Trầm cảm, lo âu, stress của điều dưỡng lâm sàng trong dịch COVID – 19 và một số yếu tố liên quan tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội năm 2022

(1)

trình phoûng vaán.

2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu

2.4.1. Côõ maãu

Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi:

Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi  = 0,05), p = 0,37 [3],  = 0,14 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi.

2.4.2. Caùch choïn maãu:

Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn

Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh:

Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân Giang- Mieàm Nam;

Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ;

Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.

2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.

Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.

sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä

%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh ²^.

2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích nghieân cöùu.

3. Keát quaû

3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy

Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö (n=409)

Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%.

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

Thaønh thò Noâng

thoân Mieàn nuùi Toång

n % n % n % n % p

Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 0,006 Sôï treû beänh naëng

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa

2 1 2 2

1

p P

N x

Z

_D px

§ ·

H

¨ ¸

© ¹

Trầm cảm, lo âu, stress của điều dưỡng lâm sàng trong dịch COVID – 19 và một số yếu tố liên quan tại

Bệnh viện Đại học Y Hà Nội năm 2022

Lê Thị Thảo Ly¹, Ngô Trí Tuấn¹, Lê Minh Đạt², Mai Kim Anh³, Lưu Nguyễn Lan Anh³, Nguyễn Văn Hoạt

³

TÓM TẮT

Thông tin chung: Cuộc chiến chống đại dịch COVID-19 là một thách thức lớn, tác động nhiều đến tinh thần trên điều dưỡng, gây ảnh hưởng tới sức khoẻ và hiệu quả công việc. Để làm cơ sở cho các hoạt động nâng cao chất lượng bệnh viện, chúng tôi được thực hiện nghiên cứu nhằm mô tả thực trạng biểu hiện trầm cảm, lo âu, stress của điều dưỡng lâm sàng trong dịch COVID-19 và xác định một số yếu tố liên quan tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội năm 2022.

Phương pháp: Nghiên cứu cắt ngang được thực hiện trên 225 điều dưỡng thuộc các khoa lâm sàng - Bệnh viện Đại học Y Hà Nội từ 28/02/2022 đến 14/4/2022. Thang đo DASS-21 được áp dụng trong nghiên cứu này.

Kết quả: Tỷ lệ biểu hiệu trầm cảm, lo âu, stress lần lượt là 48,4%; 42,2%; 8,4%. Phản ứng từ cộng đồng và bệnh nhân thiếu hợp tác là những yếu tố nguy cơ của cả 3 rối loạn trên. Ngoài ra, tần suất trực, đãi ngộ ảnh hưởng đến biểu hiện trầm cảm; tình trạng hôn nhân, cách ly ảnh hưởng đến biểu hiện lo âu; bảo hộ, các mối quan hệ tại bệnh viện và lý do tham gia phòng chống dịch là các yếu tố ảnh hưởng đến biểu hiện stress.

Khuyến nghị: Đối với các cán bộ nhân viên điều dưỡng đi trực tiếp chống dịch, công đoàn Bệnh viện có chính sách quan tâm chăm sóc tới gia đình hỗ trợ kịp thời để các CBNV có thể yên tâm công tác.

Từ khóa: Trầm cảm, lo âu, stress, điều dưỡng lâm sàng, COVID-19.

(2)

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |

1. Ñaët vaán ñeà

Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5].

Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong.

Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu:

“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam

naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn hieän nay.

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu

Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.

2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu

Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû lôøi phoûng vaán.

Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’

knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and mountain regions.

Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.

Taùc giaû:

1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: [email protected]

2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá Email: [email protected]

3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: [email protected], [email protected]

4. Boä Y teá

Email: [email protected], [email protected]

Tác giả:

1 Viện Đào tạo Y học Dự phòng và Y tế Công cộng, Đại học Y Hà Nội 2 Hội Y tế Công cộng Việt Nam

3 Bệnh viện Đại học Y Hà Nội Email: [email protected] Ngày nhận bài: 21/11/2022 Ngày gửi phản biện: 10/01/2023 Ngày duyệt bài: 15/06/2023

Depression, anxiety, stress of clinical nurses during the COVID-19 pandemic and some related factors at

Hanoi Medical University Hospital in 2022

Le Thi Thao Ly¹, Ngo Tri Tuan¹, Le Minh Dat², Mai Kim Anh³, Luu Nguyen Lan Anh³, Nguyen Van Hoat

³

ABSTRACT

Background: The fight against the COVID-19 pandemic is a big challenge, impacting the mental health of nurses, and affecting health and work efficiency. To serve as a basis for hospital quality improvement activities, we conducted a study to describe the current state of clinical nurses' symptoms of depression, anxiety, and stress during the COVID-19 epidemic and identify some relevant factors at Hanoi Medical University Hospital in 2022.

Methodology: A cross-sectional study was conducted with 225 nurses from clinical departments - at Hanoi Medical University Hospital from February 28, 2022, to April 14, 2022. The DASS-21 scale was applied in this study.

Result: The rate of symptoms of depression, anxiety, and stress was 48.4%, 42.2%; 8.4%, respectively.

Community response and lack of patient cooperation were risk factors for all three disorders. In addition, the frequency of duty and treatment affected the manifestations of depression; marital status, and isolation affected anxiety expression; protection, relationships at the hospital, and reasons for participating in epidemic prevention and control were factors affecting stress expression.

Recommendation: For nursing staff who go directly to fight against the epidemic, the hospital's union has a policy of taking care of their families and providing timely support so that employees can work with peace of mind.

Keywword: Depression, anxiety, stress, clinical nursing, COVID-19.

(3)

3. Keát quaû

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

n % n % n % n % p

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

2 1 2 2

1

p P

N x

Z

_D px

§ ·

H

¨ ¸

© ¹

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

Điều dưỡng lâm sàng luôn đóng vai trò quan trọng trong công tác phòng dịch cũng như tham gia trực tiếp vào hoạt động chăm sóc, điều trị người bệnh nhiễm COVID-19. Chính vì vậy, tình trạng sức khoẻ tâm thần trên nhóm đối tượng này luôn được quan tâm. Một số nghiên cứu nhận định rằng, tình trạng trầm cảm, lo âu, stress (TC-LA-S) ở điều dưỡng tăng đáng kể khi đại dịch COVID-19 xảy ra. Theo khảo sát được thực hiện tại Brazil trên đối tượng điều dưỡng, 38,4% người có dấu hiệu trầm cảm, 53,8% lo âu và 40,3% căng thẳng

¹

. Ở nước ta, sau làn sóng dịch thứ 2, tại các bệnh viện ở điểm nóng COVID-19 (thành phố Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam), tỷ lệ trầm cảm, mất ngủ và gặp các vấn đề tâm lý ở điều dưỡng lần lượt là 38,65%, 36,2% và 12,58%

²

. Trong khi đó, số ca nhiễm và tử vong tăng rất lớn và nhanh chóng trong đợt dịch thứ 4 (bắt đầu từ 27/4/2021) đến nay, đặc biệt là trên các tỉnh thành lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh. Tính đến ngày 19/8/2021, theo PGS. TS Phạm Thanh Bình, Chủ tịch Công đoàn Y tế Việt Nam, có khoảng hơn 2.300 nhiễm bệnh, đã có 3 nhân viên y tế (NVYT) tử vong trên mặt trận điều trị

³

. Rõ ràng, những yếu tố nguy cơ về vấn đề sức khỏe tâm thần ở NVYT nói chung và điều dưỡng nói riêng sẽ ngày càng phức tạp trong điều kiện áp lực cao như hiện nay. Tuy nhiên, chưa có nhiều nghiên cứu về vấn đề này tại nước ta.

Thời gian dịch bệnh COVID-19, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội đã thực hiện nhiều đợt hỗ trợ nhân lực và vật lực đến các tình thành tâm dịch trên cả nước; đồng thời, duy trì hoạt động phòng chống dịch tại bệnh viện. Số ca tử vong

do COVID-19 hiện đã giảm mạnh, tuy nhiên, số ca mắc còn đáng ngại, đặc biệt là những ca mắc không triệu chứng hoặc triệu chứng nhẹ - là những nguồn lây tiềm tàng trong cộng đồng và có thể gây bùng dịch trở lại bất cứ lúc nào.

Trong hoàn cảnh này, khối lượng, tính chất công việc và áp lực nhóm điều dưỡng lâm sàng tại đây có nhiều thay đổi. Là một trong những bệnh viện đi đầu về chất lượng nguồn nhân lực, bệnh viện rất cần những nghiên cứu về sức khoẻ tinh thần trên NVYT, đặc biệt nhóm điều dưỡng lâm sàng - nhóm đối tượng thường xuyên chịu áp lực và tiếp xúc trực tiếp với nhiều bệnh nhân/khách hàng.

Từ những lý do trên, nhằm thu thập thông tin làm cơ sở cho các hoạt động nâng cao chất lượng bệnh viện, chúng tôi tiến hành đề tài nghiên cứu: “Trầm cảm, lo âu, stress của điều dưỡng lâm sàng trong dịch COVID – 19 và một số yếu tố liên quan tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội năm 2022” với các mục tiêu:

1. Mô tả thực trạng biểu hiện trầm cảm, lo âu, stress của điều dưỡng lâm sàng tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội năm 2022.

2. Xác định một số yếu tố liên quan đến biểu hiện trầm cảm, lo âu, stress của điều dưỡng lâm sàng tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội năm 2022.

2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang 2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu

- Địa điểm nghiên cứu: Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.

- Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 9/2021 đến

tháng 5/2022.

(4)

1. Ñaët vaán ñeà

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

Taùc giaû:

4. Boä Y teá

- Thời gian thu thập số liệu: Từ ngày 28/02/2022 đến ngày 14/4/2022.

2.3. Đối tượng nghiên cứu

Nhân viên điều dưỡng công tác tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.

Tiêu chuẩn lựa chọn đối tượng nghiên cứu:

Những cán bộ là viên chức, hợp đồng dài hạn (từ 1 năm trở lên) đã ký hợp động lao động với bệnh viện (có thời gian làm việc tại bệnh viện từ 1 năm trở lên) thuộc các khoa lâm sàng, đồng ý tham gia nghiên cứu.

Tiêu chuẩn loại trừ đối tượng nghiên cứu:

Đối tượng vắng mặt tại thời điểm tiến hành nghiên cứu.

2.4. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu Cỡ mẫu

Cỡ mẫu được tính bằng công thức ước lượng một tỷ lệ với độ chính xác tương đối

trong dịch COVID – 19 và m ột số yếu tố liên quan tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội năm 2022” với các mục tiêu:

1. Mô tả thực trạng biểu hiện trầm cảm, lo âu, stress của điều dưỡng lâm sàng tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội năm 2022.

2. Xác định một số yếu tố liên quan đến biểu hiện trầm cảm, lo âu, stress của điều dưỡng lâm sàng tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội năm 2022.

2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang

2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu

- Địa điểm nghiên cứu: Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.

- Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 9/2021 đến tháng 5/2022.

- Thời gian thu thập số liệu: Từ ngày 28/02/2022 đến ngày 14/4/2022 2.3. Đối tượng nghiên cứu

Nhân viên điều dưỡng công tác tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.

Tiêu chuẩn lựa chọn đối tượng nghiên cứu: Những cán bộ là viên chức, hợp đồng dài hạn (từ 1 năm trở lên) đã ký hợp động lao động với bệnh viện (có thời gian làm việc tại bệnh viện từ 1 năm trở lên) thuộc các khoa lâm sàng, đồng ý tham gia nghiên cứu.

Tiêu chuẩn loại trừ đối tượng nghiên cứu: Đối tượng vắng mặt tại thời điểm tiến hành nghiên cứu 2.4. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu

Cỡ mẫu

Cỡ mẫu được tính bằng công thức ước lượng một tỷ lệ với độ chính xác tương dối n = Z

_{1− α/2}²

p(1 − p)

ε

²

. p

²

Trong đó:

n: cỡ mẫu nghiên cứu.

Z1-α/2 = 1,96 (Với độ tin cậy 95%) ε: Sai lệch tương đối (chọn ε = 0,2).

p: Lần lượt thay giá trị p tương ứng với các tỷ lệ trầm cảm, lo âu, stress trong nghiên cứu trên đối tượng điều dưỡng của tác giả Nguyễn Xuân Trường năm 2021

⁴

.

+ Thay tỷ lệ trầm cảm p = 0,324 được cỡ mẫu n = 200.

+ Thay tỷ lệ lo âu p = 0,351 được cỡ mẫu n =178.

+ Thay tỷ lệ stress p = 0,631 được cỡ mẫu n =56.

Chúng tôi chọn cỡ mẫu là 200 để bao phủ cỡ mẫu cần thiết cho cả ba vấn đề trầm cảm, lo âu, stress.

Trên thực tế chúng tôi thu thập được 225 điều dưỡng lâm sàng.

Phương pháp chọn mẫu

Sử dụng phương pháp chọn mẫu thuận tiện: lập danh sách điều dưỡng ở các khoa lâm sàng tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội đáp ứng tiêu chuẩn lựa chọn. Gửi đường dẫn điền khảo sát online đến

Trong đó:

n: cỡ mẫu nghiên cứu.

Z

_1-α/2

= 1,96 (Với độ tin cậy 95%) ε: Sai lệch tương đối (chọn ε = 0,2).

p: Lần lượt thay giá trị p tương ứng với các tỷ lệ trầm cảm, lo âu, stress trong nghiên cứu trên đối tượng điều dưỡng của tác giả Nguyễn Xuân Trường năm 2021

⁴

.

Thay tỷ lệ trầm cảm p = 0,324 được cỡ mẫu n

= 200.

Thay tỷ lệ lo âu p = 0,351 được cỡ mẫu n =178.

Thay tỷ lệ stress p = 0,631 được cỡ mẫu n =56.

Chúng tôi chọn cỡ mẫu là 200 để bao phủ cỡ

mẫu cần thiết cho cả ba vấn đề trầm cảm, lo âu, stress. Trên thực tế, chúng tôi thu thập được từ 225 điều dưỡng lâm sàng.

Phương pháp chọn mẫu

Sử dụng phương pháp chọn mẫu thuận tiện: lập danh sách điều dưỡng ở các khoa lâm sàng tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội đáp ứng tiêu chuẩn lựa chọn. Gửi đường dẫn điền khảo sát online đến các điều dưỡng trong danh sách. Thực hiện thu thập số liệu đến khi đảm bảo đủ cỡ mẫu và trong thời gian thu thập số liệu.

2.5. Biến số trong nghiên cứu

Biến số về thông tin chung: giới tính, nhóm tuổi, tình trạng hôn nhân, trình độ học vấn và số năm công tác trong ngành y.

Biến số mục tiêu 1: Biểu hiện trầm cảm, lo âu, stress ở điều dưỡng lâm sàng.

Biến số mục tiêu 2: Mối liên quan giữa đặc điểm cá nhân, đặc điểm về điều kiện làm việc và đặc điểm hoạt động phòng chống dịch COVID-19 với tình trạng biểu hiện trầm cảm, lo âu, stress của điều dưỡng lâm sàng trong dịch COVID-19.

2.6. Tiêu chuẩn đánh giá

Các biến số về ảnh hưởng tới mức độ lo âu, trầm cảm và stress của điều dưỡng lâm sàng Bệnh viện Đại học Y Hà Nội được thu thập dựa trên bộ công cụ DASS – 21 – thang đo nghiên cứu về tình trạng của cả 3 rối loạn Trầm cảm, Lo âu, Stress.

Việc này giúp các nhà nghiên cứu dễ phân biệt

được 3 tình trạng này, từ đó, nhận định được tính

chất, nguyên nhân và cơ chế của các rối loạn sức

khỏe tâm thần. Các câu hỏi trong DASS-21 được

trình bày rõ ràng, dễ hiểu. Ngoài ra, thang đo này

đã được Viện sức khỏe tâm thần Bệnh viện Bạch

(5)

3. Keát quaû

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

n % n % n % n % p

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

2 1 2 2

1

p P

N x

Z

_D px

§ ·

H

¨ ¸

© ¹

Mai việt hóa, phù hợp với trong chẩn đoán sàng lọc vấn đề SKTT trong cộng đồng tại nước ta.

Bởi những lý do trên, chúng tôi lựa chọn thang đo DASS-21 trong nghiên cứu này. DASS-21 được P F Lovibond, S H Lovibond phát triển năm 1995, được ứng dụng trên đối tượng vị thành niên và người trưởng thành

⁵

. Bảng câu hỏi tự điền gồm 21 câu, mỗi cấu phần: lo âu, trầm cảm và stress gồm 7 câu hỏi. Mỗi câu hỏi dùng thang điểm Likert bốn mức độ khác nhau từ 0

“không đúng chút nào” đến 3 “Hoàn toàn đúng với tôi hoặc hầu hết thời gian là đúng”. Tổng điểm được tính bằng cách cộng các mục của mỗi cấu phần sau đó nhân với 2. Điểm cắt tương ứng với mỗi dấu hiệu tâm lý như sau:

Lo âu (điểm)

Trầm cảm (điểm)

Stress (điểm) Bình

thường 0 - 7 0 - 9 0 - 14

Nhẹ 8 - 9 10 – 13 15 - 18

Trung

bình 10 – 14 14 – 20 19 - 25 Nặng 15 – 19 21 – 27 26 - 33

Rất

nặng ≥ 20 ≥ 28 ≥ 34

2.7. Xử lý và phân tích số liệu

Số liệu thu thập bằng công cụ Redcap sẽ được xuất qua file Excel, nhập vào STATA 15.1, loại bỏ các thông tin chưa phù hợp hoặc những phiếu khảo sát thiếu thông tin.

Số liệu sẽ được phân tích và xử lý bằng các thuật toán thống kê y học trên phần mềm STATA 15.1.

Kết quả phân tích các biến trong nghiên cứu được mô tả thông qua số lượng (n) và tỷ lệ (%).

Phân tích mối liên quan: hồi quy logistic đơn biến được sử dụng để xác định các yếu tố liên quan đến tình trạng Trầm cảm – Lo âu – Stress.

2.8. Đạo đức nghiên cứu

Nghiên cứu được thông qua bởi Trường Đại học Y Hà Nội theo quyết định tốt nghiệp số 1242/

QĐ-ĐHYHN và được sự đồng ý của Bệnh viện Đại học Y Hà Nội trước khi tiến hành. Mọi thông tin cá nhân về ĐTNC đều được giữ kín.

Các số liệu, thông tin thu thập được bảo mật, chỉ phục vụ cho mục đích nghiên cứu, không phục vụ cho mục đích nào khác.

3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

Thông tin chung về đối tượng nghiên cứu Bảng 1. Thông tin chung về đối tượng

nghiên cứu (n=225) Đặc điểm cá nhân Số lượng

(n)

Tỷ lệ Giới tính (%)

Nam 43 19.1

Nữ 182 80.9

Nhóm tuổi 30,6 ± 5 (Min: 23;

Max: 50)

23 - 30 131 58.2

30 - 39 84 37.3

≥ 40 10 4.5

Tình trạng hôn nhân

Chưa kết hôn 75 33.3

Đã kết hôn 146 64.9

Ly hôn 4 1.8

Trình độ học vấn

Trung cấp 5 2.2

Cao đẳng 63 28.0

Đại học 145 64.5

Sau đại học 12 5.3

Số năm công tác ngành y

7,6 ± 5,5 (Min: 1;

Max: 38)

1- 5 năm 72 32.0

5 – 10 năm 82 36.4

>10 năm 71 31.6

(6)

1. Ñaët vaán ñeà

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

Taùc giaû:

4. Boä Y teá

Bảng 1 trình bày đặc điểm cá nhân của nhóm ĐTNC. Đối tượng chủ yếu là nữ (80.9%), đã kết hôn (64.9%) và thuộc trình độ đại học (64.5%). Tuổi trung bình nhóm nghiên cứu là 30.6 ± 5 (Min: 23; Max: 50), trong đó, nhóm điều dưỡng 23 - 30 tuổi chiếm hơn một nửa

ĐTNC (58.2%). Số năm công tác ngành y trung bình là 7.6 ± 5.5 (Min: 1; Max: 38).

3.2. Thực trạng biểu hiện trầm cảm, lo âu, stress của điều dưỡng lâm sàng tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội năm 2022

Biểu đồ 1. Tỷ lệ điều dưỡng lâm sàng có biểu hiện trầm cảm, lo âu và stress Sử dụng thang điểm DASS-21 để đánh giá kết

quả nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ điều dưỡng (ĐD) lâm sàng biểu hiện trầm cảm cao nhất (48.4%),

tỷ lệ biểu hiện lo âu cao thứ hai với 42.2% và tỷ lệ ĐD biểu hiện stress là thấp nhất với 8.4%.

Biểu đồ 2. Phân bố mức độ trầm cảm. lo âu, stress của điều dưỡng lâm sàng

(7)

3. Keát quaû

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

n % n % n % n % p

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

2 1 2 2

1

p P

N x

Z

_D px

§ ·

H

¨ ¸

© ¹

Trong tổng số ĐD tham gia nghiên cứu, có 51.6% cán bộ không có biểu hiện trầm cảm, 18.7% cán bộ có biểu hiện trầm cảm mức độ nhẹ, 17.3% biểu hiện mức độ vừa, 5.3% biểu hiện mức độ nặng và 7.1% biểu hiện mức độ rất nặng. Có 57.8% cán bộ không có biểu hiện lo âu, biểu hiện lo âu mức độ nhẹ, vừa, nặng và rất nặng lần lượt là 10.2%; 19.1%; 4,9% và

8.0%. Phần lớn ĐD tham gia nghiên cứu không có biểu hiện stress (91.6%), điều dưỡng biểu hiện mức độ nhẹ, vừa, nặng, rất nặng lần lượt là 2.7%, 3.1%, 1.8% và 0.9%.

3.3. Một số yếu tố liên quan tới biểu hiện trầm cảm, lo âu, stress của điều dưỡng lâm sàng tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội năm 2022

Một số yếu tố liên quan tới biểu hiện trầm cảm Bảng 2. Một số yếu tố liên quan đến biểu hiện trầm cảm (n=225)

Đặc điểm Có (%) Trầm cảm Không (%) OR (95%CI)

Giới tính Nam 19 (44.2%) 24 (55.8%) 1

Nữ 90 (49.5%) 92 (51.5%) 1.23 (0.63 – 2.42)

Nhóm tuổi

> 40 2 (20%) 8 (80%) 1

31 - 40 38 (45.2%) 46 (54.7%) 3.30 (0.64 – 16.98) 23 - 30 69 (52.7%) 62 (47.3%) 4.50 (0.88 – 22.39)

Trực tiếp tham gia chống dịch

Không 15 (39.5%) 23 (60.5%) 1

Có 94 (50.3%) 94 (49.7%) 1.50 (0.76 – 3.17)

Số buổi trực trung bình mỗi tuần

1-2 buổi 51 (44.7%) 63 (55.3%) 1

<1 buổi 31 (43.7%) 40 (56.3%) 1 (0.50 – 1.70) 3 buổi 27 (67.5%) 13 (32.5%) 2.50 (1.20 – 5.50) *

Đãi ngộ phù hợp Có 85 (44.3%) 107 (55.7%) 1

Không 24 (72.7%) 9 (27.3%) 3.40 (1.50 – 7.62) * Bị người xung quanh

phân biệt đối xử

Không 59 (42.1%) 81 (57.9%) 1

Có 50 (58.8%) 35 (41.2%) 2.00 (1.10 – 3.40) * Bệnh nhân thiếu hợp tác Không 37 (38.1%) 60 (61.9%) 1

Có 72 (56.7%) 55 (43.3%) 2.10 (1.20 – 3.60) *

*: p < 0.05

(8)

1. Ñaët vaán ñeà

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

Taùc giaû:

4. Boä Y teá

Kết quả cho thấy, ĐD trực từ 3 buổi trở lên mỗi tuần có nguy cơ biểu hiện trầm cảm cao hơn 2,5 lần so với ĐD trực 1-2 buổi/tuần. Điều dưỡng không nhận được đãi ngộ phù hợp có nguy cơ biểu hiện trầm cảm tăng gấp 4 lần. Bên cạnh đó, thiếu hợp tác từ bệnh nhân ( OR: 2.1; 95%

CI: 1.2 – 3.6) và bị người xung quanh phân biệt đối xử (OR: 2.0; 95% CI: 1.1 – 3.4) có cũng các yếu tố nguy cơ biểu hiện trầm cảm. Các mối tương quan trên đều có ý nghĩa thống kê với p<0.05.

Một số yếu tố liên quan tới biểu hiện lo âu Bảng 3: Một số yếu tố liên quan đến biểu hiện lo âu (n=225)

Đặc điểm Có (%) Lo âu Không (%) OR (95%CI)

Nhóm tuổi

> 40 2 (20%) 8 (80%) 1

31 - 40 30 (35.7%) 54 (64.3%) 2.20 (0.44 – 11.34) 23 - 30 63 (48.1%) 68 (51.9%) 3.70 (0.74 – 18.53) Bảo hộ đầy đủ, an toàn Có 89 (42.8%) 119 (57.2%) 1

Không 6 (35.3%) 11 (64.7%) 1.30 (0.49 – 3.86)

Đãi ngộ phù hợp Có 78 (40.6%) 114 (59.4%) 1

Không 17 (51.5%) 16 (48.5%) 1.55 (0.74 – 3.27) Tình trạng hôn nhân

Kết hôn 53 (36.3%) 93 (63.7%) 1

Độc thân 41 (54.7%) 34 (45.3%) 2.10 (1.20 -3.70) * Ly hôn 1 (25%) 3 (75%) 0.60 (0.10 – 5.80) Ảnh hưởng do cách ly Không 9 (22.5%) 31 (77.5%) 1

Có 86 (46.5%) 99 (53.5%) 3.00 (1.30 – 6.60) * Bị người xung quanh

Không 51 (36.4%) 89 (63.6%) 1

Có 44 (51.8%) 41 (48.2%) 1.90 (1.10 – 3.20) * Bệnh nhân thiếu hợp tác Không 30 (30.9%) 67 (69.1%) 1

Có 65 (51,2%) 62 (48.8%) 2.30 (1.30 – 4.10) *

*: p < 0.05 ĐD chưa kết hôn có nguy cơ biểu hiện rối loạn lo âu cao gấp 2.1 lần so với các ĐD đã kết hôn.

ĐD không nhận được sự hợp tác từ bệnh nhân có nguy biểu hiện lo âu cao hơn 2.3 lần. Ngoài ra, tình trạng bị phân biệt đối xử (OR: 1.9; 95%

CI: 1.1 – 3.2) và bị ảnh hưởng do cách ly (OR:

3.0; 95% CI: 1.3 – 6.6) được xác định là các

yếu tố nguy cơ độc lập đến sự biểu hiện lo âu

ở ĐD. Mức ý nghĩa thống kê đối với các mối

tương quan trên là p < 0.05.

(9)

3. Keát quaû

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

n % n % n % n % p

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

2 1 2 2

1

p P

N x

Z

_D px

§ ·

H

¨ ¸

© ¹

Một số yếu tố liên quan tới biểu hiện stress

Bảng 4. Một số yếu tố liên quan tới stress (n=225)

Đặc điểm Stress

OR (95%CI) Có (%) Không (%)

Giới tính Nam 3 (7%) 40 (93%) 1

Nữ 16 (8.8%) 166 (91.2%) 1.29 (0.36 – 4.64) Bảo hộ đầy đủ, an toàn Không 4 (23.5%) 13 (76.5%) 1

Có 15 (7.2%) 193 (92.8%) 0.25 (0.07-0.87)*

Trực tiếp tham gia phòng chống dịch

Không 2 (5.3%) 36 (94.7%) 1

Có 17 (9.1%) 170 (90.9%) 1.80 (0.40 – 8.18) Bị người xung quanh

Không 24(72.7%) 9 (27.3%) 1

Có 85 (44.3%) 107 (55.7%) 4.00 (1.50-11.00)*

Được đồng nghiệp hỗ trợ, chia sẻ

Không 4 (40%) 6 (60%) 1

Có 15 (7%) 200 (93%) 0.11 (0.03-0.44)*

Cấp trên ghi nhận, thấu hiểu

Không 3 (33.3%) 6 (66.7%) 1

Có 16(7.41%) 200(92.6%) 0.16 (0.04 – 0.70)*

Bệnh nhân thiếu hợp tác

Không 2 (2.1%) 95 (97.9%) 1

Có 17 (13.4%) 110 (86.6%) 7.34 (1.70-32.60) * Bệnh nhân thiếu

tôn trọng

Không 8 (5.2%) 147(94.8%) 1

Có 11 (15.7%) 59 (84.3%) 3.40 (1.30 – 8.90) * Lí do tham gia phòng

chống dịch

Tình nguyện/

Phân công 9 (6.3%) 135(93.7%) 1

Vô tình nhận F0 8 (18.2%) 36 (81.8%) 3.30 (1.30 – 9.30) *

*: p < 0.05

Kết quả nghiên cứu cho thấy ĐD bị người xung quanh phân biệt đối xử trong thời gian dịch bệnh (OR: 4.0; 95% CI: 1.5-11.0) và vô tình tiếp nhận bệnh nhân COVID-19 trong khi thực hiện công việc chuyên môn (OR: 3.3; 95% CI:

1.3 – 9.3) có nguy cơ biểu hiện stress cao hơn

so với ĐD không gặp các vấn đề này. Trong khi

đó, PPE đảm bảo, đồng nghiệp hỗ trợ và sự ghi

nhận/thấu hiểu từ cấp trên là các yếu tố hạn chế

biểu hiện stress ở ĐD. Mối tương quan giữa các

yếu tố trên với biểu hiện stress có mức ý nghĩa

thống kê p<0.05.

(10)

1. Ñaët vaán ñeà

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

Taùc giaû:

4. Boä Y teá

4. BÀN LUẬN

4.1 Thực trạng trầm cảm, lo âu, stress ở đối tượng nghiên cứu

Biểu hiện trầm cảm trong nghiên cứu này cao hơn các nghiên cứu thực hiện trên điều dưỡng ở Bệnh viện Nội tiết Trung ương của tác giả Lê Thị Phương Liên năm 2019 (tỷ lệ biểu hiện trầm cảm chung 22%; trong đó, 12,6%

nhẹ, 6,6% vừa, 1,6% nặng 1,2% rất nặng ) và Nguyễn Xuân Trường năm 2021 (32,4% điều dưỡng biểu hiện trầm cảm)

^4,6

. Tỷ lệ biểu hiện lo âu trên đối tượng nghiên cứu của chúng tôi cao hơn một số nghiên cứu như Nguyễn Xuân Trường (35,1% - sử dụng thang DASS-21)

⁴

, Nguyễn Quang Tuấn (38,66% - dùng thang DASS-21)

²

. Theo kết quả phân tích, 8,4% điều dưỡng tại địa điểm nghiên cứu của chúng tôi có biểu hiện stress - tương tự tỷ lệ stress ở nhân viên y tế tham gia công tác phòng chống dịch ở một số bệnh viện tại Hà Nội với 8% (theo Bùi Thị Bích Vân - 2020)

⁷

. Trong nghiên cứu trên điều dưỡng năm 2015 của tác giả Trần Thị Thu Thuỷ và cộng sự, tỷ lệ trầm cảm, lo âu và stress lần lượt là 13,2%, 39,8% và 18,5%

⁸

. So với kết quả này, tỷ lệ biểu hiện rối loạn tâm thần trong nghiên cứu của chúng tôi nhìn chung