TALASALITAAN
SA
Araling Panlipunan
I
Unang Markahan
Tinipon niGng. Marissa C. Magnaye
Masaguitsit-Banalo N. H. S.
Talasalitaan sa Araling Panlipunan I
A
Agham – siyensya; isang pag-aaral kung saan sumusunod sa mga batayang imbestigasyon at mga pananaliksik ukol sa isang bagay na kagilagilalas.
Artifacts- mga bagay na ginamit hinubogng unang tao na nagbigay halaga sa arkeyolohiya at
kasaysayan
Agham Pampulitika – isang uri ng agham panlipunan na tumutukoy sa sistematikong pag-aaral ng
pulitika at ng bansa.
Antropolohiya – ang pag-aaral ng simula (origin), pag-unlad (development) at katangian ng mga tao (nature).
Antropologo – taong dalubhasa sa pag-aaral ng mga labi ng tao. Austroloid – sinaunang tao sa Australia
Ash –sha riah-landas tungo sa kaligtasan ang kabuuan ng l;ahat ng hinihingi ni Allah bilang
mabuting tagasunod.
A.R.M.M. – Autonomous Region in Muslim Mindanao
Awit- binubuo ng labindalawang linyang patula na tumatalakay sa karanasan ng mga bayan. Allah – Diyos ng mga Muslim
Anito – Diyos ng mga katutubong Pilipino na may paniniwala sa Animismo
Anyong – lupa – iba’t-ibang uri ng lupa na matatagpuan sa Pilipinas tulad ng bulubundukin,
bundok, talampas, burol, kapatagan, bangin at iba pa.
Anyong tubig- iba’t-ibang uri ng tubig na matatagpuan sa Pilipinas tulad ng karagatan, dagat,
golpo, lawa, talon, look, bukal, ilog, batis, at iba pa.
B
Barangay – pinakamaliit say unit ng pamahalaan, isang maliit na komunidad binubuo ng hunigit kumulang sa 200 mga pamilya.
-Pinakamaliit nay unit pulitikal sa Pilipinas.
Balangay – pinagmulan ng salitang baranga na ang ibig sabihin ay Bangka. Balagtasan – nagging popular na tawag sa laban sa pagtula.
Biag ni Lam-ang – popular na epikong Pilipino mula pa noong panahong prehistoriko.
-pinakamatandang epiko sa bansa.
Bulkanismo – pagsabay ng mga lusaw na bato paitaas mula sa ilalim ng lupa.
C
C.A.R. – Cordillera Autonomous Region
D
Dalubhasa – bihasa sa isang bagay / kasalanan
Diastropismo – proseso na kung saan ang kailaliman ng mundo o kontinente ay gumagalaw na nagbubunga sa pagkakabuo ng mga dagat, bundok.
- Pagkakabiyak ng mga namumuong bato sa kailaliman ng mundo.
Dialect – salitang ginagamit ng pangkat ng tao sa isang pamayanan. DPWH –Department of Public Works and Highway
Dawnman – mga taong nabubuhay noong unang panahon sa ating mundo. Diborsyo- paghihiwalay o pagkakahiwalay na ginawang legal ng batas. Demograpiya – tumutukoy sa bilang o dami ng tao sa isang lipunan.
Densidad ng Populasyon – ito ay tumutukoy sa bilang ng taong naninirahan sa bawat hating kuwadrado ng kalupaan.
D. E. N. R. – Department of Environment and Natural Resources D. O. L. E. – Department of Labor and Employment
D. O. T. – Department of Tourism
Ebidensiya – katunayan, katibayan, patotoo
Ekonomiks – agham panlipunan na nakatuon sa gawaing pangkabuhayan ng tao.
H
Henerasyon – salinlahi
Historya – kasaysayan, pag-aaral ng pinagmulan
Heograpiya – pag-aaral at pagsusuri ng pisikal na katangian ng isang pook
- Pag-aaral ng mga katangian ng mga lugar – klima, anyong-tubig, anyong-lupa, tanim, hayop
Hangganan – dulo / wakas, pagitan Homo Erectus – tawag sa sinaunang tao Homo Sapiens – tawag sa makabagong tao
Hegira – pagtakas ni Mohammed mula sa Mecca hanggang sa Medina o Banal na paglalakbay sa Mecca
Hadji – Muslim na nakarating / nakapaglakbay sa Mecca
I
Islam – relihiyon ng Muslim na naniniwala sa Diyos na si Allah at may isang propeta na si Mohammed
J
Jihad – banal na pakikidigma ng mga Muslim
K
Kasaysayan – tala ng nakasulat at di nakasulat sa mga kaganapan o pangyayari sa isang pook noon, ngayon at bukas
Kabihasnan – isang kultura na kung saan ang isang pangkat ng tao ay mahirati na o nakasanayan Koran- banal na aklat ng mga Muslim
Kaaba – isang maitim na bato sa Mecca, sinasabing dati’y lantay na puti ang kulay subalit sa dami ng makasalubong humahawak ditto, ito’y naging itim
Kapaligiran – binubuo ng likas na yaman at mga bagay-bagay na nilikha ng tao habang siya ay nakikipag-ugnayan sa kanyang kalikasan o kapwa tao
Katutubong Pilipino – kinikilala bilang etnikong Pilipino.
Klima – ang temperature ng isang lugar kasama ang kilos at presyon ng hangin
Kultura – tumutukoy sa pangkabuuang pakikipag-ugnayan at pagsisikap ng mga taong makabuong mga pansariling teknolohiya, kaisipan, kaalaman, pagpapahalaga, paniniwala at
kalinangan
Kasaysayan – agham panlipunan na mag-aaral ng mga pangyayaring sa nakaraang panahon upang maunawaan ang kasalukuyan.
- Isang pagkakasunod-sunod na talaan ng mga nakaraang pangyayari sa buhay ng tao o ng isang bansa.
L
Lipunan – komunidad, sambayanan, grupo ng mga tao na may isang layunin at interes.
- Kolektibong pagsasama-sama ng mga tao upang bumuo ng isang pamayanan
Likas na Yaman- yamang matatagpuan sa kalikasan at ito’y nilikha ng Diyos at iba pang natural na kaganapan
Lokasyon – kinaroroonan ng isang lugar sag lobo o mapa.
M
Monoteismo – paniniwala sa iisang Diyos.
Maulu-al-ahbi – isang pagsasaya, awitan at kainan, ginagawa ang pagsasalaysay ng buhay ni Mohammed
Madrasah – sistema ng edukasyon ng mga Muslim Mosque – sambahan ng mga Muslim
Mapa – patag na larawan ng mundo
Misyonero – relihiyong nagpapalaganap ng mga paniniwala at aral ng ralihiyong Katoliko
Migrasyon – tumutukoy sa paggalaw o paglipat ng tao o grupo ng mga tao mula sa lalawigan tungo sa isang siyudad, siyudad sa isang lalawigan at bansa sa isang bansa.
P
Pamahalaan – ahensiyang nagpapatupad ng kagustuhan ng tao na naaayos sa prinsipyo ng pamhalaan.
Panahon – kalagayan o kondisyon ng klima sa isang lugar na panandalian lang.
Pygmies – mga taong nabuhay noong unang panahon sa Africa at asya na may tao na kulang sa limang talampakan.
Paglilitis – pag-iimbestiga o pagtitimbang ng hustisya sa isang usapin o kaso. Pagbagtas – pagtawid
Paghalay – paglupig Pagkalupig – pagkatalo
Pabuya – bagay o pera na ibinibigay dahil sa mahalagang ginawa / pabor ng isang tao
Populasyon – kondisyon ng kapaligiran na ang tubig, hangin at kalupaan ay kontaminadad ng mga nakalalasong element.
Pakikipag-ugnayan – tumutukoy sa pakikipagkalakalan at pagpapalitan ng produkto at mga kalinangan ng isang bansa sa isang bansa
Pamayanan – grupo ng tao na nakatira sa isang lugar na may pinagkukunan ng kabuhayan at kung saan ang sistemang pulitika at kultura ay nagpapayabong
Pangkat-Etniko – tumutukoy sa mga katutubong Pilipino na nangangalaga ng mga kalinangan, tradisyon at paniniwala n gating mga ninuno.
R
Ramadam – hindi pagkain sa ika-9 na buwan ng kalendaryong Muslim buhat sa pagsikat hanggang sa paglubog ng araw sa loob ng 40 na araw.
R A 6734 – nagtatag ng Autonomous Region ng Muslim Mindanao
Relatibong Lokasyon – paglalarawan ng lokasyon ng isang lugar na ginagamitan ng apat na mahahalagang direksiyong- Hilaga, Timog, Silangan at Kanluran. Ang mga direksyong
ito ay tumutukoy sa mga bansa at anyong tubig na nakapalibot sa isang lugar.
S
Saligang Batas ( Constitution) pangunahing batayang batas ng isang bansa Sultanato – sistemang pampulitika ng Muslim
Sinaunang Pilipino – tumutukoy sa mga Pilipinong naging tagapamagitan ng iba’t-ibang tradisyon mula sa Mainland Asya at Timog- Silangang Asya. Sila rin ay instrument ukol sa
pagkalat ng kultura at kabihasnan sa iba pang bahagi ng Pasipiko at Katimugang Asya.
T
Truong – tawag ng mga Vietnamese o Vietcong sa Spratly Teorya – palagay , kuro-kuro, paniniwala
Topograpiya – pag-aaral ng mga anyong lupa at tubig ng isang bansa kasama na ang yamang likas na taglay nito
Tradisyon – mga bagay na nakaugalian simula pa noong unang panahon
Turismo – programa ng gobyerno na nanghihikayat ng mga dayuhan sa ating bansa upang Makita ang magagandang tanawin at makasaysayang lugar
Teritoryo – kalupaang saklaw kasama ang kalawakan at panloob na katubigan na itinakda ng pandaigdig na batas. Lugar na tinitirhan, pinaggaganapan ng mga gawaing
pangkabuhayan pampulitika at panlipunan ng mga tao
Tiyak na Lokasyon – ang lokasyon ng isang lugar na natutukoy sa pamamagitan ng latitude at longhitud
Taong Tabon – isa sa mga taong naninirahan sa Timog –Silangan Asya sa huling bahagi ng
Panahong Pleistocene. Ito ang pinaniniwalaang mga orihinal na pinanggalingan ng ating
lahi.
Tarsilas o Salsilas – nasusulat na henelohiya kung saan tinutunton ng mga Muslim ang lahi ng isang datu o sultan o pinagmulan nito mulan kay Mohammed.
- talaan ng mga mahahalagang naganap sa panahon nila
U
Umalohokan - ang tagapagbalita ng Datu
V
Volcanic Origin Theory – nagsasaad na ang Pilipinas ay bunga ng pagsabog ng bulkan.
Y
Yamang Tao – tumutukoy sa dami at katangiang pandemograpiya kaagapay ang uri ng kulturang humuhubog sa lipunan upang lalong mapayabong ito.
Z
Zakat – paglilimos sa mga pulubi ng mga Muslim
