ذﺎﺨﺗا ﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا يرﺎﺠﺗ يﺎﮐﺮﺷ ﺮﺑ ناﺰﯿﻣﻪﺘﺴﭘ تاردﺎﺻناﺮﯾا

ذﺎﺨﺗا ﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا

يرﺎﺠﺗ يﺎﮐﺮﺷ ﺮﺑ

ناﺰﯿﻣ

ﻪﺘﺴﭘ تاردﺎﺻ ناﺮﯾا

ﯽﯾازﺮﯿﻣ سﺎﺒﻋ

1

،



دﺎﺑآﺪﯿﻨﺟ ﯽﺘﻤﺣر ﯽﻔﻄﺼﻣ ،

2

دﺎﺷﻮﻧ ﺪﻤﺤﻣ ﯽﻧﺎﻬﺒﻬﺑ هداﺰﯿﻠﻋ زوﺮﻬﺑ ،

3

3

1 - ﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﯾﺎﺘﺳور ناﺮﻤﻋ و ﯽﻋارز ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ هﺪﮑﺸﻧاد ،يزروﺎﺸﮐ دﺎﺼﺘﻗا هوﺮﮔ ،رﺎﯾدﺎﺘﺳا ناﺮﯾا ،ﯽﻧﺎﺛﻼﻣ ،نﺎﺘﺳزﻮﺧ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎ

2 - ناﺮﯾا ،ﯽﻧﺎﺛﻼﻣ ،نﺎﺘﺳزﻮﺧ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،يزروﺎﺸﮐ هﺪﮑﺸﻧاد ،ﯽﻧﺎﺒﻏﺎﺑ ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ و مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ ،رﺎﯾدﺎﺘﺳا

3 - ﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﯾﺎﻨﺻ و ﯽﻣاد مﻮﻠﻋ هﺪﮑﺸﻧاد ،ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﯾﺎﻨﺻ ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ و مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ ،رﺎﯾدﺎﺘﺳا ،نﺎﺘﺳزﻮﺧ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊ

ناﺮﯾا ،ﯽﻧﺎﺛﻼﻣ

) رﺎﺗ ﯾ ﺦ رد ﯾ ﺖﻓﺎ : 25 / 09 / 98 رﺎﺗ ﯾ ﺦ ﺬﭘ ﯾ شﺮ : 26 / 11 / 98 (

هﺪﯿﮑﭼ

ﻪﻄﺳاو ﻪﺑ ﻪﺘﺴﭘ تاردﺎﺻ ﺮﺑ ﺮﺛﻮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﯽﺑﺎﯾزرا ﯽﻠﻠﻤﻟا ﻦﯿﺑ رازﺎﺑ رد ناﺮﯾا ﻢﻬﺳ و ﯽﺒﺴﻧ ﺖﯾﺰﻣ ي

رﺎﯿﺴﺑ لﻮﺼﺤﻣ ﻦﯾا ﯽﻣ ﻢﻬﻣ

ﺪﺷﺎﺑ . لﺎﺳ رد تاردﺎﺻ ،ﺮﯿﺧا يﺎﻫ

ﺶﻟﺎﭼ ﺎﺑ ﻪﺘﺴﭘ ﻫ

ﻪﻠﻤﺟ زا يدﺎﯾز يﺎ زﺎﺠﻣ ﺮﺜﮐاﺪﺣ ﺖﯾدوﺪﺤﻣ

ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺟاﻮﻣ هﺪﻨﻨﮐدراو يﺎﻫرﻮﺸﮐ

. رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﺑﺎﯾزرا ،ﺮﺿﺎﺣ ي ﺮﺛﻮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ

ﺮﺑ

تاردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ ﺶﻘﻧ ﺮﺑ ﺪﯿﮐﺄﺗ ﺎﺑ ﻪﺑذﺎﺟ لﺪﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ

مﺎﺠﻧا ﺖﻓﺮﯾﺬﭘ . ،فﺪﻫ ﻦﯾا ﻪﺑ ﯽﺑﺎﯿﺘﺳد ياﺮﺑ اﺮﯾا ﻪﺘﺴﭘ هﺪﻨﻨﮐ دراو ﯽﻠﺻا يﺎﻫرﻮﺸﮐ

ن

هداد و ﺺﺨﺸﻣ لﺎﺳ زا ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ يﺎﻫ

1990 - 2017 هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﺷ . ﻦﯿﻤﺨﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑذﺎﺟ لﺪﻣ

ﺖﯿﻌﻤﺟ ،ﯽﻠﺧاد ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﯿﻟﻮﺗ ،ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ ﺖﯾدوﺪﺤﻣ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ

هﺪﻨﻨﮐدراو يﺎﻫرﻮﺸﮐ كﺮﺘﺸﻣ زﺮﻣ و ﺐﺨﺘﻨﻣ

ﯽﻨﻌﻣ و ﺖﺒﺜﻣ ﺮﺛا دراد ناﺮﯾا ﻪﺘﺴﭘ تاردﺎﺻ ﺮﺑ يراد

. ﯽﻣ دﺎﻬﻨﺸﯿﭘ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻆﻔﺣ ياﺮﺑ ناﺮﯾا ﻪﮐ ﺪﻨﮐ

رازﺎﺑ رد دﻮﺧ ﻢﻬﺳ

ﻦﯿﺑ ﻦﯿﻧاﻮﻗ ﺮﺑ ﯽﻨﺘﺒﻣ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ ﯽﻨﯿﻧاﻮﻗ لﺎﻤﻋا ﻪﮐ ﺖﺳا ﺮﺘﻤﮐ ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ و ﺮﺗﻻﺎﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺎﺑ ﻪﺘﺴﭘ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺑ رﻮﺒﺠﻣ ﻪﺘﺴﭘ ﯽﻧﺎﻬﺟ ﯽﻣ ﻪﻨﯿﻣز ﻦﯾا رد ﯽﻠﻠﻤﻟا

ﺮﺛﻮﻣ ﺪﻧاﻮﺗ

ﺪﺷﺎﺑ .

ﺪﯿﻠﮐ نﺎﮔژاو :

،ﻪﺘﺴﭘ تاردﺎﺻ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ مﻮﻤﺳ

هداد ،ﻪﺑذﺎﺟ لﺪﻣ ، ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ يﺎﻫ

.

تﺎﺒﺗﺎﮑﻣ لﻮﺌﺴﻣ :

amirzaei@asnrukh.ac.ir

1 - ﻣﺪﻘﻣ ﻪ

رد لﻮﻃ ﻪﻫد

،ﻪﺘﺷﺬﮔ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ياﺬﻏ ﻢﻟﺎﺳ رد ﻦﯿﺑ فﺮﺼﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ

و نﺎﮔﺪﻨﻨﮐﺪﯿﻟﻮﺗ ﺶﯾاﺰﻓا

ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺖﺳا . رد ﻦﯾا

،ﺎﺘﺳار ضاﺮﻣا و

تاﺮﻃﺎﺨﻣ دﻮﺟﻮﻣ

رد هﺮﯿﺠﻧز ﻪﺿﺮﻋ

،اﺬﻏ ﻪﺟﻮﺗ ﯽﻣﻮﻤﻋ هرﺎﺑرد

ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ ﺪﯿﻟﻮﺗ و يروآﺮﻓ لﻮﺼﺤﻣ يرﺎﻋ زا ﯽﮔدﻮﻟآ ار شﺮﺘﺴﮔ

هداد ﺖﺳا 1] .[ ﺪﻫاﻮﺷ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ و يرﺎﯿﺴﺑ

ﺑﺮ ﺖﯿﻤﻫا ﺖﯿﻔﯿﮐ

لﻮﺼﺤﻣ رد ترﺎﺠﺗ ﻦﯿﺑ ﻞﻠﻤﻟا هرﺎﺷا ﺪﻧراد

، ﺖﯿﻔﯿﮐ تﻻﻮﺼﺤﻣ

ياﺮﺑ ترﺎﺠﺗ ياراد ﺖﯿﻤﻫا يدﺎﯾز ﺖﺳا اﺮﭼ ﻪﮐ ﺪﺷر يدﺎﺼﺘﻗا و

ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد ﺶﯾاﺰﻓا

هﺮﻬﺑ يرو ﻞﻣﺎﻋ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ و ﻦﯾا

ﺶﯾاﺰﻓا هﺮﻬﺑ يرو زا ﻖﯾﺮﻃ يروآﻮﻧ و يژﻮﻟﻮﻨﮑﺗ ﺐﺳﺎﻨﻣ

رد ﺪﯿﻟﻮﺗ

ﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﻨﯾﺰﻫ ﺎﻫ و ﺎﯾ زا ﻖﯾﺮﻃ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻞﻣاﻮﻋ ﺪﯿﻟﻮﺗ و

لﻮﺼﺤﻣ ترﻮﺻ ﯽﻣ دﺮﯿﮔ 2] .[

ﻪﭼﺮﮔا خﺮﻧ يﺎﻫ ﻪﻓﺮﻌﺗ يور تﻻﻮﺼﺤﻣ يزروﺎﺸﮐ

ﺑ ﻪ رﻮﻃ ﻂﺳﻮﺘﻣ

رد ﻪﻫد يﺎﻫ ﺮﯿﺧا ﺑ ﻪ ﻞﯿﻟد ﻖﻓاﻮﺗ ﻪﻣﺎﻧ يﺎﻫ يرﺎﺠﺗ ﻞﺜﻣ WTO

ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺎﻣا دﻮﺟو يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ

و ﺖﺷاﺪﻬﺑ

ﯽﺗﺎﺒﻧ )1

(SPS ﺑ ﻪ ناﻮﻨﻋ ﯽﮑﯾ زا ﻊﻧاﻮﻣ ﯽﻠﺻا رد ﺗ ترﺎﺠ

تﻻﻮﺼﺤﻣ يزروﺎﺸﮐ

حﺮﻄﻣ هﺪﺷ ﺖﺳا

، ﺑ ﻪ يرﻮﻃ ﻪﮐ ﻦﯿﺑ لﺎﺳ يﺎﻫ

1996 ﺎﺗ 2009 خﺮﻧ يﺎﻫ ﻪﻓﺮﻌﺗ ﻂﺳﻮﺘﻣ ﯽﻧﺎﻬﺟ ) خﺮﻧ يﺎﻫ ﻂﺳﻮﺘﻣ

هدﺎﺳ ( يور تﻻﻮﺼﺤﻣ يزروﺎﺸﮐ

زا 6 / 14 ﻪﺑ 8 / 10 ﺪﺻرد ﺶﻫﺎﮐ

ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺖﺳا . رد ﯽﻟﺎﺣ ﻪﮐ داﺪﻌﺗ شراﺰﮔ يﺎﻫ ﻖﻓاﻮﺗ ﻪﻣﺎﻧ يﺎﻫ ردSPS

نﺎﯿﻣ يﺎﻫرﻮﺸﮐ نﺎﻬﺟ

يور تﻻﻮﺼﺤﻣ ﺎﺸﮐ

يزرو زا 136 رد لﺎﺳ

1996 ﻪﺑ 564 رد لﺎﺳ 2009 ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺖﺳا 3] . [ زا ﻦﯾا

،ور

ﺪﺷر ﻦﯾا ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا و

ﻦﯿﻧاﻮﻗ يﺎﻫرﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐدراو

ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﺑ ﻪ

رﻮﻃ ﯽﻌﯿﺳو ﺮﺑ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐردﺎﺻ تﻻﻮﺼﺤﻣ

راﺬﮔﺮﺛا ﺪﺷﺎﺑ 4] - 7 .[

ﻢﻬﻣ زا ﻪﺘﺴﭘ ﻪﮐ ﺖﺳا ناﺮﯾا ﯽﺗاردﺎﺻ يزروﺎﺸﮐ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﻦﯾﺮﺗ

ﻂﺳﻮﺘﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ 36

ار ناﺮﯾا يزروﺎﺸﮐ تﻻﻮﺼﺤﻣ تاردﺎﺻ ﺪﺻرد

ﯽﻣ ﻞﻣﺎﺷ دﻮﺷ 8] .[ لﺎﺳ ﯽﻃ ناﺮﯾا يﺎﻫ

1998 ﺎﺗ 2005 رﺎﯿﺘﺧا رد ﺎﺑ

زا ﺶﯿﺑ ﻦﺘﺷاد 50

،ﯽﻧﺎﻬﺟ رازﺎﺑ ﻢﻬﺳ ﺪﺻرد ﻦﯾﺮﺘﮔرﺰﺑ

و ﻢﻬﻣ ﻦﯾﺮﺗ

رﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ

رد نﺎﻬﺟ ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﯽﻃ ﻪﭼﺮﮔ ،ﺪﺷ

لﺎﺳ رو و ﺎﮑﯾﺮﻣآ رد ﻪﺘﺴﭘ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﺮﯿﺧا يﺎﻫ رﻮﺸﮐ ﻦﯾا دو

لﻮﺼﺤﻣ ﻦﯾا ﯽﻧﺎﻬﺟ ترﺎﺠﺗ شزرا زا ناﺮﯾا ﻢﻬﺳ ،ﯽﻧﺎﻬﺟ رازﺎﺑ ﻪﺑ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ 9]

.[ ﻞﻀﻌﻣ ﯽﻠﺻا و ﻢﻬﻣ ناﺮﯾا رد ﻪﺻﺮﻋ

تاردﺎﺻ لﻮﺼﺤﻣ ﻦﯾا

، ﻪﻠﺌﺴﻣ ﯽﮔدﻮﻟآ ﻪﺘﺴﭘ ﻪﺑ ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ ﯽﻣ

-

ﺪﺷﺎﺑ

. ﺑ ﻪ يرﻮﻃ ﻪﮐ رد ﻪﻫد يﺎﻫ

،ﻪﺘﺷﺬﮔ رد ﻦﯾﺪﻨﭼ درﻮﻣ ﻪﺘﺴﭘ

ﯽﺗاردﺎﺻ ناﺮﯾا ﻪﺑ ﺖﻠﻋ دﻮﺟو ﺗﻼﻓآ ﻦﯿﺴﮐﻮ ﺮﺗﻻﺎﺑ زا ﺪﺣ ﻢﻤﯾﺰﮐﺎﻣ

زا ﺪﺻﺎﻘﻣ يﺎﻫرﻮﺸﮐ ﯽﯾﺎﭘورا

ﺖﺸﮔﺮﺑ هداد هﺪﺷ و ﺎﯾ ﻪﺑ ﺖﻤﯿﻗ

رﺎﯿﺴﺑ ﻦﯿﯾﺎﭘ ﺑ ﻪ شوﺮﻓ هﺪﯿﺳر ﺖﺳا . ﺑ ﺎﮑﯾﺮﻣآ ﻪ زا ﺖﺴﻧاﻮﺗ ﯽﺑﻮﺧ

هدﺎﻔﺘﺳا هﺪﻣآ ﺶﯿﭘ ﺖﺻﺮﻓ ﮐ

يﺎﻫرﻮﺸﮐ ﻪﺑ دﻮﺧ تاردﺎﺻ و ﺪﻨ

هﮋﯾو ﻪﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻪﻧﻮﮔ ﻪﺑ ،ﺪﻫد ﺶﯾاﺰﻓا ار ﺎﭘورا ﻪﯾدﺎﺤﺗا

ﻪﮐ يا ﻢﻬﺳ

ﯾﺮﻣآ ﻪﺘﺴﭘ زا نﺎﻤﻟآ رﻮﺸﮐ رازﺎﺑ رد ﺎﻬﻨﺗ ﺎﮑ 4/

3 رود رد ﺪﺻرد ه

ي

1988 - 1996 دوﺪﺣ ﻪﺑ 23

لﺎﺳ ﯽﻃ ﺪﺻرد ﺖﺳا هﺪﯿﺳر ﺮﯿﺧا يﺎﻫ

10] .[ رد ،ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ 5

رازﺎﺑ زا ناﺮﯾا و ﺎﮑﯾﺮﻣآ ﻢﻬﺳ ﺮﯿﺧا لﺎﺳ

دوﺪﺣ ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﭘ ﯽﻧﺎﻬﺟ 53

و 40 ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﯿﺳر ﺪﺻرد

د ناﺮﯾا يﺎﺟ ﻪﺑ ﺎﮑﯾﺮﻣآ ﻪﺘﺴﭘ ﯽﻨﯾﺰﮕﯾﺎﺟ زا نﺎﺸﻧ ﻦﯾا ﯽﻧﺎﻬﺟ رازﺎﺑ ر

ﯽﻣ لﻮﺼﺤﻣ ﺪﺷﺎﺑ

11] .[

ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ

،ﺎﻫ ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ داﻮﻣ ﯽﻤﺳ ﺪﯿﻟﻮﺗ هﺪﺷ ﺑ ﻪ ﻪﻠﯿﺳو چرﺎﻗ ﺎﻫ

رد لﻮﺼﺤﻣ ﻪﺘﺴﭘ ﺪﻨﺘﺴﻫ . ﻦﯾﺪﻨﭼ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ دﻮﺟو ﺪﻧراد ﻪﮐ دﻮﺟو

ﻦﯾا ﻢﺳ رد ﻪﺘﺴﭘ رد ﺶﺨﺑ يﺎﻫ ﻒﻠﺘﺨﻣ نﺎﻬﺟ زا ﻪﻠﻤﺟ ﺎﯿﻧﺮﻔﯿﻟﺎﮐ

12]

،[ ناﺮﯾا 13] و 14

،[ و ﻪﯿﮐﺮﺗ 15] ار[ شراﺰﮔ هداد ﻧا ﺪ . ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ

ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﺖﯿﻤﻫا

،عﻮﺿﻮﻣ ﻪﺒﻨﺟ يﺎﻫ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽﮔدﻮﻟآ ﻪﺘﺴﭘ ﻪﺑ

ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ ﺪﯾﺎﺑ

ﺑ ﻪ رﻮﻃ يﺪﺟ درﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ و ﯽﺳرﺮﺑ راﺮﻗ دﺮﯿﮔ

ﻪﮐ رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ

،ﺮﺿﺎﺣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﺛﻮﻣ ﺮﺑ تاردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ ناﺮﯾا ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ

ﻪﺑ ﺮﯿﺛﺎﺗ زﺎﺠﻣ ﺪﺣ ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ

يرﺎﺠﺗ يﺎﮐﺮﺷ ﺮﺑ

ناﺰﯿﻣ تاردﺎﺻ

ﻦﯾا لﻮﺼﺤﻣ درﻮﻣ رﺮﺑ ﯽﺳ راﺮﻗ ﺖﻓﺮﮔ .

ﻪﺘﺴﭘ تاردﺎﺻ ﺮﺑ ﺮﺛﻮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﻨﯿﻣز رد هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﯽﺑﺎﯾزرا ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ ﻢﺳ نﻮﭽﻤﻫ ﯽﻠﻣاﻮﻋ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا يﺎﯾﻮﮔ

16] - 18 ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﻠﻤﺟ زا ﯽﺳﺎﯿﺳ و يدﺎﺼﺘﻗا ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﯾﺎﺳ و [

ﺖﻤﯿﻗ ،يرﺎﺠﺗ يﺎﮐﺮﺷ ﺎﺑ كﺮﺘﺸﻣ زﺮﻣ ،ﯽﻠﺧاد ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﯽﻠﺧاد يﺎﻫ

زرا ،زرا خﺮﻧ ،ﯽﺟرﺎﺧ و ﯽﺳﺎﯿﺳ ﻂﺑاور ،ﯽﻠﻣ لﻮﭘ ش

ﻢﯾﺮﺤﺗ ، و

ﯽﻣ راﺬﮔﺮﺛا ناﺮﯾا ﻪﺘﺴﭘ تاردﺎﺻ ناﺰﯿﻣ ﺮﺑ هﺮﯿﻏ ﺪﻨﺷﺎﺑ

19] - 21 .[

ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺘﺴﭘ رد ناﺮﯾا رد ﯽﻃ لﺎﺳ يﺎﻫ ﺮﯿﺧا ﺪﺷر يدﺎﯾز ﻪﺘﺷاد

ﺖﺳا . ﺑ ﻪ يرﻮﻃ ﻪﮐ زا 249 راﺰﻫ ﻦﺗ رد لﺎﺳ 2001 ﻪﺑ ﺪﺣ دو 472

راﺰﻫ ﻦﺗ رد لﺎﺳ 2011 ﺪﯿﺳر

؛ ﺎﻣا

، زا تاردﺎﺻ ناﺰﯿﻣ 163

راﺰﻫ ﻦﺗ

ﻪﺑ 130 هﺪﯿﺳر ﻦﺗ راﺰﻫ ﺖﺳا

8] . [ ،ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺎﺑ دﻮﺟو ﻪﮑﻨﯾا ﻊﻧاﻮﻣ

ﻪﻓﺮﻌﺗ يا و ﻪﻓﺮﻌﺗﺮﯿﻏ يا رد نﺎﻬﺟ ﺑ ﻪ ﻪﻄﺳاو يﺎﻫدادراﺮﻗ يرﺎﺠﺗ

ﺪﻨﻧﺎﻣ ردWTO لﺎﺣ ﺶﻫﺎﮐ

،ﺖﺳا ﺎﻣا هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽﻣ دﻮﺷ ﻪﮐ ﻢﻬﺳ

ناﺮﯾا زا تاردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ ﺪﻧور ﺸﻫﺎﮐ ﯽ ﻪﺘﺷاد ﺖﺳا . ﻪﺑ ﻪﻧﻮﮔ يا ﻪﮐ رد

لﺎﺳ 2009

، ﻪﺘﺴﭘ ناﺮﯾا ﺑﻪ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ناﺰﯿﻣ ردﺎﺻ ﺖﺳا هﺪﺷ و

ﻦﯾا

ﺖﺳرد ﯽﻧﺎﻣز ﺖﺳا ﻪﮐ ﺮﺜﮐا يﺎﻫرﻮﺸﮐ ﻢﻬﻣ

هﺪﻨﻨﮐدراو ﻪﺘﺴﭘ

،ناﺮﯾا

ﺪﺣ زﺎﺠﻣ ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ ار

ياﺮﺑ تادراو ﻪﺘﺴﭘ دﻮﺧ رد ﺮﻈﻧ

ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺪﻧا . رد ﻪﻨﯿﻣز لﺎﻤﻋا تارﺮﻘﻣ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ ﺮﺑ لﻮﺼﺤﻣ ﻪﺘﺴﭘ رد

لﺎﺳ 1997 ياﺮﺑ ﻦﯿﻟوا رﺎﺑ يﺎﻫرﻮﺸﮐ ﯽﯾﺎﭘورا

ﺑ ﻪ رﻮﻃ اﺪﺟ ﻪﻧﺎﮔ

ﯽﺗارﺮﻘﻣ ار ﻊﺿو

،ﺪﻧدﺮﮐ ﻦﯾا ﻦﯿﻧاﻮﻗ زا لﺎﺳ 1998 ﻪﺑ اﺮﺟا رد ﺪﻣآ

ﻪﮐ رد نآ ناﺰﯿﻣ ﺪﺣ زﺎﺠﻣ ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ ياﺮﺑ

تﻻﻮﺼﺤﻣ ﯽﺗادراو

ﺺﺨﺸﻣ ﺪﺷ رد . ﻪﻠﺣﺮﻣ ﺪﻌﺑ ﻪﯾدﺎﺤﺗا ﺎﭘورا ياﺮﺑ ﯽﮕﻨﻫﺎﻤﻫ و

نﺎﺴﮑﯾ ندﻮﻤﻧ ﻦﯿﻧاﻮﻗ

،ترﺎﺠﺗ ﺮﺜﮐاﺪﺣ ﺪﺣ زﺎﺠﻣ ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ ار

ياﺮﺑ يﺎﻫرﻮﺸﮐ ﻪﯾدﺎﺤﺗا

ﺎﭘورا ﺨﺸﻣ ﺺ دﺮﮐ . ﺲﭙﺳ نﺎﻣزﺎﺳ

رﺎﺑوراﻮﺧ و

يزروﺎﺸﮐ ﯽﻨﯿﻧاﻮﻗ

ار ياﺮﺑ تاردﺎﺻ تﻻﻮﺼﺤﻣ

يزروﺎﺸﮐ ﻦﯿﯿﻌﺗ

دﺮﮐ . رد ﻪﻠﺣﺮﻣ ﺮﺧآ ﻪﯾدﺎﺤﺗا ﺎﭘورا ﺑ ﻪ ﻞﯿﻟد ﺶﻫﺎﮐ

،تادراو ضاﺮﺘﻋا يﺎﻫرﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐردﺎﺻ

و ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﯽﮕﻨﻫﺎﻤﻫ

ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺎﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ﯽﻧﺎﻬﺟ رﺎﺑوراﻮﺧ و يزروﺎﺸﮐ ﻦﯿﻧاﻮﻗ

يﺪﯾﺪﺟ ار

ﻊﺿو دﺮﮐ ﻪﮐ ﻢﻫ نﻮﻨﮐا ﯿﻧ ﺰ ﻦﯾا ﻦﯿﻧاﻮﻗ ﺎﺟﺮﺑﺎﭘ ﺖﺳا 22] .[

رﺎﻣآ و تﺎﻋﻼﻃا نﺎﺸﻧ ﯽﻣ ﺪﻫد ﻪﮐ ﯽﻧاﺮﮕﻧ نادﺮﻤﺘﻟود ناﺮﯾا

رد درﻮﻣ

تاردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ ﻦﯾا رﻮﺸﮐ نوﺪﺑ ﺖﻠﻋ ﺖﺴﯿﻧ . زا ﻦﯾا

،ور زﺎﯿﻧ ﻪﺑ

ﯽﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ

ﺖﺳا ﻪﮐ ﻞﻣاﻮﻋ راﺬﮔﺮﺛا ﺮﺑ تاردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ ددﺮﮔ

ﺎﺗ رد ﺖﻬﺟ ﺶﯾاﺰﻓا تاردﺎﺻ ﻦﯾا لﻮﺼﺤﻣ مﺎﮔ ﯽﯾﺎﻫ ﺮﺑ ﻪﺘﺷاد

دﻮﺷ .

2 - شور و داﻮﻣ ﺎﻫ

2 - 1 - ناﺰﯿﻣ و ﻪﺘﺴﭘ ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ زﺎﺠﻣ ﺪﺣ

نآ تاردﺎﺻ

لوﺪﺟ رد 1

ﺖﺳا هﺪﺷ هدروآ ﻪﺘﺴﭘ ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ ناﺰﯿﻣ زﺎﺠﻣ ﺪﺣ ، .

ﯽﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺘﻤﮐ ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ زﺎﺠﻣ ﺪﺣ ﻪﭼﺮﻫ ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺖﺳا لﻮﺼﺤﻣ ﻦﯾا تادراو ياﺮﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ يﺮﯿﮕﺘﺨﺳ .

لوﺪﺟ 2 ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ، لﺎﺳ رد ﻪﮐ ﺪﻫد

2006 تاردﺎﺻ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ

ﻪﯾدﺎﺤﺗا ﻪﺑ ناﺮﯾا ﻪﺘﺴﭘ نآ لﺎﺣ ،ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺎﭘورا ي

لﺎﺳ رد ﻪﮐ

2011 ﻢﻬﻣ نﺎﯿﻣ رد ﻪﺘﺴﭘ تاردﺎﺻ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐدراو ﻦﯾﺮﺗ

ﺖﺳا ﺎﭘورا ﻪﯾدﺎﺤﺗا ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ناﺮﯾا ﻪﺘﺴﭘ .

ﯽﻣ ﯽﺗرﺎﺒﻋ ﻪﺑ ﺖﻓﺎﯾ ناﻮﺗ

هداد ﺖﺳد زا يدوﺪﺣ ﺎﺗ ار ﺎﭘورا ﻪﺘﺴﭘ رازﺎﺑ ناﺮﯾا ﻪﮐ ﺖﺳا

. رﺎﻣآ

لوﺪﺟ 2

، ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺮﻫ ﻪﺑ ناﺮﯾا ﻪﺘﺴﭘ تاردﺎﺻ ﻪﮐ ﺪﻫد

4

ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﯽﺸﻫﺎﮐ ﺪﻧور ،هﺪﻨﻨﮐدراو هﺪﻤﻋ هوﺮﮔ .

ﺑ ﻪ ﻪﮐ يرﻮﻃ

طﻮﺑﺮﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و ﺎﭘورا ﻪﯾدﺎﺤﺗا ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ كﺮﺘﺸﻣ يﺎﻫرﻮﺸﮐ ﻪﺑ ﺖﺳا ﻊﻓﺎﻨﻤﻟا

23] .[

Table 1 Aflatoxin maximum limitation of Pistachio importing countries from Iran Product Destination country Year

1998 2003 2006 2009

Hong-Kong - - - 15

Taiwan - - - 15

Far East

Vietnam - - - -

Russia - - - 15

CIS

(commonwealth) Kazakhstan - - - -

Turkey - - - 5

Re-export market

UAE - - - 10

Germany 2 2 2 8

Spain 5 2 2 8

Europe Union

Belgium 5 2 2 8

Reference: Worldwide mycotoxin regulations in food and feed & codex Type of Aflatoxin: B1

Table 2 Imports amount of Iranian pistachios for major importing countries ) (Tons 2011 )

(Tons 2006 Grouping the main countries

37 44

Far East

19 23

CIS (commonwealth)

18 28

Re-export market

16 47

Europe Union

Reference: Association of Iranian pistachios (2011).

2 - 2 - لﺪﻣ ﻪﺑذﺎﺟ

1

زا يﻮﮕﻟا ﻪﺑذﺎﺟ ﻪﺑ رﻮﻃ لﻮﻤﻌﻣ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ بﻮﭼرﺎﭼ ﯽﻠﯿﻠﺤﺗ

نﺎﯾﺮﺟ يﺎﻫ يرﺎﺠﺗ ود

،ﻪﻓﺮﻃ رد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﺑﺮﺠﺗ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﻣ دﻮﺷ .

ﻦﯾا لﺪﻣ ﯽﮑﯾ زا ﻢﻬﻣ ﻦﯾﺮﺗ ﯽﯾﺎﻫراﺰﺑا ﺖﺳا ﻪﮐ ﺑ ﻪ رﻮﻃ هدﺮﺘﺴﮔ رد

ترﺎﺠﺗ ﻦﯿﺑ ﻞﻠﻤﻟا ياﺮﺑ ﺢﯿﺿﻮﺗ نﺎﯾﺮﺟ يﺎﻫ يرﺎﺠﺗ ﻪﺒﻧﺎﺟود ﺑ2

ﻪ رﺎﮐ

ﯽﻣ دور 24] . [ ﺎﺑ عوﺮﺷ ﻪﻫد 1860 ﻪﮐ چا

3يﺮﮐ ياﺮﺑ ﻦﯿﻟوا رﺎﺑ

ﮏﯾﺰﯿﻓ ﻨﺗﻮﯿﻧ ﯽ ار ياﺮﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رﺎﺘﻓر ﯽﻧﺎﺴﻧا ﻪﺑ

،دﺮﺑرﺎﮐ لﺪﻣ ﻪﺑذﺎﺟ

ﻪﺑ رﻮﻃ هدﺮﺘﺴﮔ رد مﻮﻠﻋ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا درﻮﻣ هدﺎﻔﺘﺳا راﺮﻗ ﺖﻓﺮﮔ .

ﺲﭙﺳ يﺎﻫدﺮﺑرﺎﮐ ﯽﻘﻓﻮﻣ

زا نآ رد ﻪﻨﯿﻣز نﺎﯾﺮﺟ يﺎﻫ ﻪﻘﻄﻨﻣ يا و

ﻦﯿﺑ

،ﯽﻠﻠﻤﻟا ﻞﮑﺷ ﺖﻓﺮﮔ 25] . [ نﻮﻧﺎﻗ ﻦﺗﻮﯿﻧ ﻪﺑ ترﻮﺻ ﺮﯾز نﺎﯿﺑ

ﯽﻣ ددﺮﮔ : j

D i M GF M

ij j i

ij  

رد ﻦﯾا ﻪﻄﺑار يوﺮﯿﻧ ﻪﺑذﺎﺟ ﯽﻌﺑﺎﺗ ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ زا هزاﺪﻧا مﺮﺟ ود ﻢﺴﺟ

و سﻮﮑﻌﻣ ﻪﻠﺻﺎﻓ ﻦﯿﺑ نآ ﺎﻫ رد ﺮﻈﻧ ﻪﺘﻓﺮﮔ هﺪﺷ ﺖﺳا لﺪﻣ . يﺎﻫ

ﻪﺑذﺎﺟ ﺮﺑ ﺐﺴﺣ ﻢﺘﯾرﺎﮕﻟ ﯽﻌﯿﺒﻃ دروآﺮﺑ ﯽﻣ

،ﺪﻧﻮﺷ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﻪﻄﺑار ﻪﺑ

ترﻮﺻ ﺮﯾز نﺎﯿﺑ ﯽﻣ دﻮﺷ :

j i D

ln M ln M ln GF

ln

_ij _i _j _ij  رد

هدﺎﺳ ﻦﯾﺮﺗ

،ﻞﮑﺷ ترﺎﺠﺗ ﻦﯿﺑ ود رﻮﺸﮐ ار ﯽﻣ ناﻮﺗ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا

لﺪﻣ ﻪﺑذﺎﺟ ﯽﻌﺑﺎﺗ زا هزاﺪﻧا يدﺎﺼﺘﻗا ود رﻮﺸﮐ ) لدﺎﻌﻣ مﺮﺟ ود

ﻢﺴﺟ ( و ﻪﻠﺻﺎﻓ ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ ﻦﯿﺑ

ود رﻮﺸﮐ ) لدﺎﻌﻣ ﻪﻠﺻﺎﻓ نﺎﯿﻣ ود

ﻢﺴﺟ ( رد ﺖﻓﺮﮔﺮﻈﻧ :

ij 3 j 2

i 1

ij

ln GDP ln GDP ln D

EX

ln

  

ءاﺰﺟا ﻞﯿﮑﺸﺗ هﺪﻨﻫد ﯽﻠﺻا لﺪﻣ يﺎﻫ ﻪﺑذﺎﺟ ﺎﻣﻮﻤﻋ راﺪﻘﻣ

،ترﺎﺠﺗ

ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ

،ﯽﻠﺧاد ﺖﯿﻌﻤﺟ و ﻪﻠﺻﺎﻓ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﺪﯿﻟﻮﺗ رﻮﺸﮐ

1. Gravity model

2. Bilateral International Trade

،هﺪﻨﻨﮐردﺎﺻ نﺎﺸﻧ

هﺪﻨﻫد ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺪﯿﻟﻮﺗ رﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐردﺎﺻ و

ﺪﯿﻟﻮﺗ

رﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐدراو نﺎﺸﻧ

هﺪﻨﻫد ﺖﯿﻓﺮﻇ بﺬﺟ دﺎﺼﺘﻗا ﻦﯾا ﮐ رﻮﺸ

ﺖﺳا . ﻪﻠﺻﺎﻓ ﻦﯿﺑ ود

،رﻮﺸﮐ هﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ﻪﻨﯾﺰﻫ ﻞﻤﺣ ﻞﻘﻧو ﻻﺎﮐ ﻦﯿﺑ ود

رﻮﺸﮐ

،ﺖﺳا ﺖﯿﻌﻤﺟ نﺎﺸﻧ هﺪﻨﻫد ﺖﻌﺳو رازﺎﺑ رﻮﺸﮐ ﺖﺳا .

دروآﺮﺑ ﻞﯿﺴﻧﺎﺘﭘ يرﺎﺠﺗ ﻦﯿﺑ ود رﻮﺸﮐ رد ﻦﯾا لﺪﻣ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا

ﯽﻠﻣاﻮﻋ ﻪﮐ ﯽﻣ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﻦﯿﯿﻌﺗ هﺪﻨﻨﮐ نآ

،ﺪﺷﺎﺑ ترﻮﺻ ﯽﻣ دﺮﯿﮔ . ﻦﯾا

ﻞﻣاﻮﻋ ﯽﮔﮋﯾو يﺎﻫ يدﺎﺼﺘﻗا ود ﮐ رﻮﺸ و ﻊﻧاﻮﻣ و قﻮﺸﻣ ﯽﯾﺎﻫ

ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻪﮐ ياﺮﺑ ترﺎﺠﺗ ﻦﯿﺑ ود رﻮﺸﮐ دﻮﺟو ﺪﻧراد . ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ

ﻪﺑ رﺎﭼﺎﻧ يداﺪﻌﺗ ﺮﯿﻐﺘﻣ يزﺎﺠﻣ ﺰﯿﻧ ﻪﺑ لﺪﻣ ﻪﺑذﺎﺟ ﻪﻓﺎﺿا هدﺮﮐ ﺪﻧا ﺎﺗ

ﻪﺑ ﻪﻠﯿﺳو نآ ﺪﻨﻧاﻮﺘﺑ ﯽﺗاﺮﺛا ﺮﯿﻈﻧ ﻢﻫ زﺮﻣ ندﻮﺑ ود

،رﻮﺸﮐ ﻢﻫ ﯽﻧﺎﺑز

ﺖﯾﻮﻀﻋ رد ﮏﯾ هوﺮﮔ ﺎﯾ ﻪﯾدﺎﺤﺗا و ﺎﯾ ﻦﺘﺷاد ﺖﻘﻓاﻮﻣ ﻪﻣﺎﻧ ﺎﻫ ي

ﯽﺤﯿﺟﺮﺗ ار ﯽﺳرﺮﺑ ﺪﻨﻨﮐ 26] . [ يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ هدﺎﻔﺘﺳا

هﺪﺷ رد دروآﺮﺑ

ﻊﺑﺎﺗ يﺎﺿﺎﻘﺗ تاردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ ناﺮﯾا ﺰﯿﻧ ﻪﺑ ﺖﺳا ﺮﯾز ترﻮﺻ 27]

.[

ij j 8

7 ij 6 it 5

j 4

i 3

j 2

i 1

0 ij

) MLAF ln(

Border D

) EXRT ln(

) POP ln(

) POP ln(

) GDP ln(

) GDP ln(

) EX ln(









































n ,..., 1 j

1 i





ﻪﮐ رد

،نآ

EX

ij

راﺪﻘﻣ تادراو ﻪﺘﺴﭘ ﻂﺳﻮﺗ يﺎﻫرﻮﺸﮐ هﺪﻤﻋ

هﺪﻨﻨﮐدراو ﻪﺘﺴﭘ

،ناﺮﯾا

GDP

it

ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﯽﻠﺧاد

رﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐردﺎﺻ )

ناﺮﯾا (

jt ، ﺪﯿﻟﻮﺗ

GDP

ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﯽﻠﺧاد

يﺎﻫرﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐدراو

رد ﯽﻃ لﺎﺳ يﺎﻫ درﻮﻣ ﺮﻈﻧ

،ﺖﺳا

POP

it

ﺖﯿﻌﻤﺟ رﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐردﺎﺻ

POP

it

ﺖﯿﻌﻤﺟ يﺎﻫرﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐدراو

رد ﯽﻃ ﺳ لﺎ يﺎﻫ درﻮﻣ

،ﺮﻈﻧ

EXR

it

خﺮﻧ زرا ﯽﻃ لﺎﺳ يﺎﻫ درﻮﻣ

ﺮﻈﻧ

ij و ﻪﻠﺻﺎﻓ

D

ﻦﯿﺑ رﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐردﺎﺻ و

هﺪﻨﻨﮐدراو لﻮﺼﺤﻣ

،ﺖﺳا Border دﻮﺟو

ﺎﯾ مﺪﻋ دﻮﺟو رﺰﻣ كﺮﺘﺸﻣ نﺎﯿﻣ

هﺪﻨﻨﮐردﺎﺻرﻮﺸﮐ و

هﺪﻨﻨﮐدراو ﺖﺳا

j و ﺪﺣ

MLAF

زﺎﺠﻣ

ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ ﺸﮐ

يﺎﻫرﻮ هﺪﻨﻨﮐدراو ﻪﺘﺴﭘ

ﺖﺳا . نﻮﭼ رﺎﺘﺧﺎﺳ لﺪﻣ

ﻪﺑذﺎﺟ ﺮﺑ يﺎﻨﺒﻣ ﻢﺘﯾرﺎﮕﻟ ﯽﻄﺧ

،ﺖﺳا ﺐﯾاﺮﺿ ﻦﯾا لﺪﻣ ﺮﺑ ﺐﺴﺣ

ﺶﺸﮐ ﺎﻫ ﺎﯾ ﺖﺒﺴﻧ يﺎﻫ يﺪﺻرد ﺪﻨﺘﺴﻫ .

رﺎﻣآ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺎﺑ تاردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ ناﺮﯾا ) ﻢﺠﺣ و شزرا ﯽﺗاردﺎﺻ ( زا

نﺎﻣزﺎﺳ راﻮﺧ و رﺎﺑ ﯽﻧﺎﻬﺟ )

(FAO

ﺖﻓﺎﯾرد ﺪﯾدﺮﮔ . رﺎﻣآ ﺪﺣ

زﺎﺠﻣ ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ ﯾﺮﺘﻤﻬﻣ

ﻦ يﺎﻫرﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐدراو

زا Codex

،

ﺎﭘورا ﻪﯾدﺎﺤﺗا نﻮﯿﺴﯿﻤﮐ و FAO جاﺮﺨﺘﺳا

هﺪﺷ ﺪﻧا . تﺎﻋﻼﻃا

طﻮﺑﺮﻣ ﻪﺑ خﺮﻧ زرا ﯽﻌﻗاو و رﺎﻣآ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﯽﻠﺧاد

زا

هﺎﮕﯾﺎﭘ يﺎﻫ ﯽﺘﻧﺮﺘﻨﯾا ﮏﻧﺎﺑ ﯽﻧﺎﻬﺟ و قوﺪﻨﺻ ﻦﯿﺑ ﯽﻠﻠﻤﻟا لﻮﭘ و

تﺎﻋﻼﻃا ﺖﯿﻌﻤﺟ

ﺎﻫرﻮﺸﮐ زا هﺎﮕﯾﺎﭘ ﯽﺘﻧﺮﺘﻨﯾا ﻪﺘﯿﻤﮐ يرﺎﻤﺷﺮﺳ

نﺎﻣزﺎﺳ زﺎﺑ ﯽﻧﺎﮔر ﺎﮑﯾﺮﻣآ ﻪﺑ ﺖﺳد ﺪﻣآ . ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻦﯿﻤﺨﺗ ﻪﻠﺻﺎﻓ

يﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ ﻦﯿﺑ

ناﺮﯾا و ﺖﺨﺘﯾﺎﭘ ﺮﯾﺎﺳ ﺎﻫرﻮﺸﮐ ﺰﯿﻧ زا مﺮﻧ راﺰﻓا

ﯽﺘﻧﺮﺘﻨﯾا City distance tool هدﺎﻔﺘﺳا

ﺪﺷ ﻦﯾﺪﺑ. ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﮐ ﺎﺑ

بﺎﺨﺘﻧا ﺖﺨﺘﯾﺎﭘ رﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐدراو ي ﻪﺘﺴﭘ و ناﺮﻬﺗ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ

ﺖﺨﺘﯾﺎﭘ ناﺮﯾا ﻪﻠﺻﺎﻓ ي ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ ﻦﯾا

ود ﺮﺑ ﺐﺴﺣ ﺮﺘﻣﻮﻠﯿﮐ ﺖﺳﺪﺑ

ﯽﻣ ﺪﻣآ ﻪﮐ ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﺖﻓﺎﺴﻣ ﻦﯿﺑ ود رﻮﺸﮐ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . يﺎﻫرﻮﺸﮐ درﻮﻣ

ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﺿﺎﺣ ﺰﯿﻧ رد لوﺪﺟ 1 هﺪﺷ هدروآ ، ﺖﺳا

.

2 - 3 - هداد يﺎﻫ ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ

1

هداد يﺎﻫ ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ ﺑ ﻪ ترﻮﺻ ﯽﻘﯿﻔﻠﺗ زا هداد يﺎﻫ ﻊﻄﻘﻣ ﯽﺿﺮﻋ و

يﺮﺳ ﯽﻧﺎﻣز ﺖﺳا ﻪﮐ ﺑ ﻪ ترﻮﺻ ﺮﯾز ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ .

it i it

it x u

y     

Yit

، ﺮﯿﻐﺘﻣ ﻪﺘﺴﺑاو ياﺮﺑ ﺎﻫرﻮﺸﮐ ) (i رد لﻮﻃ نﺎﻣز ﺺﺨﺸﻣ

) (t



،

، ضﺮﻋ زا

،أﺪﺒﻣ

،xit يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ ﯽﺤﯿﺿﻮﺗ

لﺪﻣ ياﺮﺑ

ﺎﻫرﻮﺸﮐ ) ( i رد لﻮﻃ نﺎﻣز ﺺﺨﺸﻣ ) (t

، ui

، يﺎﻄﺧ هﮋﯾو يدﺮﻓ ﺎﯾ

ﯽﻧﺎﻣز ) ﺮﺛا يدﺮﻓ ﺎﯾ ﯽﻧﺎﻣز ( و ﺎﯾ ﻪﺑ ترﺎﺒﻋ

،ﺮﮕﯾد ﯽﻨﮕﻤﻫﺎﻧ ﺮﯿﻏ

ﻞﺑﺎﻗ هﺪﻫﺎﺸﻣ

2يا نﺎﯿﻣ ﺎﻫرﻮﺸﮐ ﺎﯾ هرود يﺎﻫ ﯽﻧﺎﻣز و

it

، يﺎﻄﺧ

لﺪﻣ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ .

شور يﺎﻫ ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ ياﺮﺑ ﻦﯿﻤﺨﺗ هداد يﺎﻫ ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ دﻮﺟو ﺪﻧراد . ﺮﮔا

ﯽﻨﮕﻤﻫﺎﻧ ﺮﯿﻏ ﻞﺑﺎﻗ هﺪﻫﺎﺸﻣ يا نﺎﯿﻣ ﺎﻫرﻮﺸﮐ ﺎﯾ هرود يﺎﻫ ﯽﻧﺎﻣز

دﻮﺟو ﻪﺘﺷاﺪﻧ

،ﺪﺷﺎﺑ زا شور ﻞﻗاﺪﺣ تﺎﻌﺑﺮﻣ هداد يﺎﻫ ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ

) Pooled OLS (

هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﻣ دﻮﺷ . ﺎﻣا ﺮﮔا ﯽﻨﮕﻤﻫﺎﻧ ﺮﯿﻏ ﻞﺑﺎﻗ

هﺪﻫﺎﺸﻣ نﺎﯿﻣ ﺎﻫرﻮﺸﮐ ﺎﯾ هرود يﺎﻫ ﯽﻧﺎﻣز دﻮﺟو ﻪﺘﺷاد

،ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺴﺑ

ﻪﺑ ﻪﮑﻨﯾا ﻦﯾا ﯽﻨﮕﻤﻫﺎﻧ ياراد ﺮﺛا ﺖﺑﺎﺛ ﺎﯾ ﯽﻓدﺎﺼﺗ

،ﺪﺷﺎﺑ شور يﺎﻫ

1. Panel data

2. Heterogeneity unobserved

ﻦﯿﻤﺨﺗ ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ دﻮﺟو ﺪﻧراد . لﺪﻣ ﺮﺛا ﺖﺑﺎﺛ ) Fixed effect (

و

لﺪﻣ ﺮﺛا ﯽﻓدﺎﺼﺗ ) Random effect (

رد ﺮﯾز ﻒﯾﺮﻌﺗ هﺪﺷ ﺖﺳا

28] .[

) (

:

) (

:

it i it it

it it i it

u X

Y RE

X u Y

FE















 





 







رد لﺪﻣ ﺮﺛا

،ﺖﺑﺎﺛ ﯽﻨﮕﻤﻫﺎﻧ ﺮﯿﻏ ﻞﺑﺎﻗ هﺪﻫﺎﺸﻣ ) ﺮﺛا يدﺮﻓ ﺎﯾ ﯽﻧﺎﻣز (

ﻪﮐ ﮏﯾ ﺮﯿﻐﺘﻣ فﺬﺣ هﺪﺷ ) Omitted variable (

ﺖﺳا رد

ضﺮﻋ زا أﺪﺒﻣ

،لﺪﻣ دﻮﺧ ار نﺎﺸﻧ ﯽﻣ ﺪﻫد . ﻪﺑ ترﺎﺒﻋ

،ﺮﮕﯾد لﺪﻣ

ﺮﺛا ﺖﺑﺎﺛ فﻼﺘﺧا نﺎﯿﻣ ضﺮﻋ زا أﺪﺒﻣ ﺎﻫرﻮﺸﮐ ﺎﯾ هرود ﻫ يﺎ ﯽﻧﺎﻣز

ار ﯽﺳرﺮﺑ ﯽﻣ ﺪﻨﮐ . ﺎﻣا رد لﺪﻣ ﺮﺛا

،ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﯽﻨﮕﻤﻫﺎﻧ ﺮﯿﻏ ﻞﺑﺎﻗ

هﺪﻫﺎﺸﻣ رد يﺎﻄﺧ

،لﺪﻣ دﻮﺧ ار نﺎﺸﻧ ﯽﻣ ﺪﻫد . ﺎﻄﺧ رد ﻦﯾا لﺪﻣ

ياراد ود ءﺰﺟ يﺎﻄﺧ ﯽﺘﻨﺳ )

it

( و يﺎﻄﺧ هﮋﯾو ) ui

( ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ .

اﺬﻟ رد لﺪﻣ ﺮﺛا

،ﯽﻓدﺎﺼﺗ ضﺮﻓ مﺪﻋ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ نﺎﯿﻣ

يﺎﻄﺧ هﮋﯾو

) ui

( و يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ ﯽﺤﯿﺿﻮﺗ

) Xit

( يروﺮﺿ ﺖﺳا . ﺮﮔا ﻦﯾا ضﺮﻓ

راﺮﻗﺮﺑ

،ﺪﺷﺎﺒﻧ يﺎﻫﺮﮔدروآﺮﺑ ﺑ

ﻪ ﺖﺳد هﺪﻣآ رﺎﮔزﺎﺳﺎﻧ و ياراد ﺐﯾرا

ﺪﻨﻫاﻮﺧ دﻮﺑ . لﺪﻣ ﺮﺛا ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﺮﺑ فﻼﺧ لﺪﻣ ﺮﺛا

،ﺖﺑﺎﺛ فﻼﺘﺧا

رد ﺲﻧﺎﯾراو يﺎﻄﺧ نﺎﯿﻣ ﺎﻫرﻮﺸﮐ ﺎﯾ هرود يﺎﻫ ﯽﻧﺎﻣز ار ﯽﺳرﺮﺑ

ﯽﻣ ﺪﻨﮐ 28] .[

ياﺮﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ نﺎﯿﻣ شور تاﺮﺛا ﺖﺑﺎﺛ يدﺮﻓ و ﻞﻗاﺪﺣ تﺎﻌﺑﺮﻣ

ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ هداد يﺎﻫ ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ زا نﻮﻣزآ و F ياﺮﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺮﺛا ﺖﺑﺎﺛ و

ﺮﺛا ﯽﻓدﺎﺼﺗ زا

نﻮﻣزآ هﮋﯾو ﻦﻤﺳﺎﻫ ) Hausman

specification test (

هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﻣ دﻮﺷ .

هرﺎﻣآ ي ياﺮﺑ F ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ شور تاﺮﺛا ﺖﺑﺎﺛ و ﻞﻗاﺪﺣ تﺎﻌﺑﺮﻣ

ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ ﺑ ﻪ ترﻮﺻ ﺮﯾز ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﯽﻣ دﻮﺷ :

ﺮﮔا ﯽﺗﺎﺒﺳﺎﺤﻣ F ﺮﺘﺸﯿﺑ

زا لوﺪﺟF

،ﺪﺷﺎﺑ ﻪﯿﺿﺮﻓ ﺮﻔﺻ ﯽﻨﺒﻣ ﺮﺑ

يوﺎﺴﻣ ﺮﻔﺻ ندﻮﺑ ﯽﮕﻨﻤﻫﺎﻧ ﺮﯿﻏ ﻞﺑﺎﻗ هﺪﻫﺎﺸﻣ ) ui=0 ( در ﯽﻣ دﻮﺷ

و لﺪﻣ تاﺮﺛا ﺖﺑﺎﺛ ﻪﺑ ﻞﻗاﺪﺣ تﺎﻌﺑﺮﻣ ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ هداد ﯽﻣ -

دﻮﺷ . رد ﺮﯿﻏ

،ترﻮﺼﻨﯾا ﻞﻗاﺪﺣ

تﺎﻌﺑﺮﻣ ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ ﻪﺑ تاﺮﺛا ﺖﺑﺎﺛ

ﺢﯿﺟﺮﺗ هداد ﯽﻣ دﻮﺷ . نﻮﻣزآ ﮋﯾو ه ﻦﻤﺳﺎﻫ ﻦﯾﺪﺑ ترﻮﺻ ﺖﺳا ﻪﮐ

هرﺎﻣآ ي ﺮﯾز ﺖﺤﺗ ﻪﯿﺿﺮﻓ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣH0

ﯽﻣ ددﺮﮔ .

) ( ) ˆ (

)

(

b b W ¹ b b ² k

LM  _fe  _re ^ _fe _re 



) ( ) ( )

ˆ (

re fe

re

fe b Var b Var b

b Var

W    

0 ) , cov(

0

:

_i x_it 

H 

ود -يﺎﮐ ﻊﯾزﻮﺗ ياراد ﻪﮐ ﯽﺗﺎﺒﺳﺎﺤﻣ يهرﺎﻣآ راﺪﻘﻣﺮﮔا ﻪﭽﻧﺎﻨﭼ

،ﺖﺳا زا راﺪﻘﻣ لوﺪﺟ ﺎﺑ ﻪﺟرد يدازآ ﺺﺨﺸﻣ ﺮﺘﺸﯿﺑ

،ﺪﺷﺎﺑ

ﻪﯿﺿﺮﻓ در H0

ﯽﻣ دﻮﺷ . رد ﻪﺠﯿﺘﻧ لﺪﻣ تاﺮﺛا ﺖﺑﺎﺛ ﺢﯿﺟﺮﺗ هداد

ﯽﻣ دﻮﺷ . رد ﺮﯿﻏ

،ترﻮﺼﻨﯾا لﺪﻣ

ﺮﺛا ﯽﻓدﺎﺼﺗ بﺎﺨﺘﻧا ﯽﻣ ددﺮﮔ .

3 - ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺚﺤﺑ و

رد اﺪﺘﺑا شور ﻦﯿﻤﺨﺗ هداد يﺎﻫ ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ ﺺﺨﺸﻣ ﺪﺷ ﻪﮐ ﺞﯾﺎﺘﻧ نآ

رد لوﺪﺟ 3 هﺪﺷ هدروآ ، ﺖﺳا

.

Table 3 Result of F Statistic and for Hausman Statistics estimation method of integrated data

FStatistic Hausman specification test Estimation Method Selected Countries F(133,9)=18.16^*** ²

( 6 )



11 . 74

^*** Random Effect

**, *** indicate statistically significant at the 5 percent and 1 percent level, respectively.

هرﺎﻣآ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣF هﺪﺷ ياﺮﺑ ﻞﮐ يﺎﻫرﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐدراو

هﺪﻤﻋ ﻪﺘﺴﭘ

رد

،نﺎﻬﺟ ﻪﯿﺿﺮﻓ مﺪﻋ دﻮﺟو تاﺮﺛا ﺖﺑﺎﺛ ار در ﯽﻣ ﺪﻨﮐ . رد ﻪﺠﯿﺘﻧ

ياﺮﺑ ﻦﯾا لﺪﻣ هداد يﺎﻫ

،ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ تاﺮﺛا ﺖﺑﺎﺛ ﻪﺑ ﻞﻗاﺪﺣ تﺎﻌﺑﺮﻣ

ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ هداد يﺎﻫ ﯽﻘﯿﻔﻠﺗ ﺢﯿﺟﺮﺗ هداد ﯽﻣ دﻮﺷ . ﺲﭙﺳ هرﺎﻣآ ي

ﻦﻤﺳﺎﻫ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ هﺪﺷ ياﺮﺑ يﺎﻫرﻮﺸﮐ دراو

هﺪﻨﻨﮐ ﻪﺘﺴﭘ رد نﺎﻬﺟ

ﺮﺑاﺮﺑ ﺎﺑ 74 11

2

(

6

)



/

ﺪﯾدﺮﮔ 

. زا ﺎﺠﻧآ ﯾ ﯽ ﻪﮐ هرﺎﻣآ ي ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ هﺪﺷ

زا هرﺎﻣآ ي لوﺪﺟ ﺎﺑ ﻦﯾا ﻪﺟرد يدازآ ﺮﺘﮑﭼﻮﮐ

،ﺖﺳا اﺬﻟ

ﻪﯿﺿﺮﻓ

H

0

ار ﯽﻤﻧ ناﻮﺗ در دﺮﮐ . زا ﻦﯾا ور تاﺮﺛا ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﻪﺑ

تاﺮﺛا ﺖﺑﺎﺛ ﺢﯿﺟﺮﺗ هداد ﯽﻣ دﻮﺷ . ﺨﺘﻧا بﺎ لﺪﻣ تاﺮﺛا ﯽﻓدﺎﺼﺗ

ياﺮﺑ ﻦﯾا هوﺮﮔ زا ﺎﻫرﻮﺸﮐ نﺎﺸﻧ هﺪﻨﻫد ﻦﯾا ﺖﺳا ﻪﮐ ﺮﯿﻐﺘﻣ يﺎﻫ

ﯽﺤﯿﺿﻮﺗ لﺪﻣ

ﺎﺑ ءﺰﺟ تاﺮﺛا يدﺮﻓ ﻪﺘﺴﺒﻤﻫﺎﻧ ﯽﻣ

ﺪﺷﺎﺑ . ﺞﯾﺎﺘﻧ

دروآﺮﺑ ﻦﯾا لﺪﻣ رد لوﺪﺟ 4

، هﺪﻣآ ﺖﺳا .

Table 4 The result of RE Model

SE Coefficient

Variable

62.70225 0.658389 0.141980 0.975134 0.153608 0.641343 0.132924 0.741285 0.216650 -56.37402

0.013940 0.852023^***

2.512494 -0.610239^***

1.494861^**

0.930753^***

2.259377^***

0.525626^**

C LGDPi LGDPj LPOPi LPOPj LDIS

LAF DD

LR

**, *** indicate statistically significant at the 5 percent and 1 percent level, respectively.

ﺞﯾﺎﺘﻧ لوﺪﺟ 4

، نﺎﺸﻧ داد ﻪﮐ ﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﯽﻠﺧاد ﺮﻫ

ﮏﯾ زا يﺎﻫرﻮﺸﮐ دراو

،هﺪﻨﻨﮐ شزرا ﯽﺗاردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ ﺶﯾاﺰﻓا

ﯽﻣ ﺪﺑﺎﯾ . ﻪﺑ ترﺎﺒﻋ

،ﺮﮕﯾد يﺎﺿﺎﻘﺗ ﯽﺗادراو يﺎﻫرﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐدراو

ياﺮﺑ ﻪﺘﺴﭘ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻣ ﺪﺑﺎﯾ . اﺮﭼ ﻪﮐ ﺐﯾﺮﺿ ﻦﯾا ﺮﯿﻐﺘﻣ رد ﺢﻄﺳ

رﺎﯿﺴﺑ ﯽﯾﻻﺎﺑ ﯽﻨﻌﻣ راد و ﺖﻣﻼﻋ ﻦﯾا ﺐﯾﺮﺿ ﺖﺒﺜﻣ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﺪﯿﻟﻮﺗ

ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﯽﻠﺧاد ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﯽﮑﯾ زا ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ ﻞﻣاﻮﻋ راﺬﮔﺮﯿﺛﺎﺗ ﺮﺑ

يور ﻢﻬﺳ يرازﺎﺑ

،ﻪﺘﺴﭘ ﺮﺛا ﺖﺒﺜﻣ و ﯽﻨﻌﻣ يراد ﺮﺑ يور يﺎﺿﺎﻘﺗ

ﻪﺘﺴﭘ ﺮﻫ ماﺪﮐ زا يﺎﻫرﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐدراو

ﻪﺘﺴﭘ ناﺮﯾا دراد ﻪﮐ رد ﻦﯾا

ترﻮﺻ رﻮﺸﮐ ﻨﻨﮐردﺎﺻ هﺪ ﻪﺘﺴﭘ ﺎﺑ دﺎﺠﯾا ﻂﯾاﺮﺷ ﺐﺳﺎﻨﻣ و لﺎﻤﻋا ﺖﺳﺎﯿﺳ

يﺎﻫ ﺢﯿﺤﺻ ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺗ تاردﺎﺻ دﻮﺧ

ار ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﻫد .

ﺶﺸﮐ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ هﺪﺷ نﺎﺸﻧ هﺪﻨﻫد نآ ا ﺖﺳ ﻪﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﮏﯾ يﺪﺻرد

ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﯽﻠﺧاد يﺎﻫرﻮﺸﮐ دراو

،هﺪﻨﻨﮐ شزرا تاردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ

ناﺮﯾا ار 85 /0 ﺪﺻرد ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻣ ﺪﻫد .

ﺐﯾﺮﺿ ﺮﯿﻐﺘﻣ ﻪﻠﺻﺎﻓ رﻮﺸﮐ ﮐردﺎﺻ هﺪﻨﻨ ﺎﺗ يﺎﻫرﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐدراو

رد

لوﺪﺟ 4

، ﺖﺒﺜﻣ و ﯽﻨﻌﻣ راد ﺖﺳا و ﻦﯾا ﺮﻣا نﺎﺸﻧ هﺪﻨﻫد ﻦﯾا

عﻮﺿﻮﻣ ﺖﺳا ﻪﮐ ﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﻠﺻﺎﻓ يرﺎﺠﺗ رﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐردﺎﺻ

) ناﺮﯾا ( ﺎﺗ يﺎﻫرﻮﺸﮐ

،هﺪﻨﻨﮐدراو ناﺰﯿﻣ

شزرا ﯽﺗاردﺎﺻ رﻮﺸﮐ

هﺪﻨﻨﮐردﺎﺻ ﺶﯾاﺰﻓا

ﯽﻣ ﺪﺑﺎﯾ . ﻦﯾا ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻒﻟﺎﺨﻣ ﺎﺑ يرﻮﺌﺗ يﺎﻫ

ترﺎﺠﺗ ﺖﺳا و راد يا ﻖﻄﻨﻣ يدﺎﺼﺘﻗا ﺖﺴﯿﻧ .

ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﯽﻨﻌﻣ راد و ﺖﺒﺜﻣ ندﻮﺑ ﺐﯾﺮﺿ خﺮﻧ زرا رد لوﺪﺟ 4

،

ﯽﻣ ناﻮﺗ نﺎﯿﺑ دﺮﮐ ﻪﮐ ﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا خﺮﻧ

،زرا تاردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ ناﺮﯾا

ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻣ ﺪﺑﺎﯾ . ﯽﻣ ناﻮﺗ ﺖﻔﮔ ﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا خﺮﻧ زرا شزرا تاردﺎﺻ

ﺮﺘﺸﯿﺑ ﯽﻣ ددﺮﮔ . زا ﻦﯾا

،ور ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﻤﯿﻗ رﻻد ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﯽﻗﻮﺸﻣ

ياﺮﺑ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ

ناﺮﯾا ﻞﻤﻋ هدﺮﮐ و زا يﻮﺳ ﺮﮕﯾد ﯽﻣ ناﻮﺗ

ﺎﺗ يدوﺪﺣ نﺎﯿﺑ دﺮﮐ ﻪﮐ نﻮﭼ رﻮﺸﮐ ﺎﮑﯾﺮﻣآ ﺎﻬﻨﺗ ﺐﯿﻗر ناﺮﯾا رد

رازﺎﺑ ﯽﻧﺎﻬﺟ ياﺮﺑ ﻪﺘﺴﭘ ﺖﺳا ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﻤﯿﻗ رﻻد ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ ﻦﯾا ﺖﺳا

ﻪﮐ شزرا لﻮﭘ ﯽﻠﻣ ﺎﮑﯾﺮﻣآ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺘﻓﺎﯾ ﻪﮐ رد ﺖﯾﺎﻬﻧ ﺮﺠﻨﻣ ﻪﺑ

ﺶﻫﺎﮐ تاردﺎﺻ لﻮﺼﺤﻣ ﻪﺘﺴﭘ ﺎﮑﯾﺮﻣآ ﻣ ﯽ دﻮﺷ . ﺶﺸﮐ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ

هﺪﺷ ﻦﯾا ﺮﯿﻐﺘﻣ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﺮﯾﺎﺳ يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ دﻮﺟﻮﻣ

رد لﺪﻣ ﺮﺘﮑﭼﻮﮐ

ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ ﻪﮐ نﺎﺸﻧ هﺪﻨﻫد ي ﺮﺛا ﺮﺘﻤﮐ ﻦﯾا ﺮﯿﻐﺘﻣ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﺮﯾﺎﺳ

ﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ ﺮﺑ شزرا تاردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ ناﺮﯾا ﺖﺳا .

ﺐﯾﺮﺿ ﺮﯿﻐﺘﻣ ﺖﯿﻌﻤﺟ يﺎﻫرﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐدراو

ﻪﺘﺴﭘ ﯽﻔﻨﻣ و ﯽﻨﻌﻣ راد

ﺪﺷ ﻪﮐ ﻦﯾا ﻪﺠﯿﺘﻧ نﺎﺸﻧ هﺪﻨﻫد ي ا ﻦﯾ ا ﺖﺳ ﻪﮐ شزرا تاردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ

ناﺮﯾا ﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﯿﻌﻤﺟ يﺎﻫرﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐدراو

ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺖﺳا .

ﻪﮐ ﻦﯾا ﻪﺠﯿﺘﻧ ﺰﯿﻧ ﻖﺒﻃ ﻞﯿﻠﺤﺗ ﺮﯿﻐﺘﻣ ﻪﻠﺻﺎﻓ ﯽﻤﮐ رود زا ﻖﻄﻨﻣ

ﺖﺳا .

ﺮﺜﮐاﺪﺣ ﺪﺣ زﺎﺠﻣ ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ يﺎﻫرﻮﺸﮐ

هﺪﻨﻨﮐدراو ﻪﺘﺴﭘ ﺮﺛا ﺖﺒﺜﻣ

و ﯽﻨﻌﻣ يراد ﺮﺑ شزرا تاردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ ناﺮﯾا دراد . ﺶﻫﺎﮐ ناﺰﯿﻣ ﺪﺣ

زﺎﺠﻣ ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ ﻪﺘﺴﭘ

رد يﺎﻫرﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐدراو

ﺮﺠﻨﻣ ﻪﺑ ﺶﻫﺎﮐ

يﺎﺿﺎﻘﺗ ﻪﺘﺴﭘ زا ناﺮﯾا ﯽﻣ دﻮﺷ . ﺖﻣﻼﻋ ﺖﺒﺜﻣ ﻦﯾا ﺐﯾﺮﺿ

ًﻼﻣﺎﮐ

ﻞﺑﺎﻗ ﻪﯿﺟﻮﺗ ﺖﺳا و ﯽﻨﻌﻣ يراد نآ رد ﺢﻄﺳ 1 ﺪﺻرد ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ

ﺖﯿﻤﻫا يﻻﺎﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐ لﻮﺼﺤﻣ ﯽﺗادراو زا ﺪﯾد يرﺎﯿﺴﺑ زا ﺎﻫرﻮﺸﮐ

ا ﺖﺳ . ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﯽﻣ ناﻮﺗ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﺖﻓﺮﮔ ا ﺮﮔ ﺶﯾاﺰﻓا تاردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ

ﮏﯾ ﺖﺳﺎﯿﺳ يدﺮﺒﻫار رد ﻪﻨﯿﻣز تاردﺎﺻ تﻻﻮﺼﺤﻣ يزروﺎﺸﮐ

بﻮﺴﺤﻣ

،دﻮﺷ ﺰﮐﺮﻤﺗ ﺮﺑ ﺖﯾﺎﻋر يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا طﻮﺑﺮﻣ

ﻪﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐ و

ﺖﻣﻼﺳ ﯽﯾاﺬﻏ زا ﺖﯿﻤﻫا رﺎﯿﺴﺑ يدﺎﯾز رادرﻮﺧﺮﺑ ﺖﺳا

. هزوﺮﻣا

ﺎﻫرﻮﺸﮐ ﺎﺑ دﺎﺠﯾا يﺮﺴﮑﯾ تارﺮﻘﻣ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﺪﺣ زﺎﺠﻣ

ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ رد

ﻪﺘﺴﭘ ﯽﻌﺳ در ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﻣﻼﺳ ﻪﻌﻣﺎﺟ ﺪﻧراد و اﺬﻟ

ﻦﯾا ﺮﻣا ﺚﻋﺎﺑ هﺪﺷ ﻪﮐ رازﺎﺑ ﻪﺘﺴﭘ ناﺮﯾا رد ﺎﯿﻧد ﺑ ﻪ ﻞﯿﻟد ناﺰﯿﻣ

ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ دﺎﯾز

يﺎﺟ دﻮﺧ ار ﻪﺑ ﺮﮕﯾد ﺎﻫرﻮﺸﮐ زا ﻪﻠﻤﺟ ﺎﮑﯾﺮﻣآ

ﺪﻫد . زا ﻦﯾا ور ﯽﻣ ﺪﺒﻠﻃ ﻪﮐ ﺖﻟود ﺎﺑ دﺎﺠﯾا و ﻊﺿو يﺮﺴﮑﯾ ﻦﯿﻧاﻮﻗ

و ﯽﺘﺣ ﺎﺑ شادﺎﭘ و ﺰﯾاﻮﺟ ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﺖﻣﻼﺳ ﻪﺘﺴﭘ ناﺮﯾا را ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﻫد

. ﺶﺸﮐ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ هﺪﺷ ﻦﯾا ﺮﯿﻐﺘﻣ ﺮﺘﺸﯿﺑ زا يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ

ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﯽﻠﺧاد يﺎﻫرﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐدراو

و ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ خﺮﻧ زرا ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ

ﻪﮐ ﻦﯾا نﺎﺸﻧ زا ﺖﯿﻤﻫا يﻻﺎﺑ ﻦﯾا ﻞﻣﺎﻋ دراد . ﺮﻫ ﺪﻨﭼ لﻮﺼﺤﻣ

ﻪﺘﺴﭘ ﺶﻘﻧ هﺪﻤﻋ يا رد شزرا تاردﺎﺻ تﻻﻮﺼﺤﻣ يزروﺎﺸﮐ

ناﺮﯾا دراد ﺎﻣا ﯽﻃ لﺎﺳ يﺎﻫ

،ﺮﯿﺧا ﺎﺻ تارد ﻦﯾا لﻮﺼﺤﻣ ﺎﺑ

ﺶﻟﺎﭼ يﺎﻫ يرﺎﯿﺴﺑ زا ﻪﻠﻤﺟ مﺪﻋ دﻮﺟو ﺖﻣﻼﺳ ﯽﯾاﺬﻏ ) دﻮﺟو

ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ رد

ﻪﺘﺴﭘ ( و رﻮﻬﻇ يﺎﺒﻗر ﺪﯾﺪﺟ هاﺮﻤﻫ هدﻮﺑ ﻪﮐ ﺐﺒﺳ

ﺶﻫﺎﮐ ﻢﻬﺳ ﯽﺗاردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ ناﺮﯾا رد نﺎﻬﺟ هﺪﺷ ﺖﺳا . اﺬﻟ ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ

ﻪﺑ ﻦﯾا

،ﻢﻬﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ي ﺮﺿﺎﺣ شﻼﺗ ﯽﻣ ﺪﻨﮐ ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﺛﻮﻣ ﺮﺑ

تاردﺎﺻ ﻦﯾا لﻮﺼﺤﻣ ﺮﺒﻫار يد ار ﺎﺑ ﺪﯿﮐﺎﺗ ﺶﻘﻧ ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ

ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ ﺪﯾﺎﻤﻧ و ناﺰﯿﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺮﻫ ﮏﯾ زا نآ ﺎﻫ ار ﺮﺑ تاردﺎﺻ ﻦﯾا

لﻮﺼﺤﻣ درﻮﻣ ﯽﺳرﺮﺑ راﺮﻗ ﺪﻫد و رد

،ﺖﯾﺎﻬﻧ يﺎﻫرﺎﮑﻫار يدﺮﺑرﺎﮐ

رد ﺖﻬﺟ ﺶﻫﺎﮐ ﺶﻟﺎﭼ يﺎﻫ رﻮﮐﺬﻣ ﻪﺋارا ﺪﯾﺎﻤﻧ . لﺪﻣ يﺎﺿﺎﻘﺗ

تادراو ﻪﺘﺴﭘ ناﺮﯾا ﻂﺳﻮﺗ ﻪﯿﻠﮐ يﺎﻫرﻮﺸﮐ ﺐﺨﺘﻨﻣ

ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﺿﺎﺣ ﺎﺑ

ور ش تاﺮﺛا ﯽﻓدﺎﺼﺗ دروآﺮﺑ ﺪﯾدﺮﮔ . ﺞﯾﺎﺘﻧ نﺎﺸﻧ داد ﻪﮐ خﺮﻧ

،زرا

زﺮﻣ

،كﺮﺘﺸﻣ ﺪﺣ زﺎﺠﻣ

،ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ ﻪﻠﺻﺎﻓ

رﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐردﺎﺻ ﺎﺗ

يﺎﻫرﻮﺸﮐ

،هﺪﻨﻨﮐدراو ﺪﯿﻟﻮﺗ

ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﯽﻠﺧاد يﺎﻫرﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐدراو

ﺮﺛا ﺖﺒﺜﻣ و ﯽﻨﻌﻣ يراد ﺮﺑ شزرا تاردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ ناﺮﯾا دراد . ﺖﺒﺜﻣ

ندﻮﺑ خﺮﻧ زرا ﻼﻣﺎﮐ ﯽﻘﻄﻨﻣ ﺖﺳا و ﻞﯾﺎﻤﺗ ﻪﺑ تاردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ ار

ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻣ ﺪﻫد . ﺖﺒﺜﻣ ندﻮﺑ ﺮﯿﻐﺘﻣ ﻪﻠﺻﺎﻓ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﻦﯾا ﺖﺳا ﻪﮐ

ﻪﭼﺮﻫ ﻪﻠﺻﺎﻓ ناﺮﯾا ﺎﺗ رﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐدراو ﺮﺘﺸﯿﺑ

ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺑ ﻞﯿﻟد ﺶﯾاﺰﻓا

ﻪﻨﯾﺰﻫ يﺎﻫ ﻞﻤﺣ و

،ﻞﻘﻧ شزرا تاردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ ناﺮﯾا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﯽﻣ دﻮﺷ .

ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﯽﻠﺧاد يﺎﻫرﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐدراو

ﺰﯿﻧ ﻪﺑ ﻪﻟﺰﻨﻣ

ﺶﯾاﺰﻓا ترﺪﻗ يدﺎﺼﺘﻗا ﻦﯾا ﺎﻫرﻮﺸﮐ و رد ﻪﺠﯿﺘﻧ ﺶﯾاﺰﻓا تادراو

ﻪﺘﺴﭘ ﯽﻣ ددﺮﮔ ﻪﮐ ﻦﯾا ﺮﻣا شزرا تاردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ ناﺮﯾا ار ﺶﯾاﺰﻓا

ﯽﻣ ﺪﻫد .

4 - ﻪﺠﯿﺘﻧ يﺮﯿﮔ

ﻪﺠﯿﺘﻧ ﮏﯾ رد ﯽﻠﮐ يﺮﯿﮔ

، ﺺﺨﺸﻣ ﺪﺷ ﻪﮐ ﻪﭼﺮﻫ ﺪﺣ زﺎﺠﻣ

ﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ ﯿ ﻦ يﺎﻫرﻮﺸﮐ ﺐﺨﺘﻨﻣ

رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺑﺎﯾ ﯽﻨﻌﯾ

ﻦﯿﻧاﻮﻗ و تارﺮﻘﻣ ﻬﺑ ﯽﺘﺷاﺪ و دراﺪﻧﺎﺘﺳا يﺎﻫرﻮﺸﮐ هﺪﻨﻨﮐدراو

ﻪﺘﺴﭘ

ﺮﺘﺸﯿﺑ و ﺖﺨﺳ ﻪﻧاﺮﯿﮔ ﺮﺗ

،ددﺮﮔ شزرا تاردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ ناﺮﯾا ﺶﻫﺎﮐ

ﯽﻣ ﺪﺑﺎﯾ و ﻦﯾا نﺎﺸﻧ زا ﺖﯿﻤﻫا ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺘﺴﭘ ﺎﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻻﺎﺑ و ﺎﺑ

ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ ﻦﯿﯾﺎﭘ

ياﺮﺑ تاردﺎﺻ ﺖﺳا . سﺎﺳاﺮﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻞﺻﺎﺣ

ﯽﻣ ناﻮﺗ رد يﺎﺘﺳار دﻮﺒﻬﺑ ناﻮﺗ تاردﺎﺻ و

ﺰﯿﻧ ﺖﯿﻓﺮﻇ ﻫ يﺎ

ﯽﺗاردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ ناﺮﯾا تادﺎﻬﻨﺸﯿﭘ ﺮﯾز

ار ﻪﺋارا دﺮﮐ :

1 - تﺎﺴﺳﻮﻣ و

ﯽﯾﺎﻫﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ رد

ﻖﻃﺎﻨﻣ هﺪﻤﻋ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺘﺴﭘ رد

ﺖﻬﺟ ﯽﺳرﺮﺑ ناﺰﯿﻣ ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ دﻮﺟﻮﻣ

ﻪﺘﺴﭘ دﺎﺠﯾا ددﺮﮔ .

2 - ﻦﯿﯿﻌﺗ و ذﺎﺨﺗا ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا و

تارﺮﻘﻣ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ ياﺮﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ و

ﯽﺑﺎﯾرازﺎﺑ ﻪﺘﺴﭘ ترﻮﺻ دﺮﯿﮔ .

3 - ﮏﻧﺎﺑ

،ﺎﻫ ﺑ ﻪ ﻮﺼﺧ ص ﮏﻧﺎﺑ يزروﺎﺸﮐ ياﺮﺑ

ﻆﻔﺣ لﻮﺻا

ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ و ﺖﻣﻼﺳ ﯽﯾاﺬﻏ لﻮﺼﺤﻣ ﻪﺘﺴﭘ تﻼﯿﻬﺴﺗ يرﺎﺒﺘﻋا

ﺮﻈﻧرد

ﺪﻧﺮﯿﮔ .

4 - ﯽﮑﯾ زا تﺎﻋﻮﺿﻮﻣ يدﺎﻬﻨﺸﯿﭘ

رد ﻪﻨﯿﻣز ﺖﻣﻼﺳ ﯽﯾاﺬﻏ

،ﻪﺘﺴﭘ

ﻪﺘﺴﺑ يﺪﻨﺑ ﻦﯾا لﻮﺼﺤﻣ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﺎﺑ ﻪﺘﺴﺑ يﺪﻨﺑ ﻪﺘﺴﭘ لﺮﺘﻨﮐ يﺮﺘﺸﯿﺑ

ﺮﺑ ﺖﻣﻼﺳ و ﻆﻔﺣ يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻪﺘﺴﭘ

ﯽﻣ ناﻮﺗ لﺎﻤﻋا دﺮﮐ و نﺎﮑﻣا

دﺎﺠﯾا نﺎﺸﻧ ) ﺪﻧﺮﺑ ( ﯽﺗاردﺎﺻ ار ياﺮﺑ ﻦﯾا لﻮﺼﺤﻣ ﻢﻫاﺮﻓ دﻮﻤﻧ .

5 - هدﺎﻔﺘﺳا زا يژﻮﻟﻮﻨﮑﺗ يﺎﻫ ﺪﯾﺪﺟ ياﺮﺑ ﺖﻋﺮﺳ نﺪﯿﺸﺨﺑ ﻪﺑ

ترﺎﺠﺗ ﻦﯿﺑ

،ﯽﻠﻠﻤﻟا شزﻮﻣآ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ

ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺘﺴﭘ ﺎﺑ

ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﻼﻓآ

،ﻢﮐ رد ﻪﻄﺑار ﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا تاردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ و ﻆﻔﺣ ﻢﻬﺳ

ﯽﺗاردﺎﺻ ﻪﺘﺴﭘ ناﺮﯾا رد رازﺎﺑ ﯽﻧﺎﻬﺟ ﯽﻣ ناﻮﺗ مﺎﻧ دﺮﺑ .

5 - ﺮﮑﺸﺗ و ﺮﯾﺪﻘﺗ

و ﯽﺸﻫوﮋﭘ ﺖﻧوﺎﻌﻣ زا ﺪﻨﻧاد ﯽﻣ مزﻻ دﻮﺧ ﺮﺑ ﻪﻟﺎﻘﻣ نﺎﮔﺪﻨﺴﯾﻮﻧ نﺎﺘﺳزﻮﺧ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد يروﺎﻨﻓ ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ﯽﻧادرﺪﻗ و ﺮﮑﺸﺗ ﻪﻧﺎﻤﯿﻤﺻ .

6 - ﻊﺑﺎﻨﻣ

[1] Plangenhof, W., Batterink, M. and Trienekens, J.H. 2003. International trade and food safety: Overview of legislation and standards, research report of Wageningen university and research staff.

[2] Helpman, E. 2011. Understanding Global Trade. Cambridge, MA, Belknap for Harvard University Press.

[3] WTO. 2010. Estimated based on WTO's TRAINS data, 2010.

[4] Otsuki, T., Wilson, J. and Sewadeh, M.

2001. Saving two in a billion: Quantifying the trade effect of European food safety standards on African exports. Food Policy, 26, 495-514.

[5] Wilson, J., Otsuki, T. and Majumdsar, B.

2003. Balancing food safety and risk: do drug residue limits affect international trade in beef.

The Journal of International Trade &

Economic Development, 12, 377-402.

[6] Wilson, J. and Otsuki, T. 2004. To spray or not to spray: Pesticides, banana exports, and food safety. Food Policy, 29, 131-146.

[7] Wei, G. and Yang, J. 2012. The impacts of food safety standards on China's tea exports.

China Economic Review, 23, 253-264.

[8] FAO. 2017. Food and agriculture organization of the United Nations.

[9] Mehrabi, H. 2002. Review of factors influencing Iran’s share in the world Pistachio market. Agricultural Economics and Development, 10(39), 85-102. [Full text in Persian].

[10] Bui-Klimke, T. R., Guclu, H., Kensler, T.

W., Yuan, J. M., and Wu, F. 2014. Aflatoxin regulations and global pistachio trade: Insights from social network analysis. PLoS ONE, 9(3), 1-11.

[11] World Bank. 2017. World Integrated Trade Solution (WITS) | Data on Export, Import, Tariff, NTM.

[12] Doster, M. A. and Michailides, T. J. 1995.

The relationship between date of hull splitting and decay of Pistachio nuts by aspergillus species. Plant Disease, 79(8), 766-769.

[13] Mojthahedi, H., Rabie, C.J., Lubben, A.

Steyn, M. and Danesh, D. 1979. Toxic Aspergillus from pistachio nuts.

Mycopathologia, 67, 123-127.

[14] Cheraghali, A. M., Yazdanpanah, H., Doraki, N., Abouhossain, G., Hassibi, M., Ali- Abadi, S., Aliakbarpoor, M., Amirahmadi, M., Askarian, A., Fallah, N., Hashemi, T., Jalali, M., Kalantari, N., Khodadadi, E., Maddah, B., Mohit, R., Mohseny, M., Phaghihy, Z., Rahmani A. and Setoodeh, L., Soleimany, E.

and Zamanian, F. 2007. Incidence of aflatoxins in Iran pistachio nuts. Food Chemistry and Toxicology, 45(5), 812-816.

[15] Denizel, T., Jarvis, B. and Rolfe, E. 1976. A field survey of pistachio (Pistacia vera) nut production and storage in Turkey with particular reference to aflatoxin contamination.

Journal of the Science of Food and Agriculture, 27, 1021-1026.

[16] Abdolahi Ezatabadi, M. 2010. An Investigation of the Role of Aflatoxin in the Instability of Pistachio Market and Measuring WTP for Reducing Contamination. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 41(2), 159-169. [Full text in Persian].

[17] Ashktorab, N. 2011. Role of food safety concerns and other factors affecting Iran’s Pistachio exports: Panel data method.

Economic Studies, 2(2), 52-70. [Full text in Persian].

[18] Zhenga, Z., Saghaian, S., and Reed, M.

2012. Factors affecting the export demand for U.S. Pistachios. International Food and Agribusiness Management Review, 15(3), 139- 154.

[19] Mohammadi, H. and Bahrami Nasab, M.

2014. Assessment of Effective Factors on Supply and Demand of Iran’s Pistachios Export (Vector Auto Regression Approach).

Agricultural Economics, 7(4), 23-42. [Full text in Persian].

[20] Karbas, A. and Tohidi, A. M. 2015. Factor effective on Pistachio export. Journal of Agricultural Economics Research, 7(25), 91- 112. [Full text in Persian].

[21] Popova, L. and Rasoulinezhad, E. 2016.

Have sanctions modified Iran’s trade policy?

An evidence of Asianization and De- Europeanization through the gravity model.

Economies Journal, 4(24), 1-15.

[22] European Commission. 2006. Commission Regulation (EC) No 1881/2006 of 19 December 2006, Official Journal of the European Communities.

[23] Association of Iranian pistachios. 2011.

Information of Iran export Pistachio deferent countries.

http://iranpistachio.org/fa/sample/analysis.

[24] Grunfeld, L. and Moxnes, A. 2003. The intangible globalization: Explaining the patterns of international trade in services, Norsk.

[25] Wall, H.J. 2000. Gravity model specification and the effects of the Canada–

U.S. border, Federal Reserve Bank of St Louis working paper.

[26] Huang, D. 2003. Trading blocs in East Asian: Empirical evidence from the gravity model, the Institute of Economic, Academia Sinica.

[27] Shigeyuki, H. and Yoichi, M. 2009.

Empirical analysis of export demand behavior of LDCs: Panel Co-integration Approach.

Economics Bulletin, 29, 13-19.

[28] Park, H. 2011. Practical guides to panel data modeling: A step by step analysis using STATA. Public Management & Policy Analysis Program, 25, 779-1424.

Evaluating aflatoxin standards of business partners impact on Iran Pistachio export

Mirzaei, A. ^1, Rahmati-Joneidabad, M. ², Noshad, M. ³, Alizadeh Behbahani, B. ³

1. Assistant Professor, Department of Agricultural Economics, Faculty of Agriculture and Rural Development Engineering, Agriculture Sciences and Natural Resources University of Khuzestan, Mollasani, Iran.

2. Assistant Professor, Department of Horticultural Science, Faculty of Agriculture, Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan, Mollasani, Iran.

3. Assistant Professor, Department of Food Science and Technology, Faculty of Animal Science and Food Technology, Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan, Mollasani, Iran.

(Received: 2019/12/16 Accepted: 2020/02/15)

Assessing factor affecting Iranian Pistachio export due to comparative advantage and share of Iran in international market of this crop is very important. In recent years, pistachio exports have faced many challenges including limitation of aflatoxin maximum of importing countries. In the present study, factors affecting on Pistachio export with emphasis on the role of aflatoxins were evaluated by gravity model.

For obtained this goal, the major importing countries pistachio were determined and panel data from the years 1990-2017 were used. The results of gravity model estimation showed that the limitation of aflatoxin, GDP, population and border for selected importing countries has significant positive effect on the export of Iran Pistachio. The result suggested that Iran to maintain it is share in the Pistachio global market, pistachio with high quality and lesser aflatoxin have to be product, as well as, sanitation laws are approved based on international laws could be very useful.

Keywords: Pistachio exports, Microbial toxins, Panel data, Gravity model.

 Corresponding Author E-Mail Address: amirzaei@asnrukh.ac.ir