CHAU MY NGAY NAY SO 06-2012 25
QUAN HE QUOC TE
XA HOI HOA CHINH TRI
• *
PHUtfNG THUt HINH THANH VAN HOA CHINH TRI CUA CONG DAN MY
TS. Lifu Van Quang Hoc viin Chinh tri - Hanh chinh Quoc gia Ho Chi Minh
6
moi qudc gia, ngUdi ddn thudng CO nhOng thdi do, niim tin ddc trUng cua minh vi chinh tri, vi each thac van hdnh cua h$ thd'ng chinh tri, vi md'i quan he giSa nhd nUdc vd cdng ddn, hay vi quyin Idi vd trdch nhiem cua hg trUdc nhd nUdc. Do chinh Id van hoa chinh tri cua cdng ddn. Vay vdn hoa chinh tri cua moi cdng ddn dUdc hinh thdnh nhU thi' ndo? Bdi viet nay se trinh bdy phUdng thac hinh thdnh vdn hda chinh tri cua cdng ddn My thdng qua qua trinh xd hdi hoa chinh tri.Trong cudc sdng h a n g ngay, mdi ngfldi h i n h t h a n h cae t h a i do, niem tin chinh tri nhd sfl hoe hdi, quan sat vk b a t chfldc ngfldi khac. Sfl hoc hdi dd ed the b i t ngudn tfl gia dinh, n h a trfldng, b a n be va nhflng ngfldi ma ho k i n h trong. Dd chinh la qua t r i n h xa hdi hda chinh tri.
Xa hoi hda chinh tri (political socialization) trong bai vidt n^y dfldc hidu la qua t r i n h t h I m t h l u van hda
chinh tri cua xa hdi vao cac ca nhan, la qua trinh ma thdng qua dd cae ca n h a n hoc hdi cac thai do, cac gia tri van hda da dUde xa hdi thfla nhan.
Ndi each khac, xa hdi hda chinh tri la qua trinh hoc hdi d i n d i n cac c h u l n miic, t h a i do va h a n h vi dUdc he thd'ng chinh tri c h i p n h a n va thiic hanh. Muc dich eua xa hoi hda chinh tri la dao luyen, p h a t trien cac ca n h a n trd t h a n h cac t h a n h vien tich ciic eua xa hdi chinh tri. Trong qua trinh nay, ngUdi dan dUdc day each t h a m gia vao ddi sd'ng chinh tri, dUde day de p h a n biet nhflng h a n h vi hdp ly va h a n h vi b a t hdp ly trong ddi sd'ng xa hdi; each thflc de gay anh hfldng den ngfldi khac cung n h u gay a n h hudng ddn chinh phu.
Cung n h u d nhidu qud'c gia khac, qua trinh xa hdi hda chinh tri d My diin ra trong sud't cudc ddi cua mot con ngfldi, tfl khi ho edn tre den khi da trUdng thanh. Trong qua trinh dd, ngfldi dan dUdc day ve cac quyen dan chu, trach nhiem cdng dan, each thflc
tham gia vao ddi sd'ng chinh tri, each thflc bay td sfl phan dd'i hoac ung ho dd'i vdi chinh phu. Ban chit cua qua trinh xa hoi hda chinh tri la qua tnnh hoc hdi va truyen day cac gia tri va chuan mflc cua cae nhdm, cae ddi tUdng khac nhau trong xa hdi.
1. Xa hoi hoa chinh tri d cac the he
Xa hoi hda chinh tri 6 tre em O My, tfl khi budc chan den trudng, tre em da dUdc trang bi cac thdng tin, tU tudng va thai do chinh tri. Viec hoe hdi nhflng kien thflc lidn quan ddn chinh tri mot each phi chinh thflc ed the cdn dUdc bat dlu tfl khi tre mdi 2 hoac 3 tud'i, khi chung dang trong qua trinh hinh thanh cac y tudng cd ban vd quydn lUc va luat le. Viec hoc hdi chinh tri d thdi thd au cd y nghia het sflc quan trong, bdi vi cac gia tri, Idng trung thanh va thai do chinh tri cd dfldc d tudi nay cd the se gan bd vdi mdi con ngfldi trong sud't cudc ddi minh.
Khoang 4 tudi, tre em My bat dlu da cd nhflng nhan thflc vd quyen lflc, chang ban nhfl nhan bidt vd cac tin hieu giao thdng, hoac vai trd eua ngfldi canh sat trong xa hdi. Chung cd thd nhan thflc dfldc cac thd chd chinh tri ro hdn nhd viec hoe ten cua mot sd' quan chflc tieu bieu trong chinh phu. Hinh anh cua vi tdng thd'ng kha gan gui dd'i vdi tre em, va nhan vat nay thfldng dfldc sfl dung
de gidi thidu vd he thd'ng chinh tri My. Cho de'n Idp bd'n, hoc sinh gin nhu da nhan biet dUdc cac thanh td chinh cua chinh phu trung Udng.
Mac du cd the chiing chUa hieu dUdc tdng thd'ng la ai, thIm phan la ai, va nhidm vu cua dng ta la gi, nhUng chung cam nhan dUdc rang, dd la nhflng nhan vat quan trong va dly quyen lUc.
Tre em My cung se nhan bidt dUdc cac bieu tUdng qud'c gia, chang ban nhu qud'c ky, tfl r l t sdm trUdc khi chung bidt td qud'c, dlt nUdc la gi, thdng qua cac nghi li chao cd va hat qud'c ca hang tuIn tai trUdng hoc.
O day ed mot sfl lien tue trong qua trinh phat trien nhan thflc vd chinh tri trong mdi cdng dan My. Bat dau tfl gia dinh, tre em hoc hdi cac khai niem ve luat le va quyen lflc; sau dd, chung nhan thflc vd mot cdng ddng chinh tri ldn hdn va mot sd' quan chflc quan trong hdn. Chung ddng nhat qud'c gia vdi nhflng nhan vat nay va dinh vi ban than chung vdi tfl each la ngfldi My. Nhflng nhan thflc vd each thflc van hanh cua nen chinh tri, ve kha nang tac ddng ddn cae quyet dinh cua chinh phu se din dfldc hinh thanh khi nhflng dfla tre da ldn hdn, thfldng la sau Idp nam hoac Idp sau.
Ve mat logic, se ludn cd md'i lien he gifla nhflng dieu ma mot ngfldi hoc dfldc tfl khi cdn tre vdi cac thai
CHAU MY NGAY NAY SO 06-2012 27 dd va h a n h vi cua a n h t a khi da
trudng t h a n h . Dudng nhU nhflng dieu ma mdi ngfldi hoc dfldc thdi tre se a n sau trong ky flc ho.
Xd hoi hoa chinh tri d ngudi ldn
Qua trinh xa hdi hda chinh tri tidp tuc d i i n r a trong sud't cudc ddi mot eon ngfldi. Cac gia tri, nidm tin chinh tri ma mdi ngUdi hoc dUdc khi edn tre, mac du la r a t quan trong, nhUng cung ehi la mot p h l n trong sd' kien thflc m a mot ngfldi trfldng t h a n h ed dfldc. Nhieu va'n dd nay sinh trong cudc sd'ng cho t h l y c I n phai cd qua t r i n h xa hdi hda tie'p theo d giai doan con ngUdi da trfldng thanh.
Sfl t h a y ddi dia b a n sinh sd'ng cua ngfldi My tfl ndi nay sang ndi khac la mot thflc te d i i n r a k h a phd bidn, va ed the se dat nhflng ngfldi mdi den trong mot mdi trfldng chinh tri va xa hdi mdi me. Mot ngfldi My vd'n quen sd'ng d New York, hoac Chicago khi tdi mot t h a n h phd'nhd hdn d k h u vflc mien N a m hoac midn Tay cd nghia la ho da di chuyen tfl mot vung cd q u a n diem tfl do ve chinh tri sang mot k h u vflc ed xu hfldng bao t h u hdn. De cd the hoi n h a p vao cdng ddng mdi mdt each t h u I n thuc, ho phai t r a i qua mot qua t r i n h xa hdi hoa chinh tri. Sii t h a m gia vao ddi sd'ng chinh tri cua mdi ngfldi khi t h a y ddi mdi trfldng ed the chuyen tfl each boat ddng theo nhdm la chinh.
sang each boat ddng chu ye'u dfla vao nd lflc cua ban t h a n cae ca nhan.
c a c sinh vien My khi bfldc chan vao trfldng dai hoc cung bat gap mot mdi trfldng mdi vdi cac tac n h a n mdi.
Mdi trudng nay thudng thuc d l y ho dich chuyen quan diem cua minh theo hudng tU do hdn, khoan dung hdn vd chinh tri va nhflng each nhin mdi hdn ve cac qua trinh chinh tri.
2. C a c t a c n h a n c u a q u a t r i n h x a h o i h o a c h i n h t r i
Cd nhidu tac n h a n t h a m gia vao qua trinh xa hdi hda chinh tri d My.
Mflc do anh hfldng cua cac tac n h a n khdng gid'ng nhau, tuy thudc vao tflng giai doan sd'ng cua mdi ngUdi.
T i m quan trong eua cac tac n h a n cung tuy thudc vao mdi trfldng van hda va chinh tri ma chung boat ddng. c a c n h a n to' nay tac ddng qua lai vdi nhau, tao nen sfl cdng hfldng m a n h me khi chung phu hdp vdi nhau, va tao ra sfl hdn loan khi chung m a u t h u I n vdi n h a u .
Gia dinh
Cd the ndi, viec hoc hdi nhflng van dd lien quan den chinh tri ban d l u d i i n ra trong cac gia dinh My. P h a n ldn sfl hoe hdi nay la qua trinh khdng chinh thflc. Gia dinh la ndi cung d p moi thfl cho mot dfla tre de chung ed the tdn tai va ldn len tfl thflc an, chd d, sfl yeu thfldng, cho den cae tfldng tac xa hdi. Gia dinh My cung dinh vi cho tre em mot chd
dflng vd giai d p , dan tdc, tdn giao nhflng yeu td' a n h hfldng quan trong den nidm tin, thai do va boat ddng chinh tri cua eon ngfldi trong xa hoi.
c a e dinh hudng n h a n each cua tre em, chang b a n nhU sU hdp tac va long tin vao ngUdi khac cung dUdc phat trien ngay tfl trong mdi gia dinh. Nhflng dinh hudng gia tri lien quan de'n chinh tri nhU thai do eua cdng dan dd'i vdi quydn liic, hoac y thflc t u a n t h u phap luat, cung ed the dfldc nudi dfldng tfl gia dinh.
Mot sd' nghien cflu dUde cdng bd' d My cho t h l y , tai cac gia dinh ma cac bac cha me khuyen khich con cai tham gia vao cac quye't dinh cua gia dinh dfldng nhfl cung tao tien dd cho con cai ho t h a m gia vao ddi sd'ng chinh tri. Tre em dfldc sinh ra trong cae gia dinh cd bd' me tich cflc t h a m gia chinh tri, hoac cd dia vi kinh te' - xa hdi cao, cung cd xu hudng tham gia tich ciic hdn vao ddi sd'ng chinh tri khi da trudng t h a n h . Trong khi dd, tre em dUdc sinh ra trong nhflng gia dinh cd cha me tay chay chinh tri, hoac hiem khi t h a m gia thao luan vd cac v l n de chinh tri, cung cd xu hfldng it t h a m gia vao cac sfl kien nay. v a khi ldn len, chung cung cd xu hfldng thd d, l a n h dam chinh tri.^
Nhin chung, cac gia dinh My ed mot tac ddng dang ke de'n thai do eua cac ca n h a n dd'i vdi van de chinh tri cu the nao dd. Tinh yeu td qud'c, quan diem dd'i vdi v l n de chung toe,
dan tdc, su ung hd cac dang phai chinh tri,... cd the dUde dinh hUdng tfl trong gia dinh. Tuy nhien, viec do ludng md'i lien he gifla thai do chinh tri cua mot ngUdi trudng t h a n h vdi nhflng kinh nghiem va sU hoc hdi eua ho thdi tre la khdng he ddn gian.
Ngoai trfl nhflng dinh hfldng gia tri, hoac sfl ung ho dang phai, thi quan diem cua cha me It cd anh hfldng, hoac a n h hudng khdng triic tiep ddn cac thai do chinh tri cua dfla tre khi chung da ldn. O My, ndi cd he thdng dang phai tUdng dd'i dn dinh, thudng thi cha me ung ho dang nao, eon cai ho cung ed xu hUdng se ung hd dang dd khi trudng t h a n h . Tre em hoe Idp hai hoac Idp b a da tU n h a n minh la ngUdi cua dang Dan chu hay dang Cong hda, trUdc khi chung bidt rd cac ten goi nay cd y nghia gi^.
Theo quy dinh cua luat phap My, trudng hoc thudng khdng dUde phep day hoac dinh hudng cho hoc sinh nen iing ho dang chinh tri nao. Do vay, sU u n g ho dang phai eua cha me g i n nhU ed y nghia quan trong dd'i vdi sU lUa chon cua eon cai ho sau nay.
Trudng hoc
Xa hdi hda chinh tri tai cac trudng hoe d My la mot qua trinh chinh thflc va cd y thflc. Vdi tU each la mot cdng cu de giup cho con ngfldi cd nhflng kien thflc e I n thiet vd cac v l n de chinh tri xa hdi, dd d a m bao t i n h lien tue gifla cac the
CHAU MY NGAY NAY SO 06-2012 29 he va tao r a mdt mdi trUdng cho sfl
t h a y ddi cac gia tri, trfldng hoc la mot trong nhflng tac n h a n quan trong nha't cua qua t r i n h xa hdi hda chinh tri 5 My.
Cac nghien cflu cung cho t h l y , trinh do hoc v l n cua mot ngfldi My ed md'i tfldng q u a n chat che vdi mflc do t h a m gia cua ho vao ddi sd'ng chinh tri. Chang ban, nhflng ngUdi cd hoe van cao thfldng ed n h a n thflc rd rang hdn vd cac van de chinh tri;
ho quan t a m ddn chinh tri nhidu hdn, va cung t h a m gia tich eiic hdn vao cac cudc thao l u a n chinh tri.^
Mot ngUdi ed hoe van cao hdn thudng ed cam giac trach nhiem m a n h me hdn dd'i vdi cong ddng ma minh dang sd'ng va bidt each de tac ddng mot each hieu qua hdn ddn cae chinh sach cua chinh p h u so vdi cac cdng dan ed hoc van t h a p hdn.
La mot cdng cu de chuyen tai cac thdng tin va gia t r i chinh tri, p h a t trien cae ky n a n g lien q u a n den chi'nh tri, h e thd'ng giao due My cd mflc do a n h hfldng den cac ca n h a n ldn hdn n h i e u so vdi gia dinh.
Trfldng hoc cd t h e giup hoc sinh vfldt qua nhflng rao can, nhflng khac biet ve vi the xa hoi b l n g each day cho chung nhflng c h u a n mflc h a n h vi chung cua cdng dan.
Thfldng la den d p ba, h a u bet cac hoc sinh My da ed mot n h a n thflc tfldng dd'i rd r a n g vd cac t h e che hidn h a n h cua hd thd'ng chinh tri va
vai trd eua cdng dan trong he thd'ng dd. Nd bao gdm ca nhflng hieu bidt vd each thflc van h a n h cua he thd'ng, ai la n h a n vat chinh cua he thd'ng dd. Cae trUdng hoe cung day cho hoc sinh bidt rang, di b l u cfl la mot trong nhflng h i n h thflc ehinh eua sfl t h a m gia chinh tri va do cung la trach nhiem eua cdng dan.
Xa hdi hda tinh yeu dd'i vdi que hUdng, d l t nUde cung la mot chflc nang vd cung quan trong cua trUdng hoe. c a e trfldng hoe d My ed cac chUdng trinh n h l m cung cd' sfl gan ke't cua tre em vdi dat nUde, dac biet la d nhflng Idp d l u tien, thdng qua cae nghi thflc nhU chao cd, h a t qud'c ca va cac bai h a t the hien tinh yeu dd'i vdi que hUdng, dat nUde; nhflng cau chuyen vd Idng trung t h a n h dd'i vdi td qud'c, ve cac n h a n vat va cac dia danh lich sfl g i n vdi sfl hinh t h a n h qudc gia. Trfldng hoc cung dat tre em vao mot mdi trfldng de chung ed thd n h a n thflc dfldc cae md'i quan he, sfl phu thudc va trach nhiem cua chung dd'i vdi xa hdi ndi chung va he thd'ng chinh tri ndi rieng. Vdi each lam n h u vay, trUdng hoc thiic hien viec truydn day cho tre em tinh yeu td qud'c va trach nhiem cdng dan.
Cdc nhom ciing dia vi (peer groups)
Nhdm cung dia vi la nhdm nhflng ngUdi cd dia vi xa hdi tUdng dUdng n h a u va thUdng la cd Idi Ich gid'ng nhau. Ho la nhflng ngfldi ed quan he
ca nhan gan gui, ed sfl hieu bie't va tdn trong l l n nhau. Ho ed the la nhflng ngUdi ban than, cac ddng nghiep, hang xdm, nhflng t h a n h vien cung sinh boat trong mot cau lac bd hoac cac hiep hdi nhd. Thdng qua sii tfldng tac vdi n h a u mot each thudng xuyen, mdi ngfldi trong nhdm lai hoc hdi cae gia tri va thai do tfl cac t h a n h vien khac. Cae nhdm cung dia vi cung giup moi ngUdi phat trien sfl cam nhan vd cae gia tri va la nhan td' quan trong trong viec dinh hinh nhan each cua mdi ca nhan. Ban be ed thd trao ddi quan diem va thdng tin vdi nhau, giup dinh hinh thai do cua nhau dd'i vdi thd' gidi ben ngoai.
cac nghien cflu cung cho thay, khi mot ngfldi t h a m gia dn dinh vao mot nhdm nao dd, ho thudng cd xu hfldng dieu chinh cac gia tri va h a n h vi cua minh cho phu hdp vdi cac gia tri va h a n h vi dang thd'ng tri nhdm; Dieu nay r l t dung vdi cac ca n h a n d giai doan t h a n h nien, khi ma sfl tUdng tac vdi nhflng ngfldi cung dia vi cho ho cam giac vd sfl an toan va nd cd the giup dinh h i n h h a n h vi cua mdi ca n h a n hdn bat ky mot tac n h a n nao khac.
Nhflng giao tie'p cua nhdm cung dia vi dac biet quan trong khi ed sfl xung dot, hoac xuat hien nhflng thai do khac n h a u gifla cac nhdm hay gifla cac the he trong gia dinh.
Trong mot xa hoi da dang ve cac Idi Ich va cae md'i quan t a m nhfl b
My thi sU a n h hudng eua cac nhdm cung dia vi cd xu hudng ngay cang t a n g so vdi tac n h a n gia dinh va trudng hoc. Dd la ke't qua cua sU t h a y ddi n h a n h chdng ve xa hdi va sU chuyen mdn hda cua cac boat ddng kinh td trong xa hdi hien dai, khi ma cae bac cha me khdng thd nao day cho con cai cua minh tat ca nhflng kie'n thflc, ky nang va sfl hieu bie't ma ho c I n d the gidi ben ngoai.
Cud'i cung, tre em phai danh nhidu thdi gian hdn cho cac boat ddng b trudng, d ben ngoai vdi ban bd cung Ifla va danh It thdi gian hdn cho gia dinh. Do vay, ca trfldng hoc va cac nhdm cung dia vi ngay cang ed anh hfldng hdn so vdi gia dinh.
Cdc phUdng tien truyen thong daichdng
Sfl p h a t trien cua h e thd'ng truydn thdng dai chung hien dai da cho phep chuyen cac thdng diep chinh tri tdi h a n g trieu ngfldi xem tren the gidi. O My, t i n h t r u n g binh tre em d do tudi tieu hoc d a n h tfl 15 ddn 25 gid/tuin de xem cae chfldng trinh truydn hinh. Trong do tudi trung hoc, thdi gian tre em d a n h thdi gian de xem truyen h i n h cdn nhidu hdn thdi gian ngdi hoc tren Idp.^ Cau hdi dat r a la cac phfldng tien truyen thdng dai chung da t h a m gia vao qua t r i n h xa hdi hoa chi'nh tri eua tre em nhfl t h e nao?
Cho den nay, cac nghien cflu v l n chfla cd mdt cau t r a Idi rd rang ve
CHAU MY NGAY NAY SO 06-2012 31 mflc do tac ddng cua truydn thdng
dai chung ddn qua t r i n h xa hdi hda chinh tri cua cdng dan. O My, cac phfldng tien truyen thdng dai chung tac ddng tdi t h a i do chinh tri eua ngfldi dan chu ydu vdi tfl each la nhflng thdng tin khdng chinh thflc.
Chung cd thd tac ddng trflc tie'p de'n qua trinh xa hdi hda chinh tri eua cdng dan ndu chung gdp p h l n cung cd' cac tac n h a n khac, hoac khuyd'n khich sfl u n g ho dd'i vdi h e thd'ng.
Ndu gidi truyen thdng dUa r a cac thdng diep t r a i vdi thdng diep cua cac tac n h a n khac, nd cd thd tao ra sU xung dot trong n h a n thflc cua ngUdi xem. Tren thflc td, qua trinh xa hdi hda d cac trfldng hoc My thfldng cung ca'p mot bfle t r a n h ly tfldng ve sfl van h a n h cua he thd'ng chinh tri, trong khi dd, gidi truyen thdng My lai n h a n m a n h "cai gi dang thflc sfl d i i n ra", thfldng tidt Id nhflng v l n dd xung dot vdi cac gia tri ma mdi ngfldi da dinh hinh.
Nhflng khac biet nay ed the cung lam gia t a n g sfl hoai nghi cua My dd'i vdi chi'nh phu, khi ho phai chflng kien sfl bd t i e trong q u a n h e gifla hai n h a n h lap p h a p va h a n h phap trong qua t r i n h hoach dinh chinh sach qud'c gia, nhflng vu be bd'i d i i n r a trong chinh p h u va sfl b a t lflc eua ho trong viec giai quydt cac van de k i n h td' hoac dd'i ngoai phflc t a p .
Cac nghien cflu cho t h l y , nhiing ngfldi xem cac chfldng t r i n h tin tflc
tren truydn h i n h mdt each thfldng xuyen thfldng ed sfl hieu bie't vd each thflc van h a n h eua he thd'ng chinh tri, thfldng tich cflc ung ho cac dang chinh tri, va ty le t h a m gia b l u cfl cung cao hdn so vdi nhflng nhdm ddi tUdng khac^
Ben canh cac tac n h a n ke tren, mot so' chu the khac cung t h a m gia vao qua trinh xa hdi hda chinh tri d My nhfl: cac the chd' tdn giao, cac nhdm Idi ich, cae dang chinh tri...
Tuy nhien, cac tac n h a n nay thfldng chi ed sfl tac ddng tfldng ddi gian tie'p vao qua t r i n h nay.
Tdm lai, xa hdi hda chinh tri la mdt bo p h a n quan trong cua cac qua trinh chinh tri. Trong sud't chieu dai lich sfl hdn 200 n a m cua nUdc My, n h a nUde va cac nhdm xa hdi quan trong ddu quan t a m va dd cao vai trd cua qua trinh nay.
v a n hda chinh tri va xa hdi hda ehinh tri giup dinh h i n h cho ngudi dan My mot he thd'ng cac gia tri, cae quan d i l m vd mot h a n h vi ehinh tri hdp ly. B l n g each t r a n g hi cho ngUdi dan nhflng hieu bidt can b a n vd ddi sd'ng chinh tri va ky n a n g boat ddng chinh tri, qua trinh xa hdi hda chinh tri da giup cac cdng dan t h a m dfl sau hdn vao ddi sd'ng chinh tri cua d l t nfldc.
Tuy nhien, van hda chinh tri va xa hdi hda chinh tri khdng ddng n h l t vdi n h a u trong mot he thd'ng chi'nh tri. Trong khi tao r a mot
khudn khd chung cho hoat ddng ehinh tri, thi gifla hai ydu td' nay v l n tdn tai sfl khac biet. Su thay ddi cua cac thd he, cac tac nhan, cac m l u hinh van hda khac n h a u da lam cho xa hdi hda chinh tri trd t h a n h mot qua trinh khdng ddng ddu. Mac du qua trinh xa hdi hda chinh tri nhin chung ed xu hUdng duy tri nhflng gia tri hien tai, nhUng ben canh dd, cung cd the x u l t hien nhflng n h a n td' mdi, nhflng gia tri mdi, lam tidn dd d i n tdi sU thay ddi vd mat chinh tri - xa hoi. Cho du sU thay ddi nay cd chu y hay khdng, thi ed mot didu chic c h i n r i n g , van hda chinh tri va xa hoi hda chinh tri eua thd gidi dUdng dai khdng phai la ye'u to' b i t bien; khdng nhflng the', chung cdn trong t r a n g thai thay ddi lien tuc, tac ddng ddn n h a n thflc eua eon ngfldi vd chinh tri, vd boat ddng chinh tri d mdi qud'c gia •
Tdi lieu tham khdo:
1. Gabriel Almond and Sidney Verba (1989), The Civic culture • revisited. Sage Publications, Inc.
2. Michael G. Roskin, Robert L. Cord (1991), Political Science - An introduction, Prentice-Hall International, Inc.
3. Herbert R. Winter and Thomas J. Bellows (1985), People and Politics - An introduction to political science, John WUey & Sons, Inc.
4. Gabriel A. Almond and G. Bingham Powell, Jr (2003), Comparative politics today A world view, 7"" ed, Longman Press.
5. James Q. WUson and John J. Dilulio, Jr (1995), American government - Institutions and Policies, D.C. Heath and Company.
6. Monte Palmer (1997), Comparative politics Political Economy, Political culture, and Political Interdependence, F.E. Peacock Publishers.Inc
7. Jay M. Shafritz (2002), TU diin vi chinh quyen vd chinh tri Hoa Ky, NXB CTQG, Hk Noi.
8. Litu Van Quang (2010), He thong bdu cUdAnh, My va Phap - Ly thuyet vd hiSn thitc, NXB Chinh tri Quoc gia, H4 N6i.
Chu thich:
1) Xem: Michael Roskin, Robert Cord, James Medeiros, Walter Johnes (1991), Political Science - An introduction. Prentice- Hall, Inc., page 144-145
2) Xem: Herbert Winter, Thomas Bellows (1985), People and politics - An introduction to political science, John Wiley
& Sons, Inc., page 127.
3) Xem: LUu Van Quang (2009), HS thffng hiu cii 6 Anh, My va P h a p - Ly t h u y l t va hiSn thiic, NXB CTQG, H a Noi, tr. 154-155 4) Xem: Herbert Winter, Thomas Bellows
(1985), People and politics - An introduction to pohtical science, J o h n Wiley
& Sons, Inc., page 131
5) Xem: Gabriel Almond, Bingham Powell, Kaare Strom, Russell Dalton (2003), Comparative politics today- A world view, 7th ed, Longman Press, page 61.
