Parker thi "mdt doanh nghiep khdi nghiep la mdt dpanh nghiep bat ddu hoat ddng dl giai quyet mdt vln de cdn chua rd rang va thanh cdng thi khong duac dam bao"'". TTieo nghTa niy,
"qude gia khdi nghiep' la giai dpan bit ddu trpng ehudi phat then lien tuc cua mdt quoc gia ma qudc gia dd thudng phai trai qua 3 giai doan phat then:
giai doan khdi nghiep Istartup), giai doan cat cinh Itake off) va giai doan thing hoa (sublimation). Giai doan khoi nghiep cua mpt qudc gia la giai doan fim dudng va nhan dudng de xay dung, tdn tai va phat trien. Day cen la giai dpan tap ndn mdng, tap co sd, tap t i n de va dilu kien de ed the cIt canh va thang hpa trpng tupng lai. Theo nghia thu hai, trpng giai dpan khdi nghiep, quoc gia dd phai dam ddt pha, sdng tap de phat trien. "Qudc gia khpi nghiep la quoc gia danh su uu tien cho phat then hp sinh thai khdi nghiep, trong dd cd hoat ddng dau tu mao hiem Idlu tu eho eac y tuong sang tap vdi tu duy chip nhdn rui ro) nham phat tnen kinh te - xa hpi"'".
Nhu vay, tinh dam lam, dam dot pha, dam sang tap, dam chiu trach nhiem trong each iam de phat trilii
6 8 TapchtTUYtNGIAOSdS-2DI6
dat nude la mdt trong nhirng dac trung CP ban cia qupe gia khdi nghiep. "Quoc gia khdi nghiep ehinh la qudc gia dam ddu tu chp hoat ddng diu tu mao hilm, chip nhJn riji ro trong hoat dpng san xult kinh doanh, sin sang ddu tu cho nhirng y tudng sang tap chp dii khdng dam bao chac chan nd se
• . B , thanh cdng"'".
't.Pliill4f I Thuc chat cua giai doan bat diu trong chudi phat trien lien tue eiia mdt "qudc gia khdi nghiep"
dat ra nhu eau va ddi hoi hpat ddng nghien cuu khca hpc cung nhir dap tao nguon nhan luc chij yeu la de phue vu chp hpat dpng san xult irng dung, then khai va thuc hanh; spng ddng thdi lai phai mang tinh mdi, dot pha. Do vay, d giai doan nay,
"qudc gia khdi nghiep' cd nhu elu ve cae ITnh vuc dao tao.- cdng nghg thdng tin (de san xuat ra cac san phlm th tue, san phlm ddt pha), luat hoc (dl phue vu vide xay dung hanh lang phap ly eho hoat ddng ciia Nha nudc, te chirc va ea nhan), kinh te hoc{6e phuc vu chp quan iy hoat ddng kmh te, kinh doanh va dieh vu), cic nginh cdng nghe - ky thuat (de phuc vu cho xay dung ha ting va san xuat san pham tieu diing) va cic nganh tham gia vio quan ly phit trien xa /ip/(quan ly ve van hda - khoa hpe - gidp due, quan ly dd thj, quan ly mdi trudng, quan ly cac van d l xa hdi...). Day chinh la nhimg ifnh vuc va nhi/ng nganh chij yeu ma "qudc gia khdi nghiep"
cln, qua dd gdp phln va phue vu true tiep cho xay dung, quan ly va trien khai hien thuc hda mpt "qupc gia khpi nghiep".
Thuc chit eua 'qupc gia khpi nghiep" vdi dae trung la dim diu tu cho hoat dgng diu tu mag hiem, chap nhan rui rg trgng hgat dgng san xuat kinh doanh, sin sing diu tu cho nhirng y tudng sing tag thi iai ddi hdi nganh giap due - dac tap phai gdp phln va giiip ehe qua trinh "khdi nghiep gan vdi ddi mdi sang tao, gan vdi ket qua eua cac nghien ciru va hinh thanh cac cdng nghe duae dua vao phupng an san xult va kinh doanh"'^°'. Tir dd, thuat ngd "dai hpc khdi nghiep" xuat hien va dupe tiep edn va quan niem la muc tieu phue vu chp "qupc gia khdi nghiep". Thep dp, "dai hpc khdi nghipp" phai
"dua ndi dung dap tap khdi nghiep vao cae ehuong trinh giang day tai trudng dai hpc, md rdng cac loai hinh dao tao v l kien thirc khdi nghiep chp cdc ban
tre de khi mpng mudn khpi nghiep se ed ky nang, kien thtrc, duac nhimg ngudi da thanh cdng trpng xa hdi va cpng dpng khdi nghiep giiip dd""". Oilu dd cd nghia ia, "dai hpc khdi nghiep" phai cung cap cho ngudi hgc ve tam the (tinh thin) khdi nghiep, kiln thirc khdi nghiep va ky nang khdi nghiep.
Ve tim the (tinh thin) khdi nghlip, "dai hoe khdi nghidp" phai lam cho ngudi hoc hilu dupc: lua chon con dudng kinh doanh d l khdi nghiep la iua chgn mpt cpn dudng gian khd, lua chpn su rui rp cap, lua chgn con dudng dly thach dc; spng la su lua chpn dly trach nhiem. Vd kien thiic khdi nghiep,
•dai hgc khdi nghiep" phai eung elp va giiip cho ngudi hgc nhirng kiln thirc cp ban ve khoi nghiep ma d day, quan trpng nhlt la kiln thire ve mot he sinh thai khdi nghiep sing tao vdi mpt sp thanh phln CO ban la: Nha nudc (Nha nudc ddng vai trd quan trpng trpng viec ban hanh co che chinh sach, tap hanh lang phap ly thuan Ipi de xay dung thanh cdng He sinh thai khdi nghiep sang tao); cic nhdm
'start up" (day chinh ia cac doanh nghiep khdi nghiep sang tao); cac nha diu tu {cac quy se thay mat nha ddu tu quan ly ngudn vdn, sO dung dpi ngu tu vln phap ly va tu vln kinh dpanh, dam bap quyln Ipi chp nha diu tu va cimg chia se Id nhuan eung nhu riJi rp); cic casauam tag dganh nghiep sang tag (day dupc hieu la noi tap ra cac dich vu hd tra cac dpanh nghiep khdi nghiep sang tap trong qua tnnh hoat ddng). Viec eung elp va dap tap kiln thirc khdi nghiep la r l t quan trpng vi "mupn trd thanh "qude gia khpi nghiep", viec tap lap va van hanh He sinh thii khoi nghiep vdi cac thanh phin nhu ten la dilu bit budc va khdng d l dang, nhat la khi chiing ta edn dang chap chirng budc vap nln kinh te thj trudng" "^l Di lien vdi dp, cac ky nang ma 'dai hgc khdi nghiep" cln dac tap la, ky nang nen tang (kiln thuc va hilu bilt chuyen mdn sdu), ky nang cimg (kien thirc va ky nang thuc hanh thue te), ky nang mem (biet tc chirc, hpp tae, giap tilp, tiep thi, iam viec nhdm...), ky nang tri tud (thiet lap va tap y tudng, thay ddi tu duy va tim nhin, xay dung chiln lupc kinh dpanh, hpat dpng...), ky nang hgi nhap qude te (kiln thuc hdi nhdp va ky nang giao tiep bang ngoai ngir)...
]
TgpchI T U Y £ N G I A O S d 8-2016 113
De thich hpp, dap img va thda man duoc nhu• cau va nhung v^n de dat ra ciia mdt "quoc gia khdi nghiep" nhu tren da trinh b ^ , theo chiing tdi, "dai hpe khdi nghipp" chn quan tSm mpt so van de sau:
Mot la, de cd ca sd djnh hudng eho qua trinh trien khai nghien ciru khoa hpc cung nhu de phue vu cho qua trinh dao tao trong giai doan khdi nghiep, thi di§u d^u tien la dai hpc dd phai xae lap dupc triet ly dao tao rieng cua minh.
Hien nay, cd mot thuc te dang budn la, kha nhieu ca so giao due dai hpc Viet Nam dugc thiet ke, xay dyng, hinh thanh, van hanh va hoat dpng trong thyc te nhung lai thieu vang sy the hien chinh thuc cac tu tudng (gia tri cot Idi) cd tac dung ehi dao va djnh hudng toan bp cac hoat ddng cd lien quan trong mdi trudng giao due cua ca sd dao tao, ma 6 day chinh la tuyen bo ciia nha trudng v^ triet ly dao tao. Tuyen bo nay phan anh cac gia tr; ma nha trudng theo duoi; do la su cam k^t cua nha trudng trudc ngudi hoc va xa hdi vS ly do tdn tai va phat trien ciia nha trudng, phan anh su dan than khdng met mdi cua tat ca eae thanh vien, to chirc trong eo sd dao tao de hien thyc hda va khing djnh cae gia tri ay trong thye te; dd la ndn mdng ea ban dinh vi ch^t luong dao tao va tao ra su phat tnen bin virng cua nha trudng. Quan trong hon, cac gia tri (cd that) ay dupe the hien trong triet ly dao tao ciia CO sa giao due dai hoc mang lai nidm tin va sy ty hao eua sinh vien vdi tu each la thanh vien "^i.
Tren the gidi, cae ca sa dao tao cd danh tieng deu ed triet ly phat trien {dao tao) va nhd dd da lap nen thuang hieu cua minh. Ching han, triet ly dao tao nay dugc the hien trong mpt so dai hpc noi tieng ttie gici nhu Dai hpc Harvard (chiec ndi dao tao nhiing nha lanh dao the gidi), Dai hpc Yale (sy phung chan ly) va mdt so dai hpe ding cap quoc te khac. Bdi vay, trong giai doan khdi nghiep, dieu trudfC het va quan trpng nhat la phai tung budc dinh vi nha trudng (qua tuyen bo ve triet ly dao tao) de tir dd ed the djnh hudng nghien eim khoa hoc cho nha trudng de sao cho hoat dpng nghien ciru khoa hpc eua nha trudng gdp phln td chuc thyc hien triet ly dao tao trong qua trinh hoat dpng va khing djnh vj the ciia trudng.
Hai la, trong "dai hoc khdi nghiep", viec
nghien cuu khoa hpc dong mpt vai trd rat quan trpng VI nd gdp phan dinh hudng va tao nen tang de cho dai hpc khoi nghiep co the hoat dpng va phat trien. Do vgy, hoat dpng nghien cuu khoa hpc cua
"dai hpc khdi nghiep" c l n ehii y mot so diem sau:
Do tinh chat va yeu c k cua quoc gia khai nghiep, hoat dpng nghien cuu khoa hpc cua cac trudng khdi nghiep thuong t^p trung vao nghien cihi khoa hpc de phuc vg viec gdp ph^n nang tam tri tue, tu duy va phuong phap giang day cua ngudi th^y;
ddng thdi, de nang eao tinh tieh eye, chu dpng, t'nh sang tao, phuong phap mdi b-ong hpc tap, roi viec lua chpn, tim kiem ky nang va nghiep vy lam viee sau nay eua sinh vien. Tat nhien, trong qua trinh hoat dpng nghien cuu khoa hpc, viec djnh huong nhu tren khang loai trir, ma edn khuyen khich cae nha khoa hpe cua nha trudng cd the tham gia vao cac huong hoat dpng nghien ciru khoa hpc khac, miln la hp cd the va ed didu kien tham gia vdi ben ngoai.
Do yeu cllu dot pha va sang tao, can phai thu hut gidi nghien ciru khoa hoc tir ngoai trudng. Cac trudng dai hpc khdi nghiep d giai doan 6hu deu thieu nhung chuyen gia d^u dan, thieu nhung nha khoa hpc ehuyen nghiep, do do hp d§u hieu rd con ngudi la nhan to quyet djnh eho thanh edng. 0 eac nudc phat trien, cae trudng dai hpc khdi nghiep cd tiem luc, mpt mat hp dhu tu tai chinh de Idi cuon dupc nhirng giao su qudc te den cdng tac hoac hop tac voi khoa hpc trong nudc, mat khac, hp cd chu truang thu hiit nhijng tri thirc trong nude da dupc dao tap tir cac nudc phuong Tay ve nudfC nghien ciru va giang day.
Hon the nira, trong qua trinh nghien eiru khoa hpc nay, khdng cht d^u tu thu hut giang vien va nha nghien cim ben ngoai, ma didu eung rat quan trpng la, phai nd luc thu hiit smh vien ciing tham gia qua frinh nghien cuu de sinh vien hieu them ve triet ly dao tao ciia nha trudng, ddng thdi cung nang cao tinh tich eye, chu dpng ciia smh vien trong hpc tap.
Can phai dua cae mdn ve ky nang nghien ctiu khoa hoc vdi ndi dung cap nhat vao giang day a mpi cap bac dao tao a dai hpe khoi nghiep. Can xay dyng ehuong trinh giang day ve phuang phap nghien cuu khoa hpc de sinh vien hilu va co tUi tham gia vao nghien cuu khoa hpc. Hon the nua, eo the va can phai boi dudng va dao tao lai ve phuang
7 0 1 T9pchi TUYGN GIAO S6 s - 2 0 1 6
^
phap nghien ciiu khca hoc chp mgi gilng vien eua trudng. Cp the ydu elu mgi giang vien phai ed ehung ch! ve phuang phap nghien cuu khoa hpc dat chuan mdi dupc dirng idp. Trpng chupng thnh day, giang vien can tang cudng ydu clu sinh vien viet tieu luan thep dung each viet bai nghidn eiru.
Nhu vay ea giap vien va sinh vien se cp dilu kien thuc tdp viet bai, chuan bj chp nghien ciiu khoa hpe sau nay ' " i .
Cln phai cd CP che tuyen chgn vd bao ve de tai nghien ciiu khoa hpe hpp iy va hip din. Day la vln d l then chpt trpng vide khuyen khieh giang vien, cac nha nghien ciru diu tu cho nghien ciiu khoa hpe. Hien nay, p cac trudng dai hpe Vidt Nam, ngay cang cd nhilu can bd nghien ciru cd kha nang va dupe dap tap tu nhung trupng cd uy tin d nudc ngoai cung nhu o trong nuoc. Nhung, hipn nay, mdt vln dl dang lo ngai la cae can bd giang day ehua man ma vdi hoat ddng nghien cuu khpa hgc ma mdt trong nhung ly do ehinh la d eac trudng dai hpc chua ed ca ehe tuyen chpn va bap ve de tai nghien ciru khpa hpc hop ly va hip din.
Cln phai cd chinh sach khen thudng thda dang: eac trudng dai hpe khpi nghiep cua cac nudc diu cd chinh sach dai ngd, thuang cung nhu hinh thire khuyen khich tai chinh cho cac nha khoa hpc ed cdng trinh cdng be tren ede tap san qude t l uy tin cap. Ching han, Trudng Dai hpc Y Quang Ddng (Trang QUPC) da cd ehinh saeh thupng tien dang ke chp cac nha khoa hpc neu hg cdng bd edng trinh tren cac tap san qude te uy tin ed chi sd anh hudng cao va thdm ehi Idn tdi 32.000 USD d cho bai cdng bn dang tren Nature hay Science "». Va thep chimg tdi, hien nay, cimg vdi ca che tuyen chpn va bao ve de tai nghien eiru khca hpc chua hap ly va hap din thi chinh sach khen ttiudng thaa dang da va dang la nhimg yeu td ehua ddng vien, khuyln khich va la
"luc hap din" dpi ngu giang vien eae trudng dai hpe feh cue tham gia nghidn eiru khoa hpc.
Nhu vay, viee nhan dipn cac ylu td ein cd chp mpt "dai hpc khdi nghidp" se la dilu kien tidn quyet giup chp nha trudng xac djnh va lua chpn dupe nhirng hudng di dimg de dua trudng dap irng yeu clu ngay cang tdt hpn, cd hieu qua va thiet thue hon chp vide xay dung "qudc gia khdi nghiep".
Hy vpng rang Viet Nam se thanh mdt "qupc gia khpi nghiep" gidng nhu nhirng "qudc gia khpi nghiep"
tren the gidi. "Ixaren dupc gpi la "qudc gia khdi nghiep", va khi nhlc den dat nude nay ngudi ta ch!
cd the thdt len ring: dd la mdt nln kinh te thin ky.
KhIp noi tren dat nude Ixraen, ngudi ta diu thay mdt tinh thin doanh nhan dam nghl, ddm lam, ddm mao hiem. Ixraen la dlt nudc chap nhan spthat bai trpng kinh dpanh, cpi thanh edng la kit qua eua su that bai, vi qude gia nay tu cci minh la "dat nudc dupe hai sinh", khdng xet theo J nghia tdn giao.
Vay nen, ludt phap va ede quy ^nh ve pha san va dang ky thanh lap mdi dpanh nghipp diu thuan Ipi, cdi md. Thay vi ngpi nghlve nhirng thit bai, ngudi Ixraen ludn ehii trpng tim kiem co hdi eiia tirong lai.
Van hda eiia hp nam d 3 yeu tp then chdt: cd sang kiln, chap nhan riii rp va tdc dd. Cau chuyen thin ky ciia nln kinh te Ixraen khdng dpn gian ch! la cau chuyen cua mdt ddn tdc manh liet, ciia tinh thin doanh nhdn chien diu, ma cdn la nhirng ehinh saeh hieu qua va linh hoat eua cdng tae quan ly nha nudc" '^^'. Dd la mdt qudc gia di tien phpng trpng khdi nghiep dang de nhieu nude suy nglm.B
\
(1), [2) Dang Cong san Vigt Nam: Van hen D^ihoi d^ibieu toan quoc lin thi/Xll, Nxb. Chinh tri qu6c gia - Si; that, H, 2016, tr. 75-76, tr.270.
(3) Xem: Nguyin Dang Tuan Minh (Giang vien Khoa Quoc te- D^i hoc Qudc gia Ha Ndi & Ddng Sang lip KisStartup): Khot nghiep 2016: Mgt vai gdc nhin va gai y. Din theo theo http://riasang.com.vn/
(4) Theo thesaigontimes.vn.
Din lai theo http://khoinghieptre.vn/
(5) Phan Nam: VietNam Qudc Gia Kh6inghi0p, cin thim nhung gi?/ Theo Entemews.vn. Din Igi theo http:/Ahoinghieptre.vn/
(6) (7) (8) (9) 112) (16) TS. Nguyin Qu^n (nguySn B6 trirong B<5 Khoa hpc va Cong nghe): Vi$t Nam co trd Mnh Quoc gia kh&
nghiepHheo Most/Tap chi Khoa hoc va Cong nghe Viet Nam.
(10), (11) Thi; trirong Bo Bp Khoa hoc vh C6ng ngh? Tran V3n Tiing: Dekhdi nghiip tai Wpf Nam khong phii la phong trio.
Din theo Thanh Ha, Tuoi trS Online 1 ^ - 2 0 1 6 . (http://kho- inghieptre.vn/)
(13) Xem; Nguyin Thanh NhSn (Tnidng Dgi hoc Khoa hgc Xa hgi va Nhan v3n, eHQGWCM): TJnh tich cue hgc tap cua smh wen ftA^ocn/i/n quin/^(Ngu6n:http:/Aef.vn/2010-12-17-sinh- vien-viet-nan>pliai-vuot-qua-benh-thi>dong).
(14), (15) Xem: Luong Hg^i Nam: Vi sao nghien ciiu khoa hpc a Viet Nam yeu kem??? [https://«H/n.facebool(.com/
(30-7-2014}.
Tppcht T U Y G N G I A O s d 8 - 2 0 1 6 I 7 1
