Pendidikan untuk Kesepaduan Sosial Isu I

(1)

i

Pendidikan untuk Kesepaduan Sosial: Isu-isu Berbangkit untuk Sabah

Pendidikan untuk Kesepaduan

Sosial: Isu-Isu Berbangkit

untuk Sabah

Hasil Perbincangan Meja Bulat mengenai

’Pendidikan untuk Kesepaduan Sosial’

yang diadakan pada 27 Februari 2014,

Semporna, Sabah

Diselenggara oleh:

Ong Puay Liu

Siri Kertas Laporan Penyelidikan KITA-UKM Bil.5, Nov 2014 (KITA-UKM Research Report Paper Series No.5, Nov 2014)

(2)

ii

C_{etakan Pertama /}_{First Printing}_{, 2014} Hak cipta / Copyright Penulis / Author

Institut Kajian Etnik (KITA)

Universiti Kebangsaan Malaysia, 2014

Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada terbitan ini boleh diterbitkan semula, disimpan untuk pengeluaran atau ditukarkan ke dalam sebarang bentuk atau dengan sebarang alat juga pun, sama ada dengan cara elektronik, gambar serta rakaman dan sebagainya tanpa kebenaran bertulis daripada Institut Kajian Etnik (KITA), Universiti Kebangsaan Malaysia terlebih dahulu.

All rights reserved. No part of this publication may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical including photocopy, recording, or any information storage and retrieval system, without permission in writing from the Institute of Ethnic Studies (KITA), Universiti Kebangsaan Malaysia.

Diterbitkan di Malaysia oleh / Published in Malaysia by

Institut Kajian Etnik, Universiti Kebangsaan Malaysia 43600 Bangi, Selangor D.E., Malaysia

Dicetak di Malaysia oleh / Printed in Malaysia by

Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia 43600 UKM Bangi,Selangor D.E Malaysia http:/pkukmweb.ukm.my/~penerbit/

Perpustakaan Negara Malaysia Data-Pengkatalogan-dalam Penerbitan

Cataloguing-in-Publication-Data

Pendidikan untuk Kesepaduan Sosial: Isu-Isu Berbangkit untuk Sabah (Siri Kertas Laporan Penyelidikan KITA-UKM Bil.5, Oktober 2014)

(3)

_iii

Siri Kertas Laporan Penyelidikan KITA-UKM

Denison Jayasooria. 2014. National Reconciliation and

Inclusive Development in Malaysia: C_{onversations Among}

civil society members and public intellectuals. Kertas Laporan Penyelidikan KITA-UKM Bil. 1 (Mei).

ISBN 978-967-10914-9-4

Denison Jayasooria, Teo Lee Ken, Muhammad Ismail Aminuddin & Saifful Hassan. 2014. Hubungan Antara Kaum dalam Sistem Pendidikan di Malaysia. Kertas Laporan Penyelidikan KITA-UKM Bil. 2 (Mei).

ISBN 978-967-0741-02-4

Denison Jayasooria & Kuthbul Zaman Bukhari. 2014.

Preventive Detention & Serious crime: Prevention of C_rime

Act (PC_{A). Kertas Laporan Penyelidikan KITA-UKM Bil. 3}

(Mei).

ISBN 978-967-0741-01-7

Denison Jayasooria, Muhammad Ismail Aminuddin &

Helmy Muhammad. 2014. C_{abaran Kehidupan di Kawasan}

Flat Bandar: Implikasi Terhadap Penyampaian

Perkhidmatan. Kertas Laporan Penyelidikan KITA-UKM Bil. 4 (Mei).

(4)

iv

Perbincangan Meja Bulat (RTD) Pendidikan untuk Kesepaduan Sosial di Semporna

7

Latar Belakang RTD …

7

Isu-Isu Berbangkit: Kes Sabah …

8

Pembicara Pembincangan Meja Bulat 1R+3rTM

11

Pembentangan Sesi Pagi

12

Profesor Dr. Ong Puay Liu …

12

C_{ik Badariah Saibeh …}

₂₃

Dr. Mohd Kassim bin Hj. Mohd Ibrahim …

32

Hj. Raduan Hj. Abd Rahman …

41

Sesi Soal Jawab …

55

Pembentangan Sesi Petang

63

(5)

1

Pengenalan

Pada tahun 2012, Institut Kajian Etnik (KITA), UKM berjaya menerima geran penyelidikan di bawah dana

penyelidikan jangka panjang bawah-atas (Long Term

Research Grant Scheme Bottom-Up [LRGS]) daripada

Kementerian Pengajian Tinggi Malaysia (kini Kementerian

Pendidikan Malaysia) untuk menjalankan program

penyelidikan bertajuk ‘Kesepaduan Sosial’. Program ini diketuai oleh Prof. Ulung Datuk Dr. Shamsul Amri Baharuddin, Pengarah Pengasas Institut Kajian Etnik (KITA), UKM. Tempoh program penyelidikan LRGS ini adalah tiga tahun, bermula 2012-2014.

Ringkasan eksekutif program ini seperti berikut:

Malaysia mengidamkan ‘Bangsa Malaysia’ wujud pada 2020. Ketika itu Malaysia telah sampai ke puncak matlamat, iaitu menikmati perpaduan dan integrasi. Harapan ini termaktub dalam Rancangan Malaysia Kedua 1971-75 yang mengandungi Dasar Ekonomi Baru (DEB) yang digubal akibat berlakunya peristiwa konflik etnik pada 13 Mei 1971. Semenjak 1971 ke 2011, selama 40 tahun, Malaysia telah menikmati pertumbuhan ekonomi pesat dan kestabilan politik yang menggalakkan. Sekali sekala ada timbul masalah. Namun pada umumnya wujud suasana aman tenteram. Maka itu Malaysia sering dianggap sebagai model kepada banyak negara sedang membangun dan mundur. Biarpun umumnya keadaan sosio-politik aman dan ekonomi lumayan untuk 40 tahun itu, namun perpaduan dan integrasi belum dicapai. Yang sudah dicapai dalam tempoh berkenaan ialah suatu fenomena fundamental yang belum dikenal pasti dan

dikonsepsikan iaitu ‘kesepaduan sosial’ (social cohesion),

yang sentiasa berdepan pelbagai cabaran dalam

(6)

2

perundangan, integriti, perindustrian dan tanpa suatu

sistem social calibration yang berkesan. Program ini

dengan empat projek utamanya akan meneliti dan membina kefahaman setiap cabaran berkenaan, dengan

bertujuan untuk mencari penyelesaian melalui outcome

yang berguna, seperti untuk pembentukan dasar, membina indeks komposit dan penyelesaian berkait

hubungan etnik, demi kelangsungan social sustainability

Malaysia dan sebagai petunjuk contoh pada negara lain (Shamsul Amri Baharuddin 2011).

Mengangkat Konsep ‘Kesepaduan Sosial’:

Latar Belakang dan Rasional Kertas Konsep _LRGS

Bottom-Up

Dalam kajian fundamental mengenai masyarakat majmuk selama ini, fokus dominan adalah terhadap fenomena konflik, kerana semua takut terhadap padah buruk konflik. Hal ini membuat kita lupa bahawa dalam kebanyakan masyarakat, lebih kerap wujud kedamaian dan keamanan yang menjana pelbagai kebaikan – ekonomi, politik dan sosial. Sekali sekala berlaku konflik terbuka, namun tidak menjejas keamanan dan damai jangka panjang itu. Apakah konsep fundamental yang kita boleh perkenalkan untuk membina kefahaman mengenai era aman damai berpanjangan ini serta memahami cabaran yang tersirat di dalamnya?

Maka konsep fundamental yang cocok untuk

mengungkapkan keadaan ini ialah ‘kesepaduan sosial’

(social cohesion). Konsep fundamental inilah yang hendak

(7)

3

dan integrasi’ diperkenal sebagai ganti/tambahan iaitu konsep kesepaduan sosial, bagi kegunaan dasar dan anjakan paradigma dalam merancang pembangunan di Malaysia (Shamsul Amri Baharuddin 2011).

Program LRGS bottom-up ini terbina atas empat projek utama (dan setiap projek utama ini mempunyai beberapa sub-projek) iaitu:

Projek 1 Teori/Konsep Kesepaduan Sosial melalui Pendidikan

Projek 2 Governans untuk Kesepaduan Sosial Projek 3 Pola Perilaku dan Kesepaduan Sosial Projek 4 Agama dan Politik dalam

Kesepaduan Sosial

Latar Belakang dan Rasional Sub-Projek 1R+3rTM

Sub-projek 1R+3rTM atau nama penuhnya ‘Kesepaduan

Sosial melalui Pembentukan Konsep 1R dalam Pendidikan Malaysia’ berada dalam projek utama 1 iaitu Teori/Konsep Kesepaduan Sosial melalui Pendidikan.

Pendidikan di Malaysia, khususnya pada peringkat sekolah, dilihat sebagai sumber penting dalam pembinaan negara bangsa. Pendidikan Malaysia bertujuan memupuk rasa kebanggaan kepada negara Malaysia dan semangat

cintakan negara dalam kalangan rakyat Malaysia

berbilang kaum. Justeru, kerajaan telah memperkenalkan

satu sistem pendidikan sepunya, pada peringkat

kebangsaan, yang meliputi kandungan kurikulum

(8)

4

Ramai sarjana bersetuju bahawa dalam masyarakat berbilang kaum, sistem pendidikan awam berperanan bukan sahaja dari segi melahirkan manusia yang cintakan negara tetapi juga manusia yang berpengetahuan tentang diri, komuniti dan masyarakat yang ada dalam negara,

serta berfikiran terbuka tentang kelainan atau

kepelbagaian. Dalam konteks negara berbilang kaum dan agama seperti Malaysia, pendidikan awam, terutamanya, berperanan dalam memajukan persefahaman antar-budaya, antar-kaum, antar-agama dalam kalangan pelajar yang menganggotai pelbagai kaum dan menganuti pelbagai agama dan tradisi kepercayaan.

Namun, persoalannya, apakah bentuk pendidikan dan persekolahan yang baik dan boleh diterima oleh rakyat Malaysia keseluruhannya, yang boleh merealisasikan visi melahirkan rakyat bersemangatkan perasaan kasih

sayang kepada negara Malaysia? Apakah bentuk

pendidikan yang boleh menggerakkan proses

kemenjadian (becoming) seorang bangsa Malaysia

(Malaysian nation)?

Disebabkan peranan berat ini, sektor pendidikan sentiasa menjadi gelanggang pertikaian mengenai apa yang seharus dan tidak seharusnya dilaksanakan. Misalnya, sistem satu aliran atau pelbagai aliran? Hanya wujud sekolah kerajaan atau boleh diadakan sekolah bukan kerajaan? Sistem pendidikan sekular atau agama, atau

bersepadu (integrated)?

(9)

5

Sub-projek Kesepaduan Sosial melalui Pembentukan Konsep 1R dalam Pendidikan Malaysia atau nama singkatannya ‘1R+3r’ ingin mengajukan hujah bahawa kepelbagaian sistem pendidikan di Malaysia adalah satu keadaan yang baik dari segi menawarkan pelbagai peluang memperoleh pendidikan untuk rakyat Malaysia. Yang penting adalah pelajar sekolah-sekolah ini belajar mengikut kurikulum sepunya dan mempunyai peluang menyertai aktiviti-aktiviti sepunya. Namun, persoalan yang lebih penting adalah ‘adakah kurikulum dan buku

teks sekolah mencerminkan sifat kepelbagaian

masyarakat Malaysia’? Adakah guru-guru sekolah terlatih untuk mengajar pelajar-pelajar yang mewakili pelbagai

kaum dan agama dalam kelas mereka? Sistem

pendidikan, sama ada dari segi kandungan kurikulum dan buku teks, latihan guru dan keseluruhan governans pendidikan yang mengangkat konsep kepelbagaian budaya, menyediakan tapak asas ke arah pemupukan kesepaduan sosial. Hal ini boleh berlaku melalui saling persefahaman, penghormatan dan perhubungan tinggi

dalam kalangan pelajar pelbagai latar belakang.

Kepelbagaian penduduk Malaysia menuntut agar sistem

pendidikan negara menyediakan peluang-peluang

sebegini untuk membolehkan generasi muda mempelajari dan menambah pengetahuan tentang diri mereka, komuniti mereka sendiri dan komuniti lain di Malaysia. Hasil daripada sistem pendidikan yang bersifat inklusif

sebegini adalah pelajar yang celik budaya (culturally

literate) dan celik sosial (socially-literate), dan bukan

sekadar celik huruf (academically literate). Kecelikan

(10)

6

Sebagai manusia sosial, setiap individu menghayati budaya kelompok yang dianggotai. Namun sebagai manusia yang perlu hidup bersama dengan orang lain yang mempunyai budaya yang tidak sama, maka ini memerlukan manusia tersebut memperolehi pengetahuan tentang manusia yang mempunyai budaya yang tidak sama supaya dapat berhubung dalam cara yang

bermakna dan tanpa pertentangan. Keupayaan

mengangkat minda merentasi sempadan budaya sendiri akan membolehkan individu bekerjasama dengan orang lain, membina hubungan yang baik dengan orang lain, dan berusaha bersama untuk meningkatkan diri dan orang lain. Keupayaan ini dikatakan adab/peradaban

(civilisation). Beradat, atau berbudaya, adalah penting;

tetapi lebih penting adalah beradab, iaitu keupayaan bertindak sebagai manusia merentasi sempadan dan keterbatasan budaya sendiri.

Begitulah timbulnya idea di sebalik sub-projek 1R+3rTM

ini. Komponen yang menjadi landasan proses

kemenjadian bangsa Malaysia adalah hubungan bermakna yang berasaskan prinsip tahu/kenal, hormat dan terima kepelbagaian. Diterjemahkan dalam bahasa Inggeris, formulanya adalah 1R+3r, di mana 1R bermaksud

Relationship (Hubungan), dan 3r merujuk kepada

recognise (tahu/kenal), respect (hormat), reconcile

(11)

7

dan dedikasi kepada negara” (Unit Perancang Ekonomi 2014).

Maklumat lanjut mengenai sub-projek 1R+3rTM_akan

dibentangkan dalam bahagian seterusnya.

Perbincangan Meja Bulat (RTD) Pendidikan untuk Kesepaduan Sosial di Semporna

Latar belakang RTD

RTD yang diadakan pada 27 Februari 2014 di Semporna, Sabah mempunyai dua objektif iaitu:

a. Membolehkan ahli sub-projek 1R+3rTM

membentang hasil dapatan kajian yang telah dijalankan di beberapa sekolah terpilih sekitar

daerah Semporna dan Tawau pada bulan

September 2013; dan

b. Mengundang beberapa pihak berkepentingan

berkaitan dengan pendidikan negeri Sabah secara umum, dan Daerah Semporna secara khusus untuk membuat pembentangan

Ahli panel yang membentang dan berkongsi pengalaman pendidikan negeri Sabah dan daerah Semporna adalah seperti berikut:

a. Prof. Dr. Ong Puay Liu, Ketua sub-projek 1R+3rTM,

KITA-UKM

b. Cik Badariah Saibeh, calon Ph.D dan Pembantu

Penyelidik Siswazah (GRA), KITA-UKM

c. Dr. Haji Mohd Kassim Haji Mohd Ibrahim, Ketua

Sektor Akademik, Jabatan Pendidikan Negeri Sabah

d. Tuan Hj. Raduan Hj. Abd Rahman, Pengarah,

(12)

8

e. Encik Stanley Sie, Pengasas dan Pengurus Sekolah

Harapan/Mabul Kids Education Society, Pulau Mabul

f. Encik Daud Bayan, Pengurus, Persatuan Kebajikan

Kanak-Kanak Miskin (PKPKM), Semporna

g. Encik Azmal bin Amil, Guru, HUMANA Borneo C_hild

Aid Society, Semporna

Antara peserta yang menyertai RTD ini adalah pegawai-pegawai kanan JPN Sabah dan PPD Semporna; Guru Besar SK Berpusat Pulau Bum-Bum, Semporna; Guru Besar

SJK(C_{) Sin Hwa, Tawau; Penolong Kanan Hal Ehwal Murid,}

SJK(C) Nyuk Hwa, Semporna; Ketua Kampung Pulau

Mabul; wakil Jabatan Perpaduan dan Integrasi Nasional (JPNIN) bahagian Semporna; dan Rukun Tetangga Daerah Semporna.

Secara keseluruhannya, RTD ini berjaya dalam

penganjurannya. Kehadiran tetamu undangan dalam

perbincangan meja bulat terutama dari Jabatan

Pendidikan Negeri Sabah, Pejabat Pendidikan Semporna dan guru-guru besar serta Pengurus sekolah-sekolah NGO membuka lebih banyak lagi peluang untuk meneroka keistimewaan pendidikan dan kesepaduan sosial di Negeri Sabah ini.

Isu-isu Berbangkit: Kes Sabah

Antara isu-isu berbangkit berkaitan dengan pendidikan di Sabah yang dapat dirumuskan daripada RTD ini adalah:

a. Kerumitan situasi dan kesampaian pendidikan

dalam kalangan penduduk Sabah, khususnya di Daerah Semporna. Sebahagian daripada penduduk Semporna tinggal di pulau-pulau dan di pedalaman

(13)

9

kesampaian kepada pendidikan tidak

memberangsangkan.

b. Prestasi akademik pelajar di Daerah Semporna

kurang memuaskan. Walaupun begitu, terdapat sedikit peningkatan. PPD Semporna berusaha gigih

bekerjasama dengan pihak sekolah untuk

meningkatkan prestasi akademik

c. Infrastruktur dan kemudahan perlu

dipertingkatkan bukan sahaja di sekolah-sekolah tetapi juga di Daerah Semporna keseluruhannya. Sebagai contoh, tiada pengangkutan awam di Semporna.

d. Kependudukan di Semporna khususnya bukan

sahaja berbeza dari segi sosio-ekonomi, tempat tinggal, budaya dan sejarah asal usul, tetapi juga dari segi status kerakyatan. Ramai penduduk di Semporna adalah penduduk tanpa kerakyatan. Ini termasuk kanak-kanak yang tidak mempunyai akses pendidikan dan kesihatan.

e. NGO memainkan peranan besar dalam

membekalkan pendidikan kepada kanak-kanak, khususnya kanak-kanak yang tinggal di pulau dan kanak-kanak miskin di Pekan Semporna. Justeru, kerjasama dan saling persefahaman antara NGO,

Jabatan Pendidikan Negeri Sabah, Pejabat

Pendidikan Daerah Semporna dan Pejabat

Pendidikan Daerah Tawau amat penting dan perlu untuk memastikan peluang pendidikan dibekalkan

kepada semua kanak-kanak yang berhak

(14)

10

pendidikan kepada semua kanak-kanak Sabah, khususnya di Semporna dan Tawau.

f. Perlu ada penyelarasan kurikulum pada peringkat

prasekolah untuk memastikan semua kanak-kanak prasekolah diajar perkara yang sama. Juga, guru prasekolah memainkan peranan penting dari segi memastikan kanak-kanak yang masuk Tahun 1 sudah menguasai 3R/3M – membaca, menulis, mengira.

g. Dasar kerajaan dan Kementerian Pendidikan

Malaysia kerap berubah dan tidak konsisten.

Keadaan ini menimbulkan masalah kepada

sekolah, guru besar dan guru untuk melaksanakan tugas hakiki dengan sempurna.

h. Pendidikan bukan saja untuk menambah ilmu demi

mendapat gred A, memperolehi pekerjaan baik atau mendapat gaji tinggi. Tetapi pendidikan juga adalah untuk memupuk potensi kanak-kanak supaya dapat mengembang bakat dan kemahiran yang ada pada mereka.

i. Juga dalam konteks kepelbagaian kependudukan di

Malaysia, pendidikan adalah penting untuk

membolehkan semua kanak-kanak yang belajar di sekolah berlainan, mengetahui dirinya adalah sebahagian daripada satu keseluruhan yang lebih besar, iaitu Malaysia.

j. Setiap kanak-kanak perlu dapat menaruh harapan

kepada sistem pendidikan untuk membantu

(15)

11

PEMBENTANGAN PEMBICARA PERBINCANGAN MEJA BULAT 1R+3rTM

Dr. Marsitah Mohd Radzi, Pensyarah, Universiti

Malaysia Sabah, selaku moderator sesi

pembentangan

Moderator mengalu-alukan kehadiran Dr. Mohd Kassim bin Hj. Mohd Ibrahim, Ketua Sektor Akademik, Jabatan Pendidikan Negeri Sabah dan semua hadirin kepada

Perbincangan Meja Bulat (Round Table Discussion, RTD)

Projek 1R+3r ‘Pendidikan untuk Kesepaduan Sosial’.

Tujuan RTD ialah untuk berkongsi dapatan awal daripada kerja lapangan sub-projek 1R+3r di beberapa sekolah di Sabah, membincang dapatan dan isu-isu berkaitan dengan lebih mendalam. Pendidikan untuk anak-anak sangat penting kerana pendidikan waktu muda seakan terukir atas batu dan pendidikan waktu tua seakan terukir atas air.

Perbincangan meja bulat ini dibahagi kepada dua sesi iaitu sesi pagi dan sesi petang. Sesi pagi akan menyaksikan empat pembentangan iaitu oleh Prof. Dr.

Ong, selaku Ketua sub-projek 1R+3r, C_{ik Badariah, calon}

Ph.D dan pembantu penyelidik sub-projek 1R+3r, Dr. Mohd Kassim bin Hj. Mohd Ibrahim, Ketua Sektor Akademik, Jabatan Pendidikan Negeri Sabah, dan Tuan Hj. Raduan Hj. Abd Rahman, Pengarah, Pejabat Pendidikan Daerah Semporna. Pembentangan sesi pagi ini akan diikuti oleh perbincangan terbuka. Para hadirin digalakkan untuk bertanya soalan atau memberi komen. Untuk sesi petang, kita akan mendengar tiga orang wakil dari pihak NGO yang terlibat secara langsung dalam

(16)

12

berpeluang menikmati alam persekolahan secara formal atau dalam kata lain, bersekolah di sekolah kerajaan. Tiga orang wakil NGO ini ialah Encik Stanley Sie, Pengasas dan Pengurus Sekolah Harapan atau kini dikenali sebagai

Mabul Kids Education Society, Pulau Mabul, Encik Azmal

bin Amil, guru di HUMANA Borneo Child Aid Society,

Semporna dan Encik Daud Bayan, Pengerusi Persatuan Kebajikan Pendidikan Kanak-Kanak Miskin, Semporna. Sesi soal jawab akan menyusuli pembentangan oleh ketiga-tiga wakil NGO ini.

PEMBENTANGAN SESI PAGI

Prof. _Dr. Ong Puay Liu, Ketua Sub-projek 1R+3rTM_–

Pengenalan kepada Sub-Projek 1R+3rTM

Pada tahun 2012, Institut Kajian Etnik (KITA), UKM

berjaya memperolehi dana Long-Term Research Grant

Scheme (LRGS) daripada Kementerian Pendidikan

Malaysia (ketika itu, Kementerian Pengajian Tinggi Malaysia) untuk satu program penyelidikan bertajuk

“Membina Negara-Bangsa: Memahami C_{abaran dan}

Mencari Penyelesaian” (kod: LRGS/BU/2011/UKM/C_MN).

Program penyelidikan ini diketuai oleh Prof. Ulung Datuk Dr. Shamsul Amri Baharuddin, Pengarah KITA. Tempoh program penyelidikan adalah selama tiga tahun (2012-2014) dan para penyelidik mewakili beberapa institut pengajian tinggi awam dan swasta di Malaysia.

Program ini terbina atas empat projek besar iaitu:

1. Teori dan Konsep Kesepaduan Sosial dalam

Pendidikan

2. Governans untuk Kesepaduan Sosial

(17)

13

4. C_{abaran Politik dan Agama dalam Kesepaduan}

Sosial

Setiap projek besar ini mempunyai sub-projek masing-masing. Kumpulan penyelidikan ini terangkum dalam projek satu di atas. Tajuk sub-projek kumpulan kami ialah “Kesepaduan Sosial melalui Pembentukan Konsep 1R

dalam Pendidikan Malaysia”, dan kami telah

ringkaskannya kepada sub-projek 1R + 3rTM.1

Apa itu 1R+3r?

Di sini, izinkan kami berkongsi objektif sub-projek ini, yang melibatkan dua objektif:

1. Meninjau pengalaman persekolahan pelajar di

beberapa sekolah terpilih di empat buah negeri Malaysia dari segi peluang belajar tentang kepelbagaian latar belakang penduduk Malaysia melalui kurikulum, ko-kurikulum dan persekitaran sekolah

2. Membina satu laman sesawang interaktif 1R + 3r

(interactive website) yang akan memaparkan

beberapa kumpulan etnik (khususnya kumpulan minoriti etnik) Malaysia

Balik kepada soalan apa itu 1R+3r.

Sekolah sebagai institusi pendidikan boleh menjadi tempat memupuk hormat dan rasa tanggungjawab untuk

1

Permohonan bagi mendapatkan perlindungan harta intelek dalam kategori cap dagangan (TM

(18)

14

kesejahteraan orang lain. Adakah sekolah dan sistem pendidikan Malaysia memberi ruang kepada pesertanya – pelajar, guru, Pengetua – untuk belajar dan memahami satu sama lain? Untuk mereka berasa mereka sebahagian daripada satu ‘komuniti’? Keupayaan pendidikan untuk memenuhi peranan-peranan tersebut bergantung kepada sama ada guru-guru mencipta dan menyampaikan kandungan pendidikan dalam cara yang menepati keperluan semasa dan masa depan. Adakah sistem pendidikan hanya berperanan untuk melahirkan tenaga

buruh mahir yang tahu 3R (Read, wRite, aRithmetic), atau

untuk melahirkan manusia bijaksana dan baik hati, yang telah menguasai empat tiang pembelajaran iaitu belajar mengetahui, belajar membuat, belajar menjadi dan belajar hidup bersama orang lain? Intipatinya, adakah sistem pendidikan untuk melahirkan manusia yang mahir

dalam 3R (baca, tulis, kira), atau mahir dalam 1R

(hubungan/Relationship) dan 3r (recognise, respect,

reconcile [kenal, hormat, terima]?

Kerja lapangan di Sabah (termasuk Semporna) dilakukan pada 16-24 September 2013. Walaupun data analisis masih dijalankan, pasukan kajian tidak sabar datang ke Semporna. Sabah dan Semporna khususnya memang unik dan banyak peluang untuk belajar dan menambah

ilmu. Misalnya, ramai street children atau kanak-kanak

jalanan di Semporna – mereka jadi ‘porter’ untuk angkut barangan pembeli di pasaraya. Ini kerja ‘sah’ tetapi bekerja pada umur yang sangat muda. Apakah peluang kesampaian mereka kepada pendidikan?

(19)

15

sekolah. Walau bagaimanapun, jenis sekolah yang dikunjungi berbeza bagi setiap negeri, bergantung kepada kesesuaian masa, kebenaran Pengetua/Guru Besar dan sama ada terdapat atau tidak jenis sekolah tersebut di lokasi yang dikunjungi. Kategori sekolah yang dikunjungi seperti berikut:

1. sekolah rendah kebangsaan, bandar dan luar

bandar (SKB & SKLB)

2. sekolah rendah jenis kebangsaan C_{ina, bandar dan}

luar bandar (SJKC_{B & SJK}C_LB)

3. sekolah rendah jenis kebangsaan Tamil, bandar

dan luar bandar (SJKTB & SJKTLB)

4. sekolah rendah dan menengah swasta, bandar

(PTR & PTM)

5. sekolah menengah kebangsaan, bandar dan luar

bandar (SMKB & SMKLB)

6. sekolah menengah bebas, aliran C_{ina (SMB}C₎

Sasaran kajian adalah pelajar sekolah rendah (Tahun 5 & 6) dan pelajar sekolah menengah (Tingkatan 4, 5 & 6).

(agama, etnik, negeri) melalui mata pelajaran, sukan, persatuan, kelab

3. keadaan persekitaran sekolah yang menggalakkan

(20)

16

4. tanggapan tentang kaitan antara pendidikan

dengan kehidupan lebih baik

5. tanggapan tentang pendidikan dan pengembangan

diri

Di Sabah, tujuh buah sekolah dan tiga NGO telah disasarkan. Hal ini bermakna kumpulan penyelidik telah mengunjungi sepuluh buah organisasi (sekolah dan NGO). Bilangan ini merupakan jumlah terbanyak dalam kalangan empat buah negeri yang dikunjungi. Tambahan lagi, kumpulan penyelidik juga berpeluang mendampingi golongan kanak-kanak yang tidak ada status kerakyatan atau tanpa dokumen kerakyatan, iaitu seramai 52 orang di Pulau Mabul.

Kependudukan Malaysia bagaikan ‘jigsaw puzzle’.

Kepelbagaian penduduk mencirikan keunikan Malaysia.

Terdapat orang Melayu dan sub-etniknya, orang C_{ina dan}

(21)

17

Rajah 1 Kepelbagaian kumpulan etnik dan sub-etnik di Malaysia

Kepelbagaian penduduk ini menghidangkan ‘menu’

(22)

18

Rajah 2 Hidangan menu kepelbagaian etnik Malaysia

Masalahnya, kebanyakan orang buta kepada persamaan tetapi celik kepada perbezaan. Maksudnya, mereka hanya melihat perbezaan dan abaikan persamaan.

Pendidikan sudah lama menjadi sumber untuk memupuk kesepaduan sosial dalam kalangan rakyat pelbagai kaum. Penggubal dasar negara memberi peranan utama kepada pendidikan untuk menghasilkan rakyat yang saling faham memahami, hormat menghormati, dan mempunyai hubungan bermakna dalam dan merentas sempadan latar belakang. Kenapa pendidikan penting?

Pendidikan penting kepada manusia, sama ada kerajaan, komuniti atau orang perseorangan. Golongan-golongan ini memberi nilai tinggi kepada pendidikan. Kepada kerajaan,

(23)

19

warganegara yang berpengetahuan, bermoral,

bertanggungjawab, mengasihi negara; dan menghasilkan rakyat yang mahir dan dapat menyumbang kepada pembangunan ekonomi. Kepada komuniti, pendidikan penting untuk mendidik ahli menjadi ahli komuniti yang

berpengetahuan tentang budaya, sejarah, bahasa;

bermoral, bertanggungjawab, mengasihi komuniti dan negara. Kepada orang perseorangan pula, pendidikan penting untuk membuka minda dan pemikiran tentang diri, orang lain dan dunia luar melalui ilmu pengetahuan yang diperolehi; untuk kemajuan diri dan pencapaian kendiri.

Ketercapaian keinginan ini bergantung kepada keadaan dan aspirasi kerajaan dan komuniti tempatan.

Dalam konteks masyarakat Malaysia berbilang etnik, agama, budaya, bahasa, kelas dan negeri:

1. Apakah jenis pendidikan dan persekolahan yang

sesuai untuk memenuhi keperluan dan keadaan hidup kumpulan yang berlainan ini?

2. Apakah jenis pendidikan dan persekolahan yang

sesuai untuk memenuhi keperluan perpaduan negara/negeri?

Jawapan mungkin berbunyi begini: Jenis pendidikan dan persekolahan yang membekalkan pendidikan …

− untuk semua

- memenuhi keperluan individu,

masyarakat dan negara

- memupuk identiti dan rasa kesepunyaan

senegara

- membina hubungan berpadu

Pendidikan untuk kesepaduan

(24)

20

Pendidikan berperanan sebagai sumber memupuk

kesepaduan sosial. Melaluinya, pelajar dapat belajar tentang diri dan orang lain, dapat saling mengetahui dan

mengenali, saling faham memahami, hormat

menghormati, saling menerima, justeru ia membina hubungan bermakna, dan hidup aman dan bersatu.

Tercapai atau tidak, hal ini adalah bergantung kepada keadaan dan aspirasi kerajaan dan komuniti tempatan.

Sistem pendidikan Malaysia ditandai dengan kepelbagaian dari segi jenis sekolah, bahasa pengantar, lokasi, kesampaian, kualiti guru dan murid, dan persekitaran sekolah.

Matlamat perkembangan JERI (jasmani, emosi, rohani dan intelek) termaktub dalam semua falsafah pendidikan dari awal lagi. Kumpulan projek ini menambah satu lagi komponen iaitu ‘sosial’, menjadikan JERI+S = JERIS. Komponen sosial ini penting sebab ia mendasari kewujudan manusia sebagai manusia sosial yang perlu berhubungan dengan orang lain untuk memenuhi keperluan asas dan keperluan sosial.

Kerja lapangan pertama kumpulan projek ini adalah di Sarawak. Lokasi sekolah di Ba Kelalan, sebuah daerah pedalaman tanah tinggi bergunung ganang terletak di bahagian timur laut negeri Sarawak. Hampir semua populasi kampung ini termasuk sekolah rendah adalah daripada komuniti Lun Bawang. Ibu bapa mempunyai orientasi pemikiran tertentu mengenai peranan mereka dalam pendidikan anak-anak. Peranan mereka sekadar menghantar anak ke sekolah. Itu saja tugas mereka.

(25)

21

mendidik anak-anak mereka, dan ibu bapa dapat menjalankan tugas seharian tanpa beban mengajar anak. Justeru, Guru Besar sekolah Ba Kelalan ketika itu dibebani dengan soalan bagaimana untuk mengubah orientasi pemikiran ibu bapa dan penduduk kampung amnya. Ibu bapa dan orang kampung perlu memainkan peranan aktif dalam pembelajaran anak-anak dan juga dalam aktiviti sekolah. Namun, apakah strateginya? Daya inovasi Guru Besar ditampilkan melalui idea bernas, iaitu melalui program keserakanan antara sekolah, ibu bapa, komuniti

dan NGO serta pihak swasta. Program seperti C_OMIC

(Community in the Classroom) dan MUSANG (Bersama

Menyelesaikan Masalah dalam Keadaan Serba

Berkurangan), bukan sahaja berjaya mengubah orientasi pemikiran ibu bapa dan komuniti kampung, tetapi juga berjaya meningkatkan prestasi akademik murid-murid dan sekolah daripada sekolah berprestasi rendah kepada sekolah harapan, dan seterusnya kepada sekolah kluster. Sekolah Ba Kelalan juga berjaya memenangi anugerah

Commonwealth Good Practice Award 2009 bersama SK

Ulu Lebai, Sarawak, sebagai pemegang bersama tempat pertama untuk kategori “Boleh Menyelesaikan Masalah Sulit dalam Keadaan Rumit”.

Kumpulan projek ini menamakan hubungan keserakanan antara sekolah, ibu bapa, komuniti dan swasta sebagai

‘Quadruple Helix’. Dalam Pelan Pembangunan Pendidikan

Malaysia 2013-2025 (Pendidikan Prasekolah hingga Lepas Menengah), juga disebutkan hubungan keserakanan ini,

namun, tidak diberi nama quadruple helix ini (lihat Rajah

3 di bawah).

Kerjasama sekolah dengan ibu bapa meliputi:

 tanggung jawab bagi memastikan pembelajaran

(26)

22

 kesedaran ibu bapa dalam membantu

pembelajaran murid

 ibu bapa sebagai rakan sekolah dalam

meningkatkan keberhasilan anak-anak mereka

Kerjasama sekolah dengan komuniti meliputi:

 kerjasama sukarela daripada komuniti untuk

menyediakan pelbagai perkhidmatan kepada

sekolah setempat

 penglibatan murid dalam pertubuhan dan aktiviti

komuniti serta mendapat pengajaran penting melalui proses tersebut

Kerjasama sekolah dengan swasta dan NGO meliputi:

 untuk menyediakan pelbagai perkhidmatan

penglibatan murid dalam aktiviti swasta dan NGO serta mendapat pengajaran penting melalui

proses tersebut (ubahsuai daripada Pelan

Pembangunan Pendidikan Malaysia 2013-2025)

Rajah 3 Jaringan Keserakanan Quadruple Helix

Sekolah

Ibu bapa

Komuniti

(27)

23

C_{ik Badariah Saibeh,}C_{alon Ph}_D_{dan GRA sub-projek}

1R+3rTM, Pembentangan data kerja lapangan Sabah

16-24 September 2013

Sasaran kajian di Sabah meliputi tiga kategori sasaran iaitu sekolah kerajaan, sekolah NGO dan kanak-kanak tanpa dokumen kerakyatan:

Sekolah kerajaan yang terdiri daripada tujuh buah sekolah iaitu

1. SK Pulau Mabul

2. SK Berpusat Pulau Bum-Bum, Semporna

3. SK Panglima Habibullah, Pulau Sebatik, Tawau

4. SJK(C) Sin Hwa, Tawau

5. SJK(C_{) Nyuk Hwa, Semporna}

6. SMK Berpusat Pulau Bum-Bum, Semporna

7. SMK Abaka, Tawau

Sekolah NGO terdiri daripada

1. Mabul Kids Education Society, Pulau Mabul

2. Humana Borneo C_{hild Aid Society, Semporna}

3. Pusat Kebajikan Pendidikan Kanak-Kanak Miskin

(PKPKM), Semporna

Kanak-kanak tidak bersekolah terdiri daripada

1. Kanak-kanak tanpa Negara (stateless) di Pulau

(28)

24

Jadual 1 Perincian pengagihan pelajar mengikut sekolah

Jenis sekolah Bilangan

pelajar (N)

Bilangan pelajar (%)

Sekolah rendah kebangsaan (SKLB)

109 28.2

Sekolah rendah jenis kebangsaan C_{ina (SJK}C_{B & SJK}C_LB)

83 21.4

Sekolah menengah kebangsaan (SMKB & SMKLB)

82 21.2

Sekolah NGO 61 15.8

Kanak-Kanak Tidak Bersekolah 52 13.4

Jumlah 387 100

(29)

25

(30)

26

Carta 3 Bilangan responden yang mempunyai kawan baik

daripada kaum lain

(31)

27

C_{arta 5 Faedah sekolah menurut responden}

Secara keseluruhan, terdapat 166 (43%) responden lelaki dan 221 (57%) responden perempuan.

Khas untuk Sekolah NGO dan Kanak-Kanak Tidak Bersekolah:

Subjek yang disukai oleh pelajar yang belajar di tiga buah sekolah NGO ialah Bahasa Malaysia (51%), Bahasa Inggeris (30%) dan Matematik (19%). Antara sebab suka kepada subjek-subjek tersebut adalah kerana senang (28%), mudah difahami (9%) dan seronok (8%).

(32)

28

(3%). Terdapat tindan lapis dari segi subjek yang disukai dan tidak disukai, seperti bahasa Inggeris dan Matematik.

Pandangan pelajar mengenai pendidikan (kurikulum) dapat dilihat berdasarkan jadual 2 di bawah.

(33)

29

Bagi pandangan pelajar mengenai ko-kurikulum pula, seperti Jadual 3 di bawah:

Jadual 3 Jenis ko-kurikulum yang menggalakkan pelajar tahu/faham perkara-perkara tertentu

Bil. Perkara

Unit beruniform

Kelab Sukan

Ya Tidak Ya Tidak Ya Tidak

1 Diri sendiri 192 73 198 68 177 81

2 Sekolah 172 83 171 95 150 99

3 Kawan-kawan 189 72 181 83 195 59

4 Negara 128 124 92 154 101 149

5 Kaum lain 137 116 143 111 122 119

6 Kesukarelawanan 142 117 93 150 114 124

C_{arta 6 di bawah menunjukkan pandangan pelajar}

(34)

30

C_{arta 6 Tanggapan pelajar terhadap}

kemudahan-kemudahan di sekolahnya

Bagi kanak-kanak stateless, aktiviti seharian mereka

adalah:

 bermain – 40%

 bersukan – 25%

 belajar – 17%

 main bola – 12%

 baca buku – 5%

Terdapat juga kanak-kanak stateless yang bersekolah di

sekolah badan bukan kerajaan (NGO) dan hanya belajar mengenai mata pelajaran asas sahaja. Pandangan mereka

2%_4%

16%

37% 41%

Sangat Tidak Baik

Tidak Baik

S_edarhana

Baik

(35)

31

mengenai kurikulum di sekolah NGO tersebut dapat diihat

berdasarkan C_{arta 7 di bawah:}

C_{arta 7 Pandangan pelajar tentang mata pelajaran yang}

disukai dan sebab suka subjek tersebut

Walaupun kanak-kanak stateless ini tidak bersekolah

(36)

32

C_{arta 8}C_{ita-cita kanak-kanak}_stateless

Kesimpulannya, suasana pengajaran dan pembelajaran (P&P) yang positif melalui kurikulum (ko-kurikulum dan persekitaran sekolah) menggalakkan pelajar memupuk

kepercayaan, perasaan hormat, dan semangat

kesepaduan dengan pelajar-pelajar lain, tidak kira di sekolah yang sama atau berlainan.

Dr. Haji Mohd Kassim Haji Mohd Ibrahim, Ketua Sektor Akademik, JPN Sabah, Pengurusan Pendidikan di Sabah

Sabah mempunyai banyak kumpulan etnik. Melalui kajian untuk ijazah sarjanamuda Dr. Haji Mohd Kassim, beliau mencatat sebanyak 38 kumpulan etnik di Sabah. Namun,

data Education Management Information Systems (EMIS)

hanya menyenaraikan 29 kumpulan etnik. Menurut Dr. Haji

39%

30%

24%

4%

(37)

33

Kassim, dari segi perbandingan keluasan fizikal, Sabah mempunyai keluasan tanah 73,620 KM per segi, hampir sama dengan 73,711 KM per segi bagi lapan buah negeri di Semenanjung Malaysia (Perlis, Kedah, Pulau Pinang, Selangor, Negri Sembilan, Melaka, Kelantan, Terengganu). Jumlah keluasan Semenanjung Malaysia ialah 131,598 KM per segi.

Struktur Jabatan Pendidikan Sabah merangkumi seorang Pengarah Pendidikan Negeri Sabah, seorang Timbalan Pengarah Pendidikan Negeri Sektor, 11 Sektor dan 24 Pejabat Pendidikan Daerah (PPD). Sabah adalah negeri kedua paling banyak PPD selepas Sarawak.

Maklumat Jabatan Pendidikan Negeri Sabah (JPN Sabah) pada Januari 2014 menunjukkan jumlah bilangan sekolah

sebanyak 1,291 buah. Daripada jumlah besar ini, 1,072

buah adalah sekolah rendah dan 219 buah sekolah menengah. Jumlah enrolmen murid adalah 495,777 orang. Bilangan murid di sekolah rendah seramai 290,688 orang, dan bilangan murid di sekolah menengah seramai 205,089 orang. Jumlah bilangan guru seramai 40,955, iaitu seramai 25,776 guru sekolah rendah, sementara guru sekolah

menengah adalah 15,179 orang (Sektor IC_T,_EM_I_S_{, JPN}

Sabah, 23 Januari 2014).

(38)

34

Pendidikan untuk Kesepaduan Sosial: Isu-isu Berbangkit untuk Sabah Jadual 1 Bilangan mengikut jenis sekolah

Sekolah Rendah Bil.

Sekolah Kebangsaan (SK) 986

Sekolah Jenis Kebangsaan C_{ina (SJK}C₎ ₈₃

Sekolah Pendidikan Khas 2

Sekolah Agama (SABK) 1

Jumlah Keseluruhan 1,072

Sekolah Menengah Bil.

Sekolah Menengah Kebangsaan 198

Sekolah Menengah Agama 9

Sekolah Menengah Berasrama Penuh 2

Sekolah Sukan 1

Sekolah Agama (SABK) 2

Kolej Vokasional 7

Jumlah Keseluruhan 219

Jadual 2 dan 3 menunjukkan taburan pelajar sekolah rendah dan sekolah menengah di Sabah berdasarkan

(39)

35

Jadual 2 Taburan pelajar sekolah rendah berdasarkan

(40)

36

Jadual 3 Taburan pelajar sekolah menengah berdasarkan kumpulan etnik

Terdapat dua cabaran pendidikan yang perlu ditangani, iaitu pertama, dari segi pemantauan dan kedua, berikutan pencerobohan Lahad Datu:

1. Pemantauan

 Jalan denai sebelum ke jalan utama sekolah

 Jalan air menuju ke sekolah

(41)

37

2. Pencerobohan Lahad7 Datu

 Guru-guru dan pelajar-pelajar meninggalkan

daerah Lahad Datu menerima anugerah daripada Timbalan Perdana Menteri

Pengalaman JPN Sabah meningkatkan pencapaian

akademik adalah seperti berikut:

1. Peningkatan UPSR daripada 2.73 pada tahun 2012 ke

2.76 pada tahun 2013

 Melalui program Smart Planning Enhances

Education Dynamics (SPEED) 2012-2016, yang

telah disesuaikan dengan PPPM mulai 2013

 Konvensyen Revolusi Kecemerlangan Akademik

Negeri Sabah pada 14 Nov 2011 yang

menghasilkan resolusi konvensyen seperti berikut:

(a) Kepimpinan pengajaran yang transformatif di

sekolah

(b) Kerjasama yang mantap antara komuniti dan

sekolah

(c) Pemerkasaan penguasaan kemahiran asas 3M

(LINUS) dalam kalangan murid

(d) Pemastian pengajaran berkesan berlaku dan

pembelajaran berkesan lebih berlaku. Bila

pengajaran berlaku, pembelajaran mesti

(42)

38

pengajaran. Guru mengajar, murid explore dan

belajar lebih (outside the box)

(e) Pemerkasaan kehadiran murid ke sekolah

 Konvensyen Kecemerlangan Akademik Peringkat

Antarabangsa 2013, yang telah mengeluarkan resolusi konvensyen seperti berikut:

(a) Memastikan semua pemimpin sekolah

mengamalkan amalan kepemimpinan

instruksional

(b) Mewujudkan aspek kreativiti dalam P&P dan

berfokuskan murid.

(c) Memperkasa kemahiran berfikir aras tinggi

dalam kalangan murid sebagai satu pra syarat untuk mencapai kualiti pendidikan bertaraf dunia.

(d) Memanfaatkan Teknologi Maklumat dan

Komunikasi dalam PdP dan membudayakan

pembelajaran melalui wahana Teknologi

Maklumat dan Komunikasi.

(e) Mengupayakan ‘Pentaksiran untuk

Pembelajaran’ (Assessment for Learning) dan

disepadukan dalam pengajaran dan

pembelajaran.

 Inisiatif Peningkatan UPSR

(a) Gerakan lonjakan prestasi akademik

dimantapkan di semua peringkat (JPN, PPD dan Sekolah) dengan memanfaatkan potensi sedia ada secara kreatif dan inovatif.

(b) Inisiatif ini adalah sebagai usaha

bersungguh-sungguh Jabatan Pendidikan Negeri Sabah bagi

memartabatkan kualiti dan pencapaian

(43)

39

Dari segi kemahiran literasi (3M, LINUS), kedudukan Sabah seperti berikut:

2011 – Sabah kedudukan no. 16

2012 – ranking bertambah baik ke no. 8

2013 – ranking literasi – no. 7; ranking numerasi – no. 8; purata ranking – no. 8

Di samping itu, beberapa program untuk meningkatkan pencapaian akademik pelajar-pelajar di negeri Sabah telah dilaksanakan seperti berikut:

1. Program TRANS – Transformasi Akademik Negeri

Sabah

 Fokus kepada sekolah-sekolah besar (100

calon ke atas) dengan pencapaian di bawah 50%

2. Program x3.0

 Fokus kepada sekolah prestasi rendah (GPS

3.0 ke atas)

3. Program KITANI

 Memperkasa kepimpinan pengajaran

instruksional

4. Program STEP (Sabah English Teachers

Enhancement Programme) melalui beberapa

inisiatif:

(a) SPEED UP

 Fokus kepada murid

 Meningkatkan pencapaian daripada D

kepada C

(44)

40

 Grammar Enhances Teachers’ Proficiency,

khusus kepada guru Band A1 dan A2 dalam C_PT

(c) English Teachers Community

 Perkongsian kepakaran bagi mengatasi

masalah dalam P&P

(d) English Portal

 Merupakan portal yang boleh digunakan

dalam perbincangan secara maya

(e) Research and Publication

 Merupakan usaha menggalakkan guru-guru

menghasilkan penulisan dan menerbitkannya

(f) Grammar in Action Activity Handbook

 Merupakan kompilasi tatabahasa yang

kerap digunakan dalam P&P

5. District Transformation Programme (DTP) (rintis di

peringkat nasional 2013) – menikmati lonjakan Olimpik dalam keputusan UPSR dan PMR

6. Dialog prestasi yang digalakkan di semua

peringkat, iaitu sekolah, PPD dan JPN, seperti ditunjukkan dalam Jadual 4.

Jadual 4 Senarai dialog prestasi yang telah diadakan

Tarikh Perkara Tempat

18 April 2013

Dialog Prestasi PPD Sabah PPD Sandakan 07 Mei

2013

Dialog Prestasi Pengarah bersama PPD Sabah Bil.01/2013

JPN Sabah

26 Julai 2013

Dialog Prestasi JPN dan PPD KPI Akademik Pertengahan Tahun dan Dashboard DTP PPD

(45)

41

28 Ogos

2013

Dialog Prestasi bersama PPD Tawau Promenad e Tawau 3 Sept

2013

Dialog Prestasi KPPM bersama JPN dan PPD Sabah

Promenad e Tawau

7. Program SISC+ & SIPARTNERS+

 Program bimbingan dan latihan yang

mengajar Matematik, Bahasa Inggeris dan Bahasa Malaysia

Sebagai kesimpulan, pendidikan negeri Sabah dipandu oleh gagasan “Guru mengajar, Murid belajar” demi mencapai agenda impian suara kepimpinan.

Tuan Hj. Raduan Hj. Abd. Rahman, Pengarah, PPD

Semporna, Pengurusan Pendidikan di Daerah

Semporna

Visi, Misi dan Slogan Pejabat Pendidikan Daerah Semporna adalah seperti berikut:

Visi Pendidikan Berkualiti,

Insan Terdidik Negara Sejahtera

Misi Melestarikan Sistem Pendidikan Yang

Berkualiti untuk Membangunkan Potensi Individu bagi Memenuhi Aspirasi Negara Slogan Kualiti dijunjung, Pendidikan disanjung

Latarbelakang PPD Semporna

(46)

42

kepada dua kawasan iaitu Tanah Besar Semporna dan Kawasan Pulau yang merangkumi Pulau Bum-Bum dan pulau-pulau sekitarnya.

(47)

43

Sejarah penubuhan pusat pentadbiran pendidikan daerah bermula pada sekitar tahun 60-an dan diletakkan di bawah seliaan Pejabat Pendidikan Bahagian/Gabungan Tawau. Pada tahun 2009, Pejabat Pendidikan Daerah Semporna mula berdiri sendiri sebagai Pejabat Pendidikan Daerah Gred B.

Bilangan Sekolah Menengah & Rendah Daerah Semporna adalah seperti berikut:

• Sekolah Kebangsaan 39 buah

• Sekolah Agama Bantuan Kerajaan 1 buah

• Sekolah Jenis Kebangsaan Cina 1 buah

• Sekolah Menengah 8 buah

• Sekolah Menengah Agama 1 buah

Jumlah 50 buah

Taburan Sekolah di Daerah Semporna:

1. Pulau Bum-Bum SK 11 buah

Nama-nama sekolah di Tanah Besar Semporna:

1. SK Kalumpang

2. SK Pegagau

3. SK Ladang Segaria

(48)

44

5. SK Kampung Pokas

6. SK Bukit Lalang

7. SK Tagasan

8. SK Sungai Tuhok

9. SK Tanjung Kapor

10.SK Bugaya

11.SK Bubul

12.SK Bubul II

13.SK Kabogan

14.SK Tampi-Tampi

15.SK Kampung Simunul

16. SK Pekan Semporna

17.SK Pekan Semporna II

18.SA Tun Sakaran

19.SJK(C_{) Nyuk Hwa}

20.SMK Datuk Panglima Abdullah

21.SMK Abdullah II

22.SMK Bugaya

23.SMK Bugaya II

24.SMK Kabogan

25.SMK Kabogan II

26.SMK Tagasan

27.SMK Agama Tun Sakaran

Nama-nama sekolah di Pulau Besar Bum-Bum:

1. SK Balimbang

2. SK Terusan Tengah

(49)

45

10.SK Labuan Haji

11.Sekolah Berpusat SK Bum-Bum*

12.SMK Pulau Bum-Bum

* Sekolah Berpusat SK Pulau Bum-Bum mencantum anak-anak dari pulau-pulau kecil yang digelar “SKM” – Sekolah Kurang Murid.

(50)

46

Pendidikan untuk Kesepaduan Sosial: Isu-isu Berbangkit untuk Sabah Nama-nama sekolah di pulau-pulau kecil:

1. SK Lihak-Lihak

2. SK Pulau Pabanag

3. SK Pulau Bait

4. SK Pulau Sumandi

5. SK Pulau Larapan

6. SK Pulau Selakan

7. SK Pulau Mabul

8. SK Pulau Denawan

9. SK Pulau Menampilik

10.SK Pulau Omadal

11.SK Bangau-Bangau

(51)

47

Untuk mengambil tindakan bagi anak-anak yang tidak hadir, ada kerisauan kerana pernah berlaku orang upahan.

Sedikit penerangan tentang Pejabat Daerah Semporna (PPD) dan sekolah di Semporna:

Jadual 1 Statistik staf PPD Semporna

JAWATAN BIL

Pegawai Pendidikan Daerah 1

Penolong Pegawai Pendidikan 14

Penyelia Pendidkan 4

Fasilitator Linus (FasiLinus) 4

Juruteknik 1

Anggota Kumpulan Sokongan 9

Pegawai SIP (membimbing GB/pengetua) 2

Pegawai SISC+(pembimbing rakan guru)

[BMSK 2, Eng SK 2, Math SK 1, BN SMK 0, Eng SMK 1 dan Math SMK 1]

7

Jadual 2 Statistik Staf Sekolah di Semporna

Perkara Bil. Guru Bil. AKS Jumlah

L P L P

Sekolah Rendah 604 647 90 141 1,482

Sekolah Menengah 340 410 63 65 878

Jumlah 944 1,057 153 206 2,360

Jumlah Keseluruhan 2,001 359 2,360

(52)

48

Pendidikan untuk Kesepaduan Sosial: Isu-isu Berbangkit untuk Sabah Jadual 3 Statistik Pelajar Pra Sekolah

Perkara Bil Pelajar Jumlah

L P

Sekolah Rendah 727 688 1,415

Sumber: EMISOnline 31 Jan 2014

Jadual 4 Statistik Pelajar Sekolah Rendah

L P

Sekolah Rendah 8,310 8,156 16,466

Sumber: EMISOnline 31 Jan 2014

Jadual 5 Statistik Pelajar Sekolah Menengah

L P

Sekolah Menengah 5,230 5,058 10,288

(53)

49

Jadual 6 Pencapaian Akademik

Tahun 2011 2012 2013 Kedudu

(54)

₅₀

PEMBANGUNAN (TAPAK SEKOLAH)

Jadual 8 Pembangunan Makmal Komputer

(55)

₅₁

Elektrik Catatan

(56)

52

Elektrik Catatan

(57)

₅₃

Elektrik Catatan

(58)

₅₄

Isu-Isu kritikal di Daerah Semporna yang perlu ditangani secepat mungkin adalah seperti berikut:

1. Kurang opsyen guru Bahasa Inggeris

2. Pencapaian dalam LINUS

Hasrat semua pelajar prasekolah melepasi LINUS, namun untuk Tahun 1 2013, seramai 1,120 pelajar tidak lepas, dan Tahun 2 2013, seramai 1,240 pelajar tidak lepas

Statistik ini amat tidak membanggakan, tetapi PPD Semporna mempunyai bilangan kedua terbanyak murid-murid LINUS selepas Kota Kinabalu.

3. Pencapaian rendah dalam UPSR, PMR, SPM dan STPM

Dalam tahun 2013, untuk peperiksaan UPSR dan PMR, PPD Semporna mendapat kedudukan 23 daripada 24, manakala untuk SPM 24 daripada 24.

Pada tahun 2012, seramai lima pelajar mendapat 5A dalam UPSR. Pada tahun 2013, bilangan pelajar yang mendapat 5A dalam UPSR meningkat, iaitu seramai 15 pelajar.

PPD Semporna sudah memulakan program apresiasi kecemerlangan. Hadiah diberi kepada pelajar yang berjaya dalam UPSR (5A – RM500) dan PMR, SPM (8A dan ke atas – RM1000), STPM (4P – RM1,500).

(59)

₅₅

4. Kewangan

5. Infrakstruktur sekolah dan kemudahan: daripada 41

buah sekolah rendah, hanya 7 buah dibina daripada konkrit dan yang lain, papan.

6. Sekolah-sekolah di pulau: bahan-bahan bacaan di

perpustakaan sangat kurang – mungkin menyumbang kepada ketidakmenjadian anak-anak di pulau-pulau.

7. Bilik pengurusan GB/pengetua: macam stor.

8. 50% ponteng dari sekolah, mungkin kerana jauh dari

kampung dan mahal bayar tambang untuk kereta sapu. PPD Semporna sudah memohon peruntukan untuk membina dua buah sekolah menengah – SMK Palembang di Pulau Bum-Bum dan SMK Bandar Semporna (tanah sudah dibayar oleh Kementerian Pendidikan Malaysia).

9. Tiada pengangkutan awam di Semporna: kos

anak-anak ke sekolah sangat tinggi. Terdapat hanya ada satu bas sekolah kuning di Semporna.

Perbincangan Terbuka: Sesi Soal Jawab

Soalan 1

a) Dalam data yang dibentangkan oleh Cik Badariah

(60)

56

latar belakang pelajar sendiri yang memilih subjek A, B atau C_.

b) Subjek-subjek yang membantu para pelajar faham

tentang kaum dan negeri adalah Bahasa Malaysia (BM), Bahasa Inggeris (BI), Kajian Tempatan (KT). Di

peringkat sekolah menengah, rating tinggi diberi

kepada Sejarah. Ini menunjukkan pelajar mula meminati Sejarah. Kementerian Pendidikan Malaysia harus melatih guru-guru Sejarah agar minat pelajar bertambah. Begitu dengan mata pelajaran KT.

c) Pelajar-pelajar faham tentang kaum dan negeri

melalui guru dan ibu bapa menunjukkan

pelajar-pelajar colour blind, boleh berkawan dengan semua

orang, tidak ada syak wasangka atau tidak ada perasaan tidak selesa duduk/makan bersama.

d) C_{ita-cita pelajar hendak jadi guru kerana itulah}

profesyen yang dia nampak buat pertama kali (idola) – penting untuk guru menyedar ini. Bagi kanak-kanak

stateless, mereka hendak ikut bapa jadi nelayan, oleh

itu perlu beri kemahiran kepada mereka untuk menjadi nelayan yang baik – jadi suatu profesyen dan

kemahiran untuk terus hidup (survival skills).

e) Saya mengucapkan syabas kepada Jabatan

(61)

₅₇

masuk IPT. Mereka boleh menjadi teladan kepada anak-anak yang masih di bangku sekolah.

J_{awapan Cik Badariah kepada Soalan 1}

Saya akan masukkan data agama pelajar.

Soalan 2

a) Sikap guru juga menyumbang kepada prestasi

akademik pelajar

b) Pada hari Selasa, 25 Februari yang lalu, ada

mesyuarat LINUS. LINUS adalah pendidikan asas

literacy dan numeracy. Kelemahan literacy dan

numeracy lebih berasal daripada pendidikan

prasekolah. Terdapat terlalu banyak jenis prasekolah –

SK ada prasekolah; SJKC_{ada tadika. Ada taska, taski,}

tabika, KEMAS. Sepatutnya harus selaraskan nama-nama prasekolah dan patut dipantau oleh JPNS, dan diberi standard kurikulum kepada semua prasekolah

c) Lebih daripada 1,000 pelajar terkandas LINUS (able to

read and able to count). Umur 7 tahun, iaitu Tahun 1

tidak menguasai ABC_{dan 123, disebabkan realiti}

pendidikan prasekolah yang tidak ada standard kurikulum. Setiap prasekolah mengajar kurikulum masing-masing.

d) Prasekolah bermasalah sebab pengajaran dan

pembelajaran di prasekolah tidak beri asas kukuh dan mencukupi untuk Tahun 1.

e) LINUS yang ditetapkan oleh KPM adalah salah satu

(62)

58

meningkat prestasi. Tiada kerjasama antara

prasekolah dan SK/SJKC_{. Diharap ada kesinambungan}

Prasekolah ke Tahun 1 di mana murid-murid sudah ada asas literasi bila melangkah ke Tahun 1.

Soalan 3

Di Malaysia, ada RIMUP (Rancangan Integrasi Murid untuk Perpaduan) dan sekolah wawasan untuk memupuk perpaduan antara murid berbilang kaum. Apakah sistem pendidikan terbaik?

J_{awapan Prof. Dr. Ong kepada Soalan 3}

Di dalam dewan ini, ada kepelbagaian dari segi organisasi atau institusi yang diwakilkan – UKM, UNIMAS, UMS, MMU, JPN Sabah, PPD Semporna, Sekolah Kebangsaan,

Sekolah Jenis Kebangsaan C_{ina, NGO ‘School of Hope’,}

NGO HUMANA, NGO PKPKM, JPNIN, IKLIN dan Ketua Kampung. Masing-masing mempunyai aspirasi pendidikan untuk kumpulan penduduk Malaysia tertentu, dan masing-masing berusaha merealisasikan aspirasi ini.

Pendidikan di Malaysia sentiasa tertakluk kepada

perhatian orang ramai, khususnya pihak berkuasa, dan Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia terkini (2013-2025) menunjukkan pendidikan begitu penting sebagai sumber perpaduan, dan belum diketemui lagi satu pemikiran dan dasar yang dapat menyelesaikan masalah pendidikan di Malaysia. Sebab itulah kita masih mengadakan RTD sebegini.

(63)

₅₉

pengantar) atau pelbagai aliran yang merangkumi bahasa ibunda sebagai bahasa pengantar?

Di sekolah-sekolah SJKC_{di Kelantan dan Sabah, ada lebih}

ramai pelajar bukan C_{ina daripada pelajar}C_{ina. Di SJKT,}

hampir semua pelajar berbangsa Tamil. Tidak kira apa jua jenis sekolah, yang penting adalah apakah pelajar dapat belajar tentang realiti keadaan kependudukan Malaysia? Adakah pelajar mempunyai peluang berinteraksi melalui anjuran aktiviti di luar sekolah? Adakah sekolah dan pendidikan membolehkan pelajar belajar empat prinsip hidup: belajar untuk tambah ilmu, belajar untuk menjadi orang baik, belajar untuk bertindak mengikut nilai kemanusiaan, belajar untuk hidup bersama dengan orang lain?

J_{awapan Dr. Mohd Kassim bin Hj. Mohd}_I_{brahim, Ketua}

Sektor Akademik, J_{PN Sabah kepada Soalan 3}

Akan diumumkan nanti Sejarah akan merupakan subjek mesti lulus di peringkat SPM. Sejarah penting dalam konteks perpaduan negara – semangat cinta negara. Sekolah bukan sahaja lonjak potensi pelajar dalam bidang ilmu, kerana tidak bermakna kalau negara tidak aman dan damai. Ilmu sepatutnya memakmurkan negara.

Kalau ilmu membina konflik negara, seperti menjadikan

pelajar racist, tidak guna ada ilmu. Kerana ada isu

(64)

60

Pendidikan untuk Kesepaduan Sosial: Isu-isu Berbangkit untuk Sabah Terdapat lima aspirasi sistem pendidikan:

 akses (access) pada pendidikan (tidak kira di

gunung, di pulau, di pendalaman) - demokrasi pendidikan

 kualiti (quality)– anak-anak boleh bersaing di

landasan sedunia – knowledge power, science

power

 ekuiti (equity)– beri peluang semua, rapatkan

jurang – untuk jaga keharmonian. KPM tidak berupaya menyediakan prasekolah untuk semua

 perpaduan (unity)– kurikulum dan ko-kurikulum.

Perbezaan dilihat sebagai satu keunikan – jangan

dihighlight untuk berpecah. Orang Malaysia – satu

gagasan besar – satu keunikan

 Keberkesanan (efficiency) – hasil pembelajaran

pelajar dimaksimumkan dalam lingkungan bajet

J_{awapan Hj. Raduan Hj. Abd. Rahman, Pengarah, PPD}

Semporna kepada Soalan 4

Dalam Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia 2013-2015, ada 6 aspirasi pelajar, iaitu

 Berilmu (Knowledge)

 Kemahiran Berfikir (Thinking Skills)

 Kemahiran Kepimpinan (Leadership Skills)

 Etik dan Kerohanian (Ethics and Spirituality)

 Kompetensi dwibahasa (Bilingual Proficiency)

 Identiti nasional (National Identity)

(65)

₆₁

Soalan 4

Di Sekolah Kebangsaan Pulau Mabul, terdapat 250 orang murid yang merupakan anak-anak orang Malaysia yang berbangsa Bugis dan Bajau. Di Pulau Mabul, ada seramai 270 orang murid yang tidak ada surat lahir dan ada yang tiada ibu dan ayah. Anak-anak ini merupakan generasi kelima yang menetap di Pulau Mabul sejak 1970. Apakah peluang anak-anak ini untuk mendapat pendidikan?

Soalan 5

Kepimpinan komuniti amat risau tentang keadaan yang sedang berlaku. Kita biasa dihidang dengan berita serangan dan bom di sana sini. Kuncinya ialah perpaduan. Komen daripada seorang peserta tadi condong kepada keselamatan negeri dan negara. Jabatan Pendidikan Negeri (JPN) harus memberi sudut/ruang (bukan satu keistimewaan) kepada kanak-kanak yang tidak ada dokumen sahih. Kita sudah lihat sindrom anak-anak jalanan, hari ini boleh dikira bilangan, nanti di masa depan? Anak-anak jalanan membesar tanpa pendidikan, tanpa sivik, apakah akan jadi? Kita beria-ia untuk condong kepada keagamaan, tetapi sebelah tangan yang

lain, ia condong ke keganasan. NGO memberi

perkhidmatan terhad. Di Pulau Mabul ada, di pulau lain tiada.

Komen Encik Salasa Mohd Sabar, Guru Besar Cemerlang, SK Berpusat Pulau Bum-Bum

Sistem pendidikan Malaysia ialah satu sistem terbaik kerana ia disusun dengan rapi untuk perkembangan anak-anak secara JERI (jasmani, emosi, rohani, intelek). Hanya implementasinya adalah tidak konsisten dan

(66)

62

prasekolah dari segi tambah bilangan, naik taraf guru dan penyetaraan kurikulum, pelaksanaannya tidak 100%.

J_{awapan Dr. Mohd Kassim bin Hj. Mohd}_I_{brahim, Ketua}

Sektor Akademik, J_{PN Sabah}

Peluang pendidikan diberikan kepada semua warganegara dan tidak kepada yang bukan warganegara. Walau bagaimanapun, Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM) membenarkan NGO tertentu untuk memberi pendidikan. Anak-anak jalanan tidak ada dokumen. Kalau hantar balik, mereka tidak akan diterima oleh Filipina dan Indonesia. Sekolah-sekolah yang ada sekarang tidak muat anak-anak Malaysia sendiripun. Oleh itu, kena jaga dasar KPM dan sistem supaya tidak sebarangan orang boleh masuk.

J_{awapan Hj. Raduan Hj. Abd. Rahman, Pengarah, PPD}

Semporna

Isu pendidikan untuk kanak-kanak tiada dokumen lengkap di Pulau Mabul dan Semporna adalah berkait dengan dasar KPM. JPN Sabah memberi ruang kepada NGO untuk membina sekolah swasta untuk anak-anak tersebut. Diharap pihak NGO dapat mengumpul, memproses dan menghantar data tentang anak-anak ini kepada JPN untuk diproses. Bagi anak-anak yang memenuhi syarat yang diperlukan, JPN akan memberi kelulusan pada kes-kes tertentu untuk masuk sekolah kerajaan.

(67)

₆₃

Atas semangat kemanusiaan, Yayasan Guru Malaysia membayar gaji guru-guru untuk mengajar anak-anak ini. Anak-anak ini sekiranya membesar tanpa nilai-nilai murni, akan menyumbang kepada masalah perpaduan dan keselamatan.

PEMBENTANGAN SESI PETANG: Pengalaman Pendidikan NGO

En. Stanley Sie – Pengasas dan Pengurus of School

of Hope, Mabul Kids Education Society

Latar belakang Mabul Kids Education Society, Pulau Mabul

Pulau Mabul, 45 minit dari Semporna, ialah suatu destinasi bercuti dan menyelam yang sangat cantik. Kebanyakan para pelancong adalah penyelam dari luar Malaysia. Pulau Sipadan, 25 KM dari Pulau Mabul, adalah destinasi menyelam yang ketiga paling baik di dunia.

Populasi Pulau Mabul: Kira-kira 3,000 orang pada tahun 2012. Hampir 750 adalah kanak-kanak.

Kadar kelahiran: 40-50 setahun. Kadar kematian: 20-30 setahun.

Suku kaum: Suluk (nelayan), Bajau Laut (sea gypsy,

nelayan yang bersifat nomad dan ikut angin) Asal usul: Filipina Selatan

Agama: Islam

Sejarah