ﯽﺸﻫوﮋﭘ ﻪﻟﺎﻘﻣ
گﺮﺑ فﺬﺣ ﺮﺛا ﯽﮔﮋﯾو ﺮﺑ
نﺎﺘﺴﻠﮔ نﺎﺘﺳا رد هﺰﯿﯾﺎﭘ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ مﺎﻗرا ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ يﺎﻫ
ﻪﮑﯾزﺎﺗ ﷲارﻮﻧ
،1
ﯽﻧﺎﺑﺎﯿﺑ سﺎﺒﻋ
2
،*
يﺮﺑﺎﺻ ﺎﺿﺮﯿﻠﻋ
،3
ﯽﮐﺰﯾرﺎﮐ ﯽﻤﺣار ﯽﻠﻋ
،4
ﯽﻤﯿﻌﻧ ﻪﻣﻮﺼﻌﻣ
5
:ﺖﻓﺎﯾرد ﺦﯾرﺎﺗ 15
/ 07 / 1399
رﺎﺗ ﯾ :شﺮﯾﺬﭘ ﺦ 01 / 02 /
1400
هﺪﯿﮑﭼ
رد نﺎﻫﺎﯿﮔ
، گﺮﺑ ﺎﻫ
، ﯽﻠﺻا ﻦﯾﺮﺗ ﻞﺤﻣ ﺖﻓﺎﯾرد ﺶﺑﺎﺗ يﺪﯿﺷرﻮﺧ و ﺪﯿﻟﻮﺗ داﻮﻣ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ
،ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻪﺑ ﻦﯿﻤﻫ ﻞﯿﻟد دروآﺮﺑ ناﺰﯿﻣ ﺶﻫﺎﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽﺷﺎﻧ زا
گﺮﺑ ﻦﺘﻓر ﻦﯿﺑ
،ﺎﻫ ﺶﻘﻧ ﯽﻤﻬﻣ رد ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ﻪﻋرﺰﻣ ﻪﺑ .دراد رﻮﻈﻨﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ﺮﺛا رد (گﺮﺒﻣد و گﺮﺑ) ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا فﺬﺣ ﻞﺣاﺮﻣ
ﻒـﻠﺘﺨﻣ ﺪـﺷر ﯽـﺸﯾور ﺮـﺑ
دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺖﯿﻔﯿﮐ
،ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﻪﺸﯾر ﯽﺸﯾﺎﻣزآ
ﻪﺑ ترﻮﺻ ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ رد ﺐﻟﺎﻗ حﺮﻃ كﻮﻠﺑ يﺎﻫ ﻞﻣﺎﮐ ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﺎﺑ راﺮﮑﺗ ﻪﺳ رد هﺎﮕﺘﺴﯾا تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ يزروﺎﺸﮐ
وﻒﯾﺮﺷﯽﻠﺧاد ﻢﻗر وﯽﺟرﺎﺧ ﻢﻗر5 )هﺰﯿﯾﺎﭘ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼيرﺎﺠﺗ ﻢﻗر6 ﻞﻣﺎﺷ لواﻞﻣﺎﻋ .ﺪﯾدﺮﮔ اﺮﺟا1398-99 ﯽﻋارزلﺎﺳرد نﺎﮔﺮﮔ ﻦﺳروﯽﻌﯿﺒﻃﻊﺑﺎﻨﻣ و (
ﻞﻣﺎﻋ ﻧزﺮﺳ ﻞﻣﺎﺷ مود ﯽ
درا رد ﯾ ﺖﺸﻬﺒ ﻪﻠﺣﺮﻣ) هﺎﻣ ﯽﻧﺎﯿﻣ ﺪﺷر ( ، ﻧزﺮﺳ ﯽ ﻪﻠﺣﺮﻣ) هﺎﻣدادﺮﺧ رد ﯽﯾﺎﻬﻧ
(ﺪﺷر (ﯽﻧزﺮﺳ مﺪﻋ) ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ و .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا
رد نﺎﯾﺎﭘ
هزاﺪﻧا ﻪﺸﯾر ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ تﺎﻔﺻ ﺪﺷر ﻞﺼﻓ يﺮﯿﮔ
.ﺪﻧﺪﺷ ﺞﯾﺎﺘﻧ نﺎﺸﻧ داد تﺎﻔﺻ رد ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ مﺎﻗرا ،ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ،ﻢﯾﺪﺳ ،ﺺﻟﺎﺧ ﺪﻨﻗ ،(رﺎﯿﻋ) ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻨﻗ ﺪﺻرد
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا سﻼﻣ ﺪﻨﻗ و ﺮﮑﺷ لﺎﺼﺤﺘﺳا ﺐﯾﺮﺿ
؛ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ دﻮﺧ زا يراد تﺎﻔﺻ ﺮﻈﻧ زا ﻦﮑﯿﻟو
ﻪﺘﯿﻟﺎﮑﻟا و هﺮﻀﻣ نژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا مﺎﻗرا ﻦﯿﺑ
يراد
.ﺪﺸﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽﻧزﺮﺳ
ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﺚﻋﺎﺑ ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺻرد نژوﺮﺘﯿﻧ ،ﺪﻨﻗ و
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﺸﯾر ﺶﯾاﺰﻓا و .ﺪـﯾدﺮﮔ ﻪـﺸﯾر ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و ﻪﺘﯿﻟﺎﮑﻟا ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺘـﺸﯿﺑ
تﺎﻌﯾﺎـﺿ
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﺸﯾر ﯽﻧﺎﻣز ﻪﮐ گﺮﺑ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ رد ﻞﺣاﺮﻣ ﯽﻧﺎﯿﻣ ﺪﺷر ) ﺖﺸﻬﺒﯾدرا هﺎﻣ ( فﺬﺣ ﺪﻧﺪﺷ ﺑﻪ ﺖﺳد
،ﺪﻣآ ﻪﺑ يرﻮﻃ ﻪﮐ ﯽﻧزﺮـﺳ رد ﻪـﺸﯾر دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﮐ
ﺖﺸﻬﺒﯾدرا هﺎﻣدادﺮﺧ ﯽﻧزﺮﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ هﺎﻣ .ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ﺮﺘﺸﯿﺑ
عﻮﻤﺠﻣ رد
، ﻪﻠﺣﺮﻣ ﯽﻣ ترﻮﺻ گﺮﺑ فﺬﺣ ﻪﮐ هﺎﯿﮔ ﺪﺷر زا يا ﺎﺗ نآ ﻪﻠﺻﺎﻓ و دﺮﯿﮔ
ﻔﯿﮐ صاﻮﺧ و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﺖﺷادﺮﺑ نﺎﻣز ﯽﻣ ﺮﺛﻮﻣ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﯽ
.ﺪﺷﺎﺑ
هژاو
يﺎﻫ :يﺪﯿﻠﮐ
،ﺪﻨﻗ ﺪﺻرد ،ﯽﮔﺮﺑ ترﺎﺴﺧ ﻞﺣاﺮﻣ
ﻪﺸﯾر دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﺪﺷر
ﻪﻣﺪﻘﻣ 1
ﯽـﻤﻠﻋ مﺎـﻧ ﺎﺑ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ .
Beta vulgaris L ،ﻦـﺸﮔﺮﮔد ﯽﻫﺎـﯿﮔ
ﺖﺳا جﺎﻨﻔﺳا هﺮﯿﺗ زا ﻪﻟﺎﺳ ود و ﺪﯿﺋﻮﻠﭙﯾد
، هﺮﯿﺧذ ﻪﺸﯾر ﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ ﻪﮐ يا
ﺖﺸﮐ ﯽﻣ دﻮﺷ و ﯽـﻄﯿﺤﻣ ﻂﯾاﺮﺷ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑ ،ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﺪﺷر هرود لﻮﻃ .
زا ،ﭗﯿﺗﻮﻧژ 5 ﺎﺗ 9 ﯽﻣ ﺮﯿﻐﺘﻣ هﺎﻣ ﻪﺑ و ﺪﺷﺎﺑ
ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ سرﺮﯾد ﯽﻫﺎﯿﮔ ناﻮﻨﻋ
ﯽﻣ ﻮﺷ د (Khajehpor, 2011) .
زﺎﯿﻧ درﻮﻣ ﺪﻨﻗ ﻦﯿﻣﺎﺗ ﺮﻈﻧ زا ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ
دراد يدﺎـﯾز ﺖـﯿﻤﻫا ﻪـﻓﻮﻠﻋ ﻦﯿﻣﺎـﺗ و ﻪـﻌﻣﺎﺟ (Mostafavi et al.,
2016) . ﯽﯾاﻮﻫ و بآ عﻮﻨﺗ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ناﺮﯾا رد ﻪﺑ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﺖﺸﮐ نﺎﮑﻣا
1 - ﺖﻋارز يﺮﺘﮐد يﻮﺠﺸﻧاد
، ﺪﺒﻨﮔ هﺎﮕﺸﻧاد سووﺎﮐ
2 - رﺎﯿﺸﻧاد يژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ نﺎﻫﺎﯿﮔ
،ﯽﻋارز هوﺮﮔ تاﺪﯿﻟﻮﺗ
،ﯽﻫﺎـﯿﮔ هﺪﮑـﺸﻧاد يزروﺎـﺸﮐ
و ﻊﺑﺎﻨﻣ
،ﯽﻌﯿﺒﻃ هﺎﮕﺸﻧاد ﺪﺒﻨﮔ سووﺎﮐ
3 - ﺶﻫوﮋﭘ رﺎﯾدﺎﺘﺳا
، تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺶﺨﺑ و ﯽﻋارز
شزﻮـﻣآ و تﺎـﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰـﮐﺮﻣ ﯽﻏﺎـﺑ
يزروﺎـﺸﮐ ﺞﯾوﺮـﺗ و شزﻮﻣآ ،تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ نﺎﻣزﺎﺳ ،نﺎﺘﺴﻠﮔ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ
،
نﺎﮔﺮﮔ
، ناﺮﯾا
4 - رﺎﯾدﺎﺘـﺳا يژﻮـﻟﻮﯾﺰﯿﻓ نﺎـﻫﺎﯿﮔ ﯽـﻋارز
، هوﺮــﮔ تاﺪــﯿﻟﻮﺗ ،ﯽﻫﺎــﯿﮔ هﺪﮑــﺸﻧاد
يزروﺎﺸﮐ و ﻊﺑﺎﻨﻣ
،ﯽﻌﯿﺒﻃ هﺎﮕﺸﻧاد ﺪﺒﻨﮔ سووﺎﮐ
5 - رﺎﯾدﺎﺘـﺳا يژﻮﻟﻮﮐا نﺎﻫﺎﯿﮔ
،ﯽﻋارز هوﺮـﮔ تاﺪـﯿﻟﻮﺗ
،ﯽﻫﺎـﯿﮔ هﺪﮑـﺸﻧاد يزروﺎﺸﮐ
و ﻊﺑﺎﻨﻣ
،ﯽﻌﯿﺒﻃ هﺎﮕﺸﻧاد ﺪﺒﻨﮔ سووﺎﮐ
*) - :لﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ
Email: [email protected] (
DOI: 10.22067/jcesc.2021.37178.0 ﻣ رد هﺰﯿﯾﺎﭘ و هرﺎﻬﺑ ﻞﮑﺷ
ﻖﻃﺎﻨ دراد دﻮﺟو ﻒﻠﺘﺨﻣ نﺎﮑﻣا.
ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺖﺸﮐ
هﺰﯿﯾﺎﭘ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ هوﻼﻋ ﺮﺑ نﺎﺘﺳزﻮﺧ و مﻼﯾا رد نﺎﺘـﺳا يﺎـﻫ ،نﺎـﺳاﺮﺧ
،سرﺎﻓ
،نﺎﻬﻔﺻا ،نﺎﺘﺴﻠﮔ و هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ
نﺎﻣﺮﮐ ﺰﯿﻧ دﻮﺟو دراد (Ahmadi
et al., 2018b) ﻢﻬﻣ.
ﯽﻣ ﻪﮐ ﯽﻠﻣﺎﻋ ﻦﯾﺮﺗ ﻪﺑ ار نآ ناﻮﺗ
ﯽﺼﺧﺎﺷ ناﻮﻨﻋ
ياﺮﺑ زرﺎﺑ و ﺖﯾﻮﻟوا يﺮﺗﺮﺑ ﺖﺸﮐ هﺰﯿﯾﺎﭘ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﺖﺒـﺴﻧ ﻪـﺑ ﺖـﺸﮐ
رﺎﻬﺑ ﮐ ﯽﻓﺮﻌﻣ ه
،دﺮ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﻨﯿﻬﺑ زا تﻻوﺰﻧ ﯽﻧﺎﻤﺳآ رد لﻮﻃ رود ﺪﺷر ه
هﺰﯿﯾﺎﭘ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﺖﻋارز رد بآ فﺮﺼﻣ ﯽﯾآرﺎﮐ و ﯽﻣ
ﺪـﺷﺎﺑ (Sharifi,
2001) ﺎﺑ . ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﯽﻟﺎﺴﮑﺸﺧ يﺎﻫ ﺮﯿﺧا رد رﻮﺸﮐ و ﺖﯾدوﺪﺤﻣ ﻊﺑﺎـﻨﻣ
،بآ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺖﺸﮐ هﺰﯿﯾﺎﭘ ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﮏﯾ رﺎﮑﻫار ﺐـﺳﺎﻨﻣ ﺖـﻬﺟ
شزﺎـﺳ ﺎـﺑ ﻂﯾاﺮـﺷ ﮏـﺸﺧ ﯽﻟﺎـﺳ ﯽـﻓﺮﻌﻣ دﻮـﺷ (Ahmadi et al.,
2018b) .
رد نﺎﻫﺎﯿﮔ
، گﺮﺑ ﺎﻫ ﯽﻠﺻا ﻦﯾﺮﺗ ﻞﺤﻣ ﺖﻓﺎﯾرد ﺶﺑﺎﺗ يﺪﯿـﺷرﻮﺧ و
ﺪﯿﻟﻮﺗ داﻮﻣ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ
،ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻪﺑ ﻦﯿﻤﻫ ﻞـﯿﻟد دروآﺮـﺑ ناﺰـﯿﻣ ﺶﻫﺎـﮐ
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽﺷﺎﻧ زا شﺰﯾر گﺮﺑ
،ﺎﻫ ﺶﻘﻧ ﯽﻤﻬﻣ رد ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ﻪـﻋرﺰﻣ دراد
(Hassanvandi and Hosseinpour, 2018) .
ﻪﺑ ﺰﺟ ﻞـﻣاﻮﻋ تاﺮﯿﺛﺄﺗ
ﺶﻨﺗ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ گﺮﺑ زا ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﺪﺷر هرود ﯽﻃ نازروﺎﺸﮐ ﯽﺧﺮﺑ ،از
ماد ﻒﯿﻠﻌﺗ ياﺮﺑ گﺮﺑ ﺰﯿﻧ ﻂﯾاﺮﺷ ﻦﯾا رد .ﺪﻨﻨﮐ هدﺎﻔﺘﺳا ﺰﯿﻧ ﺎﻫ
ﻪﻣﺪـﺻ ﺎﻫ
ﯽﻣ ﺪﻨﻨﯿﺑ (Mohammadian and Taleghani, 2019) .
رد ﺶﻫوﮋـﭘ
ﺮﺛا گﺮﺑ ﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﯽﯾادز
ﻤﮐ د ﺪﻬـﺸﻣ رد ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﯽﻔﯿﮐ و ﯽ شراﺰـﮔ
ﺖﺳا هﺪﺷ ماﺪﻧا ﮏﺸﺧ نزو ،ﻪﺸﯾر ﮏﺸﺧ نزو ،ﻪﺸﯾر دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﮐ يﺎﻫ
گﺮﺑ نﺎﻣز ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻨﻗ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﯽﯾاﻮﻫ ،ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﯾادز
ﯽﻟﺎﺣ رد گﺮﺑ نﺎﻣز ﻪﮐ ،ﺺﻟﺎﺧ ﺪﻨﻗ ،ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻨﻗ ﺪﺻرد ﺮﺑ يﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﯾادز
ﺪﻨﻗ ﺪﺻرد و سﻼﻣ ﺖـﺷاﺪﻧ ﺺﻟﺎﺧ ﺪﻨﻗ دﺮﮑﻠﻤﻋ (Kamandi et al.,
2008) نآ . ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﻤﻧ نﺎﯿﺑ ﺎﻫ گﺮﺑ
ﺢﻄﺳ زا ﯽﺸﺨﺑ فﺬﺣ ﺐﺒﺳ ﯽﯾادز
يﻮـﮕﻟا نﺎﻣﺰﻤﻫ و هﺪﺷ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ داﻮﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺶﻫﺎﮐ و هﺪﻨﻨﮐﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ماﺪـﻧا ﺖﻤﺳ ﻪﺑ ﻪﺸﯾر زا داﻮﻣ صﺎﺼﺘﺧا ﯽـﻣ ﺮـﯿﯿﻐﺗ ﯽﯾاﻮـﻫ يﺎـﻫ
ﺪـﻨﮐ
؛
ﻪـﺸﯾر ﮏـﺸﺧ هدﺎﻣ و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﺠﯿﺘﻧرد ﺪـﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ
ﯽـﻣ ﺶﻫﺎـﮐ .ﺪـﺑﺎﯾ
) نﺎﯾﺪﻤﺤﻣ Mohammadian, 2016
ﺗ ﺶﻫوﮋﭘ رد( ﺄ
فﺬـﺣ تﺪﺷ ﺮﯿﺛ
ﻪـﮐ دﻮـﻤﻧ شراﺰﮔ جﺮﮐ رد ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﻪﺸﯾر ﺖﯿﻔﯿﮐ و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ گﺮﺑ گﺮﺑ فﺬﺣ ﺎﻫ
ي ﺪـﺷر ﻞﺼﻓ ﺮﺧاوا رد ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﻞـﻣﺎﮐ ﺶـﺷﻮﭘ هرود)
ﮔ گﺮﺑ ﯿ هﺎ ﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ( ﯿ
رﺎﻤ ﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺚﻋﺎﺑ ﺪﻫﺎﺷ ﯿ
ناﺰ ﺪﻨﻗ ،ﺺﻟﺎﺧ ﺪﻨﻗ
ﺮﺿ و ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﯾ
ﺐ دﺮﮔ ﺮﮑﺷ لﺎﺼﺤﺘﺳا ﯾﺪ
. فﺬﺣ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ 100
ﺪﺻرد
گﺮﺑ ﺪﺷر ﻪﯿﻟوا ﻪﻠﺣﺮﻣ رد ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ يﺎﻫ 9
ﻪﻌـﺳﻮﺗ ﻪـﻠﺣﺮﻣ رد ،ﺪـﺻرد
ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ 12
ﺪﺷر ﻞﺼﻓ ﻂﺳاوا ﻪﻠﺣﺮﻣ رد ،ﺪﺻرد 30
رد و ﺪﺻرد
ﺪﺷر ﻞﺼﻓ يﺎﻬﺘﻧا ﻪﻠﺣﺮﻣ 7
ار ﺪـﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﻪﺸﯾر دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺻرد
ﻪﮐ دﻮﻤﻧ شراﺰﮔ يو .ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد لﺎﺒﻧد ﻪﺑ ﺄﺗ
ﺮﯿﺛ گﺮـﺑ فﺬﺣ هرود رد
ﺗ زا ﺶﯿﺑ ﺪﺷر ﯽﻧﺎﯿﻣ .ﺖـﺳا ﮏـﯾژﻮﻟﻮﻨﮑﺗ ﯽﮔﺪﯿـﺳر هرود رد نآ تاﺮﯿﺛﺄ
نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﺳوﺮﮔ ﺖﺴﻣﺮﺳ (Sarmast Garousi et al., 2012)
رد
ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺶﯾﺎﻣزآ تﺪﺷ
و نﺎﻣز گﺮﺑ ﯽـﯾادز ﺮـﺑ دﺮـﮑﻠﻤﻋ ـﻤﮐ ﯽ و ﯽـﻔﯿﮐ
ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﻤﻧ شراﺰﮔ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ 100
گﺮﺑ ﺪﺻرد ﺪـﻨﻗ ﺪـﺻرد ﺮـﺑ ﯽـﯾادز
ﻪـﺸﯾر دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﮐ ﺚﻋﺎﺑ ﻦﮑﯿﻟو ،ﺖﺳا ﻪﺘﺷاﺪﻧ يﺮﯿﺛﺄﺗ .ﺪـﯾدﺮﮔ
رد
فﺬﺣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻞﻣﺎﮐ
گﺮﺑ ﺎﻫ نﺎﺘﺳزﻮﺧ رد هﺰﯿﯾﺎﭘ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﻢﻗر ﻪﺳ رد
ﻪﮐ ﺪﯾدﺮﮔ شراﺰﮔ رد گﺮﺑ فﺬﺣ
مﺎﻗرا ﮏﺘﻧآ و ﻮﮑﯾو ﺮﺠﻨﻣ ﻪﺑ ﺶﻫﺎـﮐ
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﺸﯾر ﺪﯾدﺮﮔ و ﻪﺑ لﺎﺒﻧد نآ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﮑﺷ ﺪﯿﻔﺳ ﺰـﯿﻧ ﻪـﺑ رﻮـﻃ
ﯽﻨﻌﻣ يراد ﺶﻫﺎﮐ اﺪﯿﭘ
،دﺮﮐ فﺬـﺣ ﻒﯾﺮـﺷ ﻢﻗر رد ﯽﻟو گﺮـﺑ
ﺮﯿﺛﺄـﺗ
ﯽﻨﻌﻣ يراد ﺮﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﺸﯾر و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺪﻨﻗ ﺶﯾاﺰـﻓا ﺚـﻋﺎﺑ و ﺖـﺷاﺪﻧ
ﺪـﯾدﺮﮔ ﺪـﻨﻗ ﺪﺻرد (Hassanvandi and Hosseinpour,2018)
رد .
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﭗﯿﺗﻮﻧژ ﺦﺳﺎﭘ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد ﺮﮕﯾد يا ﺎﻫ
ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻪﺳ ﻪﺑ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ي
گﺮﺑ گﺮـﺑ يﺎـﻫرﺎﻤﯿﺗ لﺎـﻤﻋا ﺎـﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ ﯽﯾادز ،ﯽـﯾادز
ﮑﻠﻤﻋ ،زرﺎﮐﺎﺳ ﺪﺻرد ،گﺮﺑ ﺢﻄﺳ ﺺﺧﺎﺷ تﺎﻔﺻ هﺮﻀﻣ ﻢﯾﺪﺳ و ﺪﻨﻗ دﺮ
ﺢﻄﺳ رد ﻪﺸﯾر ﮏﯾ
ﯽﻨﻌﻣ ﺪﺻرد ﺪﯾدﺮﮔ راد
(Tsialtas et al., 2011) .
نآ گﺮﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﻤﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺎﻫ ﻞﺼﻓ ﺮﺧآ ﯽﯾادز
ﺄﺗ مﺎﻗرا ﺮﺑ ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ ﺮﯿﺛ
ﻪﺑ ﺖﺷاد ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ يرﻮﻃ
و دﻮﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ مﺎﻗرا زا ﯽﺧﺮﺑ رد دﺪﺠﻣ ﺪﺷر ﻪﮐ
.ﺪﻧداد ﺶﯾاﺰﻓا ار دﻮﺧ گﺮﺑ ﺢﻄﺳ
زا نﺎﺘﺴﻠﮔ نﺎﺘﺳا ﺐﻄﻗ
ﺎﻫ ي ﺎﭘ ﺖﺸﮐ ﻢﻬﻣ ﯿﯾ
هﺰ ﻪـﺑ رﻮﺸﮐ رد رﺎﻤـﺷ
ﻣ ﯽ دور ﺳ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ . ﯿ
ﺖﺳﺎ ﺎﻫ ي ﻏﻼﺑا ﯽ ترازو يزروﺎﺸﮐ دﺎﻬﺟ ،
ﺪـﻨﭼ
ﯽﻣ ﺖﺸﮐ نﺎﺘﺴﻠﮔ نﺎﺘﺳا رد هﺰﯿﯾﺎﭘ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻟﺎﺳ ﻪـﺑ .دﻮـﺷ
ﺮﻈﻧ ﯽﻣ ﺗ ﺪﺳر ﺄ ﺮﯿﺛ فﺬﺣ ترﺎﺴﺧ گﺮﺑ
رد ﻞﺣاﺮﻣ ﻒـﻠﺘﺨﻣ ﺪـﺷر هﺎـﯿﮔ
ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ هرود ندﻮﺑ ﯽﻧﻻﻮﻃ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﻦﯾا ﺪﺷر
توﺎـﻔﺘﻣ هﺎـﯿﮔ .ﺪـﺷﺎﺑ
ﯽﻣ هﺎﻣﺮﯿﺗ ﻞﯾاوا نﺎﺘﺴﻠﮔ رد ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﺖﺷادﺮﺑ نﺎﻣز هﺎﻣ رد .ﺪﺷﺎﺑ
يﺎـﻫ
ﻦﺘﻓر ﻦﯿﺑ زا نﺎﮑﻣا اﻮﻫ نﺪﺷ مﺮﮔ ﺎﺑ (دادﺮﺧ و ﺖﺸﻬﺒﯾدرا) ﺪﺷر ﯽﻧﺎﯾﺎﭘ گﺮﺑ مﺮﮐ) تﺎﻓآ ﺮﯿﻈﻧ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﺛا رد گﺮﺑ يرﺎـﻤﯿﺑ ،(راﻮﺧ
يﺎـﻫ
اد دﻮـﺟو ﯽﮑـﺸﺧ ﺶﻨﺗ و گﺮﺑ سردوز يﺮﯿﭘ ،(ارﻮﭙﺳﻮﮐﺮﺳ) ﯽﮔﺮﺑ .در
ﺮـﺧاوا رد ﺪـﻨﻓرﺪﻨﻐﭼ عراﺰـﻣ ياﺮـﭼ ﻪﻓﻮﻠﻋ ﺖﯿﻤﻫا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ؛ﺖﺳا هﺪﯾدﺮﮔ نازروﺎﺸﮐ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ماد ﻒﯿﻠﻌﺗ ياﺮﺑ ﺪﺷر هرود ﺶﻫوﮋﭘ ﺮﺿﺎﺣ ﺎﺑ فﺪﻫ ﯽﺳرﺮﺑ ﺮﺛا نﺎﻣز فﺬﺣ گﺮـﺑ ﺮـﺑ تﺎﯿـﺻﻮﺼﺧ
ﯽﻤﮐ و ﯽﻔﯿﮐ مﺎـﺠﻧا نﺎـﮔﺮﮔ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد هﺰﯿﯾﺎﭘ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ يرﺎﺠﺗ مﺎﻗرا
ﺪﺷ .
شور و داﻮﻣ ﻫ
ﺎ
ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا ﯽـﻋارز لﺎﺳ
99 - 98 تﺎـﻘﯿﻘﺤﺗ هﺎﮕﺘـﺴﯾا ﻪـﻋرﺰﻣ رد
يزروﺎﺸﮐ شزﻮﻣآ و تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑاو نﺎﮔﺮﮔ ﻦﺳرو يزروﺎﺸﮐ ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ لﻮﻃ رد ﻊﻗاو نﺎﺘﺴﻠﮔ 54
و ﻪﺟرد 19 ضﺮﻋ ،ﯽﻟﺎﻤﺷ ﻪﻘﯿﻗد
ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ 36 و ﻪﺟرد 19 عﺎﻔﺗرا ﺎﺑ ﯽﻗﺮﺷ ﻪﻘﯿﻗد 37
ﺎـﯾرد ﺢﻄﺳ زا ﺮﺘﻣ
ﻮﻧ ءﺰﺟ هژﺮﺒﻣآ لﺪﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ ﺶﯾﺎﻣزآ درﻮﻣ ﻪﻘﻄﻨﻣ .ﺪﺷ اﺮﺟا ﻪـﻤﯿﻧ ﯽﺣا
ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﻣد ﺮﺜﮐاﺪﺣ و ﻞﻗاﺪﺣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ .دراد راﺮﻗ لﺪﺘﻌﻣ بﻮﻃﺮﻣ 7
/ 12
و 1/
24 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد تﺪـﻣﺪﻨﻠﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺎﻣد ﻞﻗاﺪﺣ ﻪﮐ داﺮﮔ
) تﺪـﻣﺪﻨﻠﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺎﻣد ﺮﺜﮐاﺪﺣ ﯽﻟو ﻪﺘﺷاﺪﻧ يﺮﯿﯿﻐﺗ 1/
23 (
درﻮـﻣ ﻪـﻘﻄﻨﻣ ﻪﻧﺎﯿﻟﺎـﺳ ﯽﮔﺪﻧرﺎﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ .ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﺟرد ﮏﯾ ﺶﯾﺎﻣزآ 521 ﯽﻠﯿﻣ ﻪﺘﺷاﺪﻧ يﺮﯿﯿﻐﺗ تﺪﻣﺪﻨﻠﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﮐ ﺮﺘﻣ
لﺎﺳ لﻮﻃ رد ﻪﻘﻄﻨﻣ ياﻮﻫ ﯽﺒﺴﻧ ﺖﺑﻮﻃر ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ .ﺖﺳا 68
ﻪﮐ ﺪﺻرد
تﺪﻣﺪﻨﻠﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ 3
.ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺮﺘﻤﮐ ﺪﺻرد
لوﺪﺟ 1 - ﺶﯾﺎﻣزآ ياﺮﺟا ﻞﺤﻣ كﺎﺧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﻔﺻ ﻖﻤﻋ)
ﺎﺗ ﺮ 30 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ (
Table 1- Physical and chemical properties of soil at the test site (depth zero to 30 cm) كﺎﺧ ﺖﻓﺎﺑ
Soil text مﻮﻟ سر ﺖﻠﯿﺳ
Silt clay loam
P (ppm) ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ 323
P (ppm) ﺮﻔﺴﻓ 4
ﻞﮐ نژوﺮﺘﯿﻧ N%
0.014
EC (dS.m-1)
0.457.7 pH ﻪﺘﯾا ﺪﯿﺳا
1.43 OC% ﯽﻟآ ﻦﺑﺮﮐ
هدﺎﻣآ تﺎﯿﻠﻤﻋ و ﺢﯿﻄـﺴﺗ ،رﻮـﺗاﻮﯿﺗر ،ﻢﺨـﺷ ﻞﻣﺎﺷ رﺬﺑ ﺮﺘﺴﺑ يزﺎﺳ
.ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺖﺸﮐ زا ﻞﺒﻗ ورﺎﻓ دﺎﺠﯾا ﻌﺗ ﺖﻬﺟ
ﯿﯿ ﻦ ﺻﻮﺼﺧ ﯿ تﺎ ﻓﯿ ﺰﯾ ﮑ ﯽ و
ﺷ ﯿﻤ ﯿﺎ ﯽﯾ كﺎﺧ ﺎـﺗ ﺮﻔـﺻ ﻖﻤﻋ زا زﺎﯿﻧ درﻮﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ ناﺰﯿﻣ دروآﺮﺑ و 30
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﻧﻮﻤﻧ كﺎﺧ يﺮﺘﻣ ﻪـﺑ ﺐـﮐﺮﻣ ﻪﻧﻮﻤﻧ و مﺎﺠﻧا يرادﺮﺑ
ﯾﺎﻣزآ هﺎﮕـﺸ
.ﺪﺷ لﺎﺳرا درﻮﻣ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ ناﺰﯿﻣ
سﺎــﺳا ﺮـﺑ ﺖـﺸﮐ زا ﻞﺒﻗ زﺎﯿﻧ
كﺎـﺧ نﻮـﻣزآ ﺞﯾﺎـﺘﻧ لوﺪﺟ)
1 ﻪـﯾﺬﻐﺗ هﺎﮕـﺸﯾﺎﻣزآ ﻪﯿـﺻﻮﺗ ﻪـﺑ ﺎﻨﺑ و (
تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ بآ و كﺎﺧ ﺶﺨﺑ نﺎﺘﺴﻠﮔ يزروﺎﺸﮐ
) 200 مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ
و ﻞﭙﯾﺮﺗ تﺎﻔﺴﻓ ﺮﭘﻮـﺳ 300
ﺪــﯾدﺮﮔ فﺮﺼﻣ (هروا رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
لوﺪﺟ) 1 ) ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻪﺳ رد هروا دﻮﮐ .(
75 ،ﺖـﺷﺎﮐ زا ﻞﺒﻗ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 125
ﻪـﻠﺣﺮﻣ رد مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ 6
- 4 و ﯽـﮔﺮﺑ 100 ﻪـﻠﺣﺮﻣ رد مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ 16
- 12
ﺪﯾدﺮﮔ فﺮﺼﻣ (ﯽﮔﺮﺑ .
مرژﻮﻨﻣ روﺬﺑ ﺶﺷ
هﺰﯿﯾﺎـﭘ ﺪـﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﻢـﻗر ﻪـﺴﺳﻮﻣ نژ ﮏـﻧﺎﺑ زا
ﻪـﺸﻘﻧ ﺎـﺑ ﺮـﺑاﺮﺑ مﺎﻗرا .ﺪﺷ ﻪﯿﻬﺗ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ رﺬﺑ ﻪﯿﻬﺗ و حﻼﺻا تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ نﺎﺑآ لوا رد ﺖﺷﺎﮐ 1398
ﻪﺑ يﻻﺎـﺑ رد درﻮـﯾا هﺪـﻧرﺎﮐ هﺎﮕﺘـﺳد ﻪﻠﯿﺳو
ﻪﺘﺸﭘ ﻒـﯾدر ﻪﻠـﺻﺎﻓ ﺎـﺑ ﺎﻫ 50
ﯽﺘﻧﺎـﺳ ﻒـﯾدر يور ﻪﻠـﺻﺎﻓ و ﺮـﺘﻣ 18
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻢﮐاﺮﺗ) ﺮﺘﻣ 110
ﻪـﺑ تﺮـﮐ دﺎﻌﺑا .ﺪﺷ ﺖﺸﮐ (رﺎﺘﮑﻫ رد ﻪﺗﻮﺑ راﺰﻫ
لﻮﻃ 8 ضﺮﻋ و 5/
2 ) ﺮﺘﻣ 5 .ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧرد (ﻂﺧ ﺖـﺷاد تﺎـﯿﻠﻤﻋ
ﮏﻨﺗ ﻞﻣﺎﺷ ﻪﻠﺣﺮﻣ رد ندﺮﮐ
6 - 4 ﻒﻠﻋ ﯽﺘﺳد ﻦﯿﺟو ،ﯽﮔﺮﺑ رﺎﺑ ﮏﯾ ،زﺮﻫ
ﻒﻠﻋ ﺎﺑ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ هزرﺎﺒﻣ سد +مﺎﻔﯾﺪﻣ ﻦﻓ ﺶﮐ
ﻪﺑ ﺖﯾزﻮﻣﻮﻓﻮﺗا +مﺎﻔﯾﺪﻣ
ناﺰﯿﻣ 3 .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﯽﮔﺮﺑ رﺎﻬﭼ ﺎﺗ ود ﻪﻠﺣﺮﻣ رد رﺎﺘﮑﻫ رد ﺮﺘﯿﻟ
ﺦﯾرﺎﺗ رد ﻪﻋرﺰﻣ 7
لﺎﺳ هﺎﻣدادﺮﺧ 1399
ﻪﺑ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﮏﯾ ﯽﺘـﺸﻧ ترﻮـﺻ
ﻞﻣﺎﺷ لوا ﻞﻣﺎﻋ .ﺪﺷ يرﺎﯿﺑآ 6
ﻢـﻗر ﺞﻨـﭘ ﻞﻣﺎﺷ هﺰﯿﯾﺎﭘ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﻢﻗر
) ﯽﺟرﺎﺧ ﭼ ،ﺪـﻠﮔازر ،ساوﺎﮐاﺮﺟ ،ﺎﻧﺎﺗﻮﻧﻮﻣ ﯿ
،ﻪـﻨﻤ ﺲـﻟو ( و ﯽـﻠﺧاد ﻢـﻗر
ﺮﺷ ﯾ ﻒ ﯽﻧزﺮﺳ ،(ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ) ﯽﻧزﺮﺳ مﺪﻋ ،ﺢﻄﺳ ﻪﺳ رد مود ﻞﻣﺎﻋ .دﻮﺑ
ﺦﯾرﺎـﺗ رد 25 ﺖــﺸﻬﺒﯾدرا ــﯿﻣ ﻪـﻠﺣﺮﻣ) هﺎــﻣ
رد ﯽﻧزﺮــﺳ ،(ﺪــﺷر ﯽﻧﺎ 15
.ﺪﺷ لﺎﻤﻋا (ﺪﺷر ﯽﯾﺎﻬﻧ ﻪﻠﺣﺮﻣ) هﺎﻣدادﺮﺧ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد ﻪﮐ ﻪﻠﺣﺮﻣ ود
ﻢﯿﺴﻘﺗ ﺮﺑ ﻖﺒﻄﻨﻣ ،ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﺪﺷر ﻞﺣاﺮﻣ يﺪﻨﺑ
ﻂـﺳﻮﺗ ) ﻮﺋﺎـﻓ Doorenbos and Kassam, 1979 ﺎـﺑ ﯽﻧزﺮـﺳ .دﻮـﺑ(
مد) ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا ﻞﮐ و ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ساد زا هدﺎﻔﺘﺳا (گﺮـﺑ و گﺮﺑ
زا
عﺎﻔﺗرا 5 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺪـﺷر ﻞـﺼﻓ نﺎـﯾﺎﭘ رد .ﺪـﺷ ﻊـﻄﻗ ﻪﻗﻮﻃ يﻻﺎﺑ يﺮﺘﻣ
ﻪﺗﻮﺑ فﺬـﺣ ﻒـﯾدر يﺎـﻬﺘﻧا و اﺪـﺘﺑا زا ﺮـﺘﻣ ﻢﯿﻧ ،ﻪﯿﺷﺎﺣ ﻒﯾدر ود يﺎﻫ
ﻪﺸﯾر ،دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﺖﻬﺟ .ﺪﯾدﺮﮔ ﯽﻗﺎﺑ يﺎﻫ
ﻪـﺳ هﺪﻧﺎﻣ رد ﻂـﺳو ﻂـﺧ
ﺦﯾرﺎﺗ 7 /4 / 1399 ﺪﯾدﺮﮔ ﻦﯾزﻮﺗ و ﺖﺷادﺮﺑ ﻪـﺑ نآ ﺺﻟﺎﺧ نزو.
ناﻮـﻨﻋ
.ﺪﺷ ظﺎﺤﻟ ﻪﺸﯾر دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪـﯾﺰﺠﺗ و ﯽﻔﯿﮐ تﺎﻔﺻ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺖﻬﺟ
يﺎـﻫ
داﺪﻌﺗ ﻪﻠﺻﺎﻓﻼﺑ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ 25
ﻪﻧﻮﻤﻧ زا ﻪﺸﯾر ﻪﺑ هﺪﺷ ﺖﺷادﺮﺑ يﺎﻫ
رﻮـﻃ
ﻪﯿﻬﺗ و حﻼﺻا تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﺴﺳﻮﻣ ﺪﻨﻗ يژﻮﻟﻮﻨﮑﺗ هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ ﻪﺑ ﯽﻓدﺎﺼﺗ .ﺪﺷ لﺎﺳرا (جﺮﮐ) ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ رﺬﺑ
اﺪﺘﺑا ﻪـﺸﯾر هﺎﮕـﺸﯾﺎﻣزآ رد ﺎـﻫ ﻪـﻣادا رد ،ﻪﺘـﺴﺷ
هﺎﮕﺘـﺳد ﻂـﺳﻮﺗ ﮏﯿﺗﺎﻣﻮﺗا
ﻪﺸﯾر زا ﻫ .ﺪﺷ ﻪﯿﻬﺗ ﺮﯿﻤﺧ ﺎ ﺪـﻨﻗ ﺪـﺻرد
ﺺﻟﺎـﺧﺎﻧ ) (SC ﻪـﺑ1
يﺮﺘﻤﯾرﻼﭘ شور
،2
ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و ﻢﯾﺪﺳ ﻪـﺸﯾر
ﻢﯿـﻠﻓ شور ﻪـﺑ يﺮﺘﻣﻮـﺘﻓ
،3
ﯽﺑآ دﺪﻋ شور زا هﺮﻀﻣ نژوﺮﺘﯿﻧ زا ﺮـﮕﯾد ﯽـﻔﯿﮐ تﺎﯿـﺻﻮﺼﺧ ،
ﻞـﯿﺒﻗ
ﻪﺘﯿﻟﺎﮑﻟا )
(ALC
سﻼﻣ ﺪﻨﻗ ،4
) (MS
،5
(Kunz et al, 2002) ﺪـﺻرد،
ﺪﻨﻗ ﺺﻟﺎﺧ )
(WSC
نﺎﻣﺪـﻧار ﺎـﯾ ﺮﮑﺷ لﺎﺼﺤﺘﺳا ﺐﯾﺮﺿ ،6
لﺎـﺼﺤﺘﺳا
) (ECS ﻪﺑ ،7
زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻂﺑاور
) 1(
ﺎﺗ ) 4 ( ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ .ﺪﺷ رد ﻦـﯾا
ﻂــﺑاور ،Na وK –amino-N ﻪــﺑα
و ﻢﯿــﺳﺎﺘﭘ ،ﻢﯾﺪــﺳ راﺪــﻘﻣ ﺐــﯿﺗﺮﺗ
هﺮﻀﻣ نژوﺮﺘﯿﻧ و (ﻪـﺸﯾر ﺮﺗ نزو مﺮﮔ ﺪﺻ رد نﻻاو ﯽﮐا ﯽﻠﯿﻣ)
،MS
سﻼﻣ ﺪﻨﻗ .ﺖﺳا (ﺪﺻرد)
)1 ( ALC=(K+Na)/a-αmino-N
)2 ( MS=0.343(Na+K)+0.094(α-amino-N)-0.31
)3 ( WSC=SC-MS
)4 ( ECS=(WSC/SC)×100
)4 (
RDM= M2/M1*100
) ﻪﺸﯾر ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ﺪﺻرد ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ياﺮﺑ (RDM
راﺪﻘﻣ8
100 مﺮﮔ
ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﻪﺸﯾر )
يﺎﻣد رد (M1 103
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﻪـﺑ نﺪﯿـﺳر ﺎﺗ داﺮﮔ
) ﺖﺑﺎﺛ نزو (M2
ﮏـﺸﺧ هدﺎـﻣ ﺪـﺻرد ﺲﭙـﺳ و ﺪﺷ هداد راﺮﻗ نوا رد
ﻪﻄﺑار ﻖﺒﻃ )5
( .ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺰﺠﺗ
ﯾﻪ ﻠﺤﺗ و ﯿ ﻞ زرا درﻮﻣ تﺎﻔﺻ ـﯾ
ﺑﺎ ﯽ رد
اﯾ ﻦ ﻘﺤﺗ ﯿ ﻖ مﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ راﺰﻓا
ﺎﻘﻣ و مﺎﺠﻧاSAS ﯾ ﻪﺴ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺑ ﺎﻫ
ر شو ﺢﻄﺳ ردLSD
لﺎﻤﺘﺣا ﺪﺻرد ﺞﻨﭘ ﺎـﺑ ﺎـﻫرادﻮﻤﻧ ﻢﺳر .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا
مﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا راﺰﻓا
Excel ﺪﺷ مﺎﺠﻧا .
ﺚﺤﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ تﺎﻔﺻ ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺶﯾﺎﻣزآ ﻦﯾا رد ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ
نﺎـﺸﻧ
تﺎﻔﺻ رد ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ مﺎﻗرا ﻪﮐ داد ﺪـﻨﻗ ،(رﺎـﯿﻋ) ﺺﻟﺎـﺧﺎﻧ ﺪـﻨﻗ ﺪـﺻرد
سﻼـﻣ ﺪـﻨﻗ و ﺮﮑﺷ لﺎﺼﺤﺘﺳا ﺐﯾﺮﺿ ،ﻪﺸﯾر ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و ﻢﯾﺪﺳ ،ﺺﻟﺎﺧ ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا
؛ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ دﻮﺧ زا يراد تﺎﻔﺻ ﺮﻈﻧ زا ﻦﮑﯿﻟو
نژوﺮـﺘﯿﻧ
ﻪـﺸﯾر دﺮـﮑﻠﻤﻋ و ﮏـﺸﺧ هدﺎﻣ ،ﻪﺘﯿﻟﺎﮑﻟا ،هﺮﻀﻣ ﯽـﻨﻌﻣ فﻼﺘـﺧا
يراد
يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ .ﺪﺸﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ نﺎﻣز
گﺮﺑ ﯽﻧزﺮﺳ ﺪـﻨﻗ و ﻢﯾﺪـﺳ زا ﺮـﯿﻏ ﻪـﺑ
ﻣ ﺶﯾﺎﻣزآ ﻦﯾا رد ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ تﺎﻔﺻ ﻪﯿﻘﺑ رد سﻼﻣ ﯽﻨﻌ
راد .ﺪﯾدﺮﮔ ﺮﺛا
ﯽﻧزﺮﺳ و مﺎﻗرا ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﻪـﺸﯾر ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺖﻔﺻ رد ﻂﻘﻓ
ﯽـﻨﻌﻣ ﺪـﯾدﺮﮔ راد
لوﺪﺟ) 2 .(
1- Sugar content 2- Polarimetry 3- Flame photometry 4- Alcalinity 5- Molasses sugar 6- White sugar content
7- Extraction coefficient of sugar 8- Root dray mater
(رﺎﯿﻋ) ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻨﻗ ﺪﺻرد
ﻪﮐ داد نﺎـﺸﻧ ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ زا ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ يرﺎﺠﺗ مﺎﻗرا
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻨﻗ ظﺎﺤﻟ لوﺪـﺟ) ﺪﺘـﺷاد ﺮﮕﯾﺪـﮑﯾ ﺎﺑ يراد
2 .(
ﺸﯿﺑ ﻦﯾﺮﺘ ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻨﻗ ﺪﺻرد ﻢﻗر ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ
ﺪﻠﮔازر ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ ﺎﺑ 75
/ 14
رد ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و ﺪﺻ نآ
ﻢﻗر رد ﻪﻨﯿﻤﭼ ﺎﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ 04 / 13 هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺪﺻرد
.ﺪﺷ ﯿﻌﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ رد هﺰﯿﯾﺎﭘ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﺐﺳﺎﻨﻣ ﻢﻗر ﻦﯿ
يﺎـﻫ
ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﺶﯾﺎﻣزآ درﻮﻣ مﺎﻗرا ﻦﯿﺑ ﻪﮐ ﺪﺷ شراﺰﮔ يﺎﺘﻐﺟ و ﻦﯾﻮﺟ ﺪﺻرد
ﺎﺑ كاﺮﻣ ﻢﻗر رد ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻨﻗ 84
/ 17 رد ﺪـﻨﻗ ﺪـﺻرد ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و ﺪﺻرد
ﺎﺑ ﺎﻧﺎﺗﻮﻧﻮﻣ ﻢﻗر 2/
14 ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺪﺻرد (Ahmadi et al., 2018a)
.
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﯽﻧزﺮﺳ رﺎﻤﯿﺗ لﺎﻤﻋا ﺎﺑ د
هﺪﻫﺎـﺸﻣ ﺎـﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﺑ يرا
ﻪﺑ ؛ﺪﯾدﺮﮔ يرﻮﻃ ﺎﺑ ﺪﻨﻗ ﺪﺻرد ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﮐ 74
/ 14 ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ رد ﺪﺻرد
ﺎـﺑ هﺎـﻣدادﺮﺧ ﯽﻧزﺮـﺳ رﺎـﻤﯿﺗ رد ﺪﻨﻗ ﺪﺻرد ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و 08
/ 12 ﺪـﺻرد ﻞﮑﺷ) ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ
1 فﻼﺘـﺧا ﺰـﯿﻧ دادﺮـﺧ و ﺖﺸﻬﺒﯾدرا ﯽﻧزﺮﺳ ﻦﯿﺑ .(
ﯽﻨﻌﻣ ﻞﮑﺷ) ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ يراد 1
رﺎـﻤﯿﺗ رد مﺎـﻗرا ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ .(
ﯽﻧزﺮـﺳ ،ﺪﻫﺎـﺷ رﺎـﻤﯿﺗ ﻪـﺳ ﺮـﻫ رد ﺪـﻠﮔازر ﻢﻗر ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﯽﻧزﺮﺳ ﻪﺑ هﺎﻣدادﺮﺧ ﯽﻧزﺮﺳ و ﺖﺸﻬﺒﯾدرا ﺎﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ
9 / 15 ، 7/
15 و 5/
12 ﺪﺻرد
لوﺪﺟ) ﺖﺳا هداد صﺎﺼﺘﺧا دﻮﺧ ﻪﺑ ار رﺎﯿﻋ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ 3
ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ رد .(
ﺎﺑ ﻒﯾﺮﺷ ﻢﻗر ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺪﻨﻗ ﺪﺻرد ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ 8/
13 رﺎﻤﯿﺗ رد و دﻮﺑ ﺪﺻرد
ﺸﻬﺒﯾدرا ﯽﻧزﺮﺳ ﻪﺑ ﻪﻨﯿﻤﭼ ﻢﻗر ،هﺎﻣدادﺮﺧ و ﺖ
ﺎـﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ 2/
13 و 2 / 11
لوﺪـﺟ) داد صﺎﺼﺘﺧا دﻮﺧ ﻪﺑ ار ﺪﻨﻗ ﺪﺻرد ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﺪﺻرد 3
ﺞﯾﺎـﺘﻧ .(
گﺮﺑ ﺮﮔا داد نﺎﺸﻧ ﺶﯾﺎﻣزآ ﻦﯾا دوﺮـﺑ ﻦﯿﺑ زا ﯽﻠﯾﻻد ﻪﺑ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ يﺎﻫ
رد مﺎـﻗرا ﺮﯾﺎـﺳ ﻪـﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺖﺳا ﻪﺘﺴﻧاﻮﺗ ﺮﺘﻬﺑ ﺪﻠﮔازر ﻢﻗر مﺎﻗرا ﻦﯿﺑ رد گﺮﺑ يﺮﺘﻤﮐ نﺎﻣز تﺪﻣ ﺧ يﺎﻫ
ار دﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﺪﺻرد ﺖﻓا و يزﺎﺳزﺎﺑ ار دﻮ
.ﺪﯾﺎﻤﻧ ناﺮﺒﺟ
ﻞﮑﺷ 1 - ﺮﯿﺛﺎﺗ رﺎﻤﯿﺗ ﯽﻧزﺮﺳ ﺮﺑ ﺪﺻرد ﺪﻨﻗ ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ نﺎﺘﺴﻠﮔ نﺎﺘﺳا هﺰﯿﯾﺎﭘ ﺖﺸﮐ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ
Figure 1- The effect of topping treatment on the suger content in sugar beet in the autumn sowing condition
ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ تﺎﺷراﺰﮔ ﺪﻨﻗ ﺪﺻرد ﺮﺑ گﺮﺑ فﺬﺣ نﺎﻣز ﺮﺛا ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا رد ﻪﺑ ؛دراد دﻮﺟو لﺎﺜﻣ ناﻮﻨﻋ
) Kamandi et al., 2008; Jadidi et al.,
2010; Mohammadian, 2016 ﺮـﺛا رد ﺪـﻨﻗ ﺪـﺻرد ﺶﻫﺎـﮐ ﻪـﺑ (
گﺮﺑ ﮏﻨﻬﭘ فﺬﺣ و ﯽﯾادز ﻞـﺑﺎﻘﻣ رد ؛ﺪـﻧدﻮﻤﻧ هرﺎـﺷا ﺪـﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ گﺮﺑ
(Hassanvandi and Hosseinpour, 2018) و ﯽـﺳوﺮﮔ ﺖﺴﻣﺮﺳ و
نارﺎﮑﻤﻫ (Sarmast Garousi et al., 2012) ﺎـﻣزآ رد
ﯾ ﺶ ﻪـﺑ دﻮـﺧ
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا مﺪﻋ .ﺪﻧدﻮﻤﻧ هرﺎﺷا ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﺪﻨﻗ ﺪﺻرد ﺮﺑ گﺮﺑ فﺬﺣ راد
ﯽﻣ طﺎﺒﻨﺘﺳا ﺶﯾﺎﻣزآ ﻦﯾا زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ زا ﻪـﮐ ﯽﯾﺎـﺠﻧآ زا ،ددﺮﮔ
گﺮـﺑ ﻂـﺳﻮﺗ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ داﻮﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑاو ﻪﺸﯾر رد ﺪﻨﻗ هﺮﯿﺧذ ﺎـﻫ
ﯽﻣ ،ﺪﺷﺎﺑ گﺮﺑ ﻦﺘﻓر ﻦﯿﺑ زا و نﺪﯾد ﺐﯿﺳآ ﺎﺑ و هﺪـﻧز ﻞـﻣاﻮﻋ ﺮﺛا رد ﺎﻫ
هﺪﻧزﺮﯿﻏ ﺶﻨﺗ ،گﺮﺑ يﺮﯿﭘ ﺮﯿﻈﻧ دﺪﻌﺘﻣ ﯽﻄﯿﺤﻣ ،ﺎـﻣﺮﮔ و ﯽﮑـﺸﺧ يﺎﻫ
گﺮﺑ تاﺮﺸﺣ ﻧﺎﻣ) راﻮﺧ
يرﺎﻤﯿﺑ ﻞﻣاﻮﻋ و (ﺎﻨﯾردارﺎﮐ ﺪﻨ ﺮـﯿﻈﻧ) ﯽـﮔﺮﺑ ياز
،(ارﻮﭙﺳﻮﮐﺮﺳ ماﺪﻧا ﺢﻄﺳ
هﺮـﯿﺧذ ﺮﺑ و ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ هﺪﻨﻨﮐﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ يﺎﻫ ﯽﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻪﺸﯾر رد ﺪﻨﻗ
ﺮﺛا رد (رﺎﯿﻋ) ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻨﻗ ﺪﺻرد ﻪﺠﯿﺘﻧ رد .دراﺬﮔ
ﯽﻣ ﺶﻫﺎﮐ گﺮﺑ فﺬﺣ و ﯽﻧزﺮﺳ ﺐـﺟﻮﻣ گﺮـﺑ ﻊـﻄﻗ ﻦﯿـﻨﭽﻤﻫ .ﺪـﺑﺎﯾ
گﺮﺑ ﺪﺷر ﮏﯾﺮﺤﺗ ﺪﻨﻗ فﺮﺼﻣ و ﺪﯾﺪﺟ يﺎﻫ
ﯽﻣ هﺪﺷ هﺮﯿﺧذ اﺮﯾز ،ددﺮﮔ
گﺮﺑ ﯽﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﺷر ياﺮﺑ ﻪﺸﯾر رد دﻮﺟﻮﻣ ﺪﻨﻗ زا ﺪﯾﺪﺟ يﺎﻫ .ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ
ﻪﺸﯾر نژوﺮﺘﯿﻧ و ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ،ﻢﯾﺪﺳ ناﺰﯿﻣ ﻦـﯾا رد هدﺎﻔﺘـﺳا درﻮـﻣ مﺎﻗرا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﻪﺸﯾر ﻢﯾﺪﺳ ناﺰﯿﻣ ﺮﻈﻧ زا ﺶﯾﺎﻣزآ زا ﯽـﻟو ،ﺪﻨﺘﺷاد يراد
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا هﺮﻀﻣ نژوﺮﺘﯿﻧ ﺮﻈﻧ لوﺪﺟ) ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ يراد
2 .(
ﺎﺑ ساوﺎﮐاﺮﺟ ﻢﻗر رد ﻪﺸﯾر ﻢﯾﺪﺳ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ 19
/3 ﯽﻠﯿﻣ ﯽﮐا نﻻاو
مﺮﮔ ﺪﺻ رد ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﺮﯿﻤﺧ
ﺎـﺑ ﺪـﻠﮔازر ﻢـﻗر رد ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و 7/
1
ﯽﻠﯿﻣ ﯽﮐا ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﺮﯿﻤﺧ مﺮﮔ ﺪﺻ رد نﻻاو .ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ
a a
b
0 2 4 6 8 10 12 14 16
ﺪﻫﺎﺷ
Control ﺖﺸﻬﺒﯾدرا ﯽﻧزﺮﺳ Topping May
دادﺮﺧ ﯽﻧزﺮﺳ ToppingJune
SC (%) ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻨﻗ
لوﺪﺟ 3 - هﺰﯿﯾﺎﭘ ﺖﺸﮐ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ مﺎﻗرا (رﺎﯿﻋ) ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻨﻗ ﺪﺻرد ﺖﻔﺻ ﺮﺑ ﯽﻧزﺮﺳ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ
Table 3- Mean comparison of topping treatments on sugar content in sugar beet cultivar in the autumn sowing condition
ﯽﻧزﺮﺳ دادﺮﺧ هﺎﻣ
) Topping June (
ﺖﺸﻬﺒﯾدرا ﯽﻧزﺮﺳ هﺎﻣ
) Topping May ﺪﻫﺎﺷ (
(Control) مﺎﻗرا
Cultivars
12.2a 13.2b
14.1bc ﺎﻧﺎﺗﻮﻧﻮﻣ
Monotana
11.2a 13.2b
14.6abc ﻪﻨﻤﯿﭼ
Chemineh
12.5a 15.7a
15.9a ﺪﻠﮔازر
Rosagold
12.1a 13.8b
14.3bc اوﺎﮐاﺮﺟ
س Jerra-kws
12a 13.6b
13.8c ﻒﯾﺮﺷ
Sharif
12.4a 14.9ab
15.5ab ﺲﻟو
Veles
.ﺪﻨﺷﺎﺑﯽﻣ رادﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﺪﻗﺎﻓLSD نﻮﻣزآ سﺎﺳا ﺮﺑ ﺪﺻرد ﺞﻨﭘ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد كﺮﺘﺸﻣ فوﺮﺣ ياراد يﺎﻫﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ نﻮﺘﺳ ﺮﻫ رد The mean of same letters of each column at the level of 5% of LSD test did not show a significant difference.
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﺚﻋﺎﺑ ﯽﻧزﺮﺳ نﺎﻣز ﻦﯿـﺑ ﺪﺻرد ﮏﯾ ﺢﻄﺳ رد يراد
ﯾر نژوﺮﺘﯿﻧ ناﺰﯿﻣ ﺮﻈﻧ زا ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻪﺸﯾر ﻢﯾﺪﺳ ﺮﻈﻧ زا ﻦﮑﯿﻟو ،ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﺸ
ﯽﻨﻌﻣ لوﺪﺟ) ﺪﺸﻧ راد 2
ﺎﺑ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ رد ﻪﺸﯾر نژوﺮﺘﯿﻧ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ .(
1/
2
ﺎﺑ هﺎﻣدادﺮﺧ ﯽﻧزﺮﺳ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و 6/
1 ﺮﯿﻤﺧ مﺮﮔ ﺪﺻ رد نﻻاو ﯽﮐا ﯽﻠﯿﻣ
لوﺪﺟ) ﺪﻧداد صﺎﺼﺘﺧا دﻮﺧ ﻪﺑ ار هﺮﻀﻣ نژوﺮﺘﯿﻧ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﻪﺸﯾر 4 نارﺎـﮑﻤﻫ و ﯽــﺳوﺮﮔ ﺖـﺴﻣﺮﺳ .(
(Sarmast Garousi et al.,
2012) لﺎـﻤﻋا رد ﺪـﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﻪـﺸﯾر نژوﺮﺘﯿﻧ ﺶﻫﺎﮐ ﺰﯿﻧ 100
ﺪـﺻرد
گﺮﺑ ﯽـﻣ .ﺪﻧدﻮﻤﻧ شراﺰﮔ ار ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯽﯾادز ﻪـﺠﯿﺘﻧ ناﻮـﺗ
گﺮﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ دﺪﺻ رد هﺎﯿﮔ گﺮﺑ فﺬﺣ ﺎﺑ ﺖﻓﺮﮔ ياﺮﺑ ،هﺪﻣآﺮﺑ ﺪﯾﺪﺟ يﺎﻫ
گﺮﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﯽﻣ زﺎﯿﻧ درﻮﻣ نژوﺮﺘﯿﻧ ﺪﯾﺪﺟ يﺎﻫ ﺶـﺨﺑ ﻪـﮐ ﺎﺠﻧآ زا .ﺪﺷﺎﺑ
ﻪﺸﯾر ﻂﺳﻮﺗ نژوﺮﺘﯿﻧ زا ﯽﻤﯿﻈﻋ ﯽﻣ ﻦﯿﻣﺎﺗ
ﻪـﺑ ،ددﺮﮔ ﺎـﺑ ﻞـﯿﻟد ﻦﯿـﻤﻫ
.دﺮﮐ اﺪﯿﭘ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺸﯾر نژوﺮﺘﯿﻧ ناﺰﯿﻣ ﯽﻧزﺮﺳ رﺎﻤﯿﺗ لﺎﻤﻋا
ﯽـﻨﻌﻣ ﻪـﺸﯾر ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ رﺎـﻤﯿﺗ رد ﻂﻘﻓ ﯽﻧزﺮﺳ و ﻢﻗر ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا راد
لوﺪﺟ) ﺪﯾدﺮﮔ 2
ﺖﺸﻬﺒﯾدرا ﯽﻧزﺮﺳ رﺎﻤﯿﺗ رد ﻒﯾﺮﺷ ﻢﻗر ﻪﮐ يرﻮﻃ ﻪﺑ ؛(
ﺎﺑ هﺎﻣ 2 /5 ﯽﻠﯿﻣ ﻦﯾﺮﺘـﺸﯿﺑ ﻪﺸﯾر ﺮﯿﻤﺧ مﺮﮔ ﺪﺻ رد نﻻاو ﯽﮐا ﻢـﻗر و
ﺎﺑ هﺎﻣ دادﺮﺧ ﯽﻧزﺮﺳ رﺎﻤﯿﺗ رد ساوﺎﮐاﺮﺟ 9/
3 ﯽﻠﯿﻣ ﺪـﺻ رد نﻻاو ﯽﮐا
.ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ار ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﻪﺸﯾر ﺮﯿﻤﺧ مﺮﮔ رد ﻪـﮐ ،ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ
ﯽﻣ قﻼﻃا ﺮﺘﺴﮐﺎﺧ نآ ﻪﺑ ﺪﻨﻗ ﺖﻌﻨﺻ ددﺮﮔ
؛ ﻢـﻬﻣ رﺎﯿـﺴﺑ ﺺﺧﺎﺷ ءﺰﺟ
ﯽﻣ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺖﯿﻔﯿﮐ ،ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ نآ ﯽﻤﮐ راﺪﻘﻣ ﻪﭼﺮﻫ و ﺪﻨﺷﺎﺑ
رﺪﻨﻐﭼ ﺪـﻨﻗ ـﻣ ﺮـﺘﻤﮐ ﯽ دﻮـﺷ (Moharramzadeh et al., 2017) رد .
ﯽﺼﻟﺎﺧﺎﻧ ﺮﺑ ﯽﻧزﺮﺳ ﺮﺛا ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا شراﺰﮔ ﻪﺸﯾر يﺎﻫ
دﻮﺟو ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ يﺎﻫ
ﻪﺑ .دراد ناﻮﻨﻋ لﺎﺜﻣ (Kamandi et al., 2008) ) و
Mohammadian,
(2016 نﺎﻣز ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ ﯽـﺼﻟﺎﺧﺎﻧ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﯽﻧزﺮﺳ
يﺎـﻫ
،ﻢﯾﺪﺳ) ﻪﺸﯾر ﺮﮔ (نژوﺮﺘﯿﻧ و ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ
ﯽﻟﺎﺣرد .ﺖﺳا هﺪﯾد ﻪﮐ
(Jadidi et
al., 2010) و
(Hassanvandi and Hosseinpour, 2018) رد
ﺎﻣزآ ﯾ ﺶ يﺎﻫ دﻮﺧ مﺪﻋ ﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﯽ
راد ﯽﺼﻟﺎﺧﺎﻧ رﺎﻤﯿﺗ رد ار ﻪﺸﯾر يﺎﻫ
.ﺪﻧدﻮﻤﻧ شراﺰﮔ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ گﺮﺑ فﺬﺣ
لوﺪﺟ 4 - مﺎﻗرا ﯽﻔﯿﮐ تﺎﻔﺻ ﺮﺑ ﯽﻧزﺮﺳ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ
هﺰﯿﯾﺎﭘ ﺖﺸﮐ ﻂﯾاﺮﺷ رد
Table 4- Means comparison of topping treatments on yield and quality traits of sugar beet in the autumn sowing condition
ﻪﺸﯾرﮏﺸﺧهدﺎﻣ
RDM ﺐﯾﺮﺿ
لﺎﺼﺤﺘﺳا ﺮﮑﺷ
ECS ﺺﻟﺎﺧ ﺪﻨﻗ
ﻪﺘﯿﻟﺎﮑﻟا WSC
ALC هﺮﻀﻣ نژوﺮﺘﯿﻧ
ﺶﯾﺎﻣزآ يﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ α-N
Experiment factor
(meq.100g beet) (%)
19.8a 79.7a
11.7a
3.3b ﺪﻫﺎﺷ 2.1a
(Control)
20.1b 77.6ab
11.0a
5.2a 1.66b
ﺖﺸﻬﺒﯾدرا ﯽﻧزﺮﺳ هﺎﻣ
(Topping May)
17.7b 75.9b
9.2b 4.5a
1.60b ﯽﻧزﺮﺳ
دادﺮﺧ هﺎﻣ
(Topping June)
.ﺪﻨﺷﺎﺑﯽﻣ رادﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﺪﻗﺎﻓLSDنﻮﻣزآ سﺎﺳا ﺮﺑ ﺪﺻرد ﺞﻨﭘ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد كﺮﺘﺸﻣ فوﺮﺣ ياراد يﺎﻫﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣنﻮﺘﺳ ﺮﻫ رد
In each column, the means with the similar letters did not show a significant difference (P≤0.05) based on LSD test.
ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﺪـﺷر ﺖـﻬﺟ هﺪـﻏ يﺪـﻨﻗ ﺮﯾﺎـﺧذ لﺎﻘﺘﻧا نﺎﻣز رد ﺪﺳر
ماﺪﻧا زا ﺶﯿـﺑ زرﺎﮐﺎـﺳ ﺮﯿﻈﻧ لﻮﻠﺤﻣ يﺎﻫﺪﻨﻗ لﺎﻘﺘﻧا ناﺰﯿﻣ ،ﯽﯾاﻮﻫ يﺎﻫ ﺪـﻨﻗ ﺪـﺻرد ﻪـﺠﯿﺘﻧ رد هدﻮـﺑ ﯽﻧﺎﻤﺘﺧﺎﺳ يﺎﻫﺪﻨﻗ ﺮﯿﻈﻧ ﺮﮕﯾد تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ
.ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ ﺺﻟﺎﺧ
ﺿ ﺮﮑﺷ لﺎﺼﺤﺘﺳا ﺐﯾﺮ
راو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺲﻧﺎﯾ
ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺮﻈﻧ زا ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ مﺎﻗرا
ﺐﯾﺮﺿ
ﺮﮑﺷ لﺎﺼﺤﺘﺳا ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﺪﺻرد ﮏﯾ ﺢﻄﺳ رد
نﺎﺸﻧ دﻮﺧ زا يراد
ﺪﻧداد لوﺪﺟ) 2 ( . لﺎـﺼﺤﺘﺳا ﺐﯾﺮﺿ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﺮﮑـﺷ
ﻪـﺑ طﻮـﺑﺮﻣ ﻢـﻗر
ﺎﺑ ﺪﻠﮔازر 3/
83 ﺎﺑ ﻒﯾﺮﺷ ﻢﻗر ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و ﺪﺻرد 3/
74 ﺪﺻرد
.ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﺖﯿﻔﯿﮐ
ﯽـﮑﯾﺰﯿﻓ و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ
،يروآﺮﻓ ﺮﺑ ﻪﮐ دراد راﺮﻗ ﻪﺸﯾر ﺮﻓ ﺎﯾ ﺪﻨﻗ دﺮﮑﻠﻤﻋ
آ هدرو نآ ﯽﺒﻧﺎـﺟ يﺎﻫ
لﺎﺼﺤﺘﺳا ﺐﯾﺮﺿ .ﺪﻧراد ﺮﺛا ﺪﻨﻗ ﺖﺒﺴﻧ زا ﺖﺳا ترﺎﺒﻋ (هرﺎﺼﻋ صﻮﻠﺧ)
ترﻮﺻ ﻪﺑ لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻣﺎﺟ داﻮﻣ ﻞﮐ ﻪﺑ ،ﺪﺻرد
ﻻﺎـﺑ ﺐﯾﺮـﺿ ﻦـﯾا ﻪﭼﺮﻫ
ﺪﺷﺎﺑ
؛ ـﺑ ﺪـﻫاﻮﺧ هﺮﯿﺷ زا ﺪﻨﻗ جاﺮﺨﺘﺳا ناﺰﯿﻣ رد ﻻﺎﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ دﻮ
(Cook and Scott, 1993) رد ﺰﯿﻧ ﯽﻧزﺮﺳ نﺎﻣز يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ ﺖﻔﺻ ﻦﯾا دﻮـﺧ زا ﺪﺻرد ﮏﯾ ﺢﻄﺳ رد يراد
ﻪﺑ ،ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ يرﻮﻃ
ﺐﯾﺮﺿ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﮐ ﺎﺑ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ رد لﺎﺼﺤﺘﺳا
7 / 79 ﺎﺑ هﺎﻣدادﺮﺧ ﯽﻧزﺮﺳ رﺎﻤﯿﺗ رد نآ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و ﺪﺻرد 9/
75 ﺪـﺻرد
لوﺪــﺟ) ﺪــﯾدﺮﮔ هﺪﻫﺎــﺸﻣ 4
ﺞﯾﺎــﺘﻧ ﺎــﺑ ﺶﯾﺎــﻣزآ ﻦــﯾا ﺞﯾﺎــﺘﻧ .(
) Mohammadian, 2016 ﻪـﮐ داد نﺎـﺸﻧ ﺞﯾﺎـﺘﻧ .ﺖـﺳا هدﻮﺑ ﻮﺴﻤﻫ (
ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ ﯽﻧزﺮﺳ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ رد ﺺﻟﺎﺧ و ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻨﻗ ﺪﺻرد ﺶﻫﺎﮐ ﯽﺼﻟﺎﺧﺎﻧ ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ (ﻢﯾﺪـﺳ و ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ) ﻪﺸﯾر يﺎﻫ
.ﺪﯾدﺮﮔ ﺮﮑﺷ لﺎﺼﺤﺘﺳا ﺐﯾﺮﺿ ﺶﻫﺎﮐ ﺚﻋﺎﺑ
سﻼﻣ ﺑ سﻼﻣ ﺪﻨﻗ ﺪﺻرد ﻪ
ﯽـﺼﻟﺎﺧﺎﻧ يور زا ﻢﯿﻘﺘـﺴﻣ رﻮﻃ ﻪـﺸﯾر يﺎـﻫ
ﯽﻣ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﻊـﻤﺟ زا ﺪﻌﺑ ﺶﯾﺎﻣزآ ﻦﯾا رد .ددﺮﮔ
هداد ﺰﯿﻟﺎـﻧآ و يروآ ،ﺎـﻫ
ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ فﻼﺘـﺧا سﻼﻣ رد دﻮﺟﻮﻣ ﺪﻨﻗ ﺪﺻرد ﺮﻈﻧ زا مﺎﻗرا
ﯽﻨﻌﻣ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ دﻮﺧ زا يراد لوﺪﺟ)
2 سﻼـﻣ ﺪﻨﻗ ﺪﺻرد ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ .(
ﺎﺑ ﻒﯾﺮﺷ ﻢﻗر رد 7/
2 نآ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و ﺪﺻرد ﺎﺑ ﺪﻠﮔازر ﻢﻗر رد
8 /1 ﺪﺻرد
نارﺎﮑﻤﻫ و نﺎﯾزﺎﯿﻧ .ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ )
Niazian et al., 2011 فﻼﺘﺧا ﻪﺑ(
ﯽﻨﻌﻣ ﭗﯿﺗﻮﻧژ سﻼﻣ ﺪﻨﻗ راد .ﺪﻧدﻮﻤﻧ هرﺎﺷا نﺎﺘﺳزﻮﺧ رد ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ يﺎﻫ
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﺚﻋﺎﺑ ﯽﻧزﺮﺳ رﺎﻤﯿﺗ لوﺪﺟ) ﺪﯾدﺮﮕﻧ ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﺑ يراد
2 .(
هﺮﯿﺷ سﻼﻣ ﺪﻨﻗ لﻮﺼﺤﻣ ﻦﯾﺮﺧآ نآ زا ﻪﮐ ﺖﺳا يا
ﺑﻪ ﯽﻣ ﺖﺳد و ﺪـﯾآ
ﯽﻤﻧ .دﻮﻤﻧ لﺎﺘﺴﯾﺮﮐ نآ زا يﺮﺘﺸﯿﺑ ﺪﻨﻗ ناﻮﺗ سﻼﻣ ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ هﺪﻤﻋ
ًﺎﺒﯾﺮﻘﺗ ﻪﮐ هدﻮﺑ زرﺎﮐﺎﺳ ،ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ 21
نآ ﺪﺻرد ﯽـﻣ ﻞﯿﮑﺸﺗ ار و ﺪـﻫد
سﻼﻣ رد زﻮﻨﯿﻓار و ﯽﺋﺎﯿﺣا يﺎﻫﺪﻨﻗ ﯽﮐﺪﻧا راﺪﻘﻣ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .دراد دﻮـﺟو
ﺑ نآ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﻢﮐ سﻼﻣ رد زرﺎﮐﺎﺳ ناﺰﯿﻣ رﺪﻗ ﻪﭼﺮﻫ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺮﺘﺸﯿ
ﺖـﺳا ﻻﺎﺑ لﺎﺼﺤﺘﺳا ﺐﯾﺮﺿ حﻼﻄﺻا ﻪﺑ و هدﻮﺑ (Cook and Scott,
1993) ﯽﻨﻌﻣ ﺰﯿﻧ ﯽﻧزﺮﺳ رد ﻢﻗر ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا . لوﺪﺟ) ﺪﺸﻧ راد
2 .(
ﮑﻟا
ﺎ ﻪﺘﯿﻟ ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﻪﺘﯿﻟﺎﮑﻟا ناﺰﯿﻣ ﺮﻈﻧ زا مﺎﻗرا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ يراد
لوﺪﺟ) ﺪﻧداﺪﻧ نﺎﺸﻧ دﻮﺧ زا 2
ﻢـﻗر رد ﻪـﺘﯿﻟﺎﮑﻟا ناﺰـﯿﻣ لﺎـﺣ ﻦﯾا ﺎﺑ .(
ﯿﻤﭼ ﻪﻨ 4/
5 ﺪﻠﮔازر ﻢﻗر رد و 9/
3 ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ زا ﺰﯿﻧ ﯽﻧزﺮﺳ نﺎﻣز رﺎﻤﯿﺗ.
ﯽﻨﻌﻣ ﺖﻔﺻ ﻦﯾا ظﺎﺤﻟ ﻪﺑ ؛ﺪﯾدﺮﮔ راد
يرﻮﻃ هﺎﻣدادﺮﺧ ﯽﻧزﺮﺳ رﺎﻤﯿﺗ رد ﻪﮐ
ﺎﺑ 2/
5 ﺎـﺑ ﺪﻫﺎـﺷ رﺎـﻤﯿﺗ رد و ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ 3/
3 ﻪـﺘﯿﻟﺎﮑﻟا ناﺰـﯿﻣ ﻦﯾﺮـﺘﻤﮐ
لوﺪﺟ) ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ 4
ﯽـﻨﻌﻣ ﺰـﯿﻧ ﯽﻧزﺮﺳ و ﻢﻗر ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا .(
ﺪـﺸﻧ راد
لوﺪﺟ) 2 .(
نﺎﯾﺪﻤﺤﻣ ) (Mohammadian, 2016 فﻼﺘـﺧا دﻮـﺟو ﻪﺑ
ﯽﻨﻌﻣ گﺮﺑ رﺎﻤﯿﺗ لﺎﻤﻋا ﺮﺛا رد ﻪﺘﯿﻟﺎﮑﻟا ناﺰﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا و راد رﺪﻨﻐﭼ ﯽﯾادز
.ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد هرﺎﺷا ﺪﻨﻗ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺘﯿﻟﺎﮑﻟآ
K+NA/N ﯽﻣ
ﻪـﺳ ﻦﯾا و ﺪﺷﺎﺑ
ﺮﺼﻨﻋ ﺑ (نژوﺮﺘﯿﻧ و ﻢﯾﺪﺳ ،ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ) ﻪ
زا ﻂﯿـﺤﻣ هﺪـﻨﻨﮐ ﯽﯾﺎـﯿﻠﻗ ناﻮـﻨﻋ
ﯽﺼﻟﺎﺧﺎﻧ هﺪﻤﻋ ﻞﻣاﻮﻋ هدﻮﺑ ﺎﻫ
مﺪـﻋ ﺪـﺑﺎﯾ ﺶﯾاﺰـﻓا راﺪﻘﻣ ﻦﯾا ﻪﭼﺮﻫ و
هﺮﯿﺷ صﻮﻠﺧ ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا مﺎﺧ ي
ﺪﺑﺎﯾ (Cookeand Scott, 1993) .
ﻪﺸﯾر ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ
ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ
ﺪـﺻرد ﺮﻈﻧ زا ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ مﺎﻗرا
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﻪﺸﯾر ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ﺪﻧداﺪﻧ نﺎﺸﻧ دﻮﺧ زا يراد
لوﺪﺟ) 2 ( .
لﺎﺣ ﻦﯾا ﺎﺑ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ
ﻪﺸﯾر ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ
ﺎـﺑ ﺲﻟو ﻢﻗر 3
/ 20
ﺎﺑ ﻪﻨﯿﻤﭼ ﻢﻗر ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و ﺪﺻرد 8
/ 17 .ﺪـﺷ هﺪﻫﺎـﺸﻣ ﺪﺻرد
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ ﺖﻔﺻ ﻦﯾا رد ﺰﯿﻧ ﯽﻧزﺮﺳ نﺎﻣز يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ يراد
رد ﻪﺸﯾر ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ،ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ دﻮﺧ زا ﺪﺻرد ﮏﯾ ﺢﻄﺳ رد ﺎﺑ هﺎﻣ ﺖﺸﻬﺒﯾدرا ﯽﻧزﺮﺳ رﺎﻤﯿﺗ 1
/ 20 رد نآ ﻦﯾﺮـﺘﻤﮐ و ﺪـﺻرد رﺎـﻤﯿﺗ
ﺎﺑ هﺎﻣدادﺮﺧ ﯽﻧزﺮﺳ 7/
17 لوﺪﺟ) ﺪﯾدﺮﮔ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺪﺻرد 4
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ ،(
(Kamandi et al., 2008) ﻞـﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎـﺘﻧ زا .ﺖـﺳا ﻪﺘـﺷاد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ
ﯽﻣ ﺑﺎﺟ يﻮﮕﻟا ،ﯽﻧزﺮﺳ لﺎﻤﻋا ﺎﺑ ﻪﮐ دﻮﻤﻧ طﺎﺒﻨﺘﺳا ناﻮﺗ ﻪ
ﺮﯿﯿﻐﺗ داﻮﻣ ﯽﯾﺎﺟ
ﯽﯾاﻮـﻫ ماﺪﻧا و گﺮﺑ رد ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﺖﻟﺎﺣ رد .ﺖﺳا هدﻮﻤﻧ اﺪﯿﭘ ﻟﻮﺗ ﯽـﻣ هﺮـﯿﺧذ ﺎﺠﻧآ رد و هدﺮﮐ ﺖﮐﺮﺣ ﻪﺸﯾر ﺖﻤﺳ ﻪﺑ و ﺪﯿ ﺎـﺑ .ددﺮـﮔ
ﻪـﺘﻓر ﺖـﺳد زا گﺮﺑ ﺢﻄﺳ ﻢﯿﻣﺮﺗ و ناﺮﺒﺟ ﺖﻬﺟ هﺎﯿﮔ ،ﯽﻧزﺮﺳ لﺎﻤﻋا ًاﺪـﻌﺑ ﻪﮐ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ داﻮﻣ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ﻪﺸﯾر ﮏﺸﺧ داﻮﻣ زا يدﺎﯾز راﺪﻘﻣ ﯽﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ رد و هداد صﺎـﺼﺘﺧا ﯽﯾاﻮـﻫ ماﺪﻧا و گﺮﺑ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺖﻬﺟ ،دﻮﺷ
يﺮﺘﻤﮐ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ داﻮﻣ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﯽﻣ لﺎﻘﺘﻧا ﻪﺸﯾر ﻪﺑ
ﻢﻗر ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا .ﺪﺑﺎﯾ
ﯽﻨﻌﻣ ﯽﻧزﺮﺳ رد لوﺪﺟ) ﺪﺸﻧ راد
2 .(
ﻪﺸﯾر دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻪـﮐ داد نﺎــﺸﻧ ﻦﯿﮕﻧﺎــﯿﻣ ﻪــﺴﯾﺎﻘﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ فﻼﺘـﺧا مﺎـﻗرا ﻦﯿـﺑ
ﯽﻨﻌﻣ لﺎﺣ ﻦﯾا ﺎﺑ ،ﺪﺸﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ يراد ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻪﺸﯾر دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ
ﻢﻗر ﻪﻨﯿﻤﭼ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ 98 رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ
، ﻣ ﻪﺸﯾر دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ طﻮﺑﺮ
ﻢﻗر ﻪﺑ ﺪﻠﮔازر ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ 88
ﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ ﯽﻧزﺮـﺳ نﺎﻣز .ﺪ
ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ لوﺪـﺟ) ﺖـﺳا ﻪﺘﺷاد ﻪﺸﯾر دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ يراد 1
ﻦﯾﺮﺘـﺸﯿﺑ .(
ﺎﺑ ﻪﺸﯾر دﺮﮑﻠﻤﻋ 103
دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐو ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ رد رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ
ﺎﺑ ﻪﺸﯾر 80 ﺖﺸﻬﺒﯾدرا ﯽﻧزﺮﺳ رد رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ هﺎﻣ
ﮑﺷ) ﻞ
2(
ﺞﯾﺎﺘﻧ . ﯽﻧزﺮـﺳ رﺎـﻤﯿﺗ رد ﻪـﺸﯾر دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺶﯾﺎﻣزآ ﻦﯾا
ﺖﺸﻬﺒﯾدرا ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ هﺎﻣ 4/
22 ﯽﻧزﺮﺳ رﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺪﺻرد
ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ هﺎﻣدادﺮﺧ 6/
10 ﻞﮑﺷ) ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺻرد
1 ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ ،(
) Mohammadian, 2016 نارﺎـﮑﻤﻫ و يﺪـﯾﺪﺟ و(
(Jadidi et al., 2010) نﺎﯾﺪـــﻤﺤﻣ .ﺖـــﺳا هدﻮـــﺑ ﻮـــﺴﻤﻫ
) Mohammadian, 2016 فﺬــﺣ ﻪــﮐ دﻮــﻤﻧ شراﺰــﮔ(
100 ﺪــﺻرد
گﺮﺑ ﺪﺷر ﻞﺼﻓ ﻂﺳاوا ﻪﻠﺣﺮﻣ رد ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ يﺎﻫ 30
ﻪﻠﺣﺮﻣ رد و ﺪﺻرد
ﺪﺷر ﻞﺼﻓ يﺎﻬﺘﻧا 7
لﺎﺒﻧد ﻪﺑ ار ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﻪﺸﯾر دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺻرد
نارﺎﮑﻤﻫ و يﺪﯾﺪﺟ .ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد (Jadidi et al., 2010)
ﺶﻫﺎـﮐ 36 ﻠﻤﻋ يﺪﺻرد
گﺮﺑ ﺮﺛا رد ﻪﺸﯾر دﺮﮑ ار ﺪﻫﺎـﺷ رﺎـﻤﯿﺗ ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ ﯽـﯾادز
ﯽﻣ ﻪﻠﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ زا .ﺪﻧدﻮﻤﻧ شراﺰﮔ ﮏـﯾدﺰﻧ ﺎـﺑ ﻪﮐ دﻮﻤﻧ طﺎﺒﻨﺘﺳا ناﻮﺗ
ﺪـﺷر نﺪﺷ ﻞﻣﺎﮐ) لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺷادﺮﺑ نﺎﻣز و ﺪﺷر هرود ﺮﺧاوا ﻪﺑ نﺪﺷ (ﻪﺸﯾر ﺪﻧور ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺮﺑ ﯽﻣ ﺶﻫﺎﮐ هﺎﯿﮔ رد گ زا ﻞـﯿﻟد ﻪـﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺪﺑﺎﯾ
گﺮﺑ ﻦﺘﻓر ﻦﯿﺑ ﻦﺴﻣ يﺎﻫ
ﻘﻣ ﻪﮐ ﺮﺗ نآ ﺰﺘﺳﻮﺘﻓ راﺪ ﺲﻔﻨـﺗ زا ﺮـﺘﻤﮐ ﺎـﻫ
ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ
، رد ﺖﺳاﻮﺧ يﺮﺘﻤﮐ ياﺮﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا داﻮﻣ هدروﺮﭘ ) زا عﻮﻧ هﺮﯿﺧذ
هﺪﺷ رد ﻪﺸﯾر و ﺎﯾ يرﺎﺟ ( دﻮﺟو ﻪﺘﺷاد
، رد ﻪﺠﯿﺘﻧ فﺬﺣ گﺮﺑ رد ﻪﻠﺣﺮﻣ
ﯽﻧﺎﯾﺎﭘ رد ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﯽﻧﺎﯿﻣ
،ﺪﺷر ﺗﺄ ﺮﯿﺛ يﺮﺘﻤﮐ ﺮﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽﯾﺎﻬﻧ
ﻪﺸﯾر دراد .
ﻞﮑﺷ 2 - ﺮﯿﺛﺎﺗ رﺎﻤﯿﺗ ﯽﻧزﺮﺳ ﺮﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﺸﯾر نﺎﺘﺴﻠﮔ نﺎﺘﺳا هﺰﯿﯾﺎﭘ ﺖﺸﮐ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ
Figure 2- The effect of topping treatment on root yield of sugar beet in the autumn sowing condition
ﻪﺠﯿﺘﻧ يﺮﯿﮔ
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯾا ﺶﯾﺎﻣزآ نﺎﺸﻧ داد ﻪﮐ ﻪـﺸﯾر دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ رد
ﻢـﻗر
ﻪﻨﯿﻤﭼ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ 98
رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ و
ﻪـﺸﯾر دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ رد
ﻢـﻗر
ﺪﻠﮔازر ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ 88
ﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ رد گﺮﺑ فﺬﺣ .ﺪ
ﻪﻠﺣﺮﻣ
ﺖﺸﻬﺒﯾدرا) ﯽﻧﺎﯿﻣ (هﺎﻣ
ﺐﯾﺮـﺿ ،ﺺﻟﺎﺧﺪﻨﻗ ،ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻨﻗ ﺶﻫﺎﮐ ﺚﻋﺎﺑ
لﺎﺼﺤﺘﺳا ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺸﯾر دﺮﮑﻠﻤﻋ و هﺮﻀﻣ نژوﺮﺘﯿﻧ ،ﺮﮑﺷ
رد گﺮﺑ فﺬﺣ .ﺪﯾدﺮﮔ ﺣﺮﻣ
ﻠ ﺶﻫﺎﮐ ﺚﻋﺎﺑ ﺰﯿﻧ (هﺎﻣدادﺮﺧ) ﺪﺷر ﯽﻧﺎﯾﺎﭘ ﻪ
ﮏـﺸﺧ نزو ،ﺮﮑـﺷ لﺎﺼﺤﺘﺳا ﺐﯾﺮﺿ ،ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻨﻗ ،ﺺﻟﺎﺧﺪﻨﻗ ﺪﺻرد ﻪﺸﯾر ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و ﻪﺘﯿﻟﺎﮑﻟا ناﺰﯿﻣ ضﻮﻋ رد .ﺪﯾدﺮﮔ هﺮﻀﻣ نژوﺮﺘﯿﻧ و ﻪﺸﯾر ﺶﯾاﺰﻓا گﺮﺑ فﺬﺣ ﻪﻠﺣﺮﻣ ود ﺮﻫ رد ﻦﯾﺮﺘـﺸﯿﺑ .دﻮـﻤﻧ اﺪـﯿﭘ
تﺎﻌﯾﺎـﺿ
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽﻧﺎﻣز ﻪﮐ گﺮﺑ ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ رد ﻞﺣاﺮﻣ ﯽﻧﺎﯿﻣ ﺪـﺷر ) ﺖـﺸﻬﺒﯾدرا
هﺎﻣ ( فﺬﺣ ﺪﻧﺪﺷ ﺑﻪ ﺖﺳد
،ﺪﻣآ ﻪﺑ يرﻮﻃ ﻪﮐ رد ﻪـﺸﯾر دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎـﮐ
ﯽﻧزﺮﺳ ﺖﺸﻬﺒﯾدرا هﺎﻣدادﺮﺧ ﯽﻧزﺮﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ هﺎﻣ راﺮﻗ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ﺮﺘﺸﯿﺑ
.ﺖﻓﺮﮔ گﺮﺑ و هﺪﻨﻨﮐﺰﺘﻨـﺳﻮﺘﻓ ﺢﻄـﺳ زا ﯽـﺸﺨﺑ فﺬـﺣ ﺐﺒـﺳ ،ﯽﯾادز زا داﻮﻣ صﺎﺼﺘﺧا يﻮﮕﻟا نﺎﻣﺰﻤﻫ و هﺪﺷ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ داﻮﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺶﻫﺎﮐ
ماﺪﻧا ﺖﻤﺳ ﻪﺑ ﻪﺸﯾر ﯽﻣ ﺮﯿﯿﻐﺗ ﯽﯾاﻮﻫ يﺎﻫ
ﺪﻨﮐ
، رد ﻪﺸﯾر دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﺠﯿﺘﻧ
ﯽﻣ ﺶﻫﺎﮐ .ﺪﺑﺎﯾ
ﯽـﻤﮐ صاﻮـﺧ هﺎـﻣ ﺖﺸﻬﺒﯾدرا ﯽﻧزﺮﺳ رد عﻮﻤﺠﻣ رد
ﺖﺤﺗ ﺮﺘﺸﯿﺑ (ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ و دﺮﮑﻠﻤﻋ) ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﻪﺸﯾر ﺄﺗ
ﺮﯿﺛ .ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ
و ﺺﻟﺎـﺧ ﺪـﻨﻗ) ﺪـﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﻪـﺸﯾر ﯽـﻔﯿﮐ صاﻮﺧ هﺎﻣدادﺮﺧ ﯽﻧزﺮﺳ رد و هﺮـﻀﻣ نژوﺮـﺘﯿﻧ ،ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ ،ﻢﯾﺪﺳ ،ﺮﮑﺷ لﺎﺼﺤﺘﺳا ﺐﯾﺮﺿ ،ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺖﺤﺗ ﺮﺘﺸﯿﺑ (سﻼﻣ ﺄﺗ
ﺮﯿﺛ .ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ
يراﺰﮕﺳﺎﭙﺳ
ﺪﺑ ﯾ ﺳﻮﻨ ﯿ ﻪﻠ زا ﺲﯿـﺋر ﯽﻧﺎﻘﻟﺎﻃ ﺮﺘﮐد يﺎﻗآ بﺎﻨﺟ مﺮـﺘﺤﻣ
ﻪــﺴﺳﻮﻣ
ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ رﺬﺑ ﻪﯿﻬﺗ و حﻼﺻا ـﻨﭽﻤﻫ و
ﯿ ﻦ ﺎﮐ نﺎـﻨﮐر ﺶﮑﺘـﻤﺣز ﻪﺴﺳﻮﻣ
ﻪﺑ ﺖﻬﺟ رد تﺪﻋﺎﺴﻣ ﺰﺠﺗ
ﯾﻪ ﮐ تﺎﻔﺻ ﯿ ﯽـﻔ ا ـﯾ ﻦـ ﺶﻫوﮋـﭘ و ﺮﮑـﺸﺗ
ﻧادرﺪﻗ ﯽ ﻣ ﯽ دﻮﺷ . a
c b
0 20 40 60 80 100 120
ﺪﻫﺎﺷ
Control ﺖﺸﻬﺒﯾدرا ﯽﻧزﺮﺳ Topping May
دادﺮﺧ ﯽﻧزﺮﺳ Topping
June Root yeald (T ha-1) ﻪﺸﯾر دﺮﮑﻠﻤﻋ
References
1. Ahmadi, M., Rezaei, J., Mahzoni, S. J., Ahmadi, G., and Shamsabadim A. 2018a. Investigating the possibility of autumn cultivation of sugar beet and determining the appropriate cultivar in Joven and Joghatai counties. Final report of Sugar Beet Seed Breeding Research Institute. 20 p. (in Persian).
2. Ahmadi, M., Shahbazi, H., Soltani, J., Taleghani, D., Ghaemi, A. S., Sabzevari, S., Hesadi, P., Hojjati, S., and Salarikhah, M. 2018b. Achievements of research and development of autumn sugar beet cultivation in Khorasan provinces. Iranian Journal of Sugar Industries 41 (240-241): 5-8. (in Persian).
3. Cook, D. A., and Scott, R. K. 1993. Sugar beet crop: principle and practical. Chapman and Hall. London.
4. Doorenbos, J., and Kassam, A. H. 1979. Yield response to water. Irrigation and Drinage paper No 33. FAO.
Rome, Italy. 193 p.
5. Farahmand, Kh. M., Faramarzi, A., and Moharramzadeh, M. 2013. Possibility of autumn sugar beet planting in Moghan region. Agriculture and Plant Breeding Journal 9 (3): 45-55.
6. Hassanvandi, M. S., and Hosseinpour, M. 2018. Effect of leaf removal on quantitative and qualitative characteristics of autumn sugar beet cultivars in Khuzestan. Ninth National Conference on Agriculture and Sustainable Natural Resources. (in Persian).
7. Jadidi, T., Hajjam, S., and Kamali, Gh. 2010. The effect of leaf sheath removal intensity at different stages of growth on root yield and sugar beet quality. Iranian Journal of Crop Sciences 12 (3): 252- 264. (in Persian).
8. Kamandi, A., Nezami, A., Kouchaki, A., and Nasiri Mahallati, M. 2008. The effect of defoliation on quantitative and qualitative yield of sugar beet in Mashhad. Iranian Journal of Crop Research 6 (2): 371- 382. (in Persian).
9. Khajehpor, M. R. 2011. Industrial plants. Jihad Esfahan University. 326 p.
10. Kunz, M., Martin, D., and Puke, H. 2002. Precision of beet analyses in Germany explained for polarization.
Zuckerindustrie 127: 13-21.
11. Mohammadian, R., and Taleghani, D. 2019. The importance of leaf area and damage to it on the quality and yield of sugar beet. Extention Magazine. Publication of agricultural education. 24 p. (in Persian).
12. Mohammadian, R. 2016. Effect of planting time and leaf removal intensity on yield and root quality of sugar beet.
Iranian Journal of Crop Sciences 18 (2): 88-103. (in Persian).
13. Moharramzadeh, M., Taleghani. D., and Sadeghi Shoaa, M. 2017. Evaluation of different cultivars of sugar beet for autumn sowing in Moghan region. Fourth International Conference on Agricultural and Environment. 14p. (in Persian).
14. Mostafavi, K., Razizadeh, M., and Rajabi, A. 2016. Analysis of root yield stability in sugar beet cultivars using biplot graphic method. Journal of Agriculture and Plant Breeding 12 (4): 1-13.
15. Niazian, M., Rajabi, A., Amiri, R., Mortazavian, S. M. M., and Orazizadeh, M. R. 2011. Genetic study of some morphological traits of sugar beet root through dialysis analysis and GGE-biplot method. Breed of Crops 1 (2): 87- 99. (in Persian).
16. Sarmast Garousi, A., Mohammadian, R., Haj Seyyed Hadi, M. R., and Noshad, H. 2012. Effects of defoliation intensity and timing on quantitative and qualitative yields of sugar beet. Plant Ecophysiology 4: 151-157.
17. Sharifi, H. 2001. Investigation of the effect of planting and harvesting time on newly introduced sugar beet cultivars. Final report of the research plan. Safiabad Agricultural Research Center, Dezful. 48: 38-41. (in Persian).
18. Tsialtas, J. T., Soulioti, E., Maslaris, N., and Papakosta, D. K. 2011. Effect of defoliation on leaf physiology of sugar beet cultivars subjected to water stress and re-watering. International Journal of Plant Production 5 (3): 207- 220.
