TAP CHl KHOA HQC XA HQI so 9 (253) 2019
PHAN TiCH VA DE XUAT M 6 HINH CHAN NUOI
THEO H U D N G BEN V & N G TAI K H U KINH T ^ CCFA KHAU Q U 6 C T ^ CAU TREO
PHAN T U A N A N H "
Bi anh htrang trwc tiep tir viec ddng cira khu vwe phi thue quan ciia cira khau Cau Treo va chinh sach dong cira rirng cua Lao, kinh te ciia xa San Kim 1 (Hufyng San - Ha Tinh) da ehuyin tir thwang mai va khai thac rirng la chinh sang phat triSn chan nuoi. Bai viet dwa tren ket qua khao sat cua de tai 'Phat triin bSn virng a Lao va d Viet Nam trong boi canh hdi nhap quoc ti" va phwang phap phan tich SWOT di phan tich thwc trang va danh gia mdt sd md hinh chan nudi hien t^i cua xa San Kim 1, tir dd ehi ra mot s6 han chi cua cae md hinh nay. Tren ea sd ly thuyit phat triin chan nudi bin vii'ng va md hinh lien kit chudi gia tri trong chan nudi, bai viit da di xuit dinh hwdng xay dwng md hinh hgp tac xa chan nudi cho xa San Kim 1, dong thdi thao iu$n mot si vin de dat ra trong qua trinh hinh thanh va phat triin md hinh nay ddi vdi dja phwang trong bdi canh hien nay.
Tir khoa: md hinh chan nuoi, phat triln chan nudi b i n virng, hgp tae xa chan nudi Nhan bai ngay: 10/7/2019; dwa i/ao bien tap: 15/7/2019; phan bien: 21/7/2019;
duyet dang: 4/9/2019
1 . D A T V A N 0 £ Xa Son Kim 1. huyen Hygng Son, Khu kinh t l cira khau qudc t l Cau tinh Ha TTnh la mpt trong 4 dia phygng Treo nam tren quoc Id 8A qua bien nam trong khu kinh t l cCra khau q u i c gidi Viet - Lao, k i t noi vdi true hanh t l Cau Treo, cd dien tich 22.305,91 ha, lang Ddng - Tay, mg ra biln, ddng vai vdi 1.429 hp gom 5.057 ngydi, dyge trd quan trpng trong hgp tae T i i u viing phan b l hai ben tryc dydng chinh - song Me Kong m g rong. Ngoai quoc qudc Id BA. Tif nam 2016 trg v l tryde, 16 8 A , khu kinh t l cCra khau qudc t l kinh t l xa Sdn Kim 1 chu y l u dya vao C i u Treo cdn k i t n i l vdi dydng H i cac hoat ddng dich vu, thyong mai Chi Minh, dydng s i t B i c - Nam, rat qua cCra khau C l u Treo va khai thac thuan Igi cho giao thyong va phat ^an pham ttf rirng. Tuy nhien, tif trien thygng m?i, dich vu, du Ijch va t^ang 9/2016, khi Luat thui xuat nhap cdng nghiep che bien, lap rap... trong ^ ^ j ^ g j 107/2016/QH13 cd hieu lyc, khong gian kinh t l tieu vung. I^f,^, Idnh t l cira khau q u i c t l Cau
Treo khdng cdn dyge xem la khu phi ' Vien Khoa hpc xa hpi viing Nam Bp. t h u i quan, doanh nghiep khdng dyge
PHAN TUAN A N H - PHAN TlCHVAoeXUATMOHlNHCHAN NUOI..
iiyo-ng cac chinh sach thue doi vcci hang hoa, dich vu nhu truac, cung vai do la s y khac biet v^ gia ca hang hoa giCra Viet Nam va nuoc ban Lao khong con nija da lam suy giam ro ret cac hoat dpng giao thucng. Dong thai, tai thai diem do, hoat dpng nhap khau go ve Viet Nam cung khong con nOa khi chinh phu Lao thuc hien chinh sach cam rung (Viet Huo-ng, 2019).
Hai yeu t6 tren da tac dpng rat manh me d i n hoat dgng kinh t6 cua nguai dan xa Sen Kim 1: thu nhgp ve thuang mgi djch vy va khai thac rung giam manh khien nguai dan phai chuyen doi sinh ke, due nhieu han vao nong nghiep. Trong do, chan nuoi dup'c coi la huang sinh k& quan trgng dua tren cac Ip'i the ve nguon tai nguyen dat rung doi tai cho.
Tuy nhien, cac mo hinh san xuat chan nuoi hien nay lai dang gap phai nhieu han ch§ v^ nguon von, nang luc san xuat va d i u ra... d i n den thu nhap cua nguai dan b i p benh, tu do anh huang den s u phat trien ben vung cua dja phuang. Ket qua khao sat nam 2018 cua chung toi cho thay, ty 1$
hg CO ngudn thu t u chan nuoi gia sue, gia cam la 83% va trdng trot la 75%, the hien sinh k§ cua p h i n lan cac hp gia dinh la chan nuoi k§t hgp vai trong trpt. Tuy nhien, ty trpng dong gop cua hoat dgng chan nuoi trong tong thu nhap cua hp gia dinh chi chiem 27,7%.
Di§u nay cho t h i y su phat trien cua nganh chan nuoi con han chd, chua tuang xung vai ky vgng tra thanh ngudn thu nhap thay thd cho hoat
ddng djch vu, thuang mai dua vao cua khau va khai thac rung.
Vi vay, can phai co s u danh gia lai thuc trang cung nhu v i n de cua cac md hinh chan nudi hien nay, lam nen tang cho viec tim kiem md hinh phat trien chan nudi phu hap de khdi phuc kinh te dia phuang va hudng den phat trien ben vung trong tuang lai.
Bai viet dua tren ket qua khao sat djnh lup'ng 100 hp d 9/11 thdn cua xa b^ng phuang phap chgn m§u ng^u nhien he thong va phong van dinh tinh mpt so hg chan nuoi va can bd dja phuang. Du so luang m l u khdng Idn nhung ca cau m l u v i n phan anh kha day du cac loai hinh sinh k l chfnh d xa San Kim 1, bao gom ndng nghiep, thuang mai, djch vu va lao dpng d nude ngoai.
2. c a s a LY THUYET
2.1. Ly thuyet phat trien chan nuoi ben vu'ng
Cho den nay chua cd mdt djnh nghTa cy the nao cho phat trien chan nudi ben vung, nhung la mdt bd phan, mgt ITnh vuc dac thu trong nganh ndng nghiep, khai niem phat trien ndng nghiep ben vung cung bao ham cho chan nudi. Theo Nguyen Phudc Tai (2014), nen ndng nghiep ben vung cd the dugc nhin t u nhieu khia cgnh khac nhau: "Tren khia canh kinh te ky thugt: tang truo-ng ndng nghiep ben vung nhdn manh den vide duy tri tang nang s u i t lao ddng trong dai han.
Tren khia canh sinh thai: mot he thdng ndng nghiep lam suy yeu, d nhiem, pha va can bang sinh thai cua he
TAP CHi KHOA HOC XA HQI so 9 <253) 2019 thong t y nhien mdt each khong can
thiet thi he thong ndng nghiep do khdng ben vung. Tren khia canh eon nguai: mdt he thong ndng nghiep khdng eai thien dugc trinh do giao dye, sue khde va dinh duo-ng eua ngud-i dan ndng thdn thi he thong do khdng duae ggi la ben vung" (tr. 1-2). Hay theo quan niem eua FAO (1992),
"Phat trien ben vung la viec quan ly va bao tdn ea so' tai nguyen thien nhien, dinh hud-ng thay doi cong nghe va the chd theo hud'ng mot phuang thuc sao eho dat den s y thoa man mdt each lien tyc nhi>ng nhu cau cua con nguai, cua nhO'ng the he hdm nay va mai sau.
S y phat then nhu vay trong ITnh vuc ndng nghiep (ndng nghiep, lam nghipp va thuy san) chinh la sy bao tdn dat, nuo'c, cae nguon gen va thuc vat, khdng bj suy thoai mdi truo'ng, ky thuat thich hgp, sinh Igi kinh te va dugc c h i p nhan ve mat xa hdi" ( d i n theo Vu Trpng Binh, 2013: 38).
Tij" khai niem tren, tac gia cho r i n g phat then chan nudi ben vi>ng la md hinh phat then ma trong do tang truo'ng chan nudi on djnh, lau dai tren ca SO' dam bao can bang giua tang truo'ng vo'i cac v i n de t y nhien va ngheo ddi 6- ndng thdn. Hoat dpng kinh td cua cac hd, cac ca sd' chan nudi t u vide lap kd hoach, thuc hien va quan ly cac qua trinh san xudt, kinh doanh deu huang den bao ve va phat huy Igi ich cua con ngud'i va xa hpi tren ea so' duy tri va phat huy nguon luc, toi thieu hoa ehi phi de san xudt hieu qua cac san pham chan nudi va han chd tac hai doi vd'i mdi truo'ng.
- Khia canh kinh te: giam chi phi dau vao, nang cao thu nhap cho ngud'i chan nuoi tren ca sa thoa man tot nhat nhu eau xa hgi ve thye pham.
- Khia canh mdi truo'ng: tac ddng hgp ly eua con ngud'i doi vd'i cac yeu td t u nhien ( d i t dai, nguon nuo'c, nang lugng, he dgng thye vat) nham giam thieu tae hai, bao vd he sinh thai t u nhien va da dang sinh hgc.
- Khia canh xa hdi: xay dyng va phat then cac phuang thue dap ung ngay cang cao cac nhu cau ve viec lam, sue khde, giao dye, van hda, tinh than eua con nguai.
2.2. IVIo hinh lien Icet chuoi gia trj trong chan nuoi
Chudi gia trj la qua trinh cac doanh nghiep tiep nhan cac nguyen lieu ban dau de dua vao san xuat va tieu thy san pham vd'i cac gia trj tang them qua mdi edng doan sa che, c h i bien, phan phdi va ban san pham cudi cung to'i ngud'i tieu dung (Do Van Hoan, 2017). Doi vai cae vung san xuat, phat then ndng nghiep ben vung chinh la phat then mpt chuoi gia trj ndng san ben vung t u san xuat den thuang mai.
Chudi gia trj phai dugc quan trj theo nguyen t i e quan ly c h i t lugng, ve sinh an toan thye pham va thuang hieu tren nen tang cua quy trinh san x u i t bdn vu'ng (Vu Trpng Binh, 2013). Trpng lien ket chuoi gia trj trong chan nudi, bai vidt de cap den 2 md hinh lien kdt la lien ket dgc va lien ket ngang.
2.2.1. Mo hinh lien ket dgc Lien kdt dgc la lien ket giCHa cac tae nhan trong cac khau khac nhau cua
PHAN T U A N ANH - P H A N T I C H V A D ^ X U A T M O HINH CHAN NUOI..
chudi n h l m giam chi phi chuoi, nang cao gia trj gia tang san pham, kiem soat chat lugng san p h i m , tang cuo-ng tinh chat che ve mat luat phap va tiep can thdng tin, tao niem tin phat trien chuoi. Trong md hinh lien ket nay, doanh nghiep se la nha day t u , to chuc san xuat, ung dung tien bd khoa hpc ky thuat va dam bao dau ra. Con ngud'i chan nudi se nhan khoan theo djnh mue chi phi, cd the dugc hd trg mdt phan chi phi xay dyng ca ban ban dau, chi phi lao ddng va san x u i t trdn dat dai cCia hp. Tieu bieu cho kieu md hinh lien ket dpc la cac phuang thuc lien ket theo chuoi gia tn trong chan nudi Ign thjt, gia cam, bd va bd sOa. Cd 3 md hinh lien ket dpc, do la:
a) Chan nuoi gia cdng: Trong md hinh lien ket nay, cac doanh nghiep cung ung con giong, thuc an, hd trg ky thuat, thuoc thu y va bao tieu toan bd san pham; nguai chan nudi xay dung chuong trgi, he thong x u ly c h i t thai theo yeu c l u ky thuat cua doanh nghiep, to chuc san xuat va nhan tidn edng theo hgp dong ky ket.
b) Lien ket giija cac doanh nghiep vd'i nhau de san x u i t va eung ung mgt san pham ra thj truo'ng, trong do mdi doanh nghiep tuy theo nang luc, SO" truo'ng cua minh se dam nhiem cac phan khuc phu hgp. Hinh thuc lien kdt nay thud'ng dugc thuc hien 6' cac doanh nghiep vua va nho, lien ket vd'i nhau n h l m khac phye nhOng han che
cua doanh nghiep ve von, thi trudng, nang lyc quan trj.
c) Lien ket giOa cac doanh nghigp giet mo, che bien, kinh doanh thye pham vd'i eac doanh nghiep, cae hgp tac xa va hg chan nudi. Day la hinh thue lien kdt san x u i t chan nudi va eung ung thuc pham eho thj truo'ng phu hgp vdi dac thii cua chan nudi Viet Nam la san xuat nhd Id, so hp chan nudi nhieu.
2.2.2. M6 hinh lien kit ngang Lien ket ngang la lien ket giCra cae tae nhan trong eung mpt khau de giam ehl phi, tang gia ban san pham, tang so lugng hang ban... Ngudi san xuit va dan vj kinh doanh (hgp tac xa, to hgp t a c . ) lien ket lai nham ho trg nhau ve mat san xuat va tieu thy san p h i m . Trong md hinh lien ket ngang, cac dan vj kinh doanh se dam nhan cung d p cac djch vu san x u i t va dau vao cho cac hp xa vidn nhu: vat tu, phan bdn, thuc an chan nudi...; dong thai tim kiem dau ra, ket noi vdi cac doanh nghiep giet mo, che bien, xuat khau de tieu thu san p h i m cho xa vien vd'i mue gia c6 Igi nhit.
Hinh 1. Mo hinh lien ket dQC • chan nuoi
lien ket ngang trong
I . I £ N K £ T NGANG
TAP CHl KHOA HOC XA HQI so 9 (253) 2019 3. P H u a N G P H A P N G H I E N C O ' U
Ben canh viec su dung phuang phap thong ke md ta t u 100 hg gia dinh dugc khao sat, tac gia eung su" dyng phuang phap phan tich djnh tinh t u eac cupc phdng v i n sau hd chan nudi va can bd dja phuang vd'i cac npi dung sau:
Hg chan nudi theo ea 2 md hinh truydn thdng va md hinh chan nudi tap trung cd lien ket vd'i doanh nghiep:
tinh hinh san x u i t kinh doanh (von, lao ddng, dau vao, dau ra, ky thuat...), khd khan va thuan Igi trong phat trien, djnh hudng tuang lai.
- Can bd dja phuang: dong gdp cua chan nudi doi vd'i su phat trien cua dja phuang, thye trang phat trien eua 2 md hinh chan nudi, danh gia uu the va han che cua moi md hinh.
Bai vidt cdn s u dyng phuang phap phan tich SWOT, cho phep nhan dien dugc nhung v i n de kinh te, xa hpi, mdi truo'ng anh hudng den eac md hinh trong phat then chan nudi ben vOng.
4. MOT S 6 MO HiNH CHAN NUOI TREN D!A BAN XA S a N KIM 1 Hien nay 6" xa San Kim 1 cd 2 md hinh chan nudi chinh la chan nudi truyen thdng va chan nudi gia cdng.
Chan nudi truydn thong gom cae hd nudi huau l i y nhung va nudi heo l i y thjt. Chan nudi gia cdng thi chi cd nudi heo thjt cho eac edng ty. Ngoai 2 md hinh chan nudi tren, cac hd cung cd chan nudi them gia d m va trau bd nhung ehu ydu !a de dap ung nhu d u
tieu dung cCia hd hoac SLPC keo cho san xuat.
Bang 1. Tinh hinh chan nudi d xa San Kim 1 den thang 9/2018
Logi gia sue, gia cam Heo
Huffu Trau bo Gia cam
So luang (con) 34.000
610 1.237 35.865 Nguon: Uy ban Nhan dan xa Son Kim 1, 2018.
4.1. Mo hinh san xuat va tieu thu theo kieu truyen thong
Trong mo hinh san xuat va tieu thy theo kieu truyen thong, cac hg phai ty dau ty, chan nuoi va t y tim l<i§m nguon tieu thu san pham, chu y l u la thong qua thyong lai. Hien tai, da so cac hp cnan nuoi h y o u lay nhung va heo thit tren dia ban xa Son Kim 1 dSu dang thye hien theo mo hinh nay.
Ctian nuoi iiwo'u lay nhung Theo bao cao cua chinh quyen dja phyong, nam 2018 ca xa Son Kim 1 CO 160 hp chan nuoi voi tong dan la 610 con, quy mo trung binh dyoi 5 con/hp, dang cho thu nhap on dinh.
Khong nhy cac xa chung quanh la noi tap trung nuoi h y o u vol so lypng Ion, d xa Son Kim 1 cac ho chan nuoi nho le, I<h6ng tap trung, ben canh nuoi hyou thi con nuoi them heo hoac trau bo.
Trong mo hinh nay, hp nuoi hyou tan dung dat dai cua minh de xay dyng chuang trai va sir dung lao dgng trong gia dinh, do chan nuoi nho va hyou la
PHAN TUAN ANH - PHAN TlCH V A D E XUAT MO HINH CHAN NUOI..
dpng vat hoang da nen edng cham sdc khdng nhieu. Vi gid-i han dien tich, nen cac hp nuoi huau l i y nhung d' San Kim 1 deu thuc hien hinh thipc nuoi nhot hoan toan. Hang ngay, ngud'i chan nudi se cung cap thi>c an, nud'c uong va ve sinh chuong trai.
Thuc an cho huau ehu yeu la cac loai la, trai cay c6 san trong vud'n, trong rung, r i t de kiem nen chi phi nudi huau la kha thap so vd'i eac con vat khae. Hau het eac chuong trgi nudi huau deu khdng cd ham biogas, ma phan huau se dugc ngud'i dan tgn dyng de lam phan bdn eho cay coi trong vudn. Den thd'i diem thu hogch nhung, ngud'i chan nudi se lien Igc vd'i thuang lai den thu mua, va thud'ng thi hp chi ban eho mpi quen, it ed s y thay doi.
Theo danh gia cua ngud'i chan nudi, md hinh nudi huau l i y nhung hieu qua han nudi trau bd, mang Igi thu
nhap kha cao. Gia mua 1 con huau cai la khoang 10 trieu, huau con la khoang 5 trieu va huau dye ed ngdi sung to la khoang 45-50 trieu. Moi con huau dye chi cho thu hoach 1-2 dgt trong nam va thu nhap mang lai khoang 10-12 trieu dong moi dgt.
Trong suot mgt do'i, binh quan moi huau dye cho khoang 15-20 cap nhung. "Nuoi hwau co lai nhuan han nuoi trau nuoi bo. Trau bo thi an nhieu, nhwng con hwau tai an it ma cho lai nhuan cao han. Nuoi trau bo, lan, ga thi dau tw nhieu cha nuoi hwau chi cdn trong 2 sao co la du cho no an.
Nuoi hwau cho an rat dan gian, khong cin cho them thwc an phu. Mac du gia ca nhung hwau co len xudng nhwng tinh ra la khong lo vi chi phi thwc an va cham soc khong nhiSu" (PVS hg nudi huau l i y nhung d" thdn Kim Cuang 1, xa San Kim 1).
Mac du mang lai thu nhap on djnh, md Hinh 2. Mo hinh chan nuoi huau lay nhung d xa San Kim 1
Ngudn: Ket qua khao s^t cua de tai "Phat then ben vung d Lao va d Viet Nam trong boi canh hgi nhap quoc te".
TAP CHl KHOA HQC XA HQl so 9 (253) 2019 hinh nudi huau lay nhung d" xa San
Kim 1 khdng dugc md- rong cung nhu tang quy md vi (1) von dau t u cho con giong kha eao, (2) dat it, khdng du de tang dien tich chuong trai, va (3) du gia nhung huau on djnh nhung thj truo'ng tieu thu lai hep. Thuc te cho t h i y vao nam 2015, khi chan nudi huau 6 at 6' xa San Kim 1, gia nhung huau giam sau, khien nhieu hd phai ban ca huau ea nhung vd'i gia re de thu hoi von. Sau dd, so lugng hg nudi huau d' San Kim 1 da giam dang ke.
Chan nuoi heo thjt
Chan nudi heo d' San Kim 1 tap trung chu yeu a Khe 5 va cac hd cd vud'n rong, cd dieu kien nudi tw 20 30 con/nam. Hien tai xa ed 60 hg chan nudi Ign. Cung giong nhu nudi huau l i y nhung, cac hd chan nudi heo truyen thong phai tu dau t u xay dyng chuong trai, ham biogas va cac vat t u dau vao. Nhan luc la lao ddng trong Hinh 3. Md hinh chan nuoi heo thjt theo kieu truyen thong d xa San Kim 1
c I
Ngudn: Ket qua khao sat cua de tai "Phat trien ben VL>ng o Lao va a Viet Nam trong boi canh hpi nhap quoc te".
gia dinh. Khi xuat chuong ngyoi nuoi gpi thyong lai tdi de ban, gia ca tiiy thupc vao thyong lai. Phan Ion cac hp chan nuoi mua chju vat tit dau vao {thirc an, vSc-xin), sau khi ban heo se tra hoac neu chu vat t y la thyong lai thi se ban lai cho hp de khau try.
Sau khi hoat dpng khai thac gc va bupn ban qua cCra khau bj dinh tre, hau het cac hp dan d Son Kim 1 deu chuyen sang nuoi heo de cai thien thu nh$p. Khoang cuoi nam 2013 den nam 2015, gia thit heo tang rat cao, ngyoi chan nuoi co lai, hp chan nuoi heo thjt theo kieu truyen thong phat trien manh, co hp con vay ngan hang de phat trien chuong trai va tang dan.
Tif nam 2016 cho den 2017, gia thjt heo xuong thap den myc ky luc thi da so cac hp chan nuci deu thua 15, phai giam dan, tham chi be dan, bp chuong, CO hp mang np do dau t y chuong trai va mo rpng quy mo. Hien nay, do gia mua dang phgc hoi nen nhieu hg bat dau gay dyng l^ii dan heo.
Nhin Chung, cDng nhy nuoi hyou, chan nuoi heo thjt theo kieu truyen thong cung chi o quy mo nho le, khong tap trung ma rai dSu d nhiju thon tren dia ban xa. Da so cac hg thyong tan dung dat vyon de ket hgp chan nuoi heo va trong trot va do khong nam bat dyge thong tin thj tryong, ma chCi y^u la theo phong trao: khi gia
J
PHAN TUAN ANH - PHAN TiCH VADtXUAT MO HiNH CHAN NUOl...
len thi nuoi 6 at, khi gia xuong thi bo dan, bo chuong nen thu nhap tCr chan nuoi heo theo mo hinh nay rat bap benh, khong on djnh.
Bang 2. Cac kho khan trong chan nuoi o xa Son Kim 1
Cac kho khan (nhi^u y) Khong gap kho khan nao Thieu von
Gia dinh thieu ngu'o'i lam Thieu may moc, cong cu Thieu dat
Thieu h u o n g dan ky thuat Thieu thong tin
Gia ca bien dong va tieu thu cham Benh dich
Thcyi tief thay doi Kho khan khac Tong
n 31 26 8 6 15 4 4 38 38 41 1 87
%
35,6 29,9 9,2 6,9 17,2 4,6 4,6 43,7 43,7 47,1 1,1 100,0 Ngudn: Ket qua khao sat cua de tai "Phat trien b6n viJng o Lao va o Viet Nam trong boi canh hoi nhap quoc te".
Hinh 4: Mo hinh chan nuoi heo thjt gia cong cho Cong ty CP
Theo ket qua khao sat cOa de tai, kho khan hipn nay ma phan Ion hg chan nuoi theo kieu truyen thong xuat phat t y nguyen nhan: quy mo san xuat nho le, t y phat, chan nuoi theo kieu cCi d i n den viec kha nang ung pho rat han che voi thoi tiet thay doi, djch benh, va biSn dgng thj tryong, t y do anh hyong den thu nhap.
Ngoai ra, thieu von va thieu dat cung la nguyen nhan khien cho nhieu hg gia dinh g0p kho khan khi muon mo rpng quy mo chan nuoi.
4.2. Md hinh chan nuoi gia cong
Bay la mo hinh lien ket dgc trong lien ket chuSi gia trj.
Hien tai o Son Kim 1 da co
"14 hp chan nuoi cho doanh thu t i j 5 ty dong/nam tro len trong do co 8 hg chan nuoi heo thjt quy mo
Cong ty CP cung cap ei d^u vao nhu giong. tb*ic an. Id IhuSlcl
Nguon: Khao sat ciia d l tai "Phat triln bin vung & Lao va a Viet Nam trong boi canh hpi nhap quoc te".
1.000 con/ICra va 5 hp chan nuoi heo thjt quy mo 600 con/lya lam theo hinh thirc lien ket Cong ty CP" (Uy ban Nhan dan xa Son Kim 1,2016).
06 the ndi chan nuoi heo lien k j t vol Cong ty CP la mo hinh chan nuoi kha hieu qua. Voi yeu cau
TAP CHl KHOA HQC XA HOI so 9 (253) 2019 dSu t y bai ban va thiet k l chuong trai,
quy each chan nuoi va bao tieu san pham, mo hinh nay khong nhtrng tao nguon thu nhap kha cao va on djnh cho ngyoi chan nuoi ma con dam bao khong gay 6 nhilm moi truong tir cac chat thai trong chan nuoi. IVIo hinh chan nuoi gia cong o xa Son Kim 1 la mo hinh c i p dp 2, trong do ngyoi chan nuoi d i u t y co so ha t i n g theo ban thi6t ke cOa CP. Khong chi phai dam bao dien tich ma chudng trai va trang thiet bj cung phai dyoc d i u ty, xay dyng theo thilt k l va yeu c i u cua CP, dac biet la ve xi> ly c h i t thai, dieu hoa nhiet do. Sau khi hoan thanh, hp chan nuoi se dupe cong ty cung cap con giong, thirc an, vac-xin va ca nhan vien ho trp v i mat ky thuat.
Nhirng hp tham gia mo hinh d i u dyge doanh nghiep bao tieu san pham sau khi dat cac tieu chi v i can nang hoac thoi gian d y kien. Viec nay giiip ngyoi chan nuoi an tam hon treng qua trinh chan nuoi, san pham chit lypng hon, d i u ra de dang va it riii ro hon. Theo hp chan nudi gia cong, ngoai tam ly yen tam dyge bao tieu san pham, hp cung dype dam bao ve chit lypng cac loai thirc an va vat t y khac do CP cung cap. Mac dii gia ca thu mua ma
CP de ra eo liic thap hon gia thj tryong, ngyoi chan nuoi cho ring s y dam bao 6n djnh, khong bj anh hyong boi gia ca len xuong cua thj t r y i n g va bao tieu san pham dau ra chinh la dieu ma hp mong m u i n khi tham gia vao mo hinh nay.
Tuy nhien, mo hinh chan nuoi gia cong nay khong the nhan rpng do gidi han ve nguon von va quy dat. Be d i u t y chuong trai vol tong dan 500 con, hp chan nuoi phai eo dien tich d i t khoang 6.000m^; vj tri xay dyng chudng trai phai dap irng mpt so yeu c i u khac, nhy: chudng trai phai n i m trong khu chan nuoi tap trung, xa khu dan c y it nhat 500m, ed cay cdi, hd nydc... Khdng ehl chi phi d i u t y cao, ma hp chan nudi khi tham gia vao chuoi lien ket ciia CP con phai tdn chi phi thue nhan edng de coi soc chudng trai do quy md kha Idn. Vi vay, mac du Ipi nhuan thu d y g e tif md hinh nay la kha Idn nhyng khdng phai hd chan nudi nao cung co du d i i u kien va ngudn lyc de tham gia.
5. K t T QUA VA T H A O LUAN 5.1 Phan tich SWOT cac mo hinh chan nuoi tren dja ban xa Sen Kim 1 trong phat trien b i n vtpng
Uu diem
Mo hinh chan nuoi truyen thong - C h i phi dau t u thap.
- Vi>a trong trpt vita chan nu6i co the phan t^n s y rui ro.
- T^n dung lao dpng trong gia dinh, "lay cong iam io'i".
- S u ket hep giCra tr6ng trpt yd\
chSn nuoi se khai thac va sir dung cac nguon thuc an s§n co cua dja
Mo hinh chan nuoi gia cong - D a m bao dau ra 6n dinh.
- Hoc hoi dup'c kien thuc va k? thuat chan nuoi tien tien tu" do nang cao chat i u p r g san pham va kiem soat du'p'c rui ro do dich benh.
- Do duo'c dau t u bSi ban nen han che dup'c o nhiem moi truo'ng trong chan nuoi.
- Tao dup'c cong 3n vl^c l^m cho dia phuang - Dup'c dam bao con giong, thCrc an va vat t u
PHAN TUAN ANH - PHAN TiCH VAOfeXUAT MO HiNH CHAN NUOI..
Hgn che
Ca h6i
ThSch thuc
phuang.
- Dh m a r0ng va ^p dung cho c^c hp gia dinh trong giam ngheo.
- PhSn t^n nho le, kho tiep can thj tru&ng do d6 gap nhieu rui ro trong tieu thu san pham.
- Trinh dp chSn nu6i thap dan den han che kha nang ung ph6 v6'i bien doi kh( hgu va djch b6nh.
- Dau t u c a s a hg tang vS ky thu^t chan nuoi hgn che d i n den kho kiem socit djch b^nh, gay 6 nhiem m6i trub'pg.
- Chi phi chSn nuoi cao do quy mo nho le.
- Chat lupng san pham khong dong deu.
- Cue S a hOu Tri tue d§ cap Giay chi>ng nh^n dSng k</ chi d i n dia ly so 00072 cho san pham nhung h u a u "Huang San", IS c a hOi cho m6 hinh chan nuoi h u a u lay nhung phat trien.
- Tren dja bSn huyen Huang San v^ HS TTnh da c6 nhS mSy che bien du-pc pham ti> nhung hu'au, trung tSm bao ton giong, h6 thong cac dai 1^ mua b^n nhung hu-au.., tgo dieu ki?n thu$n Ip'i cho vi$c Chan nu6i v^ tieu thg nhung h u a u . - Neu thj tru'ang khong bj bien dpng Chan nuoi hp gia dinh vSn mang Igi hi$u qua kinh te cao.
- Lao dpng gia dinh ngay cang giam do thanh men di xuat khau lao dpng va lam an xa ng^y cang tang, dSn den thieu nhSn lyc trong to chLFC san xuat,
- Van de dam bao v§ sinh an to^n thye pham, truy xuat nguon goc
dau vao tip do gia tang du'p'c c h i t lu'p'ng cua san pham.
- Boi hoi ho chan nuoi tham gia phai co nguon von dau tu" va quy d i t kha lan do d6 kho nhan rpng mo hinh.
- Quy mo chan nu6i lan, phai chiu chi phi thu6 mu'b'n lao dpng.
- Phu thupc vao dan vj dgt hSng gia cong, khong the chu dpng de xuat mirc gia theo thj tru'6'ng.
- So tien doanh nghiep tra cho h6 chan nu6i IS chi phi gia c6ng chu" khong phai la gia mua san pham. Do do, thu nhap cua ho chan nuoi on djnh nhu'ng khong cao.
- Co c a che hd tra cho chan nuoi phat trien theo hu'dng tap trung, trang trgi.
- Hpi nh^p tao c a hpi day manh ll&n ket giOa hp chan nu6i vai doanh nghiep san xuat va tieu thu. TCf do, tao d'\hu ki?n cho mo hinh chSn nuoi gia c6ng phat trien.
- Hoi nhap quoc te tao dieu kien cho san p h i m chan nuoi xuat k h i u cdng nhu" ngay cang co nhieu cdng ty nhu' CP dau tu", m a rpng m6 hinh nay.
- Nhu cau thit ngay cang tang, xu hu-dng phat trien m6 hinh san xuat, che bien va tieu thu khep kin doi hdi cac cong ty nhu' CP can phai c6 nhieu trang trai tham gia vao chuoi hen ket ngang, tCf do tao c a hpi cho mo hinh nay phcit trien.
- Bien doi khi hau, dich benh gia tang, han che trong tiep can thong tin thj tru'ang... khien cho ngay cang nhieu hp chan nuoi muon tham gia vao md hinh nay de on djnh thu nhap.
- Do gia thCrc Sn va vat tu" d i u vao cua chan nudi a Viet Nam con cao nen gia thu mua doi vai cac hg nudi gia cdng ciJng bi anh hu'ang khien cho thu nhap cua hp chan nudi c6 the on djnh nhu'ng khdng cao.
- Lao ddng nong thdn dang ngay cang giam dan, do xu hu'd'ng xuat khau lao ddng va di lam
TAP CHl KHOA HOC XA HQI so 9 (253) 2019 dang ngay cang pho bien gay ^p
lyc tieu thu den c^c hp chan nuoi nhd le, ti/ phat.
- Djch b^nh, bien doi khi hSu... se ngSy cSng anh huong den nang suat ch§n nu6i neu cac hp van tiep tyc duy tri phu'ong thu'c san xuat
CO.
i n xa, cOng Id thSch thirc doi vdi cac hO chan nuoi khi mu6n thu6 myd-n lao dOng mo' r6ng quy m6.
- Dien tich dit nflng nghi$p han hep khien cho viec md' rOng md hinh g$p nhieu tro' ngai - G\6\ han ve von, dat dai, trinh d6 ciia ho ch§n nuoi cQng IS mOt thSch thirc trong phat then md hinh nSy.
Tir nhOng phan tich tren, chiing ta t h i y mac dii md hinh chan nudi gia edng dang phat huy dype nhD'ng yu the trong viec tao thu nhap on djnh cho hg san x u i t va gop p h i n phat trien nganh chan nudi cua xa nhyng ehl mdt so hd cd d i i u kien v i von mdi cd the tham gia vao md hinh nay.
Cdn p h i n Idn cac hg chan nudi nho le, dang ehiim sd ddng va la hinh thire chan nudi chii yeu d xa Son Kim 1, v i n dang tiep tuc md hinh chan nudi truyen t h i n g vdi nhiiu rui ro va thu nhap b i p benh. Day chinh la nhtrng han che, khiin cho nganh chan nudi chya the phat huy d y g e vai trd chu lyc trong phat trien kinh t i ndng nghiep cua hd gia dinh d xa Son Kim 1.
5.2. De x u j t mo hinh harp tac xa chan nudi va mpt sd v i n de dat ra De hinh thanh va dya md hinh hgp tac xa chan nudi di vao hoat dpng co hieu qua d xa Son Kim 1, chiing tdi cd mgt so kiin nghj nhy sau:
Thir nhat, thay doi nhan thirc ciia hd chan nudi ve hgp tac xa. C i n van dgng va tuyen truydn cho hd chan nudi thay dyge Igi ich khi tham gia xay dyng hpp tac xa chan nudi la n h i m giam ehi phi, nang cao trinh do
san xuat, dam bao v i d i u vao, d i u ra vdi gia on djnh va tang loi nhuan khi thoat d y o c tinh trang san x u i t manh miin. Can gidi thieu cac md hinh hgp tac xa chan nudi thanh edng d i l n hinh d cac dja phyong khac trong ca nydc a l thu hilt s y quan tam xay dyng hgp tae xa cua hd chan nudi.
Thir hai, hpc tap kinh nghiem tir cac md hinh hpp tae xa chan nudi thanh cdng g cac tinh, thanh cd d i i u kien ty nhien va kinh t l tyong ty. Lya chgn md hinh hpp tae xa chan nudi phii hpp vdi d i l u kien thye t l va nhu c i u cua xa vien nhy hgp tac xa chan nudi gia cdng''' hay hgp tac xa ehuyen nganh chan nudi'^'. Day la v i n d l rat quan trgng trong viec xay dyng phyong hydng, k l hoach hoat ddng eung nhy ngudn vdn vat ehit cho hpp tac xa. N l u lya chgn md hinh chan nudi gia cdng thi hpp tac xa can xac djnh cdng ty ma minh se gia edng va xay dyng k l hoach thye hien cac d i l u kien de d y p e gia cdng. Cdn neu lya chgn md hinh chuyen nganh chan nudi, thi hgp tae xa phai lya chgn thye hipn san x u i t theo tieu chuan dam bao ve sinh an toan thye p h i m VietGap, Global Gap... de co the dap irng nhu c i u cua cac sieu thj, cac cdng ty e h l b i l n thye p h i m , nha
PHAN TUAN ANH - PHAN TiCH V A B ^ X U A T MO HtNH CHAN NUOl..
hang... nham dam bao d i u ra cho cac xa vien.
Thir ba, 3e hgp tac xa hinh thanh thi c i n phai xay dyng dieu kien gdp von phii hgp vdi nang lyc hien tai cua phan Idn cac hd chan nudi theo Luat hap tae xa 2012. Ngoai ra, d l ed s y lien k i t eh?t che giira Ban Quan trj va xa vien thi ngoai Dieu IS hpp tac xa Oai hdi xa vien da thao luan thi c i n thilt phai xay dyng mdt ban quy y d c eg the, chat che vdi cac d i l u kipn v l san xuat va thu hoach. Xa vien c i n cam k i t thye hien dung theo ban quy y d c de d y p e dam bao gia ca va san lypng d i u ra.
Ben canh dd, chinh q u y i n c i n co s y h8 trg v l tin dung, tai chinh, t h u i , dat dai d l hgp tae xa thuan igi trong san x u i t , kinh doanh. Vi hien nay tren dja ban xa Son Kim 1 da cd quy hoach khu chan nudi tap trung va cd nhieu trang trai dang gia cdng cho Cdng ty CP nen day cung la d i l u kien thuan Igi de hgp tac xa chan nudi gia cdng
cd t h i hinh thanh va phat triln. Tuy nhien, chinh quyin dja phyong cung c i n la c i u noi, tao d i l u kien thuan Igi cho cac t j p doan nhy Dabaco hay Masan ed the dat hang cho hpp tac xa.
Cuoi ciing. Ban Quan trj hpp tac xa c i n phai dyge lya chgn tif nhirng ngydi cd nang lyc va dype dao tao, trong dd ed nhii'ng ngydi ed chuyen mdn ve chan nudi va quan 1^ kinh t l d l dam bao kha nang v^n hanh hgp tae xa. Thye t l da ed nhieu hgp tae xa phai giai t h i do Ban Quan trj khdng dii nang lyc quan ly va dieu hanh.
Chic chan se cd nhieu khd khan trong viec hinh thanh va phat trien hgp tac xa chan nudi. Vi vay, can ed sy ddng thuan va quylt tam thye hien khdng ehi d c i p chinh quyen xa Son Kim 1 ma con d cac hd chan nudi. Cd nhy vay, hpp tae xa chan nudi mdi cd the thanh l$p, hoat ddng ed higu qua va dam bao ddi song kinh t l cho cac hd chan nudi. •
CHO THiCH
''' Hp'p tac x§ chan nudi gia cong la hp'p tac xa se to chirc ti^p nhan con giong, thirc an, quy Irlnh ky thu^t, thuoc thii y de cac xah vi6n thu'c hien viec chan nuoi gia cdng con giong va vat nuoi theo ke hoach cua cac co so tiau thu, che bien san pham chan nudi.
'^' Hp'p tac xa chuyan nganh chan nudi la hp'p tac xa se to chirc cho cac xa vi&n thuc hiSn Chan nudi theo quy trinh an toan, cdng ngha cao nham nang cao chat lu'p'ng va giam thieu d nhidm mdi trudng, hep tac xa co the t6 chirc cac hoat ddng dich vu, cung i^ng giong, thirc an, thuoc thil y va ky ket cac h(;rp dong bao tieu san pham cho cac xa vien.
TAI LIEU T R I C H D A N
1. Do Van Hoan. 2017. "Phat then nganh chan nuoi theo chuoi gia trj".
https://www.mard.gov.vn/_CONTROLS/ESPORTAL/PubAnPhamTTChiTlet/Sereice.svc/
download/LaFuUGhhbVRULOxpo3RzLOFuUGhhbVRU/290, truy cap ngay 3/7/2019.
TAP CHl KHOA HQC XA HQI so 9 (253) 2019 2. Nguyen Minh Luan. 2016. "Nong nghiep tinh C^ Mau phat triln theo hu'dng ben vOng". Luan an, Hpc vi^n Chinh trj Qu6c gia Ho Chi Minh.
3. Nguyin Phu'O'c Tai. 2014. "Mpt so van de I'ii lu$n lien quan din van de phat trien nong nghiep ben vOng d D6ng bang song CLTU Long". Thu" vien Can Tha.
http://thuviencantho.vn/DataLibrary/lmages/Ly%20luan%20phat%20trien%20nong%20n ghiep_DBSCL.pdf. truy cap ngay 3/7/2019.
4. Uy ban Nhan dan xa San Kim 1. 2016. De an xay dt/ng ndng thdn kiiu mau 2016 - 2020 cOa xa San Kim 1. Tu' lieu thye dja.
5. Oy ban Nhan dan xa San Kim 1. 2018. Sao cao kinh te - xa hdi, quoc phdng, an ninh cOa xa San Kim 1 nam 2018.
6. Viet Hu-ang. 2019. "Di4u chinh quy hoach khu kinh te ciia khau Ciu Treo (Ha TTnh)".
https://baodautu.vn/dieu-chinh-quy-hoach-khu-kinh-te-cua-khau-cau-treo-ha-tinh- d99718.html, truy cap ngay 3/7/2019.
7. Vu Trpng Binh. 2013. "Phat triln nong nghiep ben viJng: ly lugn va phat trien". Tap chi Kinh ti & Phat trien, so 196, tr. 37-45.
