Mo hinh s6ng cua cong nhan 6* khu cong nghiep hien nay
(Nghien ciiu trudng hgp tai tinh Binh Duong)
Dang Thi Hoa*, Biii Thi Hmmg Trim", Vfi Thi Ciic*"
Tom tat: Trong nhiing nam gan day, cac khu cdng nghiep d Viet Nam phat trien rat nhanh chong, keo theo mgt luc lugng cong nhan ddng dao vdi nhidu hinh thiic di cu khac nhau den sinh song va lam viec. Co rit nhidu kho khan dang dat ra vdi gia dinh cdng nhan bdi hau hit ho la nhirng ngudi di cu, co thu nhap thip phai thue nha tro va doi mat vdi nhidu van dh xa hpi. Dua tren ket qua khao sat dinh lugng va dinh tinh t^i khu cong nghiep tinh Binh Duong nam 2019, bai viet phan tich rao hinh song ciia cdng nhan d khu cdng nghiep hien nay. Ket qua nghien ciiu cho thay ngudi cdng nhan a cac khu cong nghiep cd dieu kien song va lam viec kho khan vdi thu nhap thap. Hau het cdng nhan dang lam viec tai doanh nghiep da ket hon gdm ca trudng hgp da dang icy va chua dang ky ket hon vdi md hinh gia dinh gdm cap vg chdng va con cai. Mot sd md hinh sdng mdi xuat hien nhu gia dinh don than va chung sdng khdng ket hon, sdng thir, song ghep, Nhiing mo hinh sdng nay da lam cho mdi quan he hon nhan va gia dinh d cac khu cong nghiep, khu che xuat ngay cang trd nen phiic tap va dang dat ra nhirng van de xa hdi can giai quyet'.
Tii khoa: Hon nhan; Gia dinh; Gia dinh cdng nhan; Md hinh sdng; Khu cdng nghiep; Lao dpng di cu;
Ngay nhan bai: 4/5/2020; ngay chinh sua: 18/5/2020; ngay duyet dang:
29/5/2020.
' PGS. TS., Vien Nghien cuu Gia dinh va Giai, Vien Han lam Khoa hpc xa hpi Viet Nam.
" TS., Vien Nghien cuu Gia dinh va Giai, Vien Han lam Khoa hpc xa hoi Viet Nam.
' " ThS., Vien Nghien ciiu Gia dinh va Gioi, Vien Han iam Khoa hpc xa hpi Viet Nam.
' Bai viat la san phim cua Dk tai cip Bp "Lira chon hon nhan va mo hinh s6ng cua cong nhan khu cong nghiep" do Vi?n Nghien cuu Gia dinh va Giai chii ni nam 2019.
30 Nghien cCeu Gia dinh va Gio-i. Quyen 30, so 2, tr. 29-42 1. Gitfi thieu
Viet Nam dang trong giai doan tang trudng nhanh ve kinh td va day manh cdng nghiep hda va hien dai hda. Nhidu khu cdng nghiep va khu chd xuat da dugc thanh lap thu hiit hang trieu cdng nhan Iao ddng trdn khap cac vung trong ca nude. Ka tii thdi diam khu cdng nghiep diu tian dugc thanh lap nam 1991 thi ddn 2016 da cd 299 khu cdng nghiep, khu chd xuit dugc thanh l^p, sii dung hon 2,4 trieu cdng nhan d tit ca cac nganh nghd (Bd Kd hoach va Dau tU', Trung tam Thdng tin va Du bao kinh td - xa hdi Qudc gia, 2016). Mac dii Nha nude da cd kha nhidu chinh sach ho trg nha d cho cdng nhan, nhung cho den nay vin dd nha d ciia cdng nhan va nhidu vin de xa hgi Idiac van dang la van dd dat ra d cac khu cdng nghiep va khu chd xuit. Trong sd hon 2,4 trieu cong nhan, cd 51,7% cdng nhan trong cac doanh nghiep cd vdn dau tu nude ngoai, 35,6% cdng nhan trong cac doanh nghiep tu nhan hien khdng co nha d, phai di thud nha tro (Biii Phuong Chi, 2016).
Trong xu hudng cdng nghiep hda hien nay, mgt sd hien tugng xuat hien ngay cang phd bidn hon trong xa hgi, nhat la d cac khu cdng nghiep la tinh trang chung sdng khdng kdt bdn, sdng thu, sdng tam, ly di, ly than va lam me dan than. Nhung md hinh sdng nay da lam cho mdi quan he hon nhan d nhiing dia ban cd nhidu ngudi di cu ddn, cac khu cdng nghiep, khu chd xuat ngay cang trd nen phiic tap. Quy md gia dinh ngay cang nhd, phu nii lam viec ban ngoai nhieu hon, ngay cang co nhidu ngudi gia khdng sdng ciing con chau trong gia dinh md rdng nhieu thd he. Mau thuan, xung dot giiia cha me va con cai d lua tudi vi thanh nidn va thanh nidn tang lan lam cho khoang each giiia cac the he ngay cang gian ra, v.v. (Le Ngpc Van va cdng su, 2016).
Binh Duong la mgt tinh cd tdc do cdng nghiep hda nhanh nhat trong ca nude. Trong 5 nam (tu 2012-2017) so doanh nghiep da tang Idn gap 4 lan, sd lugng cdng nhan Iao dgng tir 422.000 ngudi (nam 2015) da tang Idn 1,2 trieu ngudi (nam 2019). Toan tinh hien cd 27 khu cdng nghiep, trong dd cd 25 khu cdng nghiep da di vao hoat dgng vdi gan 8.000 du an nude ngoai, 8.500 doanh nghiep (Lian doan Lao dgng tinh Binh Duong, 2019).
Tinh trang thidu hut nha d cho cdng nhan, nha tre, mau giao cho con cdng nhan hay van de cham sdc sue khde sinh san cho nii cdng nhan dang trd thanh van dd xa hdi ndng trong ddi song cua cdng nhan d cac khu cdng nghiep, khu chd xuat ciia tinh Binh Duong hien nay. Vdi luc lugng cdng nhan Iao ddng tap trung rat ddng trdn dia ban tinh, trong do cd tdi tran 70% cdng nhan di cu tir tinh khac dan cac khu cdng nghiep Binh Duong. Trong sd cdng nhan Iao dgng nhap cu, cd den 95% cdng nhan ngoai tinh phai di thud nha trg tu nhan
Dang Thj Hoa v^ cic tdc gia 31 vdi dien tich chat hep, nha tam, thilu thfin vk diiu kien ve smh, dien nuac sinh hoat. Tinh trang thiSu nha tre, nha mlu giao, thiju co so sinli hoat van hoa cho cong nhan cung diln ra o rat nhiSu Idiu cong nghiep ciia tinh Binh Duong (Biii Phuong Chi, 2016; Hoa Hiiu Van, 2017).
Chinh phii da co nhiju chinh sach h6 tro khu cong nghiep, khu chS xuit nham giai quyet tinh trang nha o cho cong nhan trong cac khu cong nghiep, khu chk xuat nhu Quyet dinh s6 66/QD-TTg ngay 24/4/2009 ban hanh mot s6 ca che chinh sach phat trien nha a cho cong nhan; Chi thi s6 09/CT-TTg ngay 22/5/2015 da giai quyet duac phan nao tinh trang thilu hut truong, lap mSm non o cac khu cong nghiep, khu che xuat; Quyk dinh s6 1780/QD-TTg ngay 12/10/2011 phe duyet De an xay dung dai song van hoa cong nhan a cac khu cong nghiep phan nao da nang cao doi song van hoa tinh than ciia cong nhan a cac khu cong nghiep va khu che xuat. Mac du vay, nhieu van de ve hon nhan va gia dinh ciia cong nhan van dang tiep tuc dat ra voi nhirng xu huong bien doi mai va nhung van de mai, dac biet la nhtrng van de xa hpi nhir quan ly ve hon nhan, gia dinh; quan ly va dam bao cac chinh sach an sinh xa hpi doi vai gia dinh cong nhan dang doi hoi can co chinh sach ho tro kip thai (Ban Quan ly cac khu cong nghiep tinh Binh Duong, 2015).
Sir dung k6t quii khao sat cua Bk tai cap Bp "Lira chgn hon nhan va mo hinh sdng ciia cong nhan khu cong nghiep" do Vien Nghien ciru Gia dinh va Gidi thitc hien nam 2019 tai tinh Binh Duong, bai viSt xem xet vk ddi sdng gia dinh cua cdng nhan d khu cdng nghiep tinh Binh Duong, tim hieu quan niem ciia ngudi cdng nhan vd viec k6t hon, phan tich tinh trang hon nhan va mot sd md hinh sdng ciia cong nhan d khu cdng nghiep hien nay. Mau khao sat duoc lua chpn tai khu cdng nghiep Sdng Thin, thi xa DT An, tinh Binh Duong vdi 312 phiSu hdi cdng nhan, 10 cudc phdng vSn sau va 01 cudc tpa dam vdi can bd cdng doan cua cac doanh nghiep trong khu cdng nghiep tren dia ban tinh Binh Duong.
2. VM net v6 doi song cua cong nhan it khu cong nghiSp tinh Binh Duofng
Do tdc do cdng nghiep hoa rSt nhanh nen thu hiit sd luong idn cdng nhan din sinh sdng va lam viec tren dia ban tinh Binh Duong va thuc te nay da dat ra cac vin di lien quan ddn cdng tac quan ly xa hdi, dac biet la viec dn dinh ddi sdng va an sinh xa hpi ddi vdi gia dinh cdng nhan. Neu nhu trudc nam 2002, khi cac khu cdng nghiep tren dja ban tinh chua nhidu thi toan tinh Binh Duong mdi chi cd tren 200.000 cdng nhan, ddn nam 2007 da tang len nhanh chdng
32 Nghien ciJu Gia dinh va Gim. Quyen 30, s6 2, tr. 29-42
d-en 600.000 ngudi, cdng nhan ngoai tmh ehidm trdn 70% (Lidn doan Lao dgng tinh Bmh Duong, 2010). Tir nam 2008 ddn 2018, luc lugng cdng nhan ft-en dia ban tinh tang Idn rit nhanh, gip ddi so vdi nam 2007. Vin dd nha d va nhieu vin da xa hgi ddi vdi ddi song cua cdng nhan da va dang dat ra cho tinh Bmh Duong vdi nhidu vin dd biic xiic trong cdng tac quan ly va dn dinh ddi song cua cdng nhan, dac biet la vide dn dinh ddi sdng va an sinh xa hdi ddi vdi cong nhan va gia dinh cdng nhan (Uy ban nhan dan tinh Bmh Duong, 2019).
Nhin chung, tidn luong va thu nhap cita cdng nhan hien nay la kha thap so vdi nhu ciu chi tidu trong cudc sdng hang ngay. Mac dii da cd nhiing thay ddi dang ke vd thu nhap va tidn luong ciia cdng nhan nhung vdi miic luong co ban va cac trg cip hd trg tang them ciia cdng nhan, binh quan thu nhap cua cdng nhan trdn dia ban tinh Binh Duong hien nay la 5,2 trieu ddng/ngudi/thang (Uy ban nhan dan tinh Binh Duong, 2019). Dd cd dugc miic thu nhap nay, cdng nhan phai lam them gid, dac biet la nhdm lam vide d cac doanh nghiep co vdn diu tu nude ngoai, thdi gian lam tang ca, lam thdm gid len den 10-11 gid/ngay. Vide di lam ca, tang gid lam vide de cd thdm thu nhap cung gay ra nhiing ap luc tinh thin ddi vdi cdng nhan, nhat la ddi vdi nhdm cdng nhan tre chua lap gia dinh. Ngoai thdi gian lam viec d cdng ty, cdng nhan chi du thdi gian dd ngii va sinh boat ca nhan. Do vay, co hdi kdt ban, vui choi giai tri trong didu kidn khu nha trg d gin cac khu cdng nghiep la rat it di.
Theo kdt qua nghidn ciiu cua Dd tai cap Nha nude "Xay dung giai cap cdng nhan Viet Nam giai doan 2011 -2020" cua Tdng Lidn doan Lao ddng Viet Nam nam 2010 thi cd tdi 90% sd cdng nhan trong mau khao sat ciia dd tai phai thud nha trp va theo kdt qua nghidn cuu ciia Tdng Lidn doan Lao dgng Viet Nam nam 2016 ve "Nhiing van dd biic xuc, cap bach cua cdng nhan Iao ddng trong cac khu cdng nghiep, khu chd xuSt - thuc trang va giai phap" thi vin cd 75% cdng nhan frong mau nghidn ciiu phai thua nha trg. Kdt qua tir mSu nghidn ciiu nay cho thay cd 37,5% cdng nhan hien phai thud nha trg.
Nhu vay, vdi muc thu nhap kha khiem tdn ndu trdn thi ngudi cdng nhan phai chi han 1/4 thu nhap trung binh cho tidn thud nha trp neu d rieng. Hien nay miic tien thud phdng trp cua cdng nhan trung binh la 1,5 trieu ddng/phdng/thang chua bao gdm cac chi phi ve dien, nude sinh boat va cac phi dich vu khac. Do vay, dd giam chi phi thua nha, nhidu cdng nhSn da chap nhan d chung vdi nhiing ngudi ciing qud, cung cdng ty. Didu dang ndi la, trong didu kidn khd khan dd eiing vdi ddi sdng tinh than thieu thdn, mdi trudng lam vide kha cang thing vd gid giac, vide lam quen va kdt ban cua nam, nu; cdng nhan ciing kha ban cha. Tinh trang sdng chung khac gidi, sdng chung nhu cap vg
D | n g Thi Hoa vk cac tie gia 3 3
chdng ciing da dien ra d nhieu khu nha trg, dac biet la d tren dia ban cac phudng, xS gin khu cdng nghiep (UBND tinh Binh Duong, 2019).
31 Mo hinh song cua cong nh§n & khu cong nghifp tinh Binh Dirong 3.1. Quan niem ciia cong nhan vevifc ket hon
Theo quan niem cua da so ngudi cdng nhan hien nay thi kdt hdn chinh la kdt qua cua tinh ydu va dd xay dimg to am gia dinh. Ban canh dd, cung cd mot bp phan cdng nhan cho rang vide kdt hdn la de sinh con cai, la sir cdng hudng cudc sdng dd giam bdt nhiing khd khan trong ddi sdng sinh boat hang ngay va kdt hdn theo ydu ciu cua cha me (Biau do 1). Trong didu kidn vide lam va thu nhap khd khan, nhu cau mong mudn dugc dn dinh noi d, dn dinh cugc sdng la muc tidu hudng ddn ciia tit ca cdng nhan. Tuy vay, cd rit nhidu hoan canh khac nhau din tdi cugc hdn nhan ma ban than ngudi cdng nhan phai chap nhan dd vugt qua dugc nhung khd khan vd ddi sdng ea vat chat va tinh than.
Bieu do 1. Quan niem ciia cong nhan ve muc tieu ket Hon (%)
Ket qua cua tinh y€u
Xay dung to 3m
Sinh con Gop gao Theo yeu c^u ThoJ man th6i com chung cua cha m? tinh dye
Ngudn: Kdt qua khao sat cua Dd tai "Lua chpn hdn nhan va md hinh sdng ciia cdng nhan khu cdng nghidp Binh Duong" 2019.
3.2. Th^c trang mo hinh sdng cua cong nhan khu cong nghiep Mo hinh sdng cua cong nhan d khu cong nghiep la nhiing hinh thiic chung sdng ciia cdng nhan trong bdi canh d cac khu cdng nghiep. Trong nghien cuu nay, cac hinh thiic chung sdng cua cdng nhan dugc xem xet bao gdm cac md hinh gia dinh hat nhan bao gdm vg chdng va cac con; md bmh gia dinh md rdng cd nhidu thanh vidn ngoai bd me va cac con; md hinh hai vg chong sdng xa nhau; md hinh chung sdng nhu vg chdng cua cac cap ddi nhu sdng tam,
34 Nghien cvru Gia dinh vd Gio'i. Quyen 30, so 2, tr. 29-42
sdng thu... Nhiing md hinh sdng dd ddu phan anh kha d i y dii tinh trang hdn nhan va gia dinh ciia cdng nhan d khu cong nghiep hien nay.
Tinh trang hon nhan cua cong nhan
Qua khao sat thuc trang hdn nhan cua cdng nhan d mgt cdng ty cd von d i u tu nude ngoai tai khu cdng nghiep Sdng Thin, thi xS DT An, tinh Binh Duong cho thiy, h i u hdt cdng nhan dang lam vide tai doanh nghiep da kdt hdn, bao gdm ca trudng hgp da dang ky va chua dang ky kdt hdn (92,3%), chi 2,8%
da ly hdn, ly than; 3,8% chung sdng theo hinh thirc sdng thii, sdng ghep.
Bang 1. Tinh trang hon nhan cua cdng nhan (%) Tinh trang hon nhan
Da dang icy va lam le cirdi Khong dang ky, khong to chijrc nghi 16, damcudi
Ly hon, ly than Song tam, song ghep Don than Tong cong
Tyle 80,0 12,3 2,8 3,8 1,4 100
N 250
39 6 12 5 312 Ngudn: Kdt qua khao sat cua De tai "Lira chpn hon nhSn va md hinh sdng
cua cong nhan Idiu cdng nghi?p Binh Duong" 2019.
Trong sd cac cap vg chdng cd dang ky ket hdn cd khac biet vd hinh thiic chung sdng giira hai nhdm cdng nhan Iao dgng true tidp (cdng nhan lam vide tai cac phan xudng san xuit) va gian tidp (cong nhan lam cac cdng vide hanh chinh), nhdm cdng nhan Iao ddng true tidp cd ty Id dang ky kdt hdn t h i p h a n so vdi nhdm Iao ddng gian tidp (77,0% so vdi 87,6%). 6 nhdm cdng nhan Iao ddng true tidp, ty le cap vp chdng dang chung sdng khdng dang ky, khdng td chiic dam eudi la 19,9% va ly hdn la 3,8%i thi d nhdm cdng nhan Iao dgng gian tiep ty le cap khdng dang ky, khong td chiic dam cudi thip hon chi ed 7 , 1 % va khdng cd trudng hgp ly hdn.
Theo cac nha quan ly doanh nghiep khu cdng nghiep tinh Binh Duong, van dd hdn nhan va gia dinh cua nhdm cdng nhan Iao dgng true tiep thudng phiic tap hon so vdi nhdm cdng nhan Iao dgng gian tidp.
"O nhdm Iao ddng gidn tiep cd hai va chdng ciing cd viec lam vd thu nhdp dn dinh, trong gia dinh it xay ra mau thuan nen it cd trudng hop ly hdn ddng thdi nhdm cong nhan nay cUng cd dieu kien han de lam cdc thu tuc
DSng Till Hoa v^ cac tic giS 35 ddng ky ket hdn vd td chirc dam cudi. Trong khi dd, d nhdm cdng nhan iao ddng true tiep thu nhdp thap, viec lam bap binh, gid lam viec thudng xuyen phdi tdng ca, nhung cdng thdng, dp luc trong cugc sdng nhiiu han ddn tdi tinh trang ly hdn. ly thdn hay mdu thudn gia dinh cUng nhiiu hon" (Thao luan nhdm can bO quan ly doanh nghiep Yazaki, Binh Duong).
Cdc mo hinh song cua cong nhan
Sd lidu Bidu dd 2 cho thay cac md hinh gia dinh thuc td ciia cdng nhan hien nay phd bidn la gia dinh cd du vg chdng va con cai, trong dd bao gdm ca cap vg chdng da dang ky ket hdn hoac chua dang ky kdt hdn. Ngoai ra, gia dinh cd nhidu the he, cd nhidu nhan khau (gia dinh md rdng) ciing kha nhidu, mgt phan la nhung cdng nhan sd tai dang song chung vdi bd me, mgt bp phan khac la nhdm di cu, bao gdm ca dai gia dinh (bd me, anh chi em, vg va chdng, con) cua cdng nhan ddn thud phdng trp va d chung dd tiat kiem chi phi.
Bi^u do 2. C^c hinh thirc chung song cua gia dinh cdng nhSn (%) 62,5
3,1
Song chung voi bo me va ngiidi than
Hai vg chong song xa nhau
Song gjiep Clip dd)
Ngudn: KSt qua khao sat ciia Dd tai "Lua chgn hdn nhSn va md hinh sdng cua cdng nhan khu cdng nghiep Binh Ducmg" 2019.
Vd nai d sau kdt hdn, cdc gia dinh cua cdng nhan d khu cdng nghiep da cd nhiing chuydn bidn tich cue dang kd. Ndu theo kdt qua khao sat nam 2015 vin cd 11% cdng nhan phai di d trp hoac d nhd nha ngudi than, ngudi quen (Biii Phuong Chi, 2016). Con theo kdt qua khao sat cua nghidn cim m i u nay, nhdm cong nhan phai thua nha d cac khu nha trp ngay sau ngay cudi la 37,2%;
cd ddn 28,5% cdng nhan da mua dugc nha ridng trudc va ngay sau khi cudi;
29,5% sd cdng nhan d chung vdi bd me. Chi cd 4,8% sd cdng nhan phai sdiig xa vg/ chdng ngay sau khi cudi. R i t khd cd thd danh gia dugc su chuyen bidn
36 Nghien cuu Gia dinh va Gioi. Quyen 30, so 2, tr. 29-42
trong ddi sdng gia dinh ciia cdng nhan qua chi sd nha d, my nhidn, so sanh voi kdt qua nghidn ciiu cua Tdng Lien doan Lao ddng nam 2010 va 2016 nhu da trinh bay d p h i n trdn vdi kdt qua khao sat cua nhdm nghien ciiu thi chinh sach nha d cho cdng nhan d khu cong nghiep va khu che xuat da mang lai hidu qua ro net.
Cac frudng hgp song chung khdng dang ky kdt hdn hoac khdng to chuc cac nghi Id cudi dang trd nen phd bidn d cac khu cdng nghidp cua tinh Binh Ehiang. Khd cd thd thdng ke dugc d i y dii ty le cac c^p vg chdng khdng dang ky kat hdn hien sdng chung d cac khu cdng nghidp ciia tinh Binh Duong. Tuy nhidn, qua danh gia ciia can bd cdng doan d khu cdng nghidp, cac trudng hgp sdng chung khdng dang ky kdt hdn va khdng td chiic dam cudi trong cdng nhan cung kha nhidu.
"Ndi chung vi thdy hoan cdnh cua cdng nhan thu nhdp thirc te cua ngudi ta qud thdp di ngudi ta td chirc duoc 1 cdi licudi thi cung Id cdi gdnh ndng ve kinh ti. Khi ngudi ta mudn lap gia dinh thi ngudi ta cUng dan do suy nghi idm, cd khi ngudi ta khdng muon lap gia dinh vi cdi mat bang thu nhdp thuc ti cua ngudi Iao ddng khd thdp, vi vay ho chdp nhdn sdng chung md khdng cd ddng ky ket hdn, khdng td chirc ddm cudi de cd the thodi mdi hon" (Can bd cdng doan, Khu cdng nghiep Sdng Than).
Cd mot sd ly do cho vide khdng dang ky kat hdn cua cdng nhan d khu cdng nghiep. Mgt fi-ong sd dd la ly do phai lam tang ca thudng xuyen, cdng nhan rat hidm khi cd thdi gian nghi dai ngay dd vd qua lam cac thu tuc can thiet. Ngoai ra mgt sd cdng nhan cho rang hp khdng cd du dieu kidn dd dugc cap giay chiing nhan kat hdn do da cd vg/ chdng dang ly than d qud (21,2%);
chua du tuoi dang ky ket hdn... mgt sd y kidn khac thi cho rang hg khdng dugc hudng dan thii tuc mgt each day du (7,1%); thu tuc phiic tap hoac mgt sd khac cho rang dang ky kdt hdn la khdng c i n thidt.
Md hinh sdng tam, song ghep va sdng thir: Sd lieu Bidu dd 2 cho t h i y co mot sd gia dinh sdng theo hinh thiic tam, ghep cap ddi theo md hinh gdp gao thdi com chung. Ciing cd nhieu trudng hgp cdng nhan sdng ghep vdi ban hoac anh chi em hp hang do vg/ chdng d cimg que (tinh khac).
Trong nghidn ciiu nay, sdng tam, sdng ghep dugc hidu la Idi sdng dang cd xu hudng phd bidn hon ddi vdi mgt bp phan cdng nhan dac biet la nhdm cdng nhan tre. Trong dieu kidn cudc sdng cd rat nhidu khd khan, ca vd vat chit va tinh thin thi nhu ciu sdng tam, sdng ghep dugc nhidu cdng nhan lira chpn vdi muc tieu giam bdt chi phi thud nha, chi phi sinh hoat va cung de dd dang cham sdc nhau khi dm dau, hoan nan.
D^ng Thi Hoa vk cac tac gia 37 Cti the, s6ng tam 14 hinh thuc cac cap doi tam thai sdng chung vai nhau dk se chia nhiJng chi phi vi kinh ti trong dai sdng mot each tinh nguydn va dua vao miic d8 phu hop cua tinh each, so thich va thai do trong m6i quan he giira cac cap ddi. Sdng tam thu6ng co thai gian ngjn trong b5i canh chua sip xkp duac noi or, dieu kiSn sinh hoat ciia cac cap doi mac dii hp chua phai la nhtrng cap tinh nhan da xac dinh s6ng chung tijn tdi hon nhan.
Song ghep la hinh thiic s6ng chung gifta mgt hoac nhidu cap ddi, hoac cua mot nhdm ngudi cd chung nhiing dac didm nhit dinh nhu ciing lam trong mot cdng ty, khu cdng nghiep, ciing que hoac ciing mot nhdm ban b^. Sdng ghep cung la hinh thiic khic phuc hoan canh khd khan vd kinh td, nuong tua vao nhau dd giam bdt cac chi phi thue nha va cac chi phi trong ddi sdng sinh hoat. Sdng ghep cung cd thd la mpt hinh thirc dupe cac cap ddi da xuit phat tir tinh yeu ho5c su quan tam dac biet, lua chpn sdng chung vdi nhau khi hp chua xac dinh chinh thuc tien tdi hdn nhan, chu ydu la kidu gdp gao thdi com chung trong giai doan khd khan vd kinh ti. Sdng ghep trong mdi trudng khu nha trp cua cdng nhan cung cd the xay ra trong trudng hgp cd tir hai hoac nhieu ngudi trd len, cd ciing sd thich, quen biet (ciing que, cimg lam d cdng ty) va c^nh ngd nhu nhau nhung khdng xuat phdt tir tinh yeu, mudn cpng cu de giam bdt khd khan.
Sdng thii la hinh thirc chung sdng cda nhihig cap ddi tinh nhan sdng chung nhu vp chdng nhimg chua tidn tdi hdn nhan, chua mudn dang ky ket hdn hay td chirc cac nghi le dam cudi. Sdng thu la mot trong nhung Idi sdng phd bien va ua thich cua mpt bp phan thanh nien hien nay d cac khu dd thi va khu cdng nghi?p. Sdng thir la do nhu ciu tinh ydu trong bdi canh gia dinh, vira de thda man tinh due, vua la thdi gian thu thach tinh yeu ciia cac cap ddi. Ddi nam nii thudng sdng thu trudc hdn nhan, ndu thiy phii hpp va du dieu kien thi di tdi hdn nhan chinh thiic dupe gia dinh, cpng ddng va phap luat thira nhan (Le Ngpc Van, 2013).
Trpng bdi canh cac nha may, doanh nghiep dupe xay d^ng kha nhanh va day dac d cac khu cdng nghiep tinh Binh Duong, lan sdng di cu cda cdng nhan hi nhidu tinh thanh trong ca nude ddn vd khiSn cho nhu ciu vd nha d kha cap bach. Phan tich cic thdng tin dinh tinh cho thiy nhu ciu sdng tam, sdiig ghep va sdng thu trong cac khu nha trp cung xuit hien ngay cang phd bien hon.
Theo khao sat cua Tdng Lien doan Lao ddng nam 2016, cdng nhan da timg sdng thit chidm 6,2% nhtrng y kidn vd muc dd phd bidn cua sdng thii trong cac khu nha trp thi Idn ddn 49,1%. Cd nhidu cdng nhan khdng dam nhan la da timg sdng thii trudc hdn nhan vi vin coi day la vin dd nhay cam, khd ndi va xau hd (Biii Phuong Chi, 2016).
38 Nghien cCKi Gia dinh va Givi. Quyen 30, so 2, tr. 29-42
"Cdng nhdn mdy nam nay vi nhiiu, ho d miin Toy len day tim nhd tro nhieu Idm. Cd ngudi a Idu roi, keo them ban vi d cho dd tiin thue phdng. Nhimg ddng chu y Id cd mgt sd cap, ban ddu ciing chdng vi yeu duong gi ca, cung que, cu sdng chung vdi nhau cho dd chi phi, ddn dan thanh d chung nhu mot cap va chdng" (Chu nha trg, Binh Duong).
"Cdng nhdn ciing tai khd khan qud, ban biu di Idm ca khdng cd thdi gian tim hieu bgn ddi. Hg quen nhau so so rdi ddn nhau ve d ciing vdi nhau.
Cung tai vi vdy md md hinh song tam, song thu khd nhiiu d cdc khu nhd tro trong thi tran Di An nay. Cdc cap ddi nay chi d duac mot thdi gian, cd mdu thudn igi bd nhau nhu cam bita" (Can bd cdng doan, khu cdng nghiep Sdng Than).
"Cdng nhdn din vdi nhau, sdng chung vai nhau nhu va chdng, bd qua cdc tieu chudn tim hiiu, yeu duong, gia dinh hai ben cd ddng y hay khdng cung khdng quan trgng. Hg can cd nhau bdi nhirng nhu cau ddi sdng hdng ngay.
Do vdy. nhiing cap ddi nay cung di ddng bi that bai. gia dinh de bi do vo hon so vdi nhitng gia dinh truyin thing thdng thudng" (Nii cdng nhan, 37 tudi, qud Tidn Giang).
"d td ddn pho nay cd 22 khu nhd trg, mdi khu nhd tro cd den hdng tram phdng cho thue. Cdng nhdn d nhieu lam. Khu tro ndo cUng cd tdi 9 tdi mudi mdy cdp va chdng cdng nhdn khdng hdn thu, ho cir thich la ve d vdi nhau.
Cd ngudi sinh con rdi bd nhau, cd ngudi chi d duoc mot hai thdng Id bd"
(Ngudi dan, Binh Duong).
Cau chuyen sdng thir da trd ndn quen thudc vdi cdng nhan, tir nhiing cd gai d viing qud ngheo, hg tim ddn khu cdng nghiep dd kidm sdng, xa nha, xa ngudi than trong hoan canh cugc sdng cd qua nhidu khd khan. Theo quan didm cua cong nhan, thdi gian song tam, sdng thii la mot thir thach quan trgng ddi vdi hg. Tuy nhidn, hau qua cua vide sdng tam, sdng thii la trd thanh ganh nang ddi vdi nii cdng nhan, nhidu trudng hgp trd thanh me don than tir nhiing cap ddi sdng tam, sdng thir.
Khao sat thuc td tai Binh Duong cho thay, sd thang sdng thii trung binh ciia cac cap ddi trong mau khao sat la 4 thang, cd cap ddi sdng thir ddn 24 thang. Trong sd 13 trudng hgp dang sdng thir, ly do lua chgn sdng thu la do chua chuan bi du tidn td chirc cudi hoac vd ca hai que dd lam thu tuc kdt hdn (4 trudng hgp); chua dam kdt hdn vi chua hieu ro vd ban tinh va cd mong mudn tim hidu tham trudc khi quyat dmh chinh thiic kat hdn (5 trudng hgp). Ngoai ra, con vi ca ly do da cd thai ndn phai vd sdng chung vdi nhau (2 trudng hgp), tham chi la do khdng mudn kdt hdn (2 trudng hgp).
Dang Thj Hoa v^ cac tic gii 39 Theo kat qua phdng van sau va thao luan nhdm, cac trudng hgp sdng tam, sdng thii thudng d i n tdi hau qua khidn nii cdng nhan mang thai. Tinh trang gdp gao thdi com chung nhung ddn khi mang thai thi thudng d i n tdi bd nhau, khdng it nii cdng nhan toe roi vao bi kich phai di nao hiit thai, bd con hoac chap nhan lam me don than. Nhung tinh cam thoang qua hoac hoan canh Id dd khien cho nii cdng nhan trd thanh nhung nan nhan chiu rit nhidu thiat thdi va hau qua nang nd bdi nhirng cudc tinh thoang qua dd.
"O nghia trang dd cd nhieu md tre vd tdi nhu thi Idm. Nhiiu khi nhiing dira tre v6 tdi do. thai 6, 7 thdng, biet la con trai roi md vdn di bd con. Di bd rdc, nhitng ngudi di lugm ve chai nhin thdy. ho lai keu rdi mang di chdn. Cdng nhdn nir d khu nay thi nhieu, chdng biit Id cua ai. Khi cd bau cii gidu rdi uong thudc cho bdu ra. Cd ngudi de rdi bd con d ngoai dudng. Co dng di the due thdy dira tre con dd vira mdi sinh, dng keu nhd chua den, hg bi dua be ve tam rdi nudf (Chu nha tip, Binh Duong).
Ddi sdng hdn nhan, gia dinh cua cdng nhan d khu cdng nghiep dang cd xu hudng phiic tap h a n khi van dd quan he tinh due an toan va cham sdc siic khde sinh san chua dugc quan tam diing mire. Cd 49% cdng nhan cho ring xu hudng quan he tinh due trudc hdn nhan tang lan trong nhiing nam gan day, 38,5% cho rang tinh trang nao pha thai trudc hdn nhan tang va 20,2% cho rang tinh trang sdng dan than, dac biet la nii cdng nhan ngay cang nhieu. Ly do chinh la cdng nhan khdng cd nhidu lira chgn ban ddi, ban tinh va ciing khdng ddi hdi qua nhidu vd trach nhiem cua ban tiidi khi dd vd tinh cam (Bui Phuong Chi, 2016).
Md hinh gia dinh don than: Hinh thiic gia dinh don than d cac khu cdng nghiep dugc cho la dang cd xu hudng ngay cang phd bien (Lidn doan Lao ddng tinh Binh Duong, 2018). Mpt sd cac cap ddi sdng thu, sdng tam nay smh quan he tinh cam d i n tdi hau qua cd thai, sinh con rdi do va, ganh chiu hau qua nay chu ydu la nii cdng nhan. Theo sd li?u ciia Lien doan Iao ddng tinh Binh Duong, hien nay cd 2.584 nii cdng nhan don than dang nudi con nhd trong cac khu cdng nghiep, khu chd xuit cua tinh. Sd phu nii don than tap trung nhidu d cac huyen DT An (774 ngudi); Thuan An (297 ngudi); Tan Uydn (562 ngudi), Thii D i u Mgt (194 ngudi) va Bdn Cat (225 ngudi) (Lidn doan Lao dgng tinh Binh Duong, 2018). Chua cd sd lieu didu tra vd gia dinh nam dan than, nhung tren thuc td khao sat tai cac khu trg thi sd lugng gia dinh nam cdng nhan don than dang nudi con nhd la khdng nhieu.
"Gdn day thi theo nhu em tim hiiu dugc vd theo chia se ciia phu nit thi chinh cdc chi nir ciing phat sinh ngodi ludng cung cd niia, tire la tinh trgng
40 Nghien ciJu Gia dinh va Gioi. Quyen 30, s6 2, tr. 29-42
phdt sinh ben ngodi do Id phan Idn d khu cdng nghiep Sdng Thdn nay, dac biet la cdc ban sinh nam 1995-97 hdu nhu cir hdi tai Id em nudi con mgt minh, rat la nhiiu vd ndi dg em nudi con mot minh cir nhu vdy, rdi Id chong^
em hien nay dang sdng ciing ngudi khdc dang di nhd trg sdng vdi nguai fdidc rdi, con la mgt minh em nudi thdi em khd khan idm. Nhiing trudng hgp^
na cdng nhdn d tudi rdt tre dang nudi con nhd don thdn cd rat Id nhieu (Tga dam nhdm can bd, Binh Duong).
Ciing theo kdt qua tpa dam nhdm can bd tmh Binh Duong, nhdm hidi ciia ba m? dan than la cdng nhan d cac khu cdng nghidp tinh Binh Duong phd bidn tir 25 den 36 tudi. Da sd ba me don than la ngudi tir cac dia phuong khac den lam cdng nhan tai Binh Duong. Xu hudng lam me don than cua nu cdng nhan d Binh Duong ngay cang tang, mpt phin do quan niem cua cdng nhan d tudi thanh nidn khdng coi frgng vide kdt hdn va lap gia dinh, mgt phin khac la do hoan canh dua diy, khidn nu cdng nhan phai ganh chiu hau qua nudi con mot minh.
"Em chua cd gia dinh. nhung em cUng cd y dinh se khdng Idy chdng vd em ciing se sinh 1 dira con. Bdi vi theo em thdy xu hudng quanh nai em d cd nhiiu cap gia dinh ngudi chong ngudi ta khdng duac tdt, vdi lai em cUng thdy Id minh dang dugc tu do nhu vdy, Idy chdng md gap ngudi chdng khdng tdt thi em nghi id tai sao bay gid minh cd the lo dugc cho con minh thi ddu can phu thudc vdo ngudi chdng lam gi" (Tga dam, Khu cdng nghiep Sdng Thin, Binh Duong).
4. Ket lu§n
Cling vdi sir phat trien nhanh chdng cua cac khu cdng nghiep va khu chd xuat, sd lugng cdng nhan d mgt sd dia phuong ciing tang len nhanh chdng, keo theo rit nhidu v i n de xa hpi dang dat ra ddi vdi gia dinh cdng nhan. Da sd cdng nhan la nhiing ngudi di cu tir cac tinh ndng thdn den cac khu cdng nghiep lam viec trong didu kidn thieu thdn ve nha d, didu kidn sinh hoat, ddi sdng tinh than edn nhidu khd khan. Cac md hinh sdng cua cdng nhan d cac khu cdng nghi?p cua tinh Binh Duong kha da dang. Bdn canh nhiing md hinh gia dinh truydn thdng, vdi cap bd me va cac con, gia dinh md rdng cd nhidu the he va nhidu mdi quan he cung chung sdng thi da xuSt hien thdm kha nhidu loai hinh gia dinh mdi mang tinh hien dai eiia thdi ky cdng nghidp hda. Nhiing Idi sdng mdi nhu sdng tam, sdng thii, sdng ghep hay don than dang dat ra nhieu van dd xa hdi cho cac khu nha trg d gan cac khu cdng nghiep va khu chd xuat. Bdn canh nhiing khd khan vd ddi sdng vat chat, tinh cam gia dinh, tinh than cua cdng nhan se khdng thd dn dinh va thoai mai trong bdi canh phai sdng tam bp, ddi phd ddi khi con cd ca hoan canh budng bd chap nhan theo sd phsin cua mgt bd
Bing Tbi Hoa vk cac tic gid 41 phan cdng nhan bi that bai trong tinh yeu, hdn nhan va gia dinh. Tit ca nhirng vin dd dd da trd thanh nhitng ap luc vd ddi sdng tinh thin ciia cdng nhan, din tdi xu hudng mpt bd phan cdng nhan khdng con nidm tm vi mot gia dmh bdn viing, y nghia gia dinh la chd dua va la ban dap cho su phat tridn cua hp. Gia dinh, ddi khi thuc su da trd thanh rao can cho su phat tridn, nhit la ddi vdi nil cdng nhan dan than dang phai nudi con nhd mpt minh.
Tim hieu vd cac md hinh sdng cua cdng nhan d khu cdng nghiep tai tinh Binh Duong budc diu cho thiy, cd kha nhidu vin dd cin quan tam vd hdn nhan va gia dinh cua cdng nhan tai cac khu cdng nghiep va khu chd xuit hien nay.
Nhiing md hinh chung sdng mang tinh hien dai trong bdi canh cdng nghiep hda, hien dai hda da dat ra nhieu vdn de mdi trong mdi quan he gia dinh va cac chiic nang nudi dudng, tinh cam ciia gia dinh ddi vdi su phat tridn cua mdi ca nhan, thanh vien cua gia dmh.
Mac dii da cd nhidu chinh sach quan tam cham sdc ddi sdng cho cdng nhan, trong dd cd nil cdng nhan, nhung vdi xu huong gia dinh don than ngay cang gia tang d cac khu cdng nghiep hien nay thi van de giao due truyen thdng ve tinh due an toan, cham sdc siic khde ba me, tre em trong dpi ngii cdng nhan la kha cap bach. NhGng hau qua nang ne ma nii cdng nhan dang phai ganh chiu vdi tinh trang lam me don than ngay cang tang. Nan nao pha thai, bd con gia tang la hau qua cua cac cudc sdng thu, sdng tam cua cdng nhan dang trd thanh rao can dang ke ddi vdi su an toan va phat trien ciia nii cdng nhan, ddng thdi ciing la ganh nang ddi vdi xa hpi khi phai giai quyet nhiing hau qua ciia su tan v5 hdn nhan, gia dinh.
Tki lieu trich dan
Ban Quan ly cac khu cdng nghiep tinh Binh Duong. 2015. Bdo cdo tinh hinh phdt triin kinh te - xa hoi cua cdc khu cong nghiep Binh Diccmg.
Bp Kd hoach va Diu tu, Trung tam Thdng tin va Du bao kinh te - xa hdi Qudc gia 2016. Cdc khu cong nghiep a Viet Nam: Hmmg tai sir phdt trien bin viing. Ha Ndi.
Biii Phuong Chi. 2016. Cdc gidi phap ndng cao chdt lirmg d&i sdng hon nhdn. gia dinh da cong nhdn tai cdc khu cong nghiep him nay. De tai nghien cim cap Tdng Lien doan Iao ddng. Ha Ndi.
Chi thi sd 09/CT-TTg ciia Thu Wdng Chinh phu ngay 22 thang 5 nam 2015 vk viec diy manh thuc hien cac giai phap giai quyet vin di trudng, lop mam non d cac khu cdng nghiep, khu chd xuit. http://vanban.chinhphu.vn/portal/
page/portal/chmhphu/hethongvanban?class_id=2&mode=detail&document_id
=199945.
42 Nghien CLPU Gia dinh va GioH. Quyen 30, so 2, tr. 29-42
Hoa Hiiu Van, Pham Qudc Nhat. 2017. Gido due gia dinh ddi vdi tre em d khu cdng nghiep hien nay. Bao cao khoa hgc dd tai cip Bd, Bd Van hda Thd Thao va Du lich.
Le Nggc Van, Mai Van Hai, Dang Thi Hoa, Bui Thi Huong Trim. 2016. He gid trj gia dinh Viet Nam nhin tir each tiip can xa hdi hgc. Nxb. Khoa hpc Xa hdi, Ha Ndi.
Le Ngpc Van. 2013. Gia dinh vd biin ddi Gia dinh d Viet Nam. Nxb. Khoa hgc Xa hgi. Ha Ndi.
Lien doan Lao ddng tinh Binh Duong. 2010. Bdo cdo di tdi "Xay dimg vd phdt trien ddi ngu cdng nhdn tinh Binh Duong: Thiic trgng vd gidiphdp.
Lidn doan Lao dgng tinh Binh Duong. 2011. Xay dung vdphdt triin ddi ngii cdng nhdn tinh Binh Duang - Thuc trgng vd gidi phdp. Dd tai cap tinh.
Lien doan Iao dgng tinh Binh Duong. 2018. Bdo cdo kit qud tinh hinh cdng tdc.
Lien doan Lao ddng tinh Binh Duong. 2019. Bdo cdo tinh hinh cdng doan d cdc khu cdng nghiep.
Quydt dinh sd 1780/QD-TTG cua Thu mdng Chinh phu ngay 12 thang 10 nam 2011 Phe duyet Be an xay dung ddi sdng van hda cdng nhan d cac khu cdng nghidp ddn nam 2015, dinh hudng den nam 2020. http://vanban.chinhphu.vn/
portal/page/portai/chinhphu/hethongvanban?class id=2&mode=detail&docum ent_id-151849.
Tdng Lien doan Lao dpng Viet Nam. 2016. Nhiing vdn de buc xiic, cdp bach cua cdng nhdn Iao dgng trong cdc khu cdng nghiep, khu che xuat - thuc trgng vd gidiphdp. Dd tai khoa hgc cip Bd. Ma so: XH/TLD.2015.03.
Uy ban nhan dan rinh Binh Duong. 2019. Bdo cdo tinh hinh kinh ti - vdn hda - xa hdi nam 2018.
