Daarby moet mens egter onthou dat kuns ook tydloos is, dus is tydgebonde nie 'n verskoning of kwalifikasie vir kuns nie, maar sal altyd 'n kenmerk daarvan wees. Die erkenning van die dualiteit van kuns veronderstel nie dat slegs tyd kan oordeel nie — selfs tyd sluk nie alles in nie. Die hele self van die kunstenaar of van die mens in die algemeen bly dus nie konstant en dieselfde nie.
En daarmee is ons terug na die tyd wat eintlik opgebou word uit raakpunte tussen individue, maar ook na die sosiale band van kuns en die kunswerk. Omdat kuns tydgebonde is, is dit te verstane dat kuns afsettings vanaf die verloop van tyd sal toon. Tog is dit in ’n sekere sin ’n skande, want die tydelike aard van die kuna veronderstel dat kuns ’n spieëlbeeld van tyd moet wees.
Die kunstenaar hoef miskien nie ’n profeet, maar kan ook nie agterryer wees nie en kan nie anders as om homself te laat geldensywerknie. As redelikewese bly die kunstenaar verantwoordelik vir sy dade — soos enige normale mens wat nie .geklassifiseer” word of is nie — en ook vir sy kunsprodukte. Geenware kunstenaar is nog ooit dood gekritiseer nie — en as dit ooit sou gebeur sal dit seker nie skade wees nie.
Dit is steeds moeilik om die boudraad te trek sodat 'n persoon nie te veel verantwoordelikheid aan die een kant en nie genoeg aan die ander kant dra nie. juis hierdie feit versterk die vermoede dat die punt en skubbe van die mes iewers hier is.
C. HATTINGH
KUNANI
JAAK VAN DEN IEPE
ALS OOK GIJ OUDER WERDT, OUDE GESLACHTEN
ANDRÉ DEMEDTS
MODERNE POËZIE II BETEKENIS EN TOEKOMST
Dit is het grootste bezwaar dat we hebben tegen de experimentele woordkunst, waarbij de wereldwijde grondstof van de kunst, namelijk het ervaringsleven van de mensheid, wordt gereduceerd tot een spel met de expressiemiddelen. We moeten de essentie van poëzie beschermen als we de betekenis en toekomst ervan willen redden. Hoewel gedurende een bepaalde periode de uniformiteit van de poëzie het voornaamste kenmerk wordt, heeft zij geen grote esthetische waarde.
Wat de thermometer is om de temperatuur van een lichaam vast te leggen, is poëzie voor de mentale toestand van de mensheid. Het moet dus blijven bestaan en de westerse mens helpen de uitdaging van de tijd te overwinnen. Deze uitdaging is het resultaat van de moderne wetenschap en technologie, die hij zelf heeft gecreëerd, maar waaraan hij zich nog niet heeft aangepast.
Als nuchtere mensen hoeven we het belang van poëzie in de oneindige complexiteit van het leven niet te overschatten om overtuigd te zijn van het belang ervan. Laten we niet vergeten dat poëzie meer biedt dan alleen een weerspiegeling van de tijdgeest, want ze helpt ook het tijdsbeeld vorm te geven. 35 jaar geleden begon Werumeus Buning met het schrijven van zijn prachtige ballads, waarmee hij de oude folkgenres van poëzie rehabiliteerde.
Door zijn voorbeeld en mede onder invloed van de nationaal-socialistische poëzie in Duitsland ontstond een tendens om de literatuur te populariseren. De taal is van enorm belang voor de poëzie en de geest die de poëzie uitstraalt. Onwillekeurig ondervindt hij, op enkele uitzonderingen na, de invloed van de tendensen die in het taalgebruik voorkomen.
Er bestaan kommissies voor de vastlegging van de technische terminologie, er bestaat geen gezaghebbend lichaam dat door aan of af te raden vat heeft op de ontwikkeling van de alle- daagse omgangstaal. De leiders van een volk moeten aan de poëzie belang hechten, zorg dragen voor de zuiverheid en rijkdom van de taal en maken dat de onderwijsprogramma’s zo opgevat worden dat voor de leerlingen de dichterlijke schoonheid een onmiskenbare waarde wordt. De uitzuivering van de smaak, door het be- spreken van de nieuw verschenen verzenbundels, is een taak voor de kritiek die de jongeren moet aanmoedigen zonder hen.
FRED WALEWIJN
AANPASSING
FABEL ZONDER MORAAL
FREDA PLEKKER
DANS VAN DIE SON
ANDRIES ALBERTS
DIE ONTOLOGIE VAN AFRIKANERSKAP
M. GREEFF
DIE OU MAN STERWE
SURREALISME IN JAN RABIE SE EEN-EN-TWINTIG Sommer aan die begin wil ek sê dat surrealisme ’n kuns is
Met monde en wange wat dribbel, verslind hulle passievol die een na die ander, tot groot vermaak van die kafeegangers, wat die eters omring. Die omstanders hyg in afsku, maar die drie kaalkoppe pla hom nie; hulle monde maal soos meule om mensevleis te eet. Die tweede sny 'n man se boonste helfte af; die derde met 'n mondvol maak sy mond om 'n vrou se kop oop.Die kafee is leeg van afgryse.
Uiteindelik is daar van die drie kaalkoppe net drie kaal eierdoppe oor wat die kelner soos vrot pampoendoppe in die vullisdrom gooi. In die laaste sin keer die verhaal terug na die werklikheid: die kelner dek stilweg die tafel vir die volgende dag, wanneer. Dit handel oor 'n bogelrug uit 'n Franse strafkolonie wat in sy desperate toestand in die menslike warmte van die groot stad beland.
Hy is een van die uitgeworpenes wat in sy doodsangs teruggedryfword na die wêreld van sy medemens wat hom in sy roesemoesvan geluksaligheid nie eensraaksien nie. Die twee Wêreldoorloë het die beskawing ’n groot stoot vorentoe gegee, maar vir die enkeling hetditslegsangsenskrikgebring. Jean Thomas in sy doodsangs klou aan diebeenvan ’n skraal manvas.As Thomasindieambulans na die hospitaal vervoer is, ontbind die skare soos die speke van ’n wiel.
Slegs 'n maer man bly oor om die toneel van die tragiese gebeurtenis te aanskou. Soos hierdie skraal man met die Boulevard Saint-Michiel afklim, begin sy linkerbeen, wat aan die sterwendes vasgeklou het, sleep. In sy onderbewussyn het die sterwende die gevoelloosheid van die skraal man aangeraak, wat in sy bewussyn in die lam been gekonkretiseer word.
Die kernprobleem van die surrealis is dat hy hom losmaak van die tradisievaste mens, maar in sy ontredderde toestand na hom terugkeerom hulptesoek.Dis aanhierdie nihilismetewyte dat so baieinhullebestaan ondergaan. Ten slotte: ek wil met hierdie bespreking geensins beweer dat Een-en-Twintig groot kuns is nie; daarvoor is baie van die verhale nog te ooglopend eksperimenteerkuns, bv. Van die ander stukke kon Rabie maar gerus Moeder koei agterweë gelaat het; behalwe dat die hele verhaal onoortuigend is, is dit banaal en souteloos.
VINCENT VAN DER WESTHUIZEN
DIE GENESER
HANS STEYL
STACCATO'S
Hy lees dat een van die redes waarom die grensmanne besluit het om die Kaap te verlaat, Brittanje se pogings was om die Nederlandse taal te onderdruk. Is dit kennis van die tale wat die verstand verryk of kennis van die idees wat in daardie tale, in boeke ensovoorts verkondig word. Dit is 'n misleidende argument, want wie het immers hierdie kontakte nodig en moet dus van die wêreldtaal gebruik maak.
As jy Australië toe gaan, is daar baie uitdrukkings wat jou sal laat kopkrap: dink net aan die woorde in die liedjie “Waltzing Mathilda”. Soos dit egter tans gaan, gaan ons almal een van die dae 'n Anglo-Afrikaanse omgangstaal gebruik wat eie is aan Suid-Afrika, en natuurlik onverstaanbaar vir die res van die wêreld. Behalwe vir die tegniese en wetenskaplike taal, waarvoor nou amptelik voorsiening gemaak word, kan jy enigiets in Afrikaans sê.
Voor die koms van die Republiek het baie mense gedink die land sou ineenstort sonder die ruggraat wat Brittanje veronderstel was om te voorsien. In die vroeë 16de eeu was Frans die taal van ongeletterde boere en handearbeiders in die stede. Aangesien dit in alle opsigte so sleg met die Latyn vergelyk, sou dit 'n belediging vir ons gesonde verstand wees om die oue ter wille van te gebruik.
Dit was egter teen hierdie agtergrond van minagting van die Duitse taal dat Goethe en Schiller hul werke geskryf het. Wanneer daar oor Russiese letterkunde gepraat word, dink die meeste mense dadelik aan Tolstoi en Dostojefski. Byvoorbeeld, watter aanmoediging het Poesjkin in die vroeë 19de eeu gehad om in Russies te skryf.
Generaal Smuts het eendag gesê dat daar eendag Nederlands van die Kaap na Nairobi gepraat sal word. Die feit dat beide die Afrikaners se lewenshouding en hul selfvertroue grootliks deurmekaar is, blyk uit die feit dat wanneer hulle in aanraking kom met mense uit 'n ander taalgroep in 'n groep, hulle dikwels die eerste is. kritiseer Afrika-instellings of gebruike, of geniet dit. Maar dit blyk ’n natuurwet te wees dat alles vreemd goedgekeur word, terwyl ’n mens se eie tradisie as outyds afgeskryf word.
LAWRENCE FERLINGHETTI
DRIE MEISIES GAAN OOR DIE LAND
BOEKE ONTVANG
