یشزومآ هورگ یسرفا تایبدا و نابز
یصصخت یرتکد هجرد تفایرد یارب هلاسر ضحم شیارگ یسراف تایبدا و نابز هتشر رد
میهافم یسررب ینافرع یجوز
« طسب و ضبق
»
،
« اجر و فوخ »
و
« تبیه و سنا »
ینافرع نوتم رد
یسراف
رگشهوژپ :
مشاهلآ یروصنم هنامس
امنهار داتسا :
یمرحم نیمار رتکد
رواشم داتسا :
یهللادسا شخبادخ رتکد
19 نمهب 1398
داتسا نا امنهار : یمرحم نیمار رتکد
داتسا :رواشم نا یهللادسا شخبادخ رتکد
خیرات :عافد 19
/ 11 / 98
دادعت حفص
ّ:تا .ص250
نایاپ هرامش :همان
/یسراف تایبدا و نابز
:هدیکچ فده : شلات مامت زا فده اه
،یگدنز رد ۀلق هب ندیسر
لامک تداعس و .تسا هب نافراع یعقاو تداعس
هدش نومنهر دنا
و هتسراو دوخ عون تادوجوم نیرت دنتسه
ازا نی شهوژپ نیا رد هیلوا فده یور
، تخانش
نآ راثآ و لاوحا قیرط زا ،افرع تساه
اما اجنآزا یی نتخادرپ لاجم هک هب
مامت ینافرع لاوحا ی درادن دوجو
اذل اهنت یم هتخادرپ یجوز میهافم هب و دوش
نیا یسررب زورب یگنوگچ و لاوحا
نانآ ، نیا یلصا فادها زا
هلاسر رامش هب یم
.دیآ راک ۀنماد :
« مولعءایحا نیدلا
» ،یلازغ دمحم
« حناوس » ،یلازغ دمحا
« دح هقی هقیقحلا » ،ییانس
« قطنم ریطلا » ،راطع
« فراعم » ،دلواهب
« یونعم یونثم »
للاج دلا یولوم نی
.تسا شور شهوژپ یسانش :
نیا رد نوچ ینیداینب لئاسم رب دیکأت نمض شهوژپ
« اجر و فوخ
» ،
« ضبق
طسب و » و
« تبیه و سنا
» هب ؛ هرهب اب ثحب یلصا ۀنیمز ناونع یلیلحت شور زا یریگ
-
،یفیصوت زا رط ی ق
عبانم و دانسا هناخباتک ا ی و هب ش ی و ۀ عمج روآ ی هداد اه و ف ی ش رادرب ی زا ثحابم ، نینچمه دانتسا
هتفای هب ندیشخب اه
هتخادرپ عبانم زا هدافتسا اب میا
.
هتفای اه :
« اجر و فوخ
» ،
« طسب و ضبق »
و
« تبیه و سنا
» لاوحا وزج هک دنتسه یجوز میهافم زا
هب ینافرع یم باسح .دنیآ
« اجر و فوخ »
،نایدتبم یارب یتلاح
« طسب و ضبق »
و ناطسوتم صتخم
تیاهنرد
« سنا و تبیه »
نلاصاو ۀبترم تسا
زا لحارم نیا هچرگا یم شیپ ار کلاس رگیدکی یپ
دنرب
نآ اما لزنم رد مدق یتقو کلاس هک تسین هنوگ
« طسب و ضبق »
تشاذگ
، هب یلکروط
« اجر و فوخ »
ار
هبترم ره رد کلاس هکلب دشاب هتشاذگ رس تشپ یم شیپ هک یا
نییاپ لحارم ،دور اب زین ار دوخ زا رت
.دراد دوخ اجنآزا
یی اع تایح تاظحل رد لاوحا نیا هک و ینآرق تایآ زا رثأت اب کلاس و دنراد ناسون ،فر
دوخ راگزور یسایس و یعامتجا لئاسم هاگ و ثیداحا
، ار تلااح نیا زا یکی مرب
ی ۀبرجت افرع اذل دنیزگ
زا یکی ،دوخ یرکف بتکم ساسا رب اما ؛دنراد یلاوقا ،لاوحا نیا ۀمه نوماریپ و دنراد ار لاوحا نیا ۀمه میهافم نیا گید رب ار
یم حیجرت یر .دنهد
هجیتن یریگ : رب دیکأت اب شهوژپ نیا رد یجوز میهافم
هک دیدرگ لصاح هجیتن نیا ؛ینافرع نوتم رد
یدوجو تیفرظ هب تلااح نیا زا کی ره روهظ و تسا نآ ناگدنیارس ینورد تلااح یلجت ،ینافرع راثآ
18 ینافرع یجوز میهافم
…
کأت اب و دوخ لاوحا اب بسانتم ،رثا ۀدننیرفآ اذل دراد یگتسب درف دنوادخ یللاج ای یلامج تافص رب دی
یم قوس یتمس هب ار شیوخ رثا هرهب اب هک دهد
یجیاتن زا یریگ ،یللاج تافص
نامه دن
« ضبق و فوخ
تبیه و » جیاتن ای تافص دننامه یلامج
« سنا و طسب ،اجر »
دوخ رثا هب یصاخ گنر دشخب
نیا هنوگ
هک تسا ز بتکم نافراع ا
ده هنا لاج تافص راثآ رب رتشیب ، راثآ رب رتشیب ،هناقشاع بتکم نافراع یلو یل
.دنراددیکأت یلامج تافص کلاس رد فوخ زورب لماوع زا یم ،
و ملع شیازفا :نوچمه یدراوم هب ناوت و دنوادخ هب تبسن تفرعم
هب ،وا تافص و یللاج تافص هژیو
نیعرد و یناوتان و فعض ندید شیوخ ناهانگ و اهاطخ هب یهاگآ لاح
،درک هراشا رب نایز و دوس زا قشع ندمآ اب و درگنب دنوادخ هب هناقشاع دید اب فراع رگا لباقم رد
و ده
دشیدنین قشع زج یزیچ هب رگید نچ رد
یم راودیما و هتفیش هشیمه یتروص نی .دیز
صوصخ رد
« ضبق
طسب و
» هدنراگن
، قشع نوچ یلئاسم هب هجوت اب
، گرم
، رایتخا و ربج و ایند
، رب لیلاد حیرشت هب و زو
یم لاوحا نیا روهظ یم تسد هجیتن نیا هب و دزادرپ
هک دبای مادکره یم مه لئاسم نیا زا تابجوم دناوت
یا و دروآ مهارف ار طسب مه و ضبق .دوش ببس فراع رد ار تلاح ود ره لماع کی هک اسب
« و سنا
تبیه
» یم دنوادخ تبحم ۀجیتن افرع رثکا ار سنا کرد و تخانش هچره هکارچ دنناد
رتشیب دنوادخ زا نا
هب دشاب عبت هجیتنرد و تبحم
« تبیه و سنا
» یوس زا دوب دهاوخ رتشیب وا رگید
رد یمدآ ره اب ههجاوم
هتخانشان زیچ .دش دهاوخ سرت و تبیه راچد دشاب هتشادن دوجو نآ تخانش ناکما هک یا
لاد و رکذ ار شیوخ تارظن افرع ،یرگید رب میهافم جوز نیا زا یکی حیجرت رد یرگید رب یکی حیجرت لی
هدرک نایب ار اما دنا
اهنرد نیا رب همه تی قافتا
رظن هک دنتشاد مادکره
میهافم جوز نیا زا
، و مهاب رانک رد
یم شیپ ار کولس مه و دنرب
طارفا رفتو کلاس ،اهنت یرگید رب یکی حیجرت و تمس کی هب شیارگ رد طی
یم یدوبان ۀطرو رد ار هار همادا زا و دزادنا
مزاب ی .دراد
هژاو :یدیلک یاه رثن و مظن نوتم ،یجوز میهافم ،لاح ،نافرع
ینافرع .
1 - فده و همدقم
1-1 همدقم زا یکی فوصت و نافرع مهم
رت نی هدروآ تسد ا
ی یلزانم و بتارم زا لکشتم و ناسنا یحور تایح
ناونع اب لزانم و بتارم نیا ؛تسا یمدآ ۀمزلا ،یونعم لامک تمس هب کولس و ریس رد هک تسا
« ماقم و لاح »
یم حرطم و دوش
« یجوز میهافم »
رس بتارم نیا لد زا مرب
ی دشک . اجنآزا یی هک لامک
لین رد یونعم هب
قح یم هصلاخ دوش
ازا نی یور قح ،کولس ریسم یاهتنم رد تکرح .تسا یلاعت
هتخیمآ هک ییورین کمک هب ریسم نیا زا یا
ققحت ؛تسا سفن بیهذت و یدوهش کرد و لقع
یم هک تسین ناوت نآ ار یمدآ ۀشیدنا اریز دبای هب
اهنت یی ریسم و دنک قیرط یط یریسم زین
پرپ چی مخو .تسا
فش ی ع ی نکدک ی :تسا دقتعم
« تسین یزیچ نافرع ،رگم
لامج و یرنه هاگن هب تبسن هناسانش
.نید و تایهلا مشچ نیا زا
یعون نآ رد هک تسین یبهذم و نید چیه ،زادنا نافرع«
هتشادن دوجو»
ه هب هک دنشاب یناسک رگا یتح .دشاب ار دیدج بهذم و نید کی ،یلیلد ر
عارتخا« هدع و دننک» یا
هب مه نید و بهذم نادب ،ضورفم روط امیا«
»ن یتدم زا سپ دنروایب هبدوخ
دوخ میسقت هورگ ود هب
یم :دنوش 1 - نآ لامج یهاگن اب ار بهذم و نید نیا هک اه یم یرنه و هناسانش
،دنرگن نافراع نانیا
.دوب دنهاوخ بهذم و نید نآ 2
- نآ مج و یرنه هاگن نینچ هک اه لا
هناسانش نید نآ هب تبسن یا
نینچ دنرادن تشاد دنهاوخ رارق بهذم و نید نآ نافرع ۀریاد زا نوریب یناسک
» فش(
ی ع ی نکدک ،ی
1383 : 19 .)
سپ ادوجواب ی ن یصاخ دنویپ و تسا نید هب تبسن صاخ شرگن یعون نافرع ، رارقرب ود نآ نیب
هک تسا تیمها زئاح هتکن نیا .تسا یمامت
شور یاه ریس هب طوبرم هب
وس ی رد زین قح بوچراهچ
ییابیز هب نید شیامن هب
هتشاذگ هدش تسا یلع رد صوصخلا نید
ملاسا هک نید ی مامت هب هک تسا
ناسنا یرطف یاهزاین یم تیمها
دهد مسج یاهزاین مامت یارب و نا
حور و ی نا ی رشب
، مانرب ه و ۀویش
هئارا راک یم دنک ادوجواب ی ن نامز هب رصحنم و
نید هکلب تسین یصاخ ناکم تسه یگشیمه
هک
20 ینافرع یجوز میهافم
…
مه یارب ۀ ناسنا اه مانرب ،ناهج رسارس رد ۀ
یگدنز هنادنمتداعس یا
یم هئارا نافراع سپ دهد
اب ،ناملسم کت
ی ه رب ار شیوخ کولس و ریس یلمع ۀمانرب نید نیا هب
تروص رد لماک تخا
ی دنرادرا .
نیا هلئسم ۀرابرد نودلخ نبا هک یبلطم هب هجوت اب یملاسا عماوج رد نافرع جاور ییارچ و هچخیرات
نایب یم هب زین دراد ینشور
لباق مهف تسا : دیدج ۀیعرش مولع زا شناد نیا
« و تسا ملاسا تلم رد
نانآ و ناعبات و هباحص ناگرزب و تما فلس دزن رد هراومه هورگ نیا ۀقیرط هک تسا نیا نآ ساسا هدوب ناشیا زا سپ هک هدرمش تیاده و قح ۀویش ،دنا
م ی هدش تسا یور و ندش مزلام نآ لصا و
یور نآ هب مومع هچ ره زا ضارعا و ندیرب همه زا یلاعت یادخ هب هجوت ،زج و تدابع هب ندروآ یم و تسا تدابع یارب تولخ جنک هب ندرب هانپ و قلخ زا یرود و هاج و لام و تذل دننام دنروآ
هباحص نایم رد هویش نیا نیمه یلو تشاد تیمومع فلس و
و مود نرق رد هک سپ
نآزا یور ندروآ
لیام ایند هب یگدولآ هب مدرم و تفای عویش ایند هب ،دندوب هدروآ تدابع هب یور هک یناسک ،دندش
هفوصتم و یفوص مان هب صاصتخا
ی هتفا (»
،نودلخ نبا 1336
: 2 / 467 ) سپ لامج سانش ی رد نافراع
تسا نیا هک
ییابیز یاه یم یرهاظ و یدام قیاقح یارو ار شنیرفآ ملاع لیلد نیمه هب و دننیب
هب نآ زا ندنک لد ناشیارب یتحار
ناکما ذپ ی ر .تسا
ییاجنآزا تیفرظ هب هجوت اب یکلاس ره هک یص خش م و تباث نوناق چیه نودب ،شیوخ ینورد یاه
یم ماگ ریسم نیا رد نیازا دهن
اگ و تسا توافتم ،رفس نیا براجت یور ه
تارظن قنودض یضی زین ار
ینعی شهوژپ نیا یلررصا عوررضوم صوررصخ رد هکنانچ میتررسه دهاررش بتکم نیا نارادمدرررس زا
« یجوز میهاف م »
نآ قلعت و رطاخ هب ماق م ای لاح ۀزوح هب اه
فلاتخا رظن نییعت رد افرع نیب
قیداصم
« ماقم و لاح »
یم هدید یتاضقانت هلئسم نیا رد افرع رثکا اما دوش
قافتا نیا هک دنراد رظن
هب ینافرع لاوحا وزج ،میهافم یم باسح
.دنیآ
هژیو تیمها زا هک یعورررضوم هب ینافرع لئارررسم اب ههجاوم رد یا
هژیو
« یجوز میهافم »
رادروخرب
یم میسقت هنافراع و هنادهاز ۀتسدود هب دوخ ،للها یلا کولس رد افرع تلایامت هکنیا تسا هک دوش
هب عبت ره هب شیارگ نآ راتفر و لاوحا مامت رد هترررسدود نیا زا مادک
یم ریثأت اه نافرع .دراذگ
لمجت هنوگره فلاخم هک تررسا یررشک تررضایر نادهاز کلررسم ،هنادهاز ییایند تلایامت و ییارگ
؛دنراد ناررشناگدید لباقم رد ار دنوادخ تبیه و فوخ هراومه و ناررسرت یهلا باذع زا و دنتررسه نآ یگدنز ب فوطعم رترررشیب اه
باذع زا تاجن یارب شلات ر ،ترررسا یورخا شاداپ یانمت و یهلا
یشوخ و روما ندرمش زیچان ۀیاپ رب زین یورخا شاداپ یم هصلاخ ییایند یاه
نآ راگزور اذل دوش اه
یررشوخ و تاذل زا ندرک یرود اب یم یریررس ییایند یاه
ینافرع عون نیا عقاورد .دوررش
« عون کی
ررسا ینهذ یگتفررشآرب و یحور نایغط یب دررض رب ت
یتلادع یب و یعامتجا یاه یتلادع
دارفا یاه
تیص عم و اهاطخ دض رب یش لات ،همه زا رتلااب .مدرم و هیفص ت هب نتخادرپ و دوخ یص خش یاه
دوش عقاو ادخ یاض ر دروم نکمم ۀلیس و ره هب یمدآ ات تس ا نطاب ریهطت »
( ،یریخ 1390 : 8 )
نیازا نآ یگدنز ،رکفت کبس نیا اب ًاتعیبط یور لباقم رد و تس ا ضبق بابس ا و للع زا راش رس اه
یم یدیدج ۀلحرم دراو فورررصت هناقرررشاع نافرع رد هب هاگن ،راب نیا و دورررش
گنر لئارررسم ۀمه
توافتم یم دوخ هب هنادهاز نافرع هب تبسن یرت هب دنوادخ هناقشاع نافرع رد .دریگ
یمدآ هب یردق
همه رد هک تسا کیدزن رب و تسا یراج و یراس زیچ
همه زا ندیرب هب زاین وا اب سنا یا تسین زیچ
یلجت هک ییایند هب یهاگن اب تسا یفاک هکلب
؛تفرگ سنا وا اب و دید ار دنوادخ ،تسوا هاگ فلاخرب
نآ رد هک هنادهاز نافرع همه
هکنیا یارب و تس وا هب ندیس ر عنام زیچ وا تبیه هب
راچد یوش ن و
همه زا دیاب ،یس رب وا لص و ۀبترم هب یچ
لد ز وا یاض ر بس ک رد ار شیوخ شلات تیاهن و ینکب
هب گراک یری یمن هناقشاع دنوادخ هب اهنت قشاع فراع اذل همه رد هکلب درگن
یم ار وا زیچ هاگن و دنیب
همه هب وا ۀناقشاع یم ادیپ یرست زیچ
.دنک
یتح ینافرع عون نیا رد «
زج زین مدآ رب دنوادخ باتع ای مرررشخ و یلزا هانگ یارجام ییارجام
یلص ا تس اوخ ندنام ناهنپ یارب یرهاظ
« رای و تس ود »
.تس ین یلزا نایعدم و نابیقر مش چ زا
تس اوخ نیا ندروآرب نادیم درم مدآ و تس ا یلجت هب یلزا لامج تس اوخ انامه یناهنپ حرط نآ تسا
» ،یروشآ(
1377 : 82 ) و نیا یم هنوگ یم ار فوخ یاج قشع هناقشاع نافرع رد هک دوش دریگ
و یم فیطلت ار وا تبیه دنوادخ هب سنا و دراد ار دنوادخ رادید یانمت طقف فراع راب نیا و دش خب
یمن باقع و باوث ای خزود و تش هب هب یلجت ایند هاگدید نیا رد .دش یدنا
و تس ا یهلا تافص هاگ
یم ققحم نآ رد قح رادید هک تررسا یرفررس یارب ندیچرب هررشوت هاگیاج تافررص هچنآ اذل دوررش
نوادخ یم شیامن هب ار د یم مهارف فراع یارب ار طس ب و طاش ن بابس ا ،دراذگ
و نارجه یتح دروآ
یم یقلت تبثم ،دنوادخ زا ررشب لرسن یرود .ترسا دنوادخ اب سنا نداد هولج مهم ببرس و دورش
هناقش اع نافرع رد سکعلب تس ا دنوادخ زا سرت و دهز ،هنادهاز نافرع رد یلک بوچراهچ و زکرم .تبحم و قررشع یم هبرجت ار ینافرع تلااح ۀمه تبحم و قررشع بوچراهچ رد قررشاع فراع
دنک
نیازا یور نوچ یلاوحا
« تبیه و ضبق ،فوخ »
رد تس ا حرطم هنادهاز نافرع رد هک یتدش نآ اب
میلام هکلب تررسین حرطم هناقررشاع نافرع یم رظن هب رت
یتروررصرد دررسر یتح هنادهاز نافرع رد هک
ادخ زا سرت ۀیاس ،تسا نکمم .دراذگن یقاب طسب تلاح یارب یلاجم دنو
« یجوز میهافم »
هتسدود اب دنوادخ ،دنراد دنوادخ یللاج و یلامج تافص اب زین یمیقتسم طابترا
یم یلجتم تفص باتزاب تافص نیا فیط ود ره و دوش
یم داجیا یمدآ رد ار یص اخ یلاوحا ،دنک
دننام
« سنا و طرررسب ،اجر »
و یلامج تافرررص یلجت ۀجیتن
« تبیه و ضبق ،فوخ
» یللاج یلجت
.تسا دنوادخ هولج ،ینافرع تاعوضوم ریاس دننامه ،میهافم نیا اما هکلب دنرادن یصخشم و نیعم یاه
یمیهافم
ادخ هب لاصو هاررد کلاس هک دنتسه هدیچیپ مه یدودح ات و هدرتسگ رایسب راچد تلااح نآ هب
یم فطاوع نیا زا روبع ریزگان و دیآ ناجیه و یحور
میهافم نیا ؛تس ا دوص قم هب ندیس ر یارب تا
هب یملارررسا نافرع رد مه
هترررسویپ تحت ار فراع مه رانک رد هراومه و دنا
یم رارق ریثأت و دنهد
تیفرظ و یمدآ دوجو تایرررضتقم هب هجوت اب هکاجنآزا هعیدو هب وا نورد رد دنوادخ هک یحور یاه
22 ینافرع یجوز میهافم
…
یم ۀجیتنرد لاوحا نیا زا مادکره ،دهن بابسا
و یم ادیپ روهظ و زورب یصاخ للع هب ،دننک
عطقروط
یمن نیقی و یم بجوم ار یصخشم تلاح ،نافراع ۀمه رد یصاخ ببس و تلع هک تفگ ناوت
دوش
هجیتن بابرررسا نیا و رد زین فراع کی رد صخرررشم لماع کی یهاگ یتح هکلب درادن نیا زج یا
یم داجیا ار یرررضقن و درررض تاریثأت توافتم طیاررررش نینچمه دنک
یمن نیا یرترب دروم رد ناوت
قافتا کی هب افرع لاوقا نایم رد زین رگیدکی رب لماوع هب هتررسب هکارچ دیررسر رظن
یاررضتقا و تقو
یم یرترب یرگید رب یکی نامز .دندصقم هب یفاو مه رانک رد ود ره تیاهنرد و دریگ
یجوز میهافم هک تش اد هجوت دیاب
« اجر و فوخ
» ،
« طس ب و ضبق »
و
« ه و سنا تبی » بیترت هب
کولس ریس م رد یارب
یم شیپ فراع یم هنیداهن وا دوجو رد و دیآ
نیازا دوش رد افرع هاگدید یور
دروم
« اجر و فوخ »
ریثأت هژیو یا نآ هاگدید رد ۀلئررسم هب اه
« طررسب و ضبق »
و
« تبیه و سنا »
رتررشیب دنوادخ یللاج تافررص و فوخ هب هار یادتبا رد هک یفراع هکارچ دراد هجوت
ادیپ شیارگ و
یم یقاب سنا و طس ب تلاح زورب یارب یلاجم رتمک ،وا شیارگ نیا زین ریس م ۀمادا رد دنک و دراذگ
وا هب هراومه دنک زاغآ ار کولرررس و ریرررس هار وا رب لکوت و دنوادخ هب دیما هب هک یفراع نینچمه شوخ یم دنوادخ یلامج تافررص هجوتم رتررشیب اذل دوب دهاوخ نیب هبزور و دوررش
ر وا اب شررسنا زو
وا دزن رد ،دنوادخ تبیه و فوخ زا عبط هب و رتشیب یم هتساک
.دوش
رتشیب هک شیوخ ینافرع راثآ رد نافراع اب
گنا هزی یاه یمرد شراگن هب نادیرم تیاده و یمیلعت دیآ
هاگدید و تارظن نایب اب یم جیورت ار یص اخ یرکف طخ ،شیوخ یاه
یم .دهد درک اعدا نینچ ناوت
صاف اب هرود زا نتفرگ هل ضبق زا ،اجر تمس هب فوخ تمس زا نافرع ریس طخ ،نافرع نیزاغآ یاه
نآ اما ترسا سنا هب تبیه زا و طرسب هب هب هک ترسین هنوگ
ینافراع هک درک اعدا ناوتب یمتح روط
هرود رد هک یم نیزاغآ یاه
دنوادخ تبیه زا هکنیا ای دنتشادن ناشراثآ رد ار یداش و طسب دنتسیز
هرود ۀمه رد ار لاوحا ۀمه هکلب دندوب نازرل اه
هبنج زا یکی یهاگ طقف اما میتسه دهاش یشیپ اه
تحت ار رگید بناوج و هتفرگ یم رارق دوخ عاعشلا
.دهد
ایحا و هقیدح رد هترررسجرب زا ،یکی هک
هترررسجرب زا ،یرگید و موظنم ینافرع راثآ نیرت راثآ نیرت
یارگ رتشیب ؛تسا یسراف بدا روثنم هجیتنرد و دنوادخ یللاج تافص تمس هب ش
« و ضبق ،فوخ
تبیه » قطنم و فراعم رد اما تس ا هنایم تلاح ریطلا
یم ار یا تامزلام و یلامج تافص هک مینیب
جوا یونعم یونثم و یلازغ دمحا حناوس رد تیاهنرد دراد یش یپ شتامزلام و یللاج تافص رب نآ توافت هک میتررسه دهاررش ار هناقررشاع نافرع هب دنراد ،دوخ زا شیپ نافرع اب یررسوررسحم
هژیو رد
بلاغ نآ رد سنا تلاح و طسب و اجر هک یونعم یونثم .دنتسه لاوحا نیرت
اب رکذ هک یبلاطم ۀمه هب هجوت دش
هک میدمآرب یتلااؤس اب ییوگخس اپ لابند هب شهوژپ نیا رد
نادب لیذ رد یم هراشا اه
ش :دو
- تلاح زورب ببس یلماوع هچ
« و ضبق طسب
» ،
« اجر و فوخ
» و
« سنا و تبیه »
یم فراع رد
؟دوش
دجوم لماوع ایآ یم لمع ناسکی تلااح ۀمه رد قوف تلااح
؟دننک
- تلاح زا یکی ۀبلغ ببس یلماوع ای لماع هچ یاه
« طسب و ضبق
» ،
« اجر و فوخ
» و
« و تبیه
سنا » یم فراع رد
؟دوش
-
« یجوز میهافم »
و ینید میهافم مادک اب ینافرع
؟تسا طابترا رد رگید ینافرع
- توافت تهابش و اه
؟تسیچ یجوز لئاسم صوصخ رد قشاع نافراع و دهاز نافراع هاگدید یاه
2-1 فده ناسنا ،نافراع هتسراو یاه
هب ،شیوخ ناکم و نامز زا رتارف هک دنتسه یا هلفاق ناونع
هدیرفآ رلااس -
هب ندیسر ریسم رد رگید یاه تکرحرد قح
نیازا دنا ر فطاوع رب راذگریثأت لماوع تخانش یو
تباث ناشهار ندومیپ رد ار ام ،ناشقیرط و راثآ رتهب هچره تخانش و ناشنورد مدق
رتراوتسا و رت
یم یسررب اب شهوژپ نیا رد اذل دراد
« یجوز میهافم »
دجوم لماوع و ینافرع اب ،میهافم نیا
کت ی ه رب
ه نآ رب یسراف بدا و نابز ِفراع نارونخس راثآ هچره مهف یارب ار هار ،نافراع تخانش اب ات میتس
مینک رتراومه ینافرع نوتم رتشیب اب و
زا قیمع کرد
« یجوز میهافم »
هک نافراع تلااح و ینافرع
؛تسا ناشقیرط و نانخس کرد یاشگهار هب
بون یایرد نیا ضومغ و زومر فشک رد یمهس دوخ ۀ
ب ی نارک نیعرد میشاب هتشاد اب لاح
پ ی ندرب ۀبلغ ای میهافم نیا زورب ببس هک یللع و لماوع هب
یم یرگید رب لاح ود نیا زا یکی تخانش هب زین دنوش
هچره ب ه رت تبسن یدوهش کرد و نیرب ملاع
روما هب لئان یم یتح و مییآ دب
ی ن سو ی هل اب توافت اه رتشیب دباع نافراع و دهاز نافراع تاکرتشم و
یم انشآ .میوش سم هک یرکفت دیاش ار ینافرع لئا
غ ی لباقر هنوگزمر و مهف م
ی درامش نیا هب نتخادرپ زا ار ناسنا ،
و هزوح علاطم نآ یملع ۀ مزاب
ی دراد یهاگن اب اما هنافاکشوم و قیقد
هب مامت ،ینافرع لاوحا ی م
ی ناوت
یدودح ات هدرپ
اه ات دیچرب تیرشب ناگدید لباقم زا ار هزوح نیا تخانش رد ور شیپ عناوم و
یمامت ناسنا اه یبراجت هک یناسک یتح ازا
ی ن تسد هتشادن دنا چیه نودب هزوح نیا اب دنناوتب ، دس
هار ،ی ب ی هدرپ فافش و هبور ور نآ کرد هب یدودح ات و دنوش لئان
هک تسا نیا رب دیما و دنیآ
هشوگ ا هب دناوتب روکذم شهوژپ ار ریطخ ۀفیظو نیا زا ی ماجنارس
.دناسر
2 - نابم ی پ و ی ش ی هن قحت ی ق
1 - 2 یجوز میهافم
عاونا اب ار ام شنیرفآ هب هنافاکشوم یهاگن اهداضت
هبور ور یم نیازا دنک نیا یور
زاغآ زا عوضوم
یم یاج یمدآ رواب و هشیدنا رد ،تایح یم نآ رب یفرگش ریثأت و دریگ
تایرظن هک ییاج ات دراذگ
ناسنا هناسانش
« یم رامش هب یمدآ نهذ نیداینب یاهدرکلمع زا یکی ار لباقت دروآ
» ،سنترب(
1384 :
77 یمیدق .) یم ار لباقت ۀنومن نیرت گنررپ رد ناوت
زا رشب ۀرطاخ نیرت دربن ینعی ؛شتقلخ زاغآ
هناسفا یمامت یانبریز هک درک وجتسج لیباق و لیباه نامه ای رش و ریخ لکش ار ریطاسا و اه
یم تسا یعیبط تسا )کاخ و شتآ و داب و بآ( داضتم رصانع زا یبیکرت ،تادوجوم ناهج .دنهد
قلخ رد داضت و لباقت دهاش هراومه و رصانع نیا زا لکشتم هک ناسنا نهذ هک هلئسم نیا هب تسا ت
نیازا دریگ یرای نآ زا لئاسم مهف یارب یتح و دشاب هتشاد هجوت شیوخ ۀرمزور روما رد یور
« یکی
لباقت راکوزاس قیرط زا ناهج مهف ،نابز و نهذ رب مکاح دعاوق زا هداس ییاهدومن زا هک تسا ییاه
تعیبط رد -
نز و درم ای نیمز ای نامسآ دننام -
هدیچیپ ات من نیرت
گنهرف ۀزوح رد اهدو -
دننام
قلاخا و نید ای تیعقاو و نامرآ -
یمرب رد ار نابز نارگشهوژپ نیاربانب دریگ
مدرم ،یسانش ،یسانش
تیاور هناشن ،یسانش هیکت لصا نیا رب ...و یسانش
ناهج ناسنا رکفت راتخاس هک دنراد و تسا لومش
هدیدپ میسقت اب رشب ناهج هب یفنم و تبثم بطق ود هب اه
یم ینعم دشخب » ،یتایح(
1388 : 33 )
هار زا یکی سپ لباقت هب هجوت ،تفرعم لوصح و لئاسم یانعم کرد رد یساسا یاه
.تساه
« لباقت هب هناگود یاه یم لیکشت ار عماوج و ماوقا زا یرایسب یرکف ۀتسه یعون
؛دنهد مه رد ۀ
ا مئاق لباقت رب تخانش و هشیدنا یانبم ،دیدج هچ و میدق هچ عماوج ناهج ۀدننیرفآ تخانش .تس
لباقت ریثأت تحت ،دوجو أدبم تابثا نیهارب و بجاو ،لولعم و تلع ریظن ییاه
نکمم و دوجولا دوجولا
عنتمم و تسا ...و مدق و ثودح ،دوجولا »
( تاداس مظعا ،
1393 : 41 ) رتهب ناشدادضا اب روما سپ
یم هتخانش دنوش
« لاا فرعت اهدادضأب ءایش »
هب مه نی لد لی شخب رب امکح و افرع یارآ زا یگرزب
لباقت نیمه هب نتخادرپ ۀیاپ اه
لکش هتفرگ نایم هک یداضت و تسا
« قشع و لقع
» ،
« حور و سفن
» ،
« انف و اقب
» ،
« رکس و وحص
» ،
« ماقم و لاح
» ،
« فوخ اجرو
» ،
« طسب و ضبق
» ،
« تبیه و سنا
» ،
« عمج
هقرفت و » هیاپ ؛دراد دوجو یم لیکشت ار نافرع ۀزوح یلصا یاه
دراد نآ زا تیاکح دوخ هک دنهد
یزاسان زا یعمجم نافرع هک نیمه دوجواب و تسا تساهداضت و اه
هسامح هک تساه ینافرع یاه
یم ناج یم ادیپ ققحت اهدنبودیق زا ییاهر و یلاعت هب ناسنا ندناسر ینعی نآ فده و دنریگ .دنک
تسد زین نافرع یمیلعت ۀبنج کارچ درادن نآ یسامح ۀبنج زا یمک
ادیپ ققحت ینامز میلعت ه
یم یراجنهان و اهراجنه هک دنک لباقت نیا نایب اب و دوش نایب اه
دریگ ینشور و حوضو نآ ینابم اه
لوصح و ینشور یارب رتشیب ،ینافرع ثحابم فیرعت رد داضت هب لسوت ؛دوش هتساک نآ رد ماهبا زا و برجت عون زا ینافرع تایبرجت اریز تسا بطاخم نهذ رد بلطم رد و تسا یعقاوارف و یسحارف تای
قلخ یعقاو و یسح لئاسم نایب یارب هک یتاملک بلاق یمن ،تسا هدش
نیازا دجنگ تیاهن فراع یور
،کدنا دنچره ندیمهف یارب بطاخم نهذ ندرک هدامآ ،لقادح ای و ندنامهف یارب ار دوخ شلات یم شیپ رد نیازا دریگ
ای یجوز لئاسم ای میهافم هک تسا یور رانک رد هراومه میهافم جوز نامه
مه یم بوسحم کلاس یارب یلاب ود دننام ناکما یرگید نودب یکی اب قیرط یط هک دنوش
ریذپ
هتسجرب مهاب لباقت رد و رگیدمه رانک رد دادضا نیا .تسین رد ار قیمع یراذگریثأت و بلطم یزاس
یم ثعاب بطاخم نهذ لباقتم میهافم درکراک رد افرع ۀمه ؛دنوش
قفتم رب رظن اما دنتسه لوقلا
داضت نیا هک دنراد نیا نآ ۀمه نطاب رد و تسا رما رهاظ رد اه
و داضت نودب دنتسه یکی اه
نیعرد تیوقت لاح نیمه یانبم رب یتسه ماظن یرارقرب و ماود لصا هکارچ رگیدکی ۀدننک
مج داضتم تفص ود اب زین وا یلجت و تسا دنوادخ یلجت یتسه لک .تساهداضت تروص یللاج و یلا
یم یم نومنهر دصقم کی هب مه رانک رد و مهاب هجیتنرد اهداضت نیا ۀمه سپ دریگ نآ و دنوش
و تسا دنوادخ نامه فده و دصقم
« نایم تدحو فشک ای داجیا یارب تسا یشلات ینافرع نتم
ناهج ساسا .دنراوتسا نیابت و داضت و توافت رب بلغا هک رثکتم تانیعت ینافرع ینیب
تسا یتفرعم
یم لصاح سوسحم و لوقعم ملاع نایم خزرب رد هک هبترم هب هفوصتم و افرع ،ببس نیمه هب دوش
یا
لئاق دوجو رد موس یم یتشآ هب هناگود ملاوع نآ رد هک دنا
یم دنویپ رگیدکی اب و دنسر دننام ؛دنبای
.توکلم ملاع و کلم ملاع و تداهش ملاع و بیغ ملاع ،سح ملاع و لقع ملاع هب
نیا یدابم رد ،بیترت
هناگود زا یتسرهف ،فوصت و نافرع هطبار مهاب هک دراد دوجو اه
لباقتم ملاوع نیا و دنراد یدومع یا
ملاع رد یم داحتا هب یخزرب هکنانچ ،دنسر
تروص طساو ؛تسا توربج ملاع توکلم و کلم طساو
ایح( تسا لماک ناسنا ،قلخ و قح طساو و تسا لایخ ملاع ینعم و ،یت
1388 : 13 .) ًامومع افرع
یم نیا رد زین ار دنوادخ ندنام هتخانشان تلع یرون وا هکلب درادن یدض و دننام و لثم وا هک دنناد
هب تادوجوم و ایشا هک تسا یم هتخانش وا رون ینشور
.دنوش
،یرتسبش( تسا دن هن و دننام هن ار وا یلو تسا دض هب ءایشا هلمج روهظ 1382
: 19 )
26 ینافرع یجوز میهافم
…
و یلجت ار ناسنا دنوادخ هک دشاب یتافص هب ندرب یپ دنوادخ تخانش هار اهنت دیاش رارق نآ هاگ
یرهاظ لباقت رد زین وا تافص ؛تسا هدرک مهارف قیرط نیا زا وا یارب ار تخانش ناکما و تسا هداد یم میسقت للاج و لامج تافص ۀتسدود هب دوخ هکارچ دنراد رارق مهاب یهافم زا دوخ هک دنوش
م
یم بوسحم نافرع ۀزوح رد یجوز نوچ یتاعبت و دنوش
« فوخ اجرو
» ،
« طسب و ضبق »
و
« و سنا
تبیه » یم دجوم ناسنا رد ار یهارمه دنوادخ تخانش و ندیسر یارب ار کلاس مه رانک رد هک دنوش
یم ییاجنآزا دننک لباقت و اهداضت نیا هک
یلاخ نآ زا انعم ملاع و تسا یناهج نیا صیاصخ زا اه
ا هب ناسنا هک دنراد یرادیاپ و ماود ینامز ات یجوز لئاسم نیا اذل تس ییایند دوجو زا یلکروط
هب ؛دشاب هدشن یلاخ و وحم شیوخ چیه ،داتفا قافتا فراع دوجو رد انف و ییاهر هکنیا ضحم
مادک
یم ییایند رد یاپ یمدآ و دوب دنهاوخن رادیاپ لئاسم نیا زا رس و دادضا زا یلاخ هک دراذگ
یا
لاب دادضا نیا ۀمه سپ تسا یگنادواج و یگنرکی هب یلاعت عیفر ۀلق هب دوعص یارب ییاه
باسح
یم .تسین یربخ داضت و لباقت زا اجنآ رد هک دنیآ
2-2 ماقم و لاح نآ هب نافرع رد هک یمیهافم ۀمه یم هتخادرپ اه
تسا حرطم ماقم ای لاح نیوانع زا یکی لیذ ،دوش
ود نیا تخانش اذل هلئسم
یم یرورض یلصا ثحب هب دورو یارب هک یفیرعت هب دروم نیا رد ؛دیامن
هب یریشق یم نایب حوضو نیع رد هصلاخ تروص
یم هراشا ،دراد :دور
« هک تسا یناعم موق دزن ،لاح
یم بلق رب دراو سرت و قوش ای ،ضبق و نزح و برط لیبق زا ،باستکا و بانتجا و دمعت نودب دوش
اوحا سپ هریغ و بهاوم ،ل
هب تاماقم و دنیآ دوجو هب دهج نودب لاوحا و بساکم ،تاماقم و دنا
بحاص ؛دنوش لصاح دوهجم لذب بحاص و تسا دوخ ماقم رد نکمم ،ماقم
لاح زا یقرتم لاح
دوخ (»
،یریشق 138۵ : .)835
هب ،نآرق ریسفت قیرط زا هک )ماقم و لاح( حلاطصا ،دهز ،هبوت ینعم هک یتایآ ریسفت هژیو
و رقف
لکوت د دنتشادربر هب ؛دش فوصت دراو ،
زا یکی هب و تفای طسب و حرش هیفوص نایم رد نامزرورم
مه افرع دزن ماقم و لاح قیداصم ۀرابرد هکارچ دش لیدبت رصع نآ هشقانم رپ ثحابم دوجو یناتساد
هب هلئسم نیا .تشادن ان ناسارخ و قارع هیفوص دزن یگتسدود زورب هک تشاد تیمها یردق
زا یش
قادصم رس رب قفاوت مدع ،یریشق( دش هتسناد ماقم و لاح یاه
138۵ : 29۵ ) ار یبساحم ثراح و
فلاتخا داجیا رد رثؤم رظن
بحاص نیب هک یرگید فلاتخا نیا رب هولاع دندرمش هزوح نیا نارظن
یم یمئاد ار لاح یخرب هک دوب نیا تشاد دوجو هتبلا رادیاپان یخرب و دنتسناد
داقتعا یب افرع رتش
تدم هک دوب نیا رب هاتوک لاح
کنانچ تسا ماقم زا رت یریوجه و جارس وا عبط هب و دینج رظنزا ه
،یسوط جارس( تسین یمئاد لاح 1388
: 40 ،یریوجه( ،) 1389
: 276 ) هدع یلو لثم رگید یا
یم لاوحا وزج ار )طسب و ضبق ،قوش و تبحم( و دندقتعم لاح ماود هب یبساحم موهفم و دناد
نآ یرادیاپ ورگرد ار اه یم ناش
،یریوجه( دنیب 1389
: 27۵ .)
کولس و ریس و تفرعم بسک یلصا مزاول زا ماقم و لاح هناگادج أشنم کیره هک دنا
،لاح ؛دنراد یا
یم دراو یفوص لد رب ،راگدرورپ بناج زا هک تسا یهلا یتبهوم اب و تسا یبسک ،ماقم یلو دوش
یم تسد هب تضایر و هدهاجم یآ
،یسوط جارس( د 1388
: 36 ) ،یریشق( ؛ 138۵
: 92 ) ،یریوجه( ؛
1389 : 27۵ ) ،یناجرج( ؛ 1368
: 36 ) دیعسوبا( ؛ ،زارخ
1391 : 8۵ نایم زین نآ فیرعت رد یتح )
هب دراد دوجو یگتسدود هیفوص هنوگ
جهن رد یناهفصا روصنموبا هک یا هعومجمریز ار ماقم صاخلا
یا
تسا هدرک میسقت ماقم هس هب ار لاح ره و هتسناد لاوحا زا دب
نی هنوگ یلاحرد درف هک تسه هک
یم ،یناهفصا( ددرگ لئان یتاماقم هب هدهاجم و ششوک اب دناوت 1367
: 33 ) حرش رد یلمتسم اما
هتسناد توافتم ار تاماقم و لاوحا ۀزوح فرعت
« ماقم لیلد لاوحا تسرد لاح نوچ زاب ... تسا
رگم دوبن ماقم یتسرد ...هن لاح شتلع ،ماقم هب ندیسر و دیآ لاح یتسرد سپ زا ماقم ددرگ هب ...ددرگ باجح ماقم رد وا لاح تشگ تسرد ماقم ار وا هکنآ و لاح یتسار »
،یلمتسم(
1363 :
1 / 19۵ .) ۀلئسم ،تاحلاطصا نیا ۀزوح نییعت هب طوبرم تاشقانم
« و ضبق طسب
» ،
« اجر و فوخ »
و
« سنا
تبیه و » تحت زین ار یم رارق شیوخ عاعشلا
هلئسم نیا هب تحارص اب نافلؤم ًابیرقت .دهد
هراشا هدرک هک دنا
« اجر و فوخ
» ،
« طسب و ضبق »
و
« تبیه و سنا »
دنتسه لاوحا هلمجزا یگمه
میسقت هویش نیا دنچره رد یملس .تسین هتفریذپ خیاشم یخرب دزن یدنب
« اجرد تلاماعملا ت »
رد ناهبزور
« ماقم رازه » رد یراصنا للهادبع هجاوخ
« لزانم نادیم دص و نیریاسلا »
ماقم و لاح نیب
هدرکن کیکفت یم هتخیمآ ار ودره ایوگ
هتسناد یم نینچ بیترت هب ار لاح قیداصم جارس .دنا :درامش
و قوشلا و ءاجرلا و فوخلا و ۀبحملا و برقلا و هبقارملا لثم لاوحا هدهاشملا و ۀنینأمطلأا و سنلاا
زا هک کلاذریغ و نیقیلا و
« طسب و ضبق »
یمن نایم هب ینخس ،یسوط جارس( دروآ
1388 : 36 ) ای
،یریشق( تسا شبنج ای تبیه و قوش ،ضبق و طسب یریشق رظنزا لاح قیداصم هکنیا 138۵
:
92 ) قادصم یخرب اب هک با ریبعت هب .دراد تقباطم جارس رظنزا لاح یاه
،بولقلا توق رد یکم بلاطو
زا تبحم ،اضر ،لکوت ،دهز ،فوخ ،اجر ،رکش ،ربص ،هبوت
« تاماقم نینقوملا » یلاحرد تسا رظنزا هک
رد ار لاوحا یلجت یلمآ ای تسا هدیمان ماقم ار هیقب و تسا لاوحا زا تبحم و اجر و فوخ جارس ،ایح ،برق ،تریغ ،قوش ،تبحم تلااح
« تبیه و سنا
» ،
« طسب و ضبق
» ،
« اجر و فوخ
» ،
« و انف
ءاقب » یم لاصتا و ،یلمآ( دناد
1379 : 2 / 26 - 33 .) :بابحلااداروا رد لاوحا
« ،تبحم ،برق ،هبقارم
تسا هدشرکذ حیاتم ،حیاول ،حتاوف ،هدهاشم ،نیقی ،هنینأمط ،سنا ،قوش ،ءایح ،فوخ ،اجر
»
،یزرخاب(
13۵8 : ۵3 - ۵4 .)
فلاتخا رظن افرع رد دروم ،ماقم و لاح بیترت
ؤم و مدقم و رخ
قیداصم نآ درکلمع ۀوحن رد ،نآ اه
نانچ دوب رثؤم کولس و ریس رد هب یهلا یتبهوم و یباستکا ریغ روما وزج ار لاوحا هک ینایفوص هک
یم رامش یم مدقم ماقم رب و دنروآ سپ هک دنتسه راودیما و دنراد شیارگ طاسبنا هب رتشیب ؛دنرامش
تاماقم هب راگدرورپ یاطع زا شیارگ ،سکعرب لباقم هورگ و دندرگ لئان ی
توافتم یاه هبرجت ار یرت
هدرک فلاتخا نیا هتبلا دنا ثحب ،نافراع نایم رد اه
هب ار یفلتخم تایرظن و اه تشاد لابند هب نآ عبت
28 ینافرع یجوز میهافم
…
نایاپ و لوصا ییافوکش و دشر ثعاب دوخ هک یفوص تسا نکمم اریز دیدرگ کولس و ریس ریذپان
هلئسم وزج ار یا هب لاوحا
یتروصرد دروآ باسح وزج نآ هک دشاب داقتعا نیا رب یرگید فراع هک
نیا و تسا تاماقم یاپ هب هنوگ
نا دنزب نماد ینافرع ریس یریذپان :هک تسا نی رب افرع رثکا رظن اما
« اجر و فوخ »
هک تسا ناطسوتم ،نآزادعب ۀبترم ،نایدتبم یارب تسا یتلاح
« طسب و ضبق »
ار
هورگ نیا صتخم یم
تلاح هک تسا ناگدیسر و نلاصاو ۀبترم تیاهنرد و دنناد
« سنا و تبیه »
ار
یم ناشیا نآ زا .دنرامش
1-2-2 اجر و فوخ
« هب تسوا بوبحم هچنآ راظتنا رطاخ هب بلق طاشن و رورس زا تسا ترابع اجر شعوقو هکنآ طرش
رطاخ نیا هب راظتنا و هتشاد یئلاقع یببس و هدوب رظتنم و عقوتم مهارف نآ بابسا رثکا هک دشاب
تسا ،ربش(» 1377 : 386 توافت ؛دنراد یهباشتم میهافم هک وزرآ و انمت و اجر نیب هتبلا ) ییاه
نآ هک دراد دوجو یم زیامتم مه زا ار اه
اجر ؛دراد ندش داش
هب لد لیلد زیچ نآ هک یزیچ راظتنا
دروم هقلاع و تسا
« ره هک یزیچ دنسپدروم
ظتنا دروم و رطاخ تسا را
راچان دشاب هتشاد یببس دیاب
یتروصرد اذل یلو تسا تسرد نآ رب اجر قلاطا دشاب نآ بابسا رثکا لوصح رطاخ هب وا راظتنا هک
تسرد نآ رب تقامح و رورغ ۀژاو قلاطا دشاب نآ بابسا یگتفشآ اب هارمه وا راظتنا رگا ات تسا رت
مولعم بابسا دوبنودوب هچنانچ و دوش هتفگ اجر هکنآ تسرد ندیمان وزرآ و انمت ار وا راظتنا :دشابن
رت
دنریذیب هک دراد دیما و دنک ییوکین ناسنا هک تسا نآ اجر رگید ۀنوگ .دوش هتفگ اجر هکنآ ات تسا بذاک یاجر موس و دنزرمایب ار وا هک دشاب هتشاد دیما و دنک هبوت و دهد ماجنا یتشز راک ای و تسا
یم هانگ هک یم و دنک
:دیوگ ا دزرمایب ارم یادخ هک مراودیم »
،یریشق(
138۵ : 199 .)
اما
« بوبحملا نم توفی وأ هورکملا نم دری ام عقوتل ثدحی سفنلا یف لاعفنإ فوخلا »
یرثا ینعی
یم داجیا سفن نورد هک هچنآ ای دوش لصاح تسوا دنسپان هچنآ تسا رظتنم هکنیا ببس هب ؛دوش
،یفطصم( ؟دورب تسد زا تسوا دنسپدروم 142۵
: 262 هب .) سرت و هدوب عقوتم شعوقو هکنآ طرش
هک دشاب رطاخ نیا هب ،فوخ ای تسا مهارف نآ بابسا رثکا
هک یرما شیوشت زا یتحاران و ملأت
دشاب نونظم ای ینییعت شلوصح »
،یقارن(
1128 : 372 .)
فوخ لمع و لاح و ملع رصنع هس زا کشت
ی ل هتفای علاطا و یهاگآ ،ملع زا روظنم .تسا تسا
زا
دنیاشوخان رما نآ عوقو ببس هک یزیچ ی
دشاب ثم . تیانج یناطلس قح رد هک یسک ًلا رد و دنک
راتفرگ وا تسد دوش
فوخ یفرط زا دوش هتشک دراد
زا و ییوس ششخب ییاهر و لمتحم زین ار
یم درمش نآ زا وا فوخ . تئشن
یم دریگ گرزب یسب ار شیوخ تیانج هک یم
درامش یم و هک دناد
نا هاش یناس کانبضغ اقتنا و
م تسا هدنریگ ار دوخ و
یم دنیب هنسح چیه هک ن یا
رثا دناوتب هک دراد
دربب نیب زا ار شتیانج یم نوچ صخش نیا .
هک دناد یم وا گرم هب لماوع نیا عومجم ،دماجنا
جنر و درد نیرق شبلق یم
دوش مجسنم و رتشیب بابسا نیا ردقره .تسا فوخ تلاح نامه نیا و رت
دوش قیمع بلق درد ساسحا و رتدیدش فوخ دهاوخ رت
دش فیعض بابسا نیا نوچ و دنوش
فوخ ،
فیعض رت یم بلق فوخ و ملأت و شزوس ببس یهاگآ و ملع نیا .دوش تسا
لاح نامه نیا و
هب یم باسح دیآ
نیا ۀجیتن . لاح
هکنآ هدامآ ناسنا دوش
،هتسیاش لامعا اب ات ششخب و وفع قیلا
دوش ،ربش(
1377 : 281 ) و
« نیا و تساوقت و عرو ،تفع ،یو تارمث اما هک تسا تداعس مخت همه
چیه و تفای ناوتن ترخآ هار ،نآ زا ربص و تاوهش کرت یب و فوخ هک دزوسن نانچ ار توهش زیچ
قح هک تسا نیا یارب افئاخ یلاعت
:تفگ و درک عمج تمحر و ىده ار ن ْمُه َنیِذَّلِّل ٌۀَمْحَر و ىًدُه
َنوُبَهْرَی ْمِهِّبَرِل »
/فارعا(
1۵4 ( ) ،یلازغ 1393 : 818 ) رثا ینعی هک ی نییاپ فوخ ۀبترم نیرت دراد
و
رهاظ لامعا رد تسا
یراددوخ ؛ ندرک
عرو ار یراددوخ نیا .تسا مارح زا یم مان
دنهن تیوقت رگا و
تمرح ناکما هک یزیچ ره زا ناسنا و دوش دراد
یرود ، یم مان اوقت ،دنک ریگ
اوقت اریز د لماش
کرت
کوکشم ریغ هب لمع و کوکشم تسا
،ربش(
1377 : 282 .) توافت ،فلتخم دارفا رد فوخ راثآ یاه
یم شیپ تاوهش و یعرش تاعونمم زا یرود ۀلحرم ات طقف ار یهورگ ؛دراد یراکشآ ار یهورگ ؛درب
یم ییاهر تافآ زا یاسآ و تینما و دشخب
یم ناغمرا هب وا یارب ار ش ۀلحرم ات طقف ار یهورگ ؛دروآ
یم دنوادخ تشادگرزب و میظعت هدع اما دناسر
نومنهر تسا لامک ریسم تیاهن هک دنوادخ هب ار یا
یم .دزاس
نامه شیاسآ نیا هتبلا تسا کلاس ندومن نمیا و تینما ؛فوخ مهم راثآ زا یکی تفر رکذ هک هنوگ
یب یور زا یب و یهجوت
یب و تلفغ لوصحم نآ هک تسین یلایخ شیاسآ عون نیا هکلب تسا یربخ
لصاح ؛تسا یهاگآ نیا لصاح هک یبارطضا و شیوشت و دنوادخ باذع زا یهاگآ و علاطا زا دعب یم عقاورد و دوش
« تسا باذع زا ینمیا ادخ زا سرت هویم »
خیش(
،ملاسلاا 1374 : 1 / 429 .) سرت
یم رود نآ عبنم زا ار ناسنا نیا هک یسرت اما دزاس
یم عوقو هب هنوگ هن ددنویپ
قلاخ زا ار ناسنا اهنت
یمن رود شیوخ ینارگن ۀمه زا هکلب دزاس
شیوشت و اه یم هانپ وا هب اه
هنیمز نیمه و درب یم یا
دوش
،یملس( وا هب ندیسر یارب 1372
: 172 .)
1-1-2-2 اجر و فوخ ماسقا
« اجر و فوخ »
احلاطصا ریاس دننامه زین ار اجر یراصنا للهادبع هجاوخ .دنراد یماسقا و تاجرد ت
دیما و ناکلاس ۀجرد هب هجوت اب روصتم کولس بتارم زا هبترم ره رد کلاس یارب هک ییاهوزرآ و اه
یم میسقت یماسقا هب تسا هیآ زین کیره یارب و دنک
یم لیلد ار نآرق زا یا هس اجر یو رظنزا دروآ
:دراد هجرد
« ،ناملاظ یاجر مرج زا نتشذگرد ناملاظ یاجر ؛ناقباس یاجر و نادصتقم یاجر
ب و بیع ندیشوپ و تسا ( :عقاورد ،نامصخ نتفریذپ زا
َنوُجْرَی و
ُهَتَمْحَر
َنوُفاَخَی َو ؛ُهَباَذَع
دیما و
خب دنراد وا باذع زا سرت و ادخ شیاش )
/ءارسا(
۵7 ) تسا ریصقت زا نتشذگرد ،نادصتقم یاجر و
:تنیعم ندوزفا و تعاط نتفریذپ
َی ،َروُبَت نَّل ًۀَراَجِت َنوُجْر نآ دوس هب زگره هک دنراد دیما
نایز اه
دناسرن ) / رطاف(
29 ) ظفح و لد یناگدنز یتدایز و تسا یلزا تمعن ندرک مامت یارب ناقباس یاجر
30 ینافرع یجوز میهافم
…
( :تقو ۀیام و لد َنوُجْرَی اَل اَم للها َنِم َنوُجْرَت َو
للها َناَک َو ؛اًمیِکَح اًمیِلَع دیراد ادخ زا یرای دیما امش
نآ هک شناد تسرد و اناد ادخ و دنرادن اه تسا
) ( /ءاسن 104 ) ،یراصنا(
1361 : 30۵ .)
و تسا ناسنا یرادیب نآ نیتسخن ۀجرد تقیقح رد پ
ی ندرب هلصاف هب یهاگآ مدع یور زا هک یا
یرادیب نیا و تسا هدرک داجیا شیوخ یادخ و دوخ نیب ییاهاطخ رطاخ هب ار یهلا باذع زا سرت
یماو وپاکت و شلات هب ار ناسنا لیلد نیمه هب دراد دوخ رد تسا هدش بکترم هک دیما هکارچ دراد
تصرف دراد تسدزا یاه
نآ شحور زونه ؛دبایزاب ار هتفر نآ ار یکیدزن تذل هک هتفاین لاج ردق
هنوگ
رمتسا ار شیوخ شلات رگا یلو دنک کرد دیاب هک تضایر و دشخب را
اجر مود ۀجرد ،دهد همادا ار اه
یم بسک ار تلاح تدابع ؛تساجرب یاپ زونه دنوادخ زا سرت ،تسین صلاخ تین زونه هک دنک
یم هر دنوادخ شاداپ دیما هب دراد تراجت شلد و کاپ یگدولآ زا شریمض رما نیا موادت اب ؛درایس
هلحرم شریذپ ۀدامآ یم یا
وس ۀجرد نامه هک دوش یم لد رد ار دنوادخ رادید دیما هک تسا م
-
یم قوس لکوت تمس هب ار وا ،دیما نیا قایتشا و قوش و دنارورپ روخرد فوخ زین هلحرم نیا ؛دهد
یم زین ار فوخ راثآ میدرمشرب اجر یارب هک یلحارم یمامت رد سپ دراد ار دوخ هدهاشم هنیعب ناوت
مامت رد ود نیا یریذپانادج هناشن نیا و درک .تسا کولس لحارم ی
عماج باتک بحاص هب زین تاداعسلا
رد تسا هدرکدای عون ود هب نآ زا و هتخادرپ فوخ حلاطصا
لیاذر ءزج ای تسا لیاضف ءزج ای فوخ یو هاگدید نم ناك لاقع هنم فاخيلا امم ناك نإ فوخلا«
ا و اهلئاضف نم ناك للها ةمظع نم وأ يصاعملا نم ناك نإ و بضغلا ةوق لئاذر يف نكي مل نإ ءاجرل
و لئاذرلا نم ناك هعضوم لئاضفلا نم ناك هعقوم يف ناك نإ
؛ رظن رد هک دشاب یزیچ زا رگا سرت
ءزج تروص نیا رد تسین ندیسرت ۀتسیاش لقع اذر
لی هب بضغ ۀوق یم باسح
ناهانگ زا رگا اما دیآ
هب هوق نیا لئاضف زا دشاب ادخ تمظع زا ای یم باسح
دشابن دوخ بسانم یاج رد رگا زین اجر و دیآ
زا اذر لی هب رگا و تسا تسا لئاضف زا دشاب اج
» ،یقارن(
1128 : 108 .)
ۀیآ ریسفت لیذ ار هلیذر فوخ ۀلئسم :
َطْیَّشلا ُمُکِلَذ اَمَّنِإ لآ( ُهَءاَیِلْوَأ ُفِّوَخُی ُنا
/نارمع 17۵ نخس هک )
یم تسا ناطیش شلات نآ أشنم هک دراد یفوخ زا هیآ ریخا تمسق ؛دید ناوت
رد ندرک راکشآ دروم
یب و فوخ تلع تسا یبات
: هکارچ ناطیش رد تسا شلات شناتسود ات
ار هب و کانسرت یلکش
دنک یفرعم تبیهرپ دیاب نامیا اب ناسنا اذل
هناکریز بیرف و دنک لمع رت ناکما ات دبایرد ار وا یاه
هشقن ندرک یلمع دهدن وا هب ار موش یاه
ندمآ دوجو هب تلع هب هجوت اب فوخ نخس نیا قبط .
هب تلیذر تسا نکمم ،نآ لیاضف و ندرب نیب زا ۀتسیاش لیاذر ًاتعیبط هک تلیضف ای دیآ باسح
س قیرط کلاس هکنیا یارب تسا تیوقت روخرد یب زا ار هار کول
ینافرع بتک رد دهد زییمت ههار
یم هدیدنسپ ار یفوخ لحم ناونع اب یکم بلاطوبا هک دشاب لیذ للع رامش زا نآ بابسا هک دنناد
مان نآ زا بحم یارب فوخ نیا ار نآ عاونا و تسا هدرب
:هدرمشرب نینچ
« ،ینادرگیور و ضارعا فوخ
نداد تسد زا فوخ ،یرود فوخ ،باجح فوخ و نامیا نداد تسد زا فوخ ،قافن فوخ ،دیرم
Title and Author:
A Study of Couples of Mystical Concepts of "Sadness and mystical joy","Fear and Hope" and "Companionship and scare" in Persian mystical texts. / samanehe mansouri ale hashem
Supervisor: Ramin Muharram Graduation date:
Number of pages: 250 Abstract
Research Aim: goal of all endeavors in human life is to attain true perfection, the mystics are the ones who are guided by true happiness and are the most prominent creatures of their kind. For this reason, the primary purpose of this study is to understand the mystics through their writings and writings but since it is not possible to examine all the mystical states, it is for this reason that in this study the concept of couples "Fear and Hope", "Sadness and mystical joy" and "Companionship and scare" will be considered One of the main purposes of this thesis is to study these situations and how they appear in the most prominent mystical works of Persian literature. The scope of this researh : "ehyaie oulomuddin" Mohammad Ghazali, "savaneh" Ahmad Ghazali, "hadige" Sanai, "manteg al teir" Attar, «ma'aref» bahavalad and
"Masnavi" Jalaluddin Rumi's.
Research method: In this study the main themes such as "fear and hope",
"mystical sadness" and "companionship and intimidation" were discussed using a descriptive-analytical method. This has been explored through resources and documents available in libraries and data retrieval and data collection. The author uses his research to review articles and categorize them into various topics, findings, documents and bulletins containing authoritative sources.
Findings: "Fear and Hope", "Sadness and mystical joy" and "Companionship and scare" are coupled concepts that are considered Mystical moods. "Fear and Hope" is a state of affairs for beginners, "Sadness and mystical joy" for average seekers, and finally "awe and anger" for Those who have reached the final stage But it is not that the seeker in general, when he enters the phase of "mystical sadness and happiness" has left fear and hope but that the seeker also progresses each time has its lower stages, because at this stage From mystical life, he goes up and down and he has all these experiences.
Mystics talk about all of these situations but according to their school of thought, they prefer one pair concept to another and present their perspective to the audience in their mystical works.
Conclusion: In this study while emphasizing on basic themes such as "fear and hope", "mystical sadness and happiness" and "accompanying and frightening" as the main topic of discussion using descriptive-analytical method, these concepts were studied in mystical texts. And then it was concluded that: Mystical works express the inner states of its speakers and
