شیامه نیلوا هدیا یلم یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها –
هام نابآ 1397
The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)
243
هاگشیور نییعت اه
عمج و یروآ
زا یخرب پیتوکا
میرم یاه یجیلخ یلگ
( Salvia santolinifolia Boiss.
)
درفنم یسیئر امسا ،1
یروای اضریلع
2
یب هیفص و* 1اون
وجشناد1
نای دشرا یسانشراک ،
و مولع هورگ ینابغاب یسدنهم
هدکشناد ، .ناگزمره هاگشناد یعیبط عبانم و یزرواشک
،رایداتسا2
ینابغاب یسدنهم و مولع هورگ هدکشناد ،
.ناگزمره هاگشناد یعیبط عبانم و یزرواشک
لووسم هدنسیون *
هدیکچ
میرم یلگ یجیلخ ( Salvia santolinifolia Boiss.
) یکی زا ناهایگ هریت عانعن ( Lamiaceae )
یم دشاب . طسوت هنوگ نیا
یارب یلحم دارفا یم رارق هدافتسا دروم لاهسادض و باهتلادض ،لااب نوخ یبرچ ،ریساوب نامرد
دریگ . نیا هکنیا هب هجوت اب
هدرتسگ تروص هب مدرم و دراد نامروشک رد یدودحم شنکارپ هنوگ هاگشیور زا یا
ب مادقا یعیبط یاه یب تشادرب ه
هیور
یم نآ لاس یلاسکشخ هب هجوت اب زین و دنیامن شیب هایگ نیا یثراوت ریاخذ ظفح هب نوزفازور و صاخ هجوت ،هتشذگ یاه
یم ساسحا شیپ زا .دوش
هب روظنم نییعت اقن ط
،شنکارپ ادتبا هدودحم هاگشیور یاه هنوگ دروم رظن اب هدافتسا زا عبانم
هیلوا دوجوم زا هلمج رولف
،ناریا شرازگ یاه
،یسانشراک هبحاصم
اب سانشراک یاه عبانم و یزرواشک تاقیقحت زکرم
یعیبط ناتسا ناگزمره صخشم دیدرگ . سپ زا یسررب
،مزلا رد ناتسمز لاس 1396 و راهب لاس 1397 زا راهچ هاگشیور
ناتسا ناگزمره مادقا هب هیهت هنومن یهایگ دش . جیاتن نیا یسررب ناشن داد هک هنوگ Salvia santolinifolia رد
ناتسا
ناگزمره زا عافترا 761 ات 1200 دشر یم دننک . هاگشیور یمامت رد بیش رد رظن دروم هنوگ ،اه
مکارت زا بونج هب ور یاه
بیش هب تبسن یرتلااب .دندوب رادروخرب لامش هب ور یاه
شیور هنوگ نیا کاخ رد بیش قطانم و فلتخم یاه ناشن راد
یراگزاس هدنهد یم ناتسا نیا یمیلقا طیارش اب هنوگ نیا یلااب
دشاب .
:یدیلک ناگژاو میرم
یلگ یجیلخ
، یلاسکشخ
، عمج .هاگشیور ،یروآ
همدقم یکی ییوراد ناهایگ رتسگ رد دنمشزرا رایسب عبانم زا
دنتسه ناریا یعیبط عبانم عیسو ه هک
تخانش تروص رد ،تشک ،یملع
یم یرادربرهب و هعسوت شقن دنناوت
لاغتشا ،هعماج تملاس رد یمهم ریغ تارداص و ییاز
.دشاب هتشاد یتفن ینارگن ،هزورما
اه
عونت شهاک هرابرد هرهب و هتفای شیازفا یهایگ یتسیز
( تسا هتفرگ رارق دیکات دروم یعیبط عبانم زا رادیاپ یرادرب 6
.) تلع هب
و رادیاپان هدافتسا و دح زا شیب
هاگتسیز بیرخت زا یرایسب ،اه
هنوگ ا یهایگ یاه رارق ضارقنا ضرعم رد ییوراد ناهایگ هلمج ز
هب ،دنراد یروط هدش ینیب شیپ هک یط رد
50 لاس ،هدنیآ 25 د دودح زا دصر 250000
یدنوآ ناهایگ هب طوبرم یهایگ هنوگ
( تفرگ دنهاوخ رارق یدوبان ضرعم رد 13
- 14 .)
دودح ناریا رد 95
دصرد زا هنوگ فتسا دروم ییوراد یاه عمج تعیبط زا هدا
و هدش یروآ طقف
5 ماظن رد دصرد یعارز یاه
یم تشک و دندرگ
نیا اشن عوضوم هاگتسیز هب ناوارف یاکتا هدنهد ن
یم یعیبط یاه دشاب
( 2 هک دراد ترورض ور نیا زا .)
و یسررب دروم ناش یعیبط دشر طیحم رد ار فلتخم ناهایگ علاطم
زاین و هداد رارق ه و یکیژولوکا یاه
طخ هدننک دیدهت تار
گ ییاسانش اهنآ هنوگ یاهزاین حیحص کرد اب ات ددر
ادقا ،یهایگ فلتخم یاه هصرع رد اهنآ تظافح تهج مزلا تام
یعیبط یاه
دوش ماجنا (
1 .)
سنج میرم ( یلگ Salvia سنج نیرتمهم زا یکی ) عانعن هریت یاه
( Lamiaceae )
یم زا شیب هک دشاب 900
دراد ایند رد هنوگ
( 12 .) یلااب رایسب عونت یاراد سنج نیا ی
دشاب یم ناهج رد
؛ هک یروط هب 58
کی یفلع هایگ هنوگ و هلاس
رد هک تسا هلاس دنچ
و دنتسه هدنکارپ روشک رسارس 17
( دشاب یم ناریا یراصحنا نآ هنوگ 11
) هنوگ تبسن . سنج کیمدنا یاه
میرم ناریا رد یلگ
29 یم دصرد .دشاب
میرم یملع مان اب یجیلخ یلگ Salvia santolinifolia Boiss.
هنوگ زا یکی تروص هب هک تسا ییاه
شیامه نیلوا هدیا یلم یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها –
هام نابآ 1397
The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)
244
یم ناگزمره ناتسا فلتخم طاقن رد یشحو ( دیور
12 .) هایگ نیا هنوگ ریاس هباشم
میرم سنج یاه یلگ
دض صاوخ یاراد
یچراقدض ،یرتکاب ،
یباهتلا دض و نادیسکا یتنآ ،یروموتدض یم
؛دشاب تلع نیمه هب یموب تروص هب
ارب ی زا یفلتخم دصاقم
نامرد هلمج ریساوب
، لااب نوخ یبرچ ،
باهتلادض و
لاهسادض فتسا دروم
یم رارق هدا ( دریگ
5 ، 8 و 9 .)
هنوگ یرادهگن و ظفح ،ییاسانش ،یسررب هنوگ هژیو هب ،یهایگ یاه
یاه لااب یداصتقا شزرا یاراد و
ضارقنا رطخ ضرعم رد رد
ا ایند هژیو تیمها ز ساسا و هیاپ هک تسا نیا رب داقتعا .تسا رادروخرب یا
هنوگ تسارح و ظفح ،رادیاپ هعسوت یهایگ یاه
و
هرهب هنوگ ره و تسا ینژ هنیجنگ یرادرب
و یلوصا عیبط عبانم و تعیبط زا یقطنم
( دریگ تروص اتسار نیا رد دیاب ی 7
.)
نیاربانب زا فده
،قیقحت نیا شنکارپ قطانم ییاسانش
دوب ناگزمره ناتسا رد یجیلخ یلگ میرم زاین نییعت اب ات ه
یاه
هنوگ نیا رتهب تخانش تهج رد یماگ اهنآ شنکارپ هزوح و یکیژولوکا هاگتسیز و اهزاین ثیح زا ،
نیا زا تظافح تیاهن رد و اه
تشک دروم رد یدعب یتاقیقحت یارب هنیمز و دوش هتشادرب دنمشزرا هنوگ و
.ددرگ مهارف اهنآ ندرک یلها
شور و داوم اه
ناریا یگنر رولف هلمج زا دوجوم هیلوا عبانم زا هدافتسا اب رظن دروم یاه هاگشیور هدودحم ادتبا ،شنکارپ طاقن نییعت روظنم هب ( 3 ) شرازگ ، و یسانشراک یاه ناسانشراک اب هبحاصم
و یزرواشک تاقیقحت زکرم .دیدرگ صخشم ناگزمره ناتسا یعیبط عبانم
یسررب زا سپ لاس ناتسمز رد ،مزلا یاه
1396 لاس راهب و 1397
سا رد هاگشیور راهچ زا هنومن هیهت هب مادقا ناگزمره نات
یاه
.دیدرگ یهایگ یمویرابره دک اب هنوگ نیا یمویرابره هنومن
4537 عیبط عبانم و یزرواشک شزومآ و تاقیقحت زکرم رد ناتسا ی
یم یرادهگن و تبث ناگزمره .دوش
لماش هقطنم ره یهاگشیور تاعلاطا ،کاخ تفاب عون
و لوط ییایفارغج ضرع و
زا عافترا
ناکم هاگتسد زا هدافتسا اب زین ایرد حطس ( یناهج بای
دش صخشم )GPS لودج(
1 ).
لودج 1 - هاگشیور هب طوبرم تاعلاطا هنوگ هعلاطم دروم یاه
Salvia santalinifolia
ییایفارغج ضرع ییایفارغج لوط ایرد حطس زا عافترا
)رتم( کاخ تفاب ناتسا یروآعمج لحم
47'
27˚ 56˚01' 761 یسریمول ناگزمره هامبآ زا لبق
50'
28˚ 55˚58' 908 ینشیمول ناگزمره هامب آزادعب
10' 28˚
56˚10' 1140 یسریمول ناگزمره دنمیم یهارود
59'
27˚ 65˚05' 1200 ینشیمول ناگزمره دنمریس
جیاتن و ثحب عمج زا هدافتسا اب هقطنم یاهدیدزاب و یلحم تاعلاطا یروآ
رد هدش ماجنا یا ناگزمره ناتسا فلتخم طاقن
نیا هک دش صخشم ،
زا نونکات هنوگ زا کی چیه
هاگشیور یاه یسررب دروم یم دشر اهنآ رد یعیبط تروص هب هک
،دیامن عمج .دوب هدشن یروآ رد
هاگشیور یمامت بیش رد رظن دروم هنوگ ،اه
بیش هب تبسن یرتشیب مکارت زا بونج هب ور یاه .دندوب رادروخرب لامش هب ور یاه
هام رد هنوگ نیا یهدلگ نامز یاه
نمهب و دنفسا و هدوب تشهبیدرا لیاوا ات رخاوا یم رذب هب
هدرگ .دنیشن هایگ نیا رد یناشفا
هب
نآ لگ صاخ راتخاس یم ماجنا تارشح طسوت
هاگشیور و دریگ دراد دوجو لسع روبنز یودنک اهنآ یکیدزن رد هک ییاه
( دنمریس هاگشیور ریاس هب تبسن هتوب ره رد هدش لیکشت رذب نازیم ) .دوب رتشیب اه
رب نیا جیاتن ر
هک داد ناشن یس نشسکا
فلتخم یاه یهایگ هنوگ
S. santslinifolia رد
زا ناگزمره ناتسا عافترا
761 ت ا 1200
م رت زا ایرد حطس کاخ رد
ینش یمول و یسر یمول یاه نراد شیور
.د دوجو لیلد هب و یلاسکشخ
مک و یبآ زین هکنیا هب هجوت اب
کاخ بلاغ یم یکهآ ،هعلاطم دروم قطانم یاه
هنوگ هک یقطانم رد و دشاب یبوخ هب دنتسین ومن و دشر هب رداق رگید یاه
-یم
یم ،دنیور همانرب رد هنوگ نیا زا ناوت
بیش قطانم رد هنوگ نیا هک ییاجنآ زا نینچمه .دومن هدافتسا حلاصا و هعسوت یاه هب راد
شیامه نیلوا هدیا یلم یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها –
هام نابآ 1397
The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)
245
هشیر نتشاد و ندوب هلاس دنچ لیلد هب و دراد شیور یبوخ یم ،قیمع یاه
قطانم نیا رد کاخ تظافح تهج نآ زا ناوت
.دومن هدافتسا یلع نیا تیمها مغر یعیبط حناوس هلمج زا فلتخم لیلاد هب ،دعاسمان طیارش اب نآ یراگزاس و هنوگ
یلاسکشخ هژیو هب و ارچ ،
هرهب یب یرادرب هاگشیور زا یخرب نردم یزرواشک و یتعنص هعسوت ،هیور
رارق یدوبان و ضارقنا ضرعم رد هنوگ نیا یعیبط یاه
دنراد . هنوگ نیا یرادهگن و ظفح تهج هچنانچ نیاربانب بوسحم هدنوش دیدجت و شزرا اب یکیتنژ ریاخذ زا هک ییوراد شزرا اب
یم ناربج تاراسخ ،یکیتنژ شیاسرف نیا و دنام دهاوخن یقاب نآ زا یراثآ رگید لاس دنچ ات دوشن هدیشیدنا یساسا رکف ،دوش -
طیحم هب یریذپان .درک دهاوخ دراو تسیز
عبانم
1 . آ رباص .ع ،یرصان ،.س ،یلم و
اریلاک
،د .ع 1383 ،ناریا رطعمو ییوراد ناهایگ تاقیقحت ،نامرک ناتسا ییوراد ناهایگ . 20
( 4 ) : 532 - 487 .
2 . و .م ،یتلاحم یریصن ،.ع ،یکچوک یفجن
.ف ، 1383 . رطعم و ییوراد ناهایگ یتسیز عونت ماظن موب رد
شهوژپ .ناریا یعارز یاه .ناریا یعارز یاه
2 ( 2 ) : 216 - 208 .
3 . .ا ،نامرهق 1373 . .ناریا رولف لگنج تاقیقحت هسسوم تاراشتنا عتارم و اه
دلج ،نارهت ،روشک یاه
1 - 23 .
5. Ahmad, Z., Fatima, I., Mehmood, S., Ifzal, R., Malik, A. and Afza, N. 2008. New epoxydammarane triterpenes from Salvia santolinifolia. Helv Chim Acta; 91(1):73-8. doi:10.1002/hlca.200890015.
6. Albuquerque, U.P., Medeiros, P.M., Almeida, A.L.S., Monteiro, J., Neto, E.M.F.L., Meio, J.G. and Santos, J.P. 2007.
Medicinal plants of the Caatinga (semi-arid) vegetation at NE Brazil; A Quantitative approach. J. Ethnopharmacol. 114; 325- 354.
7. Karimian, A.K. 2005. Medicinal, aromatic, postural and rare plant of conservative area in Kalmand bahadoran and Bafgh Mountain in Yazd province. Ecology. 37: 77-88.
8. Kelen, M. and Tepe, B. 2008. Chemical composition, antioxidant and antimicrobial properties of the essential oils of three Salvia species from Turkish fiora. Bioresource Technology, 99: 4096-4104.
9. Mehmood, S., Riaz, N., Nawaz, S.A., Afza, N. and Malik, A. 2006. Choudhary MI. New butyrylcholinesterase inhibitory triterpenes from Salvia santolinifolia. Arch Pharmacal Res. 29(3):195-8. doi:10.1002/chin.200823178.
10. Mozaffarian, V., 2007. A Dictionary of Iranian Plants Names. Farhang Moaser, Tehran, Iran.
11. Rechinger, K.H., 1982. Flora Iranca. Vol 152, Graz; akademische Druck- und verlagsanstalt, 462-563.
12. Standley P. and Williams, L. 1973. Labiatae. Fieldiana Botany, 24: 237- 317.
13. Sshemake, D.w., Husband, B.C., Ruckelshaus, M.H., Goodwillie, C., Parker, I.M. and. Bishop. J.G. 1994. Evaluating approaches to the conservation of rare and andangered plant. Ecology, 75: 564-606.
14. Ssegawa, P. and Kasenene, J.M. 2007. Medicinal plant diversity and uses in the Sango bay Area, southern Uganda. J.
Ethnopharm. 113; 521-540.
