TUGAS AXHIR
BIDANC KONVERSI ENTRGI
KAJI
EKSPERIMENTAL EMISI
GAS
BUANG
MOTOR
BAKAR
DIESEL MENGG{JNAXAN
VARIASI
CAMPURAN BAHAN
BAKAR
BIODIESEL
CPO
SAWIT DENGAN SOLAR
Diajuktu SebrEaiSaldh
S
! Sy€d Lrnrrr McnJetesailmKARTIKA
MASHUDAbs.trah
BioAietut adatah zltematil bahn bak4.
pewnti
natm naturMiMl
t\aLn
\hA@a
anal
dil:d
\oB
dihd
dn
i;A@A^o
d,raj
tu;ahsdloh satu bjodjesel terrebnt
.lihNilrt"
doi
ptos*
penzotot@cpo
stun. Dalan prclaebtfu, biodkel CPO stuity/irg
digumkadqAh
cta
Nnbxat BAM cdrtpt/m biodksel CPAsdit
den&an solor.Iktfi
rendtpatta
krnpositi cmpuran yanA bait daripengguM
bahm
bakt
canpum hiodietelsNit
dzhAn sold, pertudibltkzt
penetlim ktuarq eni:i96
g6
berbahafd&i
brcnEan kotD. dieret te6ebs, n.tiputika
lrnsn 30.
CA, CO|.NO, dan HC. Di dalun peretitia inidibu
beturapavtilti
cMpuh
b.hn
ba*at biodieselaolo,t
mdi@ dilotttnn pengutatanbnanAh
EB
bung ptuJaiapliap
.mpwu,
dla lailnJa
dibetkstt
dengan
pehEsw
rclt
numi tcna inndq ehj.ilB
buaA lotA bealL
Da
hatilpreliian
n pd dipercleh *esinpal@ balMac.nw.
bahonBAD I
PEN'DAIULUAN
Menauti
lbad ke 2t, dmia hulai mensalmilisis
oergi
tcrulana enereiyug
berdal ddi bahm baltr fosil.Din
a caddBmbrir
bala
yse
masihroniF
didalm
buni bmpn tidalnmpu
nencukupi peminr@nsyaia}jr
als
cnc{i
laig
&rus menin8L1ldei
lri
keh-i.
canmsmbrne
bolw Iosilyds
*mdljn
berkurus lentu saja beEtibat nada D.ninslatd hega bane bakd tc6cbul Apatagib.!d
bltu
fosii temasu!re dalm
kelompok e.eryi yms tattslanrJuta
ataumenewable eDersy ymg benni ereryi jenis ini daplt habis pada sMtu
w*ru.
Cmbd
Ll
Cadonsdnin)*
duia
Penssuam
baid
bilar
ymgleru
nening!.1 memb.rikb d@pal nes.ritpada
lin3luem
yanu tinseinya iinekalpaccnr4
di udra
.kibar emisi hAilBdnagai
c@
lelahdilalatm
utlt
ne.muke
retnotoeibd!
penshAiloersi bcibala
bala
atlmtif
yeg
lerb€nmj (@ewable en€ryy)d6
runanlinglDg&.
Sdla! satu b€niut cnagjini
adabn bio.tieet ymgn@pald
babtubaltr
penggdti$ld
(D,.sel Ot4 pada nesindiesl.
Biodieet daplrdibul
d
i
ninya.k mbatiyog
dip.rolen d&ilalrm
s€leni miny:Iewi!
j&I
pase.kmg
lcdelai. buga nabn&i
d6
bijibijio
lndonesia sebasai negm noph nerupalm salahstu
neg@rqgisil
kelapaswit
tdbesa di dmia. Sehinesaa].r sgat
m€Dguhnskm apabil! kira
memofelk
n kelebinm ini.Smb.r: Ditjenbui, GAPKI
Gmbd
1- 2 PL.rlembosa16
aft:i
ds
prodlrri ninyat ewir penode1999-200:l
Diodieel rusa1
rmrn
linskusm
kden!sN
b@g h6il
Febatamy.
y6s
dilcpdke
re atmcphiraln
dheEpkdbali
otehihbuhm
utut
ker€rlDmproses forosiDtdis, RiodieFl
aln
ncnsrlmsi
emisis6
bumg ranpa nengodranlo Djuk k€lja d& efisieBi ddi nesin.Unirk henge&lDi
toMnlisi
emisi Cab@s ydg
dihAijte
oleh biodicst bcrbahadag
crude palnoil
(CPO)syit,
dilatutnhn
p€nsnjid pa,ja sbu6np.ngulu@ teNbui nmti.ya
ata
dibddingtmddsm
hail
Fnsull@
e6bMe
yae didaFtks
padaFngslllrm
too%$le.
Hal iDi dilator*duiut
moeehhdbalun
bat
naa
ydg
misinya lebib r€ndald6 cmpl@
$t&-biodiel
bempayeg
layol mtutdiguak
sbagri bahm ba1@ minyat.Tus6 akni ini benuj@
mtut:
L Mengutu
to.srdi
ss
bndgyas
dinailto
oteh m6in dieel parl.sl
neng8ulals
bal'abala
100%sie
dm padakl
bftssunatm
cmplm
solddd
biodieel densm berbagajv{isi
.2
MmbmdinAte
h*il
ysg
didapald&i
pagnr1@
teebul
utuk
+ngeuhrib"nr
bJrr
m
yas.ebih,mllln
enisbyrDdj
liail
tucs
athi. ini,tjt
dapal meDgebnui pens.flh j€nhbatr
bald
redada!kon*ntrGi
gNb@g
ymsdin6i&m
olehn6in
.t ndlral
nelgdanui@pum
eld-biodiesel b€mpayos
layatrdhlt
dig@at
sbagai batrsbatd
Pad. tusN
aliht ini
ndya
dibalas mengc.airEnsuhlfu
toN.l,?si
ss
bwg
mesinyail!
CO, CCb,S(}, NOx,dr
IIC. pengujiudil.luktu
pada Dororbaltr
diesel Chue Cbai SX l?5stu
silinder pada b€bempavrjsi
bantub,ld
dengd
nengsmatb
alalult
Quinlox rtueC6
,\natlzer.pcnetkltm diblnlan
pada purarb konsto ttl00
do
bebb konstan t0 kg.Ldgkln
l
ekanyos
dilalo{d
dalm peneliti& jni adatai :BAB V
Se&lon meklflrkan
malie
ternadap hasil p.ngk@nysg
didapatk&pada pdsujiara
mrk diFt
disiDpulkan:.
KonFnuasi CO Fta-nlayeg
dihdilto
tsd! p€nggbd
biodiesel adalah 0,026% seiingknslar
0,002%.Kon*nL6i
re€ndah diFrolehpada p€ngg]jl]m
Bl0
dm B20 yaitu 0%. S€!.nSkmko.s.hi
CO lenin8gi diD.roleh pad!cmpufu
biodjeel 60yo (860)sb.s
q068%. Sorelah dibandi.gkd ddngd s&ndd €bisiybg
b€nah dlp3l dikalaktup€nsgDad biod'esl ebasoi
cupDfu
banabale
msii
m
de
.
Untukeq.
konsntrasiyms
dih6ilkan pad!pcngs.M
{
pu@ biodiesl lebih s€dikn dibandin8lm den8M$ld.
Solsnenslsillan
COr
sb€sr
I,367% sed.ngkr.
nl!
al! Mpun
biodieelme.ghsilkan 0,962% COr.
lada
p.n8gue
mpmn
biodieel,ko.snlrBi lerddrh didap.tla pada 830
sbas
0,667%d
konsnfasitcdin8€inya
dihrsiltd
pada p€.ggunM B?0 yaitu 1,233%. Setclat dibandingtu den$nsla.d.r
cnisi
)TC
b€rlaku ddp3r diknhtf,rp€nggunaa biodiesel sebagai
mpua
balDn bakddsih
mu
dan.
860 adllahcsplrd
biddiesl yMBndghdilkd
emisi NOx patin!b€er y.iru 60,311 ppm. .rauh lebih tinggi
dib
dirgka$ln
dg
he}?
DenendiGs
22,567ppn
NOx.
Kons.lNi
NOi
rendah
pad!petrCigu@
biodiesl
addhhlEl33
ppm
ymg
dihsilk
D€da p€n8gu@cmplff
biodleel 40% (840).St@
umum,Fnsguun
biodie$l
ebagaimpum di
&ld
bolft
batr
menshailkakonsnrsi NOx ymg mclcbihi
tuda
emisi ydg bertalu..
Kon*ntFsiSq
Gre.dahdihGillu
p3da pengsnnad Bto yaito 4333ppn sedsgkr
konsnbasj tenin8gididaprtk
pada p€n8gumndihdillo
sbdd
27,667 pFn. S€leta,h dibandiDgka debsec&da
eDisiyeg
b€ nku dlp€rdil(lbkn
p.nsgud
biodi.st
ebasaicmputu
b€n
battr nasihmo
.bn layal..
Korentrai
HCte.b€s
a{rabl 32,667ppn
yog
dih6il*d
psd! p€ncsun@ mnpumbiodiel
70% (B?0). Htrs! ini tebin tinssi ddikorsneai HC yo8
dihsiltd
otehsi&
'aiiu
B,()OO ppn. B2O adalah
{hpua
biodiel
ymg emisi Hcnya palingsdikit
tait!
3,313 ppn.Setekn dibMdir8lo
de.g
sla.de efrisiysg
b.dajo dapl dikaI3ton pengBnMb'odiel
sbasaimplm brn
bate
nEjh
mM
danUntut
nadtuke
dFbn
biodi*t
CtOewit
ta'"t
dijodi*a ebosaibsn
balr ftin)"l,
ad.
liss
k;reriatog
htu
dip€.uhitritu
hegqket is€ditu,
do
emisi yo.gdibdilto.
Dei
egi
hdBa biodieet jelasEbrif
lebih
nuEI
diboding*tu ddsanele.
Sstketeeditu
b6nu bakq CpOswit
bis
didapattshmpt
di*luDh
nusbn
de
pfudutsinya akn
r.ru
ddedmi
pcni.sknrtu .tqi tlnun kebnun.Td}nir.
ditinjauddi
nisi
yansdihsilka.
Brdrerto
hsil
pe.gnjisabiodiet
oqelBilld
te6ih selikir enisis6
buas dibodinskm$lar
terulrna untukcq
dmSq.
seddgkanunluk CO, HCj
dd
NOL biodie*t me.shasilkakonerBiysB
tcbib bmyal.walzu
hll
iri
tidlk
rerjldi pa'lasu
€mrufu
biodiesr.canputr
Bjos.opai 870
nen8lrsillfl
lebih bmratmisi
dibMdin*d $td
jadi diosgaplidal
layakmrul
digunska, sb:gai bahdbalq.
S.negk
emisi reftndaiumumnya dihasilko p€d. pcng8lllr@ Bto
spd
B40. Walaupunddiki
,konposisi biodicel ydg pating
sditj!
misinya adatsn BIOde
B2O, Jadijikaingin
men$unake
btodie*l ebagai
bahtu
batar
diMnko
u.tukmengguakan cmpu@ biodi.*l
k@g
dtri 109q.Bebcapa s@n
yrB
p.nulG ajukn mtuk p€ng.ftbmsa tebih tdiutDAITARPIJSTAKA
Tonndnans.
t.
1993.Msin
Didel.
Prinsi Oonotif. PT Rosdi Jd}lputra.Jal@
De Bruiin,L.A dm L. MuilwiiL 193s. Motor Bak r.
Pl.
Kebon. 1996, (M9106 Obeatom Manurl.
Kde
Intemlionat Linilcd: UnnedH. Soemdjaja Tacng, 2005. pur Hal Ur.m.
drtm
PemsfoatanA heneif dai Minvrl Tunbuhe. LIPI Jdarr..
Minelb&h, M dan C. 2004. Biodiesl:
fie
ComDrchdsive Hedb.ok. NtdinTemodi.mik2. Motor Dai Propulsi BPP TeLaotogi: Jakdra
!aj&, Rizqon. ?Ediksi SiIat Fkika Kinio
cmpum
Bohm BatdDi*l
dhd
Md{t€l Sedetnoa. Balai Temodinm(4
Moid
dm
ftoputsi Bpp Tebologi: Jalurta.Minelbach Publishsi
An+i'