• Tidak ada hasil yang ditemukan

Teknik pengintegralan: Integral parsial (Integral by part)

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Membagikan "Teknik pengintegralan: Integral parsial (Integral by part)"

Copied!
29
0
0

Teks penuh

(1)

Teknik pengintegralan: Integral parsial (Integral by part)

Kalkulus 2

Nanang Susyanto

Departemen Matematika FMIPA UGM

06 Februari 2017

(2)

Mari mengingat

Derivatif∼Integral tak tentu.

Aturan rantai∼Metode substitusi.

Derivatif dari perkalian dua fungsi∼Integral parsial: (uv)0 =u0v+uv0 ⇐⇒ uv0 = (uv)0−vu0.

(3)

Mari mengingat

Derivatif∼Integral tak tentu.

Aturan rantai∼Metode substitusi.

Derivatif dari perkalian dua fungsi∼Integral parsial: (uv)0 =u0v+uv0 ⇐⇒ uv0 = (uv)0−vu0.

(4)

Mari mengingat

Derivatif∼Integral tak tentu.

Aturan rantai∼Metode substitusi.

Derivatif dari perkalian dua fungsi∼Integral parsial:

(uv)0 =u0v+uv0 ⇐⇒ uv0 = (uv)0−vu0.

(5)

Integral parsial

(uv)0 =u0v+uv0 ⇐⇒ uv0 = (uv)0−vu0.

Z

udv =

Z

d(uv)−

Z vdu. l

Z

udv=uv

Z vdu.

(6)

Integral parsial

(uv)0 =u0v+uv0 ⇐⇒ uv0 = (uv)0−vu0. Z

udv =

Z

d(uv)−

Z vdu.

l

Z

udv=uv

Z vdu.

(7)

Contoh: Integral parsial (sekali)

Z

xexdx ?

Z x

|{z}

u(x)

ex

|{z}

v0(x)

dx = x

|{z}

u(x)

ex

|{z}

v(x)

Z ex

|{z}

v(x)

1

|{z}

u0(x)

dx =xex−ex+C.

F(x) =

Z

x sin xdx ? Karena sin x = dxd (−cos x)maka

F(x) =x(−cos x) −

Z

(−cos x) ·1dx = −x cos x+sin x+C.

(8)

Contoh: Integral parsial (sekali)

Z

xexdx ? Z

x

|{z}

u(x)

ex

|{z}

v0(x)

dx = x

|{z}

u(x)

ex

|{z}

v(x)

Z ex

|{z}

v(x)

1

|{z}

u0(x)

dx =xex −ex+C.

F(x) =

Z

x sin xdx ? Karena sin x = dxd (−cos x)maka

F(x) =x(−cos x) −

Z

(−cos x) ·1dx = −x cos x+sin x+C.

(9)

Contoh: Integral parsial (sekali)

Z

xexdx ? Z

x

|{z}

u(x)

ex

|{z}

v0(x)

dx = x

|{z}

u(x)

ex

|{z}

v(x)

Z ex

|{z}

v(x)

1

|{z}

u0(x)

dx =xex −ex+C.

F(x) =

Z

x sin xdx ?

Karena sin x = dxd (−cos x)maka F(x) =x(−cos x) −

Z

(−cos x) ·1dx = −x cos x+sin x+C.

(10)

Contoh: Integral parsial (sekali)

Z

xexdx ? Z

x

|{z}

u(x)

ex

|{z}

v0(x)

dx = x

|{z}

u(x)

ex

|{z}

v(x)

Z ex

|{z}

v(x)

1

|{z}

u0(x)

dx =xex −ex+C.

F(x) =

Z

x sin xdx ? Karena sin x = dxd (−cos x)maka

F(x) =x(−cos x) −

Z

(−cos x) ·1dx = −x cos x+sin x+C.

(11)

The invisible dv

Z

ln xdx ?

Z

ln xdx =

Z ln x

|{z}

u(x)

· 1

|{z}

v0(x)

dx

=ln x·x−

Z 1 x ·xdx

=x ln x−

Z 1dx

=x ln x−x+C.

(12)

The invisible dv

Z

ln xdx ? Z

ln xdx =

Z ln x

|{z}

u(x)

· 1

|{z}

v0(x)

dx

=ln x·x−

Z 1 x ·xdx

=x ln x−

Z 1dx

=x ln x−x+C.

(13)

Contoh: Integral parsial (dua kali)

Z

x2e2xdx ?

Z x2

|{z}

u(x)

e2x

|{z}

v0(x)

dx =x2e2x 2 −

Z e2x 2 2xdx

=x2e2x 2 − e

2x

4 2x−

Z e2x 4 2dx



=x2e2x 2 − e

2x

4 2x− e

2x

8 2+C



= 1

2x2e2x1

2xe2x+1

4e2x−C.

(14)

Contoh: Integral parsial (dua kali)

Z

x2e2xdx ?

Z x2

|{z}

u(x)

e2x

|{z}

v0(x)

dx =x2e2x 2 −

Z e2x 2 2xdx

=x2e2x 2 − e

2x

4 2x−

Z e2x 4 2dx



=x2e2x 2 − e

2x

4 2x− e

2x

8 2+C



= 1x2e2x1xe2x+1e2x−C.

(15)

Contoh: Integral parsial (dua kali)

HitungR

e2xcos(3x)dx.

Misalkan I =R

e2xcos(3x)dx , maka I=

Z

cos(3x)

| {z }

u(x)

e2x

|{z}

v0(x)

dx

=1/2e2xcos(3x) +3/2 Z

e2xsin(3x)dx =d .s.t

=1/2e2xcos(3x) +3/22e2xsin(3x) − (3/2)2I. Sehingga

Z

e2xcos(3x)dx =e2x/13(2 cos(3x) +3 sin(3x)) +C.

(16)

Contoh: Integral parsial (dua kali)

HitungR

e2xcos(3x)dx.

Misalkan I =R

e2xcos(3x)dx , maka I=

Z

cos(3x)

| {z }

u(x)

e2x

|{z}

v0(x)

dx

=1/2e2xcos(3x) +3/2 Z

e2xsin(3x)dx =d .s.t

=1/2e2xcos(3x) +3/22e2xsin(3x) − (3/2)2I.

Sehingga Z

e2xcos(3x)dx =e2x/13(2 cos(3x) +3 sin(3x)) +C.

(17)

Contoh: Integral parsial (dua kali)

HitungR

e2xcos(3x)dx.

Misalkan I =R

e2xcos(3x)dx , maka I=

Z

cos(3x)

| {z }

u(x)

e2x

|{z}

v0(x)

dx

=1/2e2xcos(3x) +3/2 Z

e2xsin(3x)dx =d .s.t

=1/2e2xcos(3x) +3/22e2xsin(3x) − (3/2)2I.

(18)

Reduksi order

Perhatikan

In =

Z

xneaxdx.

dengan a adalah suatu konstanta.

I0?, I1?, I3?, dan I5?

Untuk semua n≥0, dengan integral parsial: In=xn1

aeax

Z

nxn11 aeaxdx

= 1

axneaxn a

Z

xn1eaxdx.

In = 1

axneaxn aIn1.

(19)

Reduksi order

Perhatikan

In =

Z

xneaxdx.

dengan a adalah suatu konstanta.

I0?, I1?, I3?, dan I5?

Untuk semua n≥0, dengan integral parsial:

In=xn1 aeax

Z

nxn11 aeaxdx

= 1xneaxn

Z

xn1eaxdx.

In = 1

axneaxn aIn1.

(20)

Reduksi order

Perhatikan

In =

Z

xneaxdx.

dengan a adalah suatu konstanta.

I0?, I1?, I3?, dan I5?

Untuk semua n≥0, dengan integral parsial:

In=xn1 aeax

Z

nxn11 aeaxdx

= 1

axneaxn a

Z

xn1eaxdx.

In = 1

axneaxn aIn1.

(21)

Contoh: Reduksi order

Z

x3eaxdx ?

Perhatikan bahwa I3= 1

ax3eax3 aI2= 1

ax3eax3 a

 1

ax2eax2 aI1



= 1

ax3eax3 a

 1

ax2eax2 a

 1

axeax1 aI0

 . Karena I0= 1aeax+C maka

Z

x3eaxdx = 1

ax3eax3

a2x2eax+ 6

a3xeax6

a4eax+C.

(22)

Contoh: Reduksi order

Z

x3eaxdx ? Perhatikan bahwa

I3 = 1

ax3eax3 aI2= 1

ax3eax3 a

 1

ax2eax2 aI1



= 1

ax3eax3 a

 1

ax2eax2 a

 1

axeax1 aI0



. Karena I0= 1aeax+C maka

Z

x3eaxdx = 1

ax3eax3

a2x2eax+ 6

a3xeax6

a4eax+C.

(23)

Quiz (maks. 20 menit)

Misalkan

Sn =

Z

xnsin xdx.

1 Hitung S0dan S1.

2 Tunjukkan bahwa

Sn= −xncos x+nxn1sin x−n(n−1)Sn2.

3 Dengan menggunakan nomor 1 dan 2, hitung Z

2

(24)

Pembahasan Quiz

1 S0= −cos x+C dan S1= −x cos x+sin x+C.

2

Sn= −xncos x+n Z

xn1cos xdx

= −xncos x+nxn1sin x−n(n−1)

Z

xn2sin xdx

= −xncos x+nxn1sin x−n(n−1)Sn2.

3 Can’t you?

(25)

Pembahasan Quiz

1 S0= −cos x+C dan S1= −x cos x+sin x+C.

2

Sn= −xncos x+n Z

xn1cos xdx

= −xncos x+nxn1sin x−n(n−1)

Z

xn2sin xdx

= −xncos x+nxn1sin x−n(n−1)Sn2.

3 Can’t you?

(26)

Pembahasan Quiz

1 S0= −cos x+C dan S1= −x cos x+sin x+C.

2

Sn= −xncos x+n Z

xn1cos xdx

= −xncos x+nxn1sin x−n(n−1)

Z

xn2sin xdx

= −xncos x+nxn1sin x−n(n−1)Sn2.

3 Can’t you?

(27)

A useful rumus reduksi order

Integral

In =

Z dx

(1+x2)n,

yang akan muncul di integral fungsi pecah rasional, mempunyai rumus reduksi order

In= 1 2(n−1)

x

(1+x2)n1 +2n−3 2n−2In1

(28)

A useful rumus reduksi order (lanjutan)

Karena I1=arctan x +C maka

Z dx

(1+x2)2 =I2=I1+1

= 1 2·1

x

(1+x2)1 +2·1−1 2·1 I1

= 12 x

1+x2 +12arctan x+C.

(29)

Soal-soal Latihan

1 HitungR

eaxsin bxdx where a2+b26=0. [Hint: parsial dua kali.]

2 Tunjukkan bahwa Z

xnexdx =xnex−n Z

xn1exdx dan gunakan hasilnya untuk menghitungR

x2exdx.

3 Tunjukkan bahwa Z

xm(ln x)ndx = x

m+1(ln x)n

m+1 − n

m+1 Z

xm(ln x)n1dx,

Referensi

Dokumen terkait

Contoh Soal Integral Parsial 1.. Cari

Memahami konsep integral, teorema fundamental integral, teknik-teknik pengintegralan dan penerapannya dalam berbagai permasalahan serta dapat menjelaskannya dalam

Teknik-teknik integral tersebut adalah: Teknik Substitusi, Integral Fungsi Trigonometri, Teknik Substitusi Fungsi Trigonometri, Integral Parsial, Integral

Da lam perhitungan integral, tidak semua fungsi bisa diintegralkan dengan memakai rumus dasar atau rumus umum dari integral.Untuk menyelesaikan fungsi yang sulit

Contoh Soal Rumus Integral Kalkulus, Integral Tak Tentu Tertentu, Pengertian, Substitusi, Parsial, Penggunaan, Pembahasan, Fungsi Aljabar, Luas, Volume

Konsep-konsep yang dibahas meliputi: Fungsi Transenden, Teknik Pengintegralan, Bentuk Taktentu dan Integral Takwajar, Fungsi Berpeubah Banyak dan Turunannya, Integral

Menyelesaikan Persoalan Teknik Pengintegralan. Dari hasil perhitungan didapat nilai koefisien korelasi linear berganda tiga variabel yaitu 0,23 nilai ini memberikan

Sejalan dengan pembahasan integral parsial pada integral konstruktif Riemann, tulisan ini berhasil membahas formula integral parsial pada integral deskriptif Riemann yang