ﯽﺸﯾور يﺎﻫزﺮﻣ ﺮﺑ ﺮﺛﻮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﯽﺳرﺮﺑ رد
ﻞﮕﻨﺟ ﯽﻧﺎﺘﺴﻫﻮﮐ يﺎﻫ
ﺶﻣارو ﺪﯿﻌﺳ راﺪﯾﺎﭘ ﺮﺒﺠﻧر ﺎﺴﻬﻣ ،1
يرﺮﺷ جاﺮﻌﻣ ،2 1*
يﺪﯿﻔﺳ ثﺮﻣﻮﯿﮐ ، يﺪﻤﺣا ﺪﻤﺤﻣ ،1
1
و1 -*
ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ هﺪﮑﺸﻧاد ،ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ هوﺮﮔ رﺎﯾدﺎﺘﺳا
-2 ﻮﺠﺸﻧاد ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ي ﻪﺘﺷر
ﻞﮕﻨﺟ
،ﻞﮕﻨﺟ يژﻮﻟﻮﮐا و ﯽﺳﺎﻨﺷ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ هﺪﮑﺸﻧاد ،ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ هوﺮﮔ
ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ ،
هﺪﯿﮑﭼ
ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﯽﺸﯾور يﺎﻫزﺮﻣ ﯽﻤﻬﻣ يﺎﻫ
رد ﻞﮕﻨﺟ ﯽﻧﺎﺘﺴﻫﻮﮐ يﺎﻫ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ
ﻔﺣ رد يدﺎﯾز ﺖﯿﻤﻫا ﺎ
ﻇ زا ﺖ ،ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ
ﻪﺧﺮﭼ لﺮﺘﻨﮐ و ﯽﺘﺴﯾز عﻮﻨﺗ ﻆﻔﺣ راد ﯽﮑﯾژﻮﻟورﺪﯿﻫ
ﻧﺪ ﺎﻬﻧآ تاﺮﯿﯿﻐﺗ و ﺮﺑ
ﻪﻧﻮﮔ ﺶﻨﮐاﺮﭘ يﻮﮕﻟا ،ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﺖﻣﻼﺳ ،ﺎﻫ
ﻪﻧﻮﮔ ضاﺮﻘﻧا ﺶﯾاﺰﻓا ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا دﺮﮑﻠﻤﻋ و رﺎﺘﺧﺎﺳ و ﺎﻫ
.دراد ﺮﯿﺛﺎﺗ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ
زﺮﻣ ﯽﺳرﺮﺑ فﺪﻫ ﺎﺑ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا ﯽﺸﯾور يﺎﻫ
،
داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺎﻬﻧآ ﯽﺑﺎﯾزرا هﻮﺤﻧ و تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺮﺑ ﺮﺛﻮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﻫزﺮﻣ ﻪﮐ
زﺮﻣ ،هﻮﺒﻧا ﻞﮕﻨﺟ زﺮﻣ ﻪﺑ ﯽﺸﯾور يﺎ
ﯽﻣ ﻢﯿﺴﻘﺗ ﯽﺘﺧرد ﯽﺨﯾرﺎﺗ زﺮﻣ و ﯽﺘﺧرد ﻪﻧﻮﮔ زﺮﻣ ،ﺖﺧرد زﺮﻣ ،ﻞﮕﻨﺟ ﯽﻣﻮﻧﻮﯾﺰﯿﻓ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺪﻧﻮﺷ
ﺮﯿﻏ و ﯽﺘﺴﯾز ﻞﻣاﻮﻋ
ﯽﺘﺴﯾز ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ ﻢﯿﻠﻗا
ﺎﻣد)
، (يﺪﯿﺷرﻮﺧ ﺶﺑﺎﺗ ،ﯽﮔﺪﻧرﺎﺑ ،
ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ يﺎﻫ ﯽﻧﺎﺴﻧا ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ،ﯽﺿارا يﺮﺑرﺎﮐ ﺮﯿﯿﻐﺗ ) يﺎﻫ
و (ﯽﻧﺪﻌﻣ ﻮﻟﻮﻓﺮﻣﻮﺋژ يژ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﺸﯾور يﺎﻫزﺮﻣ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺮﺑ (كﺎﺧ ﻖﻤﻋ ،ﺐﯿﺷ ﺖﻬﺟ ،عﺎﻔﺗرا ) ﺪﻨﺘﺴﻫ راﺬﮔ
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .
ﯽﻣ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا ﻞﮕﻨﺟ رد ﯽﺸﯾور يﺎﻫزﺮﻣ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺶﯾﺎﭘ ﻪﮐ دﻮﻤﻧ نﺎﯿﺑ ناﻮﺗ
ﺮﯿﺛﺎﺗ ﻞﻣاﻮﻋ ﯽﺳرﺮﺑ و ﯽﻧﺎﺘﺴﻫﻮﮐ يﺎﻫ ﺮﺑ راﺬﮔ
ﻆﻔﺣ ﺮﻈﻧ زا يدﺎﯾز ﺖﯿﻤﻫا ﺎﻬﻧآ
، ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﺖﻣﻼﺳ و يراﺪﯾﺎﭘ ﻮﮐ يﺎﻫ
.دراد ﯽﻧﺎﺘﺴﻫ
:يﺪﯿﻠﮐ نﺎﮔژاو
،ﻞﮕﻨﺟ زﺮﻣ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ،يژﻮﻟﻮﻓرﻮﻣﻮﺋژ ،ﻢﯿﻠﻗا
،ﯽﻧﺎﺴﻧا يﺎﻫ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﺖﻣﻼﺳ
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻞﮕﻨﺟ هدوﺪﺤﻣ ﻪﺑ ﯽﻧﺎﺘﺴﻫﻮﮐ يﺎﻫ
ﯽﻣ قﻼﻃا ﯽﻋﺎﻔﺗرا ﻮﺷ
ﻧﺪ ﺮﯿﻈﻧ ﯽﻠﻣاﻮﻋ ﻪﮐ ﻪﻧﻮﮔ ﺐﯿﮐﺮﺗ و هﺪﯿﭽﯿﭘ ﯽﻓاﺮﮔﻮﭘﻮﺗ ،ﻻﺎﺑ عﺎﻔﺗرا
يا
ﺴﻫﻮﮐ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﻦﯾا دﺎﺠﯾا ﻪﺑﺮﺠﻨﻣ ردﺎﻧ ﯽﻣ دﺮﻓ ﻪﺑ ﺮﺼﺤﻨﻣ ﯽﻧﺎﺘ
دﻮﺷ . زا ﯽﺷﺎﻧ يﺎﻣد ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗﺎﺑ ﯽﻄﯿﺤﻣ ﻂﯾاﺮﺷ ﻦﯾا رد
هﺪﻧز ﺞﯾرﺪﺗ ﻪﺑ ﺮﮕﯾد راﺬﮔﺮﺛا رﻮﺘﮐﺎﻓ ﻦﯾﺪﻨﭼ و فﺮﺑ ﺶﺷﻮﭘ ،دﺎﺑ شزو ﺖﻋﺮﺳ ،عﺎﻔﺗرا ﺶﯾاﺰﻓا نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺪﺷر و تﺎﯿﺣ ﺪﯾﺪﺠﺗ ،ﯽﻧﺎﻣ
ﯽﻣ راﺮﻗ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ .دﺮﯿﮔ
ﻪﺑ ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ﻞﮕﻨﺟ يﺎﻫ ﺶﺷﻮﭘ ﭗﯿﺗ عﻮﻧ رﺎﻬﭼ زا ﯽﻧﺎﺘﺴﻫﻮﮐ ﻞﮕﻨﺟ زﺮﻣ ،هﻮﺒﻧا ﻞﮕﻨﺟ زﺮﻣ ﻞﻣﺎﺷ ﯽﻫﺎﯿﮔ
ﻢﮐ ﻖﻃﺎﻨﻣ و ﯽﺘﺧرد زﺮﻣ ،زﺎﺑ ﺶﺷﻮﭘ جﺎﺗ ﺎﺑ ﯽﻣ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﮏﻨﺗ ﺎﯾ ﺖﺧرد
) دﻮﺷ Mihai ،نارﺎﮑﻤﻫ و .(2017
،لﺎﺣ ﻦﯾا ﺎﺑ ﻪﻤﻫ
يﺎﻫزﺮﻣ رﻮﮐﺬﻣ مﺎﻤﺗ رد ﯽﻧﺎﺘﺴﻫﻮﮐ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻪﺑ نﺎﻬﺟ
ﺎﺠﮑﯾ ترﻮﺻ .ﺪﻧراﺪﻧ دﻮﺟو
ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﯽﺸﯾور يﺎﻫزﺮﻣ ﻋﺎﻔﺗرا رد ﯽﻤﻬﻣ يﺎﻫ
ﻻﺎﺑ تﺎ هدﻮـﺑ ﻔﺣ رد يدﺎـﯾز ﺖـﯿﻤﻫا و ﺎ
ـﻇ زا ﺖ عﻮـﻨﺗ ﻆـﻔﺣ ،ﯽـﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎـﻨﻣ
راد ﯽﮑﯾژﻮﻟورﺪﯿﻫ ﻪﺧﺮﭼ لﺮﺘﻨﮐ و ﯽﺘﺴﯾز ﻧﺪ
) ،Buca (2014 ﻪﺑ ، يرﻮﻃ ﻪﮐ ﺖﻣﻼـﺳ ندﺎـﺘﻓا ﺮـﻄﺧ ﻪـﺑ ﺚﻋﺎﺑ ﯽﺸﯾور زﺮﻣ نﺪﺷ ﻢﮐ
ﻪﻧﻮﮔ ﺶﻨﮐاﺮﭘ يﻮﮕﻟا ﺮﯿﯿﻐﺗ ،ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﻪﻧﻮﮔ ضاﺮﻘﻧا ﺶﯾاﺰﻓا ﺮﻄﺧ ،ﺎﻫ
رﺎﺘﺧﺎﺳ رد ﺮﯿﯿﻐﺗ ﺖﯾﺎﻬﻧ رد و ﺎﻫ ﻢﺘـﺴﯿﺳﻮﮐا دﺮﮑﻠﻤﻋ و
ﯽـﻣ -
دﻮﺷ .
ﺶﺷﻮﭘ يﺎﻫزﺮﻣ صﻮﺼﺧ رد ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ تﺎﺣﻼﻄﺻا ترﻮﺻ ﻪﺑ ﯽﻠﮐ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﯾارا ﯽﻧﺎﺘﺴﻫﻮﮐ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد ﯽﻫﺎﯿﮔ
ﯽﻣ ﻞﯾذ ﻞﮑﺷ) دﻮﻤﻧ ناﻮﻨﻋ ناﻮﺗ :(1
ﯽﻤﻧ زﺮﻣ ﻦﯾا زا ﺮﺗﻻﺎﺑ) ﻞﮕﻨﺟ يدﺎﺼﺘﻗا زﺮﻣ هﺮﻬﺑ ﺖﺧرد زا ناﻮﺗ
،(ﺖﺷاد يدﺎﺼﺘﻗا يرادﺮﺑ زﺮﻣ
) ﻞﮕﻨﺟ ﮏﯿﻣﻮﻧﻮﯾﺰﯿﻓ زﺮﻣ
،(ﻞﮕﻨﺟ زﺮﻣ ﻪﻧﻮﮔ ﯽﺧﺮﺑ ) ﺖﺧرد هزاﺪﻧا ﻪﺑ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ
هﺪﯿﺳر ﺖﺧرد ،(ﺪﻧا
زﺮﻣ ﻪﻧﻮﮔ ﻪﻧﻮﮔ) ﯽﺘﺧرد يﺎﻫ ﯽﻗﺎﺑ دﻮﺟﻮﻣ ﯽﺘﺧرد يﺎﻫ
هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ﻼﺒﻗ ) ﻞﮕﻨﺟ ﯽﺨﯾرﺎﺗ زﺮﻣ ،(هﺪﻧﺎﻣ
ﻢﯾژر .(دﻮﺑ ﯽﻤﯿﻠﻗا يﺎﻫ هدوﺪﺤﻣ هﻮﺒﻧا ﻞﮕﻨﺟ زﺮﻣ
يا ا ﯽﻤﻧ نآ زا ﺮﺗاﺮﻓ ﻪﮐ ﺖﺳ ناﻮﺗ
هﺮﻬﺑ ﻞﮕﻨﺟ زا ﻢﯿﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد يدﺎﺼﺘﻗا يرادﺮﺑ
. .ﺖﺳا ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ زﺮﻣ ﮏﯾ هﻮﺒﻧا ﻞﮕﻨﺟ زﺮﻣ هدوﺪﺤﻣ ﻪﺑ ،ﻞﮕﻨﺟ ﯽﻣﻮﻧﻮﯾﺰﯿﻓ زﺮﻣ
ﻞﺑﺎﻗ
ﯽﻣ ﺖﺧرد ﺮﯿﺜﮑﺗ ﺪﻨﯾﻮﮔ
. ﮏﭼﻮﮐ نﺎﺘﺧرد ﻂﺳﻮﺗ ﯽﻌﻗاو ﯽﺸﯾور زﺮﻣ زا ﯽﻘﻃﺎﻨﻣ ﻊﻗاو رد ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺪﺷر دﺮﻔﻨﻣ ﺎﯾ ﯽﻫوﺮﮔ ﻪﮐ يﺮﺗ
ﺪﻧا
ﯽﻣ ﺺﺨﺸﻣ دﻮﺷ
. ﻧا ﻖﻃﺎﻨﻣ ﯽﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﯽﺘﺧرد زﺮﻣ حﻼﻄﺻا ﻪﯿﺣﺎﻧ ﻪﺑ ﻞﮕﻨﺟ زا ﯽﻟﺎﻘﺘ
ﯽﻣ قﻼﻃا ﮏﻨﺗ و ﻢﮐ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ ﺎﺑ يا دﻮﺷ
.
عﺎﻔﺗرا ﺎﺑ ﺪﺷر لﺎﺣ رد ﺖﺧرد ﮏﯾ ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ ﻪﺑ ﯽﺘﺧرد زﺮﻣ ،ﺮﮕﯾد نﺎﯿﺑ ﻪﺑ ﺮﺘﻤﮐ
زا ﻪﺘﻔﮔ هﺪﺷ ﻊﻗاو عﺎﻔﺗرا ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ رد ﻪﮐ ﺮﺘﻣ2
ﯽﻣ دﻮﺷ هدوﺪﺤﻣ ﻪﻧﻮﮔ ﻪﻧﻮﮔ زﺮﻣ ﺎﯾ ﯽﺘﺧرد
ﻨﺟ زا هﺪﺷاﺪﺟ ﺪﺣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﻪﺑ ﯽﺘﺧرد ﻪﭽﺧرد و ﻞﮕ
ﯽﻣ ﻪﺘﻔﮔ ﺎﻫ دﻮﺷ
. زﺮﻣ ﻦﯾا
هدوﺪﺤﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ
ﻪﭽﺧرد زا ﯽﻋﺎﻔﺗرا رادرﺎﺧ نﺎﻫﺎﯿﮔ و ﺎﻫ
ﺖﺳا . ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻪﺑ ﺎﻣﻮﻤﻋ ﯽﺘﺧرد ﯽﺨﯾرﺎﺗ زﺮﻣ ﯽﻣ قﻼﻃا يا
زا ﺪﻌﺑ ﻪﮐ دﻮﺷ
نارود ناﺪﻨﺒﺨﯾ آ ﺎﻫ ﺛ ﺣ هﺪﻧﺎﻣزﺎﺑ ﺎﯾ هدﺮﻣ نﺎﺘﺧرد ،ﻞﯿﺴﻓ ﻪﻤﯿﻧ نﺎﺘﺧرد ﻂﺳﻮﺗ نﺎﮑﻣ ﻦﯾا .ﺖﺳا هﺪﻧﺎﻣ يﺎﺟ ﻪﺑ نآ زا يرﺎ ،هﺪﺷ ﻆﻔ
ﯽﻣ ﺺﺨﺸﻣ دﻮﺷ
. هدوﺪﺤﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ زﺮﻣ ﻦﯾا
هرود لﻮﻃ رد نﺎﺘﺧرد زا ﯽﻋﺎﻔﺗرا
كراﺪﻣ و ﺪﻫاﻮﺷ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻪﮐ هدﻮﺑ لﺎﻣﺮﺘﭙﺴﯿﻫ
ﯽﻣ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ لﺎﮑﯾژﻮﻟﻮﮐﻮﺌﻟﺎﭘ ﯽﻠﯿﺴﻓ ﺮﯾز دﻮﺷ
. هﺪﺷ ﻆﻔﺣ ﯽﺑﻮﺧ ﻪﺑ هدﺮﻣ نﺎﺘﺧرد و ﯽﻧﺎﺘﺳﺎﺑ و ﻞﯿﺴﻓ ﺮﯾز نﺎﺘﺧرد ﯽﻨﻌﯾ ﺪﻧا
) Ching
،نارﺎﮑﻤﻫ و (2012
ﯽﻧﺎﺘﺴﻫﻮﮐ يﺎﻫﻞﮕﻨﺟ رد ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽﺸﯾور يﺎﻫزﺮﻣ :1ﻞﮑﺷ
نﻮﺗﻮﮐا ﯽﺸﯾور زﺮﻣ
هدوﺪﺤﻣ ﻪﺑ ﯽﻣ ﻪﺘﻔﮔ ﯽﺸﯾور زﺮﻣ نﻮﺗﻮﮐا ﯽﺘﺧرد زﺮﻣ و ﯽﻠﮕﻨﺟ زﺮﻣ ،لﺎﺜﻣ ناﻮﻨﻌﺑ زﺮﻣ ود ﻦﯿﺑ دﻮﺷ
. ﻪﯿﺣﺎﻧ ناﻮﻨﻌﺑ نﻮﺗﻮﮐا ﮏﯾ
ﺶﻨﺗ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﮐا ﯽﻣ ﻦﯾﺰﮕﯾﺎﺟ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ عﻮﻧ ﮏﯾ زا ﺶﯿﺑ ﺎﺑ ﺞﯾرﺪﺗ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا
ﻋ ﻪﺑ .دﻮﺷ هدوﺪﺤﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ،ﺮﮕﯾد ﯽﺗرﺎﺒ
هﺪﻧز و ﺪﺷر و ﻞﮕﻨﺟ زا ﯽﻋﺎﻔﺗرا نﺎﺘﺴﻫﻮﮐ رد ﺖﺧرد ﯽﻧﺎﻣ
ﯽﻣ هﺪﻧﺎﺠﻨﮔ نﻮﺗﻮﮐا ﻞﺧاد رد زﺮﻣ ﮏﯾ ناﻮﻨﻌﺑ ﺎﻫ دﻮﺷ
ﻞﮑﺷ) (. 2 نﻮﺗﻮﮐا
هدوﺪﺤﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﺎﯾ ﻞﮕﻨﺟ زﺮﻣ زا هﻮﺒﻧا ﻞﮕﻨﺟ
ﺎﺗ ﻞﮕﻨﺟ ﯽﻟاﻮﺘﻣ ﺶﺷﻮﭘ جﺎﺗ زا هدوﺪﺤﻣ
هدوﺪﺤﻣ ﺮﺜﮐاﺪﺣ ﻪﮐ ﺖﺧرد
زا ﯽﻋﺎﻔﺗرا
ﻮﮔ ﻪﻧ ﺖﺳا ﯽﺘﺧرد يﺎﻫ
، ﯽﻣ داﺪﺘﻣا .ﺪﺑﺎﯾ ) Kumar ، .(2016
ﯽﻧﺎﺘﺴﻫﻮﮐ ﻞﮕﻨﺟ رد ﯽﺸﯾور زﺮﻣ نﻮﺗﻮﮐا :2 ﻞﮑﺷ
ﺮﺛﻮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ زﺮﻣ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺮﺑ
ﯽﺸﯾور يﺎﻫ
ﻞﮕﻨﺟ ﺶﻨﮐاﺮﭘ ﯽـﻤﯿﻠﻗا يﺎـﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ ﺮﯿﺛﺎـﺗ ﺖـﺤﺗ ﮏـﺷ نوﺪـﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽﺣاﻮﻧ رد ﯽﻧﺎﺘﺴﻫﻮﮐ يﺎﻫ
) ﺶﺑﺎـﺗ ،شرﺎـﺑ ،ﺎـﻣد يﺎـﻫ
هﺮﯿﻏ و يﺪﯿﺷرﻮﺧ (
ﺖﺳا . ﻣ ﻬﻣ ﯽﮔﺪﻧرﺎﺑ و ﻪﻧﻻﺎﺳ يﺎﻣد ﻦﯿﮕﻧﺎﯿ ﻢ
راﺮـﻗ هدﺎﻔﺘـﺳا درﻮـﻣ ﻪـﻄﺑار ﻦـﯾا رد ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﯾﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ ﻦﯾﺮﺗ
ﯽﻣ ﺪﻧﺮﯿﮔ . ﯽﻣ ﺎﺘﺳار ﻦﯾا رد ﻪﮐ ﺖﻔﮔ ناﻮﺗ
ﯽﻠﺻا ،ﺎﻣد يزﺮﻣ ﻂﺧ ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ و ﺶﻨﮐاﺮﭘ هﺪﻨﻨﮐ ﻦﯿﯿﻌﺗ رﺎﯿﻌﻣ ﻦﯾﺮﺗ ﺖـﺳا
. ﯽـﺧﺮﺑ ﺞﯾﺎـﺘﻧ
ﺎﺑ ﯽﺸﯾور زﺮﻣ ﺪﺷر و يرﺎﺘﺧﺎﺳ ﻞﮑﺷ ﻪﮐ ﺖﺳا هداد نﺎﺸﻧ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ،ﯽﻓاﺮﮔﻮﭘﻮﺗ
.ﺖـﺳا ﻂﺒﺗﺮـﻣ ﻖﻃﺎـﻨﻣ ﻢﯿﻠﻗا و ﯽﻧﺎﺴﻧا يﺎﻫ
ﯽﻣ لوا ﻪﺟرد رد ،ﯽﻧﺎﻬﺟ سﺎﯿﻘﻣ رد لﺮـﺘﻨﮐ ﻢﯿـﻠﻗا ﻂـﺳﻮﺗ عﺎـﻔﺗرا داﺪـﺘﻣا رد ﯽﻫﺎـﯿﮔ ﺶـﺷﻮﭘ ﻞﮑﺷ ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﮐ ﺖﺷاد رﺎﻬﻇا ناﻮﺗ
ﯽﻣ ﻪﺠﯿﺘﻧ و دﻮﺷ
ﯽﻣ ﺪﺷر ﻞﺼﻓ ﯽﻃ رد ﯽﻓﺎﮐﺎﻧ يﺎﻣد و تراﺮﺣ دﻮﺒﻤﮐ ﺎﺗﺪﻤﻋ ﻞﻤﻋ ﻦﯾا ﺪﺷﺎﺑ
) Prasad نارﺎﮑﻤﻫ و ،
.(2017
ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا سﺮﺘﺳا ﺖﺤﺗ ﯽﻧﺎﺘﺴﻫﻮﮐ يﺎﻫ
هﺮﻬﺑ ،ﯽﻧﺎﺴﻧا ﺖﯿﻌﻤﺟ رﺎﺸﻓ ﺶﯾاﺰﻓا ،ﻦﯿﻣز ﺐﯿﺷ ﺖﻬﺟ ﺮﯿﯿﻐﺗ زا ﯽﺷﺎﻧ يﺎﻫ زا يرادﺮـﺑ
ﺖﺧﺎﺳﺮﯾز ﻪﻌﺳﻮﺗ ،ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ نﺪﻌﻣ ،ﺎﻫ
ﺶﻟﺎﭼ ﺮﯾﺎﺳ و يرﺎﮐ ﺐﯿﺳآ تﺪﺷ ﻪﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ يﺎﻫ
ﺮﯾﺬﭘ ﺪﻧ ) ،Buca .(2014 ﺶـﺨﺑ ﯽﯾﺎـﻫ زا
زﺮﻣ ﯽﺸﯾور يﺎﻫ ﺮﺛا رد ﺰﯿﻧ
ﻐﺗ ﯽﻠﮕﻨﺟ ﯽﺿارا يﺮﺑرﺎﮐ ﺮﯿﯿ يزروﺎﺸﮐ ﯽﺿارا ﺢﻄﺳ ﺶﯾاﺰﻓا و
هﺪﺷ ﯽﮕﺘﻔﺷآ رﺎﭼد ﺪﻧا
. ،ﻦـﯾا ﺮﺑ هوﻼﻋ
ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻞﮕﻨﺟ ،ﻦﯿﻣز ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ :ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﻧﺎﺴﻧا يﺎﻫ و ﯽﯾادز
هﺎﮔاﺮﭼ شﺮﺘﺴﮔ ﺎﻫ
ﺰﯿﻧ ﺪﺣ ﺎﺗ دو ﻒﻠﺘﺨﻣ تﺎﻋﺎﻔﺗرا رد ار ﻞﮕﻨﺟ ﺶﻨﮐاﺮﭘ ي
ﯽﻣ راﺮﻗ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ .ﺪﻫد
يرﻮﻃ ﻪﺑ ﻪﮐ هﺎﮕﺸﯾور زا ﯽﺧﺮﺑ ﺎﻨﻣ يﺎﻫ
ﻦﯿﻣز ﻪﺑ ﻞﮕﻨﺟ ياﺮﺑ ﺐﺳ هﺪﺷ ﻞﯾﺪﺒﺗ يزروﺎﺸﮐ يﺎﻫ
ﻦـﯾا ﻪـﮐ ﺪـﻧا
ﻦﯿﻣز دﻮﺒﻤﮐ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﻞﻤﻋ ﺖﺴﯾز و ﻊﺗاﺮﻣ ،ﺰﯿﺨﻠﺻﺎﺣ يﺎﻫ
هﺎﮔ ﯽﻣ ﺎﻫ ﺪﺷﺎﺑ ) وWang ،Yu (.2018
ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ يﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ ﺮﯿﻈﻧ
،ﻪﻨﻣاد ﺖﻬﺟ ،عﺎﻔﺗرا ﻖﻤﻋ
كﺎﺧ ﺰﯿﻧ ﺖﯿﻌـﺿو رد ار ﻞﮕﻨﺟ ﺶﻨﮐاﺮﭘ دوﺪـﺤﻣ يزﺮـﻣ ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫ
ﯽﻣ ﺪﻨﮐ . ا ﺮﺛا ﻞـﮕﻨﺟ ﻊﯾزﻮﺗ رد ﺐﯿﺷ ﺖﻬﺟ .ﺖﺳا ﻂﺒﺗﺮﻣ ﯽﻤﯿﻠﻗا يﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ ﺎﺑ ﻪﻨﻣاد ﺖﻬﺟ و عﺎﻔﺗر دراد ﯽـﻤﻬﻣ ﺶـﻘﻧ ﺎـﻫ
. ﻪـﮐاﺮﭼ
ﯽﻣ ﻪﻨﻣاد ﺖﻬﺟ .ﺪﻫد راﺮﻗ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ار ﺪﯿﺷرﻮﺧ ﺶﺑﺎﺗ ﺪﻧاﻮﺗ
يرﻮﻃ ﻪﺑ ﻂﯾاﺮﺷ ﻪﮐ ﺘﺑﻮﻃر
ﯽ ﻪﻨﻣاد رد ﺖﺳا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﯾﺎﺳ ﻪﺑ ور يﺎﻫ .
شور ﯽﺸﯾور يﺎﻫزﺮﻣ ﯽﺑﺎﯾزرا يﺎﻫ
ياﺮﺑ ﯽﺑﺎﯾزرا هدوﺪﺤﻣ يﺎﻫزﺮﻣ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد ﯽﺸﯾور ﻪﻠﻤﺟ زا ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ زا ﯽﻧﺎﺘﺴﻫﻮﮐ
،ﺎـﯾرد ﺢﻄﺳ زا عﺎﻔﺗرا و ﻪـﻨﺗ ﺮـﻄﻗ
ﯽﺘﺴﯾز ﻞﮑﺷ ﯽﻣ هدﺎﻔﺘﺳا نﺎﻫﺎﯿﮔ
دﻮﺷ . مﺮﻓ و ﺖﻌﺳو
ﺎﻫزﺮﻣ ﯽﺸﯾور ي كﺮﺤﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ
ﻮـﮔ) ﯽـﻠﺧاد يﺎﻫ ﻪـﻧ
كﺮـﺤﻣ و (ﺎـﻫ يﺎـﻫ
ﯽﻣ راﺮﻗ (ﻂﯿﺤﻣ) ﯽﻧوﺮﯿﺑ دﺮﯿﮔ
. رﻮﻄﺑ ﺐﯿﺷ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﯽﻠﮐ
، ﺎﺗ ج نﺎﺘﺧرد عﺎﻔﺗرا و ﺶﺷﻮﭘ ﺶﺷﻮﭘ و ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ
ﯽﺘﺧرد ﮏﻨﺗ ﺮﺗ هﺪﺷ
و ﯽﻣ ﺮﺛا ﯽﻣﻮﻧﻮﯾﺰﯿﻓ و رﻮﻠﻓ لﻮﺤﺗ ﺮﺑ ﯽﻄﯿﺤﻣ ﻂﯾاﺮﺷ ﻦﯾا دراﺬﮔ
) Klinge ،نارﺎﮑﻤﻫ و .(2015
ﻪـﻄﺑار ﻦﯾا رد ناﻮـﺧا و ﻮـﻟرﻮﺧآﺮﯿﻣ
) يزﺮﻣ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﯽﺳرﺮﺑ رد (1387 ﻞﮕﻨﺟ ﯽﻧﺎﻗﻮﻓ يﺎﻫ
لﺎﻤﺷ تﺎﻋﺎﻔﺗرا رد ﯽﻧﺎﺘﺴﻫﻮﮐ يﺎﻫ ناﺮﯾا
راﺰﮔ ﺪﻧدﺮﮐ ش ﻊﯿـﺳو تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﮐ
لﺎﻤﺷ يﺎﻬﻠﮕﻨﺟ زﺮﻣ رد ناﺮﯾا
ﻪﺑ ﺖﺳدﻻﺎﺑ تﺎﻋﺎﻔﺗرا ﻪﯿﺷﺎﺣ رد هﮋﯾو ﯽﺿارا يﺮﺑرﺎﮐ ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ
ﺲﭙﺳ و ﻊﺗﺮﻣ ﻪﺑ ﻞﮕﻨﺟ ﻞﯾﺪﺒﺗ )
نازروﺎﺸﮐ و ناراﺪﻣاد ﻂﺳﻮﺗ (ﻢﯾد يزروﺎﺸﮐ ﯽﺿارا ﻪﺑ ﺐﻘﻋ ﺐﺟﻮﻣ
زﺮﻣ ﯽﻨﯿﺸﻧ ﻞﮕﻨﺟ
لﺎﻤﺷ ﯽﻧﺎﺘﺴﻫﻮﮐ يﺎﻫ ناﺮـﯾا
ﻪـﻫد ﻪـﺑ يﺎـﻫ
ﻪﺘﺷﺬﮔ ﺳا هﺪﺷ ﺖ . ﺰﯿﻧ ﻦﯿﻘﻘﺤﻣ ﯽﺧﺮﺑ هدﺎﺟ
رد ﻞﮕﻨﺟ زﺮﻣ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﯽﻠﺻا ﻞﻣﺎﻋ ار يزﺎﺳ ﺐﯿﺷ
ﻞـﮕﻨﺟ ﻦﯿﯾﺎﭘ يﺎﻫ ﯽﻧﺎﺘـﺴﻫﻮﮐ يﺎـﻫ
ناﻮﻨﻋ هدﺮﮐ
،ﺪﻧﺪﻘﺘﻌﻣ و ﺐﯿﺷ ﻪﮑﻨﯾا ﻞﯿﻟد ﻪﺑ
ﺐﺳﺎﻨﻣ يزروﺎﺸﮐ ياﺮﺑ ﻦﯿﯾﺎﭘ يﺎﻫ
،ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺐﯾﺮﺨﺗ ناﺰﯿﻣ زا ﺐﯿﺷ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ
ﻞﮕﻨﺟ ﯽﻣ ﻪﺘﺳﺎﮐ ﺎﻫ .دﻮﺷ
،ﺎﺘﺳار ﻦﯾا رد ﻘﻧ ﻪﯿﻬﺗ
ياﺮـﺑ .دﺮـﮐ ﺪـﻫاﻮﺧ نآ تاﺮـﯿﯿﻐﺗ و ﯽﻠﻌﻓ ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ ﺺﯿﺨﺸﺗ ﻪﺑ يدﺎﯾز ﮏﻤﮐ ﯽﺸﯾور زﺮﻣ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﻪﺸ
ﻠﻣﺎﮐ و ﺢﯿﺤﺻ تﺎﻋﻼﻃا ﻪﺑ ﻪﻟﺎﺳ ﺪﻨﭼ هرود ﮏﯾ رد ﯽﺸﯾور زﺮﻣ ﺺﯿﺨﺸﺗ ﯽ
ناﻮـﺘﺑ ﺎـﺗ ﺖـﺳا زﺎـﯿﻧ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮـﻣ ﻪـﻘﻄﻨﻣ ﺢﻄـﺳ زا
ار هﺪﺷ دﺎﺠﯾا تاﺮﯿﯿﻐﺗ .دﻮﻤﻧ ﺺﺨﺸﻣ
ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﺖﯾﺰﻣ ﯾﺎﻫ ﯽ ﺧﺎﺳ ﻞﮑﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﻪﻠﻤﺟ زا ناﺰـﯿﻣ تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ ،ﯽﺸﯾور زﺮﻣ يرﺎﺘ
ﺐـﯾﺮﺨﺗ
ناﺰﯿﻣ ﺎﯾ و ﻞﮕﻨﺟ ﻪﻌﺳﻮﺗ
لﺎﺳ ﯽﻃ ﻞﮕﻨﺟ ياﺮـﺑ .ﺖـﺳا رادرﻮـﺧﺮﺑ يﺮﺘـﺸﯿﺑ ﺖﯿﻤﻫا زا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ،ﻪﺘﺷﺬﮔ يﺎﻫ
تاﺮـﯿﯿﻐﺗ ﯽﺑﺎـﯾزرا
زﺮﻣ شور و ﺎﻫراﺰﺑا زا ﯽﺸﯾور يﺎﻫ ﯽﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﺖـﺳا رود زا ﺶﺠﻨﺳ شور ﺎﻬﻧآ زا ﯽﮑﯾ ﻪﮐ دﻮﺷ )
Klinge ،نارﺎـﮑﻤﻫ و
.(2015 ﻪﻘﺒﻃ رد ﺞﯾار تﺎﻫﺎﺒﺘﺷا
يﺪﻨﺑ هراﻮﻫﺎـﻣ ﺮﯾوﺎـﺼﺗ رد ﯽـﺸﯾور يﺎـﻫزﺮﻣ يا
و ﯽﻧﺎـﮑﻣ ﮏـﯿﮑﻔﺗ ناﻮـﺗ ﺮـﯿﯿﻐﺗ زا ﯽـﺷﺎﻧ ﺐـﻠﻏا
ﻦﯿﻣز ﻠﮕﻨﺟ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻦﯿﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽﺠﯾرﺪﺗ ﯽﻔﯿﻃ ﮏﯿﮑﻔﺗ ناﻮﺗ زا ﯽﺷﺎﻧ ﺎﻫﺎﮔ و ،راﻮﻤﻫﺎﻧ يﺎﻫ ﯽ
و هﻮـﺒﻧا ﻞـﮕﻨﺟ زﺮﻣ ﯽﮑﯾدﺰﻧ رد ﮏﻨﺗ
ﺶﺷﻮﭘ عاﻮﻧا ﺮﯾﺎﺳ ﺖﺳا ﯽﻨﯿﻣز يﺎﻫ
) Coops ﮑﻤﻫ و ،نارﺎ .(2013 دﻮﺟو ﻦﯾا ﺎﺑ ﯽﻣ
زا ﺶﺠﻨـﺳ ﮏـﯿﻨﮑﺗ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﻪـﮐ ﺖﻔﮔ ناﻮﺗ
رد ﯽـﺿارا ﺶـﺷﻮﭘ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺮﺑ ترﺎﻈﻧ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ و راﺪﻘﻣ ﻪﺑ ﯽﺑﺎﯿﺘﺳد ياﺮﺑ يدﺎﯾز ﺖﯿﻤﻫا رود .دراد ﻊﻔﺗﺮﻣ طﺎﻘﻧ
ﻪﺠﯿﺘﻧ يﺮﯿﮔ
ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ ﯽﻤﯿﻠﻗا يﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ
ﻧﺎﯿﻣ) (ﯽﮔﺪﻧرﺎﺑ و ﺎﻣد ﻦﯿﮕ ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ و
(كﺎـﺧ ﻖﻤﻋ ،ﺐﯿﺷ ﺖﻬﺟ ،عﺎﻔﺗرا )
رد ود ﺮﻫ هﻮﺤﻧ ﻊﯾزﻮﺗ ﯽﻧﺎﮑﻣ ﻞﮕﻨﺟ ﯽﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﻧﺎﺘﺴﻫﻮﮐ يﺎﻫ .دراﺬﮔ
ﻦﯾا ﺮﺑ هوﻼﻋ ﻪـﻘﻄﻨﻣ ﯽـﻤﯿﻠﻗا تاﺮـﯿﯿﻐﺗ و ﻞﮕﻨﺟ ﺶﻨﮐاﺮﭘ ﻦﯿﺑ
ﯽﻨﻌﻣ ﻪﻄﺑار يراد
.دراد دﻮﺟو يرﻮﻃ ﻪﺑ
ﻪﮐ ﺎﭘ ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺎﺑ ار
و تﺎﻌﺸﻌﺸﺗ ،ﺖﻬﺟ ،ﺐﯿﺷ يﺎﻫﺮﺘﻣ عﺎﻔﺗرا و يﺪﯿﺷرﻮﺧ يدور
و ﺎـﺑ
ﯽﻣ ﯽﻤﯿﻠﻗا طﺮﺷ ﺶﯿﭘ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺶﻨﮐاﺮﭘ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ناﻮﺗ
ﯽﺸﯾور يﺎﻫزﺮﻣ ﺶﯿﭘ ار
.دﺮﮐ ﯽﻨﯿﺑ و ﯽﺘـﺴﯾز ﻞـﻣاﻮﻋ لﻮﻤﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ
ﯽﺘﺴﯾز ﺮﯿﻏ ﺮﯿﻈﻧ
ﯽﻧﺎﺴﻧا ،ﯽﻤﯿﻠﻗا ﻞﻣاﻮﻋ و
ﺮﯿﺛﺎﺗ يﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ ﻪﻠﻤﺟ زا يژﻮﻟﻮﻓﺮﻣﻮﺋژ راﺬﮔ
ﺮﺑ ﯽﺸﯾور يﺎﻫزﺮﻣ ﻞﮕﻨﺟ
ﯽﻧﺎﺘـﺴﻫﻮﮐ يﺎـﻫ
ﺪﻨﺘﺴﻫ . ﺑ ﻓرﻮﻣﻮﺋژ يﺎﻫﺪﻨﯾآﺮﻓ ﺶﻘﻧ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨ ژﻮﻟﻮ
ﺖﻟﺎﺧد و ﮏﯾ ﻞﮑﺷ رد ﯽﻧﺎﺴﻧا يﺎﻫ
ﻪﺳ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﻪﺑ ﯽﻫد ﯽﺸﯾور زﺮﻣ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا يﺪﻌﺑ
ﻞﻣاﻮﻋ رﺎﻨﮐ رد ﯽﺘﺴﯾﺎﺑ ﯽﻤﯿﻠﻗا
.دﺮﯿﮔ راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ
هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ :
- 1 ر . ناﻮﺧا ، خ . ﻮﻟرﻮﺧآﺮﯿﻣ .
اد زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻞﮕﻨﺟ ﯽﻧﺎﻗﻮﻓ زﺮﻣ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﯽﺳرﺮﺑ .1387 هد
هراﻮﻫﺎﻣ يﺎﻫ ناﺮﯾا ﺮﺑﻮﻨﺻ و ﻞﮕﻨﺟ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ،.يا
،
)16 .(1 -139 . 148
2- Buca, A .2014 .The impacts of human activities on land use and land cover changes and environmental processes in theGorceMountains (Western Polish Carpathians) in the past 50 years, 1-11.
3- Ching-An ch., Mei-Fen., Hsy-Yut., Min-chun. 2012. A concise scheme of vegetation boundary terms in subtropical high mountains, 1560-1570.
4- Coops, C., Morsdorf, F., Michael E., Niklaus, S., Zimmermann, E. 2013. Characterization of an alpine tree line using airborne LiDAR data and physiological modeling , Global Change Biology , 19(12), 1-16.
5- Klinge, M., Böhner, J., Erasmi, S. 2015. Modeling forest lines and forest distribution patterns Whit remote- sensing data in a mountainous region of semiarid central Asia, Biogecsciences,12, 2893-2905.
6- Kumar, P. 2016. University, Julay 2015, Use of high resolution DigitalGlobe satellite imagery to map the Alpine treeline ecotone of the Nepal Himalaya, DigitalGlobe, 1-18.
7- Mihai, B., Săvulescu, I., Rujoiu-Mare, M., Nistor, C. 2017. Recent forest cover changes (2002–2015) in the Southern Carpathians: A case study of the Iezer Mountains, Romania, 2166-2174.
8- Prasad, N., Madan, G., Dinesh, K., Bhuju, R., Carrer, M. 2017. Site- and species-specific treeline responses to climatic variability ineastern Nepal Himalaya, Dendrochronologia, 1-13. 44-56.
9-Wang, S., Yu, P. 2018, Influence of climatic and geographic factors on the spatial distribution of Qinghai spruce forests in the dryland Qilian Mountains of Northwest China, 1007-1017.
Investigation of Factors Affecting Vegetation Boundaries in Mountainous Forests
Abstract:
Vegetation boundaries are important ecosystems in mountainous forests that are important role in protecting natural resources, preserving biodiversity and controlling hydrological cycles and their changes affect the ecosystem health, the pattern of species distribution, the increased species extinction and the structure and functioning of the ecosystem. Therefore, this research was conducted with the aim of investigating the vegetative boundaries, factors influencing the changes and their evaluation way. The results showed that vegetation boundaries are divided into dense forest boundaries, physiognomic boundaries, tree boundaries, tree species boundaries and historical tree borders. Also Different biological and non-biological factors such as climate (temperature, rainfall, solar radiation), human activities (land use change, mineral activities) and geomorphology (elevation, direction of gradient, soil depth) affect the changes of vegetation boundaries. According to the results of this research it can be argued that monitoring the changes of vegetation boundaries in mountainous forests and studying the factors influencing them is important for maintaining the stability and health of mountain ecosystems.
Kewords: Forest boundary, climate, geomorphology, human activities, ecosystem health
