NGHIEN CClU - TRAO DOI
e u t o t i e n q u y e t d o i v c f i t a PGS.TS. NGO DOAN VjNH Khi ban ve viec lam thd" nao de nen kinh ti qud'c gia co td'c dd tdng trUdng nhanh, ben viTng, chung ta thUdng ndi tdi nSng cao hidu qua quan ly cua Nha nUdc dd'i vdi tSng trudng kinh te', tai cS'u true ndn kinh td'... Cach dat vS'n dd nhU vSy chifa di tdi cai gd'c quyd't dinh t§ng trUdng kinh td'. VSy vS'n dd mS'u chd't dd ndn kinh td'cd td'c dd tang trUdng nhanh va ben vi7ng la d dSu? Bai vid't se phSn tich va tra Idi cho cSu hdi Idn nay.
ill trong hiln^ illu d6i v6i tiing CO THE TANG TRLfONG NHANH MA VAN BEN VCfNG?
Theo chung tdi, nen kinh td vin cd did dat tdc dp tang tmdng nhanh va cd sn ben vffng can thiet. Theo tff
duy triet hpc, mdi hidn ti/png va sff vat cd hai mat dd'i lap nhung thd'ng nha't, dd la Iffpng nao thi chat dd, lufpng ddi mdi din de'n chat ddi. Dieu dd cd nghia la ne'u nen kinh te phdt nien khdng cd cha't lUpng thi khdng the cd td'c dp tang tnrdng nhanh. Chi khi nen kinh td' phat tridn nhanh qua ngifdng cho phep (phat trien ndng hodc qua ndng) thi dan dd'n chd't Iffpng giam sut, didm chi khdng cd chat lirpng. Khi dd, nen kinh td bi dd vd vd lam vao suy thoai. cdc boat ddng kinh td hi ngffng trd, nhieu doanh nghidp bj pha san. Do vay, van de quan trpng la phai xdc djnh dffdc ngffdng ciia sff phat trien kinh te', tffe la ngddng cua tdng nffdng kinh td'cho mdi giai doan phat trien. Quan .sat mdt so nen kinh te gan nddc ta cd thd dia'y rd dieu ndy. Nen kinh te Han Qud'c da dat mffc tang trffdng khodng 8-9%/ndm trong khoang hdn 10 ndm. Nen kinh
te Trung Qud'c cd td'c dp tang trffdng vao loai nhanh nha't die gidi, tdc dp tdng kinh td'cung dat mffc ndn 10%/nam Uong hdn chuc ndm hen.
Ndn nhin nhdn the nao ve van de nhanh vd chat lddng ttong phdt ttidn kinh td? Khdng nen ddt van de cdc doan dieo kidu hy siidi cdi ndy de idy cai kia, nic Id hy sinh nhanh de Id'y chat iffdng hodc hy sinh chat lddng de cd tang ttddng nhanh.
Thffc te' va kinh nghidm ciia mdt sd nen kinh te, khdng can hy sinh cdi "nhanh"
hodc hy sinh cdi "chd't lffdng", md can can nhac cdi ngddng cua phdt tridn nhanh tdi dan de dam bdo sd phdt ttien kinh td van cd chat lddng (tUc Id van cd hidu qua va sd ben vifng can diiet). Cdi ngddng dd chinh la tdc dp tdng trddng kirdi te dat mffc ndo vd gdn Uen vdi nd Id ddu tff tdi dau Id vffa? Gan ddy nhieu qudc gia it ndi hdn
28 Kinhie va Di^bio
_ _ r
n g t r u ' d n g k i n h t e V i e t N a m den hieu qud, thay vdo dd hp lay hidu
sudt phdt trien Idm diiTdc do hay tieu chi de ddnh gid sir phdt nien vd tdng tnrdng kinh te. Hidu suat siir dung cdc yen tddau vdo (vdn dau nr, nguyen nhien vdt Udu, lao dpng, tdi nguydn...) vd hipu suat quan Ui phdt trien (qudn tri qudc gia vd doanh nghidp) dupc xem nhU dau hidu quan npng ve djnh lUdng ddi vdi chat lUdng phdt nidn. Td chdc, qudn If, dieu hdnh phdt nien cd f nghia quan Upng ddi vdi tdng trudng vd chdt lUdng phdt trien kinh te. Mpt nen kinh te khdng dUdc td chdc, qudn ly vd dieu hdnh khoa hpc thi khdng the tdng nudng nhanh vd ben vffng.
Cdng vide ndy Id trdch nhidm cda Nhd nudc. VI thd, Nhd nUdc giff vai trd quan npng hdng ddu ddi vdi tdng trffdng kinh te vd chdt Iffdng phdt nien.
cdc RI CUA TANG TRLfdNG KINH TE NHANH VA BEN VCfNG
Y chi vd quyet tam chinh Ui la yen td quyd't djnh hdng dau ddi vdi tdng mrdng
kinh td cua moi qud'c gia. Nd did hidn d vai nd cda Nhd nUdc ddi vdi phat tridn vd tdng nxrdng kinh td, md nudc hd't la d sU can thipp cda Nhd nUdc dd'i vdi cac boat dpng kinh td', sau dd Id thdng qua quy djnh cd che kinh td cd Idi cho phat trien vd tdng trUdng kinh te. Do vay, cd the hieu y chi vd quye't tam chinh trj mud'n ndi tdi d ddy Id va'n de thudc ve Nhd nudc. Nhd nUdc can nhdc Iffa chpn cdc ly diuyet tdng mrdng kinh te de phdt nien nen kinh td'qud'c gia mdt cdch khoa hpc. Y chi chu quan phdi dffdc khach quan hda; tffe Id cdc quye't dinh ve phdt trien kinh te cua Nhd nddc phai cd cdn cff khoa hpc. Thffc te da chi ra rang, y chi va quyd't lam chinh tri Id gd'c re cua tdng trffdng kinh td'. Dieu ndy die hidn d may didm quan d-png chu ye'u sau: MQI la, y chi va quye't tam chinh tri quyd't djnh dffdng ldi phdt trien \ a thffc hidn dffdng Id'i phdt trien, nd da lam diay ddi phdt tridn kinh te d nhieu qudc gia. d Trung Qud'c, tff ndm 1978, khi nffdc ndy thffc thi dffdng Id'i cdi cdch md cffa, ndn kinh te da cd bUdc phat men ly and Forccavi Review
ngoan muc, trong mdt thdi ky ddi hdn chuc nam nen kinh td' dat tdc dp tang mrdng ttdn 10%/
nam. 6 Vidt Nam, tff ndm 1986 didc thi dUdng ldi ddi mdi nen kinh te' dat nUdc da cd sU phat mdn tUdng ddi thanh cdng vd dupe cd the gidi cdng nhdn. Trong hdn 20 ndm ddi mdi nen kinh te tang trudng tmng binh khoang 6-7%/ndm.
Dd'i vdi Bdc Trieu Tien vd Nam Trieu Tidn (Han Qud'c) thi cdng rd vai trd cda nhd
nudc md gdn lien vdi nd ' Id the che kinh te dd'i vdi
phdt men kinh te' va tdng trUdng kinh te. Trong nhieu nam nen kinh te Han Qud'c dat td'c dp tdng trUdng khd nhanh de mdt thdi gian ngdn da ddng trong nhdm cac qud'c gia OECD. Tuy nhidn, d mdt sd ndi, y chi chinh trj vd quye't tam chinh tri bj cdc nhdm ldi ich chi phdi;
cd khi nd "bdo hai" cho ngddi dan va doanh nghidp vd gay ttd ngai cho phdt trien kinh te'qudc gia.
Hai la, Nhd nddc quyd't dinh ve dUdng Id'i phat mdn, ttong dd phdt mdn ngdnh nghe vd dau tU phat mdn kinh td'cd y nghia quan ttpng hang dau. Khdng chi vay, Nhd nUdc la ngUdi tdng chi huy, quan ly vd dieu hanh diUc hidn thdnh cdng dUdng Idi phdt mdn dd. Do dd, nd'u dudng Id'i de ra chung chung thi khdng thd ludt phdp hda vd khdng thd cd hanh ddng thffc hidn dUdng ldi a'y mdt cdch thid't thffc vd hidu qua. Doanh nghidp vd ngUdi dan tU chju trdch nhidm ve phdt men cdi gi, phat trien bao rdiieu vd bang cdch ndo theo luat phdp cho phep, nhUng khdng the tff quyet djnh linh vUc nao dUdc Uu tidn va khdng dddc du tidn phat tridn (nha't Id trong ddi han). Nha nddc cd ttdch nhidm dd bdo bd'i canh the'gidi va trong nddc de Ida chpn nhffng ngdnh nghe, Unh vffc md qud'c gia cd Idi thd', thj mrdng thd' gidi cd nhu cau de khu\cn khich doanh nghiep nUdc nha tham gia vdo caijjiudi gid ttj todn cau. Nha nUdc dau tUvao khau nao. linh vUc gi cdn thdnh phan kinh tetunhan (nha't la cic nha dau tu ttUc dd'p nUdc ngodi) tham gia lam gi la \a'n de Nhd nUdc cd trdch nhidm cdng bao rdng rai, cdng khai minh bach vdi ngUdi dan.
NGHIEN CCra - TRAO DO!
'a la. Nha nifdc cd trach nhiem duTa ra chien liTcfc
•hat trien doanh nghiep ca trong trung va ddi han.
Ddi vdi moi nen kinh te, doanh nghiep la mot trong ba chii the quan trong (Nha nu'dc, doanh nghidp va ca nhan cdng dan), vi the ddi ngu doaidi ngiudp qud'c gia phai manh, cd sii'c canh tranh qudc td^ ngang nguTa vdi cac tap doan kinh te' ciia cac qud'c gia Ichac. Mdi qud'c gia phai xay di/ng difdc nhii'ng doanh nghiep ngang tam toan cau (cd sdc anh hi/dng va cd kha nang thu hut cac ngudn life tren pham vi toan can), cd ddi ngii
!p vilfa vd nhd nang ddng, sdng tao, lam
"rong nhu'ng nam phtic hdng kinh td, Han Qud'c vay tien nddc ngoai de xay difng cac tap doan kinh td Idn manh. Cdn Trung Qud'c thi khdc, de hinh thanh idiiJug tap dodn kinh te' Idn manh lam ndng cd't phat trien kinh td va canh ttanh qudc td, ho da tim moi cdch thu hut cdc tap dodn kinh td xuyen qud'c gia de hpc tap nit kinh nghidm xay di/ng ddi ngii Tap dodn kinh td manh cda ngddi Tmng Qud'c (tiieo bao cdo cda cd quan hffu ttdch, hidn nay da cd 500 tap dodn kinh td xuydn qud'c gia vdo loai Idn manh hdng dau the gidi tid'n vdo Tmng Qud'c). Chinh phd Tmng Qud'c bd tien ra mua nhffng tap doan kinh te' cua nddc ngodi ma hp can, bid'n tap dodn kinh te cua nddc ngodi thdnh tdp dodn kinh td cua Tmng Qudc...
Dd'i vdi Viet Nam ne'u Chinh phd khdng cd bidn phdp du mffc dd hinh thanh mdt sd tap doan kinh td mang tinh toan clu cua ngddi Viet Nam va khdng nhanh chdng thu hdt cdc tdp doan kinh td' xuydn qud'c gia dd'n vdo Vidt Nam dd cd cd hdi hpc hdi, se khdng the cd ddi ngu doanh nghidp manh tham gia ttong cdc cudc chdi Idn cda the' gidi. Ldc dd, khd ed the ttdnh dddc sd thua thidt vd tut hdu xa hdn cd ve kinh te lan cdng nghd.
VA SU CAN THIEP CUA NHA NU6C
Nha ntfdc sff dung die che kinh td vd cd chd quan ly la hai cdng cu quan ttpng de the hidn vai ttd ndn quyd't dd'i vdi stf tang tmdng cua nen kinh te.
The chd' kinh te khdng chi tao dieu kidn thuan ldi cho doanh nghidp ra ddi, md cdn phdi tao dieu kidn de cdc doanh nghidp boat ddng theo phdp ludt vd kinh doanh cd lai. Nha ntfdc can thidp vdo cac boat ddng kinh td vdi phtfdng chdm khdng budng long qudn ly, nhdng cung khdng can thidp qud sau gdy khd khdn cho phdt ttidn cda cdc doanh nghidp.
Vide phan cap qudn ly khdng chi de Nhd nddc cd the "quan chat" cac boat dpng kinh te', md cdn phdi de doanh nghidp phat trien cd lai va hidu qud (cho doanh nghidp vd cho cd nen kinh td). Vi nhtf Nhd ntfdc de ra mdt sd chinh sdch tfu tidn cho nhffng doanh nghidp thuOc ITnh vtfc mui nhpn, tao ra sdn phim chu Itfc vd dng dung cdng nghd cao; Chinh sdch phdt trien nhffng linh vtfc mui nhpn vd nhffng lanh thd diu tau dd ldi kdo vd thdc day sff phdt trien chung cua cd nen kinh td'; Chinh sdch thud': coi ttpng phtfdng cham nudi dtfdng ngudn thu bang cdch khuyd'n khich doanh nghidp ra ddi va lam an cd lai; Cac chinh sdch tai chinh khuye'n khich hodc ban chd ddi vdi nhffng doanh nghidp sdn xuat hdng xud't khau, nhdp khdu cdng nghd cao, M/ JUIIL: ihC- LIK- kinli id' vii ci( chequan ly ile the hi
30 Kinb te' v a Dtf bdo
tidu thu hdng h6a npi dja sdn xuat, ddi mdi sdn pham vd cdng nghe p-ong sdn xuat icinh doanh...; Chinh sdch xay dnng quy dat, ddo tao lao dpng, cung dng ngoai td... de hd trd cdc doanh nghidp phdt tridn cd hidu qud cao...
Vai trd cua Nhd nddc ddi vdi tang trddng Icinh td, thdng qua vide quy djnh cdc cd che phdt nien de tdng mrdng kinh te (xem Sd dd):
Thd chd kinh te chinh Id dddng ldi phdt mdn kinh te cua Nhd nddc, bao gdm nhffng ludt Id, quy tdc nen vai trd hdng ddu cua nd Id dinh hffdng, hddng din hdnh vi vd tao khung khd phdp \f cho vide td chffc boat dpng, tdc ddng Idn den sd Ida chpn vd vide quyet djnh sdn xuat cdi gi, ddu tff nhff die ndo vdo ITnh vdc gl, d dau... cua cdc chu die kinh te.
Ddng thdi, nd cdn cd tdc dung hffdng din trong mdi quan hd qua lai cua con ngffdi de khi Idm bat cff vipc gl, moi ngddi se bidt dffpc cdch diffc diffc hipn nhffng vipc dd nhff die ndo. The chd kinh te' tao ra nen tdng kinh te - xa hdi cua mdt qud'c gia, nhff: che dd s5 hffu, cdc thdnh phan kinh td vd cdc hinh thffc td chffc sdn xua't kinh doanh cua nen kinh te. Bdn canh dd, thd che kinh te ddng vai nd Id chd die qudn 1^ kinh td vd cdc cdng cu qudn ly ndn kinh te dij mrdng.
Nhd nffdc vdi tff cdch Id chu did chinh, nong qud mnh td chdc vd qudn 1^ vT md, ddng vai trd chd the qudn ly kinh td'trong ndn kinh td dij trffdng. He did'ng phdp luat, cdc cdng cu kd'hoach hda, tai chinh, tien td trong nen kinh te' thj trffdng ludn cd vai ttd hd't sffc quan ttpng dd'i vdi vide tao ra khung khd phdp ly, tac ddng dd'n dieu tid't, djnh hffdng nen kinh te. Ngodi ra, die chd" kinh td'cdn gdp phan ddng bp hda hd did'ng dij ttffdng, tffng bddc hodn diidn vd phdt mdn hd thd'ng dij mrdng cua nen kinh td'. Ve cd chd' qudn ly kmh td', dd Id hd didng cdc bidn phdp, hlnh diffc, cdch diffc td chffc, dieu kidn duy trt cdc md'i quan hd kinh td' phdt trien phd hdp vdi nhffng quy lusit kinh td' khdch quan theo muc tidu da xdc djnh ttong nhffng dieu kidn kinh td - xa hdi cua tffng giai doan phdt ttidn cua xa hdi. Ndi cdch khdc, cd che qudn 1;^ kinh te Id todn bp he thd'ng phdp quy cua Nhd nffdc quy djnh ve qudn ly vd dieu hdnh nen kinh td'. Nd tdc ddng sdu sdc dd'n tdng ttffdng kinb te cung nhff dd'n hidu qua cua ndn kinh te qud'c dan.
Thffc td' cho thd'y, hipu qua kinh te' - xa Hconomy and Forccasi Re\ icw
Sd E>6: CAC CCJ CHE PHAT TRIEti DE TANG TRCrdNG KINH TE
Tang truong
bdi Id mdt ttong nhffng tieu chuan quan ttpng de danh gid dnh cha't ddng ddn cua cd che qudn ly kinh te; tffe Id phdn dnh sd ddng ddn cua vai ttd Nhd nddc dd'i vdi tang mrdng kinh te.
Vai ttd cda Nhd nddc dd'i vdi tdng trffdng kinh te' thd hidn rd nhd't qua cdc hinh thai cd che kinh td cd ban do Nhd nddc quy djnh: ed che' phan bd (dd'i vdi ngudn lUc), cd chd'phdi hdp (dd'i vdi doanh nghidp vdi tdcdch la cdc chu thd tham gia phat ttien) vd cd che phan phdi (dd'i vdi san pham dau ra cung nhudd'i vdi chinh phu, doanh nghidp va ngUdi dan). Cd chd' quan ly kirih te ddng thi se khuyen khich phdt mdn vd ngUdc lai cd che quan ly kinh te khdng td't (sai) dii kim ham phdt mdn eua nen kinh td'.
Hidn nay, nhffng hddng chdng ta dang tap trung, UU tien Id: xay dffng ke't ca'u ha tang, tai ca'u ttdc cd cd'u kinh td', tdi ca'u trdc dau tU, tai cd ca'u doanh nghidp nhd nUdc, phai ddo tao nhdn lUc chat lupng cao. cai each gido due ddo tao... thUc ra dd mdi chi la each dat \an de theo kieu nguydn tac, dao ly chung chung. ma chUa chi rd ai la ngUdi cd ttdch nhidm trUdc he't va cd ttdch nhidm cud'i cdng ddi vdi tang trudng kinh te nhanh \ a ben vffng cua nen kinh te nffdc nha. Vi va^^^i vid't mud'n nha'n manh tam quan trpng ddc bidt C^uNhd nffdc dd'i vdi tdng trUdng kinh te, cung nhd sdcdp bach cua vide cai cdch Nhd nddc mang tinh bddc ngoGt. ma ttong dd ye'u td ddn quye't cho sd thdnh cdng Id y ch i \ a quye't tam chinh ttj cua Nhd nddc dd'i vdi tang inMng
kinh te nddc nbd.Q 31
