نانآ رد یشزومآ بسانم درکیور و ناکدوک یعامتجا یگنابزود یسررب
یئازریم اراس
دشرا یسانشراک یوحشناد یمومع یسانشناور
هاکشناد یملاسا دازا
یئاضر همطاف
ناشنهام هقطنم شرورپ و شزوما ریبد
هدیکچ ی هویش یشزومآ هدافتسا هب هک زا
ینابز ریغ زا نابز یردام کدوک هب ناونع هطساو یشزومآ دیکأت یم
،دنک شزومآ هنابزود قلاطا یم ددرگ . یگنابز ود یدرف
و یعامتجا رد
رتشیب یاهروشک ناهج
هديدپ یا
عياش تسا هدرک ریگرد دوخ اب ار یشزومآ ماظن هک هدوب .
رد نيا نایم ود یگنابز یعامتجا هديدپ
یا هب
بتارم رتجيار تسا . یاه ماظن یشزومآ
رد یاهروشک فلتخم
نکمم تسا یاهدرکيور یفلتخم
رد ربارب
نيا هديدپ ذاختا دننک لابند دوخ یشزومآ متسیس رد ار یتوافتم یاه همانرب ودننک .
تلاکشم یشان زا نيا
طخ یشم و براجت و یاهراکهار ذاختا
هدش رد یضعب طاقن ناهج رد نيا هلاقم ثحب یم دوش و ماجنارس
هب ترورض یسررب هلئسم زا هاگديد تلادع روحم رد لخاد روشک و مه نینچ یاهتصرف هوقلاب
لصاح
ندناجنگزا نابز
لوا رد همانرب شزومآ
،یيادتبا هتخادرپ یم دوش .
:يدیلک ناگژاو شزومآ
هنابزود
، یگنابزود یگنابزود ،یعامتجا
یدرف ، هطساو یشزومآ
همدقم ود یگنابز یکي زا یثحابم تسا هک هزورما رد هعماج یسانش ینابز نلاک macro ( sociolinguistics )
هب نآ
هتخادرپ یم دوش . زا یوس رگيد ، دوجو یگنابزود رد
هعماج همانرب یزير ینابز یم دبلط ات رد هياس نآ زا یيوس زا
هنوگره جره و جرم رد ماظن یطابترا زیهرپ دوش و زا یوس رگيد نيا ماظن یدنم هب نيرتهب جياتن
،یشزومآ یگنهرف
و یملع رد حطس
،یلحم یلم و یتح یلمارف تسد دباي . همانرب یزير ینابز
ًلاومعم طسوت اهتلود لامعا یم دوش و
لماش باختنا یاهنابز یمسر اي
،یلم یاهشور شرتسگ هنماد
دربراک نابز ، تاحلاصا یيلاما
، قاحلا هژاو یاه ون
هب نابز و لئاسم رگيد تسا ( زدراچير و نارگيد ، ١٩٩٢ .) رد نيا هلاقم ، ادتبا حلاطصا ود یگنابز فيرعت و فیصوت
یم دوش . سپس دراو عوضوم شزومآ یگنابزود و
لئاسم طوبرم هب نآ ميوشیم و رد ناياپ زا یاهتصرف هوقلاب
یا هک
ود یگنابز رد رایتخا هعماج رارق یم
،دهد نخس هب نایم یم ديآ .
موهفم یگنابزود
ًلاومعم حلاطصا ود یگنابز ار رد دروم دارفا اي یتاعامتجا هب
راک یم دنریگ هک زا ود نابز رد طابترا هدافتسا یم دننک
( یسردم ، ١٣٦٨ .) اب نيا لاح ود یگنابز یکي زا یتاحلاطصا تسا
هک فيرعت نآ هب لیلد دوجو یاهتیعضو ینابز
رایسب نوگانوگ ، رایسب لکشم تسا . نيا اهتیعضو نکمم تسا یفیط زا نتسناد ینعم کي هملک زا نابز مود ات
طلست لماک و یموب دننام رب نآ ار لماش دوش . نياربانب نارظنبحاص فلتخم
نکمم تسا نآ ار طلست ناسکي رب ود
نابز ، ره عون یياناوت رد کي نابز هارمه اب طلست رب نابز رگيد اي یياناوت ضيوعت ناسآ نابز رد راتفگ و اي یياناوت
کرد شیب زا کي نابز یقلت دننک ( یر و نارگيد ، ١٩٩٨ .) نياربانب یکي زا تلاکشم فيرعت
ود یگنابز نازیم
طلست درف هب نابز یرگيد ریغ زا نابز یردام تسوا ات وا ار هنابزود میمانب . ايآ نتشاد یاهتراهم یکاردا
اي یتفايرد
نابز مود یارب ود هنابز یقلت ندرک درف یفاک تسا
؟ اي هکنيا درف هولاع رب نآ دياب هب یاهتراهم یدیلوت
زین زهجم
؟دشاب لکشم رگيد ، زيامت نیب نابز و شيوگ تسا . ايآ یم ناوت یدرف ار هک زا ود شيوگ توافتم یم دناوت رد
طابترا ینيرفآ هدافتسا دنک ، ود هنابز دیمان اي دياب وا ار ود یشيوگ میمانب
؟
فادراو ( ١٩٨٦ ) راهظا یم دنک هک فيراعت ود هنابز و ود یشيوگ فيراعت
ًلاماک یيايوگ تسین و صیخشت نيا
ود زا
مه تخس تسا . یقلت وا زا کي درف ود هنابز ، یصخش تسا هک شیب زا کي نابز ار نودب هکنيا شلات هناهاگآ یا
ماجنا دهد ، بسک هدرک دشاب و رد یگدنز هرمزور و رد یاهتیعقوم یضتقم
هب راک دربب . وا هفاضا یم دنک هک رد
یرایسب زا طاقن ایند مدرم هب دنچ نابز تبحص یم دننک و نکمم تسا زا دادعت یياهنابز هک تبحص یم دننک ،
یهاگآ هتشادن دنشاب . اهنآ هب دنچ نابز تبحص یم دننک نوچ هب نيا راک زاین دنراد و نيا رما یارب یگدنز اهنآ
ترورض دراد . شناد ینابز اهنآ یرازبا و یدربراک تسا
و رد نینچ یتیعقوم ، یریگداي نابز
تلاح یعیبط و
یرابجاریغ دراد
. زا یفيراعت هک یارب درف ود هنابز هئارا هدش ، فيراعت دلیفمولب L.Bloomfield( ،)
شيارنياو
( V.Weinreich )
و نگاه ( Haugen )
زا هیقب رتفورعم تسا . دلیفمولب دقتعم تسا هک حلاطصا ود هنابز ار دياب
رد یدراوم هب راک تفرگ هک دارفا یاراد طلست اي یياناوت
« یموب یدننام
» رد ره ود نابز دنشاب و نياو شيار اب
دیکأت رب دح یطسوتم زا
طلست و یياناوت درف رد نابز مود ، ود هنابز ار یدرف یم دناد هک دناوتب ود نابز ار هب بوانت
و هب یاج رگيدکي هب راک دریگ ( یسردم ، ١٣٦٨ .)
نگاه ( ١٣٧٣ ) نمض در فيرعت شيارنياو زا
ود یگنابز ینعي
« هب راک ندرب ود نابز هب روط بوانتم
» ، ود یگنابز
ار هب تروص
« نتسناد ود نابز
» فيرعت هدرک تسا . زا رظن نگاه ود یگنابز
ًاموزل لماش طلست لماک رب ود نابز
.تسین یو رظن دوخ ار هب نيا تروص نایب هدرک تسا :
کي درف ود هنابز جایتحا درادن هک ره ود نابز ار ًابترم هب
؛دربراک طقف یفاک تسا هک اهنآ ار دنادب . نياربانب ، نيا
فيرعت [ ود یگنابز ] ار هب
« نتسناد ود نابز
» یمرییغت مهد . نيا عوضوم ، نآ ار وزج هتشر یسانشنابز رارق
یم
دهد ؛ نوچ هفیظو یسانشنابز تسا
هک شناد ینابز ناگدنيوگ ار
حرش دهد . یتحام نکمم تسا مدق یرگيد زین
ميرادرب و میيوگب هک کي ود هنابز ، یاراد تراهم ینابز ود هبناج ینعي تردق هدافتسا زا ود نابز زيامتم تسا . هتکن
یلصا ددع ود تسین نوچ نکمم تسا یکي زا نيا اهتراهم اي یتح ره ود زا رظن لماکت ، دننام نابز یردام دشابن .
ره درف ود هنابز نکمم تسا طقف کي و مین تراهم هتشاد دشاب هک زونه شیب زا یکي تسا و دياب وا ار وزج ود هنابز
اه مینادب . هتبلا ود هنابز هديا لآ ترابع تسا زا ود لها نابز رد نرود کي مسج ، یلو لامتحا دوجو نینچ یدرف
رد یگدنز یقیقح هباشم هدنيوگ ، هدنونش هدياو لآ کيرد هعماج یراتفگ ًلاماک نگمه یکسماچ تسا
( ،نگاه
١٣٧٣ .)
یسردم ( ١٣٦٨ ) فيرعت شيارنياو ار
زا هیقب یقطنم رت هتسناد ؛ اريز نيا فيرعت رب دح یطسوتم زا
طلست و یياناوت
درف رد نابز مود دیکأت هدومن تسا .
رگا درف ود هنابز یا هب ود نابز هب روط ناسکي طلست هتشاد دشاب ، ود هنابز هدیمانزارتمه یم
دوش . یلو یرایسب زا
ناسانشنابز دندقتعم
هک هب روط لومعم ، درف ود هنابز هب کي نابز رتشیب زا نابز رگيد طلست
؛دراد نيدب ینعم هک
درف نکمم تسا طقف رداق هب ندناوخ و نتشون رد کي نابز دشاب اي دناوتب ره مادک زا اهنابز ار یاهتیعقومرد ینیعم
هب دربراک اي کيرهزا یارب فادها یطابترا یتوافتم هدافتسا دنک .
هب هتفگ سنوپلا ( Laponce )
یس و ود روشک رد ناهج شیب زا کي نابز یمسر دنراد ، اما نيا تیعقاو هک
یروشک شیب زا کي نابز یمسر هتشاد دشاب ، بجوم یمن دوش هک ره یدرف رد اهنآ هب شیب کيزا نابز تبحص
یتح؛دنک یکم
W. Mackey( )
اعدا یم هکدنک دارفا ود هنابز نآرد اهروشک زا یاهروشک هب
حلاطصا کت هنابز
رتمک دنتسه ( کوک ، ١٩٩١ ) هب؛
ناونع لاثم رد اداناک دارفا یمک دوجو دنراد هک هب روط هرمزور مه هب هسنارف و مه
هب یسیلگنا تبحص دننک و
ًاساسا نيا ود هورگ ( یوسنارف اهنابز
و یسیلگنا اهنابز ) رد یاهشخب فلتخم
روشک
یگدنز یم دننک . نايوگنخس یاهنابز
یناملآ ، یيایلاتيا و یوسنارف رد روشک سیئوس زین نینچ یعضو دنراد . رد نيا
روشک ( اب یتیعمج رد
دودح ٧ نویلیم و ٢٧٠ رفنرازه ) ٦٣ / ٥
% تیعمج هب نابز یناملآ ، ١٩
% هب نابز هسنارف و ٧ / ٥ % هب
نابز یئایلاتيا تبحص یم دننک ( ٢٠٠٢ ، Interactive Atlas )
و همه نيا اهنابز تیمسر دنراد . رد اجنيا کي درف
یوسنارف نابز
هب تلع تیمسر نابز دوخ هب یریگداي و
هدافتسا زا یاهنابز مزلمرگيد تسین
. رد هجیتن اب هعماج یا
دنچ هنابز راکورس ميراد هک دارفا نآ اموزل
"
هنابزدنچ دنتسین
. نياربانب ود یگنابز یعامتجا (
Social
bilingualism )
هديدپ یا بتارمب رتجيار زا ود یگنابز یدرف Individual bilingualism( )
تسا .
ًابيرقت
مامت یاهروشک یياپورا
ات دح ینیعم دنچ هنابز دنتسه ( لیگدارت ، ١٣٧٦ ؛) هچرگ رتشیب اهنآ ار هب ناونع
یاهروشک کت
هنابز رد ناهج یم دنسانش .
شزومآ نابز مود و شزومآ ود هنابز
رد کي ینعم ، شزومآ نابز مود ، هب ليدبت ندش درف هب هجرد یا زا ود یگنابز یم دسر هک رد زارد تدم
یياهدمایپ زا
نآ راظتنا یم دور . کوک ( ١٩٩١ ) فادها یلحم شزومآ نابز مود ار نینچ نایب یم دنک :
١ - زا مدرم راظتنا یم دور هک نابز لوا دوخ ار شومارف دننک و هب نايوگنخس ینابز
هک رتشیب هعماج هب نآ تبحص
یم دننک ، ليدبت دنوش . شزومآ یربع هب نارجاهم یدوهي
هب لیئارسا [ نیطسلف یلاغشا ] نینچ یفده ار لابند یم
دنک . شزومآ نابز اب نيا فده ار شزومآ ینابز زاسنوگمه Assimilationist Language Teaching(
) یم
دنمان .
٢ - دارفا هب نابز تيرثکا لماعت دننک نودب هکنيا نابز لوا دوخ ار زا تسد دنهدب اي هکنيا نآ ار یب شزرا
دننادب . شزومآ نابز اب نيا فده ، شزومآ یلاقتنا نابز ( Transitional Language Teaching
) هدیمان هدش
تسا . لوادرومرگا یشهاکار
Subtractive ( )
میناوخب ، نيا دروم ریخا ار دياب یشيازفا Additive (
) میمانب .
شزومآ و شرورپ هب دوجو هدنروآ نینچ یتلاح تسا . رد یرایسب زا اهروشک تلایصحت طقف
زا قيرط نابز یمسر
رسیم تسا . هبنج رگيد نيا تلاح هب مادختسا و
لغش طوبرم یم دوش و درف یارب لغاش ندش رد یراکره دياب
نابز نآ راک ار داي دریگب .
٣ - فده زا شزومآ نابز مود ، یرادساپ زا ثاریم ینابز تیلقا رد هعماج تسا و هب نیمه روظنم یاهنابز اهتیلقا هب
ناشنايوگنخس شزومآ
هداد یم دوش . یکي زا هار یاه نيا راک تداع نداد هچب اه هب هدافتسا زا ود نابز رد هناخ
تسا . هار رگيد هدافتسا زا یاهسلاک یمسرریغ
رد جراخ زا لزنم تسا . زا نيا فده اب ناونع ظفح نابز و شزومآ
ود داي هنابز یم دوش .
کوک رد نیمه دروم ، یاهسلاک ظفح
نابز رد رهش دروفدارب ار رکذ یم دنک هک رد اهنآ هب هس رازه کدوک ١٣ نابز
یردام هب تدم کي ات هدراهچ تعاس رد هتفه شزومآ هداد یم دوش . یو هولاع رب فادها یلحم زا فادها نیب
یللملا شزومآ نابز مود زین تبحص هب نایم یم دروآ و رد نيا هنیمز زا یلغاشم مان یم درب هک یيانشآ هب نابز مود
ار یم
؛دنبلط دننام لرتنک کیفارت یياوه ، تلایصحت یلاع
، یسرتسد هب
اهشهوژپ و تاعلاطا و ترفاسم . هولاع رب
نيا دصاقم یبهذم ار زین رد شزومآ نابز مود ديابن شومارف هکدرک لاثم ةتسجرب نآ روشکرد ام شزومآ نابز یبرع
رد ةرود یيامنهار و
هطسوتم تسا .
تربمل ( ١٩٩٠ ) نابز یریگداي رد ار اهنآ ریثأت ،هتسناد مهم ار یشهاک یگنابز ود و یشيازفا یگنابزود نیب زيامت
تایبرجت و اهتراهم هب دننک یم ساسحا ناریگارف یشيازفا یگنابزود رد هک تسا نيا رب رظن .دوش یم روآداي مود ود رد .دننک یم هفاضا ديدج نابز یریگداي قيرط زا یديدج یاهزیچ دوخ دننک یم ساسحا اهنآ یشهاک یگنابز
شزومآ ،ساسا نيارب.دوش یم ديدهت ديدج نابز یریگداي اب دنا هدرک بسک و هتخومآ دوخ یارب نونک ات هچنآ هک یم دوخ یناريو ثعاب ار مود نابز هک یناریگارف ؛دتفا یم قافتا یشيازفا یاهتیعضو رد مود نابز زیمآ تیقفوم دش دنهاوخن قفوم ،دننیب ساسحا هک یهورگ ،دننک یم یگدنز مه رانک رد نوگانوگ یاهتیموق هک یا هعماج رد .
اج نیمه هب هلئسم اما .تفريذپ دهاوخن یبوخب ار مود نابز ،دور یم تسد زا شتيوه مود نابز یریگداي اب دنک ا تسا نکمم ،دنباي یفاک تراهم مود نابز رد ناریگارف یلیلد ره هب رگا .دوش یمن متخ یگناگیب دوخ زا ساسح
هب اهنآ تسد دهد هک بلغا اب طلخ تيوه هارمه تسا . ( ،کوک ١٩٩١ )
رد نینچ یتیعضو رگا هعماج ینابز نوماریپ ، ناریگارف اهنآ ار روبجم دنکن هک نابز مود ار نيزگياج نابز
لوا
،دننک
سکع یاهلمعلا یفنم
زا فرط اهنآ یفتنم دهاوخ دش . رگا هعماج ینابز نوماریپ ناریگارف ثعاب
دوش هک اهنآ جيردتب
نابز یردام دوخ ار زا تسد دنهد ، نيرتيوق طيارش رس رد یمگ ، زا دوخ یگناگیب و یدوبان تيوه یگنهرف ایهم
دهاوخ دش ( نوتسرپ ، ١٩٨٩ .)
رد ره ماظن یشزومآ
ًاساسا هس قش یلصا یارب باختنا هطساو یشزومآ ( ینعي ینابز هک یارب شزومآ و لاقتنا
بلاطم هب شناد نازومآ هب راک یم دور ) دوجو دراد . نيا اهتلاح ترابع تسا زا : نابز یردام شناد نازومآ ، نابز
جيار هقطنم یا اي یلم اي نابز همه ریگ هک نابز یردام چیه سک تسین ؛ دننام نابز یسیلگنا رد
یاهروشک
یياقيرفآ (
نایسناهوا
و هرسنا ، ١٣٧٣ .) یماگنه هک نابز
،شزومآ ینابز ریغ زا نابز یردام شناد نازومآ دشاب ،
شزومآ ار ود هنابز یم میمان . زدراچير و شناراکمه (
١٩٩٢ ) عاونا فلتخم شزومآ ود هنابز ار هب نيا تروص رکذ
هدرک دنا :
فلا ) دربراک کي نابز هسردمرد هک
نابز یردام شناد تسینزومآ هک
ًاحلاطصا
« همانرب هطوغ یرو
» هدناوخ یم
دوش .
ب ) دربراک نابز یردام شناد زومآ زاغآرد دورو یو هب هسردم و سپس دربراک یجيردت نابز هژيو هسردم یارب
شزومآ یدادعت زا داوم یسرد و دربراک نابز یردام یارب داوم یسرد رگيد هک شزومآ ود هنابز تشادساپ هدیمان
یم
دوش .
ج ) دربراک دودحم اي همه هبناج نابز یردام شناد زومآ رد زاغآ دورو هب هسردم و سپس دربراک نابز هسردم هب
یياهنت ، هک
ًاحلاطصا شزومآ ود هنابز یلاقتنا هدیمان یم دوش .
یگنابزود ياه شلاچ دنچ یگنابز یتلاکشم ار
یارب دارفا ود هنابز هژيوب یدارفا هک یاضعا یاهتیلقا ینابز دنتسه هب راب یم دروآ . یاضعا
هورگ تيرثکا هک ناشنابز هب ناونع نابز یمسر هتفريذپ هدش تسا زا قيرط طلست رب نابز یردام دوخ مامت یاهزاین
یطابترا هرمزور دوخ ار عفر یم دننک . فلاخرب اهنآ ، یاضعا یاهتیلقا ینابز دنروبجم رب کي نابز رگيد ینعي نابز
یمسر هعماج طلست هتشاد دنشاب و هب هدیقع لیگدارت ( ١٣٧٦ ) دياش نيرتگرزب یلکشم
هک رد نيا هنیمز اب نآ ور هب
ور دنتسه ، لیصحت تسا . ناکدوک یاهتیلقا ینابز دنروبجم ندناوخ و نتشون ار هب کي نابز
ًلاماک توافتم زا نابز
یردام دوخ داي دنریگب . رد یتلاح هک ود نابز لوا و مود اب مه توافت یدايز دنرادن ینعي یدنواشيوخ یکيدزن
دنراد ،
نيا لکشم نکمم تسا گرزب هولج دنکن . لاثم لیگدارت رد نيا دروم ، ناکدوک یزيرف نابز ( Frisian )
هکدنتسه
یدنله یم دنزومآ . نانيا تلاکشم یرتمک
هب ببس یدنواشيوخ ود
نابز دنراد . رد لباقم ، ناکدوک یدنلپل نابز هک
یدئوس یم دنزومآ هب تلع توافت دايز نيا ود ، تلاکشم یرتشیب دنراد . یارب لح نيا لکشم نکمم تسا رد یضعب
اهروشک رد یاهلاس هیلوا لیصحت ، ناکدوک ، ندناوخ و نتشون ار هب نابز یلحم و یردام دوخ داي دنریگب و یتح هب
هلیسو نيا نابز ، یاهشزومآ رگيد
ار دننیبب و رد یاهلاس دعب جيردتب نابز یمسر روشک دراو همانرب یسرد دوش . نيا
درکيور رد یرایسب زا طاقن زليو ( هقطنم یا رد هريزج ایناتيرب اب دودح کي نویلیم رفن تیعمج ) و زین رد ینامور و
یرایسب رگيد زا طاقن ناهج هتفريذپ هدش تسا و فده نيا تسا هک کدوک ، یياناوت ندناوخ و نتشون ار مه هب
نابز یلحم و مه هب نابز یمسر روشک هب تسد دروآ . زا یوس رگيد نيا هویش اب هکنيا رد مکح یياسانش تيوه
و
تیصخش یگنهرف
و یعامتجا کدوک
زین تسه ، یسرتسد هب
نابز یمسر ار زا وا غيرد یمن دنک ( لیگدارت ، ١٣٧٦ .)
یاهتسایس یشزومآ
رد همه اهروشک و رد همه طاقن ناهج نيدب لاونم تسین . نکمم تسا تسایس یشزومآ یضعب
روشک اه ، بیغرت یاضعا هعماج هب مدع هدافتسا زا یاهنابز یمسرریغ اي
یشوپمشچ زا
یاهنابز یلحم دشاب . رد نيا
تلاح کدوک دياب رد نامه زاغآ دورو هب هسردم ، ندناوخ و نتشون ار هب نابز یمسر عورش دنک و رد عقاو روطب
یناهگان نابز یمسر هسردم ، نیشناج نابز یردام کدوک یم دوش .
« ینیشناج هناهاگآ
کي نابز اب نابز رگيد
مزلتسم یشلات (
ًانایحا ریخ هناهاوخ ) هب روظنم وحم یمامت تساهگنهرف و
رگناشن زرط یقلت یاه یقطنمریغ
هناتسرپداژن تسا
.. . یمو دناوت هب تفرشیپ یلیصحت
یکدوک همطل یدج دنزب هک ريزگان تسا نابز یديدج ار
دزومایب لبق زا هکنيا دناوتب هچنآ ار راگزومآ یم ديوگ دمهفب ات هچ دسر هب هکنيا دناوخب و دسيونب . نيا درکيور یط
نایلاس یدامتم ، تسایس یمسر رد تلاايا هدحتم دوب
» ( لیگدارت ، ١٣٧٦ )
ًلاوصا . نابز یردام ینابز تسا هک درف
اب نآ تيوه یم دباي و طباور یصخش دوخ ار رب هياپ نآ افيا یم دنک .
شزومآ و یگنابزود نیلوا میهافم اب نيا نابز رد نهذ وا لکش هتفرگ تسا و درف یارب رکفت و لیخت زا نيا نابز هرهب یم دریگ . هدافتسا
زا نابز یردام کدوک رد زاغآ دورو هب هسردم هب تلع یگتسویپ هدافتسارد
زا یاهدامن یتخانشنابز
هتخومآ هدش
هیلوا ، ببس یاقترا هوق رکفت یموا دوش . نيا رد یلاح تسا هک رانک نتشاذگ نيا اهدامن و هب یریگراک یاهدامن
انشآان هب لامتحا دايز ثعاب هفقو رد دشر یرکف وا دهاوخ دش . زا یوس
،رگيد یماگنه هک شزومآ هب ینابز ریغ زا
نابز یردام شناد زومآ تروص یم دریگ و نابز هسردم اب نابز نوماریپ کدوک توافتم تسا ، یاهيریگداي هسردم
یا رد طیحم جراخ زا نآ هب هنوگ یا هتسياش رارکت و تيوقت یمن دوش .
نيا شور ثعاب یم دوش نايوگنخس یاهنابز
یمسرریغ زگره
دنناوتن یاهتراهم ندناوخ
و نتشون بسانم ار هب نابز
دوخ بسک دننک و رد هجیتن دنروبجم یتح ینامدوخ نيرت
همان اه ار هب نابز مود دنسيونب . یعنصت هک نيا راک
ثعاب یم دوش یارب ره یناسنا هک روبجم دوش هب نابز مود فطاوع دوخ ار زاربا
،دنک
ًلاماک نشور تسا . ینطاب
( ١٣٥٤ ) شقن یفطاع نابز ار هب نيا تروص حیضوت یم دهد :
نابز هولاع رب شقن یطابترا دوخ ، یاهشقن یرگيد زین دراد . نابز هلیسو نایب تاساسحا و
فطاوع زین تسه .. .
تسد نتفاي هب شقن یطابترا نابز هداس رت زا تسد نتفاي هب شقن یفطاع نآ تسا ؛ اريز تسد نتفاي هب هبنج
یفطاع نابز مزلتسم ذوفن هب هنک گنهرف هعماج اي یهورگ تسا هک هب نآ نخس یم دنيوگ .
کي یوجشناد یناريا
رد کي روشک یبرغ نکمم تسا اهتعاس اب داتسا و ناسردمه دوخ
وگتفگ دنک و ساسحا
یتحار دنک یلو نیمه وجشناد ماگنه رهظ یتقو رد نلاس یروخاذغ رد
هگرج نايوجشناد یموب
یم دنیشن و اهنآ
جراخ زا لئاسم یملع هدنخ و یخوش یم دننک ، وا نکمم تسا دوخ ار هناگیب ساسحا دنک .. . هکنيا اهتیلقا رد کي
هعماج گرزب درگ مه عمج یم دنوش و هب نابز اي شيوگ دوخ تبحص یم دننک ،
ًافرص زا یور بصعت یموق اي
یداژن تسین . اهنآ اب هب ندربراک نابز دوخ هن اهنت نخس رگيدکي ار یم دنمهف هکلب نآ ار ساسحا یم دننک و زا
نيا هار رتشیب ساسحا یلدمه یم دننک . نیمه شقن یفطاع نابز ثعاب یم دوش هک تسایس یمسر ندش ره نابز
دمایپ یاه یگنهرف زین هب لابند هتشاد دشاب . زا هکاجنآ نایب یعقاو تاساسحا و
هتساوخ اه رد نيرتهب لکش نآ هب
نابز لوا درف ناکما یم
،دباي یناوتان رد ندناوخ و نتشون هب نآ نابز هنیمز تیقلاخ یبدا ار زا نیب یم درب . هولاع رب
یاهدمایپ یفنم
یشزومآ و یگنهرف ، یاهدمایپ یناور
و یعامتجا زین
رب تسایس تیمسر کي نابز هعماجرد دنچ
هنابز بترتم تسا . نابز یلحم اي یمسرریغ هک
زا همانرب یشزومآ فذح یم دوش اي هزاجا دورو هب همانرب یسرد هب
نآ هداد یمن دوش ، تسپ یبو شزرا یقلت دهاوخ دش و هب عبت نآ یتح نکمم تسا نايوگنخس نآ
نابز زین رد
ناهذا نارگيد زا ظاحل یعامتجا رد
هجرد مود ، یراذگشزرا دنوش
.
روشک ام زا هلمج یياهروشک تسا
هک مه هب ظاحل یدرف و مه هب ظاحل یعامتجا ود
هنابز تسا ؛ ینعي مه دارفا
یدايز دنتسه هک زا ود نابز رد طابترا هدافتسا یم دننک و مه دوخ هعماج ام زا یتاعامتجا اب
یاهنابز توافتم
لیکشت هدش تسا . اب دوجو نيا رد روشک ام همانرب یاه یشزومآ و روطب یلک ماظن یشزومآ یتسدکي رد
دروم
یمامت شناد نازومآ ارجا یم
،دوش فرص رظن زا هکنيا نازیم یيانشآ اهنآ اب نابز یسراف هب ناونع نابز یمسر
شزومآ ردقچ تسا .
رد یلاح هک نيرتمهم شلاچ
کدوک یسراف ینابز هک رد قطانم یسراف نابز عورش هب لیصحت یم دنک ندناوخ و
نتشون تسا ، ناکدوک ریغ یسراف نابز رد رياس طاقن روشک ادتبا مزلا تسا دوخ نابز یسراف ار داي دنریگب . اهنآ مزلا
تسا هک ادتبا یبلاطم ار هک هب نابز یسراف هتفگ یم
،دوش دنمهفب و سپس دراو هلوقم ندناوخ و نتشون دنوش .
یاهشهوژپ یددعتم
رد طاقن فلتخم
،روشک ود یگنابز ار یکي زا یاهریغتم یفنم
رد تفرشیپ یلیصحت
شناد
نازومآ هتخانش دنا . قیقحت وجرهم و نايداه ( ١٣٧١ ) یرترب شناد نازومآ کي هنابز ار رد نومزآ تفرشیپ یلیصحت
هژيوب رد هرود یيادتبا ناشن داد . ینسح ( ١٣٧١ ) زین رد یسررب للع تفا یلیصحت رد
،زيربت عورش شزومآ اب ینابز
ریغ زا نابز یردام ار هب ناونع یکي زا نيرتمهم للع
یفرعم هدرک تسا . شهوژپ هيرون و شناراکمه (
١٣٧١ ) یکي زا
للع تفا یلیصحت شناد نازومآ ود هنابز ناتسا نادمه ار هب مدع یيانشآ نانآ اب نابز یسراف و تلاکشم طوبرم
هب
میهفت بلاطم زا قيرط نيا نابز تبسن هداد تسا و هتفاي یاه قیقحت گنس یرب ( ١٣٧٣ ) تبثمریثات یاهشزومآ
ههامکي شیپ یناتسبد رد تفرشیپ یلیصحت
شناد نازومآ لوا یيادتبا قطانم ود هنابز ناتسیس و
ناتسچولب ار
ناشن داد . رب ساسا کي قیقحت
،رگيد ناراگزومآ رد
ناتسا ملايا نيرتمهم تلع
تفا یلیصحت شناد
نازومآ ار مدع
یيانشآ اب نابز یسراف هتسناد دنا (
،دنموربآ ١٣٧٣ .) توافت نابز یردام اب نابز یمسر روشک یسرربرد للع
تفا
یلیصحت هرود
یيادتبا رد ناتسا ناتسدرک ، یکي زا لماوع مهم هتخانش هدش ( یترصن
،راعش ١٣٧٣ ) و لماع
یگنابزود
رد یسررب تلاکشم سرد
اشنا رد نیمه ناتسا ، کي لماع لکشم نيرفآ یفرعم هدش تسا
(
،یزارب ١٣٧٣ .) یاهیسررب ماجنا
هدش طسوت ناتسداد و یدابآدجم (
١٣٧٥ ) رد دروم یاهیياناوت ناکدوک
ریغ یسراف
نابز رد نابز یسراف رد زاغآ دورو هب ماظن
،یشزومآ ناشن
یم دهد هک حطس نابز ینایب و یتفايرد هنابزود اه تبسن
هب کي هنابز اه هب تروص یرادانعم رد
حطس نیياپ یرت تسا . کي شهوژپ رگيد زین ، هک هب روظنم یسررب توافت
نازیم کرد بلطم ندناوخ یسراف رد نایم غراف نلایصحتلا هياپ
لوا یيادتبا یکيرد زا قطانم ناجيابرذآ اب
نازیم
کرد بلطم ندناوخ یسراف رد هورگ هباشم رد نارهت ماجنا هدش تسا ، ناشن یم دهد هک نازیم کرد بلطم
ندناوخ رد ود هورگ فلاتخا یشحاف دراد هرمنو یاه هورگ لوا تبسن هب هورگ مود هب تروص یرادانعم رتمک
تسا
( یماي ، ١٣٨٢ .)
نيا مدع یناسکي رد یاهیياناوت ینابز
، یماگنه هک رارق تسین یبايزرا و هسياقم یا نیب دارفا یسراف نابز و ریغ
یسراف نابز تروص
،دریگ نادنچ هب مشچ یمن هب؛ديآ ترابع
،رگيد رگا رارق دشاب کي درف ریغ یسراف نابز ات رخآ
رمع دوخ رد یمامت لحارم لیصحت ، یبايراک و .. . اب دارفا نابزمه و ناسمه دوخ دروم هسياقم و شجنس رارق دریگ و
اي اب اهنآ تباقر
،دنک لکشم ینادنچ زورب یمن دنک . اما یماگنه هک نازیم یاهیياناوت یملع
و هتخومآ یاه دارفا ریغ
یسراف نابز اب دارفا یسراف نابز هب روظنم دورو هب هاگشناد و اي مادختسا رد لغاشم ، دروم یبايزرا رارق
،دریگ هلئسم
رایسب لباق لمات یم دوش .
هجیتن
ظوحلم ندرکن یاهتوافت ینابز
قطانم فلتخم و یارجا همانرب یاه یشزومآ ناسکي رد همه قطانم ، هب مهارف
یزاس یاهتصرف یشزومآ
ناسکي و تلادع یشزومآ رجنم یمن دوش . زا نيا ور یارب دربشیپ فادها یشزومآ و
نینچمه ندیسر
هب تیعضو یملعرتبولطم ،
یشزومآ و یگنهرف رد قطانم ریغ یسراف نابز ، یسررب براجت و
یاهراکهار فلتخم
یناهج رد دروم یاطعا شقن هب یاهنابز یلحم یرورض هب رظن یم دسر . ماظن یشزومآ یملاسا و
تلادع روحم ام دياب رد تهج یرارقرب کي متسیس یتیبرت فطعنم و یتح ریغ زکرمتم هدنيآرد ماگ درادرب . نینچ
یدرکيور تبسن
هب یاهنابز ریغ یمسر ( ینعي عورش شزومآ یمسر هب نابز لوا شناد نازومآ و دورو یجيردت نابز
یمسر هسردم هب همانرب یسرد اهنآ ) یاهتصرف یلحم
و یلم هب هارمه دراد هک دنچ دروم نآ ار یم ناوت نيدب
تروص درمشرب :
( ١ ) نايوگنخس یاهنابز
ریغ یمسر تصرف یفاک دنراد ات اب نابز یمسر انشآ دنوش و ات نآ نامز یم دنناوت بلاطم ار
هب نابز دوخ هتفرگارف و راچد تفا یلیصحت دنوشن .
( ٢ ) ناکدوک نمض هکنيا یتصرف یارب یریگداي ندناوخ
و نتشون هب نابز دوخ ار هب تسد یم
،دنروآ تصرف
یسرتسد هب
نابز یمسر روشک ار زین زا تسد یمن دنهد .
( ٣ ) عورش شزومآ هب نابز یردام کدوک هب هلزنم هب تیمسر نتخانش تيوه
یعامتجا و
یگنهرف یو
تسا .
نياربانب هدافتسا زا نابز یمسر رد هدنيآ هب ینعم یشوپمشچ زا
نابز یردام و تيوه یعامتجا درف
دهاوخن دوب و
رد هجیتن ، هاگياج نابز یمسر رد نایم نايوگنخس نابز
یلحم اقترا دهاوخ تفاي .
هبئاش یرترب یتاذ نابز یمسر تبسن هب یاهنابز رگيد و هب عبت نآ هبئاش یرترب نايوگنخس یموب
نابز یمسر تبسن
هب دارفا رگيد هعماج زا نیب دهاوخ تفر و هنیمز تملاس یعامتجا و
ًاتجیتن قافو یلم شیب زا شیپ مهارف دهاوخ
دش . یيانشآ یلاها یاهنابز ریغ یمسر اب نتشون و ندناوخ هب نآ اهنابز بجوم زورب و روهظ اهدادعتسا و
یاهتیقلاخ
یبدا و یرنه دهاوخ دش هک هب هبون دوخ
ًلاوا ثعاب یاقترا یگنهرف رد نایم یاهتیموق فلتخم
یم دوش و
ًایناث رد
دروم روشک ام زا اجنآ هک رتشیب یاهنابز ریغ یمسر ینايوگنخس رد
نآ یوس اهزرم زین
،دنراد راشتنا راثآ یگنهرف
یلحم ثعاب شرتسگ تايرظن و یاهنامرآ یلااو
ماظن رد نایم یاهتلم ناملسم راوجمه دهاوخ دش . تاریثأت یقیّمع
هک زا نيا قيرط لباق لاقتنا تسا هب چیه هجو هب هطساو راثآ ریغ لیصا و همجرت یا لباق لاقتنا تسین .
عبانم 1
،دنموربآ . تزع ا ( ....
١٣٧٣ .) یسررب داعبا ود یگنابز رد ناتسا ملايا . رد هدیکچ تاقیقحت ترازو
شزومآ و
شرورپ . نارهت : ترازو شزومآ و شرورپ . هدکشهوژپ میلعت
و تیبرت .
2 نایسناهوا . ،
ریس یپرآ و تربلیگ هرسنا ( . ١٣٧٣ .) یتايرظن هرابرد دربراک یشزومآ یسررب یاه هعماج
یتخانش نابز . رد ج . ب . ديارپ . هعماج یسانش یریگداي و
سيردت نابز . همجرت دیس ربکا ریم ینسح .
نارهت : هسسوم تاراشتنا ریما ریبک .
3 ینطاب . ، دمحم اضر ( . ١٣٥٤ .) لئاسم نابز یسانش .نيون نارهت : تاراشتنا هاگآ .
4
،یزارب . دمحم (.
١٣٧٣ .) یسررب تلاکشم سرد
اشنا رد سرادم یيادتبا ناتسا ناتسدرک . یاروش تاقیقحت
هرادا لک شزومآ و شرورپ ناتسا ناتسدرک .
5 دارت . لیگ ، رتیپ ( . ١٣٧٦ .) یسانشنابز یعامتجا
. یدمآرد رب نابز و هعماج . همجرت دمحم یيابطابط .
نارهت : هگآ .
6
،ینیسح . ریم رداق (.
١٣٧١ .) یسررب للع و لماوع تفا یلیصحت . زکرم تاقیقحت شرورپو شزومآ لک هرادا
.یقرش ناجياب رذآ ناتسا
7 گنس .
،یرب تارب ( . ١٣٧٣ .) یسررب شقن شزومآ کي ههام شیپ یناتسبد رد تفرشیپ یلیصحت
شناد
نازومآ هياپ لوا یيادتبا قطانم ود هنابز ناتسا . یاروش تاقیقحت یشزومآ
ناتسا ناتسیس ناتسچولبو .
8 ناتسداد . ، خريرپ و دجم
،یدابآ هرهز ( . ١٣٧٥ .) یسررب یياناوت یاه ناکدوک ریغ یسراف نابز رد نابز
یسراف رد ودب دورو هب ماظن یشزومآ . نارهت : ترازو شزومآ و شرورپ ، هدکشهوژپ میلعت
و تیبرت .
9 یسردم . ، ییحي ( . ١٣٦٨ .) یدمآرد رب هعماج یسانش نابز . نارهت : هسسوم تاعلاطم و
تاقیقحت
یگنهرف .
10
،وجرهم. یلع و نايداه ، دیجم (.
١٣٧١ .) هسياقم تفرشیپ یلیصحت
هنابزود و کي هنابز . زکرم تاقیقحت
هرادا لک شزومآ و شرورپ ناتسا رذآ ناجياب یقرش .
11 یترصن.
،راعش روصنم (.
١٣٧٣ .) یسررب للع تفا یلیصحت هرود
یيادتبا رد ناتسا ناتسدرک . یاروش
تاقیقحت هرادا
لک شزومآ و شرورپ ناتسا ناتسدرک .
12 هيرون. ، دمحم اضر و نارگيد ( . ١٣٧١ .) داعبا ود یگنابز رد ناتسا نادمه . زکرم تاقیقحت هرادا
لک شزومآ
و شرورپ ناتسا نادمه .
13 نگاه. ، رانيآ (.
١٣٧٣ .) تملاع ود یگنابز . رد ج . ب . ديارپ . هعماج یسانش یریگداي و سيردت نابز . همجرت
دیس ربکا ریم ینسح . نارهت : هسسوم تاراشتنا ریما
ریبک .
14 یماي. ، دمحا (.
١٣٨٢ .) یسررب نازیم کرد بلطم ندناوخ رد غراف نلایصحتلا هياپ
لوا یيادتبا رد قطانم
یرذآ نابز و هسياقم نآ اب هورگ هباشم رد نارهت . ناياپ همان یسانشراک دشرا
. نارهت : هاگشناد هملاع
یيابطابط ١٥. Cook،V.(1991).Second Language Learning and Language Teaching. London
& New York : Edward Arnold.
١٦. Interactive Atlas 2002 (Software)Preston،D.R.(1989). Sociolinguistics and Second Language Acquisition. Oxford:Basil Blackwell
١٧. Richards،J.C.et al.(1992).Longman Dictionary of Language Teaching and Applied Linguistics.(2nd ed).UK: Longman
