اﯾﺮاﻧﯽ ﻦﯿ از ﺑﺎﻟﻐ ﯽ ﮔﺮوﻫ در ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي آﻧﺘﺮوﭘﻮﻣﺘﺮ

(1)

# :تﺎﺒﺗﺎﮑﻣ لﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ ز ﺮﺘﮐد

ﯾ ﺎﺒ ﺎﺸﻣ ﯾ ﺨ ﯽ

، ﯽـﺴﻧدﻮﺗرا ﺶـﺨﺑ ﯽـﺼﺼﺨﺗ رﺎﯿﺘﺳد ﺧ

ﯿ نﺎـﺑﺎ ﻧ ناراﺪـﺳﺎﭘ ﯿ نﺎﺘـﺴ كﻼـﭘ ،ﻢـﻫد 4 ﮑـﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد هﺪﮑـﺸﻧاد،

ﯽ ﻣﻼـﺳا دازآ هﺎﮕـﺸﻧاد ﯽ

، ـﺴﻧدﻮﺗرا ﺶـﺨﺑ ﯽ

:ﻦﻔﻠﺗ 09125136933 Email: [email protected]

ترﻮﺻ و ﺮﺳ ﮏﯾﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ يﺎﻫ ﺺﺧﺎﺷ ﯽﺳرﺮﺑ رد

ﻫوﺮﮔ ﯽ ﻐﻟﺎﺑ زا ﯿ ﻦ ﯽﻧاﺮﯾا

ﺮﺘﮐد ﯽﻨﯿﻣا زﺮﺒﯾﺮﻓ ﯽﺨﯾﺎﺸﻣ ﺎﺒﯾز ﺮﺘﮐد1

2#

ﻧاوﺮﺴﺧ مﺎﻨﻬﺑ ﺮﺘﮐد ﯽ

3دﺮﻓ ﻠﻋ ﺮﺘﮐد ﯿ ﺎﺿﺮ ﺮﻔﻌﺟ ي ﻌﻧ ﯿ ﻤ

3ﯽ

1 - رﺎﯿﺸﻧاد ﺶﺨﺑ ﯽﺴﻧدﻮﺗرا

، ﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد

،ﯽ ﮑﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد ﺪﺣاو ﯽ

ناﺮﻬﺗ

2 - ﯽﺴﻧدﻮﺗرا ﺺﺼﺨﺘﻣ

3 - رﺎﯾدﺎﺘﺳا ﯽﺴﻧدﻮﺗرا ﺶﺨﺑ

، ﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد

،ﯽ ﮑﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد ﺪﺣاو ﯽ

ناﺮﻬﺗ

ﺻﻼﺧ :ﻪ ﺪـﻫ و ﻪﻘﺑﺎﺳ :ف

يرﺎﺠﻨﻫﺎﻧ نﺎﻣرد رد ﻞﺋﺎﺴﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ دﺎﻘﻣ زا عﻼﻃا ترﻮﺻ و ﮏﻓ يﺎﻫ

ﯾﺮ ﺒﻃ ﯿﻌ ﯽ داﮋﻧ هوﺮﮔ نﺎﻤﻫ رد ﮏﯾﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ ي

ﯽﻣ .ﺪﺷﺎﺑ

اﯾ ﻦ ﻘﺤﺗ ﯿ ﻖ ﺳرﺮﺑ ﺖﻬﺟ ﯽ

ﺺﺧﺎﺷ ﻐﻟﺎﺑ ترﻮﺻ و ﺮﺳ ﮏﯾﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ يﺎﻫ ﯿ

ﻦ ا ﻢﻟﺎﺳ ﯾ ﻧاﺮ ﯽ ) 30 - 18 (لﺎﺳ رد ﯽﻧاﺮﯾا ﻦﯿﻐﻟﺎﺑ زا ﯽﻫوﺮﮔ مﺎﺠﻧا

.ﺖﻓﺮﮔ شور و داﻮﻣ :ﺎﻫ

ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد ﺻﻮﺗ

ﯿﻔ ﯽ 50 و دﺮﻣ 50 ﻎﻟﺎﺑ نز ﻢﻟﺎﺳ و ﻌﻣ ﻖﺒﻃ ﻪﮐ ﯽﻧاﺮﯾا ﯿ

ﺎﻫرﺎ ي اراد ﺪﻌﺑ ﻪﺳ ﺮﻫ رد ﻊﺟﺮﻣ ﺐﺘﮐ ي

هﺮﻬﭼ

ﺒﻃ نژﻮﻠﮐا و ﯿﻌ

ﯽ ﻪﻘﺑﺎﺳ و ﺪﻧدﻮﺑ ﺴﻧدﻮﺗرا نﺎﻣرد

ﯽ

، ﺣاﺮﺟ و ﺎﻣوﺮﺗ ﯽ

زﯾ ﺎﺒ ﯽﯾ ﺻ و ﺮﺳ رد ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ ترﻮ

، .ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا 19

، ﯽﻄﺧ ﺺﺧﺎﺷ 4

ﻪﯾواز ﺺﺧﺎﺷ ا

ﯽﯾ و 9 رد ﺖﺒﺴﻧ 5

ﺣﺎﻧ ﯿ ﻪ شور ﻪﺑ ترﻮﺻ و ﺮﺳ Farkas

هزاﺪﻧا ﮔﯿ ﺮ ي ﻟﺎﻧآ ﺖﻬﺟ .ﺪﺷ ﯿﺰ

ﯾ ﻪﺘﻓﺎ ﺎﻘﻣ و ﺲﻨﺟ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ﺎﻫ ﯾ

ﺴ ﮥ

دﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﺎﻬﻧآ ﯾﺮ

ﺒﻃ ﯿﻌ ﯽ ﻔﺳ ﯿ ﺪ ﺮﻣآ نﺎﺘﺳﻮﭘ ﯾ

ﺎﮑ ي ﻟﺎﻤﺷ ﯽ نﻮﻣزآ زا one sample t-test و

paired t-test دﺎﻔﺘﺳا

دﺮﮔ ه ﯾﺪ .

ﻪﺘﻓﺎﯾ :ﺎﻫ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺎﻫ

ي اراد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ داﺮﻓا ،ﻪﻠﺻﺎﺣ ي

ﮐاﺮﺑ ﺮﺳ مﺮﻓ ﯽ

لﺎﻔﺳ ﺺﺧﺎﺷ ﺎﺑ )

5/

3 7/± 81 ( و ) 9/

2 4/± 81 ( ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ

نﺎﻧز و نادﺮﻣ رد و

مﺮﻓ ﯿﺑ ﻨ ﯽ رﻮﺘﭙﻟ ﯾ ﻦ پﻮﺳوﺮﭘﻮﺘﭙﻟ ترﻮﺻ مﺮﻓ و ﺺﺧﺎﺷ ﺎﺑ

) 4/

4 3/± 90 ( )و 5 4/± 91 نﺎﻧز و نادﺮﻣ رد ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﺪﻧدﻮﺑ

.

مﺎﮕﻨﻫ ﺎﻘﻣ ﯾ ﻪﺴ ﻔﺳ ﺎﺑ ﯿ ﺪ ﺮﻣآ نﺎﺘﺳﻮﭘ ﯾ

ﺎﮑ ي ﻟﺎﻤﺷ ﯽ ﺴﺑ رد دﻮﺟﻮﻣ توﺎﻔﺗ ﺮﺑ هوﻼﻋ ﯿ

رﺎ ي از ﺺﺧﺎﺷ ﺎﻫ ي ﻄﺧ ﯽ واز و ﯾﻪ ا ﯽﯾ ﺎﻫ ﺖﺒﺴﻧ رد ، ي

ﺮﺳ

رد ﻢﺸﭼ و ﺖﺒﺴﻧ و ﺲﻨﺟ ود ﺮﻫ

ﺎﻫ ي ﺑ و ترﻮﺻ ﯿﻨ

ﯽ ﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ نﺎﻧز رد ﯽ

راد ي ﺑﯿ ﻦ دﺮﮔ هﺪﻫﺎﺸﻣ داﮋﻧ ود ﯾﺪ

.) 01 /0

<

(p

:يﺮﯿﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﺎﻬﺗوﺎﻔﺗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ

ي ﺑ دﻮﺟﻮﻣ ﯿ ﻦ ﮋﻧ ود ﻤﻧ ،دا ﯽ ناﻮﺗ دﺎﻘﻣ ﯾﺮ ﺒﻃ ﯿﻌ ﯽ ﺎﺳ ﯾﺮ رﺎﺠﻨﻫﺎﻧ نﺎﻣرد ﺖﻬﺟ ار ﻊﻣاﻮﺟ ي

ﺎﻫ ي و ﮏﻓ

ا ترﻮﺻ ﯾ ﻧاﺮ ﯿ نﺎ .دﺮﺑ رﺎﮑﺑ ﺻﻮﺗ ﯿ ﻪ ﻣ ﯽ دﻮﺷ

، ﻌﺗ ﺖﻬﺟﺮﺗ ﻊﻣﺎﺟ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﯿﯿ

ﻦ دﺎﻘﻣ ﯾﺮ ﺒﻃ ﯿﻌ ﯽ ﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ ﯾ

ﮏ ﺎﻫداﮋﻧ رد ي ا ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯾ ﻧاﺮ ﯽ مﺎﺠﻧا

.ددﺮﮔ هژاو ﺪﯿﻠﮐ :ﺎﻫ

، يﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ يرﺎﺠﻨﻫﺎﻧ

يﺎﻫ ﻦﯿﻐﻟﺎﺑ ،ترﻮﺻ و ﺮﺳ

ﻮﺻو :ﻪﻟﺎﻘﻣ ل 17 /1 / 91 ﯽﯾﺎﻬﻧ حﻼﺻا :

5/

3/

91 :ﻪﻟﺎﻘﻣ شﺮﯾﺬﭘ 18

/3 / 91

ﻪﻣﺪﻘﻣ : نارﺎﻤﯿﺑ رد نﺎﻣرد حﺮﻃ ﻪﺋارا و ﺺﯿﺨﺸﺗ رد ﻢﻬﻣ ﻞﺋﺎﺴﻣ زا ﯽﮑﯾ

يرﺎﺠﻨﻫﺎﻧ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ هزاﺪﻧا ﻖﯿﻗد ﯽﺳرﺮﺑ ترﻮﺻ و ﮏﻓ يﺎﻫ

و ﺎﻫ

ﺖﺒﺴﻧ ﯽﻣ داﺮﻓا ﻦﯾا هﺮﻬﭼ رد ﺎﻫ فاﺮﺤﻧا ناﺰﯿﻣ ﻦﯿﯿﻌﺗ ياﺮﺑ .ﺪﺷﺎﺑ

ﻤﯿﺑ ﻦﯾا رد لﺎﻣﺮﻧ زا ﮏﯾﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ زا عﻼﻃا ،نارﺎ

و ﯽﻣﻮﻗ هوﺮﮔ نﺎﻤﻫ روﺮﺿ يداﮋﻧ

.ﺖﺳا ي

) 2،1

يﺮﺼﻣ ناﺪﻨﻣﺮﻨﻫ(

ﻣ زا ﻞﺒﻗ نارود رد ﯿ

دﻼ ﺴﻣ ﯿ ﺢ اﺮﺑ ي ﺳﺮﺗ ﯿ ﻢ ﺮﻬﭼ ة ﻦﯾا زا ﺐﺳﺎﻨﺘﻣ

ﺖﺒﺴﻧ ﯽﻣ هﺮﻬﺑ دﻮﺧ رﺎﺛآ رد ﺎﻫ .ﺪﻧدﺮﺑ

) 3

ﻃ ﻪﭼﺮﮔا (

ﯽ لﺎﺳ ﺎﻫ ﺖﺴﮐ و يﺮﺘﻣﻮﻟﺎﻔﺳ

ار ﯽﻠﺻا ﯽﺼﯿﺨﺸﺗ تﺎﻋﻼﻃا ﯽﻧاﺪﻧد يﺎﻫ

ﻢﻫاﺮﻓ ﯽﻣ رد ﺢﯿﺤﺻ ﻂﺑاور دﺎﺠﯾا ﺎﺑ ﻪﮐ دﻮﺑ ﻦﯾاﺮﺑ دﺎﻘﺘﻋا و ﺪﻧدﺮﮐ

،ﺖﺨﺳ ﺖﻓﺎﺑ هﺪﯾا مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ

ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ لا

، رد هزوﺮﻣا ﯽﻟو

ﺖﻬﺟ ،رﺎﻤﯿﺑ ترﻮﺻ و نﺎﻫد ﻪﯿﺣﺎﻧ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ نرﺪﻣ ﯽﺴﻧدﻮﺗرا ﯽﻣ راﺮﻗ ﺖﯾﻮﻟوا رد نﺎﻣرد حﺮﻃ ﻪﺋارا و ﺺﯿﺨﺸﺗ .دﺮﯿﮔ

) 4

دﻮﺟو ﺎﺑ(

هﺎﮔﺪﯾد رد هﺪﺷ دﺎﺠﯾا ﺖﺒﺜﻣ ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻦﯾا

،ﺎﻫ ﺖﻓﺎﺑ ﯽﺳرﺮﺑ نﺎﻨﭽﻤﻫ

دﺮﮑﻧ اﺪﯿﭘ ار مزﻻ رﻮﺧ رد هﺎﮕﯾﺎﺟ ،ترﻮﺻ مﺮﻧ ه

ﺖﺳا .

زا شور ﻪﮐ ﯽﻧﺎﻣز ﯽﮑﯿﻨﯿﻠﮐ هدﺎﻔﺘﺳا ياﺮﺑ ﮏﯾﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ يﺎﻫ

ﺪﺷ ﯽﻓﺮﻌﻣ

، هوﺮﮔ ﻦﯿﺑ ﺰﯾﺎﻤﺗ ﺮﻈﻧ ﺪﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ يداﮋﻧ و ﯽﻣﻮﻗ يﺎﻫ

(2)

.ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ

) 5،1

،ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣ رد(

هزاﺪﻧا ﻪﯾواز و ﯽﻄﺧ يﺎﻫ و ﺮﺳ يا

ﺮﮔ زا ﯽﺧﺮﺑ رد ترﻮﺻ هو

ﯽﻣ سﺮﺘﺳد رد يداﮋﻧ يﺎﻫ ﺪﺷﺎﺑ

و

توﺎﻔﺗ ﺎﻫ ي داﮋﻧ رد ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺎﻫ

ي مﺮﻓ و هزاﺪﻧا رد ﻒﻠﺘﺨﻣ

ﺑ ،ترﻮﺻ ﯿﻨ ﯽ ﺳ مﺮﻓ و .ﺖﺳا هﺪﺷ هﺪﯾد ﺮ

) 9 - 7،

6،

1

طﻮﺑﺮﻣ تﺎﻋﻼﻃا(

ﺺﺧﺎﺷ ﻪﺑ ﯽﺣاﻮﻧ ﯽﺧﺮﺑ ﻪﺑ دوﺪﺤﻣ نﺎﯿﻧاﺮﯾا ﮏﯾﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ يﺎﻫ

ﯽﻣ ترﻮﺻ ﮏﯿﻣﻮﺗﺎﻧآ ناﺮﯾا رد ﻦﮐﺎﺳ صﺎﺧ داﮋﻧ ﻪﺑ ﺎﯾ و ﺪﺷﺎﺑ

صﺎﺼﺘﺧا .دراد

) 1،

12 - 10

دﺎﻘﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﺧﺮﺑ رد ًﺎﻨﻤﺿ (

ﯾﺮ

ﺒﻃ ﯿﻌ ﯽ ﻮﭘوﺮﺘﻧآ ﮏﯾﺮﺘﻣ رﺎﯿﺴﺑ ﯽﻧاﺮﯾا ﺖﯿﻌﻤﺟ ياﺮﺑ هﺪﺷ مﻼﻋا

.ﺖﺳا ﺾﻗﺎﻨﺘﻣ

) 1،

10

ﺑ نﺎﻣرد ،ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣ رد (

ﯿ نارﺎﻤ رﻮﺸﮐ رد ﺎﻣ

دﺎﻘﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ ﯾﺮ

ﺒﻃ ﯿﻌ ﯽ ﺧﺮﺑ و ﻊﺟﺮﻣ ﺐﺘﮐ رد هﺪﺷ ﺮﮐذ ﯽ

زا

ﺎﻬﺘﺒﺴﻧ ي ﺳﻼﮐﻮﺌﻧ ﯿ ﮏ ﻣ مﺎﺠﻧا ﯽ دﻮﺷ

، ﻖﺒﻄﻨﻣ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﻪﮐ ﺎﺑ

ﺻﻮﺼﺧ ﯿ تﺎ ا داﮋﻧ ﯾ ﻧاﺮ ﯽ

،اﺬﻟ .ﺪﺷﺎﺒﻧ ﯽﺘﺳﺎﮐ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ

ﻮﻣ يﺎﻫ دﻮﺟ

،ﻪﻨﯿﻣز ﻦﯾا رد ﺺﺧﺎﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا فﺪﻫ

يﺎﻫ

ﻦﮐﺎﺳ ﯽﻧاﺮﯾا ﻎﻟﺎﺑ ﻪﻌﻣﺎﺟ ﮏﯾ رد ترﻮﺻ و ﺮﺳ ﮏﯾﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ ﺎﻘﻣ و ناﺮﻬﺗ ﯾ

ﻪﺴ ﻔﺳ ﺎﺑ ﺎﻬﻧآ ﯿ

نﺎﺘﺳﻮﭘﺪ ﺮﻣآ

ﯾ ﺎﮑ ي ﻟﺎﻤﺷ ﯽ لﺎﺳ رد

1390 .دﻮﺑ :ﺎﻫ شور و داﻮﻣ

رد ﻦﯾا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺻﻮﺗ ﯽﻔﯿ ﻪﺑﺎﺸﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻖﺒﻃ ﺮﺑ 50

دﺮﻣ و 50

نز زا داﺮﻓا ﯽﻧاﺮﯾا ﻦﮐﺎﺳ ناﺮﻬﺗ رد هدر ﯽﻨﺳ 30 - 18 لﺎﺳ

ترﻮﺼﺑ ﻪﻧﺎﺒﻠﻃواد ﻪﻨﯾﺎﻌﻣ مﺎﺠﻧا ﺎﺑ

ﺮﻤﺘﺴﻣ ﻦﯿﺑ زا ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ و

دوﺪﺣ 1000 ﺮﻔﻧ بﺎﺨﺘﻧا ﺪﻧﺪﺷ

).

9 - 7

ﻪﻧﻮﻤﻧ (

يﺮﯿﮔ ﻦﯾا رد

.دﻮﺑ فﺪﻫ ﺮﺑ ﯽﻨﺘﺒﻣ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا

داﺮﻓا ﺪﻗﺎﻓ ﯽﺘﯿﻣرﻮﻓد

ﺎﯿﺳﺎﻓﻮﯿﻧاﺮﮐ ل

هدﻮﺑ و رد ﺮﻫ ﻪﺳ ﺪﻌﺑ ﯽﻣاﺪﻗ

،ﯽﻔﻠﺧ – ﯽﺿﺮﻋ و

يدﻮﻤﻋ ياراد هﺮﻬﭼ و نژﻮﻠﮐا ﯽﻌﯿﺒﻃ ﺪﻧدﻮﺑ ﺮﻈﻧ رد يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ.

ﻞﻣﺎﺷ ﯽﻌﯿﺒﻃ نژﻮﻠﮐا و هﺮﻬﭼ ياﺮﺑ هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ عﺎﻔﺗرا

،ترﻮﺻ

نرﺎﻘﺗ

،هﺮﻬﭼ ﻢﺴﯿﺗﺎﻨﮔوﺮﭘ ﺎﯾ

،ﻢﺴﯿﺗﺎﻨﮔوﺮﺗر نرﺎﻘﺗ

،نژﻮﻠﮐا ﻪﻄﺑار

،ﺮﻟﻮﻣ

،ﺖﺟروا

،ﺖﯾﺎﺑروا ساﺮﮐ ﺖﯾﺎﺑ

،ﯽﻔﻠﺧ ﻮﺘﻧد آ ﺮﻟﻮﺋﻮﻟ نژوﺮﺗوﺮﭘ

،نژوﺮﺗر ﺎﯾ اﺮﮐ

و

،ﮓﻨﯾد spacing

، ناﺪﻘﻓ ﺮﻟﻮﻣ لوا ﺎﯾ

ناﺪﻧد يﺎﻫ ﯽﻣاﺪﻗ ناﺪﻧد ،ﺮﺗ ﻪﻓﺎﺿا

رد ﻪﯿﺣﺎﻧ ﺮﻟﻮﻣ لوا ﺎﯾ ﯽﻣاﺪﻗ

.دﻮﺑﺮﺗ

) 4

ﻪﻘﺑﺎﺳ(

ﻪﻣﺪﺻ

، ﯽﺣاﺮﺟ ﯽﯾﺎﺒﯾز رد ﻪﯿﺣﺎﻧ ﺮﺳ و ترﻮﺻ

و ﺎﯾ ﻪﭽﺨﯾرﺎﺗ نﺎﻣرد

ﻦﯾا رد ﯽﺴﻧدﻮﺗرا ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو داﺮﻓا

. ﯽﻃ ﺪﯾدﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ

ﻪﮐ ﻦﯾﺪﻟاو ﻦﯾا داﺮﻓا ﺎﺗ ود ﻞﺴﻧ

،ﻞﺒﻗ زا

يﺎﻫداﮋﻧ ﯽﻧاﺮﯾا هدﻮﺑ ﺪﻧا

).

8 (

ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ﺎﺑ ﻪﻨﯾﺎﻌﻣ ﺮﻤﺘﺴﻣ زا داﺮﻓا ﺪﺟاو ﻂﯾاﺮﺷ بﺎﺨﺘﻧا ﺪﻧﺪﺷ .

طﺎﻘﻧ ﮏﯿﻣﻮﺗﺎﻧآ ﻖﺒﻃ

ﻞﮑﺷ 1 ﻂﺳﻮﺗ داﺪﻣ ﯽﻨﻏور يور ترﻮﺻ

ﺺﺨﺸﻣ ﺪﯾدﺮﮔ

، 19 ﺺﺧﺎﺷ ﯽﻄﺧ

ﺮﺘﻤﯿﻠﯿﻣ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ و

4

ﺺﺧﺎﺷ ﻪﯾواز

يا رد ﺮﺳ و ترﻮﺻ ترﻮﺼﺑ ﻘﺘﺴﻣ ﻢﯿ ﻪﺑ

شور Farkas هزاﺪﻧا

يﺮﯿﮔ ﺪﺷ

).

7

ﺎﺑ (

ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﺖﯿﻤﻫا هدﺎﻔﺘﺳا

زا ﺖﺒﺴﻧ يﺎﻫ ﯽﯾﻼﻃ رد نﺎﻣرد

،نارﺎﻤﯿﺑ 9 ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺺﺧﺎﺷ ﺰﯿﻧ

ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺪﯾدﺮﮔ

).

13

ﻂﺧ(

ترﻮﻔﮑﻧاﺮﻓ ﻪﺑ

ناﻮﻨﻋ ﻂﺧ ﯽﻘﻓا ﻊﺟﺮﻣ

رد ﺮﻈﻧ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺪﺷ

).

4

زا (

يﺎﻫراﺰﺑا هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ دراﺪﻧﺎﺘﺳا طﻮﺑﺮﻣ

ﻪﺑ ﺖﮐﺮﺷ InSize ﯾﺮﺗا رﻮﺸﮐ

ﺶ

، ﻞﻣﺎﺷ ﺲﯿﻟﻮﮐ ﯽﻟﺎﺘﯿﺠﯾد ﺎﺑ

ﮏﻓ يﺎﻫ هﺎﺗﻮﮐ و ﺪﻨﻠﺑ ﺎﺑ ﺖﻗد 01 /0 ﺮﺘﻤﯿﻠﯿﻣ

، ﻖﻤﻋ ﺞﻨﺳ

ﯽﻟﺎﺘﯿﺠﯾد ياراد

زاﺮﺗ ﺎﺑ ﺖﻗد 01 /0 ﺮﺘﻤﯿﻠﯿﻣ

، ﻪﻟﺎﻘﻧ و زاﺮﺗ

ﯽﻟﺎﺘﯿﺠﯾد ﯽﯾﺎﺑﺮﻨﻫآ

ﺎﺑ ﺖﻗد 01 /0 ﻪﺟرد

، ﻂﺧ ﺶﮐ

،يﺰﻠﻓ ﺮﺘﻣ

ﻪﭼرﺎﭘ يا و ﮏﯾ زاﺮﺗ ﺖﻬﺟ هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﺷ

).

7 (

ﻞﮑﺷ 1 - طﺎﻘﻧ ﺗﺎﻧآ ﮏـﯿﻣﻮ

. Opisthocranion(op)

، Vertex(v)

،

Glabella(g)

، Eurion(eu)

، Nasion(n)

، Zygion(zy)

، ، Exocanthion(ex)، Gonion(go)،Tragion(t) Endocanthion(en)

، Orbitale(or)

، Pronasale(prn)

، ، Labiale inferius(li)، Alare (al)،Subnasale(sn) Labiale

superius(ls)

، Stomion(sto)

، Cheilion(ch)

،

Sublabiale(sl)

، Pogonion(pg)

، Gnathion(gn)

ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ رد ﺎﻫ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺖﯾﺎﻬﻧ رد ﮏـﯾ ﺮﻫ ناﺰﯿﻣ و هﺪﺷ دراوSPSS

) ﯽﻧﺎﻨﯿﻤﻃا ﻪﻠﺻﺎﻓ ﺎﺑ ﺎﻫ ﺺﺧﺎﺷ زا 95

ﻪـﺑ تاﺮـﯿﯿﻐﺗ ﺐﯾﺮﺿ و (%

دﺮﮔ دروآﺮﺑ ﺲﻨﺟ ﮏﯿﮑﻔﺗ ﯾﺪ

نﻮـﻣزآ مﺎﺠﻧا ﺎﺑ . Shapiro-wilk

ﻪﮐ ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ ﯾ

ﻪﺘﻓﺎ ﻫ اراد ﺎ ي زﻮﺗ ـﯾ ﻊ ـﻣ لﺎـﻣﺮﻧ ﯽ ﺪﻨـﺷﺎﺑ ﺶـﻘﻧ .

نﻮـﻣزآ ﺎﺑ ﺲﻨﺟ t-test

paired ﺮـﻗ توﺎـﻀﻗ درﻮـﻣ

را .ﺖـﻓﺮﮔ

ﺎﻘﻣ ﺖﻬﺟ ﯾ ﻪﺴ ﯾ ﻪﺘﻓﺎ دﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﺎﻫ ﯾﺮ

ﺒﻃ ﯿﻌ ﯽ ﻔﺳ ﯿ نﺎﺘﺳﻮﭘﺪ ﺮﻣآ

ﯾ ﺎﮑ ي

(3)

هرود /ﯽﮑﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد مﻮﻠﻋ رد ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻪﻠﺠﻣ ﻢﻬﻧ

هرﺎﻤﺷ / مﻮﺳ / ﺰﯿﺋﺎﭘ 1391 ﯽﭘﺎﯿﭘ / 33

ﻟﺎﻤﺷ ﯽ زا نﻮﻣزآ one sample t-test دﺮﮔ هدﺎﻔﺘﺳا

ـﯾ ﺪ اﺮـﺑ . ي

ﻠﺑﺎﻗ ﯽﺳرﺮﺑ ﯿ

ﺖ ﻤﻃا ﯿ نﺎﻨ رد ﺎـﻫ ﺺﺧﺎﺷ ﻪﯿﻠﮐ ،يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا شور

10 و دﺮــﻣ 10 و ﻖــﻘﺤﻣ ﻂــﺳﻮﺗ ، نز ــﯾ

ﮏ ﺘــﺳد ﯿ رﺎ ــﺼﺼﺨﺗ ﯽ

،ﯽﻧﺎـﻣز ﻪﻠـﺻﺎﻓ ﺎﺑ ﺮﮕﯾد ﯽﺴﻧدﻮﺗرا هزاﺪـﻧا

ﮔ يﺮـﯿ نﻮـﻣزآ و ﺪﻧﺪـﺷ

ﭘ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﯿ

نﻮﺳﺮ ﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﯽ

ﺑﯿ ﻦ هﺪﻨﻨﮐ ﻞﻤﻋ ود

ﻨﻌﻣ ﯽ ﻣ راد ﯿ ﺪﺷﺎﺒ ) 98 / ٠

= r ﺑ .( ﯿ ﺮﺘﺸ ﯾ ﻦ ﺮﺿ ﯾ ﺐ ﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﯽ طﻮـﺑﺮﻣ

ﺮــﺳ لﻮــﻃ ﺺﺧﺎــﺷ ﻪــﺑ )g-op

997 /0

= (r ﺮــﺿ ﻦﯾﺮــﺘﻤﮐ و ﯾ

ﺐ

ﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﯽ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺷ ﺺﺧﺎﺷ

ﯿ ﺐ sn-pg ) 74 /0

= (r ـﺑ .دﻮﺑ ﯿ ﻦ

ﺎﻫ هزاﺪﻧا ي ﺐﯿـﺷ ﺺﺧﺎﺷ ﮕﺘـﺴﺒﻤﻫg-sn

ﯽ ﻧ هﺪﻫﺎـﺸﻣ دﺮﮕ

ـﯾ ﺪ .

) 45 /0

= r (

ﻪﺘﻓﺎﯾ :ﺎﻫ ﺻﻮﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد ﯿﻔ

ﯽ هزاﺪﻧا ترﻮﺻ و ﺮﺳ يﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ يﺮﯿﮔ

يور ﺮﺑ 50 و دﺮﻣ 50 ﻦﯿﻐﻟﺎﺑ زا نز ﻢﻟﺎﺳ

هدوﺪﺤﻣ رد ﯽﻧاﺮﯾا

ﻨﺳ ﯽ 30 - 18 لﺎﺳ داﺮﻓا ﻦﯾا زا .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا 57

اراد%

ي

،سرﺎﻓ داﮋﻧ

14 ،دﺮﮐ % 11 ،يرذآ % 10 ،ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ داﮋﻧ % 6

ﯽﮑﻠﯿﮔ % ﯽﻧزﺎﻣ–

و 2 % داﮋﻧ ﺮﻟ ﺪﻧدﻮﺑ . ﯾدﺎﻘﻣ ﺮ ﺒﻃ ﯿﻌ ﯽ ﺪﺑ ﺖﺳ ا رد هﺪﻣآ ﯾ

ﻦ ﻪﻌﻣﺎﺟ

ﮑﻔﺗ ﻪﺑ ﯿ ﮏ ﺑ ،ﻢﺸﭼ ،ﺮﺳ لوﺪﺟ ﺞﻨﭘ رد ﯿﻨ

ﯽ

، ﺐﻟ - نﺎﻫد - و ﻪﻧﺎﭼ

ﺎﻬﻧ .ﺖﺳا هﺪﺷ هﺪﻧﺎﺠﻨﮔ ترﻮﺻ ﯾ

ًﺎﺘ اﯾ ﻦ تﺎﻋﻼﻃا ﺎﺑ ﺎﻫ ﺺﺧﺎﺷ

ﺎﻘﻣ ﻊﺟﺮﻣ بﺎﺘﮐ رد دﻮﺟﻮﻣ ﯾ

ﻪﺴ ﺮﮔ دﯾ

)ﺪ.

7 (

ﺎﻬﺼﺧﺎﺷ ي لوﺪﺟ رد ﺮﺳ 1

ﺖﺳا هﺪﻣآ

، ﻐﻟﺎﺑ رد ﯿ ﻦ ا لﺎﻣﺮﻧ ﯾ ﻧاﺮ ﯽ

ﻣﯿ ناﺰ ﻤﻃا ﺎﺑ ﺮﺳ ﺖﺒﺴﻧ ﯿ

نﺎﻨ 95 ﻞﻗاﺪﺣ زا % 6/

80 ﺪﺻرد ﺪﺣ ﺎﺗ

ﮐا ﺮﺜ 7/

82 ﺪﺻرد اﺮﺑﺎﻨﺑ .ﺖﺳا هﺪﺷ دروآﺮﺑ ﯾ

ﻦ ا رد ﯾ ﻦ مﺮﻓ داﺮﻓا

ﮐاﺮﺑ ﺮﺳ ﯽ ﺎﻤﺗ ﺎﺑ لﺎﻔﺳ ﯾ

ﻞ ﻣ لﺎﻔﺳوﺰﻣ ﻪﺑ ﯽ

ﺑ رد .ﺪﺷﺎﺑ ﯿ

ﻦ

ﺺﺧﺎﺷ ﺎﻫ ي ﺮﺳ

، ﻞﻗاﺪﺣ نادﺮﻣ ﺮﺳ ضﺮﻋ ﻐﺗ

ﯿﯿ تاﺮ را و عﺎﻔﺗ ﺮﺳ

ﻐﺗ ﺮﺜﮐاﺪﺣ نﺎﻧز ﯿﯿ

تاﺮ داد نﺎﺸﻧ ار .

ﺎﻘﻣ ﯾ ﻪﺴ ﺺﺧﺎﺷ ﺎﻫ ي ﺣﺎﻧ ﯿ ﻪ ﻔﺳ داﺮﻓا ﺎﺑ ﺮﺳ ﯿ

ﺖﺳﻮﭘﺪ ﺮﻣآ ﯾ ﺎﮑ ي

ﻟﺎﻤﺷ ﯽ ﺮﺳ ضﺮﻋ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺎﻬﻧآ

9/

5 3/± 153 نادﺮﻣ رد و

6/

4 4/± 144 رد نﺎﻧز و هدﻮﺑ رﻮﻄﺑ ﯽﻨﻌﻣ راد ي ﺮﺘﮑﭼﻮﮐ داﮋﻧ زا

.دﻮﺑ ﯽﻧاﺮﯾا )

0001 /0 p<

( عﺎﻔﺗرا ﺮﺳ رد نﺎﺘﺳﻮﭘﺪﯿﻔﺳ يﺎﮑﯾﺮﻣآ

ﯽﻟﺎﻤﺷ ) 8 7/± 117 رد نادﺮﻣ و 1/

7 7/± 112 رد نﺎﻧز و هدﻮﺑ

ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻄﺑ .دﻮﺑ ﯽﻧاﺮﯾا داﮋﻧ زا ﺮﺘﺸﯿﺑ يراد

) 0001 /0 p<

( توﺎﻔﺗ

ﯽﻨﻌﻣ راد ي در ﺑ ﺮﺳ لﻮﻃ ﯿ

ﻦ اﯾ ﻦ ﻞﺑﺎﻗ ﻪﺘﮑﻧ .ﺪﺸﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ داﮋﻧ ود ا ﻪﺟﻮﺗ

ﯾ ﻪﮑﻨ ﻔﺳ داﺮﻓا ﺮﺳ ﺖﺒﺴﻧ ﯿ

ﺪ ﺮﻣآ ﺖﺳﻮﭘ ﯾ

ﺎﮑ ي ﻟﺎﻤﺷ ﯽ

)6 /4 2/± 79

،نادﺮﻣ 2/

4 2/± 78 نﺎﻧز ( رﻮﻄﺑ ﯽﻨﻌﻣ راد ي ﺮﻫ رد

ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ داﺮﻓا زا ﺮﺘﮑﭼﻮﮐ ﺲﻨﺟ ود لﺎﻔﺳوﺰﻣ يﺎﻤﻧ و دﻮﺑ ﺎﻣ

ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﺖﺷاد )

003 /0 (p<

و ) 0001 /0 (p<

دﻮﺑ

.

لوﺪﺟ 1 - ناﺰﯿﻣ يﺎﻬﺼﺧﺎﺷ ﮏﯾﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ

ﺮﺳ رد ﮏﯾ ﻪﻌﻣﺎﺟ

ﯽﻧاﺮﯾا

ﺺﺧﺎﺷ ﻫﺎ ي لوﺪﺟ رد ﻢﺸﭼ 2

ﻪﺷﻮﮔ ود ﻪﻠﺻﺎﻓ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ

ﻠﺧاد ﯽ ﺮﻘﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ داﺮﻓا رد ﻢﺸﭼ ﯾ

ًﺎﺒ ﯾ ﮏ ود ﻪﻠﺻﺎﻓ ِمﻮﺳ

ﺟرﺎﺧ ﻪﺷﻮﮔ ﯽ

ﻣ ﻢﺸﭼ ﯽ ﺮﻘﺗ و ﺪﺷﺎﺑ ﯾ

ًﺎﺒ .ﺖﺳا ﺮﺑاﺮﺑ ﻢﺸﭼ لﻮﻃ ﺎﺑ

ﺟرﺎﺧ ﻪﺷﻮﮔ ود ﻪﻠﺻﺎﻓ ﺺﺧﺎﺷ ﯽ

ﻢﺸﭼ (ex-ex) نﺎﻧز رد

ﻐﺗ ﻞﻗاﺪﺣ ﯿﯿ

تاﺮ ﻪﺷﻮﮔ ود ﻪﻠﺻﺎﻓ ﺺﺧﺎﺷ و ﻠﺧاد

ﯽ ﻢﺸﭼ

(en-en) رد

ﻐﺗ ﺮﺜﮐاﺪﺣ نادﺮﻣ ﯿﯿ

تاﺮ ﺑ رد ار ﯿ ﻦ ﺺﺧﺎﺷ ﺎﻫ ي

ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﻢﺸﭼ .

رد ﺎﻘﻣ ﯾ ﻪﺴ ﺺﺧﺎﺷ ﺎﻫ ي ﺣﺎﻧ ﯿ ﻪ ﻔﺳ ﺎﺑ ﻢﺸﭼ ﯿ

ﺪ ﺮﻣآ نﺎﺘﺳﻮﭘ ﯾ

ﺎﮑ ي

ﻟﺎﻤﺷ ﯽ دﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ ﯾﺪ

ﺟرﺎﺧ ﻪﺷﻮﮔ ود ﻪﻠﺻﺎﻓ ﻪﮐ ﯽ

رد ﻢﺸﭼ

نادﺮﻣ 8/

3 7/± 90 نﺎﻧز رد و 4

6/± 87 و هدﻮﺑ رﻮﻄﺑ ﯽﻨﻌﻣ راد ي

ﺮﺘﻤﮐ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ داﺮﻓا زا ﺎﻣ

ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ ) 0001 /0 P≤

( ﻪﮐ ﺚﻋﺎﺑ

هﺪﺷ ﺖﺒﺴﻧ ﻢﺸﭼ ﯾا نﺎﺸ نادﺮﻣ رد 2/

2 4/± 37 نﺎﻧز رد و

4/

2 2/± 37 و هدﻮﺑ رﻮﻄﺑ ﯽﻨﻌﻣ راد ي ﺑﯿ ﺮﺘﺸ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ داﺮﻓا زا

ﺪﺷﺎﺑ 0001) / ٠ P<

ﯽﻟو( ﺎﺳ رد ﯾﺮ ﺺﺧﺎﺷ ﺎﻫ ي ﻢﺸﭼ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ

ﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﯽ

راد ي ﺑﯿ ﻦ .ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو داﮋﻧ ود

ﻪﺠﯿﺘﻧ

نﻮﻣزآ ناﺰﯿﻣ هزاﺪﻧا

ﺺﺧﺎﺷ p≤/00001* 1587/±54/ دﺮﻣ ﺮﺳضﺮﻋ

eu – eu 9/

3 8/±

151 نز

p≤/0002* 1944/±62/ دﺮﻣ ﺮﺳلﻮﻃ g – op 5/

5 7/±

186 نز

p≤/006 1064/±53/ دﺮﻣ ﺮﺳعﺎﻔﺗرا

v – n 1/

6 2/±

104 نز

p≤/019 817/±35/ دﺮﻣ ×100 op g

eu eu



 9/

2 4/±

81 نز

(4)

ﻢﺸﭼ رد ﮏﯾ ﻪﻌﻣﺎﺟ

ﺺﺧﺎﺷ لوﺪﺟ رد ﯽﻨﯿﺑ يﺎﻫ 3

.ﺖﺳا هﺪﻣآ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ

ﯽﻨﯿﺑ رد نادﺮﻣ ﻎﻟﺎﺑ ﯽﻧاﺮﯾا ﺎﺑ نﺎﻨﯿﻤﻃا 95 ﺪﺻرد ﻪﻠﺻﺎﻓ ﻦﯿﺑ ود

هﺮﭘ ﯽﻨﯿﺑ 65 - 61 ﺪﺻرد عﺎﻔﺗرا ﯽﻨﯿﺑ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ و ﻦﯾا ﻪﻠﺻﺎﻓ رد

نﺎﻧز 59 - 56 ﺪﺻرد عﺎﻔﺗرا ﯽﻨﯿﺑ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . نژوﺮﺗوﺮﭘ ﯽﻨﯿﺑ

رد

نﺎﻧز ﺮﺜﮐاﺪﺣ تاﺮﯿﯿﻐﺗ و عﺎﻔﺗرا ﯽﻨﯿﺑ رد نادﺮﻣ ﻞﻗاﺪﺣ تاﺮﯿﯿﻐﺗ

ار رد ﻦﯿﺑ ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ طﻮﺑﺮﻣ ﻪﺑ ﯽﻨﯿﺑ نﺎﺸﻧ ﺪﻧداد .

ﯽﻃ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ ﮏﯾﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ ﯽﻨﯿﺑ

ﺎﺑ نﺎﺘﺳﻮﭘﺪﯿﻔﺳ

يﺎﮑﯾﺮﻣآ ﯽﻟﺎﻤﺷ

ﺺﺨﺸﻣ ﺪﯾدﺮﮔ رد ﻪﮐ نﺎﺘﺳﻮﭘﺪﯿﻔﺳ آ

يﺎﮑﯾﺮﻣ

ﻟﺎﻤﺷ ـــ ﯽ رد ﻫ ــــ ﺮ ود ﺟ ـــ ﺲﻨ ﻔﺗرا ـــ عﺎ ﯿﺑ ـــ ﯽﻨ

) 3/

3 2/± 53 رد نادﺮﻣ و 9/

2 2/± 49 رد نﺎﻧز ( داﮋﻧ زا ﺮﺘﻫﺎﺗﻮﮐ و

ﯽﻣ ﯽﻧاﺮﯾا .ﺪﺷﺎﺑ

) 0001 /0 p<

( هدﻮﺑ و رد نﺎﻧز ﻦﯾا داﮋﻧ ﺖﺒﺴﻧ

ﯽﻨﯿﺑ 8/

5 1/± 65 ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ و هدﻮﺑ يراد

ﺮﺘﮔرﺰﺑ ﺖﺳا

) 001 /0 p<

.(

ﻪﭼﺮﮔا نﺎﻧز و نادﺮﻣ ﺮﻫ ود ﻧ داﮋ ياراد ﯽﻨﯿﺑ ﮏﯾرﺎﺑ

ﺎﯾ ﻦﯾرﻮﺘﭙﻟ ﯽﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ

، ﯽﻟو رد نﺎﻧز درﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﻣ مﺮﻓ ﯽﻨﯿﺑ

ﺮﺘﻔﯾﺮﻇ دﻮﺑ ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ ﯽﻄﺧ ﻪﯿﺣﺎﻧ ﺐﻟ نﺎﻫد – ﻪﻧﺎﭼ – رد

لوﺪﺟ 4 ﺪﻣآ ه ﺖﺳا . رد ﻦﯿﻐﻟﺎﺑ لﺎﻣﺮﻧ ﯽﻧاﺮﯾا ﺎﺑ نﺎﻨﯿﻤﻃا 95

،ﺪﺻرد ﺐﻟ ﻻﺎﺑ 7/

31 - 7/

29 ﺪﺻرد و ﺐﻟ ﻦﯿﯾﺎﭘ

ًﺎﺒﯾﺮﻘﺗ 1/

27 -

4/

25 ﺪﺻرد زا عﺎﻔﺗرا ﺤﺗ ﯽﻧﺎﺘ ترﻮﺻ ار

لﺎﻐﺷا

ﯽﻣ ﺪﻨﮐ دوﺪﺣو 4/

44 - 8/

41 ﺪﺻرد ﻪﯿﻘﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻪﺑ عﺎﻔﺗرا ﻪﻧﺎﭼ

ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﺐﯿﺷ ﺐﻟ ﻦﯿﯾﺎﭘ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ تاﺮﯿﯿﻐﺗ

و ضﺮﻋ نﺎﻫد

ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ار رد ﻦﯾا ﻪﯿﺣﺎﻧ نﺎﺸﻧ ﺪﻧداد .

ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ ﻪﯿﺣﺎﻧ ﺐﻟ

،

،نﺎﻫد ﻪﻧﺎﭼ ﺎﺑ نﺎﺘﺳﻮﭘﺪﯿﻔﺳ

يﺎﮑﯾﺮﻣآ ﯽﻟﺎﻤﺷ

ﺺﺨﺸﻣ ﺪﺷ ﻪﮐ ضﺮﻋ نﺎﻫد رد نﺎﺘﺳﻮﭘﺪﯿﻔﺳ يﺎﮑﯾﺮﻣآ

ﯽﻟﺎﻤﺷ 6/

3 5/± 53 رد نادﺮﻣ و 2/

3 8/± 49 رد نﺎﻧز

ﯽﻣ و ﺪﺷﺎﺑ رﻮﻄﺑ ﯽﻨﻌﻣ يراد ﺮﺘﮔرﺰﺑ زا داﺮﻓا درﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﺮﻫ

ود ﺲﻨﺟ ﺖﺳا ) 0001 /0 p<

.(

ﺐﯿﺷ ﺐﻟ ﻻﺎﺑ رد ﺮﻫ ود ﺲﻨﺟ

رد داﺮﻓا ﺪﯿﻔﺳ ﺖﺳﻮﭘ يﺎﮑﯾﺮﻣآ ﯽﻟﺎﻤﺷ

7/

8 5/± 1 رد نادﺮﻣ و

5/

7 8/± 0 رد نﺎﻧز و هدﻮﺑ رﻮﻄﺑ ﻨﻌﻣ ﯽ يراد ﺮﺘﻤﮐ زا داﺮﻓا درﻮﻣ

ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﻣ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ ) 006 /0 (p<

و ) 0001 /0 p<

.(

رد ﺮﯾﺎﺳ

ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ طﻮﺑﺮﻣ ﻪﺑ ﺐﻟ

، نﺎﻫد

، ﻪﻧﺎﭼ توﺎﻔﺗ ﯽﻨﻌﻣ يراد ﻦﯿﺑ

ود داﮋﻧ ﺖﻓﺎﯾ ﺪﺸﻧ .

ﯽﻨﯿﺑ رد ﮏﯾ ﻪﻌﻣﺎﺟ

ﺐﻟ - نﺎﻫد - ﻪﻧﺎﭼ رد ﮏﯾ

ﻪﻌﻣﺎﺟ ﯽﻧاﺮﯾا

ﻪﺠﯿﺘﻧ

ﺺﺧﺎﺷ p≤ /029 328/±29/ دﺮﻣ ﻢﺸﭼﯽﻠﺧادﻪﺷﻮﮔودﻪﻠﺻﺎﻓ

en–en 7/

2 2/±

32 نز

p≤/0003* 947/±42/ دﺮﻣ ﻢﺸﭼﯽﺟرﺎﺧﻪﺷﻮﮔودﻪﻠﺻﺎﻓ ex – ex 6/

3 3/±

92 نز

p≤01/ 316/±19/ دﺮﻣ ﺖﺳارﻢﺸﭼلﻮﻃ en – ex 7/

1

31± نز

p≤ /052 346/±24/ دﺮﻣ ×100 ex ex

en en



 3/

2 9/±

34 نز

ﻪﺠﯿﺘﻧ

نﻮﻣزآ ناﺰﯿﻣ هزاﺪﻧا

ﺺﺧﺎﺷ p≤/00001* 505/±35/ دﺮﻣ نﺎﻫدضﺮﻋ

ch – ch 1/

3

47± نز

p≤/00001* 221/±26/ دﺮﻣ ﻻﺎﺑﺐﻟعﺎﻔﺗرا

sn – sto 2/

2 1/±

20 نز

p≤/0002* 187/±21/ دﺮﻣ ﻦﯿﯾﺎﭘﺐﻟعﺎﻔﺗرا

sto – sl 2

4/±

17 نز

p≤/00001* 308/±29/ دﺮﻣ ﻪﻧﺎﭼعﺎﻔﺗرا

sl – gn 9/

2 3/±

28 نز

p≤1 309/±29/ دﺮﻣ ×100

gn sn

sto sn



 5/

2 5/±

30 نز

p≤/070 263/±29/ دﺮﻣ

gn sn

sl sto



 _×₁₀₀ 3/

2 5/±

26 نز

p≤/081 433/±36/ دﺮﻣ ×100 gn sn

gn sl



 6/

4 1/±

43 نز

p≤/007 56/±86/ دﺮﻣ

sn–lsﻻﺎﺑﺐﻟﺐﯿﺷ 3/

9 9/±

8 نز

p≤/007 472/±82/ دﺮﻣ

ﺐﯿﺷ ﺐﻟ

ﻦﯿﯾﺎﭘ sl-li

5/

9 5/±

50 نز

ﻪﺠﯿﺘﻧ

ﺺﺧﺎﺷ p≤/00001* 367/±25/ دﺮﻣ ﯽﻨﯿﺑضﺮﻋ al – al 2/

2 8/±

32 نز

p ≤02/ 584/±37/ دﺮﻣ ﯽﻨﯿﺑ عﺎﻔﺗرا

n – sn 4/

3 8/±

56 نز

p≤/015 20±26/ دﺮﻣ ﯽﻨﯿﺑ نژوﺮﺗوﺮﭘ

sn – prn 2/

2 3/±

19 نز

p≤/00001* 631/±7 دﺮﻣ 100

×n sn al al

 1/ 

5 9/±

57 نز

(5)

لوﺪﺟ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ 5

ﺎﻫ ﺺﺧﺎﺷ ، ي

ﻄﺧ ﯽ ﺣﺎﻧ ﯿ ﻪ رد ترﻮﺻ

ﻨﻌﻣ رﻮﻄﺑ نادﺮﻣ ﯽ

راد ي ﻣ نﺎﻧز زا ﺮﺘﮔرﺰﺑ ﯽ

ﺪﺷﺎﺑ

) 0001 /0 p<

( ﻟو ﯽ ﺖﺒﺴﻧ رد ﺎﻫ

ي ﺣﺎﻧ رد ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﯿ

ﻪ ترﻮﺻ

راد ي ﺑﯿ ﻦ اﺮﺑﺎﻨﺑ .ﺪﺸﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺲﻨﺟ ود ﯾ

ﻦ رد

ﻐﻟﺎﺑ ﯿ ﻦ ا لﺎﻣﺮﻧ ﯾ ﻧاﺮ ﯽ ترﻮﺻ عﺎﻔﺗرا (n-gn)

ﺮﻘﺗ ﯾ

ًﺎﺒ 90 ضﺮﻋ %

ترﻮﺻ zy-zy)

( ﺑو ﺖﺳا ﯿ ﺮﮕﻧﺎ رد پﻮﺳوﺮﭘﻮﺘﭙﻟ ترﻮﺻ مﺮﻓ

اﯾ ﻦ ﻌﻤﺟ ﯿ ﺖ ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ

).

7

ﺪﻨﻣ ﺖﺒﺴﻧ(

ﯾ ﻞﺒ ﻧﯿ ﺰ ﺑﯿ ﺮﮕﻧﺎ اﯾ ﻦ ﺐﻠﻄﻣ

ﺪﻨﻣ عﺎﻔﺗرا ﻪﮐ ﺖﺳا ﯾ

ﻞﺒ رﺪﻗ ي ﺪﻨﻣ ضﺮﻋ ﻒﺼﻧ زا ﺮﺘﻤﮐ ﯾ

ﻞﺒ

ﻣ ﯽ ﻣاﺪﻗ ﺪﻌﺑ رد .ﺪﺷﺎﺑ ﯽ

ﯽﻔﻠﺧ– ﺰﮔﺎﻣ ﻖﻤﻋ ﯾ

ﻼ ﻐﻟﺎﺑ رد ﯿ ﻦ لﺎﻣﺮﻧ

اﯾ ﻧاﺮ ﯽ رﺪﻗ ي ﺪﻨﻣ ﻖﻤﻋ ﻒﺼﻧ زا ﺮﺘﻤﮐ ﯾ

ﻞﺒ ﺑ رد .ﺖﺳا ﯿ

ﻦ

ﺺﺧﺎﺷ ﺎﻫ ي ترﻮﺻ ﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﯽ

ا رد ﯾ ﻦ ﻖﻤﻋ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ

ﺰﮔﺎﻣ ﯾ ﻼ ﺪﻨﻣ ﻖﻤﻋ ﻪﺑ ﯾ

ﻞﺒ ﺑﯿ ﺮﺘﺸ ﯾ ﻦ ﻐﺗ ﯿﯿ تاﺮ رد ترﻮﺻ ضﺮﻋ و

ﺮﺘﻤﮐ نﺎﻧز ﯾ

ﻦ ﻐﺗ ﯿﯿ تاﺮ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ار .

ﺎﺑ ﺎﻘﻣ ﯾ ﻪﺴ ﺺﺧﺎﺷ ﺎﻫ ي ﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ ﯾ

ﮏ ﻔﺳ ﺎﺑ ترﻮﺻ ﯿ

نﺎﺘﺳﻮﭘﺪ

ﺮﻣآ ﯾ ﺎﮑ ي ﻟﺎﻤﺷ ﯽ دﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ ﯾﺪ

ﺪﻨﻣ ضﺮﻋ ﻪﮐ ﯾ

ﻞﺒ نﺎﻧز رد

ﯿﻔﺳ ﺪ ﺮﻣآ ﯾ ﺎﮑ ي ﻟﺎﻤﺷ ﯽ ﻨﻌﻣ رﻮﻄﺑ ﯽ راد ي درﻮﻣ نﺎﻧز زا ﺮﺘﮑﭼﻮﮐ

ﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪ ﺎﻣ ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ ) 0001 /0 p<

.(

عﺎﻔﺗرا ترﻮﺻ ﺪﯿﻔﺳ رد

ﯽﻟﺎﻤﺷ ﯽﺋﺎﮑﯾﺮﻣآ نﺎﺘﺳﻮﭘ 8/

6 3/± 121 رد نادﺮﻣ و 7/

4 112±

رد نﺎﻧز ﻮﺑ و هد ﺮﻫ ود ﺲﻨﺟ ﺮﺘﻤﮐ زا ﯿﻐﻟﺎﺑ ﻦ ا لﺎﻣﺮﻧ ﯾ ﻧاﺮ ﯽ

ﻣ ﯽ ) ﺪﺷﺎﺑ 0001 /0 p<

ﺪﻨﻣ عﺎﻔﺗرا و ( ﯾ

ﻞﺒ نادﺮﻣ رد ﯾا

ﻦ ﻧ داﮋﻧ ﯿﺰ

ﻐﻟﺎﺑ زا ﺮﺘﻫﺎﺗﻮﮐ ﯿ

ﻦ ا لﺎﻣﺮﻧ ﯾ ﻧاﺮ ﯽ ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ

) 0001 /0 p<

.(

ﺖﺒﺴﻧ ترﻮﺻ رد نﺎﻧز 6/

4 2/± 86 و هدﻮﺑ

رﻮﻄﺑ ﯽﻨﻌﻣ راد ي ا لﺎﻣﺮﻧ ﻎﻟﺎﺑ نﺎﻧز زا ﺮﺘﻤﮐ ﯾ

ﻧاﺮ ﯽ ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ

) 0001 /0 p<

.(

و ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ مﺮﻓ پﻮﺳوﺮﭘوﺰﻣ ا رد ترﻮﺻ

ﯾ نﺎﺸ

ﻣ ﯽ رﺪﻗ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ي

ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ نﺎﻧز ترﻮﺻ مﺮﻓ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ

ﻦﻬﭘ ﻟو ﺖﺳا ﺮﺗ ﯽ

راد ي نادﺮﻣ ترﻮﺻ ﺖﺒﺴﻧ رد

پﻮﺳوﺮﭘﻮﺘﭙﻟ ترﻮﺻ مﺮﻓ ود ﺮﻫ رد و ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو داﮋﻧ ود .دﻮﺑ

ﺷ ﯿ ﺐ ﻣ ﺖﻤﺴﻗ ﯿﻧﺎ ﯽ ﻔﺳ نادﺮﻣ ترﻮﺻ ﯿ

ﺪ ﺮﻣآ ﯾ ﺎﮑ ي ﻟﺎﻤﺷ ﯽ

) 5/

3 3/± 1 (ﺑ رﻮﻄ ﯽﻨﻌﻣ راد ي ﻤﮐ ﺮﺘ هدﻮﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ نادﺮﻣ زا

) 004 /0 p<

( . ﻖﻤﻋ ﯾﺰﮔﺎﻣ ﻼ ﺪﻨﻣ و ﯾ ﻞﺒ ﻔﺳ نﺎﻧز ﯿ ﺖﺳﻮﭘﺪ

ﺮﻣآ ﯾ ﺎﮑ ي ﻟﺎﻤﺷ ﯽ ﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﯿ ﺐ 4 3/± 119 و 1/

5 9/± 133 و هدﻮﺑ

ﺮﺘﻤﮐ زا نﺎﻧز درﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ .دﻮﺑ ﺎﻣ

ترﻮﺻ رد ﮏﯾ ﻪﻌﻣﺎﺟ

ﺚﺤﺑ :

اﯾ ﻦ ﻘﺤﺗ ﯿ ﻖ رد ﺮﺳ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺖﯿﻌﻤﺟ

ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ

،ﺎﻣ ﻟﺎﺣ رد دراد لﺎﻔﺳ ﯽﮐاﺮﺑ ﺖﻟﺎﺣ ﺮﺳ ﻞﮑﺷ ﯿ

ﻪﮑ

ﻔﺳ رد ﯿ نﺎﺘﺳﻮﭘﺪ ﺮﻣآ

ﯾ ﺎﮑ ي ﻟﺎﻤﺷ ﯽ لﺎﻔﺳوﺰﻣ ﺮﺳ مﺮﻓ ﻣ

ﯽ ﺪﺷﺎﺑ و

.ﺖﺳا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ داﺮﻓا زا ﺮﺗﺪﻨﻠﺑ ﺮﺳ عﺎﻔﺗرا ﺎﻬﻧآ رد

) 7

وﺎﻔﺗ(

ت

ﻨﻌﻣ ﯽ ﺑ راد ﯿ ﻦ اﯾ ﻦ ﺟرﺎﺧ ﻪﺷﻮﮔ ود ﻪﻠﺻﺎﻓ رد داﮋﻧ ود ﯽ

و ﻢﺸﭼ

ﻧ ﻢﺸﭼ ﺖﺒﺴﻧ ﯿﺰ

ﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽ

ﺎﻘﻣ ﺎﺑ .دﻮﺷ ﯾ

ﻪﺴ ﺺﺧﺎﺷ ﺎﻫ ي

ﺑﯿ ﻨ ﯽ ﻧﯿ ﺰ دﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ ﯾﺪ

ﻔﺳ ﯿ نﺎﺘﺳﻮﭘﺪ ﺮﻣآ

ﯾ ﺎﮑ ي ﻟﺎﻤﺷ ﯽ ﺮﻫ رد

اراد ﺲﻨﺟ ود ي

ﺑ عﺎﻔﺗرا ﯿﻨ ﯽ ﻮﺑ ﺮﺘﻤﮐ ﺑ ﺖﺒﺴﻧ و هد ﯿﻨ

ﯽ نﺎﻧز رد

اﯾ ﻦ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ نﺎﻧز زا ﺮﺘﮔرﺰﺑ داﮋﻧ ﺎﻣ

ﻣ ﯽ .ﺪﻨﺷﺎﺑ

) 13

،7

ﻪﭼﺮﮔا(

اراد داﮋﻧ ود ﺮﻫ ي

ﺑ مﺮﻓ ﯿﻨ ﯽ رﺎﺑ ﯾ ﮏ ﯾﺎ رﻮﺘﭙﻟ ﯾ ﻦ ﻟو ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽ

رد

ا لﺎﻣﺮﻧ نﺎﻧز ﯾ

ﻧاﺮ ﯽ ﺑ مﺮﻓ ﯿﻨ ﯽ ﺮﻇ ﯾ ﺮﺘﻔ ﺎﻘﻣ .ﺖﺳا ﯾ ﻪﺴ ﺺﺧﺎﺷ ﺎﻫ ي

ا رد ﻪﻧﺎﭼ و نﺎﻫد و ﺐﻟ ﯾ

ﻦ داد نﺎﺸﻧ داﮋﻧ ود ،

زا ﺲﻨﺟ ود ﺮﻫ

ﻪﺠﯿﺘﻧ

ﺺﺧﺎﺷ p≤/00001* 1412/±54/ دﺮﻣ ترﻮﺻضﺮﻋ

zy–zy 3/

4 5/±

131 نز

p≤/00001* 1079/±63/ دﺮﻣ ﻞﺒﯾﺪﻨﻣضﺮﻋ go–go 3/

5

101± نز

p≤/00001* 1274/±48/ دﺮﻣ ترﻮﺻﮏﯿﻣﻮﺗﺎﻧآعﺎﻔﺗرا 5/ n–gn

5 1/±

120 نز

p≤/00001* 51±38/ دﺮﻣ ﻞﺒﯾﺪﻨﻣعﺎﻔﺗرا sto–gn 9/

2 4/±

46 نز

p≤ /006 903/±44/ دﺮﻣ

100 × zy zy

gn n



 5

4/±

91 نز

p≤/007 473/±39/ دﺮﻣ ×100 go go

gn sto



 3/

3

46± نز

p≤ /00001* 1326/±56/ دﺮﻣ ﻼﯾﺰﮔﺎﻣﻪﯿﺣﺎﻧﻖﻤﻋ 8/ t–sn

4 2/±

123 نز

p≤ /00001* 1504/±65/ دﺮﻣ ﻞﺒﯾﺪﻨﻣﻪﯿﺣﺎﻧﻖﻤﻋ t – gn 4/

5 4/±

138 نز

p≤ /092 434/±54/ دﺮﻣ ×100 gn t

sn t



 4/

4 3/±

43 نز

p≤ /0006* 35/±36/ دﺮﻣ

g–snﺐﯿﺷ 2/

3 6/±

1 نز

p≤ /006 -89/±78/ دﺮﻣ

sn – pgﺐﯿﺷ 7/

6 7/± 11

- نز

(6)

ﻌﻤﺟ ﯿ ﺖ اراد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ي

ﻧﺎﻫد ﯽ ﻻﺎﺑ ﺐﻟ و ﺮﺗ ضﺮﻋ ﻢﮐ ي

ﺷ ﯿ ﺐ ﺮﺗراد ي ﺴﻫ ﺪﻨﺘ داﮋﻧ رد ﺲﻨﺟ ود ﺮﻫ رد ترﻮﺻ عﺎﻔﺗرا .

اﯾ ﻧاﺮ ﯽ ا نﺎﻧز رد ﻪﺘﺒﻟا .دﻮﺑ ﺮﺗﺪﻨﻠﺑ ﯾ

ﻧاﺮ ﯽ ،ترﻮﺻ عﺎﻔﺗرا ﺮﺑ هوﻼﻋ

ﺪﻨﻣ ضﺮﻋ ﯾ

،ﻞﺒ ﺰﮔﺎﻣ ﻖﻤﻋ ﯾ

ﻼ ﺪﻨﻣ و ﯾ ﻞﺒ نﺎﻧز زا ﺮﺘﮔرﺰﺑ ﻢﻫ

ﻔﺳ ﯿ ﺖﺳﻮﭘﺪ ﺮﻣآ

ﯾ ﺎﮑ ي ﻟﺎﻤﺷ ﯽ ﺎﻬﺼﺧﺎﺷ رد .دﻮﺑ ي

عﺎﻔﺗرا

ﺪﻨﻣ ﯾ ﻞﺒ ﺷ و ﯿ ﺐ ﺑﯿg-sn ﻦ ﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا داﮋﻧ ود نادﺮﻣ ﯽ

راد ي

دﻮﺟو ﺖﺷاد ﺎﻬﻧ رد . ﯾ ﺖ ترﻮﺻ ﺖﺒﺴﻧ 3/

90 ﺪﺻرد نادﺮﻣ و

4/

91 ﺪﺻرد نﺎﻧز ﺸﮐ ترﻮﺻ مﺮﻓ ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﯿ

هﺪ ﺪﻨﻠﺑ و

ﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ داﺮﻓا زا ﺲﻨﺟ ود ﺮﻫ رد پﻮﺳوﺮﭘﻮﺘﭙﻟ ﯽ

،ﺪﺷﺎﺑ

ترﻮﺻ مﺮﻓ 5/

88 ﺪﺻرد ﻔﺳ نادﺮﻣ ﯿ

ﺖﺳﻮﭘﺪ ﺮﻣآ ﯾ ﺎﮑ ي ﻟﺎﻤﺷ ﯽ

ﻧﯿ ﺰ ﻮﺘﭙﻟ پﻮﺳوﺮﭘ ﻟﺎﺣرد ﺖﺳا

ﯿ ﻪﮑ رد ترﻮﺻ ﺖﺒﺴﻧ 2/

86

ﺪﺻرد ﻔﺳ نﺎﻧز ﯿ

ﺖﺳﻮﭘﺪ ﺮﻣآ

ﯾ ﺎﮑ ي ﻟﺎﻤﺷ ﯽ ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ مﺮﻓ

.ﺖﺳا پﻮﺳوﺮﭘوﺰﻣ

) 7،

1 (

ﺎﺑ ا دﻮﺟو ﯾ ﻪﮑﻨ ﺴﺑ ﯿ رﺎ ي ﺺﺧﺎﺷ زا ﺎﻫ

ي ﻄﺧ ﯽ ﻎﻟﺎﺑ نادﺮﻣ رد

ا لﺎﻣﺮﻧ ﯾ ﻧاﺮ ﯽ ا نﺎﻧز زا ﺮﺘﮔرﺰﺑ ﯾ

ﻦ ﻟو دﻮﺑ داﮋﻧ ﯽ

ﺖﺒﺴﻧ ﺎﻫ ي

ﺣﺎﻧ رد هﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﯿ

ﻪ ﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ترﻮﺻ و ﺮﺳ ﯽ

راد ي

ﻧ ﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺄﻨﺜﺘﺳا درﻮﻣ ﺎﻬﻨﺗ .ﺪﻨﺘﺷاﺪ ﯿﻨ

ﯽ دﻮﺑ

، نادﺮﻣ رد ﻪﮐ

دﻮﺑ نﺎﻧز زا ﺮﺘﮔرﺰﺑ ﯾ

ﻨﻌ ﯽ عﺎﻔﺗرا رد ﯾ

نﺎﺴﮑ

، اراد نادﺮﻣ ي

ﺑﯿ ﻨ ﯽ

ﺮﺗ ﻦﻬﭘ ي 1/

63 ﺪﺻرد نﺎﻧز ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ 9/

57 .ﺪﻧدﻮﺑ ﺪﺻرد

Ngeow ﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ ﯽﺳرﺮﺑ ﺎﺑ ﺰﯿﻧ نارﺎﮑﻤﻫ و

ﯾ ﮏ يﺎﻫوﺪﻨﻫ

ﺪﻨﺘﺷاد نﺎﯿﺑ يﺰﻟﺎﻣ

، ﺺﺧﺎﺷ ﺐﻠﻏا ﺮﺘﮑﭼﻮﮐ نﺎﻧز رد ﺎﻫ

نادﺮﻣ زا

ﺎﻤﺗ ﺎﺑ ﯽﻟﺎﻔﺳ ﯽﮐاﺮﺑ ﺖﻟﺎﺣ ﺲﻨﺟ ود ﺮﻫ رد ﺮﺳ و دﻮﺑ ﯾ

ﻞ ﻪﺑ

ﻟﺎﻔﺳوﺰﻣ ﯽ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﯾ

ﻪﺘﻓﺎ ﺎﻫ ي اﯾ ﻦ ﻘﺤﺗ ﯿ ﻖ ﮓﻨﻫﺎﻤﻫ

ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ

).

9

ا رد (

ﯾ ﻦ ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﯾﺎﺳ

لﻮﺻا

ﻼﮐﻮﺌﻧ ﺳ ﯿ ﮏ ﻢﺸﭼ ﯽﻠﺧاد ﻪﺷﻮﮔ ود ﻪﻠﺻﺎﻓ (en-en)

ًﺎﺒﯾﺮﻘﺗ

.دﻮﺑ ﺖﺳار ﻢﺸﭼ لﻮﻃ ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ

) 21 - 14

ﺎﻘﻣ (

ﯾ ﻪﺴ هزاﺪﻧا ﯽﻄﺧ يﺎﻫ

ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد نﺎﯿﻧاﺮﯾا ياﺮﺑ هﺪﺷ مﻼﻋا ﻢﺸﭼ Farkas

و

ﻣ ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻞﺑﺎﻗ توﺎﻔﺗ ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ﺎﺑ نارﺎﮑﻤﻫ ﯽ

ﺪﺷﺎﺑ

،

ﺺﺧﺎﺷ رد فﻼﺘﺧا ﻦﯾا

ex – ex ﻪﺑ ﯽﺘﺣ نﺎﻧز رد

5/

12 ﻣﯿ ﻠ ﯽ ﯽﻣ ﺮﺘﻣ

).ﺪﺳر

1

ﺎﺑ(

ا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﯾ

ﻪﮑﻨ ﺺﺧﺎﺷ ﺎﻫ ي رد نﺎﯿﻧاﺮﯾا ياﺮﺑ هﺪﺷ مﻼﻋا ﻢﺸﭼ

ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رﺎﻓ ﯾﺑﺎ ﯽ ﮑﺷﺰﭘ و نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽ

نارﺎﮑﻤﻫ و دار ﯾ

ﻪﺘﻓﺎ ﺎﻫ ي

اﯾ ﻦ ﺄﺗ ار ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﯿﯾ

ﺪ ﻣ ﯽ ﺪﻨﻨﮐ

) ،

22

، 10

اﯾ(

ﻦ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ فﻼﺘﺧا ﺎﻄﺧ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ

ي ﺣ ﯿ ﻦ هزاﺪﻧا ﮔﯿ ﺮ ي ﯾﺎ ﺪﺷﺎﺑ هدﻮﺑ تﺎﻋﻼﻃا ﺖﺒﺛ ،

ﻮﺤﻧ ﻦﻤﺿ رد ه

ﻪﻧﻮﻤﻧ ﮔﯿ ﺮ ي ﻧﯿ ﺰ ﻣ ﯽ ا ﻞﻣﺎﻋ ﺪﻧاﻮﺗ ﯾ

دﺎﺠ اﯾ ﻦ

ﺪﺷﺎﺑ فﻼﺘﺧا

، ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد Farkas

ﻤﻧ نارﺎﮑﻤﻫ و ﻪﻧﻮ

ﻞﻣﺎﺷ ﺎﻫ

ﻐﻟﺎﺑ ﯿ ﻦ ﻗﺎﻔﺗا ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﺑ داﮋﻧ ﺮﻫ ﻢﻟﺎﺳ ﯽ

بﺎﺨﺘﻧا

ﻣ ﯽ داﺮﻓا ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ و ﺪﻧﺪﺷ ي

ﻏ هﺮﻬﭼ ﺎﺑ ﯿﺮ

دراو لﺎﻣﺮﻧ

ﻪﻧﻮﻤﻧ داﺪﻌﺗ ندﻮﺑ ﺮﺘﻤﮐ ﺮﺛا رد و ﺪﻨﺷﺎﺑ هﺪﺷ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ) ﺎﻫ

30 نز

و 30 ﺎﺘﻧ (دﺮﻣ ﯾ ﺞ ﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ار ﯿﺮ

ﺪﻨﺷﺎﺑ هداد راﺮﻗ

، ﻟو ﯽ

ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي اﯾ ﻦ ﻘﺤﺗ ﯿ ﻖ ﺎﺑ داﺮﻓا ﻞﻣﺎﺷ ﺒﻃ نژﻮﻠﮐا و هﺮﻬﭼ

ﯿﻌ ﯽ

.دﻮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺑ و ﻢﺸﭼ يﺎﻫ

ﯿ ﯽﻨ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ

وLe ،نارﺎﮑﻤﻫ Farkas

لﻮﺻا ﻖﺒﻃ ﺰﯿﻧ و نارﺎﮑﻤﻫ و

ﺳﻼﮐﻮﺌﻧ ﯿ ﮏ ﺎﻧز رد ﻢﺸﭼ ﯽﻠﺧاد ﻪﺷﻮﮔ ود ﻪﻠﺻﺎﻓ ن

درﻮﻣ

ﺮﻘﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﯾ

ًﺎﺒ ﺑ ضﺮﻋ ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ ﯿ

ﯽﻨ ا ﯽﻟو دﻮﺑ ﯾ ﻦ نادﺮﻣ رد ﻪﻄﺑار

ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﯾ

ﺖﻓﺎ

).ﺪﺸﻧ

3 , 23 , 21 (

يرﺪﯿﺣ ، چﻮﻠﺑ و ﯽﻧﺎﺘﺴﯿﺳ نﺎﻧز رد نارﺎﮑﻤﻫ و Ngeow

و

رﻮﺘﭙﻟ ﯽﻨﯿﺑ مﺮﻓ ﺰﯿﻧ يﺰﻟﺎﻣ يوﺪﻨﻫ نﺎﻧز رد نارﺎﮑﻤﻫ ﯾ

ﻦ ار

هدﺮﮐ شراﺰﮔ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧا

ﯾ ﻪﺘﻓﺎ ﺎﻫ ي ا زا ﻞﺻﺎﺣ ﯾ

ﻦ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ

ﻧاﻮﺨﻤﻫ ﯽ .دراد

) 11 , 8

ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد(

Farkas يور ﺮﺑ نارﺎﮑﻤﻫ و

ﯽﻨﯿﺑ ضﺮﻋ ﯽﻧاﺮﯾا داﮋﻧ (al- al)

ﺑ اﺪﻋا ﻪﺑ رﺎﯿﺴ د

ﻦﯾا زا ﻞﺻﺎﺣ

يرﺪﻗ ﺲﻨﺟ ود ﺮﻫ رد ﯽﻨﯿﺑ عﺎﻔﺗرا ﯽﻟو ﺖﺳا ﮏﯾدﺰﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ .ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﺮﺗﺪﻨﻠﺑ

) 1

ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﯽﻓﺮﻃ زا (

ﯽﻓاﺮﮔﻮﺘﻓ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا

ارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﺑﺎﯾرﺎﻓ ﻂﺳﻮﺗ ﺮﺘﻨﻬﭘ يرﺪﻗ ﯽﻨﯿﺑ ضﺮﻋ نﺎﻣﺮﮐ رد ن

و ﻖﯿﻘﺤﺗ و ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا زا ﺮﺘﻫﺎﺗﻮﮐ رﺎﯿﺴﺑ ﯽﻨﯿﺑ عﺎﻔﺗرا

Farkas ﺎﮑﻤﻫ و

راﺰﮔ نار ش رد فﻼﺘﺧا ﻦﯾا ﻪﮐ دﻮﺑ هﺪﺷ

زا ﺶﯿﺑ ﻪﺑ ﯽﺘﺣ عﺎﻔﺗرا 10

ﻣﯿ ﻠ ﯽ ﯽﻣ ﻢﻫ ﺮﺘﻣ .ﺪﯿﺳر

) 10

، 1

ﻟد(

ﯿ ﻞ

اﯾ ﻦ ﻣ ﺮﻣا ﯽ داﮋﻧ توﺎﻔﺗ ﺪﻧاﻮﺗ ي

ﻧﺎﻣﺮﮐ داﺮﻓا ﯽ

ﻌﻤﺟ ﺎﺑ ﯿ ﺖ درﻮﻣ

و ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﯾﺎ

ﺎﻫﺎﻄﺧ ي دﺎﻌﺑا ي ﺣ ﯿ ﻦ ﻓاﺮﮔﻮﺘﻓ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ

، مزﻻ ﻪﺘﺒﻟا

ءﻪﻄﻘﻧ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺮﮐذ ﻪﺑ ارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﺑﺎﯾرﺎﻓ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ردn

ﺎﭘ ن ﯿﯾ ﻦ

ا زا ﺮﺗ ﯾ ﻦ ﮔ ﺮﻈﻧ رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮ

).

10 (

رد ﻻﺎﺑ ﺐﻟ ﯽﻧاﺮﯾا لﺎﻣﺮﻧ داﺮﻓا (sn-sto)

30 ﺪﺻرد زا ﯾ ﮏ

ﯽﻣ ﻞﯿﮑﺸﺗ ار ترﻮﺻ ﯽﻧﺎﺘﺤﺗ مﻮﺳ رﺪﻗ ﺖﺒﺴﻧ ﻦﯾا ﻪﮐ داد

ي زا

.ﺖﺳا ﺮﺘﻤﮐ ﻊﺟﺮﻣ ﺐﺘﮐ رد دﻮﺟﻮﻣ تﺎﻋﻼﻃا

) 4

نﺎﻫد ضﺮﻋ (

(7)

ﻘﺤﺗ رد ﯽﻧاﺮﯾا داﮋﻧ ياﺮﺑ هﺪﺷ شراﺰﮔ ﯿ

ﻖ Farkas ﻫ و

نارﺎﮑﻤ

ﻧاﻮﺨﻤﻫ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ﺎﺑ نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﺑﺎﯾرﺎﻓ و ﯽ

.دراد

) 10

، 1 (

ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺺﺧﺎﺷ ﯽﺳرﺮﺑ نارﺎﮑﻤﻫ و Fang

يﺎﻫ

رد ترﻮﺻ ﺪﻌﺑ ﻪﺳ ﺮﻫ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ترﻮﺻ ﮏﯾﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ ﯽﻣ نﺎﻧز زا ﺮﺘﮔرﺰﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ نادﺮﻣ توﺎﻔﺗ ﯽﻟو ﺪﺷﺎﺑ

ﯽﻨﻌﻣ ﺲﻨﺟ ود ﻦﯿﺑ يراد رد

ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ هﺪﯾد ترﻮﺻ

ﺸﻧ

)6.ﺪ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ (

ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ

،ترﻮﺻ درﻮﻣ نادﺮﻣ و نﺎﻧز

ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﻣ ﻓ مﺮ ﺪﻨﺘﺷاد پﻮﺳوﺮﭘﻮﺘﭙﻟ ﺎﯾ ﺪﻨﻠﺑ ًﺎﺘﺒﺴﻧ ترﻮﺻ

، رد

ﺮﻫ رد ناﺮﯾا لﺎﻤﺷ رد دﻮﺧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﯽﻫﺎﺸﻧﺎﻬﺟ ﻪﮑﯿﻟﺎﺣ ﻦﻤﮐﺮﺗ و سرﺎﻓ داﮋﻧ ود

، و نادﺮﻣ رد ار پﻮﺳوﺮﭘوﺰﻣ ترﻮﺻ

ﯾ رﻮ ي ﺐﻟﺎﻏ مﺮﻓ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ نﺎﻧز رد ار پﻮﺳوﺮﭘ هدﺮﮐ شراﺰﮔ

).ﺖﺳا

12

ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ مﻼﻋا ترﻮﺻ دﺎﻌﺑا يﺎﻫ هزاﺪﻧا (

Farkas

ﯽﻟو ﺖﺳا ﻪﯿﺒﺷ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ﻪﺑ رﺎﯿﺴﺑ ﯽﻧاﺮﯾا نﺎﻧز رد نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ار ﯽﯾﺎﻫ توﺎﻔﺗ نادﺮﻣ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ داﺪﻋا

).ﺪﻫد

1 (

يﺮﯿﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ :

دﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﯾﺮ

ﺒﻃ ﯿﻌ ﯽ دﻮﺟﻮﻣ

و ﻊﺟﺮﻣ ﺐﺘﮐرد ﺧﺮﺑ

ﯽ ﺎﻬﺘﺒﺴﻧ زا ي ﺳﻼﮐﻮﺌﻧ ﯿ ﮏ توﺎﻔﺗ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ

ﺴﺑ رد ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﯿ

رﺎ ي داﮋﻧ رد ﮏﯾﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ يﺎﻫ ﺺﺧﺎﺷ زا

اﯾ ﻧاﺮ ﯽ و ﺖﺳا ا ﻪﺑ ﯾ ﻦ ﺗﺮﺗ ﯿ ﺐ ﻤﻧ ﯽ ناﻮﺗ دﺎﻘﻣ ﯾﺮ ﺒﻃ ﯿﻌ ﯽ ﺎﺳ ﯾﺮ رﺎﺠﻨﻫﺎﻧ نﺎﻣرد ﺖﻬﺟ ار ﻊﻣاﻮﺟ

ي ﺎﻫ ي ا ترﻮﺻ و ﮏﻓ ﯾ

ﻧاﺮ ﯿ نﺎ

دﺮﺑ رﺎﮑﺑ . تادﺎﻬﻨﺸﯿﭘ :

يرﺎﺠﻨﻫﺎﻧ نﺎﻣرد رد ﻪﮑﻨﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ترﻮﺻ و ﮏﻓ يﺎﻫ

دﺎﻘﻣ زا عﻼﻃا ﯾﺮ

ﺒﻃ ﯿﻌ ﯽ داﮋﻧ هوﺮﮔ نﺎﻤﻫ رد ﮏﯾﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ ي

روﺮﺿ ي ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ و ﺻﻮﺗ عﻮﺿﻮﻣ ﻦﯾا ﺖﯿﻤﻫا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﯿﻪ

ﯽﻣ دﻮﺷ

، ﺳو تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﯿ

ﺮﺘﻌ ي ﺎﺑ ﯾ ﮏ ﻪﺋارا ﺖﻬﺟ دراﺪﻧﺎﺘﺳا شور

دﺎﻘﻣ ﯾﺮ ﺒﻃ ﯿﻌ ﯽ ﺎﻫداﮋﻧ رد ﮏﯾﺮﺘﻣﻮﭘوﺮﺘﻧآ ي

مﺎﺠﻧا ﯽﻧاﺮﯾا ﻒﻠﺘﺨﻣ

ﯽﻣ دﺎﻬﻨﺸﯿﭘ ﻦﻤﺿ رد .دﻮﺷ دﻮﺷ

هزاﺪﻧا ﺖﻬﺟ ﻪﮐ ﺐﯿﺷ يﺮﯿﮔ

g – sn ددﺮﮔ ﯽﺣاﺮﻃ ﯽﻠﯿﻤﮑﺗ يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا راﺰﺑا

.

ﺮﯾﺪﻘﺗ ﺮﮑﺸﺗ و :

زا ﻫ ءﺎﻀﻋا ﯿ تﺄ ﻤﻠﻋ ﯽ ﺴﻧدﻮﺗرا ﺶﺨﺑ ﯽ

، ارﻮﺷ ءﺎﻀﻋا ي

ﺸﻫوﮋﭘ ﯽ

،

ﺎﻗآ بﺎﻨﺟ ي ﻻو سﺪﻨﻬﻣ ﯽﯾ

، ﺎﻗآ بﺎﻨﺟ ي ﺣر ﺮﺘﮐد ﯿ ﻤ ﯽ

، بﺎﻨﺟ

ﺎﻗآ ي دﺎﺠﺳ ﺮﺘﮐد ي

ﺰﻋ ﻪﻤﻫ و ﯾ ﻧاﺰ ﯽ ﮔ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﻪﮐ ﯿﺮ

ي ﺖﮐﺮﺷ

رد و ﺪﻨﺘﺷاد اﺮﺟا

ي ﺪﻧﺪﻧﺎﺳر يرﺎﯾ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا

، ﻪﻧﺎﻌﺿﺎﺧ

راﺰﮕﺳﺎﭙﺳ ﯾﻢ

.

******

(8)

References:

1- Farkas LG, Katic MJ, Forrest CR, Alt KW, Bagic I, Baltadjiev G, et al. International Anthropometric Study of Facial Morphology in Various Ethnic Groups/Races. J Craniofac Surg. 2005 Jul;16(4):615-46.

2- Fernandez-Riveiro P, Smyth-Chamosa E, Suarez-Quintanilla D, Suarez-Cunqueiro M. Angular Photogrammetric Analysis of the Soft Tissue Facial Profile. Eur J Orthod. 2003 Aug;25(4):393-9.

3- Vegter F, Hage JJ. Clinical Anthropometry and Canons of the Face in Historical Perspective. Plast Reconstr Surg.

2000 Oct;106(5):1090-6.

4- Proffit WR, Fields HW, Sarver DM. Contemporary Orthodontics. Fourth ed. 2007.Canada: Mosby Elsevier.

5- Zhuang Z, Landsittel D, Benson S, Roberge R, Shaffer R. Facial Anthropometric Differences Among gender, Ethnicity, and Age Groups. Ann Occup Hyg. 2010 Jun;54(4):391-402.

6- Fang F, Clapham PJ, Chung KC. A Systematic Review of Interethnic Variability in Facial Dimensions. Plast Reconstr Surg. 2011 Feb;127(2):874-81.

7- Farkas LG. Anthropometry of the Head and face. Second ed. 1994. New York: Raven press.

8- Ngeow WC, Aljunid ST. Craniofacial Anthropometric Norms of Malaysian Indians. Indian J Dent Res. 2009 Jul- Sep;20(3):313-9 .

9- Ngeow WC, Aljunid ST. Craniofacial Anthropometric Norms of Malays. Singapore Med J. 2009 May;50(5):525-8.

10- Fariaby J, Hossini A, Saffari E. Photographic Analysis of Faces of 20-year-old Students in Iran. Br J Oral Maxillofac Surg. 2006 Oct;44(5):393-6.

11- Heidari Z, Mahmoudzadeh-Sagheb H, Khammar T, Khammar M. Anthropometric Measurements of the External Nose in 18-25-year-old Sistani and Baluch Aborigine Women in the Southeast of Iran. Folia Morphol (Warsz). 2009 May;68(2):88-92.

12- Jahanshahi M, Golalipour MJ, Heidari K. The Effect of Ethnicity on Facial Anthropometry in Northern Iran.

Singapore Med J. 2008 Nov;49(11):940-3.

13- Ricketts RM. The Golden Divider. J Clin Orthod. 1981 Nov;15(11):752-9.

14- Farkas LG, Katic MJ, Hreczko TA, Deutsch C, Munro IR. Anthropometric Proportions in the Upper Lip-Lower Lip-Chin Area of the Lower Face in Young White Adults. Am J Orthod. 1984 Jul;86(1):52-60.

15- Lundstrom A, Forsberg CM, Peck S, McWilliam J. A Proportional Analysis of the Soft Tissue Facial Profile in Young Adults With Normal Occlusion. Angle Orthod. 1992 Summer;62(2):127-33.

16- Mojtahedzadeh F, Alizadeh S. Comparison of Anthropometric Measurements As Substitutes for McNamara's Cephalometric Maxillomandibular Unit measurements. Journal of Dental Medicine. 2011;24(2):87-93.

17- Seyfi M, Abrisham SM, Ghods Hosseini M. Assessment of Correlation Between Lateral Cephalometric and Anthropometric Indices Among the Iranian Population. Journal of Dental School. 2010;27(4):172-5.

18- Nechala P, Mahoney J, Farkas LG. Digital Two-Dimensional Photogrammetry: A Comparison of Three Techniques of Obtaining Digital Photographs. Plast Reconstr Surg. 1999 Jun;103(7):1819-25.

19- Farkas LG, Bryson W, Klotz J. Is Photogrammetry of the Face Reliable? Plast Reconstr Surg. 1980 Sep;66(3):346- 55.

20- Farkas LG, Tompson BD, Katic MJ, Forrest CR. Differences Between Direct (anthropometric) And Indirect (Cephalometric) Measurements of the Sskull. J Craniofac Surg. 2002 Jan;13(1):105-8.

21- Le TT, Farkas LG, Ngim RC, Levin LS, Forrest CR. Proportionality in Asian and North American Caucasian Faces Using Neoclassical Facial Canons As Criteria. Aesthetic Plast Surg. 2002 Jan-Feb;26(1):64-9.

22- Pezeshki Rad H, Jahanbin A, Modaber M. An Investigation on Facial and Cranial Anthropometric Measurements Among 20-35 Year Old Individuals In the City of Mashhad. Journal of Mashhad Dental School. 2008;31(4):261-8.

23- Farkas LG, Hreczko TA, Kolar JC, Munro IR. Vertical And Horizontal Proportions of the Face in Young Adult North American Caucasians: Revision of Neoclassical Canons. Plast Reconstr Surg. 1985 Mar;75(3):328-38.