L E B A R A N - N U M M~:E R.
- -·
---
No. H Taoen V. - 4 D2cember 1937. Sabtoe pon 30 Pasa, 1868 - 1356.
PANJEBAR SEMANCAT
•
Opla~g : 10.000 exempl.Directeur: Dr. R. SOETOMO Hoofdred. IMAM SOEPARDI
· ~---~~
- 1
sasi) Reganef
. langganan 1-50. Kena dibajar saben sasi 1 kwartaal (teloengI
f
0.50. Koedoe dibajar dhisik.Adrese Redactie & Administratie
Paviljoen G. N. I.
Bt.>~boetanSOBRABAJA.
T~lf. Reclactie & Admiai1tr~f!e. Z. 3489.
Diwetokake saben dina Sab.
-I
toe dening N. V. Handel Mij Drukk.
,,Indonesia" Soerabaja.
Lebai.'an karo mawas lelakon setaoen kepoengkoer.
KAJA ora ana alane, sadjrone kita ngrajakake dina gcdhe,Rijadi oetawa L~baran iki, loe,vih cihisik '. moelat kahanan kang wis klakon setaoen, perloene soepaja bisa moewoehi djcmbaring tcbane wa- wasan kita kabeh.
Wis setaoen. dahoeroe ing Spanjol rueksa doeroeng sirep.
Dahoeroe toenggal bangsa, na·
nging beda kejakinane iki. ora bakal gawe socmelange ndonja.
jen ta moeng kandheg ana ing Spanjol wae, nanging njaranc ora mengkono. bcner kang gegcran padha bangsa Spanjol Ian kang dienggo adjang per<:ng silih oeng- kih moeng m:gara Spanjol. na·
nging ing samboerine kelir, ;ma sawatara ncgara kang meloe·me- loe tjampoer. kajadenc !tali Ian Djerman kang aling·aling sam- boerine kaoem nasionalis Ian Sovjet Rocslan kang ndhelik ing golongan pamrcntah.
Pantjen salebare N gabcsi ke- langan ka:.1~.-rlikane, kahanan ing Eropah pidjer nemoni retoc wae.
nganti Volker.bond ana kang ngarani ora ndoeweni daja pa·
ngaribawa apa·apa.
Negara Djerman kang saleba·
re perang donja, ibarat kaja de·
ne manoek garoedha kang swi·
wine wis tanpa elar, ora koewa·
gang anggoelawat maneh, na·
nging saka katijasane sang kalo·
kengrat Hitler kang pcrtjaja ma·
· rang kekoewataning bangsane dhewe, goemregah tangi, srem·
peng njamboet gawe kang kabeh2 katoedjokake marang dandanan bangsane dhewe, satcmah saiki Djerman poelih moela moelanira.
wani loenggoeh sadjadjar karo negara klas sidji, ibarate garoe- dha Djerman saiki wis kaja Dja- thajoe kang gagah prakosa. sale·
bare nijoeb ing sapinggire kaU Rijn. wani kekalangan ing ngan- tariksa, sarta bandjoer ndjaloek baline tanah djadjahant:.
Prnntjis kang salebare perang donja, nadjan oenggoel djoerite.
nanging tansah melang melang wae, njantosani beteng pendhe- me. apadene soemelang tradjange tan9gane kang ana kidoel, dje·
boel saiki ana hoeroe hara saka golongan kang arep ngroeb~eh
ake pemrentahan republiek.
Wiwit bijen moela lnggris kang prasasat ngratoni boewana, sawise nemahi godha rentjana saka loemengsere Sang Praboe
Gambar pascmon alal-baha!alan jen clina Lebaran.
---- - --· ---·---·
King Eduard saka keprabon. tan- sah karidhoe an<?ne reretoe roepa roepa : gegeran Palestina. motha.
he De Valeira. brontakc kaoem Wazi:isten, panggodhane kapal silem ing Segara Tengah. doc- roeng karcpotan bah non inter·
ventie. kasoesocl maneh pangre- :;oelanc b<mgsa Arab. ian kang wekasan ontran·ontran ing Asia Acloh. tradjangc Djcp;111g kang nanggoelangi aksi anti Djepang ing Tiongkok Ian bandjoer ncc- woehake gernkan anti Inggris ing kalanganc bangsa Djepang.
Kahanan ing <lonja njata tan- sah gondjang-gandjing.
Negara Amerika kang misoe- woer pandjang apoendjoeng gc·
mah ripah loh djinawi .taoen ke- poengkoer ora kendhat anane pamogokan ing pabrik·pabrik.
anane bandjir gedbe. Jan ora ke- na ora ija kapeksa meloe kedajan marang anane ontran·ontran ing Pacific Ian ing Eropah. '
Tjekaking remboeg :. swasana ing boewana tansah kalimpoetan ing mendheeng pet,.ng, lfinaroeng swarane mrijem, granaat Ian se·
samberaning palwa ocdara ( ka·
pal maboer) kang datan kendhat ngoedani bom. ombaking samo- dra mawalikan saka kiprahe ka- pa! perang. ing laladan perang rame swarane pradjoerit kang oemangsah perang reboet oeng- goel. Ian rame swara pandjerite
wong wadon Ian botjah kang ka·
wlasasih.
Begdja dene tanah kita lndo- nc:;ia, ora ngalami kahanan kang
n~cajochake maoe. nanging toe·
moese. ija meksa lamat.lamat ka·
ton. apadene ndajani marang oebah ingering negara ing kene.
Sawise ngalami kahanan pait getiring djaman malaise. ban- djocr ana oengoep oengoepe dja- mc;n karahardjan sarana oen·
dhaking reregan karet. sartct sa·
ka anane devaluatie. aboting se- sanggctn oerip ing sadina dina ana kemajarane, nadjan sethithik banget. kasoesoel anane duurte- toeslag ing kalangan kaoem boe- roeh.
Swasana ndjaban rangkah nja- ta ndajani banget toemrap gerak oerip kita ing kene. kaboekti sa- ka anane gerakane bangsa Tionghoa kang sengkoet mbijan·
toe kasengsarane bangsane dhe·
we
kang ana ing Tiongkok, ndja- lari bangsa kita insjaf : jen bang·sa Tionghoa pranakan kang ana kene bng dhek bijen r.gakoe toenggal bangsa karo ki-
t a. satemene atine isih padha ana ing Tiongkok kabeh, sarta swara bnijatane arep boy- cot barang Diepang kang sar- wa moerah. ndjalari tangining se·
mangate bangsa kita. jen saiki mangsane kita scngkoet lc- loemban ing kalangan padaga-
ngan.
Timboele pagerakan Parindra kang saja katon melok daja pre- bawane sarta saja akeh anane ke- koewatan saka golongan penga·
djaran, kedjaba akeh oethoete bakal nekakake kabetjikan toe·
mrap noesa Ian bangsa, ing tata- ran ngisor saiki kaoem tani akeh kang nglilir ndjegoer ing pagera- kan tar;i.
Petitic Soetardjo, kang nadjan isine ora ditjotjogi dcning sakeh- ing obah·obahan politiek, na- nging dajane ija gedhe toemrao widji semangat mandhireng pri..:
badi ing kalangane para pri·
jaji.
Kang anggembirakake banget, sarta akeh petheke jen oewohe bisa moepangati, jaikoe pangliJi.
rt: bangsa kita engonne: nijating·
soen ndandani ekonomi.
Gcrakan woetasastra kang di- oeboebi maneh dening pagerakan nasional nganti saiki isih teroes diajati dening para tresna bang·
sa.
Ing kalangan pers, kaja adat saben. thoekoele soerat kabar anjar, kaja djamoer ing mangsa rendheng, nanging koetjiwa sing akeh· oemoere ija moeng kaja oemoere dj~moer, ora lawas. Soe·
koer sewoe soekoer dene saselot·
selote bangsa kita kang dhek hi·
jen akeh kang mendem basa mantja Jan maboek soerat kabar lija. saiki padha akeh kang eling, katandha saka madjoene sawata·
ra soerat kabar bangsa kita.
W awasan sapa)a, tjekak ora pepak, ing ndhoewoer iki, moeng loemajan sadjrone kita ngrajak- ake Leuaran, mengeti kahanan kang wis klakon, sarana panga- djap saoewise ikoe: saja toe- mrontjonga tjahjne djaman anjar, djaman ka1·ahardjan toemrap bangsa Ian noesa Indonesia.
Wasana ora Jali, rehning sini·
pat manoengsa ora kalis ing Joe·
poet Ian dosa, kita djoeroe nga·
rang Ian minangka wakile para pembantoe kang setya asih, nje- njadhang sih pangaksamane se·
doeloer para maos kabeh, apadc·
nc ngatoerake basoeki rahardja marang sakehing gotrah, padha manggiha rahajoe wid::ida, netepi kaloemrahan kita asoeng poedja Ian mi11ta aksama ing dina bak- da.
Amien !
- o -
Katja 2. .. l'ANJEBAR SEMANGAT"
---,-- · .. ---
Panglipoer ati ing dina Rijadi. • • • •
APES MBLBBBS.
S o e d i r o : Apaa mtipat- moe kok biroe ?
S o c w i r j o : Wah, apes, tja, .akoe maoe dolan menjang dierentuin ndeleng wong leba- ran, loenggoeh ndhoek bangkoe, dadak ngloenggoehi topi. Akoe ndjaloek ngapoera njang wong sing loenggoeh sandhingkoe, tak kira ikoe sing ndoewe topi. da- dak dheweke isih srengen, teroes ae akoe didjotos nganti mripat- koe biroe. Bar didjotos, topi s!r.g tak loenggoehi, tak deleng. tiba- ke... topikoe dhewe.
Nalika medhajoh lebaran, dje- djaka kang isih isinan, takon marang kenja.
- Dhi adjeng. keprije pane- moemoe, oepama akoe iki dadi mantoene iboemoe 1
- O, kanggone akoe ora ka·
botan, anggere akoe doewe mbakajoe.
RAPPORT ALA.
Moekri isih klas teloe, mentas nampa rapport ; tekan ngomab kandha marang bapakne : Pak, pak, bijen sampejan kandha nek rapportkoe ngelmoeboemi apik, soek rijaja arep kok toekokkake sepatae Robinson. Wis. adja soe- sah soesah pak, ora perloe sam- pejan toekoe sepatoe anjar, angoer dhoewlte simpenen wae.
NGROEMANGSANI.
Soesilo soegih dhoewit, rijaja nganjari autone balilla sedan. di- setir dhewe menjang koetha. Na- nging isih adjaran, moela bareug tekan prapatan, nradjang tjagak tilpoen, raine babak boendhas.
Noeli mbrangkang mleboe ing omah tjedhak kono, kabeneran omahe dokter kewan.
D o k t e r k
e
w a n : 0.kleroe. kowe mrene, akoe doedoe dokter b1jasa, akoe dokter ke- wan.
S o e s i I o : Malah kebeneran.
Akoe teka kene arep takon, ge- neja sawidjining kebo kok bisa njetir auto ?
GO ROH.
D j o j o : Jok apa se pena ikoe, kang. wong Sariman arek mari dioekoem 7 taoen ngono kok npe pena epek mantoe.
D i p 0 : Ah. nek llHOTlO nga- poesi Sariman ikoe. Kandhane njang akoe dhak dioekoem 7 ta- oen, tjoemak 6 taoen ae.
ORA LBBARAN.
S o e r o : Hlo, k'on tjak, apai pena iki 7 Bijen rong taoen kepoengkoer pena ketoke kQk gagab, penganggo pena bregas.
saiki rijaja rijaja kok ndjembel ngene 7
D i p o : Gak ndj~mbela roe- pakoe saiki, wong penganggokoe sing tak enggo iki ja pantjet sing bijen rong taoen kepoengkoer ika djare.
ORA BAKAL KALONG.
Witono bar mangan koepat lebaran, diparingi gorengan men- te dening tantene, matoer eja- nge: Ejang, apa pandjenengan isih tedbas mente ta jang?
E j a n g e : Ora. akoe wis goegoeh, ora tedhas.
W i t o n o: Jen ngono, iki akoe titip mente ja jang. akoe saiki isih wareg. mengko tak soewoen bali meneh.
NJINDHIR.
Ojoernalis Abidin ketemoe karo djoernalis Arifin ana ing padjagongan lebaran.
A b i d i n : Wah koranmoe saiki isine kok djempol temen ja.
Wingi akoe oleh koranmoe, isi- ne kok hebat.
Arif in (gita) : Artikel en- di sing kok karepake hebat ikoe 1
A b i d i n : Anoe. wingi akoe nampa koranmoe saka Boe Ko- lektoer, bareng tak boekak isi- ne : koepat karo panggang ajam, wah ja njata hebat banget. dha- sar akoe kabeneran loewe.
I
3
APA GELEM?
Mas Troeno, tjethil banget.
Lebaran iki dadak kabener Iara oentoe. arep mlakoe-mlakoe ora bisa, arep mangan berkatan, ija ora krasa enak. moela ndjoer mlajoe menjang dokter oentoe : .. Pira bajare njaboet oentoe si- dji 1
D o k t e r o e n t o e : Te- loeng roepijah.
M a s Tr o e n o : Aoed- zoebillah, pegawejan moeng rong second ngono wae ongkose te- loeng roepijah.
D o k t e r : O. nek kowe ndjaloek sing soewe, mara, akoe ija sagoeh njaboet oentoe ngan- ti djam-djaman.
ORA KENA DIAREP.
Ana sersan (sergeant) ngadja- ri tjalon serdhadhoe · mbedhiJ.
Wis ana ping soewidak enggon- ne mbedhil si serdhadhoe maoe, ora ana sidji wae sing titis. Sa- king djengkele si sersan, ban- djoer kandha ngene : Wis sepi- san iki jen ora kena, aloewoeng awakmoe dhewe wae bedhilen.
Bareng njata, ora titis maneh pambedhile, si serdhadhoe ban- djoer kandha: lja, toewan, saiki locwih betjik awakkoe dhewe wae tak bedhile.
Si sersan moengkoer. Ora soe- we, temenan, mak dorrrr. Tibake serdhadhoe isih oerip, karo kan- dha : Wah, apes temen akoe toewan, pambedhilkoe iki- maoe ija kok loepoet maneh, hara I
1. Pak Gempol adol genoek, kanggo boetoeh lebaran, anake diadjak, tjikben ngrcti rekasane wong golek dhoewit.
2. Genoeke wis pajoc sidji. Soepaja gampang panggawane, anake dikon nggcnteni genocke.
3. Pak Gempol apes, kesandhoeng watoe ... tiba. Genoe- ke petjah, anake tiba kloemah.
- 4. Ora adol genoek, sida nggendhong anake; saik.ine diwales, tjikben ngrcti rekasane wong doewe anak.
KOETJING •
n D a r a p o e t r i : Sa- pa ikoe sing metjahake vaas kembang abane ikoe !
B a t o e r a n j a r : Anoe:
ndara, koetjing pandjencngan.
n D a r a p o e t r i : •Koe ..
tjingkoe ? Koetjing endi. kapan akoe <loewe koetjing 7
B a t o e r : 0. koela was- tani kagoengan.
Nalika malcm 21, Simin noeng- gang mentor kang c!isctiri ba- pakne. Sar!·hning peteng. dadi Simin ora ndcleng kaanan ing dalan kanthi tjeth3.
S i m i n : Tjagak ing ping- gir dalan kae tjagak apa. pak ?
B a p a k e : Tjagak listrik.
S i m i n : Apa listrik sing menjang cmahkoe kae barang ?
B a p a k e : lja !
S i m i n : Jen tjagak maoe roeboeh. ndjoer prije, pak?
B a p a k
e :
Koetha iki dadi peter.g.S ( m i n : Senthongkoe ija bandjoer peteng ?
B a p a k
e :
Mesthi wae I S i m i n : Djadjal, tjagak listrik ngarep kae toemboeken, djalaran akoe maoe lali ora ma- teni lampoe ing senthongkoe.B a p a k e : We, la, mengko montore rak roesak I
S i m i n : Ora dadi apa, anggcre toetere woetoeh, arep tak gawe slompret, kanggo do- lanan soek lebaran.
BOTJAH TJILIK.
Mamo diedjak iboene Ian
•
ba- pakne dolan-dolan menjang Sri Wedari karo ndeleng oentapt wong lebaran. Bareng ana ing ngarepe krangkeng kethek. Mar·na weroeh kethek, kandha iboe- ne : Mammie, mammie. kok apik ja mammie, kok kaja oom Soe.
I b o e n e : Wwhies, adja moeni ngono Mar, ora apik.
M a r n o : Masa apa-apa ta marumie, wong kethek ikoe rak ora ngerti ta.
MOKAL.
S a r d j o e : Manoet s. k.
Daily Mail. ing Amcrika tine- ma. rongkongane kew~n. k:i~g gcdhc banget, kang oenpe dhek 2000 taoen kang kepoengkoer.
s
a r d j a n : rvlokal. hla wona Amerika lagi taoen 1595 wac 'i<etemocne kok.- o -
..
t December 1937. .. PANJEBAR SEMANGAT"
SesMa·h Lebaron.
Toentoenane lboe oewi P oewasa.
. Silatoerrachmi lan alal·
bahalal.
bir diwatja dening oemmat Islam agonta-ganti, djawab-djinawab, atikoe kerasa karanta-ranta, loehkoe toemetes mili ing pipi, kelingan pira119-pirang kasala- han sarta dosa kang dak sangga.
Sadjrone setaoen, manawa kita gelem naliti sing tenan, gelem amboekaki lembarane boekoe pe- pengetan kang njatheti tindak- tandoekkoe sadjerone setaoen, kita mesthi krasa. sapira abote dosa kang kita sandhang. Dhoeh Allah! Moegi Pandjenengan da- lem angleboera s~daja dosa kita, sarta aparingana samodraning pangaksama. Kawoela tansah njoewoen reksa ing pandjene-
Alla-has Akbaar . • • . I
D.ening: KIJAI HADISISWA)A.
Moe'allim H. I. K. Mocham- madijah Solo.
SAKEHING
-o-
poedji kondjoek ing Allah, Dzat kang woes .ambalekake kita bisa nemo- 11i dina gedhe 'Aidul-Fit- tri. Rachmat Ian salaming Pangeran, moega tetepa ma- t;ang Kandjeng Nabi Moeham- mad Najakaningrat. lja pandje- nengane ikoe kang anoentoen marang oemmat ing saindenging hocwana, tan pilih warnaning koe1it Ian tanah woetah getihe.Kabeh wong sadonja dipasedoc- 1oerake. kanthi piwoelanging Al- · 1ah kang aran agama, minangka tetaline, jaikoe Islam, agama kang bener, djedjeg, kang salaras ma- rang kaperloewaning djaman Ian mangsa.
Sawise ikoe ketarik saka ang- ,sloeping Diwangkara ing arah koelon, mega nggaweng sinorot- ing soerja, abang ngoenir bosok tjahjane langit. Se.::awangan kang .adi ikoe tan antar:'l soewe, kita kroengoe swarane wong kang .Azan ing· masdjid, ga1ik-gahk
·swarane angenp,anjoet ati, sinam- boeng oenine wong kang matja takbir, angegoengake marang Al- lah Dzat kang maha Soetji.
Nalika ikoe atikoe krasa, ati- koe roemangsa soesah, sabab ka- j>edhotan ing banjoe rochmat, tirta-marta, banjoe kans anggege .anetesake roching Pangoeripan, faikoe awoedjoed panggoelawen ..
thahe sasi Ramadlan. Pantjen sasi Ramadlan kang ana pangi- badah pasa, ikoe kaja-kaja dadi
1boc kita kang tresna banget.
Moeng bae akeh para poetra- poetrane kang doeroeng soemoc-
~oep soetresnaning iboe, dhewe- kc padha nakal, ora gelem anam- boet paperdene iboe Ramadlan lcang maha faedah gedhe maoe.
Moeng para poetra kang padha mangerti filosofine pasa Ian wa- d1-wadine bae kang padha ge- 1em pasa, anjegah ora dhahar,
<>ra ngoendjoek, wiwit bangocn esoek toemeka maghrib.
*
.. 0. Ibo~. D·~wi Poewasa, De- wi Ramadlan I Woedjoedmoc jsih tjetha wela-wela, tjahja1~1oe
.anggambarake kalam ngibarat.
Kalam ngibarat kang amoedjoed- ake toetoenan soekmane Oem- mat Islam, soepaja atambah-tam- 'bah ing !ccmadjoewane, tam1_.ah
·bak(ine marang Allah kang .:ia-
ha soetji.
Iboe Ramadlan ameling ma- rang poetra-poetrane, soepaja dipadha taberi anindakake pi- woelange sasi pasa. 0; Ibockoc!
Senadjan piwoelangmoe ing sa- djerone sasi pasa wis entek. wis
~l•l•l•llll•atl~IDBllal9111191918 . . . .
• 9 _11 GG a G
• • e •e 11 e II
• •
I
BCH•Sim-A 7 r - ,,.UU;. • • • ! ••• I
=
LEBARAN DADI DJANGKANE KENJA MOEDHAII
• •
: (M e g at r o e h).
I
• •
11 Hari adi dina Lebaran pino~joe, pra kenja kang •
• 5
11
njamboet kardi, bale wisma nora riboet, awit woes
•1
padha mangerti, bab hariajan kang maton.
11 Padha soeka sawatara atetoekoe, kaboetoehan a : toemrap hari, Bakda Sawalan woes tamtoe, njandhang
I
=:
•e nganggo sarwa apik, mangsak enak aneng pawon. •e •=
Njandhang betjik boekti nikmat krasa kalboe,I
....
15ro 110 tan soepe kmadjoewan estri, ngoedi kita moerih••I
u loehoer, kenja moedha glis loemal'is, mring iboe Pertiwi De
I
a
manggon.I
ii
R •11 S embojane .. s i g r a m i 1 i r" kang d~n enoet. •• •I
troes magita tanpa to1ih, dening kepenak kang lakoe,I
tanpa satang Ian kemoedhi, alon-alon jen kelakon.
1•
l
a
Sajektine pra kenja abot satoehoe, ngoedi1
• 1
kloehoeraning poe:tri, koedoe mantep ati koekoeh, datan kena minggrang-minggring, noeroet manoet iug sapakon.
1t Sasantine .. S i g r a m o e d h j k"
j~koe
Jakoc,I I ae
moela ajo moedha poetri, padha n9etoet njangga iboe,••I
• wiwit hari adi iki, bebarengan datan abot. •
I
M a n a h a n. R. R. SOEHARIJAH.I
I
a - • • • " •I
. •••• a;i;111.:u1••••m . · um - ~s-· ... . ••••a•--•JpE . .
tammat, nanging akoe tansah koewatir, djiwakoe tansah sa-
mar, samar Ian koewatir mbok- mana wa toelisan penggoelawen- thahmoe kang ana ing sadjrone sasi Ramadlan ikoe bakal ana sing amboesek, ana kang ncdya angroesak. Mangka saiki pan- djenengane iboe Ramadlan woes tega aninggal kita, nanbing akoe isih doewe penjoewoen. soepaja iboe anganiping-ampingi marang kita, adja nganti tindak kita ka- pleset marang dalaning kamaksi- jatan. Akoe pratjaja iboe, jen loe- ngamoe ikoe ora salawase, na- nging moeng saoebenging mang- sa.
"
Nalikane Srengengc woes ang- sloep, maghrib wis di-adani, tak-
ngan dalem.
Allo-hoe Akbar, Allo-hoe Ak- bar. Allo-hoe Akbar. La-ila-ha illallo-hoe Allo-hoe Akbar. Allo- hoe Akbar walilla-hil hamdoe.
Kita moedji soekoer marang Allah kang woes angreksa ma- rang oemoerkoe, bisa angram- poengake netepi ngibadah pa!.a.
Sanadjan pasa ikoe jen disawang sabrebet doeren, moeng 1s1 ngelak Ian loewe, nanging sing sapa wonge woes ngenjam ma-
;.:-,TJ.g rakasaning pasa, bakal ma-
11gcrti Ian jakin, jen satemcne pasa ikoe gedhe banget paedah pigoenane.
Begdja kemajangan wong kang padha pasa, kang bisa netepi sa- rat roekoene, sabab ija dheweke
Katja J, ikoe kang bakal angoendhoeh wohing ngamale.
Ana ing 'Aidul Fitri, salat ari raja. kita padha njandhang nganggo kang edi-peni, kaja san- dhangane wong kang loenga dja.- gong, oetawa ija kang resik Jan kang sarwa ·ngresepake. Kita pa.- ra kakoeng Ian poetri, didhawoe- hi dening Allah soepaja metoe ing ara-ara. toewa anom. soegib miskin. lanang wadon, diparen- tahake dening Allah, padha salat ri1aja bebarengan. Ana ing kono katon padha roekoene, panggoe- lawenthah democratisch woe- djoed karepe dhewe .. loenggoeh padha katon warata poendhake.
ngadeg padha katon djedjege".
Sawise padha salat rong reka- ngat, sarta rmgroengokak~
choetbah kaping pindho. ateges rampocng enggon kita anetepf koewadjiban pasa dalah saoepa- pangadatane. Saka socka soe- koer kita, nganti loehkoe delewe- ran ora krasa. Apa sababe dene loeh kita daleweran? Ora lija saka boengahkoe der::e bisa angrampoengake pagawejan 'iba- dah kang abot banget.
Moela kanggo penglipoering ati kita, sawise rijaja, bandjoer sowan marang para sepoeh, per- loe njoewoen pangapoeraning dosa kita, kang mesthine bisa oe- ga nate angoetjiwakake marang pandjenengane, ma'loem sadjero- ne setaoen ateges mangsa sing soewe. Kadjaba njoewoen panga- poera oega saos bekti, kanthi oe- djoeng oetawa sesalaman, aboe·
ngah-boengah kemboel bodjana.
Saiba boengahe prijaji sepoeh kang rinoeboeng ing poetra wa- fahe nalika rijaja ikoe, kaboenga- hane ora bisa ginambar kanthi sesingidaning pen. Sawise kita sowan para sepoeh, bandjoer me- dhajoh, oetawa kedhajohan ing para mitra kantja, karepe: ora Ji.
ja ija Sillatoer Rochmi, tegese:
anjamboeng katresnan. Alal-ba- halal ateges: apoera ingapoera.
Moeng bae sok ana gegrombo- )ane wong kang alal-bahalal ma- oe ndadak njadhijakake pirantl kang andjog marang kamaksija.- tan. kang dinoekan dening Allah.
Kajata: nganggo lelangen tajoeb, ngabotohan sapanoenggalane.Be-- nere apoera ingapoera, nanging malah koclak tjilaka Ian ado) dosa.
Amoela dhoeh para sadoeloer, kadang kang dak tresnani!
Akoe njoewoen kanthi banget, kaparenga atindak prasadja, te•
gese: adja loewih saka wates, ija watese tata krama, watese aga- ma Jan watese kang ingaranan prajoga.
Moega-moega anane Bakda hari hadi kang adi loehoeng iki, oleha barkahing Allah, bisaa amoedharake kabingocngane oemmate, Ian bisaa paring wewe- ngan amiJak warana pepedhoet Ian pepeteng kang saiki lagi ang- limpoeti ana saantarane oemmat Islam Ian bangsa Indonesia.
Dhoch Pangeranl Moegi anga•
~oelaken ing panoewoe.n kita!
- o -
ICatJa · ~. ..PANJEBAR SEMANGAT" 4 December 19327 ..-
---
~---;~mall---
BISKOEWIT LEBARAN
JALAH JANG
VER
AuteuP'S••c.•,ten oo dlltt onnontic voa,.behoyden f
lmpor~eur~. N.V. Handel
Mij.v/h.G.ttOPPENSTEDT. ~
71BATAVIA . SEMARANG - 50t:RABA1..IA - PADANG - PALEMfiANG
I
P.1· ---
•
• •
•
-
t.j;~ ~~ • ' ~ • , .. I • l' , • ' ., \ ._'4
t ' I-
Naiiadjen fnl ICamar • .'. -
~- .
nDeleng gagrage klam-
bine w-anita saiki.
kanggo
Jen • a rep ri1a1an. • •
•• • •
Akeb prekara kang bisa gawe riboet, nanging manoet Miss Melathi. ora kaja riboete wong menganggo ing dina Lebaran.
Seminggoe rong minggoc sadoc- roenge. wis dirantj;ing model Ian woedjoede penganggone. lja be·
ner penganggone kaoem poetri kita isih doeroeng .. madjoe'" kaj~1
ombaking mode koelonan kang presasat saben menit ganti. na- nging ija ana sawatara kaoem poetri kang kepati-pati enggonne migatekake mode-ne kebajak.
Tak indjcnc Mss Mclathi na- lika mentas rampocng cnggonne menganggo ana ing kamare :
Kebajak<: mawa goelon wiron.
Warnane poetih. saka soctra aloes, dene kt.>hajake warna rose kekembangan tjilik. ora nganggo
koethoebaw~. ;iwit clj;ire koc- rang matho~k.
Wis lawas Miss Mclathi ngrantjang penganggonc iki, moela potongane ija apik tcnan.
dhasar prijajinc tjilik. dedeg pija- dege sarenteg pangawak dara, tjoekat trangginas. nanging ngrc- t1epake.
Bar dandan. Miss Melathi mc- tce saka kamare. njangking tas.
noeli metoe. sadjakc wis kentjan karo mitrane arep ala! bahalalan. Hla kae ing senthong lijanc.
sapa kae isih bikoet ngilo kae ?
weke lagi ngadeg ing pengilon gedhe, ndelenl) goelonne keba- jake sing 9agra9 ,.koepon" ikoe.
Goelon iki sedje maneh. Bener lamba, nanging pinggire rada bisa miroe sethithik, kang diga- we bakale padha karo kebajake, moeng koethoe baroene sing ra- da kelem. Jen isih botjah. kaja Mas Rara Tjempaka iki. ija pan- tes wae menganggo tjarn men!'.J- kono maoe. tinimbang liHanggc' jurk. wong rijaja·rij;ija a rep
Astagafiroellah, djebocle rak ja mevrouw Kenikir ta kae.
Wah jaiki kebatjoet temenan.
mBok ja njeboet ta Mevrouw.
wong pantese wis ndocwt> mo-
.. Swarga'"ne lcbaran nganggo mertjonan.
0. ika rak Mas Rari.I Tjempa- lca, moerid Taman Kenja. Db!-
oedjoeng pak-dhene kok. rak aloewoeng menganggo kabang- san.
Wis. Ojeng. wis pa~oet. me- toci,va wi ...
Hl.:i kae ing k;imar kani:i rada pcteng. mcrga lampocne maw.1 kap oranje kae sapa ? s~,!iake
kok le ngecog cnggonne me- nganggo. ngacieg mingar minger ing ka tja toilet karo mE>scrn-me- sem.
mongan lima ngono .olel •: ma- tjak kok keras temen Na119in9 ja ora dadi apa ta. sapa sing arep maido wong penganggone d~ewe,
olche toekoe toekoc dhewe.
dhoewite dhewe. tocr docda(.' olehe octang saka mindringan kok.
Goelonne kcbajake Menouw iki saja moetjoek. saja merit, wa- tara ana 3 a 4 c.m. ambane. dene kang amba dhewe kaprenah ana samboerinc githok watara ana 6
c.m. Bakal ·kang k~nggo goelon ( kraag) iki ditoerahi kira·kira 25 c.m. minangka kanggo dhasi, dadi kraag Ian dhasi dadi sidji.
Warna kang betjik jaikoe stof (bakal) kang mawa streep. Na- nging ja adja moeng saoeger ba- kal sing mawa streep wae. koe- doe dipilih sing peni. Hla iki akoe oleh t_ionto saka goentinga- ne klambine Mevrouw Kenikir maoe. kaja ing ngisor iki. koetji- wane ora pati tjctha :
Saiki ajo ngalih. ngindjen ing senthonge Raden Adieng Sada- rijah.
Kene wae saka bolongan djen·
dhela. ben katon tjetha .marang prijajine sing lagi boesana ikoe :
Dhasar poetrine sigit, .wfs nengsemake. kathik saiki Lebaran iki menganggo kebajak kang he..
bat, jaikoe mengkeli~:
Goelonne saemper pijama we- ton Whiteaway, nanging koedoe bisa pamilihe stof-e. koedoe bisa lams kilro warnaning badanne.
Lengenane ija beda karo badan·
ne. warnane rada kclem. Jen sing dienggo Raden Adjeng iki warna klawoe. kraag-e ija warna meh sarocpa ngono, dene badan- ne crepe de chine kang warnane kekemban!'.Jane rada enorn saka warnane iengenane maoc Keba- j.1k mod·~··n sing kaja mengkene iki, jen klcroe pamilihe stof Ian kleroe combinatiene. bisa ndjelc- hi marang sing njaw:inq. N,1- nging jen kilbeneran. malah bis:1 ndoedoct ati. hi:. won~1 riiajan doero1:119 ngrasak:ikc lonthong oetawa koepar. barcng w1~.-oeh
gagrag kcbajak ~t la Raden Adjeng Sadarijah iki. ras,me ja kok wis warcg. hara ? '
-o-
~8ARAN
',' •••
Tidak bisa lain sebab ketemoese.
antero ~anak soedara. DJaoeh ~a oeh sama datang, sebab hari
Ll:BADAN
Poon datangnja tetap rnoeka segar.goembira,se~ang,
sebab mereka goenakan kczreta_api. .
• •
•
A ndhardn
Lebaran.
Lebaran ing Soerakarta
6"!olt,-~i,ei,,,, ko,~~~, ko,do-
fo,n "4-fffe'"'~iff,, elf°'"'°"'·
NGABEKTEN, ALAL BAHALAL.
Dening: R. M. SOEDARJO TJOKROSISWORO.
- o -
SANADJAN doeroeng mratah.
temboeng .. Leharan.. ikoc ija cewis .. mleboe" ing pasrawoe- ngan karadjan Djawa ( Vorsten- landen). jaikoe Soerakarta Ian Ngajogjakarta Hadiningrat. Toc- mrap kasoesastran Djawa.
temboeng .Jebaran" ikoe sawi- djine temboeng anjar. Kaprijc a- sal-oesoele. akoe ora ngreti.
Lcbaran, ikoe jen akoc on1 kleroe, kira-kira ija temboeng Ojawa ing tanah pesisir; lingga-
ne
lebar, tegese boebar, oetawa aaoewise. Temboeng Djawa ing tanah p;.isisiran, ndjabane kara- djan Djawa, pantjen geseh oe- tjap-oetjapane, kadjaba tetem- boengan tetemboengan kang mli- gi kanggone ana ing sidji-sidji- ning panggonan. Solan-saline te-•
ne dina gedhe. gentine .. Gare- beg Pasa" oetawa temboenge li- ja: .. Bakda Pasa". (Bakda = ce- wis, saoewise).
Moenggoeh gegebenganne Le- baran ikoe, kena diprintji:
I. Kaoel. nadar, boengah- boengah, amarga oewis kalakon netepi prent'lhing agama, ngla- koni pasa teloeng poeloeh dina lawase.
2 Moeljakake. ngoermati moengkoere sasi Ramelan.
3. Nglanggengake karoekoe- nan sarana patrap apoera-inga- poeran ( alal-bahalal).
Ing tanah karadjan D;awa, Le- baran ikoe dadi pasamoewan ge- dhe, kang saiki ija oewis akeh owahe. Pasamoewan Lebaran iki soewene woloeng dina, wiwit tanggal I toemeka tanggal 8 Sa- wal. Kang kapisan titike pasa- moewan gedhe ikoe kaleboe ing
lja ing aloen aloen Soerakarta iki ewon kehe wong kang pa- dha dolan Lebaran mrene ... .
temboengan sarta thoekoele te- temboengan anjar, awit saka gre get, oetawa semangat kabangsan, noedjoe marang kemadjoean.
Da;a kang gedhe dhewe ing ngatase bah iki, jaikoe dajane poestakawarti, lajang kabar, oe- tawa kang kaloemrah diseboet:
pers. Lagi ar.a limang taoenan saprene, temboeng ..lebaran" i- koe mratah ing Indonesia. Bijen lajang lajang kabar jen njeboet din a gedhe maoe, ora .. Lehar an", nanging .. Garebeg Pasa" oetawa ,.Riaja". Temboeng .. Riaja" iki kira-kira blasteran saka tem- boeng Melajoe .. Hari Raja".•
Kaja oewis ora preloe katera- ngake, moela .. Lebaran" ditoelis
nganggo aksara moerda, .. 1" ge- dhe ( L), amarga ikoc dadi ara-
kekeranne angger-anggering Ka- raton Dalem sakarone, jaikoe kang kababar ana ing pasowa- nan Garebeg, Pandjenengau Da- lem Nata ing Soerakarta Ian ing Ngajogjakarta mijos ing Siti lng- gil. Ora moeng para wadoe wan- dawa, jaikoe para poetra santa- na Ian abdi Daiem kabeh sowan maleboe nganggo pangageman Ian panganggon bloedifan, para panggedhe Ian narapraclJa goe- permen ing• Vorstenlanden, di- panggedheni toewan goepernoer. ija sowan mleboe, oedjoebe ngoendjoekake kasoegengan ing dina Lebaran, apa dene Pange- ran Hadipati k&ro pisan, Mang- koenagaran Ian Pakoealaman.
Ing kagoengan Dalem alo~n
aloen kanggo pakoermatanne ab-
J,,:I \, I l -
Kagoengan Dah~m Tainan Sriwedari poendjering panggonan among socka dina Lebaran ing Solo ... .
di Dalem pradjoerit, ngoermati wijos Dalem Sri Narendra ing Siti lnggil maoe, nganggo ngoe- nekake mrijem Ian drel ambal- ambalan.
Rakjat oemoem padha nonton menjang alocn-aloen; moeng- goeh bakoene, kadjaba moeljaka- ke dina Lebc.ran maoe, ija kape- ngin weroeh Goesti Ratoe poe- poendhenne, njoewoen barkah pangestoe Dalem Sang Nata, ngiras nonton pasamoewan, an- tarane, jaikoe: wetoene ambengan
( Goenoengan) diampil mawa a- rak-arakan, menjang ing kagoe- ngan Dalem mesdjid gedhe .
Tata-tjara Lebaran toemrap Rakjat oemoem, ing Soerakarta kene, kang oewis oewis ing dina malem Lebaran, poengkasannE:
sasi Ramelan ngarepake I Sawal.
padha leklekan ( tjara Bang We- tan: melekan), jaikoe djagongan, terkadhang nganti sawengi, te- kan esoek oemoen-oemoen, wo- se ija moeng omong-omong, boe- ngah-boengah. ·
Esoeke, dina Lebaran. padha menjang aloen-aloen, oetawa le- loengan, dolan. ngenggar-eug- gar, sarta sandjan-sinandjan, me- njang omahe wong toewane, sa- nak-kc'ldang Ian pawong-mitra, ngatoerake Ian aweh slamet sar- ta padha hapoera-hingapoera, ngleboer dosa, njamboeng sih, mandhesake katresnan, nglang- gengake karoekoenan.
Saka kaoetamaning panggalih
Dal:~m. Sahandhap Sampejan Dalem lngkang Minoelja Ing- kang Witjaksana lngkang Si- noehoen Kandjeng Soesoehoe- nan, kang tansah ngloemoentce- rakc sih, tanpa kendhat nggalih marang kahanane kawoela Da- lern kabeh, dalah pendhoedhoek liiune ing pradja Dalem Soera- karta Hadiningrat, kapare:ige karsa Dalem, parentah Nagara
ngan~kake papan kasenengan toemrap rakjat oemoem, jaikoe kcigoer1gan Dalem taman Sriwa- d.:.ui. Socpaja ana papan kanggo djoedjoeg:m anggonne moeljaka- ke Leb.Jran Ian bisa ngloempoek dadi sidji kaja dene koempoelan, ing kagoengan Dalem taman Sri- wadari maoe ing dina Lebaran
dianakake kramean moeng moe- poe prabea sathithik. Bijen se- benggol. saiki toemra!J lndone- sier nem sen, amarga kahanane ija bcda Ian b1jcn.
Dadi ing Soernkarta, oende- ranne pasamoewan Lebaran ikoe ana ing kagoengan Dalem aloen- aloen Ian ing kagoengan Dalem taman Sriwadari, sakarone wis padha tjoemithak ing atine wong Soerakarta.
Tata-tjara lijane, kaja kang kaseboet ing ngisor iki:
I. Ngabekten.
Sadoeroenge Bakda Sawal.
tanggal 8, giliran sagolongan sa".' golongan, para poetra santana sart.a ..:.bdi Dalem kabeh padha sowan ing Sahandhap Sampejan Dalem lngkang Minoelja lng- kang Witjaksana, njoewoen bar- kah pangestoe Dalem sarta tan- dha setya-soemoengkem ing Pan djenengan Dalem Sri Narendra.
Ing kalanganne para loehoer ija ana tata-tjara ngabekten ma- moe ( oedjoeng), jaikoe sowan mcnjang kang kapernah loehoer Ian toewa, njoewoen pangestoe Ian njoewoen ngapoera ing ka- loepoetan. Oedjoeng iki patrape:
ngamboeng dlamakan sikil oeta- wa dhengkoel. Ing sadjabane Karaton Dalem, ngabekti oetawa oedjoeng ing prajagoeng loehoer oetawa koelawarga kang kaper-
Lebaran kang anggoejokake, na- nging doedoc ing Solo.
' > •
nah toewa, ikoe bijen isih toe- mindak kanthi manganggo dhi- nes (tjara Djawa, kerisan). Jen arep ngabekti oetawa oedjoeng maoe. kerise dis~iehake, ora ke- na dianggo. Bor.:bar ngabekti oe- tawa oedjoen~. lagi dianggo ma- neh. Saiki ija isih ana kang ma- nganggo dhines. nanging akeh kang moeng manganggo pantes.
beskap oetawa djas-djasan. Ta- ta-tjara oedjoeng marang kang kapernah loehoer Ian kang ka- pernah toewa ikoe. saiki wis a- rang toemindak. K~djaba nga- bekti Pandjenengan Dalem Na- ta, iki wis dadi wadjib, moela ana pasowanan mligi kang dia- rani: sowan ngabekten.
2. Alal-bahalal.
Tata-tjara alal-bahalal tcgese nj~g sih. sarana patrap ha- poera-ingapoera ing kaloepoctan.
Sanadjan oewis arang bangct.
ewadene isih ana kang sandjan- sinandjan, menjang panggonan-
Gara garane lebaran. adat padi- nane ora repot. bandjoer seng- koet padha gawe djadjan.
(\\\i\3. . .
\t\! doemoenoeng 'ing poetjoeking dridji ! !
•
Moeng 10 CENT
sa-temboeng wragade
UITGESTELD TELEGRAM
kanggo . dhija
saindenge ln- N ederland.
(Tanpa vastncht saben Telegram)
Kiri ma
lt1b1r 11l1•tl 11ran11 t•l11r1m I
PO S T-
1TELE GR A 1 A F- LAN TEtEFOONDIENST
ne koelawarga sarta pamitran.
Gandheng Ian boetoche manocsd marang pasrawoengan Ian sara- sehan ( koempoelan Ian rcrem- boegan). panindak alal-bahalal mace diwangoen anjar, sarana pasamoewan ing panggonan kang woes katamtokake, kajata Soos Habipraja saben taoen mesthi gawe pasamoewan alal-bahalal.
minangka soelihe sandjan-sinan- djan, mangkono oega pakoem- poelan lijane. pagoejoeban Ian gcgrombolan.
Sepoeloch taocnan kapoeng- koer. meh sabcn kampocng nga- nakakc Sawalan. Koetjiwane nganggo samben tajoeban. Bijen Soos Habipraja pisan. sambenne ija tajoeban. Soekoer .. kagoenan"
tajoeb iki wis kena diarani mati. Kadjaba ikoe. pasamoewan alal- bahalal mg pekampoengan ija wis arnng anane. samono oega gegromholan ing antarane pa- wong-mitrn sarana nganakake oeroenan.
Ing Semarang wis sawata1·a soewe madcg Komite Lebaran.
boengalrnke botjah sekolah Ian para pekir miskin.. Ing Dja- karta ija wis taoc ana Ko- mitc Lcbaran. dipangarsani sedoeloer M. H. Thamrin; lakoe-
ne
gawe parepatan oemoem ne- rangake karepe Lebaran.3. Toeml·ap pekir-meskin.
Ing dina Lebaran parn pekir meskir. ing kagoenan Dalem
,.Panti Nirmala, omah meskin ing Padjang kang saiki isih karan .. Wangkoeng", ija padha diboe- ngahake. Kang oewis taoe tak soemoeroepi,kadjaba kendhoeren.
bengi Ian awane dianakake ton- tonan wajang loelang. toemrap. kang padha wis djompo. Para sedoeloer kang mesakat iki. kan~
isib koewat awake. diboeng:,h,1- ke nonton menjang Sriwedari.
Moehammadijah bagejan Pl!- nolong Kesengsaraan Oemo-.m.
nganakake dina mligi kanggo boengahake botjah Iola Ian pe- kir meskin. manggon ana ing Sontohartanan Keprabon. Kadia- ba diwenehi mangan, oega diwe- nehi panganggon. saka derman..!
pendhoedhoek. Pandhoe H. W.
saben taoen toemandang ngloem- poebkc darma pangan Ian s::m- dhangan tocmrap pekir-meskin maoe.
4. Mea·tjonan.
Mertjonan iki sadjatine tiron
~wka banfisa Tionghoa. Wiwil' Malemaf\. malem 21, 23. 25. 27 Ian 29. wong padha ngoeni>kake
mertjon~ Jen noedjo~ malem I Sawal. malem Lebaran. swara- nc mertjon kaja mbedhah-mbc- dhahna kendhangan koeping. Sa- wengi moepoet tanpa kendhac.
sanadjan wis ana wara-wara ora kena loewih sab djam 12 bengi. Kang wis kclakon. saocwisc djam 12 isih ana \\'ong njocmet mer-
Sarintcn lagi mitoeloengi embok- ne ngepan bangket kanggo dja- gan lebaran.
tjon: esoeke bamban maneh.
• Jen
kcsenengan njoemet mer- tjon iki hisa soeda, wis djeneng lowoeng. Kirakoc wong Indone- sia saiki wis rada ngreti marang adjine dhocwit. Kena diarep-;i-rep. Lebaran taoen iki geseh lan kang oewis oewis.
Panoetoepe goebahan iki. ah'i1'' ngatoerake kasoegengan marang para kodawarga .. Panjebar Se- mangat". moega padha aweh ;Ja- ngaksama toemrap tindak kang sisip. sabandjoere ngegoengaH. katresnan. sanadjan moens wa- noeh djeneng Ian goebahan ing P. S .. babarengan memikir Ian reka-daja. moerih P.S. saja djem-
b~r laladanne.
Rahardja Noeswantara. Mocl- ja. Widada!
- o -
3 ~
Njawang penganggo ing
• dina Lebaran.
Kebajak kang mawa kraag
Dening : SEBOEL (Manoet andharane Toetje
Konjil Ian gambarane Soedarmadji).
Lebaran wajah esoek ... .
-o-
Mratandhani jen arep Jebaran.
Saja padhang, saja rame. Bo- tjah tjilik wis padha ndjaloek sa- lin penganggo anjar.
Mas Adjeng Soeiaksmi ija wis dandan, anggawa amplop isi kar- tjis arep di-post-ke. mangsoeli kartjise tepoengane :
Tjoba priksanana penganggone Mas Adjenge iki. Kebajake kok model temen. Bener potongane loemrah wae, nanging goelonne nganggo kraag, wangoene kraage amba, disigar ing kiwa tengene.
Kebajake mawa kembangan apik, kraag-e poetih.
Satemene warna lija ija kena, badane mawa streep, ija apik, sing pcrloe koedoe bisa milih combinatiene. sabab manoet Mas Adjeng Soelaksmi, - sing katonne soemeh wae ikoe,-samoebarang ikoe koedoe ngandhot:t rasa.
ora moeng dhaharan wae kang inak. nadjan reroepan ija meng-
kono. •
Satemene mono, Mas Adjeng Soelaksmi ikoe ija apik toer ija ora gedhe endhase kaja gambar fog ndhoewoer ikoe. Tjoba ta.
delengen esemane. sapa sing ora kedoedoet? Dhasar wis ajoe, wiraga pisan, toer lakonane kin- tjling-kintjling, apa maneh me- njang wong soemanak, grapjak, ora nganggo mbedak-mbedak- ake, kabeh dianggep sedoeloer, sarta seneng njamboet gawe ing kalangan sociaal. lja ora aneh jen bandjoer akeh kang seneng, sarta lebar< ... 1 iki bandjoer akeh kang kirim kartjis alal-bahalal, nglahirake kasoegengane, nganti Mas Adjeng Soe!aksmi repot enggonne mangsoeli kartjis kar- tjis maoe, saking kehe sing ki- rim.
Hla kae sapa kae, ketebang- ketebang saka koelon kae ?
O. djeboele mBakjoe Oemi Soenarko:
Wah nganti pangling akoe, hla wong matjak kaja ngono.
Wah kebajake olehe model saka ngendi iki ? Apa neroe pengang- gonc matroos, apa neroe pe- nganggone speler Nan Hwa ?
Bener wis rada toewa, nanging Wara Narka iki pantjen seneng ngadiraga. Ora moeng awake wae diroemat apik, nadjan bale pomahane ija katon temata, resik, ngresepake penddeng. Nadjan mengkonowa, gilani temen, ba- reng Lebaran kok bandjoer nge- toni mode sing hebat banget ngo- no.
Tjoba ta tamatna kebajake
ikoe ! •
Kraag-e iki aranne • gagrag Hawaiian. •Hawaii mono arane poelo ing samodra Pacific panggonane wong \Vong kang pinter mcnjanji Ian naboeh moe- sik. Kirakoe wae Warn Narko saiki wis pinter olehe naboeh ki- tar, kok matjak nganggo kraag hawaiian barnng. Pantjen dhek bijen ndoewe tjita-tjita, pengin
dadi zangeres, arep ngreboet kampioene krontjong Indonesia ...
Kraag-e ikoe sing <ligawe ba- kal kang mawa streep tjilik-tjilik.
Oekoeran dawane, kena dikira- kira sapantese. Jen doeweke Wara Narka iki sadjake kok ra- da kebatjoet. Koethoe baroene, koedoe digolekake bakal lija, nanging oega streep, sarta warna- ne betjik sing padha karo kraag-e. Kanggo moewoehi re- genge betjik direngga benik ge- dhe-gedhe ( fantasie kn open), warnane benik iki ija kocdoe pa- dha karo warnane streep-e kraag maoe.
Benik gedhe maoe bisa toekoe ing toko-toko Ojepang. Wara Narko pantjen kleboe golongane hebat jen menganggo, ora moeng potongane kebajake wae sing bi- sa meksa wong ora noleh, koedoe noleh, nadjan giwange ija dilaras karo benike sing gedhi koewi.
Lagi wae, ngrasani Wara Nar- ka. jen nginanga doeroeng abang, idoewa doeroeng teles, dadak kepethoek Miss Micky Mien.
Hallo Miss Micky. Happy le- baran:
Wadhah, iki model maneh.
Kebajake Miss Micky Mien iki tanpa koethoe baroe, nbnging mawa kraag tjilik dawa, soer- djanne diatoer lija. Tjoba ta ta·
matna sing titi, keprije enggonnc ngetrap soerdjanne ikoe, kok le tememplck apik. Ambane kraag-e ikoe kira-kira ana 5
a
6 c. m.Kebajake warnane Illa, dene kraag soklat rada kelem. Pantjen jen nganggo kebajak model kraag tjilik kaja doeweke our young la- dy iki, combinatiene koedoe mengkono: kebajake sarwa enom. kraag-e sarwa roepa toe- wa.
Jen bisa milih combinatie, na- djan bakale doedoe weton toko gedhe, doedoe rega larang, bisa ndoedoet ati. bisa maremake sing nganggo.
Wah lakoene kok rikat temen ja ? 0. ija hla wong poetri nono- man djaman saiki, koedoe sarwa
tjar?tjingan, sa!'Wa kesoesoe, ora mboewang tempo moespra.
- Where are you going miss Micky 7
- I go to the station. To fetch my grand father.
0, dheweke menjang station, methoek ejange. Bener Miss Micky Mien wis modern, na- nging isih ngadjeni menjang wong toewane.
Ejange rawoeh, dipethoek, ana ngomah wis disedhijani dhaharan sing empoek-empoek, mengko mesthine sawise teka, ija bandjoer disoengkemi. ... .
Manoet oedjare Miss Micky, bener wong nonoman ikoe oleh dhidhikan anjar, nanging tata- tjarane dhewe sing apik Ian sing bener ,koedoe teroes dieng·
go.
Hlo, iki kok Raden Adjeng Pretiwiwati, medhoen saka am·
co:
Saking poendi dhiadjeng?
0, pandjenenganl P.£.1 A- noe, saking P.P.A.J. ngateraken pitrah.
-Matoer noewoen. Sak wang·
soelipoen p. £. Kok sadjak kesesa, badhe ladjeng dhateng poendi 7
- lndjieeh, anoe, menika, ba- dhe sowan rama. Sampoenl
Sedoeloer doeroeng tepoeng karo kenja maoe? We, la ko·
djoer ! Jaikoe poetri kita kang peng-pengan panjamboet gawene ing pagerakan poetri Ian sosial, kathik kerep sesorah Ian aweh soembangan karangan kanggo .. Taman Poetri" Ian lijane ana ing- lajang-lajang kabar bangsani dhewe.
Penganggone panggah presa- dja wae. Nanging ja kok pantes.
Moeng kebajake rada manglingi.
mBokmanawa noedjoe lebaran iki, bandjoer nganggo model se- thithik.
Koethoe baroene kathik fng ndhoewoere nganggo rerenggan wiron barang, toer mawa kraag oega. Nanging kok bisa trep be-
tjik ja. 0, hla wong Raden adjeng iki pinter ndjait dhewe kok. Koe- thoe baroe ikoe roepane padha karo kraag-e. Kraage ija ora ge- dhe, nanging goentingane ing ngisor di-epas karo dhoewoere koethoe baroe. Disawang saka kadohan kok apik, peni. Saka tjedhakan, saja ... maneh.
Wah lebaran sepisan iki sa- djake akeh
•s
ngetoni model kraag.- o -
---,-
.,r n n J i:;.cnK .,C.lVll"U'l v n l---
Tr/It• Leb•r•n.
Mendem kemadjoean.
~, iJ~Oeltf diftOfdek 14i#so,.
Dening : mBAH SOBRJO.
- o -
LBBARAN taoen 1351. sasi Sjawal. tanggal 2, djam 11 a- wan .•..•.
Ing Blimbing satjedhake koe- tha Malang ana botjah wadon noenggang sepedha saka weta11 noedjoe moelih menjang Malang.
Botjahe Jentjir, roepane ajoe, pi·
pine di-schmink, lambene ngang- go lippenstif t Ian alise dikerik a la Marlene Dietrich.
Saka lor ana botjah nonoman lanang, oega noenggang piet, Ian oega arep menjang Malang.
Penganggone mar.talon ora nganggo djas. Roepane ora nggantheng. nanging ja ora ala.
Ing pertelon sangarepe pasar Blimbing botjah loro maoe pe- thoekan. Saka kadohan w!s pa- dha nggoejoe kaja wis tepoeug banget. Satemene ja pantjen ngo- no. Hartono karo Roekmini ikoe tangga toer noenggal sasekoJah-
no.
.. Kowe fki kathik kerep adoes ing Wendhit barang, Niek ! Apa ja kerep menjang SeJecta 7 Apa ja nganggo badcostuum 7"
.. Ja mesthi bae. Apa akoe di- kon moeda ?"
.. Ah, ja ora ngono. Moeng bae botjah wadon bangsa kita ik ~ . .:
jen nganggo badcostuum ing openbaar ketoke kok ja rada anoe. Lija karo bangsa Landa, wong pantjen wis adat. Lah balik kita rak ja ora I"
.. lnggih, mbah ! Ton, Ton, ko- we kok kaja wong toewa. Wis ana kJas 3 ngono, nanging 1:;ib kolot bae. Saiki rak djaman 1:.10-
dern ? Adat era adat. wong Jija perdoeli apa ?"
Kroengoe wangsoeJan ngono ikoe Hartouo soewe ora bisa omong. Getoen, ning mesakake ndeleng Roekmini. Dheweke roe- mangsa ora doewe hak arep meksa Roekmini soepaja gelem nqlereni klakoewane kang kliwat
Kang ana ing ngisore wit sembodja kang tengah ikoe: koeboe- rane Roek mini ... .
an, ing .koetha Malang. H~rtono wis ana ing klas 3, c.llue Roek- mini lagi ana klas 1.
.. Hallo, N iek, saka ngendi wae kowe ?"
.. Hallo, Ton ! Saka Wendhit, adoes. Kowe saka ngendi ? Saka Singosari ? Saiki arep moclih ? A)o samen !"
Botjah loro maoe noeli moe- lih bareng menjang Malang. Har- tono ndeleng Roekmini, oelate salin semoe soesah. Getoen ha- nget dene botjah wadon djaman saiki aksine kok ja loear biasa ngono. ..Lah wong roepane wis ajoe ngono, kok ja meksa ditjct barang. Apa ja iki kang diarani modern ? 0. Allah. djamane sa- iki wis djam:m <,ipedoe loegoe kaja djaman koenA'"maneh. Dja- man poelasan ! Nganti rai-rai sa- iki ja dipoelas". Batinne Harto-
modern ikoe kajata : plajon Ian leloemban nganggo badcostuum,
j~n dolan dolan malah sok nganggo tjlana kaja pijama.
Roekmini dhasar botjah kang ndoewe bibit hypermodern bd- n get, poetrane wong kang ora mlarat toer moeng sidji dheweke thok. Kerep bae jen bengi loenga karo kantja-kantjane lanang nganti djam 11, djam 12 barang.
Wong toewane wis ora direwes.
Nanging ja salahe dhewe. Lah wong tjilik moela pengatoere w1s salah ! ?
Hartono kerep bae mcnehi pi- toetoer kang betjik-betjik, na- nging ja tanpa goena, didakwa .. kolot".
Hartono tjlathoe maneh : .. Ora ngono. Niek, kang dak karepake ikoe ngene. Apa-apa kang mo-
dern ja kena kita tiroe, nanging ja wadjib dipilih kang betjik-be- tjik thok bae. Roemasamoe adoes nganggo badcostuum ing bad- plaats goejon Jan gegoeletan ka- ro tjah lanang werna-werna bangsa, ikoe apa ija apik? Lah wong tjilik moela ditapihi, disa- roengi, kareben ora saroe dide- leng wong. dadak gedhe-gedhe adoes setengah moeda ana ing openbaar dideleng wong akeh I lkoe apa ja ora saroe ? lntellec- tueel moeten jullie wel W estersch zijn, maar in beschaving, mbok ja ... blijft liever de Poetri van het Costen!"
Roekmini mangsoeli sengol : .. Lah wong nglangi kanggone akoe ja sport kok."
.. Lah jen kowe djan nijat sport, lab tennis, badminton, korfbal barang ikoe kanggo apa ? Rak ja padha bae, ta? Toch even ge- zond 7 Karo maneh omgangmoe met de jongens ikoe mbok ja adja over de grens. ta Niek. Nglen- tjer-nglentjer ; samen fietsen ja samen fietsen. nanging ja ndele- nga wajah. Wajah sore oetawa jen noedjoe vrij era dadi apa. Na- nging jen kowe ora, Niek, dan-
!'en barang nganti tengah wengi lagi moelih l Sepisan ora apik, kaping pindhone kanggo gezond- heid ja ora betjik."
Roekmini mrengoet bae, Har- tono ora ditoleh bias, setengah ora ngrewes. Noeli tjlathoe : .. Ben akoe ngono. kowe perdoeli dpa ? Akoe toch doedoe adh1k- moe !"
.. Oepama kowe adhikkoe rak ja wis bijen kowe dak kamplengi.
Niek, Niek."
Roekmini sangsaja nesoe. Se- pedhahe dibalapake karo tjla- thoe: .. Wis. tjep, toetoep moe- loet !"
*
Wiwit dina ikoe Hartono ora ci1sapa karo Roekmini. Hartono tansaja mesakake ndeleng ting- kahe Roekmini, karo maneh ati- ne soesah banget. Awit sanadjan Roekmini tingkahe wis ora ka- roewan ngono, sedjatine mono Hartono doewe ati tresna ma- rang Roekmini. Nanging jen ora nganggo pitoeloengane wong toe- wane Roekmini, dheweke wis mesthi bae ora bisa ndandani watake Roekmini. Ja moeng k1.1ri digagas thok bae.
Nganti lawas Hartono ora di- sapa Roekmini. Dene tingkahe ja isih panggah kaja adat bae . Saben minggoe menjang Wen- dhit oetawa menjang zwembassin ing Badhuisweg samboerine sta- dion. kala kala menjang Batoe Ian Poenten. Jen bengi nonton bioscoop oetawa bridgen ng.mtl bengi. •
Dine11 Minggoe es~ek Hartono kroengoe wong geger ing omaM Roekmini. Bareng diparani mro- no weroeh ibc::ne Roekmini noe- dioe nangis. Bapakne bingoeng.
Gcneja ?. ... Roekmini sewei"!f!i ora moelih Ian sandhangant: di- g;:iwa kabeh. Bapakne lapoer menjanri poelisi. Piranq-pirang sasi digolcki, nanging Roekmini
't Uecemher l IJ327.
meksa ora bisa ketemoe.
* .
Sawise tamat sekolahe Harto- no bandjoer neroesake sinaoe mg Mosviba Probolinggo. Hartono tansah nggagas Roekmini bae, kok klakon kang kaja mengkono 1koe. Dheweke kerep kirim lajang .
.
menjang kantja-kantjane ing Malang nakokake bab Roekmf- ni apa wis moelih menjang wong toewane apa isih doeroeng. Na- nging kabar saka Malang tan- sah ngandhakake Roekmini nganti saiki isih digoleki poelisi meksa doeroeng ketemoe.
Bareng Hartono wis 2 taoen ana ing Mosviba, dhewekne kroengoe kabar wong toewant»
Roekmiui seda. mBokmanawa bae ·ngenes mikiri poetrane.
*
Lebaran taoen 1355 ! Dadi let 4 taoen ... .
Hartono saiki wis dadi Man- tri-Poelisi manggon ing koetha Probolinggo. Dheweke isih doe- roeng rabi. awit isih seneng mer- dika. Marang Roekmini ja wis rada lali. lah wong ja wis lawas banget ora kroen9oe kabare.
Ananging noedjoe-noedjoe jen dheweke arep toeroe, sok-sok oega kelingan Roekmini. Soewe ora bisa sirep, mesakake banget mikiri botjah kang ditresnani ikoe. Nanging ja arep apa maneh.
nasi soedah mendjadi boeboer . Ja moega-moega pinaringan sla- met bae.
Lebaran isih 3 dina, wajah bengi S\'.'Ztrane mertjon isih rame, Dhasar sedoeloer ing Proboling- go padha seneng mertjonan I
Djam 3 csoek Hnrtono isih ke- sirep. kemoelan broekoet. Wong pantjenne enak-enake wong toe·
roe. wajah:: wong ngimpi.
Krrrrriiiiiing . . . Krrrriiiiiiing Hartono kaget bandjoer njandhak tiipoen.
.. Ja. hallo. rnilntri bij de Stads~
politie hier? l"
.. Wat? Wat zegt U? Een moordpartij ? Kampong Ma- ngoendjajan ? Donker Proboling- go. he? Hh ! Heel goed, meneer.
lk kom direct!"
Sawise raoep Ian dandan Har- tono bandjoer. mangkat menjang Mangoendjajan noenggang mo- torfiets. Ing tengah dalan papa- gan karo µoelisi lima, bandjoer bareng mleboe ing kampoengan . Ing sawidjining waroeng kopi ja- ikoe kang rnisoewoer banget panggonnanne wong wadon ala.
Hartono teroes bae mleboe ndjoe~
djoeg ing kamar kang mboeri dhewe.
Commissaris v. politie, Assis- te.nt-Wedono barang wis ana ko- no k<:lbeh. Ing emper mboeri akeb wong wadon kang didjaga dc- ning poelisi. Ikoe kabeh ora lija kadjaba .. kembang aspal". Com•
missaris bareng weroeh Hartono bandjoer tjelathoe : .. Op slag ge- dpod ! Een steek in bet hart. Ka- sihan, nog zoo jonH en zoo mooi.
Kijk maar'ns." Tjelathoe ngono ikoe karo noedingi majit kang di- toetoepi djarik goemlethak ing djoebin sangareping tempat ti-
.dhoer.
Hartono njedhak, djarik diboe- kak. sanalika ikoe oega Hartono roepane poetjet, awake goemeter kabeh kaja wong Iara kadhemen.
merga kang wis dadi majit ikoe ora lija kadjaba si Roekmini, k.m- tjane isih sekolah bijen. Dene reepane isih panggah kaja bijen, moeng bae ketoke rada toewa .sethithik. Awake djoebrat gebh kabeh, toer ja setengah ora klam- ben. Moeng nganggo koetang tbok.
Harton<> ora bisa ngomong moeng sambat sadjerone batin : ,.0, Allah. Niek, Niek, kok ja kebangeten temen kowe".
Dheweke bandjeer taken ma- rang Commissaris van politie : .. En de meordenaar ?"
Wangsoelane Commissaris van politie : .. Opgepakt I Haar gewe- zen minnaar. Jaloezie !"
Hartene dheleg-dheleg thok bae. Ora ngira babar pisan dene Reekmirii bisa kedadejan kang kaja ngene. ·
Ora antara soewe dokter teka.
Majit bareng wis bar dipriksa
·bandjoer digawa menjang ree-
mah sakit. Harteno roepane ~ih
poetjet bae. moela Assistent-We- done bandjeer taken: .. Waarem c!hik, u kok zoo poetjet ?"
.. Ah, niets Mas, badan ragi boten seketja."
.. Onderzoek kan soedah sele- sni. toch? Boleh peelang".
.. Matoer noewoen, Mas".
Nanging Hartono isih meksc.l
DoncenK lebaran.
-
ora gelem moelih.
Bareng
saksi-saksl wis ditja.- theti djenenge kabeh. kabth pa- dba moelih kadjaba moeng Har- tono karo agtn poelisi sid11 kan'J isih kari.Salab sawidjining wong wa- den kang ana kono bandjoer di- takoni Hartono : .. E. sing wis mati ikoe apa wis soewe mang- gen kene ?"
· Wangsoelane : .. Sampoen ra- di dangoe ndara Bei, nanging pi- jambakipoen boten kraos wontcn ing ngriki. Kala roemijin pijam- bakipoen wonten ing Sumatra toemoet W elandi dados njai. La- djeng minggat. Kala wingi pijam- bakipoen malah raos-raos kalijan koela badh~ mantoek dhateng Malang. badhe dhateng tijang se- poehipoen,"
.. o.
Niek, Niek. dadi kowe ora kroengoe jen wong teewa- moe wis tilar donja kabeh. merga ngenes mikiri kowe ?" N gono pi- kire Hartono ing batin, mripate ngembeng loeh. Nanging keprije maneh 1Kembang djagoeng dipeeklek tjina ...
Sasi Roewah tanggal 29 boe- roe iki, mbeneri Hartone lelee- ngan. Ana Probolinggo, kelingan koebeerane Roekmini, bandjoer mampir, njekar .
Apa lebaran iki, Hartono ija njekar menjang Probolinggo ·:' mBokmanawd -wac ija !
Tjoethe!.
- e -
Watak ngebrl!h temahan babrl!h.
Dening: SOEDARSONO.
-o-
LEBARAN isih koerang 3 di-
;na ... .
Oepjeking wong golek boe- toeh padha bae kare nalika doe- roeng djaman melasarsa, malah saiki keteke saja nggrengseng, moebeng moenjet-moenjet ngalor ngidoel ·baloeloengan. Pantjen wis dadi wataking ngakeh jen pince.
djoe dina Lebaran, rasane ora lega ora lila Ian roemasa ing apes, dene ora bisa njandhang nganggo sing sarwa anjar Ian peni.
Pak Doe], mandhor teboe ing Lawang Djati, watara djam 5 sore meelih saka pagawejane kcl.nthi senenging ati, katandha dening oelate bingar asoemeh.
Lakeene rerikatan daja-daja
Eboeng koentji, tjinatjah ang- goeng pinrintji, boros bae pa- nganggone, nora oeroep panggo- leke, wekasan soesah atine, ka ..
kang djana raga.
enggala tekan ing omah.
.. mBekne. wedange enggal di-
lad~kake".
- .. Teka kesoesoe temen pak- ne, kaja lagi ana apa ??"
- .. Apa ora ngrasakake jen lebaran wis tjedhak, ajo padha menjang toke".
Sawise wedang Ian njamikane diladekake, mbok Dael loeng- goeh ing sandhinge, noeli tje- lathoe: .. Wong arep njaoer ben- bonan bae teka olehe kesoesoe kaja-kaja ora koloe m<.i.ngan".
- .. Petkara mango'in kcna mengke-menko mampir ing vv·a- roeng. dene perkara bon-bonan adja dhisik, dibajar mbesoek sa- si ngarep, jen ditagih kandha-~
entek kanggo boetoeh lebaran.
Ma'af ja bah, ngono wae rak be-:- res. Sing loewih perloe: arep le- baran koedoe ganti sandhangan
sing djP.mpol, sclop sing meling-
meling". _
- .,Lah pakne mbok adja mendem. sandhangan elek2 ija wis doewe. Mengko gek ora oleh bon maneb, sabobote dhoe-- wit bajaran isih koerang ·kanggo . njaeer bonan".
.. Perkara ikee wis gampangl lja ngebon menjang toko lija.
Malab iki maoe akoe ndjaloek voorschot
f
l 5.- merga koe- rang tjoekoep kangge boetoeh lebaran".- .. Nek ngono pakne, betji- ke njaoer bae, dene loewihe di- tandjakake sing perloe. pamribe ing pemboerine adja ngati dadi tangisan, merga oeripe wong sabrajat korat-karit. Elinga dja- mane larang dhoewit, dadi koe- dee sing titi pangatoering pame- toe. Adja kaja tembang poespa-
djala: ·
Eboeng koetji, tjinatjah ang- goeng pirintji, bores bae pa- nganggone, nora oereep pang-
Katja .· 11. · ajo mas bei!"
Pak Doel enggal njeneng anak bodjone diedjak menjang toko moerah. mBek Doel sanadjan ing batin nggegoejoe marang lekase sing lanang. ewasamana ija noe ..
roet bae. Tekan toko dibageka- ke djongos toko: .. Mangga mas bei, ngresakaken poenapa, regi mirah barang sae, angsal soedan 50 %".
Pak Dael tjelathoe: .. Ngandel apa ora mbekne?"
Sing wedok mocng mesem ka- ro ndelcngi bakal klambi: saka pangrasane sing lanang. endi sing didelok bodjone mesthi di- senengi, agahan toemoeli ditoe- koe apa regane ora nganggo die- njang maneh. Sawocse rampeeng noekokake anak bodjone toemoe- li noekoni bakal klambi Ian dja- rik sing larang regane kanggo dhewe. Adjaa didjak moelih Ian
<litjeneng!! dening sing wedok, ora gelem moendoer2.
Meteene saka toko .. Obral"
uandjoer mleboe ing pasar, Loe-
Pak Doel ngadjak bodjo Ian anake menjang pasar ...
goleke, wekasan soesah atini!, kakang djana raga".
Pak Doel kroengoe temboenge sing wedok mangkono, reemasa disepelekake, sereng wangsee- lane : .. Apa nembe saiki akoe doewe oetang, kathik ngadjak padoe, doeroeng bakda wis ba- da-boedoe ( nesoe)... Doe] ! ngoendanga andhong".
Let sawatara soewene an- dhong teka, weng 3 bandjoer noempak. Saprapat djam wis tekan merga dohe meeng sapal.
Pasar kang adat sabenne se- pi, saiki malih dadi rame kaja rahina. dening kebak weng do- dolan apa d~ne wong tetoekoe djedjel - oejel - oejelan. Swa- rane nawakake dagansatle pating glembor ora ngangge
;.:gon iriban. Endi sing pinter ta- wa ija koewi sing direeboeng.
Pak Dael bingoeng, endi sing arep ditoekoni, pangrasane mra~
na-mrene olehe tetawa nenarik banget. Deemadakan kroengee swara: .. Obral. djoeal moerah,
koe boetoeh neka warna nganti menthijet kaja arep doewe gawe.
Bareng krasa sajah bandjoer mampir ing waroeng .. Soedi Mampir", djare meempoeng doe- we dhoewit. mBok Doel wis sa- jah banget toer atine maagkel banget, ngrasakake bodjone ole- he tetoekoe kaja mentas narik lo- terij I e priJS. moelane sadhe)a2 ngadjak moelih.
Bawane wong njekel dhoewit, hawane panas neng ati. apa ma- neh pak Dael. d.oeroen92 nedya moelih jen dhoewite doernc.ng entek. Kelingan jen docroeng teekoe bakal tjlana Ian sepatoe, noeli mampir ing toke .. Hebat".
Sing wedok ora tahan ngampct mangkele, noeli pamit moelih dhisik karo si Doel ...
Moelihe Pak Dael teroes mam- pir inq omahe mendjait Sastra saka Poerworedjo kang misee- woer djempol. R~hning wcktoe- ne wis tjepak banget. mesthi bae era ditampa, · merga isih akeh sing koedee digarap. Pak Doel meksa2 sagoeh ngopahi