Khoa hgc Xa hgi v^ Nhan van
Tac dpng ciia chuyen djch cd cau lao dpng den tang trifdng nang suat tai Viet Nam 0 6 t r ^ j
Vu Thi Thu Huomg'', Nguyen Thj Mlnh^'Bo mon Todn kinh te, Tnicmg Dai hoc Thuang mai
^Khoa Todn kinh te. Tncang Dgi hgc Kinh te Quoc ddn
Ngay nlian bai 29 9.2015. ngay chuygn phan bien 6.10 2015, ngay nh^n phan bi?n 10 11.2015, ngay chap nh|n dang 27.11 2015
Bai viet sir dyng phuvng phap phan ti'ch chuyin dich ty trong (SSA) de nghien cihi ve van d^ chuyln dich CO cau Iao dgng (CDCCLD) trong moi lien hf vol tang t r u ^ g nang suat lao d$ng (NSLD) tai Viet Nam.
Khac biet vdi nhieu nghien cuii khac d Viet Nam, cac tac gia xem xet dong thdi cac tac d^ng "dnh" va
"dong" ciia CDCCLD theo 9 nganh kinh ti. Cac k^t qua cho thay, trong giai doan 1995-2013, CDCCLD da ddng gop trung binh hang nam tren 40% vao tang trudng NSLD tong the tiii Vift Nam. Muc dong g6p nay cua cac nganh cung khac bift nhau, trong do dong lao dgng dich chuyen den cac nganh: cdng nghidp che bien; xay dung; thuong nghifp, khach san nha hang; tai chinh, tin dung, bat dgng san dong gdp tich cue vao tang trudng NSLD tong the cua nln kinh ti trong ca giai doan nghien cun.
Tir khoa: chuyen dich ca cau, ndng sudt, SSA.
Chisd phan loai 5.2
The impact of labor structure transfer •.
on productivity growth in Vietnam I Summary | This study used Shift-Share Analysis (SSA) \
method to find out the impact of labor ' structure transfer on labor productivity ' growth in Vietnam. Unlike other studies in Vietnam, the authors considered not only
"static" shift effects but also "dynamic" i shift effects for 9 economic sectors. The I results showed that in the period of 1995- 2013, the transfer of labor contributed about 40% to the overall productivity growth in Vietnam annually. The contribution was also [ different across sectors, and such sectors as: • industrial processing; building; trade, hotels \ and restaurants; and finance, credit, real estate contributed strongly to the growth of the overall productivity of the economy. 1 Keywords: labor transfer, productivity. Shift - Share Analysis (SSA).
Classification number 1 2
*Tdc gid lien he: Email- thuhuongflu@gmail c,
S H C N C H I Viet Nam'''='=-'°''
Givi tiiieu
Chuyen dich ca cau kinh ti (CDCCKT) da thu hut sy quan tam, nghien cuu cua cac nha khoa hpc va cac nha quan ly tir nhung nam dau the ky XX. Cac nghien cmi tniac day da chi ra rSng: CDCCKT bao gom chuySn dich cac nguon lire von va lao dong theo nganhyvung/thanh phjn kinh t6... co anh huong d6n toan bg nen kinh ti va ca xa hgi. CDCCKT tac dong len tang tmong kinh tk thong qua ca che tac dpng den nang su3t, hieu qua va qua tac dpng tran cua luong lao dong chuyln dich. Mgt so nghiln Clhl thirc nghiem kgt luan ring: CDCCKT noi chung va CDCCLD noi rieng khong phai la mgt qua trinh tir dpng ma no chiu su tac dpng ciia nhiSu yeu t6, ttong do co vai tto quan ttpng cua Chinh phii thong qua cac chinh sach h6 trp, chinh sach quan ly va diSu t i k Lam thl nao dl CDCCLD dong gop tich cue vao tang ttudng va phat triln kinh te, dSng thcri dilu khiln dugc qua trinh CDCCLB theo miic dich tang tntimg va phat ttiln kinh t l luon la vln de dugc cac nha quan ly quan tam hang dau.
Hien nay, Viet Nam co tten 90 ttieu dan, vai ty le dan so trong do tuoi lao dgng cao, dang trong giai doan ciia ca cau dan so vang, day la mgt lpi thl lan cho qua ttinh xSy dung va phat tnen nen kinh tl. Tai phan bd hgp ly nguon lao dpng se gop phan tich circ vao tang truang kinh tl. Tuy nhien, thue tl cho thay, s\r chuyen dich ca ciu cac nguin
T_0 14
K h o a h g c X a hoi v ^ N h a n vSn
•jai'-i'
luc tai Viet Nam con cham va thay ddi trong ca cku lao dong cua cac nganh khong hoan toan dien ra ty le thuan voi dong gop cho GDP cua cac nganh do [1]. VSn 6e dat ra la: CDCCLD tai Viet Nam trong thai gian qua da dong gop tich cyc len tang trucmg NSLD hay chua?
Tac dong cua CDCCLD m6i nganh din tang tmang nang suat chung nhu the nao? Kit qua nghien cuu nay se phan nao tra Icri cac cau hoi neu tren nha su dung phuang phap phan tich chuygn djch ty trpng d8 danh gia dong gop cua CDCCLD vao tang truong nang sukt chung theo miic dg tong thk va theo 9 nganh kinb tk chu yeu cua Viet Nam, giai doan 1995-2013.
Tong quan nghien cuu v l CDCCLD va tang nang suat
Nbung nghien cuu v6 CDCCKT noi chung va CDCCLD noi rieng da dugc biet din tu nhCmg nam
1930. Tuy nhien, sir giai thich ro rang nhat ve tac dgng cua CDCCKT den tang truang kinh te phai ke den ket qua nghien ciiu cua Lewis (1954) [2]. Mo hinh gia thiet nen kinh te gom hai khu vuc: nganh nong nghiep truyen thong va nganh cong nghiep hien dai. Nganh nong nghiep su dimg cac cong cu tho sa, san xuat theo phuong thuc truyen thong, co nang suat thap han nganh cong nghiep va du thiia lao dgng. Nganh cong nghiep co lgi nhuan cao ban nganh nong nghiep va tai dau tu ma rgng san xuat dan den tang cau ve lao dgng, Dieu do ly giai cho dong dich chuyen lao dgng tu nganh nong nghiep co nang suat thap sang nganh cong nghiep co nang suat cao ban. Qua trinb nay dan den CDCCKT tbeo huang tang nang suat va gop phan tang tnrang kinh te. Ranis va Fei (1961) [3] da phat trien thanh mo binh 3 giai doan va da khac phuc dirge mot so han che trong mo hinh Lewis.
Nghien cuu ve chuyen dich ca cau trong nen kinh te gom 3 khu vuc ciia Kuznet (1976) [4] dua tren mgt so gia thuyet: (a) Ty trgng lao dgng nganh nong nghiep giam trong qua trinh phat trien; (b) Ty trgng lao dgng nganh cong nghiep khong doi trong qua trinh phat trien; (c) Ty trgng lao dgng nganh dich vu tang trong qua trinh phat trien. Tuy nhien, trong dai han, mgt so nghien cuu khac chi ra rang, ty trong lao dgng nganh cong nghiep phat trien theo "hinh buou lac da" [5, 6],
Cac bang chung thirc nghiem ve tac dgng cua CDCCLD Ien tang truang kinh te la kha phong pbu ca ve each tiep can va mau sir dung trong nghien cuu.
Anders Isaksson (2009) [7] da t6ng hgp mgt so nghien cuu ve CDCCKT theo phuang phap phan tich chuyen dich ty trgng (Shift-Share Analysis - SSA) va dua ra mgt so ham y ve chinh sach cho cac nucrc dang pbat trien.
Rodrik(2013)[8] su dung phuang pbap SSA vo'i s6 lieu cheo cua 38 quoc gia va da dua ra mgt so ket luan:
(i) Co khoang each lan giiia NSLD trong nganh truyen thong va nganh hien dai. Dong lao dgng dich chuyen tu nganh nang suat thap den nganh c6 nang suat cao hem la chia khoa dieu khien tang truang. (ii) Tac dgng cua CDCCLD den su gia tang nang suat tai cac chau luc la khac nhau. O chau A, lao dgng dich chuyen tu nganh co nang suat thap den nganh c6 nang suat cao han, lam tang nang suat chung; con a chau Phi va chau My La tinh thi CDCCLD lam giam tang truang NSLD do mgt bg phan lao dgng khong dap iing dugc yeu can chuyen mon nen xuat hien sir dich chuyen lao dgng tii nganh c6 nang suat cao den nganh nang suat thap ban.
(iii) CDCCKT khong phai la mgt qua tnnh tir dgng. No can CO nhirng tac dgng, dieu khien co dinh huang ciia cac nha quan ly va hoach dinh chinh sach de di dung huong nham tang nang suat chung, dong gop cho tang truang va phat trien kinh te.
6 Viet Nam, Nguyen Thi Tue Anh va cs (2007) [9]
ciing sii dung phuang phap SSA de danh gia dong gop ciia cac nganh va CDCCKT nganh vao tang truong NSLD theo 20 nganh, giai doan 1991-2006.
Tom lai, cac nghien ciiu trong va ngoai nuoc da khang dinh co sir tac dgng cua CDCCLD len tang truang kinh te thong qua tang NSLD va nang suat nhan to tong hgp (TFP), Co the do luang cac tac dgng do bang phuang phap SSA hoac cac mo hinh kinh te lugng, miic do tac dgng do la khac nhau, tuy thuoc moi quoc gia, moi khu vuc va giai doan nghien ciiu.
Phuvng phap va dtr lieu nghien cuu Phuang phdp SAA
Phucmg phap SSA do Fabrican (1942) khai xuang.
ISsMe NGHE Viet Ni lam'
Khoa hpc XS hgi v^ Nhan v5n
LTu dilm ciia phuang phap nay la tach dugc tang trucmg nang sukt tdng thl nln kinh t l thanh 2 thanh ph5n gom:
(i) Tang fruong nang sukt trong ngi bg nganh, (ii) Dong gop cua CDCCLD giua cac nganh. Trong do, dong gop cua CDCCLD lai dugc tach thanh 2 thanh p h k : anh huang "tmh" va "dgng".
Gia sit: nen kinh te dugc chia thanh n nganh.
Ggi P la nang suat chung cua nen kinh te tai thai ky t, do hkng ting gia tri dku ra (Y) tren tong so lao dgng (h) trong Cling thai ky t.
Tac6:'^=^S«St=S^L,m,AJ
Trong d6: P^,; S^, theo tbii ta la NSLD va ty trgng lao dgng cua nganh i tai thai ky t.
Ggi GP^ la toe do tang nang suat ciia thai ky t so vdi thai ky t - k, ta co:
QP _ h-h-x ^ i:Ly»-p«->)\t-t, ii.iPa-ttv-su-<], g^iffc-viiX^u-v-t) (1)
' fi-t Jti^it-tfu-t It:,%-tJ'u-* J^Su-t^u-*
Trong cong tbiic (1): thanh phan thii nhat la toe do tang nang suat trong ngi bg nganh, no cho thay sir tang truong NSLD c6 the xay ra ngay ca khi khong co sir CDCCLD, ma tang nang suat chung do nhiing cai tien nang suat trong ngi bg cua tiing nganh (intra); thanh phan thli hai la tac dgng ciia CDCCLD giiia cac nganh, ggi la tac dgng dich chuyen "tinh" (static shift effect);
thanh phan thii ba la tac dgng "dgng" (dynamic shift effect). Tac dgng "dgng" ciia moi nganh la duong khi lao dgng chuyen den nganh c6 NSLD tang hoac lao dgng rai khoi nganh co NSLD giam, tac dgng nay am neu lao dgng chuyen din nganh co NSLD giam hoac chuyen di khoi nganh co NSLD tang.
.SV/ i/ri / khimg phdn uch ldng Iru&ng NSLD Nguon: nghien ciru cua ldc gid
So lieu nghien elm
Nghien ciiu sir dung s6 li?u thii cap, giai doan 1995- 2013, do T6ng cue Thing ke (GSO) cong bd (cap nhfit din tiiang 7.2015), g6m so lieu ve dan so, lao dgng va tdng san phdm trong nuac theo gia so sanh 1994.
So lieu dugc phan tich va t6ng hop theo 9 nganh kinh t l chii ylu ciia Viet Nam, bao g6m: (1) Nong nghifp, Iam nghiep va thuy san; (2) Cong nghiep kbai thac; (3)' Cong nghiep chl biln; (4) San xudt, pban phli dien, khi d6t, nuac; (5) Xay dung; (6) Thuang nghiep, siia chiia, khach san, nha hang; (7) Van tai, kho bai, thong tin lien lac; (8) Tai chinh, tin dung, bSt dgng san, kinh doanh tai san va dich vu tu van; (9) Cac nganh con lai.
Trong giai doan 1995-2013, cugc khung hoang kinh te tai chau A nam 1997 va cugc khimg hoang kinh tl thl gi6i nam 2007 da anh huang sau sac den nhieu quoc gia tren the giai, trong do co Met Nam nen chung toi da chia giai doan nghien ciiu thanh 3 thai ky; 1995- 2000; 2001-2007; 2008-2013.
Ket qua nghien cuu va ban luan 4
Xu hu&ng thay doi trong lao dpng vd NSLD Thong ke ty trgng lao dgng va ty trgng GDP cua cac nganh trong bang 1 cho thay: lao dgng nganh nong, lam, thiiy san van chiem ty trgng ldn nbSt, mac du ty trgng nay giam dan hang nam, tir ban 70% nam 1995 da giam xuong 46,8% vao nam 2013, nhung hien nay lao dgng nganh nay van chiem gan 50% tong so lao dgng ca nuac. Ty trgng lao dgng cua nganh cong nghiep che bien va thuang nghiep, sira chiia, khach san, nha hai^
tang nhanh. Mirc tang trong ca giai doan nghien cuu ciia hai nganh nay tuong iing khoang gan 6% va 10%.
Do anh huang cua khung hoang tai chinh va va bong bong bat dgng san nam 2007 ma 2 nganh xay d\mg va tai chinh, tin d\mg, bSt dgng san, kinh doanh tai san va dich vu tu van tuy c6 ty trgng lao dgng tang nhung ty trgng dong gop vao GDP giam, vi the NSLD cua hai nganh nay da giam ro r?t d giai doan truac va sau khiing hoang. Cac nganh con Iai co ty h-gng lao dgng tang dkn, ciing chilu vai ty trgng dong gop vao GDP.
KHOAHOC „
OONGNGHiVli , 4{5)5.2016
Bdng I ty trpng lao dgng. ly In ic (fp tdng NSLD Imng binh
, bittie,
• Ciciai,
I I & . I
Giai doan Ty trf ng tao dgng Irung binh
Ty tnjng GDP trung binh
T6C dfldng NSLD trung binh Nganh n6ng nghi?p, lam nghifp, Ihiiy san
I995-200D 2001-2007 2008-2013 Nganh cong nghie 1995-2000 2001-2007 200S-20I3 Nganh cong nghie 1995-2000 2001-2007 2008-2013
69,50 1 23,99 58,60 J 20.43 49,32 1 18,77
3,13 3,94 2,S5 khaithac
0 61 6,20 0 74 6,K6 0,57 1 9,80
14,53 -5,30 4.09 che bicn
S,44 1 17,40 11 60 21,10 13,60 1 18,41
7,04 4,88 3.14 Nganh san xuat. ph^n phoi diln, airctc. khi d3l
1995-2000 2001-2007 2008-2013
0,22 1 2,08 0.35 2,85 0 48 1 3,95 Nganh xay d\mg
1995-2000 1 24S 1 7.71 2001-2007 1 4,42 | 8,17 2008-2013 1 6,0 [ 6,08
12,91 1,73 S,45 3,79 173 -0,43 Nganh thuimg nghiep, sira thira, khach san nha hang
1995-2000 1 MS 1 20,14 2001-2007 12 "0 19,04 2008-2013 1 15 24 , 17,04
-0.76 3,32 0,S3 Nganh v^n tai, kho bai, ihong iin hen lac
1995-2000 1 2 44 2001-2007 2 93 200S-20I3 1 3 43
3,92 3.86 4,08
2,30 6.31 5.48 Nganh tai chinh, tin dung bai dong san. kmh doanh tai san va dich vu tu van 1995-2000 1 0,44
2001-2007 0.63 2008-2013 0,76
6,73 6,94 11,61
-0,87 -2 37 -5.73 Cac nganh ciin lat
1995-2000 2001-2007 2008-2013
7.31 8,03 10,58
11,78 10,76 10,25
2,75 -0,37 4.34
Ddng gop cua CDCCLD vdo tdng tru&ng NSLD cua Viet Nam giai doan 1995-2013
Ddnh gid a muc tong the nen kinh te: ket qua boc tach cac thanh phan dong gop vao toe do tang truang NSLD tong th8 theo phucmg phap SSA dugc tinh trong bang 2. Qua do nit ra mgt so nhan xet sau: thii nhat, dong gop cua CDCCLD vao tang truang NSLD tong the la kha cao, trung binh giai doan 2000-2007 la tren 50%; giai doan 1995-2000, miic dong gop tuang iing thap ban va chiem gan 30%. Dieu nay cho thay, giai doan 2000-2007, Cbinb phii da co nhieu chinh sach doi mai hieu qua, h6 trg cho CDCCLD. Thii bai, trong ca giai doan 1995-2013, dong gop cua CDCCLD chii ySu la do tac dgng tinb. Tac dgng dgng mang dau am, tii'c la Iam giam dong gop ciia CDCCLD vao tang truang nang sukt chung, tuy nhien miic giam khong dang ke, ph6 biSn la duai 2%. Dieu nay cho biet dong gop cua
Khoa hgc Xa hpi va Nh§n vSn CDCCLD vao tang truang NSLD tong the phan ldn la do lao dgng di chuyen tir nganh co NSLD thap sang nganh c6 NSLD cao.
Bang 2 dong gop tnmg hmh hung nam cua CDCCLD vdo lung Inr&iig NSLD long the giai doan 1995-2013
Clul ttnan
IMS-2000 20D1-2007 200S-20I3
Tac dv l i n g MSLD Inn;; Ihe Irung lilnh h i n g
4.73 5,41 3,23
DAng g6p run CDCCLD
1,20 2,83 1,30
Tro Tdc It^ng
" l l n l i "
1,23 3,00 1,46
gdA T i c ngng
"dDng"
-0.O3
• o , n -0,16
Ty 1^ dting g6p cua C D C C L D v&n Iflng (rirdtig
> S L D Itlng Ihc 2S,64 52,32 40,62
Ngudn: linh lodn ciia tdc gid lir so heu cua GSO
Nhu vay. CDCCLD tai Viet Nam trong giai doan 1995-2013 CO tac dong tich cue dSn tang truang NSLD tong the ciia nen kinb te. Cu the, lao dgng chuyen tii nganh co nang suat thap sang nganh c6 nang suat cao ban da dong gop tren 40% vao tang truang NSLD tong the trong ca giai doan nghien ciiu. So sanh vai ket qua nghien cim cua M. Millan va cs (2011) [10], chiing ta thay CDCCLD co tac dgng tich cue d6n tan^
truang NSLD chung giai doan 1990-2005 tai mgt s6 quoc gia/viing lanh tho thuoc chau A nhu An Do, Thai Lan, Hong Kong, con tai mgt so quoc gia thuge chau Phi nhu Nigeria, Zambia thi tac dgng nay la am, tiic la CDCCLD Iam giam toe do tang truang NSLD.
Bdnh gid dong gop theo ngdnh: bang 3 la ket qua danh gia dong gop ciia CDCCLD vao tang truang NSLD tong the theo 9 nganh kinh te chii yeu d Viet Nam, trong do phan tach dong gop do tac dgng "tmh"
va "dgng", cu the nhu sau:
Nganh 1: nong nghiep, lam nghiep, thiiy san, CDCCLD lam giam dong gop vao tang truang NSLD tong the, cac tac dgng "tinh" va "dgng" deu am va co gia tri tuyet doi tang dan a tat ca cac nam trong giai doan 1995-2013. Dieu nay cho thay, hang nam, lao dgng trong nganh nay van dang di chuyen sang cac nganh khac vdi ty trgng n^ay cang Ion. Chinh su dich chuyen nay da giiip cho toe do tang nang suat ngi bg nganh tang. Do co dong Iao dgng di chuyen khoi nganh CO NSLD tang nen tac dgng "dgng" la am, Tuy nhien, dong gop ciia nganh cho tang trudng nang suat chung van duong do tang nang suat ngi bg nganh lan ban tac dgng am ciia CDCCLD,
Nganh 2: cong nghiep khai thac, trong giai doan 1995-2000, cac tac dgng ciia CDCCLD "tinb" va
"dgng" deu mang dau am, tiic CDCCLD Iam giam ty le dong gop cua nganh vao tang NSLD tong the, Co the giai thich tir thirc te, trong giai doan nay, ty trgng Iao dgng ciia nganh giam, toe do tang NSLD ciia nganh
IISSSJISiVietL^'='"°'^
Khoa hpc Xa hpi v^ Nhan van
tang. Tac dgng "tinh" am do co dong lao dgng chuyen ra khoi nganh. Tac dgng "dgng" am do co dong lao dgng di chuy8n khoi nganh c6 NSLD tang. Giai doan 2000-2007 thi nguge lai voi giai doan trudc, ty trgng Iao dgng tang nhung t6c do tang NSLD ciia nganh giam di ro ret, vi vay ma tac dgng "tTnh" duong, con tac dgng "dgng" am, tiic la Iao dgng chuyen den nganh coNSLD giam. Giai doan 2007-2013, Iao dgng chuySn ra khoi nganh dang c6 NSLD tang, vi vay ca tac dgng
"tinh" va "dgng" cua CDCCLD deu am. K^t qua nay phan anh kha trung thuc chmh sach tang truong dua vao khai thac tai nguyen cua Viet Nam. Giai doan tmdc nam 2000, nganh cong nghiep khai thac da dat dugc muc tieu tang trudng nang suat nhurig khong tao them nhiSu viec lam, dan tdi su di chuyen cac nguon luc, gop phan chuyen dich co cau nganh, nhung sir chuyen dich nay c6 tac dgng lam giam tang tmong NSLD tong the. Vai tro chi phoi toe do tang tmdng NSLD chung cua nganh nay da giam di ro ret trong giai do^n 2007- 2013, digu nay cbo thky da c6 nhiing dieu chinh thich hgp trong chinh sach nganh de tang tmang kinb te kbong phu thuoc vao khai thac tai nguyen.
Bdng 3. ddng gdp trung binh hdng ndm ciia CDCCLD vdo tdng Iru&ng NSLD tdng thi-phdn tdch theo ldc ^png "tinh" vd "ddng"
Dan VI % G i a i d o a n | C D C C L D 1 T a c d S n s - M p n g - N g i n h 1- rOiig nghi?p, lam nghiep. tbuy sjti
1995-2000 2001-2007 2008-2013
-5,23 -10,57 -12,3S
-5,07 1 -0,16 -10,17
•12,00 Nganh 2 cong ngtuep kbai thac
1995-2000 2001-2007 2008-2013
-6,56 6,98 -13,46
-5.72 7,53 -12,B4
•0.4
•0 38
-0,84 -0,54 -0,62 N g a n h 3 cong nghiep chS bi£a
1995-2000 2001-2007 2008-2013 Nganh 4 : san xuau
1995-2000 2001-2007 200^^2013
7,61 18,59 11,30
7,16 1 0 4 5 17,86 1 0,73 ,'
11,27 0,03 1
phan phoi dien, n u 6 c , khi dot -0.87 3,36 -1,88
-0,78 3,39 - i . 5 3
-0 09 -0,02 -0 35 Nganh 5: xay dimj;
1995-2000 2001-2007 2 0 0 ^ 2 0 1 3
2,44 11,52 5,37 Nganh 6. thuong nghiep, «iia chthi, khach s
1995-2000 2001-2007 2008-2013
21.2 10,19 20.60
2,4 11,57 5,77
0,04 -0,05 -0,40 Ul, oha b ^ g
21,55 10,05 20,53
-0,35 0,14 0,07 Nganh 7. van Iai. kho bai. thong tm hen l^c
1995-2000 2001-2007 2008-2013
1,82 0.05 0,21 N g i n h 8 lai chinh, tin dung, b i t dgng s i n , 1
1995-2000 2001-2007 2008-2013
6,97 2,92 3!.59
1,79 0.16 0,28 nh doanh tii san va d|cb v
7,07 6 3 5 34,67
0,03 -0,12 -0,07 t u v a n
-0,1 -3.43 -3,08 N g a n h 9 cac n g i n h con iai
1995-2000 2001-2007 2008-2013
1,28 10,15 -0,72
1,26 10,26 -0,54
0,01 -0,11 -0,18
Nganh 3: cong nghiep cbS h\ku (CNCB), la nganh duy nh§t lien tuc vira tang nhanh NSLD, vua tang ty trgng lao dgng. K8t qua phan tich cho thay, day la nganh nang dgng nhdt trong toan bg nen kinb te. Trong ca giai doan nghien ciiu, nganh CNCB luon dong gop tich cue nhat vao tang tmang NSLD chung. Ddrig gop cua nganh CNCB vao tang tmdng NSLD tong th6 dugc tong hgp tli dong gop tich cue ciia ca 3 cau phan; dong gop ciia tang tmdng NSLD trong ngi bg nganh; dong gop do tang ty trgng Iao dgng nganh va do co dong Iao dgng di chuyln vao nganh co NSLD tang. Dieu do cho thSy, CO su biSn ddi v8 ch4t trong nganh CNCB, cac doanh nghiep trong nganh khdng chl ma rgng quy mo (tang ty h-gng lao dgng) ma con tang NSLD nhd cai tien cong nghe. C6 dugc dieu nay la do c6 cac chinh sach h6 trg nganh hgp ly, tir do cac doanh nghiep da tim kigm va ma rgng thi tmdng xuat khau, tim kilm ngu6n v6n dau tu true tiep nudc ngoai de md rgng quy mo va tang NSLD.
Nganh 4: san xuat, phan phoi dien, khi dot, nuac, trong ca giai doan 1995-2013, CDCCLD chi dong gop tich cue trong thdi ky 2001 -2007, do lao dgng di chuyfin den nganh nay, nhung NSLD cua nganh Iai giam, din den cac tac dgng "tmh" va "dgng" deu am. Tir do cho thay, nganh san xuat, phan phoi dien, khi dot, nuac mdi tap tmng phat trien ve quy mo ma chua phat taen theo chieu sau, chua cai tien, nang cao NSLD.
Nganh 5: xay dimg, CDCCLD dong gop chu yfiu vao tang tmdng NSLD chung trong ca giai doan nay.
Dac biet, trong cac nam 1998, 2008 ngay sau m6c cua hai cugc khung hoang kinh te chau A va the gidi, NSLD nganh xay dimg giam siit g^n 10%, mac du co dong gop tich cue cua CDCCLD nbung nganh xay dung van lam giam tang tmdng NSLD tdng th6. Thai ky 1995- 2000, nganh xay dung dugc hudng lgi tir CDCCLD, tang tnrdng ca quy mo va bieu qua. Cac thdi ky sau, do NSLD giam, ty trgng lao dgng van tang dan den tac dgng "dgng" Iam giam tang tmdng NSLD tong thfi.
Nganh 6: thuang nghiep, sua chtra, khach san, nha hang, la nganh co dong gop ldn thii hai vao tang tmdng NSLD tong tbl, chi sau nganh CNCB va la nganh dugc hudng lgi tir qua trinh CDCCLD. CDCCLD dong g6p tich cue vao tang tmdng NSLD tdng the ttong tAt ca cac nam nghien ciiu. Giai doan 2003-2013; nganh thuong nghiep, sira chira, khach san, nha hang phat hiln ca ve quy mo va hieu qua boat dgng. Dilu nay ciing phu hgp vdi xu thl chung cua qua trinh tang trudng va chuyln
'I
8>!52JlMiViaNam''='"''^=
M
Khaa hpc Xa hpi va Nhan vandich ca cau 6 Viet Nam va mgt s6 qudc gia khac.
Nganh 7: van tai, kho bai, thong tin lien lac, thai ky 1995-2000, van tai, kho bai, thong tin lien lac la
•* li«J(«i nganh nang dgng va ddng gop tich cue vao tang hudng ' ^ ^ 1 % ^ ' NSLD chung. Giai doan 2001-2013, CDCCLD co tac '"-It)':-.,' dgng am nhung giam khong nhilu va nhd tang NSLD - • ciift^j i^sn nganh van c6 tac dgng tich cue den tang trudng t!--^! ^.1 - ^ nang suat chung cua nen kinh te.
^ ^^«co^ Nganh 8: tai cbinh, tin dung, bit dgng san, kinh
~ = - doanh tai san va dich vu tu van, la nganh c6 NSLD cao ' "^^ • nhat, cao ban miic NSLD chung hang nam tii 5 den 17
lan. Nhung khoang each nay dugc thu hep hang nam, NSLD ciia nganh lien tuc sut giam, tac dgng cua tang trudng NSLD trong ngi bg nganh la am d tat ca cac nam trong giai doan nghien ciiu. Chinh dong Iao dgng chuyen den lam viec trong nganh nay da dong gop tich - &•« cue vao tang tmdng NSLD tong the va vugt qua sir sut giam ve NSLD cua nganh. Do vay, ddng gdp cua
• nganh vao tang tmdng NSLD chung la ducmg dong ca
«„ giai doEm. Chuyen dich ca cau dgng co tac dgng am
^, den tang trudng NSLD tong the d hau het cac nam. Co the giai thich do dong Iao dgng di chuyen vao nganh ]" ": nay tang trong khi NSLD ciia nganh giam. Dieu nay cho thay, quy mo ciia nganh dang tang nhanh, vugt qua yeu cau phat trien ciia nganh.
a ! ^ Nganh 9: cac nganh con Iai, CDCCLD cd tac dgng tich cue d thdi ky 1995-2000, 2001-2007 nhung vdi miic ddng gdp khong cao, cimg vdi dong gop ciia toe do tang trudng NSLD trong noi bg nganh tao nen miic ddng gdp ducmg ciia nganh vao tang trudng NSLD chung.
Ket luan va ham y chinh sach
Cac ket qua phan tich ve xu hudng thay doi trong lao dgng va NSLD cho thay: (1) Ty trgng lao dgng va ty trgng GDP cua nganh nong nghiep, lam nghiep va thuy san lien tuc giam trong ca giai doan nghien 5 ^ ? - Ciiu; (2) Cd dSu hieu lao dgng nganh ndng nghiep, lam nghiep va thuy san dich chuyen sang cac nganh CNCB va nganh thuang nghiep, sira chira, khach san, nha hang; (3) Cd khoang each Idn trong NSLD va ty trgng Iao dgng giiia cac nganh.
Danh gia d miic do tong the: CDCCLD dong gop trung binh bang nam khoang 40% vao tang tmdng NSLD tong thl cua Viet Nam giai doan 1995-2013.
Danh gia theo miic do nganh: CNCB la nganh
nang dgng nhat trong nen kinh te, co ddng gdp tmng binh hang nam ban 30% vao tang tmdng NSLD tong the, trong dd dong gop do CDCCLD chilm ban 12%.
CDCCLD d cac nganh: CNCB; xay dung; thuang nghiep, khach san nha hang va tai chinh, tin dung, kinh doanh bat dgng san co dong gop tich cue vao tang tmdng NSLD chung cua nen kinh te.
Tir ket qua nghien cim, xin de xuat mgt so dinh hudng ve chinh sach nhu sau:
(i) Can xay dimg cac chinh sach nham hudng tdi muc tieu khuyen khich tai phan bo cac nguon lire (vdn, Iao dgng) sao cho hieu qua va tang cudng ddng gdp ciia CDCCLD nganh vao tang tmdng NSLD tong the.
Ket qua phan tich cho thay, can c6 cac chinh sach hgp Iy de tao nen cac nganb/nhom nganh nang dgng, dong gop tich cue vao tang tnrdng NSLD, Cac nganh nang dgng nay vira giup tang NSLD vira tang ty trgng lao dgng, tiic la tang ve ca quy mo va hieu qua boat dgng.
(ii) Xay dung cac chinh sach pbat trien nganh sao cho vira dat muc tieu ve ca cau nganh, vira tan dung nhiing dong gdp tich cue tir CDCCLD.
Mgt so kien nghi, giai phap nit ra tir ket qua nghien ciiu:
(1) Nha nudc can co cac chinh sach nham h6 trg tich cue cho lire lugng lao dgng di chuyen tir nganh nong, Iam, ngu nghiep sang cac nganh CNCB va thucmg mai, dich vu, Vi du, cac chinh sach ve vay von dau tu san xuat, kinh doanh; dao tao nghe... nham tao dieu kien cho lire Iugng lao dgng nong nghiep d nong thon CO dieu kien chuyen doi nghe nghiep va du trinh do chuyen mon de dong gop tich cue vao tang NSLD.
(2) Day nhanh chuyen dich ca cau nganh d khu virc nong thdn gan vdi chuyen dich ca cau nong nghiep bang each chii trgng phat trien mgt sd nganh cong nghiep che bien nong san, thiiy hai san, Khuyen khich phat trien cac nganh dich vu du lich, thuang mai dua tren lgi the ciia timg viing/mien, md rgng md binh hgp tac xa..,
(3) Tiep tuc thirc hien, danh gia va hoan thien cac chinh sach ho trg cua Nha nudc nhu: phat trien cac nganh kinb te chu lire theo hudng cong nghiep hoa, hien dai hoa (CNCB, thirang mai dich vu); tang nang suat va chat lirgng san pham..,
(4) Han che md rgng quy mo nganh cong nghiep khai thac bang nhieu bien phap nhu: cac che tai khi
KHOAHOC
iKNGNGHl
M lam
4(5) 5.2016Khoa hpc Xa hgi va Nlian vSn
cap phep hoat dgng cbo cac doanh nghiep; nang miic thul su4t kbl xuit kh4u cac tai nguyen, khoang san tho, nhap khau may moc, dang thilt hi phuc vu nganh nay;
kilm tra va xu ly cac vi pham fi-ong bao ve moi tmdng va an toan Iao dgng.
Tai lieu tham khao
[1] Nguyin Thi Minh (2010), "Dgng thai cua hi$u qua phan bo gma cac nganh v^ tang truong kinh te", Soc vd tdc dQng ciia chinh sdch den nen kinh le, Nxb Khoa hgc va Ky thuat, Ha Noi.
[2] Lewis WA (1954), "Economic Development with unlimited Suplies of labour", Manchester School of Economic and Social Studies, 22. ppU9-\9\.
[3] Ranis G, Fei (1961), "A theory of economic development", American economic review, 51, pp.33-65.
[4] Kuznet S (1976), Modern economic growth Rate, Structure and Spread, T^ edition, New Haven. Yale University Press.
[5] Ngai, Pissandes (2007), "Structural change in a multisector model of growth", JTie American Economic Review. 97, pp.429-443.
[6] Maddison (1980), Economic growth and structural change in advanced countries, in' L.Irving and J W Wheeler (Eds), London croom Helm.
[7] Anders Isaksson (2009), "Structural Change and Productivi^
Growth; A review with inpiications for Developing countries"
UNIDO Research and Statistics Branch, Working Paper.
[8] Dam Rodrik (2013), "Structural change, fundamentals, and growth; an overview", School of Social Science.
[9] Nguyin Thi Tue Anh, Biii Thj Phuong Lien (2007), Ddnh g^
ddng gop ciia cdc ngdnh kinh le vd chuyen dich ca cdu ngdnh den lang trudng ndng sudt (lao dpng) a Viet Nam
[10] McMillan, Margaret, Dam Rodnk (2011), "Globalization, Structural Change, and Economic Growth", in M Bachetta, M.Jansts^
eds, Making Globalization Socially Sustainable. ILO and WTO, Geneva,
