ﻲﭘﺎﻴﭘهرﺎﻤﺷ،ﻲﻳورادنﺎﻫﺎﻴﮔﻲﻤﻴﺷﻮﺘﻴﻓﻮﻛاﻪﻣﺎﻨﻠﺼﻓ هرﺎﻤﺷ،لوالﺎﺳ،4
نﺎﺘﺴﻣز،4 1392
ﻲﺑﺎﻳزرا تاﺮﻴﻴﻐﺗ
ﺖﺨﻳر ﻲﺳﺎﻨﺷ و ناﺰﻴﻣ رد ژﻼﻴﺳﻮﻣ هدﻮﺗ
هزﺮﻔﺳا يﺎﻫ
)
Plantago ovata Forsk.نﺎﺘﺴﻠﮔ نﺎﺘﺳا (
ﻞﮔﻪﻤﻃﺎﻓ ﻦﻴﭼ
1
نﺎﻴﻛﻮﺘﻓﻦﻴﺴﺣﺪﻤﺤﻣ،*
ﻲﺘﻤﻫرﺎﻳاﺪﺧ،2
يﺪﻘﻧﻲﻠﻌﻨﺴﺣ،3
يدﺎﺑ
4
سﺎﻨﺷرﺎﻛ1
ﻲﻧﺎﺒﻏﺎﺑمﻮﻠﻋﺪﺷرا جﺮﻛﺪﺣاوﻲﻣﻼﺳادازآهﺎﮕﺸﻧاد،ﻲﻳورادنﺎﻫﺎﻴﮔﺶﻳاﺮﮔ-
ﻮﻀﻋو
ناﻮﺟناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘهﺎﮕﺷﺎﺑ نﺎﮕﺒﺨﻧو
ﺮﻬﺷدازآﺪﺣاوﻲﻣﻼﺳادازآهﺎﮕﺸﻧاد،
، ناﺮﻳا،ﺮﻬﺷدازآ
ﺰﻛﺮﻣ،رﺎﻴﺸﻧاد2
ﺪﻫﺎﺷهﺎﮕﺸﻧاد،ﻲﻳورادنﺎﻫﺎﻴﮔتﺎﻘﻴﻘﺤﺗ
،
،ناﺮﻬﺗ ناﺮﻳا
ﻊﺑﺎﻨﻣويزروﺎﺸﻛمﻮﻠﻋهﺎﮕﺸﻧاد،ﻲﻧﺎﺒﻏﺎﺑمﻮﻠﻋهوﺮﮔرﺎﻴﺸﻧاد3
نﺎﮔﺮﮔﻲﻌﻴﺒﻃ ناﺮﻳانﺎﮔﺮﮔ،
ﻴﺸﻧاد4
يزروﺎﺸﻛﺶﻫوﮋﭘرﺎ
، ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاددﺎﻬﺟﻲﻳورادنﺎﻫﺎﻴﮔهﺪﻜﺸﻫوﮋﭘ
، جﺮﻛ ناﺮﻳا،
:ﺖﻓﺎﻳردﺦﻳرﺎﺗ 23
/ 4 / 92 :شﺮﻳﺬﭘﺦﻳرﺎﺗ؛ 13
/ 9 / 92
هﺪﻴﻜﭼ هزﺮﻔﺳا
Plantago ovata Forsk.) زا(
ﻦﻳﺮﺘﻤﻬﻣ ﻲﻳورادنﺎﻫﺎﻴﮔ ﮓﻨﻫرﺎﺑهﺮﻴﺗﻪﺑﻖﻠﻌﺘﻣ
ﻲﻣ .ﺪﺷﺎﺑ هﺎﻴﮔﻦﻳا نﺎﺘﺳاطﺎﻘﻧﻲﺧﺮﺑرد
ﻲﻣﺪﺷر وردﻮﺧترﻮﺻﻪﺑنﺎﺘﺴﻠﮔ .دراد يدﺎﻳزدﺮﺑرﺎﻛ ﻲﻳورادﻊﻳﺎﻨﺻ ردوﺪﺑﺎﻳ
ﺖﺨﻳرتﺎﻔﺻﻪﺴﻳﺎﻘﻣفﺪﻫ ﺎﺑﺮﺿﺎﺣﻖﻴﻘﺤﺗ -
ﻦﻴﺑردژﻼﻴﺳﻮﻣهﺮﺛﺆﻣهدﺎﻣوﻲﺳﺎﻨﺷ هدﻮﺗ
.ﺖﻓﺮﻳﺬﭘترﻮﺻنﺎﺘﺴﻠﮔنﺎﺘﺳاهزﺮﻔﺳاﻒﻠﺘﺨﻣيﺎﻫ ﻦﻳا
ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻴﺑرد نﺎﺘﺳاهدﻮﺗ4
هﺮﻗ) نﺎﺘﺴﻠﮔ ﻪﭽﻨﻳا،مﻮﻟوازود،ﺮﺧﺎﻣ
حﺮﻃسﺎﺳاﺮﺑ (هﺎﮕﻣارآﻊﺗﺮﻣونوﺮﺑ كﻮﻠﺑ
ًﻼﻣﺎﻛيﺎﻫ ﻲﻓدﺎﺼﺗ
رد رﺎﻬﭼ ياﺮﺑوﺪﺷمﺎﺠﻧاراﺮﻜﺗ
ﺖﺨﻳرتﺎﻔﺻ ﻲﺳرﺮﺑ هدﻮﺗ ﻲﺳﺎﻨﺷ
) ﺎﻫ
،ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﻨﺳ لﻮﻃو داﺪﻌﺗ
،ﻪﻠﺒ
،ﻪﻠﺒﻨﺳرد ﻪﻧادداﺪﻌﺗ گﺮﺑ لﻮﻃ
هﺎﮕﺸﻳور ﻪﺑ ( ﺎﻬﻧآ يﺎﻫ
ژﻼﻴﺳﻮﻣجاﺮﺨﺘﺳاﻞﺣاﺮﻣ .ﺪﻧﺪﺷﺖﺒﺛتﺎﻔﺻوﻪﻌﺟاﺮﻣ ﻪﻧادراﺰﻫنزوﻦﻳزﻮﺗ،
هزاﺪﻧاو مرﻮﺗرﻮﺘﻛﺎﻓيﺮﻴﮔ ﺰﻛﺮﻣهﺎﮕﺸﻳﺎﻣزآردﺰﻴﻧ
.ﺪﺷمﺎﺠﻧاﺪﻫﺎﺷهﺎﮕﺸﻧادﻲﻳورادنﺎﻫﺎﻴﮔتﺎﻘﻴﻘﺤﺗ دادنﺎﺸﻧﺲﻧﺎﻳراوﻪﻳﺰﺠﺗزاﻞﺻﺎﺣﺞﻳﺎﺘﻧ
ﻦﻴﺑ هدﻮﺗ لﻮﻃتﺎﻔﺻردﻒﻠﺘﺨﻣيﺎﻫ
لﺎﻤﺘﺣاﺢﻄﺳردﻪﻧادراﺰﻫنزووگﺮﺑ ﺪﺻرد1
لﺎﻤﺘﺣاﺢﻄﺳردمرﻮﺗرﻮﺘﻛﺎﻓوﻪﻠﺒﻨﺳلﻮﻃ،ﻪﻠﺒﻨﺳداﺪﻌﺗتﺎﻔﺻردو ﺪﺻرد5
ﻲﻨﻌﻣفﻼﺘﺧا ﻦﻴﺑتوﺎﻔﺗ .ﺪﺷهﺪﻫﺎﺸﻣراد
،ﻪﺗﻮﺑعﺎﻔﺗرا ﻪﻠﺒﻨﺳردﻪﻧادداﺪﻌﺗ
ژﻼﻴﺳﻮﻣمﺮﮔﺮﻫياﺮﺑمرﻮﺗناﺰﻴﻣ، و
راﺪﻘﻣ ردژﻼﻴﺳﻮﻣ
هدﻮﺗﻦﻴﺑ ﻲﻨﻌﻣﺎﻫ .دﻮﺒﻧراد ﻪﺑ هدﻮﺗردژﻼﻴﺳﻮﻣراﺪﻘﻣﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ،دادنﺎﺸﻧﺞﻳﺎﺘﻧﻲﻠﻛرﻮﻃ ﻪﻘﻄﻨﻣ
هﺮﻗ ﺎﺑﺮﺧﺎﻣ 216 / ﺪﻳدﺮﮔهﺪﻫﺎﺸﻣمﺮﮔ0
رﻮﺘﻛﺎﻓﺖﻔﺻياﺮﺑو ﺰﻴﻧمرﻮﺗ
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣﻪﺴﻳﺎﻘﻣﻲﺳرﺮﺑ، هﺮﻗهدﻮﺗردمرﻮﺗرﻮﺘﻛﺎﻓﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑدادنﺎﺸﻧﺎﻫ
وﺮﺧﺎﻣ ﻊﺗﺮﻣ اﺰﻴﻣﺎﺑهﺎﮕﻣارآ ن
25 / ﻲﻠﻴﻣ14 ﻪﭽﻨﻳا .ﺪﻣآﺖﺳﺪﺑﺮﺘﻴﻟ ناﺰﻴﻣﺎﺑنوﺮﺑ
75 / ﻲﻠﻴﻣ13 ﻢﻛﺰﻴﻧﺮﺘﻴﻟ دﻮﺑارادارمرﻮﺗرﻮﺘﻛﺎﻓﻦﻳﺮﺗ
و ﺑﻪ رﻮﻃ ﻲﻠﻛ هﺮﻗهدﻮﺗ ﺮﺧﺎﻣ
ﻪﺑتﺎﻔﺻمﺎﻤﺗياﺮﺑ ﻲﻣﻲﻓﺮﻌﻣﺮﺗﺮﺑهدﻮﺗناﻮﻨﻋ
ﻲﻣوددﺮﮔ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑردناﻮﺗ
.دﺮﺑهﺮﻬﺑنآزاﻲﺣﻼﺻايﺎﻫ
نﺎﮔژاو :يﺪﻴﻠﻛ نﺎﺘﺴﻠﮔنﺎﺘﺳا
، هزﺮﻔﺳا
Forsk.)
Plantago ovata
،( ﺖﺨﻳرتﺎﻔﺻ
،ﻲﺳﺎﻨﺷ ژﻼﻴﺳﻮﻣ
1.
:لﻮﺌﺴﻣهﺪﻨﺴﻳﻮﻧ*
ﻪﻣﺪﻘﻣ ﻳاﻊﻴﺳو تﻼﻓ ﺪـﺣاوﻚـﻳ ﻪـﻛلﺎـﺣﻦﻴﻋرد ،ناﺮ
صﺎﺧ ﻲﻣهدﺮﻤﺷ ﻦﻴﻣزهﺮﻛيوررد ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ
،دﻮـﺷ
ﻢﻴﻠﻗازاﻲﻟو ﻂﻴﺤﻣوﺎﻫ
ﺖﻤﺴﻗردﻲﻧﻮﮔﺎﻧﻮﮔيﺎﻫ يﺎـﻫ
ﻪـﺑ .ﺖﺳارادرﻮﺧﺮﺑﻒﻠﺘﺨﻣ ﻪـﻧﻮﮔ،ﻞـﻴﻟدﻦﻴـﻤﻫ
يﺎـﻫ
ﻮﻨﺘﻣﻲﻫﺎﻴﮔ ﻪﺑ،درادرﺎﺸﺘﻧانآردﻲﻋ
يرﻮﻃ ﻊـﻣاﻮﺟﻪـﻛ
ﺮﺸﺘﻨﻣﻲﻫﺎﻴﮔ رد
ﻴﻌﻣﻲﺒﻴﻛﺮﺗيارادﻚﻳﺮﻫتﻼﻓﻦﻳا ﻦ
ﻪــﻧﻮﮔﻒــﻠﺘﺨﻣهﻮــﺒﻧازا ﺖــﺳﺎﻫ
،ﻲﮕﻴﺑﺪــﻴﻣا) 1384
.(
هزﺮﻔﺳا ﻲﻤﻠﻋمﺎﻧﺎﺑ
Forsk.
Plantago ovata
ﻲﻫﺎـﻴﮔ
ﺖﺳا
،ﻲﻔﻠﻋ گﺮﺑ ياراد كﻮﻧ وﻚﻳرﺎﺑيﺎﻫ
هﺪﻴﺷﻮﭘ ﺰﻴﺗ
هﺮﻘﻧومﺮﻧيﺎﻫرﺎﺗزا يا
ﻪﺑﻪﻛ ﻲﻣﻞﺑﺎﻘﺘﻣترﻮﺻ ﺪﻨـﺷﺎﺑ
،ﻦﻴــﻣا)
؛1384
Sharma, 2004
( زاهﺎــﻴﮔﻦــﻳاﺮــﻜﻴﭘ.
كﺮﻛ ﺪﻏيﺎﻫ ه ﺮﭘهﺎﺗﻮﻛيا هﺪﺷ
و گﺮﺑلﻮﻃ ﻦﻴﺑﺎﻫ
5 / 7
ﺎﺗ ﻲﺘﻧﺎﺳ20 ﻲﻣﺮﺘﻣ ﺪـﺷﺎﺑ ﻞـﮔ. ﻪـﺑهﺎـﻴﮔﻦـﻳذآ ترﻮـﺻ
ﻪﻠﺒﻨﺳ ﻢﺨﺗيﺎﻫ ﻪﻧاﻮﺘﺳاﺎﻳﻲﻏﺮﻣ
لﻮـﻃﻪـﺑيا 3
/ ﺎـﺗ1 4
ﻲﺘﻧﺎﺳ نآﺖﻣﺎﺨﺿ وﺮﺘﻣ 5
/ ﻲﺘﻧﺎﺳ0 ﻲﻣﺮﺘﻣ .ﺪـﺷﺎﺑ يور
ﻪﻠﺒﻨﺳﺮﻫ ﺎـﺗ45
ﻞـﮔ .درادراﺮـﻗﻚـﭼﻮﻛﻞـﮔ70 ﺎـﻫ
ﻲﺴﻨﺟود درادﻪـﻧادرﺎـﻬﭼﻞـﮔمﺎﺟو ﺪﻧا
،ﻲﮕﻴﺑﺪـﻴﻣا)
1388 ﻪﻧاد .(
دوﺪـﺣردهزﺮﻔﺳايﺎﻫ ﺎـﺗ10
ﺪـﺻرد30
ﻲـﻣژﻼﻴـﺳﻮﻣﺎـﻳﺪﻴﺋﻮﻠﻛورﺪﻴﻫ ) ﺪﻨـﺷﺎﺑ
يﺪـﻘﻧ و يدﺎـﺑ
،نارﺎـﻜﻤﻫ
؛1382
Blumental et al., 2000
ردﻪـﻛ(
ﻪـﻧادﺶـﺷﻮﭘﻲﺟرﺎﺧﺖﻤﺴﻗ راﺮـﻗﺎـﻫ
رد .دراد لﺎـﺣ
ﺮﺿﺎﺣ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻦﻳا لﻮﺼﺤﻣ
، ءﺰﺟ ﻪﻧﻮﮔ15 لوا ﻲـﻳوراد
راﺮــﻗ ﻪــﺘﻓﺮﮔ و ﻦﺘﺧادﺮــﭘ ﻪــﺑ
ﺖــﻋارز نآ زا ــﻳﻮﻟوا ﺖ
يدﺎﺼﺘﻗا رادرﻮﺧﺮﺑ
ﺖـﺳا
،نارﺎـﻜﻤﻫويدﺎـﺑيﺪـﻘﻧ)
1382 ارﻚـﻨﺧولﺪـﺘﻌﻣياﻮـﻫوبآهﺎﻴﮔﻦﻳا.(
رد
ﺶﻳورلﻮﻃ ﻲﻣ
دﺪﻨﺴﭘ
،ﻲﮕﻴﺑﺪﻴﻣا)
؛1388
Forst et al.,
2003
هزﺮﻔﺳاﺖﺸﻛ .( ﺶﻴـﺑ وﻢـﻛو ﻲﺑﺎﺘﻓآﻖﻃﺎﻨﻣرد
ﻲـﻣگﺮـﺑوﻪـﻧادژﻼﻴـﺳﻮﻣﺶﻳاﺰﻓاﺚﻋﺎﺑﻚﻨﺧ دﻮـﺷ
،ﻲﮕﻴﺑﺪﻴﻣا) 1388
.(
ردﻮﭘ ﻪﺘﺳﻮﭘ ﻪﻧاد ﻦﻳا هﺎﻴﮔ رد ﺐﻃ ﻲﺘﻨﺳ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ
ﻚﻳ يوراد ﻴﻠﻣ ) ﻦ
،ﻦﻴﻣا
؛1384 يﺪﻘﻧ
،نارﺎﻜﻤﻫو يدﺎﺑ
؛1382
،ﻲﻠﻴﻠﺟﺮﻴﻣ 1387
دﺮﺑرﺎﻛ ( يدﺎﻳز دراد و ﻪﺑ
ناﻮﻨﻋ ﻚﻳ ﺮﺒﻴﻓ ﺪﻴﺋﻮﻠﻛورﺪﻴﻫ حﺮﻄﻣ
ﺖﺳا ﻪﻛ تاﺮﺛا
ﺪﻴﻔﻣ ﻦﻳا ﺎﻫﺮﺒﻴﻓ رد نﺎﻣرد ﺖﺑﺎﻳد عﻮﻧ مود
ًﺎﺒﻳﺮﻘﺗ
ﺺﺨﺸﻣ هﺪﺷ
ﺖﺳا
،نارﺎﻜﻤﻫ و يدﺎﺑ يﺪﻘﻧ) 1382
.(
ﺛﺆﻣ نﺎﻫﺎﻴﮔ ءﺰﺟ هزﺮﻔﺳا هﺎﻴﮔ يرﺎﻤﻴﺑ نﺎﻣرد رد ﺮ
ﻲﻣ ﻦﻣﺰﻣ ﺖﺳﻮﺒﻳ ﺪﺷﺎﺑ
Geneva, 1999)
؛ ﻲﻘﻴﻠﺧ
،نارﺎﻜﻤﻫويدورﺎﮕﻴﺳ 1389
.(
نﻮﻨﻛﺎﺗ ﻮﻨﺗﻲﺑﺎﻳزراياﺮﺑيدﺎﻳزتﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﻲﻜﻴﺘﻧژع
تﺎﻔﺻزا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺖﺨﻳر
ﻲﺳﺎﻨﺷ وراد نﺎﻫﺎﻴﮔرد ﻳ
ﻲ
ﺖﺳا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا
Arriel et al., 2007) حﻼﺻا رد .(
ﻮﻨﺗ ﻲﺳرﺮﺑ ،نﺎﻫﺎﻴﮔ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ع
سﺎﺳا ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ يﺎﻫ
ﻲﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﻲﺣﻼﺻا ﺺﻴﺨﺸﺗ ﺮﮕﺣﻼﺻا ياﺮﺑ .دﻮﺷ
ﭗﻴﺗﻮﻧژ ﻦﻴﺑ رد ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻂﺑاور تﺎﻋﻼﻃا ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑاو ﺎﻫ
) ﺖﺳاﻲﭙﻴﺗﻮﻨﻓ
Solouki et al., 2008
ﻪﻳﻮﻧﺎﺛتﺎﺒﻴﻛﺮﺗ.(
ﻴﻌﻤﺟ ﻦﻴﺑرد ﺖﺳاﻦﻜﻤﻣهﺎﻴﮔ ﺖ
تاﺮﻴﻴﻐﺗﻲﻫﺎﻴﮔ يﺎﻫ
ﻤﻛ ﺪﻫد نﺎﺸﻧ ﻲﻔﻴﻛ و ﻲ
Marak, 2000; Krischik )
and Denno, 1983
و ( هدﻮﺗ زا بﻮﺧ ﻊﺒﻨﻣ ﻚﻳ ﺎﻫ
نژ
،سﺮﺘﺳا ﻞﻤﺤﺗ ياﺮﺑ ار دﺮﻓ ﻪﺑ ﺮﺼﺤﻨﻣ يﺎﻫ ﻲﻣ ﻞﻴﻜﺸﺗ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﻳﺎﻳﻮﭘ و ﻂﻴﺤﻣ ﺎﺑ يرﺎﮔزﺎﺳ ﺪﻨﻫد
Frankel et al., 1995) رد .(
ﻲﻘﻴﻘﺤﺗ راﺪﻘﻣ
،ژﻼﻴﺳﻮﻣ
رﻮﺗ ﻞﻣﺎﻋ م
و نزو ﺪﺻ ﻪﻧاد هزﺮﻔﺳاهﺎﻴﮔ
P. ovata
رد
ﻪﺳ ﻞﺤﻣ هزاﺪﻧا يﺮﻴﮔ ﺷ ﺪ ردتﺎﻔﺻ ﻦﻳاراﺪﻘﻣﻪﻛ غﺎﺑ
ﻲﺳﺎﻨﺸﻫﺎﻴﮔ ﻪﺑ
ﺐﻴﺗﺮﺗ 8 / ﺪﺻرد 15
، 93 / ﻲﻠﻴﻣ 9
،ﺮﺘﻴﻟ
26 / ﻲﻠﻴﻣ 126
،مﺮﮔ رد دﺎﺑآدﺮﻣ ﻪﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ 6 /
،ﺪﺻرد 15
6 / ﻲﻠﻴﻣ13
،ﺮﺘﻴﻟ 5 / ﻲﻠﻴﻣ141 دﺮﺴﺑآ ﺪﻨﻣﻮﻫياﺮﺑ و مﺮﮔ
ﻪﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ 35 /
،ﺪﺻرد 22 46 / ﻲﻠﻴﻣ 13
،ﺮﺘﻴﻟ 8 / 170
ﻲﻠﻴﻣ ﻴﺻﻮﺼﺧ ﻦﻴﻤﻫ .ﺪﺷ ﻦﻴﻴﻌﺗ مﺮﮔ ﺰﻴﻧ ﺪﻬﺸﻣ رد تﺎ
هزاﺪﻧا ﻪﺑﺎﻬﻧآﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣﻪﻛﺪﺷيﺮﻴﮔ ﺐﻴﺗﺮﺗ
2 /
،ﺪﺻرد17
83 / ﻲﻠﻴﻣ 11 و ﺮﺘﻴﻟ 5 / ﻲﻠﻴﻣ 143 دﻮﺑ مﺮﮔ ﻢﻴﻫاﺮﺑا)
هداز
،نارﺎﻜﻤﻫ و دﻮﺒﻌﻣ 1375
ﻢﻫ .(
ﻦﻴﻨﭼ ﻲﺸﻫوﮋﭘ رد ﻪﺑ
ﻮﻨﺗ ﻲﺑﺎﻳزرا رﻮﻈﻨﻣ و ﻲﻟﻮﻜﻟﻮﻣ ع
ﺖﺨﻳر ﻲﺳﺎﻨﺷ هﺎﻴﮔ
،هزﺮﻔﺳا ﻴﻌﻤﺟ 22
هﺎﻴﮔ ﻦﻳا ﺖ ﻪﻛ
ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻖﻃﺎﻨﻣ زا
ﻊﻤﺟ ناﺮﻳا يروآ
دﻮﺑ هﺪﺷ .ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻲﺑﺎﻳزرا درﻮﻣ
ﻤﻛ تﺎﻔﺻ ﻲ
ﻞﻣﺎﺷ
،ﻪﺗﻮﺑ رد ﻪﻠﺒﻨﺳ داﺪﻌﺗ ،ﻪﻠﺒﻨﺳ لﻮﻃ
دﺮﻜﻠﻤﻋ،ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا،ﻪﻠﺒﻨﺳ نزو ،ﻪﻠﺒﻨﺳ ردﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ﻲﻔﻴﻛ تﺎﻔﺻ و ﻪﻧاد راﺰﻫ نزو و ﺶﻠﻛ و هﺎﻛ ﻞﻣﺎﺷ
ﻼﻴﺳﻮﻣ ﺪﺻرد رﻮﺗ ﻞﻣﺎﻋ وﻪﻧاد ژ
و م ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ دﺮﻜﻠﻤﻋ
ﻪﻧاد ﺪﻨﺘﻓﺮﮔراﺮﻗﻲﺳرﺮﺑدرﻮﻣ
Vahabi et al., 2008) .(
ﻪﺟﻮﺗﺎﺑ ﺮﻌﻣوبﺎﺨﺘﻧا،هﺪﺷنﺎﻴﺑﻞﺋﺎﺴﻣﻪﺑ ﻲﻓ
هدﻮﺗ
ﻦﻴﺑ رد يﺮﺗﺮﺑ تﺎﻔﺻ ياراد ﻪﻛ ﻲﻤﻗر ﺎﻳ هدﻮﺗ
يﺎﻫ
ﻊﻤﺟ ﺎﺑ نﺎﺘﺴﻠﮔ نﺎﺘﺳا زا هﺪﺷ يروآ ﻲﻣ ،ﺪﺷ
رد ﺪﻧاﻮﺗ
ﻤﻛ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺶﻳاﺰﻓا .ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﻲﺘﺒﺜﻣ تاﺮﺛا ﻲﻔﻴﻛ و ﻲ
ﻦﻴﺑ زا ناﻮﺘﺑ ﺮﮔا هدﻮﺗ
ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻪﺑ نﺎﺘﺳا رد دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫ
ﺶﻳاﺰﻓا رد ﻲﻬﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ تاﺮﺛا دﺮﻛ اﺪﻴﭘ ﺖﺳد ﻢﻗر نازروﺎﺸﻛ ﺖﺸﻴﻌﻣ و ﺪﻣآرد زا ﻪﻛ ﻲﺣاﻮﻧ ﻦﻳا
ﺖﺸﻛ
ًﺎﺒﻟﺎﻏ و ﻲﻟﻮﺼﺤﻣ ﻚﺗ يﺎﻫ ﺖﻋارز
هﺮﻬﺑ ﻮﺟ
ﻲﻣ ﺪﻧﺮﺑ
، ﻲﻋارز ﻢﻗر ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻦﻤﺿ رد .ﺖﺷاﺬﮔ ﺪﻫاﻮﺧ
ﻲﻣ هﺎﻴﮔ ﻦﻳا رد رﻮﺸﻛ ياﺮﺑ تاردﺎﺻ ﻖﻳﺮﻃ زا ﺪﻧاﻮﺗ
.ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد يروآزرا ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا ياﺮﺟا زا فﺪﻫ
ﻲﺳرﺮﺑ هدﻮﺗ راﺪﻘﻣ ﺮﻈﻧ زا نﺎﺘﺴﻠﮔ نﺎﺘﺳا هزﺮﻔﺳا يﺎﻫ
ﻲﻓﺮﻌﻣوژﻼﻴﺳﻮﻣ .ﺖﺳاهدﻮﺑﺮﺗﺮﺑهدﻮﺗ
داﻮﻣ و شور ﺎﻫ
ﻤﻛتﺎﻔﺻردعﻮﻨﺗﻪﻌﻟﺎﻄﻣياﺮﺑ ﻲﻔﻴﻛوﻲ
هدﻮﺗ يﺎﻫ
ﻊﺑﺎﻨﻣ سﺎﺳاﺮﺑ هﺎﻴﮔ ﻦﻳا ﺶﻳور طﺎﻘﻧ اﺪﺘﺑا ،هزﺮﻔﺳا هﺎﻴﮔ ﻪﻧﺎﺨﺑﺎﺘﻛ زا هدﺎﻔﺘﺳا و ﻲﻫﺎﻴﮔ رﻮﻠﻓ و يا تﺎﻴﺑﺮﺠﺗ
ﻲﻣﻮﺑ داﺮﻓا ﻚﻤﻛ ﻪﺑ و نﺎﺘﺴﻠﮔ نﺎﺘﺳا نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﻛ هﺎﻴﮔ ﺪﺷر هرود لﻮﻃ و ﺪﺷر هﻮﺤﻧ و ﺪﻳدﺮﮔ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ .ﺪﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ يرادﺮﺑ زا ﻣ4 ﻪﻘﻄﻨ هﺮﻗيﺎﺘﺳور
،ﺮﺧﺎﻣ
ﻪﭽﻨﻳا ﺮﻬﺷ و هﺎﮕﻣارآ ﻊﺗﺮﻣ ،مﻮﻟوازود يﺎﺘﺳور ﻪﻛ نوﺮﺑ
ﺖﺷاد ﺪﺷرﺎﻬﻧآ رد وردﻮﺧ ترﻮﺻﻪﺑ هﺎﻴﮔ سﺎﺳا ﺮﺑ ،
كﻮﻠﺑ حﺮﻃ راﺮﻜﺗ رﺎﻬﭼ رد ﻲﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﻛ يﺎﻫ
رد ،
ﺖﺸﻬﺒﻳدرا مﺎﺠﻧا 1390
.ﺪﺷ ﻦﻳا ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ
لوﺪﺟردﻞﺤﻣرﺎﻬﭼ 1
.ﺖﺳاهﺪﺷجرد
لوﺪﺟ
1 ﻪﻧﻮﻤﻧﻞﺤﻣتﺎﺼﺘﺨﻣ: يرادﺮﺑ
هدﻮﺗ نﺎﺘﺴﻠﮔنﺎﺘﺳاردهزﺮﻔﺳايﺎﻫ
ﻪﻧﻮﻤﻧﻞﺤﻣ يرادﺮﺑ ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟتﺎﺼﺘﺨﻣ
هﺮﻗيﺎﺘﺳور ﺪﺒﻨﮔنﺎﺘﺳﺮﻬﺷﻊﺑاﻮﺗزاﺮﺧﺎﻣ
:لﻮﻃ
ʺ ʹ40
°58 ﻲﻗﺮﺷ54
:ضﺮﻋ ʺ ʹ59
°30 ﻲﻟﺎﻤﺷ37
ﻪﭽﻨﻳاﺮﻬﺷﻊﺑاﻮﺗزامﻮﻟوازوديﺎﺘﺳور نوﺮﺑ
:لﻮﻃ
ʺ ʹ56
°50 ﻲﻗﺮﺷ54
:ضﺮﻋ ʺ ʹ15
°34 37 ﻲﻟﺎﻤﺷ
ﺪﺒﻨﮔنﺎﺘﺳﺮﻬﺷﻊﺑاﻮﺗزاهﺎﮕﻣارآﻊﺗﺮﻣ
:لﻮﻃ ʺ ʹ17
°56 54 ﻲﻗﺮﺷ
:ضﺮﻋ ʺ ʹ21
°31 ﻲﻟﺎﻤﺷ37
ﻪﭽﻨﻳاﺮﻬﺷ نوﺮﺑ :لﻮﻃ
ʺ ʹ0
°51 ﻲﻗﺮﺷ54
:ضﺮﻋ ʺ ʹ28
°30 ﻲﻟﺎﻤﺷ37
ياﺮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ درﻮﻣ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻪﺑ يرادﺮﺑ زا و ﻪﺘﻓر ﺮﻈﻧ
ﻪﻘﻄﻨﻣﺮﻫ ﻪﺑﻞﺤﻣ4
زاوهﺪﺷبﺎﺨﺘﻧاﻲﻓدﺎﺼﺗترﻮﺻ
ﻞﺤﻣ ﺮﻫ تﺎﻔﺻ و ﺪﻳدﺮﮔ ﺖﺷادﺮﺑ هﺎﻴﮔ 5
ﺖﺨﻳر ﻲﺳﺎﻨﺷ ياﺮﺑ .ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻲﺑﺎﻳزرا درﻮﻣ نآ
هزاﺪﻧا ﻲﻔﻴﻛتﺎﻔﺻيﺮﻴﮔ هدﻮﺗ
نﺎﺘﺳاﻲﻣﻮﺑهزﺮﻔﺳايﺎﻫ
،نﺎﺘﺴﻠﮔ رﺬﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺮﻫ زا زﺎﻴﻧ درﻮﻣ راﺪﻘﻣ ﻪﺑ
ﻊﻤﺟ .ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ﻲﺑﺎﻳزرا و يروآ تﺎﻔﺻ
ﺖﺨﻳر ﻲﺳﺎﻨﺷ
هزاﺪﻧا ﻪﺗﻮﺑﺮﻫردهﺪﺷيﺮﻴﮔ ﻞﻣﺎﺷ
،ﻪﺗﻮﺑعﺎﻔﺗرا
،گﺮﺑ لﻮﻃ
،ﻪﻠﺒﻨﺳ ردﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑرد ﻪﻠﺒﻨﺳ داﺪﻌﺗ
راﺰﻫنزو،ﻪﻠﺒﻨﺳلﻮﻃ ناﺰﻴﻣﻞﻣﺎﺷﻲﻔﻴﻛتﺎﻔﺻوﻪﻧاد
ژﻼﻴﺳﻮﻣ مﺮﮔ ﺮﻫ ياﺮﺑمرﻮﺗ ناﺰﻴﻣ ، ژﻼﻴﺳﻮﻣ
رﻮﺘﻛﺎﻓو
.دﻮﺑ مرﻮﺗ هزاﺪﻧا ياﺮﺑ
ژﻼﻴﺳﻮﻣ يﺮﻴﮔ ﻳ
رﺬﺑ مﺮﮔ ﻚ
رد ﻚﺸﺧ ﻲﻠﻴﻣ 10
ﺮﺘﻴﻟ ﻚﻳرﺪﻳﺮﻠﻛﺪﻴﺳا 1
/ رد لﺎﻣﺮﻧ 0
ﻪﻓﺎﺿا شﻮﺟ لﺎﺣ هﺪﺷ
،روﺬﺑ ﻪﺘﺳﻮﭘ ﮓﻧر ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺎﺗ و
ﻪﻣادا نداد تراﺮﺣ ﺖﻓﺎﻳ
هدﺮﻛﻊﻄﻗ ارتراﺮﺣﺲﭙﺳ .
اﺪﺟ و فﺎﺻ ﻞﺻﺎﺣ يژﻼﻴﺳﻮﻣ لﻮﻠﺤﻣ ﻪﻠﺻﺎﻓﻼﺑ و رد و؛ﺪﻳدﺮﮔ مﺮﮔزﻮﻨﻫروﺬﺑ ﻪﻜﻴﻟﺎﺣ
رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ،ﺪﻧدﻮﺑ
ﻲﻗﺎﺑﺮﻳدﺎﻘﻣندﺮﻛ اﺪﺟ ﺎﺑ رﺎﺑودارﺎﻬﻧآ،ژﻼﻴﺳﻮﻣهﺪﻧﺎﻣ
ﺞﻨﭘ ﻲﻠﻴﻣ ﻞﺻﺎﺣلﻮﻠﺤﻣوهدادﻮﺸﺘﺴﺷشﻮﺟبآﺮﺘﻴﻟ يژﻼﻴﺳﻮﻣ لﻮﻠﺤﻣﻪﺑ و هﺪﺷفﺎﺻ ﻮﺸﺘﺴﺷرﺎﺑ ﺮﻫ زا يوﺎﺣ هﺪﺷ فﺎﺻ لﻮﻠﺤﻣ ﻪﺑ ﺲﭙﺳ .ﺪﻳدﺮﮔ ﻪﻓﺎﺿا راﺪﻘﻣ ،ژﻼﻴﺳﻮﻣ ﻲﻠﻴﻣ 60
ﻴﺗا ﻞﻜﻟا ﺮﺘﻴﻟ ﻚﻴﻠ
ﺪﺻرد 96
تﺪﻣياﺮﺑﺲﭙﺳو ﺪﺷهدادنﺎﻜﺗبﻮﺧوهدوﺰﻓا ﺞﻨﭘ
ﻪﺑ ،لﺎﭽﺨﻳ ﻪﺑ ﺖﻋﺎﺳ ﻪﺗ رد ژﻼﻴﺳﻮﻣ بﻮﺳر رﻮﻈﻨﻣ
،فﺮﻇ
،رﻮﻛﺬﻣ نﺎﻣز ﻲﻃزاﺪﻌﺑ .ﺪﺷﻞﻘﺘﻨﻣ ارلﻮﻠﺤﻣ
،ژﻼﻴﺳﻮﻣراﺪﻘﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑو هدﻮﻤﻧ جرﺎﺧلﺎﭽﺨﻳ زا و ﻪﺘﺨﻳر رود ار ﻲﻳور لﻮﻠﺤﻣ لﻮﻠﺤﻣ ﻲﻘﺑﺎﻣ
فﺎﺻ
ﺪﺷ ﻣ ﻞﻣﺎﺣ ﻲﻓﺎﺻ ﺬﻏﺎﻛ . ﻲﻜﻳﺮﺘﻜﻟا نوآ رد ژﻼﻴﺳﻮ
ﻪﻳﻮﻬﺗ يﺎﻣد رد راد ﻲﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد 50
ﻪﺑ داﺮﮔ تﺪﻣ 12
ﺪﺷ نزو ﻞﺻﺎﺣ بﻮﺳرﺲﭙﺳ .ﺪﺷ هداد راﺮﻗ ﺖﻋﺎﺳ راﺪﻘﻣ فﺮﻌﻣ ﻪﻛ ﻲﻣ رﺬﺑ مﺮﮔ ﻚﻳ رد ژﻼﻴﺳﻮﻣ
ﺪﺷﺎﺑ
Sharma and Koul, 1986) .(
ﺮﻳز ﻪﻄﺑار زا ژﻼﻴﺳﻮﻣ مﺮﮔ ﺮﻫ ياﺮﺑ مرﻮﺗ راﺪﻘﻣ ﻲﻣرﻮﺘﻛﺎﻓﻦﻳا ﻪﻛ ﺪﻳدﺮﮔﻦﻴﻴﻌﺗ ﻪﺑﺪﻧاﻮﺗ
ﺺﺧﺎﺷناﻮﻨﻋ
.دﺮﻴﮔراﺮﻗهدﺎﻔﺘﺳادرﻮﻣهزﺮﻔﺳارﺬﺑژﻼﻴﺳﻮﻣﺖﻴﻔﻴﻛ
100 ژﻼﻴﺳﻮﻣراﺪﻘﻣ)× مرﻮﺗراﺪﻘﻣ = (مرﻮﺗرﻮﺘﻛﺎﻓ⁄
ژﻼﻴﺳﻮﻣمﺮﮔﺮﻫياﺮﺑ
يرﺎﻣآ ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻪﻳﺰﺠﺗ هداد
ﺎﻫ ﻪﻳﺰﺠﺗ ﻞﻣﺎﺷ
تﺎﻔﺻ ﻦﻴﺑ ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ و ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ،ﺲﻧﺎﻳراو ﺎﺑ
مﺮﻧ راﺰﻓا وﺖﻓﺮﮔمﺎﺠﻧاSPSS
ياﺮﺑ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﺎﻫ
ﻪﻨﻣادﺪﻨﭼنﻮﻣزآزا .ﺪﺷهدﺎﻔﺘﺳاﻦﻜﻧاديا
ﺞﻳﺎﺘﻧ
ﻒﻟا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣدرﻮﻣتﺎﻔﺻﺲﻧﺎﻳراوﻪﻳﺰﺠﺗ -
ﻲﺳرﺮﺑدرﻮﻣتﺎﻔﺻﺲﻧﺎﻳراوﻪﻳﺰﺠﺗزاﻞﺻﺎﺣﺞﻳﺎﺘﻧ هدﻮﺗ ﻊﻤﺟ هزﺮﻔﺳا يﺎﻫ ﺖﻌﻴﺒﻃ زا هﺪﺷ يروآ
نﺎﺘﺳا
نﺎﺘﺴﻠﮔ دادنﺎﺸﻧ ﻦﻴﺑﻪﻛ هدﻮﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣدرﻮﻣيﺎﻫ ﺮﺑ
يا نزو
ﻪﻧادراﺰﻫ گﺮﺑلﻮﻃو ﺢﻄﺳرد
لﺎﻤﺘﺣا ﺪﺻرد1
ﺮﺑو يا
ﻪﻠﺒﻨﺳلﻮﻃوﻪﺗﻮﺑردﻪﻠﺒﻨﺳداﺪﻌﺗيور لﺎﻤﺘﺣاﺢﻄﺳرد
ﺪﺻرد 5 فﻼﺘﺧا ﻲﻨﻌﻣ راد اد دﻮﺟو ﺖﺷ لوﺪﺟ) 2 ( .
هدﻮﺗﻦﻴﺑتوﺎﻔﺗ ياﺮﺑﺎﻫ
وﻪﺗﻮﺑعﺎﻔﺗرا ﻪﻠﺒﻨﺳردﻪﻧادداﺪﻌﺗ
ﻲﻨﻌﻣ ﻧ راد .ﺖﺳا هدﻮﺒ ياﺮﺑ
،ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﻲﻔﻴﻛ تﺎﻔﺻ
هدﻮﺗﻦﻴﺑتوﺎﻔﺗ زاﺎﻫ
لﺎﻤﺘﺣاﺢﻄﺳردمرﻮﺗرﻮﺘﻛﺎﻓﺮﻈﻧ 5
ﺪﺻرد ﻲﻨﻌﻣ راد ژﻼﻴﺳﻮﻣ ناﺰﻴﻣ ياﺮﺑ ﻲﻟو دﻮﺑ ناﺰﻴﻣ و
ژﻼﻴﺳﻮﻣ مﺮﮔ ﺮﻫ ياﺮﺑ مرﻮﺗ ﻣ توﺎﻔﺗ ﻦﻳا
ﻲﻨﻌ راد هدﻮﺒﻧ
ﺖﺳا ﺖﻗد ﻲﺑﺎﻳزرا ياﺮﺑ يرﺎﻴﻌﻣ ﻪﻛ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﺐﻳﺮﺿ . ردﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ تﺎﻔﺻ ﻪﻴﻠﻛياﺮﺑ ﺖﺳا ﻲﺸﻳﺎﻣزآ حﺮﻃ
.ﺖﺳاهدﻮﺑلﻮﺒﻗﻞﺑﺎﻗﺪﺣ
لوﺪﺟ 2 هدﻮﺗردﻲﺳرﺮﺑدرﻮﻣتﺎﻔﺻﺲﻧﺎﻳراوﻪﻳﺰﺠﺗﺞﻳﺎﺘﻧ: نﺎﺘﺴﻠﮔنﺎﺘﺳاهزﺮﻔﺳايﺎﻫ
) تﺎﻌﺑﺮﻣﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ MS
(
ﻪﺟرد
يدازآ تاﺮﻴﻴﻐﺗﻊﺑﺎﻨﻣ مرﻮﺗناﺰﻴﻣ
مﺮﮔﺮﻫياﺮﺑ ژﻼﻴﺳﻮﻣ
ﻮﺘﻛﺎﻓ ر
مرﻮﺗ
ناﺰﻴﻣ ژﻼﻴﺳﻮﻣ
نزو ﻪﻧادراﺰﻫ
ﻪﻧادداﺪﻌﺗ ﻠﺒﻨﺳرد ﻪ
لﻮﻃ ﻠﺒﻨﺳ
ﻪ گﺮﺑلﻮﻃ ﻪﺗﻮﺑعﺎﻔﺗرا ﻪﻠﺒﻨﺳداﺪﻌﺗ ﻪﺗﻮﺑرد
27/878 ns 0/18 * 0/0003ns 0/001ns 13/65ns 5/29* 45/79ns 523/186ns 17/44* 4 راﺮﻜﺗ 7/810 ns 0/22 * 0/0003ns 0/04** 55/15ns 8/008* 298/16** 440/677ns 15/45* 3 هزﺮﻔﺳايﺎﻫهدﻮﺗ
888 /
30 0/043 0/0003 0/001 21/71 1/28 22/26 143/458 3/43 12 ﻲﺸﻳﺎﻣزآيﺎﻄﺧ 23
/
8 1/4 8/2 3/05 24/6 11/7 5/6 17/40 24/3 %تاﺮﻴﻴﻐﺗﺐﻳﺮﺿ
و* و**
ns ﻪﺑ: ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻲﻨﻌﻣ راد رد ﻄﺳ ﻮ لﺎﻤﺘﺣاح و5
ﻲﻨﻌﻣﺮﻴﻏوﺪﺻرد1 .راد
ب ﻪﻌﻟﺎﻄﻣدرﻮﻣتﺎﻔﺻﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣﻪﺴﻳﺎﻘﻣ-
هدﻮﺗ ﻦﻴﺑ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ياﺮﺑﺎﻫ
لﻮﻃ نﺎﺸﻧ گﺮﺑ
ﻪﻛ داد هﺮﻗ هدﻮﺗ گﺮﺑ لﻮﻃ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ياراد ﺮﺧﺎﻣ
) 26 / ﻲﻠﻴﻣ35 ﺮﺘﻣ ﻪﭽﻨﻳاهدﻮﺗ و( ﺎﺑ نوﺮﺑ
37 / ﻲﻠﻴﻣ 27 ﺮﺘﻣ
دﻮﺑ اراد ارگﺮﺑ لﻮﻃ ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ لوﺪﺟ)
3 ( توﺎﻔﺗ . ود مﻮﻟوازود و هﺎﮕﻣارآ هدﻮﺗ
گﺮﺑ لﻮﻃ ياﺮﺑ ﻲﻨﻌﻣ
راد
ﺖﺳا هدﻮﺒﻧ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ .
ﻪﻛ ﺖﺴﻧآ ﺮﮕﻧﺎﻴﺑ ﺎﻫ
ﺎﺑﻪﺗﻮﺑعﺎﻔﺗراﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ 93
/ ﻲﻠﻴﻣ80 هدﻮﺗﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣﺮﺘﻣ
هﺮﻗ ﻢﻛ و ﺮﺧﺎﻣ ﺎﺑﻪﺗﻮﺑعﺎﻔﺗرا ﻦﻳﺮﺗ
12 / ﻲﻠﻴﻣ59 رد ،ﺮﺘﻣ
ﻪﭽﻨﻳاهدﻮﺗ ﻲﻣهﺪﻫﺎﺸﻣنوﺮﺑ
.دﻮﺷ
لوﺪﺟ 3 ﺖﺨﻳرتﺎﻔﺻﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣﻪﺴﻳﺎﻘﻣ: هدﻮﺗﻲﻔﻴﻛوﻲﺳﺎﻨﺷ
نﺎﺘﺴﻠﮔنﺎﺘﺳاهزﺮﻔﺳايﺎﻫ
هدﻮﺗ يﺎﻫ
هزﺮﻔﺳا تﺎﻔﺻ
هﺮﻗ
ﺮﺧﺎﻣ مﻮﻟوازود نوﺮﺑﻪﭽﻨﻳا هﺎﮕﻣارآ
48/24 a 35/48 b 27/37 c 35/26 b (ﺮﺘﻣﻲﻠﻴﻣ) گﺮﺑلﻮﻃ
9/25 a 9/37 a 5/62b 6/25 b ﻪﺗﻮﺑردﻪﻠﺒﻨﺳداﺪﻌﺗ
25 /
9 9/37 5/62 6/25 (ﺮﺘﻣﻲﻠﻴﻣ) ﻪﺗﻮﺑعﺎﻔﺗرا
11/32 a 9/45 ab 7/88 b 9/82 a (ﺮﺘﻣﻲﻠﻴﻣ) ﻪﻠﺒﻨﺳلﻮﻃ
78 /
22 16/21 15/32 21/41 ﻪﻠﺒﻨﺳردﻪﻧادداﺪﻌﺗ
1/14 a 0/91 c 0/95 c 1/05 b (مﺮﮔ) ﻪﻧادراﺰﻫنزو
216 /
0 0/214 0/199 0/208 (مﺮﮔ) ژﻼﻴﺳﻮﻣراﺪﻘﻣ
14/25 a 14/12 a 13/75 b 14/25 a (ﺮﺘﻴﻟﻲﻠﻴﻣ) مرﻮﺗرﻮﺘﻛﺎﻓ
55 /
66 0866/ 9468/ 68/43 ژﻼﻴﺳﻮﻣمﺮﮔﺮﻫياﺮﺑمرﻮﺗناﺰﻴﻣ
ﻪﺑژﻼﻴﺳﻮﻣراﺪﻘﻣوﻪﻠﺒﻨﺳردﻪﻧادداﺪﻌﺗياﺮﺑﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣﻪﺴﻳﺎﻘﻣنﻮﻣزآ ﻲﻨﻌﻣﻞﻴﻟد
نﻮﻣزآندﻮﺒﻧراد لوﺪﺟ)F
2 .ﺖﻓﺮﮕﻧمﺎﺠﻧا (
هدﻮﺗودرد ﻪﺗﻮﺑردﻪﻠﺒﻨﺳ داﺪﻌﺗ مﻮﻟوازود
) 37 / 9 (
و هﺮﻗ ﺮﺧﺎﻣ ) 25 / ﻲﻨﻌﻣ ﻪﭼﺮﮔ (9 ﻲﻟو ﺖﺳا هدﻮﺒﻧ راد
ردﺖﻔﺻﻦﻳاتوﺎﻔﺗ هدﻮﺗﺎﺑ هدﻮﺗودﻦﻳا
هﺎﮕﻣارآيﺎﻫ
) 25 / و (6 نوﺮﺑ ﻪﭽﻨﻳا )
62 / توﺎﻔﺗ ياراد ﻪﻛ (5
ﻲﻨﻌﻣ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد ﺪﻧدﻮﺒﻧ ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﺎﺑراد ﺪﺻرد 5
ﻲﻨﻌﻣ .ﺖﺳا هدﻮﺑ راد هدﻮﺗ رد ﻪﻠﺒﻨﺳ لﻮﻃ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ
هﺮﻗ ﺮﺧﺎﻣ ) 32 / ﻲﻠﻴﻣ 11 توﺎﻔﺗ ﻪﻛ ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ (ﺮﺘﻣ
هدﻮﺗ ﺎﺑ هدﻮﺗ ﻦﻳا رد ﻪﻠﺒﻨﺳ لﻮﻃ ﻪﭽﻨﻳا
نوﺮﺑ ) 88 / 7
ﻲﻠﻴﻣ ﺮﺘﻣ ﻪﻛ ( اد ار ﻪﻠﺒﻨﺳ لﻮﻃ ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ ﻲﻨﻌﻣ ﺖﺷ
راد
.ﺖﺳا هدﻮﺑ هدﻮﺗ ﻦﻴﺑ توﺎﻔﺗ
ياﺮﺑ ﺎﻫ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ
ﻪﻠﺒﻨﺳ ﻲﻨﻌﻣ ﻪﭼﺮﮔ لوﺪﺟ) ﺖﺳا هدﻮﺒﻧ راد
ﻲﻟو (2
ﻪﺑ ﻪﻠﺒﻨﺳ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ و ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ رد ﺐﻴﺗﺮﺗ
هدﻮﺗ يﺎﻫ هﺮﻗ ﺮﺧﺎﻣ ) 78 / ﻪﭽﻨﻳا و (22 ) نوﺮﺑ
32 / 15 (
ﺪﻳدﺮﮔهﺪﻫﺎﺸﻣ نزو.
ﻗهدﻮﺗردﻪﻧادراﺰﻫ هﺮ
ﺮﺧﺎﻣ ) 14 / 1 مﺮﮔ
هدﻮﺗ ﺮﻳﺎﺳزا ﺮﺘﺸﻴﺑ ( ﺮﻈﻧزا توﺎﻔﺗ ﻦﻳاو هدﻮﺑ ﺎﻫ
ﻲﻨﻌﻣ ﺰﻴﻧ يرﺎﻣآ ﻪﻧاد راﺰﻫ نزو ﻞﻗاﺪﺣ .ﺖﺳا هدﻮﺑ راد
) مﻮﻟوازودهدﻮﺗرد 91
.ﺪﻣآﺖﺳﺪﺑ (مﺮﮔ ./
ﻦﻴﺑﻪﭼﺮﮔا
هدﻮﺗ ﻲﻨﻌﻣفﻼﺘﺧا ژﻼﻴﺳﻮﻣراﺪﻘﻣ ﺮﻈﻧ زاﺎﻫ دﻮﺟو راد
لوﺪﺟ) ﺖﺷاﺪﻧ ﻛاﺪﺣ ﻲﻟو ،(3
رد ژﻼﻴﺳﻮﻣ راﺪﻘﻣ ﺮﺜ
ﻊﻤﺟهدﻮﺗ هﺮﻗهﺎﮕﺸﻳورزاهﺪﺷيروآ
.ﺪﻣآﺖﺳﺪﺑﺮﺧﺎﻣ
هﺮﻗ هدﻮﺗ رد مرﻮﺗ رﻮﺘﻛﺎﻓ راﺪﻘﻣ ﺮﺜﻛاﺪﺣ ) ﺮﺧﺎﻣ
25 / 14
ﻲﻠﻴﻣ رد ﺖﻔﺻ ﻦﻳا توﺎﻔﺗ ﻪﺘﺒﻟا ﻪﻛ ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ (ﺮﺘﻣ
هﺮﻗهدﻮﺗ هدﻮﺗﺎﺑﺮﺧﺎﻣ ﻲﻨﻌﻣمﻮﻟوازودو هﺎﮕﻣارآيﺎﻫ
راد
ﺖﺳاهدﻮﺒﻧ لوﺪﺟ)
3 ياﺮﺑمرﻮﺗ ناﺰﻴﻣ ﺖﻔﺻ ياﺮﺑ .(
ﻲﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﻪﻜﻧآدﻮﺟو ﺎﺑ ﺰﻴﻧ ژﻼﻴﺳﻮﻣ مﺮﮔ ﺮﻫ يراد
هدﻮﺗﻦﻴﺑ راﺪﻘﻣﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑدﻮﺟوﻦﻳاﺎﺑ،ﺖﺷاﺪﻧدﻮﺟوﺎﻫ
ﻪﭽﻨﻳاهدﻮﺗرد لوﺪﺟ) ﺪﺷهﺪﻫﺎﺸﻣنوﺮﺑ
3 .(
ج ﺒﻤﻫ - ﻲﮕﺘﺴ نﻮﺳﺮﻴﭘ ﺖﻔﺻ ﻦﻴﺑ يﺎﻫ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ
هدﻮﺗرد يﺎﻫ هزﺮﻔﺳا نﺎﺘﺴﻠﮔنﺎﺘﺳا
ﺐﻳاﺮﺿ ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺖﻔﺻ ﻦﻴﺑ
ﺖﺨﻳر يﺎﻫ ﻲﺳﺎﻨﺷ
لوﺪﺟ) نﺎﺸﻧ ﻒﻠﺘﺨﻣ (4
ﻪﻛ داد گﺮﺑ لﻮﻃ تﺎﻔﺻﺎﺑ
ﻪﻠﺒﻨﺳ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ و ﻪﻧادراﺰﻫ نزو ،ﻪﻠﺒﻨﺳ لﻮﻃ ﻲﻨﻌﻣﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ رد ﺖﺒﺜﻣوراد
ﺢﻄﺳ لﺎﻤﺘﺣا ﺪﺻرد1
دراد ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ . ﻲﻨﻌﻣو ﺖﺒﺜﻣ
ﺎﺑﻪﻠﺒﻨﺳ داﺪﻌﺗ ﻦﻴﺑيراد
ﺰﻴﻧﻪﻠﺒﻨﺳلﻮﻃ .ﺪﺷهﺪﻫﺎﺸﻣمرﻮﺗرﻮﺘﻛﺎﻓوﻪﻠﺒﻨﺳ لﻮﻃ مرﻮﺗ رﻮﺘﻛﺎﻓو ﻪﻠﺒﻨﺳ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ،ﻪﻧاد راﺰﻫ نزو ﺎﺑ ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺖﺒﺜﻣ
ﻲﻨﻌﻣ و ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد راد ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ .
راﺰﻫنزو ﺢﻄﺳردﻪﻠﺒﻨﺳردﻪﻧاد داﺪﻌﺗﺎﺑ ﻪﻧاد
لﺎﻤﺘﺣا 5
ﻲﻨﻌﻣ % راد ﺖﺳا هدﻮﺑ ﻪﻛ مرﻮﺗ رﻮﺘﻛﺎﻓ .
ﺖﻔﺻ ﻚﻳ
ﻲﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔﺮﻈﻧرد ﻲﻔﻴﻛ ﺖﻔﺻ ﺎﺑ،دﻮﺷ
داﺪﻌﺗ ﻲﻤﻛيﺎﻫ
ﻪﻠﺒﻨﺳ ﻪﺗﻮﺑرد ﺢﻄﺳردﻪﻠﺒﻨﺳلﻮﻃو لﺎﻤﺘﺣا
ﺪﺻرد5
ﻲﻨﻌﻣ ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ و راد
داد نﺎﺸﻧ ﺖﺒﺜﻣ ود ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ .
ومرﻮﺗرﻮﺘﻛﺎﻓﻖﻴﻘﺤﺗﻦﻳاردﻪﻌﻟﺎﻄﻣدرﻮﻣﻲﻔﻴﻛﺖﻔﺻ ﻣ ﻲﻨﻌﻣ ژﻼﻴﺳﻮﻣ ناﺰﻴ ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺎﻣا ﺖﺳا هدﻮﺒﻧ راد
ﻲﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ رد راد ﻦﻴﺑ ﻲﻔﻨﻣ ترﻮﺼﺑ ﺎﻣا ﺪﺻرد 1
ژﻼﻴﺳﻮﻣ ناﺰﻴﻣ و ژﻼﻴﺳﻮﻣ مﺮﮔ ﺮﻫ ياﺮﺑ مرﻮﺗ ناﺰﻴﻣ .ﺪﺷهﺪﻫﺎﺸﻣ ﻢﻴﻫاﺮﺑا
) نارﺎﻜﻤﻫ و هداز ﻲﻔﺠﻧ و (1375
) ناﺰﻴﻣ و مرﻮﺗ رﻮﺘﻛﺎﻓ ﻦﻴﺑ ﺪﻧدﺮﻛ شراﺰﮔ ﺰﻴﻧ (1380
ﻫژﻼﻴﺳﻮﻣ ﺴﺒﻤ
.دراﺪﻧدﻮﺟوﻲﮕﺘ
لوﺪﺟ ردﻲﺳرﺮﺑدرﻮﻣتﺎﻔﺻﻦﻴﺑنﻮﺳﺮﻴﭘﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫﺐﻳاﺮﺿ :4 نﺎﺘﺴﻠﮔنﺎﺘﺳاهزﺮﻔﺳاهدﻮﺗرﺎﻬﭼ
تﺎﻔﺻ گﺮﺑلﻮﻃ
داﺪﻌﺗ ﻪﻠﺒﻨﺳ ﻪﻠﺒﻨﺳلﻮﻃ راﺰﻫنزو
ﻪﻧاد ﻪﻧادداﺪﻌﺗ
ﻪﻠﺒﻨﺳرد ناﺰﻴﻣ
ژﻼﻴﺳﻮﻣ ﻮﺘﻛﺎﻓ
ر مرﻮﺗ ﺮﻫردمرﻮﺗ
ﻼﻴﺳﻮﻣمﺮﮔ ژ
عﺎﻔﺗرا ﻪﺗﻮﺑ
گﺮﺑلﻮﻃ 1
ﻪﻠﺒﻨﺳداﺪﻌﺗ 477
/ 0 1
ﻪﻠﺒﻨﺳلﻮﻃ 0/725**
0/661**
1
ﻪﻧادراﺰﻫنزو 0/642**
139 / 0 0/542* 1
ﻪﻠﺒﻨﺳردﻪﻧادداﺪﻌﺗ 0/659**
411 / 0 0/628**
0/557* 1
ژﻼﻴﺳﻮﻣناﺰﻴﻣ 381
/ 0 144 / 0 343 / 0 373 / 0 481 / 0 1
مرﻮﺗرﻮﺘﻛﺎﻓ 325
/ 0 0/541* 0/585*
429 / 0 259 / 0 110 / 0 1
ﺮﻫردمرﻮﺗ ژﻼﻴﺳﻮﻣمﺮﮔ
-0/251 015
/ -0/156 0 -0/090
-0/392 -0/949**
197 / 0 1
ﻪﺗﻮﺑعﺎﻔﺗرا 703
/ 0 525 / 0 791 / 0 587 / 0 624 / 0 234 / 0 475 / -0/099 0 1
ﺚﺤﺑ ﻲﺑﺎﻳزرا ردﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳازاﻞﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻚﻳژﻮﻟﻮﻓرﻮﻣ تﺎﻔﺻ هدﻮﺗ
هﺮﻗ ياﺮﺑ ﺮﺧﺎﻣ
وراﺪﻘﻣ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑتﺎﻔﺻمﺎﻤﺗ هدﻮﺗ
ﻪﭽﻨﻳا ﻦﻳﺮﺘﻤﻛنوﺮﺑ
ﻲﻔﻴﻛتﺎﻔﺻياﺮﺑ .ﺪﻧدﻮﺑارادارراﺪﻘﻣ ﻞﻣﺎﺷﻪﻛ
ناﺰﻴﻣ
مرﻮﺗ رﻮﺘﻛﺎﻓ و ژﻼﻴﺳﻮﻣ
،دﻮﺑ ﻪﺑ راﺪﻘﻣ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ هدﻮﺗ
هﺮﻗ ﺷادﻖﻠﻌﺗﺮﺧﺎﻣ ﺖ
و ﻪﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ 216 / و مﺮﮔ0 25 / 14
ﻲﻠﻴﻣ دﻮﺑ ﺮﺘﻴﻟ لوﺪﺟ) 3 ود .(
هدﻮﺗ هﺮﻗ هﺎﮕﻣارآ و ﺮﺧﺎﻣ
ﻲﻣﻞﻴﻜﺸﺗاريﺮﺘﺸﻴﺑراﺪﻘﻣتﺎﻔﺻمﺎﻤﺗياﺮﺑ ﻪﻛﺪﻧداد
ﻪﺘﺒﻟا ﺎﺑ ﻲﺳرﺮﺑ شرﺎﺑ ﻲﻨﺤﻨﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻲﻄﻳاﺮﺷ
،
نﺎﺘﺴﻠﮔ نﺎﺘﺳا رد ﻢﻴﻠﻗا و ﺎﻣد ﻲﻨﺤﻨﻣ ،ﻲﻓاﺮﮔﻮﭘﻮﺗ ﺪﺷﺺﺨﺸﻣ ودﻦﻳا
هدﻮﺗ شرﺎﺑﻲﻨﺤﻨﻣ رد 300
- 201
ﻲﻠﻴﻣ ﻣ ود و ﺮﺘ هدﻮﺗ
ﻪﭽﻨﻳا و مﻮﻟوازود ﻲﻨﺤﻨﻣ رد نوﺮﺑ
شرﺎﺑ 200 - ﻲﻠﻴﻣ 0 ﻣ هﺪﺷ ﻊﻗاو ﺮﺘ ﻲﻨﺤﻨﻣ سﺎﺳاﺮﺑ .ﺪﻧا
ود ﺰﻴﻧ ﺎﻣد هدﻮﺗ
هﺮﻗ رد هﺎﮕﻣارآ و ﺮﺧﺎﻣ و ﻪﺟرد 18
ﻪﭽﻨﻳاو مﻮﻟوازود رد نوﺮﺑ
ﻪﺘﻓﺮﮔراﺮﻗ ﻪﺟرد16 .ﺪﻧا
ﺎﻣا
رﺎﻬﭼ ﺮﻫ ﻢﻴﻠﻗاﻲﻨﺤﻨﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ هدﻮﺗ
ﻚﺸﺧﻢﻴﻠﻗا رد
هﺪﺷﻊﻗاونﺎﺘﺳا رﺎﻬﭼﺮﻫﺰﻴﻧ ﻲﻓاﺮﮔﻮﭘﻮﺗظﺎﺤﻟزا وﺪﻧا
هدﻮﺗ و ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ ﻲﻋﺎﻔﺗرا فﻼﺘﺧا ﻢﻫ ﺎﺑ عﺎﻔﺗرا رد
1000 - اد راﺮﻗ ﺮﺘﻣ 500 ﻨﺘﺷ
.ﺪ ﻪﺑ ﻲﻣ ﺮﻈﻧ توﺎﻔﺗ ﺪﺳر
رد دﻮﺟﻮﻣ هدﻮﺗ
ﺘﺸﻴﺑ ﺎﻫ ﺮﻫ رد شرﺎﺑ و ﺎﻣد زا ﺮﺛﺎﺘﻣ ﺮ
.ﺪﺷﺎﺑ ﻞﺤﻣ يور ﺮﺑ ﺮﮕﻳد نﺎﻘﻘﺤﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ رد
هدﻮﺗ هزﺮﻔﺳا يﺎﻫ ﺰﻴﻧ
تﺎﻔﺻ ﻲﺧﺮﺑ رد ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ
ﻦﻴﺑ هدﻮﺗ ﻢﻴﻫاﺮﺑالﺎﺜﻣ ياﺮﺑ .دراددﻮﺟو فﻼﺘﺧاﺎﻫ هداز
نارﺎﻜﻤﻫ و هدﻮﺗ
رد ار هزﺮﻔﺳا يﺎﻫ غﺎﺑ ﻞﺤﻣ 3
ﻪﺳ سﺎﺳاﺮﺑ دﺮﺴﺑآ ﺪﻨﻣﻮﻫ و دﺎﺑآ دﺮﻣ ،ﻲﺳﺎﻨﺸﻫﺎﻴﮔ ﻪﻧاد ﺪﺻ نزو و مرﻮﺗ رﻮﺘﻛﺎﻓ ،ژﻼﻴﺳﻮﻣ ﺪﺻرد ﺖﻔﺻ ﻧدﺮﻛ هﺪﻫﺎﺸﻣ و ﺪﻧداد راﺮﻗ ﻲﺑﺎﻳزرا درﻮﻣ ﻪﺳ ﻦﻳا ﺪ
نﺎﻜﻣ رد ﺖﻔﺻ ﻲﻣ توﺎﻔﺘﻣ ،ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﺪﺷﺎﺑ
ﻢﻴﻫاﺮﺑا) هداز
،نارﺎﻜﻤﻫودﻮﺒﻌﻣ 1375
( ﻪﻌﻟﺎﻄﻣﻚﻳرد .
ﻂﺳﻮﺗﻪﻛ
Barfa
ردنارﺎﻜﻤﻫو رﻮﭙﻠﺒﺟ
،ﺪﺷمﺎﺠﻧا 16
هزﺮﻔﺳا ﻢﺳﻼﭘ مرژ
Plantago ovata) ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ (
ﮔ راﺮﻗ رﻮﺗ ناﺰﻴﻣ ،ﻦﻴﺌﺗوﺮﭘ ﺪﺻرد و ﺪﻨﺘﻓﺮ ناﺰﻴﻣ ،م
ناﺰﻴﻣ،(ﺪﺻرد) ﻲﺑﺮﭼ و (ﺪﺻرد) مﺎﺧﺮﺒﻴﻓ
ﻪﺘﺳﻮﭘ ﻪﻧاد
رد 16 .ﺪﻳدﺮﮔﻪﺴﻳﺎﻘﻣﻢﺳﻼﭘمرژ
مرژ،ﻲـﺳرﺮﺑ ﻦـﻳا زاﻞـﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎـﺘﻧﻖﺒﻃ ﻢـﺳﻼﭘ
Gujrat-1
نﺎﻴﻣزا مرژ16
ﻢﺳﻼﭘ ﻦﻴـﺑردﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ
ﻪــﺑهﺪــﺷﻲــﺳرﺮﺑتﺎﻔــﺻ ﻢــﺳﻼﭘمرژﻦﻳﺮــﺘﻬﺑناﻮــﻨﻋ
ﺪــﺷبﺎــﺨﺘﻧا
Barfa et al., 2011) (
ﻢــﻫ. ﻦﻴــﻨﭼ رد
ﻪــﺑﻲــﺸﻫوﮋﭘ رﻮــﻈﻨﻣ
ﻮــﻨﺗﻲﺑﺎــﻳزرا وﻲﻟﻮــﻜﻟﻮﻣع
ﺖﺨﻳر ﻲﺳﺎﻨﺷ
،هزﺮﻔﺳاهﺎﻴﮔ ـﻴﻌﻤﺟ22
زاهﺎـﻴﮔﻦـﻳا ﺖ
ﻊﻤﺟناﺮﻳاﻒﻠﺘﺨﻣﻖﻃﺎﻨﻣ راﺮـﻗﻲﺑﺎـﻳزرادرﻮﻣويروآ
.ﺖﻓﺮﮔ ﻖﻴﻘﺤﺗﻦﻳارد ﻤﻛتﺎﻔﺻ
داﺪـﻌﺗ،ﻪﻠﺒﻨﺳ لﻮﻃﻲ
عﺎﻔﺗرا،ﻪﻠﺒﻨﺳ نزو،ﻪﻠﺒﻨﺳ ردﻪﻧادداﺪﻌﺗ،ﻪﺗﻮﺑردﻪﻠﺒﻨﺳ وﻪـﻧادراﺰﻫنزووﺶﻠﻛوهﺎﻛدﺮﻜﻠﻤﻋ،ﻪﺗﻮﺑ تﺎﻔـﺻ
ﻴﻛ رﻮـﺗﻞـﻣﺎﻋوﻪﻧاد ژﻼﻴﺳﻮﻣﺪﺻردﻲﻔ وم
ﻦﻴـﻨﭽﻤﻫ
هزاﺪﻧا ﻪﻧاددﺮﻜﻠﻤﻋ ﻦـﻳازاﻞـﺻﺎﺣﺞﻳﺎﺘﻧ .ﺪﻳدﺮﮔيﺮﻴﮔ
ﻪﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋﻦﻳﺮﺘﻤﻛو ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑداد نﺎﺸﻧ ﻲﺳرﺮﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ
) نﺎﻬﻔـــــﺻارد 15
/ 165 ) سﺎﺒﻋرﺪـــــﻨﺑو ( 15
/ 494 (
ﻲــﻣهﺪﻫﺎــﺸﻣرﺎــﺘﻜﻫردمﺮﮔﻮــﻠﻴﻛ وﻦﻳﺮﺘــﺸﻴﺑ .دﻮــﺷ
ﻪﺑﻪﺗﻮﺑعﺎﻔﺗراﻦﻳﺮﺘﻤﻛ دﺐﻴﺗﺮﺗ
ر هدﻮﺗ ﻊﻤﺟ هﺪـﺷيروآ ﻢﻫ .ﺪﺷهﺪﻳددﺰﻳوجﺮﻛزا
ﻪﻠﺒﻨﺳداﺪﻌﺗﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑﻦﻴﻨﭼ
ردﻪﺗﻮﺑرد هدﻮﺗ
ﻢﻛودﺰﻳ هﺪـﻳدﻞـﺑازردداﺪـﻌﺗﻦﻳﺮﺗ
ﻪﺑ .ﺪﺷ هزاﺪﻧا تﺎﻔﺻمﺎﻤﺗﻦﻴﺑﻲﻠﻛرﻮﻃ ردهﺪـﺷيﺮـﻴﮔ
هدﻮﺗ ﻲﻨﻌﻣفﻼﺘﺧاﻪﻧادراﺰﻫنزوﺰﺟﻪﺑﺎﻫ دﻮﺟويراد
ﺖﺷاد
Vahabi et al., 2008) (
.
ﻪﺠﻴﺘﻧ يﺮﻴﮔ ﻲﻳﺎﻬﻧ
ﻪﺑ ﻲﻠﻛرﻮﻃ ﻦﻳازاﻞﺻﺎﺣﺞﻳﺎﺘﻧﻪﺑﻪﺟﻮﺗﺎﺑ ﺶﻫوﮋﭘ
ﻲﻣ دﺮﻛ نﺎﻴﺑ ناﻮﺗ هدﻮﺗ
زا ،نﺎﺘﺴﻠﮔ نﺎﺘﺳا هزﺮﻔﺳا يﺎﻫ
و ﺪﻧرادرﻮﺧﺮﺑ ﻲﻳﻻﺎﺑ رﺎﻴﺴﺑ يژﻼﻴﺳﻮﻣ دﺮﻜﻠﻤﻋ هدﻮﺗ
هﺮﻗ ﻪﺑ تﺎﻔﺻ مﺎﻤﺗ ياﺮﺑ ﺮﺧﺎﻣ ناﻮﻨﻋ
هدﻮﺗ ﻲﻓﺮﻌﻣ ﺮﺗﺮﺑ
ﻲﻣ ﻲﻣ و ددﺮﮔ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑرد ناﻮﺗ
هﺮﻬﺑنآ زا ﻲﺣﻼﺻايﺎﻫ
.دﺮﺑ
ﻊﺑﺎﻨﻣ
1 ﻢﻴﻫاﺮــــﺑا - هداز
دﻮــــﺒﻌﻣ
،
،ﻲﻣﻮــــﺼﻌﻣﺮﻴﻣ،.ح م
و .
س،ﻲﻳﺎــﺒﻃﺎﺒﻃﺮﺨﻓ م.
. 1375 ﻪــﺒﻨﺟﻲــﺳرﺮﺑ. يﺎــﻫ
ﺪﻴﻟﻮﺗ ژﻼﻴـﺳﻮﻣ رد
ﺪـﻨﭼ ﻪـﻘﻄﻨﻣ ناﺮـﻳا ﺎـﺑ ﺖـﺸﻛ
هزﺮﻔــﺳا
، ﮓــﻨﻫرﺎﺑ
، مﻮﻴﻠﻴــﺴﭘ ﻪــﻠﺠﻣ.
ﺶﻫوﮋــﭘ و
ﻲﮔﺪﻧزﺎﺳ
، 4 ) 33 :(
51 - 46 .
2 - .ر،ﻲﮕﻴﺑﺪــﻴﻣا نﺎــﻫﺎﻴﮔيروآﺮــﻓوﺪــﻴﻟﻮﺗ .1384
سﺪـﻗنﺎﺘﺳآتارﺎﺸﺘﻧا،ﻲﺋوراد ) ،يﻮـﺿر
1 :(
347
.ﻪﺤﻔﺻ 3 - .ر،ﻲﮕﻴﺑﺪــﻴﻣا 1388
نﺎــﻫﺎﻴﮔيروآﺮــﻓوﺪــﻴﻟﻮﺗ.
) ،يﻮــﺿرسﺪــﻗنﺎﺘــﺳآتارﺎــﺸﺘﻧا،ﻲــﺋوراد 2
:(
373 - 378 .
4 غ ،ﻦﻴﻣا- . .ر ﻲﺘﻨﺳﻲﺋورادنﺎﻫﺎﻴﮔﻦﻳﺮﺘﻟواﺪﺘﻣ .1384
مﻮـﻠﻋهﺎﮕـﺸﻧادﻲﺸﻫوﮋﭘ ﺖﻧوﺎﻌﻣ تارﺎﺸﺘﻧا .ناﺮﻳا ﺰـﻛﺮﻣ،ناﺮـﻬﺗﻲﻧﺎﻣردﻲﺘﺷاﺪﻬﺑتﺎﻣﺪﺧو ﻲﻜﺷﺰﭘ وقﻼﺧاتﺎﻘﻴﻘﺤﺗ .ﻲﻜﺷﺰﭘﺦﻳرﺎﺗ
300 .ﻪﺤﻔﺻ
5 ﻲﻘﺗو .ص،يﺪﻧورﺎﺟ،.ف،يدورﺎﮕﻴﺳﻲﻘﻴﻠﺧ -
،هداز
.م 1389
،ﻲــﻳورادنﺎــﻫﺎﻴﮔﻲﻧﺎــﻣرديﺎــﻫدﺮﺑرﺎﻛ.
.ﺪﻨﻤﺟراتارﺎﺸﺘﻧا 312
.ﻪﺤﻔﺻ
6 س،ﻲﻠﻴﻠﺟﺮﻴﻣ - .
.ع وﻲﺋورادنﺎﻫﺎﻴﮔﺖﺧﺎﻨﺷ .1387
ﻲــﻤﻠﻋﻲﻟﺎــﻋشزﻮــﻣآﻪــﺴﺳﻮﻣترﺎــﺸﺘﻧا،ﺮــﻄﻌﻣ ﺪﻠﺟ،يزروﺎﺸﻛدﺎﻬﺟيدﺮﺑرﺎﻛ
،2 ﻪﺤﻔﺻ296
7 يﺪــﻘﻧ - يدﺎــﺑ
، ح ﺖــﺳد،.ع. س،ﻲﻳﺎﻴــﺿو .آكﺎــﭘ
. .ع
هزﺮﻔـﺳاهﺎﻴﮔﺮﺑيروﺮﻣ .1382
Plantago ovata) و
Plantago psyllium
.(
) ،ﻲﺋورادنﺎﻫﺎﻴﮔﻪﻣﺎﻨﻠﺼﻓ 9
:(
13 - 1 .
8.Arriel, N.H.C., Di Mauro, A.O., Arriel, E.F., Uneda-Trevisoli, S.H., Costa, M.M., Barbero, I.M. and Muniz, F.R.S. 2007.
Genetic divercity in sesame based on morphological and agronomic traits. Crop Breeding and Applied Biotechnology, 7:
253-261.
9.Barfa, R.S., Upadhyay, A., Khan, N.A. and Dwivedi, S.K. 2011. Evaluation of different germplasm of Isabgol (Plantago ovata Forsk.) for biochemical parameters, productivity and quality traits. Journal of Applied Sciences Research, 7(3): 327-332.
10.Blumental, M., Goldberg, A. and Brinckmann, J. 2000. Herbal Medicine:
Expanded Commision E Monographs. Pub Integrative Medicine Communications.
11.Frankel, O.H., Burdon, J.J. and Paecock, W.J. 1995. Landraces in transit-the treat perceived. Diversity, 11: 14-15.
12.Forst, G.S., Brynes, A.E., Dhillo, W.S., Bloom, S.R. and Mcburney, M.I. 2003. The effects of fiber enrichment of pasta and fat content on gastric emptying, Glp-1, glucose, and insulin responses to a meal.
Eur. J. Clin. Nutr. 57: 293- 8.
13.Geneva, S. 1999. WHO monographs on selected medicinal plants. World Health Organization. Vol. 1. Pp: 202-206.
14.Krischik, V.A. and Denno, R.F. 1983.
Individual, population, and geographic patterns in plant defense. In: Variable Plants and Herbivores in Natural and Managed Systems (R.F. Denno and M.
McClure, eds) Academic Press, New York., 463-512.
15.Marak, H.B., Biere, A. and Van Damme, J.M.M. 2000. Direct and correlated responses to selection on iridoid glycosides in Plantago lanceolata L. J. EVOL. B IOL.
13: 985-996.
16.Sharma, R. 2004. Agro-Techniques of medicinal plants. Daya Publishing House.
17.Sharma, P.K. and Koul, A.K. 1986.
Musilage in seed of Plantago ovata and its wild allies. J. Ethnopharmacology, 17:289- 95.
18.Solouki, M., Mehdikhani, H., Zeinali, H. and Emamjomeh, A.A. 2008. Study of genetic diversity in chamomile (Matricaria chamomile) based on Morphological traits and Moleculars. Scientia Horticulture, 117:
281-287.
19.Vahabi, A.A., Lotfi, A., Solouki, M. and Bahrami, S. 2008. Molecular and Morphological Markers for the Evaluation of Diversity between Plantago ovata in Iran. Biotechnology, 7: 702-709.
Eco-phytochemical Journal of Medicinal Plants, 1th Year. Number 4. Winter 2014
Evaluation of morphological characteristics and mucilage content of Plantago ovata Forsk. accessions in the Golestan province
Golchin, F1*., Fotokian, M.H2., Hemmati, Kh3., Naghdibadi, H.A4.
1 Department of Horticulture, Islamic Azad University, Karaj Branch and Member of Young Researchers Club, Islamic Azad University, Azadshahr branch, Azadshahr, Iran
2 Associate Professor,Medicinal Plant Research Center, Shahed University, Tehran, Iran
3 Associate Professor, Department of Horticultural, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran
4 Associate Professor,Department of Cultivation and Development, Institute of Medicinal Plants, ACECR, Karaj, Iran
Abstract
Plantago ovata Forsk. is an important medical plant belonging to plantaginaceae family which has been wild grows and used in many some parts of the Golestan province. This study was performed to compare the morphological charactristics and the mucilage content of 4 accessions of Plantago ovata in Golestan province (Gharemakhr, Douzolom, Incheh boron and Aramgah) based on randomized complete block design with four replications in spring of 2011. Morphological characteristics of accessions (Plant height, spike length, number of grains per spike and leaf length), thousand seed weight weighing and measuring inflation factor were recorded in their habitats and their mucilage extraction were performed at the laboratory of medicinal plants research center in Shahed University. Results showed that the leaf length and thousand seed weight were significantly different at the 1% level and the spike, spike length and inflation factors were significantly different at the 5% level.
Differences between plant height, number of grains per spike, inflation per gram mucilage and mucilage content was not significant among the accessions. Generally, results showed that the highest amount of musilage was observed in Gharamakher ecotype (0.216 g) and so the survey of compare means shown that maximum of swell index was obtained in Gharamakher and Aramgah (14.25 ml). The Incheboron ecotype had minimum amount in swell index by 13.75 ml. Gharemakhras region had the top accession is introduced for all traits and it can be used in breeding programs.
Keywords: Golestan province, Morphological traits, Mucilage, Plantago accession.2
*Corresponding author; [email protected]
