۱۹
رد یطیحم تینما و ییاضف یدنب هرکیپ هطبار
*نادمه رهش یمسرریغ یاه هاگتنوکس
3یقح اضردمحم ،۲یدزیا دیعسدمحم ،1**هدازداجس نسح
.ناریا ،نادمه ،نادمه انیس یلعوب هاگشناد ،یرامعم و رنه هدکشناد ،یرهش یحارط هورگ رایداتسا ۱ .ناریا ،نادمه ،نادمه انیس یلعوب هاگشناد ،یرامعم و رنه هدکشناد ،یرهش یحارط هورگ رایداتسا ۲ .ناریا ،نادمه ،نادمه انیس یلعوب هاگشناد ،یرامعم و رنه هدکشناد ،یرهش یحارط یرتکدیوجشناد ۳
)۹۶/5/۱8 :ییاهن شریذپ خیرات ،۹5/۱۲/۱ :هلاقم تفایرد خیرات(
هدیکچ یاهدرکیور ناــیم رد دوــش یم هدهاــشم یرهــش تینما هزوــح رد نیــشیپ یاه شهوژپ هــب یــهاگن اــب مــغر یلع نــکیل .دنتــسه رادروــخرب یا هژــیو هاگــیاج زا یــطیحم تلاــخادم و تاــمادقا ،هناریگــشیپ یاهراکهار نایم یتاماهبا و تاضراعت نانچمه ،یتامادقا نینچ یارجا زا هدش بسک قفوم تایبرجت ،ور نیمه زا .تسا تاماهبا نیا یواک او لابند هب رضاح شهوژپ هک دراد دوجو فلتخم نارظن بحاص هدیدرگ جارختــسا Depth Map رازــفا مرن اب نادــمه رهــش ییاضف یدنب هرکیپ وــسکی زا شــهوژپ نــیا رد هنیقدزم ،جزــید ،رضخ ،راصح یمــسرریغ هاگتنوکــس جنپ رد یتینما تلاضعم یــخرب ،رــگید یوــس زا و رد اهریغتم زا هتــسد ود نــیا یاه هداد ،هــمادا رد .تــسا هدــش تــشادرب نادمه رهــش رد یرــهچونم و اه یــسررب جیاتن .تــسا هتفرگ رارق ریــسفت و لیلحت دروم اــهنآ ناــیم طــباور و هدــش دراو SPSS رازــفا مرن نــشور ار یــساسا هتکن ود ،تینما و ییاضف یدنب هرکیپ طابترا رب ینبم نیــشیپ تایرظن دییات نمض فلتخم لئاــسم دیاب تــینما و طــیحم هطبار صوــصخ رد حــیحص لــیلحت یارــب هــکنآ تــسخن .دوــمن .دنریذپ یم ریثات طیحم زا یتوافتم لکش هب کی ره هک ارچ داد رارق یسررب دروم ازجم روط هب ار یتینما هلحم کی تینما هب دــناوت یم هزادنا نامه هب ،هلحم کــی هب اه هبیرغ دورو ندوــمن دودــحم هــکنآ مود .دنک یم دراو همطل اه هبیرغ لرتنک زا جراخ دورو هک دنزب همدص
یدیلک یاه هژاو .نادمه ،یطیحم یحارط قیرط زا مرج زا یریگشیپ ،اضف نامدیچ ،یطیحم تینما ،یمسرریغ هاگتنوکس
هنومن ،یمــسرریغ یاه هاگتنوکــس تینما رب ییاضف یدنب هرکیپ شــقن« :ناونع اب موــس هدنراگن یرتکد هلاــسر تاعلاطم زا هــتفرگرب هــلاقم نــیا*
هب نادمه انیــس یلعوب هاگــشناد یرامعم و رنه هدکــشناد رد مود هدنراگن هرواــشم و لوا هدنراگن ییامنهار اــب هک تــسا »نادــمه رهــش هــعلاطم .تسا هدیسر ماجنا .E-mail: h.sajadzadeh@gmail.com ،۰8۱۳-44۲۲785۲ :ربامن ،۰۹۱88۳7۰۰۳۹ :نفلت :لوئسم هدنسیون**
۲8 - ۱۹ تاحفص ۱۳۹۶ ناتسبات ۲ هرامش ۲۲ هرود یزاسرهش و یرامعم - ابیز یاهرنه هیرشن
۲۰
۱۳۹۶ ناتسبات ۲ هرامش ۲۲ هرود یزاسرهش و یرامعم - ابیز یاهرنه هیرشن
همدقم
نیمات هلاــسم ،رضاح رصع رد یرهــش عماوج یاه ینارگن زا یکی یوحن هب تــسا دوخ تنوکــس لحم رد اه هداوناخ شمارآ و تینما تیفیک و ک لاما شزرا رب ینشور هب ار تینما نازیم ریثات ناوت یم هک ،تقیقح رد .دومن هدهاشم رهش کی نوگ انوگ تلاحم رد یطیحم .تسا یرهش یگدنز تیفیک هدننکدیدهت یلصا لئاسم زا یکی مرج یناج و یصخش رطخ اب مأوت هک ییاه ناکم زا دارفا ،لیلد نیمه هب ناــشن فلتخم تاــعلاطم ،رــگید یوــس زا .دــنیوج یم یرود تــسا و یعامتجا یاــهدنیارف و رهــش ییاضف مرف و راتخاــس نیب دــهد یم Hillier & Shu, 2000, 226;( دراد دوــجو یرادانعم هطبار یداصتقا Newman, 1972, 52; Reis et al., 2003, 3; Reis & Rosa, 2012, 13; Baran et al., 2008, 5; Min et al., 2012, 2; Chang, 2011, 26;
.)Mohamed et al., 2013, 15 هب یمسرریغ یاه هاگتنوکس ،رهش کی فلتخم تلاحم نایم زا بلغا رد ،یدبلاک و یــعامتجا ،یداصتقا صاخ یاه یگژیو ببــس رامش هب اهرهش نماان ای زیخ مرج یاه نوناک زا یکی ناونع هب دراوم تسا لاوــس نیا هب خــساپ یپ رد شهوژپ نیا ،ور نیمه زا .دنور یم یاه هاگتنوکس ییاضف یدنب هرکیپ و راتخاس نایم یطابترا هچ هک هــچ اــب نــینچمه ؟دراد دوــجو اــهنآ یــطیحم تــینما و یمــسرریغ رد ار جــیاتن نــیرتهب ناوــت یم یــیاضف یدــنب هرکیپ رد یــتلاخادم
؟دروآ ناغمرا هب تلاحم تینما تینما یاقترا یارب فلتخم نارظن بحاص یاهدربهار هک ینامز ،دوــش یم هعلاطم تلاحم یدنب هرکیپ و راتخاــس رــب دیکات اــب هژــیوب ،دنراد مه اب هک یزراب زیامت هوجو ببــس هب رظن بحاص ود تایرظن هــیرظن هــک ۱نــموین راکــسا هاگدــید وــسکی زا .دــننک یم یــیامندوخ لیب هاگدید رگید یوس زا و تسا هدرک حرطم ار »عافد لباق یاضف«
.تسا هتخادرپ تینما هلاسم هب »اضف نامدیچ« هیرظن اب هک ۲ریلیه یزاــس کچوک و تلاحم هب اه هبیرغ دورو ندومن دودحم رب نــموین
ندومن مهارف رــب ،ریلیه لــباقم رد و دراد دــیکات یک ارتــشا یاــهاضف تلاحم یاوزنا شهاک و هلحم رد اه هبیرغ هدش لرتنک روضح ناکما دوخ تاداهنشیپ زین مادک ره هک تسا یلاح رد نیا .دنک یم دیکات نونک ا .دنا هتخاس راوتسا یلمع تایبرجت و یرظن ینابم رب ینتبم ار اهنآ دراد شلات رضاح شهوژپ هک دوش یم حرطم یدیلک هیضرف ود :دهد رارق تواضق دروم ار هب یعامتجا یاــه یراجنهان و مــیارج عاوــنا دــسر یم رظن هــب -۱ یارب و دنریذپ یم ریثات تلاحم ییاضف یدنب هرکیپ زا یتوافتم لکش
.دش لئاق توافت میارج عاونا نایم دیاب ،رت حیحص تواضق نیع رد تلاحم یریذپذوفن زا یا هــنایم دح دــسر یم رظن هب -۲ تینما یاــقترا یارــب ار طیارــش نیرتهب ،اــهنآ ندوــب زــگ بیرغ ظــفح
.دروآ یم مهارف تلاحم جنپ شهوژپ نیا رد ،اه هیضرف نومزآ روظنم هب ،ساسا نیمه رب یتاعلاطم یاه هنومن ناونع هب نادمه رهــش یمــسرریغ هاگتنوکــس تینما و یدنب هرکیپ تیعضو جارختسا زا سپ ات تسا هدش باختنا هتخادرپ اهریغتم زا هتسد ود نیا طابترا ریسفت و لیلحت هب ،اهنآ رد یتاعلاطم هنومن ناونع هب یمسرریغ یاه هاگتنوکس باختنا .دوش ینورد یدنب هرکیپ و راتخاس وسکی زا اه هدودحم نیا هک تهج نآ زا راتخاــس زا زین یدودــح اــت و دــنراد رهــش تلاــحم ریاــس اــب یــتوافتم تلاضعم و تلاکــشم اــب رگید یوــس زا و دنتــسه هداــتفا ادــج رهــش تیمها زــئاح ،دنتــسه هارمه یطیحم تــینما هزوــح رد یددــعتم طابترا ریــسفت و یــسررب قیرط زا دور یم راــظتنا ،ور نــیمه زا .تــسا یهدناماــس ،تلاحم نیا رد یطیحم تینما و ییاضف یدنب هرکیپ میظنت ناش یعامتجا لئاسم لح اب اتسار مه ار اهنآ ییاضف راتخاس .دومن داهنشیپ و
قیقحت هنیشیپ -1
و طیحم طاــبترا صوــصخ رد هــعلاطم زا هــهد نــیدنچ هــچرگ ا یــسررب هب زین اه شهوژپ یــخرب ،ناــیم نــیا رد و درذــگ یم تــینما نانچمه نکیل ؛دــنا هتخادرپ تــینما رب ییاضف یدــنب هرکیپ رــیثات هک دنوش یم حرطم صوصخ نیا رد یتوافتم تاداهنشیپ و جیاتن .تسا هدش هراشا اه شهوژپ نیا زا یخرب هب همادا رد تاــیصوصخ هــطبار یــسررب هــب یا هــلاقم رد ناراکــمه و ســی ِر دمآرد مک هلحم ود نینک اــس تینما ک اردا اب ییاضف یدــنب هرکیپ زیخ مرج تلاــحم دهد یم ناــشن اهنآ یــسررب جــیاتن .دــنا هتخادرپ هب تبسن رتشیب یریذپ بیسآ و قمع ،ینیزگ ییادج یگژیو یاراد .)Reis et al., 2003, 1( دنتسه هارمه میارج نــما ار اــه نابایخ ناوــت یم اــیآ« ناوــنع اــب یا هــلاقم رد رــیلیه
یــبتارم هلــسلس یاــه نابایخ بــسانمان راتخاــس هــب ،»؟تخاــس هراشا میارج عاونا زورب رد یتنــس یاه نابایخ اب هــسیاقم رد نردم هــب اه نامتخاــس لاــصتا نوــچمه یا هداــس لوــصا یو .دــنک یم اه هناخ یدورو بــیکرت ،هیوناث یــسرتسد هــنوگره زا باــنتجا ،مــه هب میقتــسم دــید تــیلباق رــثک ادح و یــمومع یاــهاضف یــمامت اــب Hill-( دهد یم داهنشیپ اه نابایخ تینما شیازفا رد ار اه یدورو .)ier, 2004, 31 تیلباق شیازفا ،ندنل رهش یور دوخ شهوژپ رد زابهس و ریلیه اــهنآ .دــنناد یم رــثوم مــیارج زورــب شــهاک رد ار یــلحم یــیاج هباج
۲۱
نادمه رهش یمسرریغ یاه هاگتنوکس رد یطیحم تینما و ییاضف یدنب هرکیپ هطبار
،یلحمارف یــیاج هباج اــب یحاون رد دــنهد یم داهنــشیپ نــینچمه شیازفا نابایخ هب دید هک دنوش یحارط یوحن هب دیاب اه نامتخاس دح ،ینوکــسم تلاحم رد میارج رطخ شــهاک یارب نــیاربانب .دــبای .)Hillier & Sahbaz, 2008, 2( تسا یمازلا یریذپذوفن زا یطسوتم هب »؟ییاضف مرج ای یعامتجا مرج« ناونع اب یا هلاقم رد گناچ رد یدزد خرن رب ییاضف و یداصتقا ،یعامتجا لماوع تارثا یبایزرا یحاون ،شهوژپ یاه هتفای ساسا رب .تسا هتخادرپ یرهش هیحان ۶ دورو ناکما و نارذگهر رت ناــسآ یسرتسد ببس هب رتــشیب حوضو اب رادروخرب یحاون ریاس هب تبسن یرتمک یریذپ بیسآ زا ،رتشیب دارفا تقرــس یاــهوگلا یرهــش یاــضف راتخاــس ،تــقیقح رد .دنتــسه روط هب ،اه نامتخاس یربراک یاهوگلا و دهد یم لکش ار ینوکــسم .)Chang, 2011, 26-27( دنراذگ یم رثا یدزد خرن رب یرادانعم یحاون زا تقرس و اضف نامدیچ طابترا یسررب هب ،ناراکمه و وو ،اه نابایخ عوــن .دنا هتخادرپ نــیچ یاهرهــش زا یــکی رد ینوکــسم کیفارت تعرس ،هیلقن لیاسو عون ،کیفارت مجح ،اه نابایخ لوط اب و دنریذپ یم رــیثات اــضف نامدیچ زا هــک دنتــسه یــیاهریغتم ... و .)Wu et al., 2015, 261( دنراد طابترا ینوکسم یحاون رد یدزد و ۳CPTED لوــصا بــیکرت هــب ،یا هــلاقم رد نیتیاــسوجیتام هــتخادرپ مرــج شــهاک یارــب یراکــهار ناوــنع هــب اــضف ناــمدیچ ،هعلاطم دروم رهش ود ره رد دهد یم ناــشن شهوژپ جیاتن .تــسا دبای یم شیازفا زین هیلقن لیاسو زا تقرــس ،قمع رتماراپ شیازفا اب .)Matijosaitiene, 2016, 49(
قیقحت یرظن ینابم -۲
یطیحم تینما -1-۲
4ولزام طــسوت نآ ماــع موــهفم رد تــینما هلاــسم راــب نیتــسخن سپ هلصافلاب ار ینمیا و تینما تــیمها هک تفرگ رارق هراــشا دروم هب هــجوت نــکیل .تخاــس حرــطم ناــسنا یــکیژولویزیف یاــهزاین زا نامزمه ناوــت یم ار نآ یــنونک موهفم رد یــطیحم تــینما هلاــسم .تــسناد مــسینردم هرود یزاــسرهش هب تبــسن تاداــقتنا زاــغآ اــب یطیحم تینما هزوــح تاعلاطم راذــگ هیاپ ار 5زبوکیج ناوــتب دیاــش مــسینردم هرود ییاکیرمآ گرزــب یاهرهــش دقن رد هک درــک دادــملق دنک یم هراشا یرهــش یاه نابایخ یحارط رد ناــسنا یــشومارف هب یــحارط یدــیلک شــقن هــب ،»رــظان نامــشچ« موــهفم فــیرعت اــب و هــمادا رد .دــنک یم دــیک ات اــه یراکهزب و مــیارج شــهاک رد طــیحم زا مرج زا یریگــشیپ« باتک اب ۶لجنآ وملچــسا ،تاعلاطم هــنوگنیا
زا مرج زا یریگــشیپ« باــتک اب 7یرــفج ،»یرهــش یــحارط قــیرط و »عافد لــباق یاضف« باتک اــب نموین ،»یطیحم یــحارط قــیرط هعسوت رد یزاس هناخ یعامتجا یاه هبنج« باتک اب 8دوو تبازیلا طیحم و مرــج اــب طــبترم تاــعلاطم طــسب و هعــسوت هــب ،»یرهــش نوچمه ییاه هیرظن هــئارا هب ،تاعلاطم نیا هــجیتن .دــنا هتخادرپ یاــه نوناک« ،»هتــسکش یاــه هرجنپ« ،»یــطیحم یــسانش مرج«
و »یــقطنم باــختنا لدــم« ،»هــنامرجم رفــس لدــم« ،»زــیخ مرج رب ییازــسب ریثات هک دــش رجنم یدلایم 8۰ و 7۰ یاــه ههد رد هرــیغ .تشاد ییاکیرما و ییاپورا یاهرهش یحارط و یزیر همانرب ییاضف یدنب هرکیپ -۲-۲ نــیلوج اــب هارــمه رــیلیه لــیب روــسفرپ ،۱۹7۰ هــهد رــخاوا رد راتخاــس تخانــش یارــب ار اــضف ناــمدیچ شور و هــیرظن ،۹نــسنه لیلحت هب ،نآ ساــسا رب و دندرک هئارا رهــش یدــنب هرکیپ و یــیاضف .دنتخادرپ اهرهش یعامتجا نامزاس و اضف یدنب هرکیپ لباقتم رثا رد هکنآ زا شــیب اضف و تــیلاعف نیب طاــبترا ،هــیرظن نــیا هاگدــید زا رد ،دــشاب فــیرعت لــباق یدارــفنا تروــص هــب اــضف یاــه هصیصخ زــین و یــیاضف نامزاــس ناــمه اــی اــهاضف نــیب دوــجوم تاــطابترا فیرعت و کرد لباق ،یعامتجا تلاماعت و نیبطاخم نیب تاطابترا .)۶ ،۱۳۹۰ ،نباقت و ینیرحب ؛۲۹ ،۱۳۹۳ ،رفعجروپ و ناتدایس( تسا هوــحن هــب ،یــیاضف یدــنب هرکیپ لــیلحت رد تــقیقح رد مه اب اــهنآ لــباقتم طاــبترا و رــگیدکی راــنک رد اــهاضف ندــش هدیچ راتخاــس و هــشقن رد رییغت هنوگ ره ،یــترابع هــب .دوــش یم هــتخادرپ ،)... و زاب یاضف ،نابایخ دننام اضف کی ندش مک ای هفاضا( رهش دهاوخ داجیا رهــش لک ییاضف یدــنب هرکیپ طــباور رد ار یــتارییغت ار ثداوح و اه تیلاعف عوقو لامتحا دناوت یم یتارییغت نینچ .درک .)۶7 ،۱۳8۱ ،ناگداز سابع( دزاس نوگرگد هتــسسگ متــسیس کی هب رهــش ادــتبا ،اــضف ناــمدیچ هــیرظن رد دوش یم میسقت یتکرح-یرصب یاه لاناک نیرت ینلاوط زا لکــشتم .دننک یم کرد ار رهــش راتخاــس و هدرــک تــکرح نآ رد ناــبطاخم هــک یاه لیلحت یارب یتکرح-یرصب یاه لاناک نــیا زا مادک ره سپــس ساسا رب ،دعب هلحرم رد و دنوش یم هداد ناشن طخ کی اب رت هتفرشیپ دروم رــگیدکی اب طوــطخ نــیا عــطاقت ،فارــگ و یــضایر یاــه لیلحت عطاقت رگید طوطخ اب هک یطخ ره بیترت نیدب .دنریگ یم رارق یسررب و هتشاد طابترا هکبش رد یرتشیب رصانع اب ،دــشاب هتشاد یرتــشیب .)7۳ ،۱۳۹۰ ،لب و نایچنامسیر( دوب دهاوخ رت سرتسد رد هجیتن رد
.رباعم یدنب هرکیپ رظانتم فارگ :۲ ،رباعم ییاضف یدنب هرکیپ کیتامش شیامن :1تسار هب پچ زا بیترت هب -1 ریوصت )Hillier, 1996, 21 :زا هتفرگرب( :ذخام
۲۲
۱۳۹۶ ناتسبات ۲ هرامش ۲۲ هرود یزاسرهش و یرامعم - ابیز یاهرنه هیرشن
ناــشن ار رــباعم زا یا هکبــش کیتامــش تروــص هــب ،۱ رــیوصت هریت گــنر زا یــفیط اب اــهنآ طاــبترا و ناــمدیچ هوــحن هــک دــهد یم زــین رــیوصت رد هــک روــطنامه .تــسا هدــش هداد شــیامن نــشور اــت اب یدنویپمه نیرتــشیب یاراد گــنر هایــس طخ ،تــسا صخــشم اب ار یدنویپمه نیرتمک نــشور طوطخ و تــسا طوطخ هعومجم )ربعم( هرگ نیرتدنویپمه زین نآ رــظانتم فارگ رد .دنراد هــعومجم .تسا هدش صخشم هریت گنر اب لماــش یــیاضف یدــنب هرکیپ لــیلحت یاــهرتماراپ نــیرت یلصا دنتسه ۱۳لاصتا و ۱۲قمع ،۱۱یلحم یدنویپمه ،۱۰نلاک یدنویپمه
.تسا هدش هئارا رتماراپ ره زا یرصتخم ریسفت ،۱ لودج رد هک یطیحم تینما و ییاضف یدنب هرکیپ نایم هطبار -3-۲ کی درکلمع هدــننک نییعت یدایز دح ات ،رهــش ییاضف راتخاــس ،یطیحم تــسیز یرادیاپ ،یــسرتسد رب یداــیز ریثات و تــسا رهــش .دراد یــعامتجا هیامرــس و یــعامتجا تــلادع ،هاــفر ،داــصتقا ،مدرــم ناــیم هــلصاف شــیازفا بــجوم ،دــمآراک ان یــیاضف راتخاــس و تــسیز طــیحم تــیفیک شــهاک ،تلایهــست و تاــناکما شــهاک اذل .)Hepp, 2011, 1( دوــش یم یــگدنز تیفیک تفا ،یــلک روط هــبُ رــب هــک تــهج نآ زا یــیاضف یدــنب هرکیپ رد رــییغت تــفگ ناوــت یم ،دراذگ یم رــیثات یدــبلاک و یــعامتجا ،یداــصتقا فــلتخم لــماوع هــکنانچ .دوــش یم دادــملق یوــق هعــسوت کرــحم کــی ناوــنع هــب -نابایخ اــی و سیراپ رد نامــسوه طــسوت یــشک نابایخ تاــمادقا هلمج زا ناوت یم ار ناریا یاهرهــش رد لوا یولهپ هرود یاه یــشک جیاتن هک تسناد اهرهــش ییاضف یدنب هرکیپ رد عیــسو تلاخادم یدــبلاک و یــعامتجا ،یداــصتقا لــماوع ریاــس رــب تارــییغت نــیا رد زین یددعتم یاه شهوژپ ،ور نیمه زا .تــسا دوهــشم اهرهــش ریاس و ییاضف یدنب هرکیپ نایم طابترا یسررب هب ،ریخا یاه ههد هریغ و مک ارت ،هراوــس کیفارت ،اه یربراک نوچمه یطیحم لــماوع
تینما و ییاضف یدــنب هرکیپ طاــبترا ،نایم نــیا رد .دــنا هتخادرپ راکــسا طــسوت هژیو روط هب هک دنتــسه یتاعوضوم زا زــین یــطیحم یــسوملم لکــش هب و هتفرگ رارق هعلاطم دروم ریلیه لــیب و نــموین زا یا هصلاخ هــمادا رد .دنا هدوب رــثوم دوخ زا سپ یاــه شهوژپ رــب .تسا هدمآ رظنبحاص ود نیا هاگدید هــطبار صوــصخ رد رــیلیه و نــموین هاگدــید هــسیاقم -4-۲ تینما و ییاضف یدنب هرکیپ ساسحا هک ار ییاهاضف ،هلحم کی نانک اس ،نموین داقتعا هب ره هب .دننک یم لرتنک و تظفاحم رتــشیب تــساهنآ هب قلعتم دننک رتــشیب کرتــشم ورملق کی زا هدننک هدافتــسا دارفا دادعت هک هزادنا لــئاق دوــخ یارــب ورــملق نآ هــب تبــسن یرــتمک قــح دارــفا ،دــشاب نابایخ ،اــهوردوخ یــسرتسد ندرک دودحم تروــص رد .دنوــش یم رــتمک دــمآ و تــفر و دوــب دــهاوخ نآ فارــطا نانک اــس لرــتنک رد ار دوخ یاه هیاــسمه یناسآ هب اهنآ هک دوــش یم ثعاب ،اه نیــشام لیبموتا اــب دارفا ،تروص نــیا رد .دنهد صیخــشت مــحازم دارــفا زا جورخ ناکما دنوــش یم هعومجم دراو هک یهار نامه زا اــهنت دوــخ هنادازآ دوب دنهاوخ رداــق نانچمه هتــشذگ دننام اه هدایپ و دــنراد دهد یم داهنــشیپ نینچمه نموین .دــنورب دنهاوخ یم هک اــج ره ناگیاسمه اب رتشیب لماعت هب هلحم کی نک اس دارفا هکنآ یارب هک رت کچوک یاه یگیاسمه هب هلحم تسا رتهب ،دنوش قیوــشت دوخ .)Newman, 1972, 37-49; Newman, 1996, 34( دوش میسقت یــنمیا تاــبجوم هــچنآ تــسا دــقتعم رــیلیه ،رــگید یوــس رد یگدنز ناــیرج و تــساه هبیرغ هدــش لرتنک روــضح ،تــسا یرهــش نوکس رد .دروآ یم مهارف ار یرهش تینما تابجوم دوخ ،یرهــش لکــش عافد نودب یاهاضف هک تــسا یرهــش یگدنز نایرج مدع و
رتماراپ ریسفت
یدنویپمه نلاک .تساضف نامدیچ موهفم نیرت یلصا ،یدنویپمه
یاهاضف مامت هب نآ زا ناوتب هک تسا یطساو )یاهاضف ای( طوطخ دادعت نیگنایم ربارب ،)اضف( طخ ره یدنویپمه نازیم شزرا .دیسر رهش رهش کی ییاضف نامزاس تیلک و اهاضف رگید اب یرتشیب ماجسنا زا اضف نآ ،دشاب رتشیب اضف کی رد یدنویپمه نازیم هچ ره .تسا رادروخرب
یدنویپمه یلحم عاعش هکیتروص رد و یلک یدنویپمه ،دوش هبساحم رهش رگید طوطخ همه اب )اضف( طخ کی یدنویپمه شزرا هکیتروص رد
.دوب دهاوخ یلحم یدنویپمه ،دوش فیرعت نآ یارب یصخشم .دوش یم هتخادرپ هلحم ینورد ماجسنا و طابترا هب ،نلاک یدنویپمه فلاخرب ،یلحم سایقم یدنویپمه رد .تسا رادروخرب یرت یوق ینورد یگچراپکی و تدحو زا هلحم ،دشاب رتشیب یلحم یدنویپمه نازیم هچ ره
قمع هدنهد ناشن قمع یترابع هب ای درک روبع رگید یاضف دنچ زا یتسیاب اضف نآ هب ندیسر یارب هک تسانعم نیا هب اضف کی زا قمع
.دوش یط تسا مزلا رگید یاضف هب اضف کی زا ندیسر یارب هک تسا یتاهج رییغت دادعت دایز قمع رد اتدمع اه تمسق نیا هک یروط هب دراد دوجو )هدافتسالاب و( هبورخم یاه نیمز و اهاضف قمع نایم یوق یا هطبار ً ابلاغً .دنراد رارق
لاصتا .دنراد میقتسم طابترا هرگ کی اب هک ییاه هرگ دادعت زا تسا ترابع لاصتا
.دوب دهاوخ رتشیب اهاضف رگید اب تاطابترا ،دشاب رتشیب تلااصتا دادعت هچ ره ینعی .تسا رظن دروم یاضف هب یهتنم یاه یسرتسد دادعت هدننک نایب ،لاصتا یددع رادقم
.ییاضف یدنب هرکیپ یلصا یاهرتماراپ ریسفت -1 لودج
)Hillier, 1996, 10-64; Chang, 2011, 30; Giannopoulou et al., 2012, 1890 زا هتفرگرب( :ذخام
۲۳
یرظان نامــشچ هکنآ دیما هب هتــسب یاه طیحم داجیا .دــنریگ یم یقطنم یــلمع دنوــش یم نآ ماــجنا زا عــنام مرــج عوــقو ماگــنه رد ،دارفا ریاــس دوــجو زا ینوکــسم یاــه هعومجم ندرــک قر ُق .تــسین هــعومجم رد نک اــس ناــناوج یراکــهزب یارــب ار یبــسانم طــیحم .)Hillier, 1996, 65; Hillier & Sahbaz, 2008, 28( دروآ یــم دــیدپ ۲ لودج رد هصلاخ روط هب ناوــت یم ار هاگدید ود نیا زــیامت هوــجو .دومن هدهاشم
قیقحت شور -3
رــب یــنتبم و یریــسفت-یلیلحت شور اــب رــضاح شــهوژپ ماجنا یتاعلاطم هنومن یور رــب هیضرف نومزآ و یدانــسا تاعلاطم تاعلاطم قــیرط زا شــهوژپ یرــظن یــنابم ،زاــغآ رد .تــسا هــتفرگ لیلحت روظنم هب ،دعب هلحرم رد .تسا هدمآ تسد هب یا هناخباتک مادقا ،Depth map رازفا مرن کمک هب ،تلاحم ییاضف یدنب هرکیپ و رپ یاــهاضف یاــنبم رب نادــمه رهــش یطخ هــشقن جارختــسا هــب ،یطخ هــشقن هیهت اب .تــسا هدــش )اه نادیم و اــه نابایخ( یــلاخ ،یدــنویپمه دــننام یــیاضف یدــنب هرکیپ فــلتخم یاــهرتماراپ ،راصح یمــسرریغ هاگتنوکــس جنپ و نادمه رهــش یارب ... و قــمع زا .دنتــسه جارختــسا لــباق یرــهچونم و هــنیقدزم ،جزــید ،رــضخ یدنب هرکیپ یاــهرتماراپ طاــبترا شجنــس روظنم هــب ،رگید یوــس )رتم ۲۰۰ عاعــش اب ییاه هدودحم( هــلحمریز ۳۰ ،تــینما و یــیاضف لضعم ود تیعضو و هدــش باختنا یمــسرریغ یاه هاگتنوکــس رد و یریگرد تیعضو و داــیتعا تیعضو لماــش تلاحم تینما یلصا نینک اــس اب هبحاصم و تلاحمریز رد روضح اب اهنآ رد ینابایخ عازن نوــچمه( تلاــحمریز تــیعضو هــب تبــسن هاگ آ لغاــشم یــخرب و هدــش صخــشم )یلحم سیلپ و ینفلت یــسک ات ،ک لاما نیرواــشم ساسا رب هک تسا هدــش هتــساوخ دارفا زا ،روظنم نیمه هب .تــسا ره یارب ار ۱۰۰ ات ۰ زا یزایتما ،هلحمریز ره هب تبــسن ناــش تخانش ینابایخ عازن و یریگرد تیعضو و دایتعا تیعضو لضعم ود زا کی هک یدراوــم ،تارظن یمامت یروآ عــمج زا ســپ .دــنهد صاــصتخا
لوا کراچ زا رــتمک ینعی تــسا هتــشاد نیریاــس اب یدایز فلاــتخا نیگنایم سپــس و هدومن فذح ،دــنا هدوب موــس کراچ زا رتــشیب ای یاهرتماراپ طاــبترا ،هــمادا رد .تــسا هدــش هبــساحم تارظن هیقب SPSS رازفا مرن طیحم رد تینما یاهرتماراپ اب ییاضف یدنب هرکیپ یاهرتماراپ ،اه یسررب نیا رد .دنا هتفرگ رارق لیلحت و یــسررب دروم تینما یاهرتماراپ و لقتــسم ریغتم ناونع هب ییاضف یدنب هرکیپ ساسا رب تیاهن رد و دنا هدش هتفرگ رظن رد هتسباو ریغتم ناونع هب دنا هدوب رادروخرب یفاک یگتسبمه و یرادانعم حطس زا هک یطباور ناــشن ار شهوژپ دنیارف ،۲ ریوصت .تــسا هدــش هئارا یتاداهنــشیپ .دهد یم
لماوع )ریلیه( نما یاضف
)نموین( عافد لباق یاضف
یاهاضف و یمومع یصوصخ یعامتجا تلاماعت جیورت یارب یرثک ادح یک ارتشا یاهاضف
داجیا ؛عافد لباق یاضف داجیا یارب یرثک ادح یصوصخ یاهاضف رتمک یاه تردق اب رتدرخ یاه هعسوت قیرط زا یعامتجا سح
اهدرکراک شیازفا و اه تیلاعف ندرک مهارف یارب اه یربراک طلاتخا
نابایخ رب رظان نامشچ مرج شیازفا عبتلاب و ینوکسم لرتنک هدنهد شهاک اه یربراک طلاتخا
و اه نابایخ اهریسم زا تراظن شیازفا ؛یراوس هخرچود و یور هدایپ قیوشت
ینابایخ هکبش یوگلا قیرط میرح شیازفا روظنم هب رارف یاه تصرف و یسرتسد ندرک دودحم
ینوکسم لرتنک و یصوصخ
اه هچوک روظنم هب اه هچوک تمس هب اه نامتخاس یریگ تهج
هچوک رب رظان نامشچ ندرک مهارف شیازفا رد اهنآ شقن لیلد هب اه هچوک ندرک راد هزاورد ای فذح
هدایپ نارباع یارب ینیرفآرطخ و یدزد
هیلقن لیاسو لیاسو یرابجا کراپ ؛اه نابایخ اب هدش روصحم یاه هناخ
طایح یکیدزن رد ای اه نابایخ رد هیلقن یاه طایح ،هناخ لباقم رد ای اه ژاراگ رد هیلقن لیاسو رتشیب ینمیا
یدزد هدننک لیهست یتشپ
مک ارت و یمومع لقن و لمح تیوقت ؛تیلاعف قوشم لااب مک ارت
یور هدنک ارپ شهاک ای کرتشم یاهاضف شیازفا اب یریذپ بیسآ هدننک داجیا مک ارت
نماان یاه گنیکراپ
.تینما و هلحم یدبلاک لماوع طابترا صوصخ رد ریلیه و نموین تارظن هسیاقم -۲ لودج
)Hillier, 2004, 32-38; Hillier & Sahbaz, 2008, 3( :ذخام
.شهوژپ دنیارف -۲ ریوصت نادمه رهش یمسرریغ یاه هاگتنوکس رد یطیحم تینما و ییاضف یدنب هرکیپ هطبار
۲4
۱۳۹۶ ناتسبات ۲ هرامش ۲۲ هرود یزاسرهش و یرامعم - ابیز یاهرنه هیرشن
یتاعلاطم هنومن یفرعم -4
نادمه رهش یمسرریغ یاه هاگتنوکس ،ریخا یاه لاس یط رد دنور اــما هدــش هجاوم یرهــش – اتــسور یاــه ترجاهم شــهاک اــب دارفا ترــجاهم بلاق رد( رهــش حطــس رد یتیعمج یاــه ییاجباج و فراــعتمان ناکــسا یاراد تلاــحم هــب رهــش تلاــحم ریاــس رــیقف تیعقوم ،۳ ریوصت رد .تــسا یقاب دوخ توق هب زونه )نیــشنریقف ،جزید ،رــضخ ،راصح یمــسرریغ هاگتنوکــس 5 یــبیرقت هدودــحم و .تسا هدش صخشم نادمه رهش رد یرهچونم و هنیقدزم
قیقحت یاه هتفای -5
مزلا ادتبا رد ،دــش هراــشا شهوژپ شور شــخب رد هــک روــطنامه ناوتب نآ قیرط زا ات دوــش میــسرت نادمه رهــش یطخ هــشقن تــسا تسدب یمــسرریغ تلاحم یارب ار یدنب هرکیپ فلتخم یاهرتماراپ رازفا مرن دراو رهــش بدــحم یاــهاضف هــشقن تــسخن نــیاربانب .دروآ هدش جارختــسا نآ زا رهــش یطخ هــشقن سپــس و هدــش Depth map یرهش زاب یاهاضف هعومجم زا یراتخاس لماش یطخ هشقن .تسا .تسا هدش داجیا یسرتسد و دید طخ نیرت ینلاوط ساسا رب هک تسا
یاهرتماراپ ناوت یم ،نادمه رهــش یارب یطخ هشقن میــسرت اب .دومن جارختسا تلاحم و رهش یارب ار ییاضف یدنب هرکیپ فلتخم یدنویپمه ،نلاک یدــنویپمه یاهرتماراپ تــیعضو ،4 رــیوصت رد .تسا هدش هداد شیامن نادمه رهش یارب لاصتا و قمع ،یلحم نــشور ات هریت فــیط زا یگنر اــب )رــبعم( طــخ رــه ،اه هــشقن نــیا رد گنر و رتشیب تدش یانعم هب هریت گنر هک تــسا هدــش صخــشم .تسا رتماراپ نآ رتمک تدش یانعم هب نشور 5( هــعلاطم دروــم تلاــحم دودــحم دادــعت هــب هــجوت اــب نــکیل تــسد هــب ار یگتــسبمه یــسررب یارــب یــفاک تــقد هــک )هــلحم عاعــش اب )یگیاــسمه دحاو( یتلاحمریز هــب هــلحم رــه ،دــنهد یمن ۳۰ هب اه هنومن دادعت ،ساــسا نیا رب .تــسا هدــش کیکفت رتم ۲۰۰ ،جزید رد هدودحم 8 ،راصح هلحم رد هدودحم ۹ لماــش هلحمریز رد هدودحم ۶ ،هنیقدزم رد هدودحم ۳ ،یرهچونم رد هدودــحم 4 .)5 ریوصت( دنا هدش لیدبت رضخ نــیگنایم رادــقم ،یــتاعلاطم یاــه هدودحم ندــش صخشم اــب تلاــحمریز زا کــی رــه یــیاضف یدــنب هرکیپ فــلتخم یاــهرتماراپ ود تیعضو ،هلحمریز ره یارب ،رگید یوس زا .تسا هدش جارختسا
.نادمه رهش رد هعلاطم دروم تلاحم تیعقوم -3 ریوصت )1385 ،نیودت و حرط رواشم نیسدنهم( :ذخام
.لاصتا -4 ،قمع -3 ،یلحم یدنویپمه -۲ ،نلاک یدنویپمه -1 :تسار هب پچ زا -4 ریوصت .هعلاطم دروم )تلاحمریز( اه هنومن شنک ارپ و یدنب میسقت هوحن -5 ریوصت
۲5
ینادیم هدهاشم قیرط زا هک ینابایخ عازن و یریگرد و دایتعا لضعم ،ساسا نیا رب و هدیدرگ جارختسا زین تسا هدمآ تسد هب هبحاصم و هجیتن .تــسا هتفای صاصتخا ۱۰۰ ات ۰ زا یزایتما ،هدودــحم ره هــب .)۳ لودج( تــسا هدمآ لماک روــط هب ۳ لودج رد اه یــسررب نــیا ات تسا هدــش SPSS رازفا مرن دراو ۳ لودج یاه هداد ،همادا رد فــشک یتینما لضعم ود اب یدنب هرکیپ یاــهرتماراپ ناــیم طــباور نانیمطا بیرض اب و یقطنم هطبار ود ،اه یسررب نیا هجیتن .دوش
هلحم هلحمریز
ییاضف یدنب هرکیپ یاهرتماراپ دایتعا
ینابایخ عازن و یریگرد
نلاک یدنویپمه یلحم یدنویپمه
قمع لاصتا
نیگنایم نیگنایم
نیگنایم نیگنایم تارظن یسدنه نیگنایم
تارظن یسدنه نیگنایم
جزید ۱
۰/7۳ ۱/5۹
۱5 ۳/7 5۹
5۰
۲ ۰/7۱
۱/۹۳ ۱5/۳
4/۲ ۶۰
4۶
۳ ۰/۹5
۲/۱8 ۱۱/7
5 5۳
4۹
4 ۰/84
۲/۱7 ۱۳/۱
5/5 55
5۳
5 ۱/۲
۲/47 ۹/5
7/۲ 48
58
۶ ۰/۹4
۲/۲۳ ۱۱/8
5/۲ 5۳
57
7 ۱/۱۲
۲/۲7 ۱۰/۲
۶/۲ 48
۶۳
8 ۰/84
۱/47 ۱۳/۶
۳/۶ ۶4
5۲
جزید هلحم لک ۰/85
۲/۰۱ ۱۳/4
5 55
5۳
یرهچونم ۱
۱/۱۹ ۱/۹4
۹/7 ۳/۹ 55
44
۲ ۱/۲
۲/۰۹ ۹/7
5/۳ 5۳
4۶
۳ ۱/۳۲
۲/۱7 8/8
۳/۱ 44
4۶
4 ۱/۳۶
۲/47 8/5
4/۲ 4۱
5۳
یرهچونم هلحم لک ۱/۲4
۲/۱۳ ۹/4
4/۲ 48
47
راصح ۱
۱/۰۶ ۲/۰۲
۱۰/7 4/۲
5۶ 4۹
۲ ۱
۲/۱۳ ۱۱/۱
5/۳ 55
5۲
۳ ۱/۰۶
۱/88 ۱۰/8
4/4 5۱
48
4 ۱/۰5
۱/۹۹ ۱۰/7
4/4 48
5۱
5 ۱/۳۹
۲/۱۱ 8/4
4/۶ 4۲
5۶
۶ ۱/۱5
۱/84 ۹/۹
۳/7 5۰
48
7 ۱/۳4
۲/۲۳ 8/۶
5/4 4۲
۶5
8 ۱/۱۲
۲/۰۱ ۱۰/۱
4/۶ 4۶
44
۹ ۱/۱4
۱/8۲ ۱۰
۳/5 ۳8
۳7
راصح هلحم لک ۱/۰8
۱/۹۶ ۱۰/5
4/4 47
4۹
رضخ ۱
۱/۲۶ ۲/۶۲
۹/۱ 7/۶ 5۱
57
۲ ۰/۹۶
۱/۹۳ ۱۱/8
5/۳ 58
۶5
۳ ۱/۱
۲/۱8 ۱۰/۳
5/۶ 4۹
57
4 ۱/۲۶
۲/۱7 ۹/۳
4/5 47
۶4
5 ۱/۳۱
۲/۰7 8/۹
4/۳ ۳۶
۶۳
۶ ۰/۹8
۱/۹۱ ۱۱/4
4/4 47
5۱
رضخ هلحم لک ۱/۰۹
۲/۱۳ ۱۰/5
5/۳ 48
۶۱
هنیقدزم ۱
۱/۲۶ ۲/5۲
۹/۱ 8/۱ ۳۹
۶4
۲ ۱/۳
۲/۳۳ 8/۹
5/۶ 4۲
48
۳ ۰/۹7
۱/78 ۱۱/۶
4/۳ 5۳
4۳
هنیقدزم هلحم لک ۱/۱۱
۲/۱۶ ۱۰/۳
۰/۶ 44
5۱
.یباختنا هدودحم 30 رد تینما یاهرتماراپ و یدنب هرکیپ یاهرتماراپ تیعضو -3 لودج
.تسا هدمآ لیصفت هب کی ره همادا رد هک دومن صخشم ار لااب قمع رتماراپ اب دایتعا طابترا -1-5 تیعضو هک دش صخشم هتفرگ تروص یاه یسررب هب هجوت اب رــتماراپ اــب ار طاــبترا نیرتــشیب ،یــباختنا یاــه هدودحم رد داــیتعا یاه ینحنم عاونا ،اهنآ طابترا عون فاــشتک ا یارب اذل .دنراد قمع 4 لودج رد هــک روــطنامه .تــسا هــتفرگ رارــق یــسررب دروــم دروآرــب
نادمه رهش یمسرریغ یاه هاگتنوکس رد یطیحم تینما و ییاضف یدنب هرکیپ هطبار
۲۶
۱۳۹۶ ناتسبات ۲ هرامش ۲۲ هرود یزاسرهش و یرامعم - ابیز یاهرنه هیرشن
یمهــس تروص هب قمع و دایتعا نایم طابترا ،دوــش یم هدهاــشم لــباق ۰/۶48 یگتــسبمه بــیرض اــب ۳ هــجرد یمهــس و ۲ هــجرد ۲ هجرد یمهــس هطبار دــسر یم رظن هب دوجو نیا اب .تــسا فیرعت .)4 لودج( دشاب رت یقطنم دروم ریغتم ود تیعضو زا یکیفارگ هشقن ،۶ریوصت رد ،نیاربانب هدمآرد شیامن هــب اهنآ طابترا رادوــمن زین و اــه هدودحم رد یــسررب تلاحمریز حطــس رد قمع نازیم هچره ،رادوــمن اب قــباطم .تــسا .دوــش یم رــتدب اــه هدودحم رد داــیتعا تــیعضو ،دــبای یم شــیازفا یمهــس تروــص هــب طاــبترا نــیا دــش هراــشا هــک روــطنامه هــتبلا .تسا هدش نایامن لاصتا رتماراپ اب ینابایخ عازن و یریگرد طابترا -۲-5 تیعضو هک دش صخشم هتفرگ تروص یاه یسررب هب هجوت اب نیرتــشیب ،یــباختنا یاــه هدودحم رد یــنابایخ عازــن و یرــیگرد
هطبار لدم هصلاخ رتماراپ یاهدروآرب
R Square F df1 df2 .Sig Constant b1 b2 b3
یطخ ۰/۶۱4 44/47۰ ۱ ۲8 ۰/۰۰ ۱7/۶۹۰ ۲/۹۹8
یمتیراگل ۰/۶۳5 48/744 ۱ ۲8 ۰/۰۰ -۳۱/۲۱7 ۳4/۳7۰
سوکعم ۰/۶4۶ 5۱/۰۲۹ ۱ ۲8 ۰/۰۰ 8۶/۱5۹ -۳7۹/۱۹۱
ود هجرد ۰/۶48 ۲4/8۰۱ ۲ ۲7 ۰/۰۰ -۲4/۹58 ۱۰/۶۱۲ -۰/۳۲۹
هس هجرد ۰/۶48 ۲4/8۰۹ ۲ ۲7 ۰/۰۰ -۱۰/۹۰7 ۶/848 ۰/۰۰ -۰/۰۰۹
بکرم ۰/577 ۳8/۱54 ۱ ۲8 ۰/۰۰ ۲5/۹۲۰ ۱/۰۶۲
ناوت ۰/۶۰۲ 4۲/44۰ ۱ ۲8 ۰/۰۰ ۹/۶5۹ ۰/۶۹۲
دشر ۰/577 ۳8/۱54 ۱ ۲8 ۰/۰۰ ۳/۲55 ۰/۰۶۰
ییامن ۰/577 ۳8/۱54 ۱ ۲8 ۰/۰۰ ۲5/۹۲۰ ۰/۰۶۰
کیتسجل ۰/577 ۳8/۱54 ۱ ۲8 ۰/۰۰ ۰/۰۳۹ ۰/۹4۲
هطبار لدم هصلاخ رتماراپ یاهدروآرب
R Square F df1 df2 .Sig Constant b1 b2 b3
یطخ ۰/۳۹۱ ۱7/۹۹۱ ۱ ۲8 ۰/۰۰ ۳۲/۰5۳ 4/۳۳۹
یمتیراگل ۰/4۰۳ ۱8/۹۰8 ۱ ۲8 ۰/۰۰ ۱7/۳۳4 ۲۳/۰۱5
سوکعم ۰/۳۹۶ ۱8/۳۹۶ ۱ ۲8 ۰/۰۰ 77/۲۲۶ -۱۱۱/475
ود هجرد ۰/4۰5 ۹/۱7۶ ۲ ۲7 ۰/۰۰۱ ۱۶/787 ۱۰/۲۰۱ -۰/5۳۰
هس هجرد ۰/4۰5 ۹/۱85 ۲ ۲7 ۰/۰۰۱ ۲۱/45۰ 7/4۱8 ۰/۰۰ -۰/۰۳۲
بکرم ۰/۳8۳ ۱7/۳۶4 ۱ ۲8 ۰/۰۰ ۳5/5۱4 ۱/۰84
ناوت ۰/۳۹8 ۱8/5۳۳ ۱ ۲8 ۰/۰۰ ۲۶/۹۳۳ ۰/4۲۹
دشر ۰/۳8۳ ۱7/۳۶4 ۱ ۲8 ۰/۰۰ ۳/57۰ ۰/۰8۱
ییامن ۰/۳8۳ ۱7/۳۶4 ۱ ۲8 ۰/۰۰ ۳5/5۱4 ۰/۰8۱
کیتسجل ۰/۳8۳ ۱7/۳۶4 ۱ ۲8 ۰/۰۰ ۰/۰۲8 ۰/۹۲۳
،اهنآ طابترا عون فاشتک ا یارب اذل .دنراد لاصتا رتماراپ اب ار طابترا روطنامه .تــسا هتفرگ رارق یــسررب دروم دروآرب یاــه ینحنم عاوــنا رتماراپ و یرــیگرد نایم طاــبترا دوــش یم هدهاــشم 5 لودج رد هــک بــیرض اــب ۲ هــجرد یمهــس و ۳ هــجرد یمهــس تروــص هــب لاــصتا هب رتماراپ ود نیا طابترا هک تــسا فیرعت لباق ۰/4۰5 یگتــسبمه .)5 لودج( دسر یم رظن هب رت یقطنم ۲ هجرد یمهس تروص رد ریغتم ود تــیعضو زا یــکیفارگ هــشقن ،7 رــیوصت رد نــیاربانب هجرد یمهس و ۲ هجرد یمهس ،یطخ رادومن هارمه هب اه هدودحم هجرد یمهس رادومن اب قباطم .تسا هدمآرد شیامن هب اه هداد ۳ لاصتا نازــیم هچره ،دــهد یم ناــشن ار یرت یقطنم طاــبترا هــک ۲ عازــن و یرــیگرد نازــیم هــب ،دــبای یم شــیازفا تلاــحمریز حطــس رد ینیعم دح هب ندیــسر ات دنور نیا هتبلا .دوــش یم هدوزفا ینابایخ تــیعضو ،نآ زا ســپ و دــبای یم هــمادا هدودــحم کــی رد لاــصتا زا .دــسر یم هدــش تیبثت و لداعت تلاح هب یــنابایخ عازــن و یرــیگرد
.)دایتعا :هتسباو ریغتم ،قمع :لقتسم ریغتم( رتماراپ یاهدروآرب و لدم هصلاخ -4 لودج
.قمع -3 ،دایتعا -۲ ،دایتعا و قمع طابترا رادومن -1 :تسار هب پچ زا -6 ریوصت .)ینابایخ عازن و یریگرد :هتسباو ریغتم ،لاصتا :لقتسم ریغتم( رتماراپ یاهدروآرب و لدم هصلاخ -5 لودج
۲7
.لاصتا -3 ،ینابایخ یریگرد -۲ ،ینابایخ یریگرد و لاصتا طابترا رادومن -1 :تسار هب پچ زا -۷ ریوصت
تــسا هدوب )راو یمهــس( یطخریغ تروــص هــب تــینما و یدــنب هرکیپ هیضرف رد هک روــطنامه .تــسناد مود هیضرف دیوم ار نآ ناوــت یم هــک یاهرتماراپ رد طــیرفت ای طارفا تلاح ود رــه ،تــسا هدــش حرطم مود لاثم روط هب .دشاب هتشاد تینما رب یفنم جیاتن دناوت یم یدنب هرکیپ یمیقتسم طابترا قمع هچرگ ا دش صخشم اه یسررب رد هک روطنامه دور یمن شیپ یطخ تروص هب طابترا نیا اما ،دراد دایتعا تیعضو اب تــسین دایتعا شیازفا یاــنعم هب قمع دــح زا شــیب شــیازفا اــمازلا وً .دنک یم قدــص زــین لاــصتا رــتماراپ دروــم رد هلاــسم نــیا .ســکعلاب و تارــظن اــب شــهوژپ نــیا یاــه هتفای تــفگ ناوــت یم نــیاربانب و تــسا قــباطم رــیلیه و نــموین هــلمج زا نیــشیپ نارــظن بحاص و میارج عاونا اب ناسکی دروخرب زا یشان ،نیشیپ تارظن رد توافت تلاخادم تدش و نازیم ندرکن صخشم و وــسکی زا اه یراجنهان ،یعامتجا ،یگنهرف یاه توافت رگ ا هکنآ لاح .تسا رگید یوس زا ،مینادب رثوم تلاحم تینما لیلحت رد زین ار یتیریدم و یداــصتقا رظن هب یهیدب ،فلتخم یاه شهوژپ جیاتن رد توافت دوجو اعطقً شهوژپ نــیا یداهنــشیپ لوصا یــخرب ،ناــیاپ رد .دیــسر دــهاوخ :دوش یم هئارا )یمسرریغ( تلاحم رد تینما یاقترا یارب هلحم کی یریذپذوفن شیازفا ای شــهاک یارب هکنآ زا شــیپ -۱ کی رد .دنوــش صخــشم میارج نلاــعاف دــیاب ،دوــش یرــیگ میمصت اه یراکهزب و میارج نلاعاف رگ ا هک دومن نایب ناوت یم ،یلک تلاح شیازفا ،)یــنورد اــشنم اب مــیارج( دنــشاب هــلحم نورد نینک اــس زا رد و دوــمن دــهاوخ کــمک هــلحم تــینما دوــبهب هــب یرــیذپذوفن ،)ینوریب اــشنم اــب مــیارج( دنــشاب یــموبریغ نلاــعاف هــک یطیارــش .تشاد دهاوخ تبثم رثا هلحم هب اه هبیرغ دورو ندومن دودحم تینما هب ردقنامه رهش هب تبسن هلحم کی دح زا شیب یاوزنا -۲ لرتنک نودب دورو و دایز یریذپذوفن هک دنک یم دراو بیسآ هلحم کی رد طیرفت ای طارفا ،نیاربانب .دوب دهاوخ ناسر بیسآ هلحم هب اه هبیرغ کمک نآ تینما دوبهب هب هکنآ زا شیب ،رهش اب هلحم کی یدنویپمه .دــش دهاوخ اه یراجنهان و میارج عوــن رد رییغت بــجوم افرص ،دــنکً تــینما هــک دــش روآداــی ار عوــضوم نــیا تــسا مزلا ناــیاپ رد لماوع زا یکی اــهنت و دریذپ یم ریثات یددــعتم لــماوع زا ،یــطیحم
یــکی ناوــنع هــب نادنورهــش یــنمیا و تــینما هــک تــساه لاس یــناهج عــماوج و اه نامزاــس شرــیذپ دروــم یدنورهــش قوــقح زا )هتفای هعسوت( یاهروشک هزورما ،ساسا نیمه رب .تسا هتفرگ رارق و هدرکن اــفتک ا ینمیا و تــینما هب زاــین ندومن هدروآرــب هــب ،ناــهج یارب زین ار )یــنهذ تینما( تــینما ساــسحا هک دنتــسه شلات رد تاعلاطم ،ناــیم نیا رد .دننک ققحم تلاحم و اهرهــش نینک اــس طیحم لــباقتم رــیثات رــگنایب ،یــطیحم یــحارط هزوــح رد فــلتخم تارظن هــب ناوت یم یــتاعلاطم نــینچ هــلمج زا .دنتــسه تــینما و یدنب هرکیپ و راتخاس ریثات هک درک هراشا ریلیه لیب و نموین راکسا رارق یــسررب دروم یلمع و یــملع تاــیبرجت اب ار تــینما رــب تلاــحم .دنا هداد هئارا ار یتوافتم تاداهنشیپ و جیاتن هتبلا و دنا هداد صوــصخ رد هــعلاطم زا هــهد دــنچ تــشذگ دوــجو اــب هــک اــجنآ زا ریثات صوصخ رد یتوافتم تارظن نانچمه ،تینما و طیحم طاــبترا ؛دنوــش یم هئارا اهنآ تینما رــب تلاحم ندوــب زگ بیرغ اــی یرــیذپذوفن تــسخن .تــسا هداد رارق یــسررب دروــم ار هــیضرف ود رــضاح شــهوژپ زا یتوافتم لکــش هب اه یراجنهان و میارج عاونا دــسر یم رظن هب هکنآ ،رت حیحص تواضق یارب و دنوش یم رثاتم تلاحم ییاضف یدنب هرکیپ ره دــسر یم رظن هب هکنآ مود .دــش لئاق توافت میارج عاونا نایم دیاب ،تلاحم ندومن زگبیرغ ای یریذپذوفن یارب طیرفت ای طارفا تــلاح ود نیا رد ،ساسا نیمه رب .دوــش یم اهنآ تینما حطــس شهاک بجوم ،هنومن ناونع هب نادمه رهــش رد یمسرریغ هاگتنوکــس جنپ شهوژپ .تسا هدش هتخادرپ اهنآ رد تایضرف نومزآ هب و هتفرگ رارق هعلاطم دروم یریگرد« و قمع رتماراپ اب »دایتعا« ،دهد یم ناشن اه یسررب هجیتن نیا .دنا هتــشاد ار طابترا نیرتــشیب لاصتا رتماراپ اب »یــنابایخ عازــن و رد هک روطنامه ،تقیقح رد .دنک یم دییات ار تــسخن هیضرف ،جیاتن ،یتینما تلاضعم زا کی ره طیارــش یاقترا یارب ،تــسا هدمآ هیضرف لاثم روــط هب .تــسا زاین ییاضف یدــنب هرکیپ رد یــتوافتم تارــییغت رتماراپ تــسا رتهب ،دایتعا بــسانمان تیعضو اب یاــه هدودحم یارــب اب یاه هدودحم یارب و )ریلیه رظن دیوم( دبای شهاک هدودحم قمع .)نموین رظن دیوم( داد شهاک ار لاصتا رتماراپ دیاب ،لااب عازن و یریگرد یاهرتماراپ طباور عون ،هدمآ تسد هب جیاتن قباطم ،نیا رب هولاع
هجیتن
نادمه رهش یمسرریغ یاه هاگتنوکس رد یطیحم تینما و ییاضف یدنب هرکیپ هطبار
۲8
۱۳۹5 ناتسمز 4 هرامش ۲۱ هرود یزاسرهش و یرامعم - ابیز یاهرنه هیرشن
یارــب اذــل .تــسناد یــیاضف یدــنب هرکیپ ناوــت یم ار نآ رــب رــثوم تایصوصخ ریاــس تــسا زاین ،رــت یتایلمع و رــت عماج یــلیلحت هــئارا رارــق یــسررب دروــم زــین طــیحم یدــبلاک و یــعامتجا ،یداــصتقا فرص و دنک یم قدــص زین تاداهنــشیپ دروم رد هلاــسم نیا .درــیگ روط هب دناوت یمن هلحم کی ییاضف یدنب هرکیپ رد رییغت داهنشیپ تارییغت نیا هکلب دشخب دوبهب ار هلحم تینما تیعضو یسوملم و یــگنهرف ،یــعامتجا ،یداــصتقا یاــهراکهار ریاــس راــنک رد دــیاب .دریذپ تروص یدبلاک رد توافت هک تــسا هدوب نیا رب شهوژپ ضرف هــکنآ رگید هــتکن یعامتجا و یداــصتقا تایصوصخ یرایــسب و اه یربراک ،اــه مک ارت
و تــسا ییاضف یدنب هرکیپ زا رثاتم یــعون هب ،زین هدودــحم رــه رد تینما رــب یعامتجا و یداــصتقا یاــه یگژیو مــه رــگ ا تــقیقح رد تواــفت زا یدودــح اــت و هدوــب هــیوناث ،رــیثات نــیا ،دــنراذگ یم رــیثات .دریذپ یم ریثات اهنآ یدنب هرکیپ نایم هدیچیپ و یــهجودنچ طابترا هــب هجوت اب هکنیا رــخآ هــتکن یدنب هرکیپ رییغت زا لصاح جیاتن ندشرهاظ ،تینما و یدنب هرکیپ هاتوک یتدم رد ناوت یمن اذل و دوب دهاوخ رب نامز ،تلاحم تینما رب .دومن تواضق تامادقا تیقفوم مدع ای تیقفوم صوصخ رد
اه تشون یپ
1 Newman.
2 Hillier.
3 Crime Prevention Through Environmental Design.
4 Maslow.
5 Jacobs.
6 Schlomo Angel.
7 Jeffery.
8 Elizabeth Wood.
9 Hanson.
10 General Integration.
11 Local Integration.
12 Depth.
13 Connectivity.
عبانم تسرهف
اضف نامدیچ شور دربراک نومزآ ،)۱۳۹۰( هدوس ،لباقت و نیسح دیس ،ینیرحب ،یزاسرهش و یرامعم-ابیز یاهرنه هیرــشن ،یرهــش یتنــس یاهاضف یحارط رد
.۱8-5 صص ،48 هرامش یــیاضف یــگداتفا ادــج یــسررب ،)۱۳۹۰( نومیاــس ،لــب و دــیما ،نایچنامــسیر ،رظن غاب هیرشن ،اضف نامدیچ شور هب نارهت رهش راتخاس رد هدوــسرف یاه تفاب
.8۰-۶۹ صص ،۱7 هرامش فارــگ درــبراک نوــمزآ ،)۱۳۹۳( اــضردمحم ،رــفعجروپ و اضردیعــس ،ناتدایــس
.4۲-۲7 صص ،۳ هرامش ،ناهج شقن هیرشن ،یملاسا-یناریا یرامعم رد یهیجوت ،یرهش یحارط دنیارف رد اضف نامدیچ شور ،)۱۳8۱( یفطصم ،ناگدازــ سابع
.75-۶4 صص ،۹ هرامش ،یرهش تیریدم همانلصف ،نادمه رهش یلیصفت حرط شرازگ ،)۱۳85( نیودت و حرط رواشم نیسدنهم
.یزاسرهش و هار ترازو ،نادمه ناتسا یزاسرهش و هار لک هرادا Baran, P; Rodriguez, D & Khattak, A )2008(, Space Syntax and Walking in a New Urbanist and Suburban Neighbourhoods, Journal of Urban De- sign, Vol. 13, pp. 5-28.
Chang, D )2011(, Social Crime or Spatial Crime? Exploring the Effects of Social, Economical, and Spatial Factors on Burglary Rates, Journal of Environment and Behavior, 43 )1(, pp. 26-520
Giannopoulou, M; Roukounis, Y & Stefanis, V )2012(, Traffic Network and the Urban Environment: an Adapted Space Syntax Approach, Trans- port Research Arene-Europe, Procedia – Social and Behavioral Sciences, Vol. 48, pp. 1887-1896.
Hepp, S )2011(, Metropolitan Spatial Structure, Measuring the Change, in Partial Fulfillment of the Requirements for the degree of PhD of Philoso- phy, Knapp, G. )Advisor(, University of Maryland, College Park.
Hillier, B )1996(, Space is the Machine, Cambridge University Press, e- edition forthcoming from www.spacesyntax.com.
Hillier, B & Shu, S )2000(, Crime and Urban Layout: the Need for Evi- dence, In: Ballintyne, S.; Pease, K.; McLaren, V. )eds.(, Crime Prevention and Community Safety, Published by IPPR, London.
Hillier, B )2004(, Can Streets be made Safe?, Journal of Urban Design International, Vol. 9, pp. 31- 45.
Hillier, B & Sahbaz, O )2008(, An Evidence Based Approach to Crime and Urban Design, Bartlett School of Graduate Studies, University College London, available in: www.spacesyntax.com.
Matijosaitiene, I )2016(, Combination of CPTED and Space Syntax for the Analysis of Crime, Journal of Safer Communities, Vol. 15 )1(, pp. 49- 62.
Min, S; Kim, Ch & Kim, Y )2012(, The Impacts of Spatial Configuration and Merchandising on the Shopping Behavior in the Complex Commercial Facilities, Proceedings of the 8th International Space Syntax Symposium, Santiago de Chile.
Mohamed, A; Van Nes, A; Salheen, M; Kohlert, Ch & Schwander, Ch )2013(, The Socio-Economic Implications of the Spatial Configuration in Greater Cairo Metropolitan Area, Proceedings of the 9th International Space Syntax Symposium, Seoul.
Newman, O )1972(, Defensible Space: Crime Prevention Through Ur- ban Design, Published by Macmillan Publishing, New York.
Newman, O )1996(, Creating Defensible Space, Published by U.S. De- partment of Housing and Urban Development Office of Policy Develop- ment and Research, Washington.
Reis, A; Portella, A; Bennett, J & Lay, M )2003(, Accessibility and Security: Syntactic and Perceptual Analysis in two Low-Income Housing Estates, Proceedings of the 4th International Space Syntax Symposium, London.
Reis, A & Rosa, C )2012(, Configuration, Land Use, Perception, and Security: An Analysis of Residential Burglary, Proceedings of the 8th In- ternational Space Syntax Symposium, Santiago de Chile.
Wu, L; Liu, X; Ye, X; Leipnik, M; Lee, J & Zhu, X )2015(, Permeability, Space Syntax, and the Patterning of Residential Burglaries in Urban China, Journal of Applied Geography, Vol. 60, pp. 261-265.
