ﺪﻠﺟ ،يزروﺎﺸﻛ ﻪﻠﺠﻣ 7
هرﺎﻤﺷ ، 1 لﺎﺳ ، 1384 ، 72 - 53
نژ نﺎﻜﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ و ﺺﻴﺨﺸﺗ يﺎﻬﺷور ﻲﻣاد ﻊﻣاﻮﺟ رد ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
) ﻲﻠﻴﻠﺤﺗ ﻪﻟﺎﻘﻣ (*
ﻪﺒﻠﻛ دواد يراد
**
ﻪﻣﺪﻘﻣ ماد رد يدﺎﺼﺘﻗا تﺎﻔﺻ هﺪﻤﻋ ﺶﺨﺑ نﺎﻫﺎﻴﮔ و ﺎﻫ
ﻲﻤﻛ عﻮﻧ زا ﻪﺘﺳﻮﻴﭘ ﻊﻳزﻮﺗ ياراد ﻪﻛ ﺪﻨﺘﺴﻫ 1
2
ﻲﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ . ﺲﻧﺎﻳراو ،ﻲﻤﻛ ﻚﻴﺘﻧژ يرﻮﺌﺗ سﺎﺳاﺮﺑ
ﺎﺑ ﻪﻌﻣﺎﺟ رد تﺎﻔﺻ ﻦﻳا ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﻜﻴﺘﻧژ لﺪﻣ ود
"
نژ دوﺪﺤﻣﺎﻧ داﺪﻌﺗ
"3
" و نژ دوﺪﺤﻣ داﺪﻌﺗ
"4
ﻲﻣ ﻒﻴﺻﻮﺗ دﻮﺷ
. نژ دوﺪﺤﻣﺎﻧ داﺪﻌﺗ ﻲﻜﻴﺘﻧژ لﺪﻣ رد
داﺪﻌﺗ ﻂﺳﻮﺗ ﻲﻤﻛ تﺎﻔﺻ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا ضﺮﻓ نژ زا يدوﺪﺤﻣﺎﻧ ﻲﻜﻴﺘﻧژ يﺎﻫﺮﺛا ﺎﺑ ﻪﺘﺳﻮﻴﭘﺎﻧ يﺎﻫ
ﻲﻣ لﺮﺘﻨﻛ كﺪﻧا رﺎﻴﺴﺑ ﺪﻧﻮﺷ
) 15 .(
ﻪﻫد رد يﺎﻫ
1 - Quantitative trait 2 - Continuous 3 - Infinitesimal model 4 - Finite locus model
* - Review Paper
-**
ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ،نﺎﺤﻳرﻮﺑا ﺲﻳدﺮﭘ ،ﻲﻣاد مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ رﺎﻳدﺎﺘﺳا
ياﺮﺑ ﻲﻜﻴﺘﻧژ لﺪﻣ ﻦﻳا زا ﻪﺘﺷﺬﮔ يﺎﻬﺷور عاﺪﺑا
ماد داﮋﻧ حﻼﺻا رد زﺎﻴﻧدرﻮﻣ هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا نﺎﻫﺎﻴﮔ و ﺎﻫ
و ﻲﻣاد ﻊﻣاﻮﺟ رد ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ ﺐﺒﺳ ﻪﻛ ﺖﺳا ﺖﺳا هﺪﻳدﺮﮔ ﻲﻫﺎﻴﮔ .
لﺎﺳ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗﺎﺑ يﺎﻫ
ﻦﻜﻤﻣ ﻪﻛ دراد دﻮﺟو ﻪﻴﺿﺮﻓ ﻦﻳا مﻮﻧژ درﻮﻣرد ﺮﻴﺧا ﺮﺛا زا ﻲﺷﺎﻧ ﻪﻌﻣﺎﺟ رد تﺎﻔﺻ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﻞﻛ ﺖﺳا ﻲﻜﻴﺘﻧژ 20 ﺎﺗ 50 راﺰﻫ ﺪﺷﺎﺑ مﻮﻧژ رد دﻮﺟﻮﻣ نژ .
داﺪﻌﺗ ﻪﻛ دراد دﻮﺟو نﺎﻜﻣا ﻦﻳا ﻪﻴﺿﺮﻓ ﻦﻳا سﺎﺳاﺮﺑ نژ يدوﺪﺤﻣ )
50 ﺎﺗ 100 نژ ( ﺲﻧﺎﻳراو هﺪﻤﻋ ﺶﺨﺑ
لﺪﻣ ﺎﺑ ﻪﻛ ﺪﻨﻨﻛ لﺮﺘﻨﻛ ار ﻲﻤﻛ ﺖﻔﺻ ﻚﻳ ﻲﻜﻴﺘﻧژ دراد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ نژ دوﺪﺤﻣ داﺪﻌﺗ ﻲﻜﻴﺘﻧژ )
11 و 12 .(
ﻲﻃ رد 10 ﻲﻟﻮﻜﻟﻮﻣ ﻚﻴﺘﻧژ ﻢﻠﻋ ﻪﺘﺷﺬﮔ لﺎﺳ
5
ز ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ نﺎﻜﻣا ﺮﺿﺎﺣ نﺎﻣز رد و ﻪﺘﺷاد يدﺎﻳ
5 - Molecular genetics
ﺪﻠﺟ ،يزروﺎﺸﻛ ﻪﻠﺠﻣ 7
هرﺎﻤﺷ ، 1 لﺎﺳ ، 1384
نﺎﺸﻧ يدﺎﻳز داﺪﻌﺗ ﺺﻴﺨﺸﺗ
1 ﺮﮔ رﺎﻴﺴﺑ ﻪﻠﺻﺎﻓ رد
موزﻮﻣوﺮﻛ يورﺮﺑ ﻲﻜﻳدﺰﻧ دراد دﻮﺟو ﺎﻫ
. ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
ماد رد ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻲﺳرﺮﺑ نﺎﻜﻣا لﺎﻘﺘﻧا ﻲﮕﻧﻮﮕﭼ و ﺎﻫ
دراد دﻮﺟو ﺪﻌﺑ ﻞﺴﻧ ﻪﺑ ﺎﻬﻧآ .
ﻲﻣ ترﻮﺻ ﻦﻳا رد ناﻮﺗ
ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ نژ نﺎﻜﻣ ﺎﺑ ار ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ 2
لﺮﺘﻨﻛ يﺎﻫ هﺪﻨﻨﻛ
ﻲﻤﻛ تﺎﻔﺻ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ ياراد 3
ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﺎﺑ 4
دﻮﻤﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ار .
ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ تﺎﻋﻼﻃا زا ﺖﻳﺎﻬﻧرد
نژ نﺎﻜﻣ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
ﻲﻣ ﺶﻴﭘ ياﺮﺑ ناﻮﺗ ﻖﻴﻗد ﻲﻨﻴﺑ
ﺮﺗ
ﻲﺛرا شزرا ماد 5
ﻚﻤﻛ ﻪﺑ ﺎﻬﻧآ بﺎﺨﺘﻧا و ﺎﻫ
ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ )6
(MAS
دﺮﻛ هدﺎﻔﺘﺳا )
12 و 43 .(
1 . ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ رﻮﻣرد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻴﻟوا
ﺺﻴﺨﺸﺗ د
نژ نﺎﻜﻣ 7
يﺎﻫ
ﻲﻤﻛ لﺎﺳ رد ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻚﻤﻛ ﻪﺑ 1923
مﺎﺠﻧا يدﻼﻴﻣ
ﺪﺷ ) 53 .(
ﻪﻫد رد ﺲﭙﺳ 1980
يﺎﻬﺷور يدﻼﻴﻣ
زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ و ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ سﺎﺳاﺮﺑ ﻲﻫﺎﮕﺸﻳﺎﻣزآ ﻢﻳﺰﻧآ يﺎﻬﺷور ﻦﻴﺌﺗوﺮﭘ ،ﺎﻫ
ﻲﻧﻮﺧ ﻲﻠﻜﺷﺪﻨﭼ و ﺎﻫ
8
ﺪﺷ عاﺪﺑا .
ﻊﻳﺮﺳ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ ﺎﺑ ﺮﻴﺧا ﻪﻫد ﺪﻨﭼ ﻲﻃ رد
ﻲﻟﻮﻜﻟﻮﻣ ﻚﻴﺘﻧژ ﻢﻠﻋ زا يدﺎﻳز داﺪﻌﺗ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ نﺎﻜﻣا
ﺪﺷ ﻢﻫاﺮﻓ مﻮﻧژ زا ﻲﻜﭼﻮﻛ ﻪﻴﺣﺎﻧ رد ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ .
6 - Markers 1 - Association
2 - Quantitative Trait Loci (QTL) 3 - Linkage
4 - Breeding value
5 - Marker Assisted Selection (MAS) 6 - Detection
7 - Blood polymorphisms
ﻲﺳرﺮﺑ ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﺎﻫ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺪﻫد
يﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻲﻠﻛرﻮﻃ
لدﺎﻌﺘﻣ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ رد هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ
9
لدﺎﻌﺘﻣﺎﻧ و ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻲﮔﮋﻳو ﻦﻳﺪﻨﭼ ياراد ﺪﻳﺎﺑ 10
.
ﻲﮔﮋﻳو ﻦﻳا ﻦﻳﺮﺘﻤﻬﻣ ﻚﻳ زا ﺶﻴﺑ ﻦﺘﺷاد زا ترﺎﺒﻋ ﺎﻫ
ﻞﻟآ ﻪﻌﻣﺎﺟ رد طﺎﻘﻧ مﺎﻤﺗ رد ﻲﺳﺮﺘﺳد نﺎﻜﻣا ،11
ﻪﻓﺮﺻ و ﻲﻫﺎﮕﺸﻳﺎﻣزآ شور ندﻮﺑ هدﺎﺳ ،مﻮﻧژ يدﺎﺼﺘﻗا )
12 .(
درﻮﻣ ﻲﻜﻴﺘﻧژ يﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻦﻳﺮﺘﻤﻬﻣ
ﻲﺷﺮﺑ ﻪﻌﻄﻗ لﻮﻃ رد ﻲﻠﻜﺷ ﺪﻨﭼ ﻞﻣﺎﺷ هدﺎﻔﺘﺳا 12
) (RFLP
ﻲﻟاﻮﺗ عﻮﻨﺘﻣ داﺪﻌﺗ ، ﻲﻟاﻮﺘﻣ يراﺮﻜﺗ يﺎﻫ
13
كراﻮﻫﺎﻣ ﺎﻳ
14 ﺎﻫ كراﻮﻫﺎﻣﺰﻳر ، ﺎﻫ
هﺪﻨﻨﻛﺮﻴﺜﻜﺗ
ﻲﻓدﺎﺼﺗ رد ﻲﻠﻜﺷ ﺪﻨﭼ ،15
16 DNA
) (RAPD
،
هﺪﺷ ﺮﻴﺜﻜﺗ ﻪﻌﻄﻗ لﻮﻃ رد ﻲﻠﻜﺷ ﺪﻨﭼ )
(AFLP
،17
ﻪﺘﺷر ﻲﻳﺎﻀﻓ مﺮﻓ ﻲﻠﻜﺷ ﺪﻨﭼ دﺮﻔﻨﻣ يﺎﻫ
)18
(SSCP
8 - Linkage equilibrium 9 - Linkage disequilibrium 10 - Highly polymorphic
11 - Restriction Fragment Length Polymorphisms (RFLP)
12 - Variable number of tandem repeats 13 - Mini satellites
14 - Micro satellites
15 - Randomly Amplified Polymorphic DNA (RAPD) 16 - Amplified Fragment Length Polymorphisms (AFLP)
17 - Single Stranded Conformational Polymorphisms (SSCP)
نژ نﺎﻜﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ و ﺺﻴﺨﺸﺗ يﺎﻬﺷور يﺎﻫ
ﻲﻤﻛ ﻲﻣاد ﻊﻣاﻮﺟ رد
يﺪﻴﺗﻮﺌﻠﻛﻮﻧ ﻚﻳ ﻲﻠﻜﺷ ﺪﻨﭼ و ) 1
(SNP
ﻲﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ
) 12 و 43 .(
ﭘ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗﺎﺑ ﻴ
ﺖﻓﺮﺸ مﻮﻧژ هژوﺮﭘ رد ﻞﺻﺎﺣ يﺎﻫ
ز داﺪﻌﺗ ﻲﻧﺎﺴﻧا ﻳ
ﺖﻤﺴﻗ رد ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ يدﺎ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﻮﻣوﺮﻛ موز ﺎﺳﺎﻨﺷ ﺎﻫ ﻳ
ﻲﻣ سﺮﺘﺳد ﻞﺑﺎﻗ و ﻲ ﺪﻨﺷﺎﺑ
.
ﺨﺸﺗ هﻮﺤﻧ ﻴ
سﺎﺳاﺮﺑ ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا و ﺺ
ﺨﻣ يﺎﻬﺷور ﻠﺘ
ﺘﻧژ ﻢﻠﻋ ﻒ ﻴ
توﺎﻔﺘﻣ ﻲﻟﻮﻜﻟﻮﻣ ﻚ
ﻲﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ زا ﻲﻀﻌﺑ )
ﻞﺜﻣ (RFLP
سﺎﺳاﺮﺑ
گرود
2 يﺮﻴﮔ ﺮﮕﻳد ﻲﻀﻌﺑ و ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ )
ﻞﺜﻣ (SNP
هﺮﻴﺠﻧز ﺶﻨﻛاو سﺎﺳاﺮﺑ زاﺮﻴﻤﻴﻠﭘ يا
) 3
(PCR
ﻲﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ . ور رد ش ﻪﺘﺷر PCR
ﻪﻴﺣﺎﻧ ود ﻦﻴﺑ DNA
ﻲﻣ ﺮﻴﺜﻜﺗ ﺺﺨﺸﻣ ددﺮﮔ
. زا ﺪﻳﺪﺟ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ رد
SNP
ﻲﮔﮋﻳو ياراد ﻪﻛ ﻪﺑ و ﺖﺳا ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻚﻳ ﺐﺳﺎﻨﻣ يﺎﻫ
ﺖﻤﺴﻗ رد دﺎﻳز داﺪﻌﺗ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ مﻮﻧژ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا هﺪﺷ دﻮﺷ
. ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻦﻳا عﻮﻨﺗ )
(SNP
رد
كراﻮﻫﺎﻣ ﺎﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣرد مﻮﻧژ كراﻮﻫﺎﻣﺰﻳر و ﺎﻫ
ﻪﺑ ﺎﻫ
اد ﻞﻴﻟد ﺎﻬﻧآ ﻲﻧاواﺮﻓ ﻲﻟو ﺖﺳا ﻢﻛ ﻞﻟآ ود ﻂﻘﻓ ﻦﺘﺷ
ﺖﺳا ﺮﺘﺸﻴﺑ مﻮﻧژ رد .
ﻪﺑ ﺺﻴﺨﺸﺗ ياﺮﺑ ﻲﻠﻛرﻮﻃ نﺎﻜﻣ
نژ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ كراﻮﻫﺎﻣﺰﻳر زا مﻮﻧژ رد
هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﻫ
ﻲﻣ دﻮﺷ . ﺖﺳا ﻞﻟآ ﻦﻳﺪﻨﭼ ياراد ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻦﻳا نﻮﭼ
ﻪﻌﻣﺎﺟ رد تﻮﮕﻳزوﺮﺘﻫ داﺮﻓا داﺪﻌﺗ دﻮﺟو لﺎﻤﺘﺣا اﺬﻟ ﺖﺳا دﺎﻳز .
ﻖﻴﻗد ﻞﺤﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ نژ 4
يﺎﻫ
18 - Single Nucleotide Polymorphisms (SNP) 1 - Hybridizations
2 - Polymerase Chain Reactions (PCR) 3 - Fine mapping
موزﻮﻣوﺮﻛ يورﺮﺑ ﻲﻤﻛ زا ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺎﻫ
داﺪﻌﺗ ﻪﻛ SNP
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺖﺳا ﻢﻬﺑ ﻚﻳدﺰﻧ و دﺎﻳز ﺎﻬﻧآ دﻮﺷ
) 24 ،
43 و 63 .(
نژ ﻞﺤﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ ﻲﻳﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻪﺑ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
و ﻪﺘﺳﻮﻴﭘ و دﺎﻳز مﻮﻧژ رد ﺎﻬﻧآ ﻲﻧاواﺮﻓ ﻪﻛ ﺖﺳا زﺎﻴﻧ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﻪﺑ ﻚﻳدﺰﻧ .
ﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧ ﻊﻣاﻮﺟ رد
5
) ﻧا ﻊﻣاﻮﺟ ﻞﺜﻣ ﻲﻠﻫا تﺎﻧاﻮﻴﺣ و ﻲﻧﺎﺴ
( طﺎﺒﺗرا ﻞﻴﻟد ﻪﺑ
رد ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﺎﺑ ﻪﻌﻣﺎﺟ داﺮﻓا ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻞﺜﻣ ﺰﻴﻧ ﻲﻠﻟآ ﺪﻨﭼ يﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ،داﺮﻓا زا ﻲﻀﻌﺑ كراﻮﻫﺎﻣﺰﻳر ﻪﺑ ﺎﻫ
ﺪﻨﺷﺎﺑ تﻮﮕﻳزﻮﻤﻫ ترﻮﺻ .
ياﺮﺑ
ﻞﺤﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ نژ
ﻲﻤﻛ يﺎﻫ ﺖﺳا زﺎﻴﻧ ﻲﻳﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻪﺑ
و ﻲﻠﻟآﺪﻨﭼ ،ﺎﻬﻧآ ﻪﺑ ﻲﺳﺮﺘﺳد ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻪﻛ ﻪﺘﻴﺳﻮﮕﻳزوﺮﺘﻫ ﺪﺷﺎﺑ دﺎﻳز
. ﻦﻳﺮﺘﻤﻬﻣ ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣ رد
ﻦﻴﻴﻌﺗ و ﺺﻴﺨﺸﺗ ﻞﻜﺸﻣ نژ نﺎﻜﻣ
ﻲﻤﻛ يﺎﻫ ﻪﻨﻳﺰﻫ
ﺖﻗد ندﻮﺑ ﻢﻛ و ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﭗﻴﺗﻮﻧژ ﻦﻴﻴﻌﺗ يدﺎﺼﺘﻗا
6
ﻲﻣ يرﺎﻣآ و ﻲﻜﻴﺘﻧژ يﺎﻬﺷور ﻦﻳا دروآﺮﺑ .ﺪﺷﺎﺑ
رد
ﻪﻨﻳﺰﻫ ﺶﻫﺎﻛ ياﺮﺑ يدﺎﻳز تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣ يﺎﻫ
ﺖﻗد ﺶﻳاﺰﻓا و ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﭗﻴﺗﻮﻧژ و يدﺎﺼﺘﻗا ﺎﻣآ يﺎﻬﺷور ﺖﺳا مﺎﺠﻧا لﺎﺣ رد ﻲﻜﻴﺘﻧژ و ير
) 44 .(
2 . لدﺎﻌﺘﻣ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ
ﺺﻴﺨﺸﺗ ياﺮﺑ نژ نﺎﻜﻣ
ﻲﻤﻛ يﺎﻫ زا مﻮﻧژ رد
لدﺎﻌﺘﻣ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ يرﺎﻣآ شور ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا دﻮﺷ
. ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻦﻴﺑ ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ شور ﻦﻳا رد
و نژ نﺎﻜﻣ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
ﻲﻣ ﻲﺳرﺮﺑ نآ ﺎﺑ ﻪﺘﺳﻮﻴﭘ دﻮﺷ
.
4 - Outbred populations 5 - Confidence interval
ﺪﻠﺟ ،يزروﺎﺸﻛ ﻪﻠﺠﻣ 7
هرﺎﻤﺷ ، 1 لﺎﺳ ، 1384
ﻲﺗرﻮﺻرد هداد ﻪﻛ
ﻻ يﺎﻫ هداﻮﻧﺎﺧ ﺎﻳ و هﺮﺠﺷ زا مز
ﻲﻣ ،ﺪﺷﺎﺑ دﻮﺟﻮﻣ ﻲﻣاد و ﻲﻫﺎﻴﮔ ،ﻲﻧﺎﺴﻧا ﻊﻣاﻮﺟ ناﻮﺗ
و ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻦﻴﺑ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ نژ نﺎﻜﻣ
ﻲﻤﻛ يﺎﻫ ﻚﻳدﺰﻧ
دﻮﻤﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ار ﺎﻬﻧآ ﻪﺑ .
ناﺰﻴﻣ دروآﺮﺑ ﺎﺑ ،ﻞﻤﻋ رد
ﻲﺒﻴﻛﺮﺗﻮﻧ ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ ﻪﺘﺳﻮﻴﭘ ﻲﻧژ نﺎﻜﻣ ود ﻦﻴﺑ 1
نژ ﺐﻴﺗﺮﺗ و ﻞﺤﻣ ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺮﻈﻧدرﻮﻣ يﺎﻫ
دﻮﺷ .
ﺰﻴﻣ ﺖﻣﺎﮔ ﺪﺻرد زا ترﺎﺒﻋ ﻲﺒﻴﻛﺮﺗﻮﻧ نا يﺎﻫ
ﻲﻧژ نﺎﻜﻣ ود ﻦﻴﺑ روا ﮓﻨﻴﺳاﺮﻛ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺐﻴﻛﺮﺗﻮﻧ ﻲﻣ ﺪﺷﺎﺑ . لدﺎﻌﺘﻣ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ يرﺎﻣآ شور رد
ﻞﻟآ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻦﻴﻴﻌﺗ و ﻲﺳرﺮﺑ
2 يﺎﻫ رد ﺐﻴﻛﺮﺗﻮﻧ
ياراد جﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﻦﻳﺪﻟاو زا ﺎﻬﻧآ لﺎﻘﺘﻧا و جﺎﺘﻧ و ﻦﻳﺪﻟاو ﻲﻣ دﺎﻳز ﺖﻴﻤﻫا ﺪﺷﺎﺑ
. ﻳدﺰﻧ رد ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﺮﮔا ﻲﻜ
نژ ﻲﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﺮﻈﻧدرﻮﻣ يﺎﻫ نژ ﻞﺤﻣ ناﻮﺗ
يﺎﻫ
داد ﺺﻴﺨﺸﺗ ار ﺮﻈﻧدرﻮﻣ )
65 .(
نژ ﻞﺤﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ موزﻮﻣوﺮﻛ يور ﺮﺑ ﺎﻫ
زا ﺎﻫ
ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ ﻪﻠﺻﺎﻓ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻪﻠﺻﺎﻓ و 3
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا 4
دﻮﺷ .
نژ ﻦﻴﺑ ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ ﻪﻠﺻﺎﻓ شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺎﻫ
Radiation hybrid
ﻲﻣ يزﺎﺳزﺎﺑ دﻮﺷ
. شور ﻦﻳا رد
اﺪﻧا ﺪﺣاو هز
زﺎﺑ ﺖﻔﺟ داﺪﻌﺗ سﺎﺳاﺮﺑ مﻮﻧژ يﺮﻴﮔ
ﻪﺘﺷر ود يورﺮﺑ دﻮﺟﻮﻣ ﻲﻣ DNA
ﺎﺑ و ﺪﺷﺎﺑ
ﺖﻣﻼﻋ
5 bp
ﻲﻣ هداد نﺎﺸﻧ دﻮﺷ
. ﻪﻠﺻﺎﻓ شور رد
1 - Recombination fraction 2 - Linkage phase 3 - Physical distance 4 - Genetic map distance 5 - Base pairs (bp)
نﺎﻜﻣ ود ﻦﻴﺑ روا ﮓﻨﻴﺳاﺮﻛ داﺪﻌﺗ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﺎﺑ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﻣ ﺺﺨﺸﻣ نژ ود ﻪﻠﺻﺎﻓ ﻲﻧژ دﻮﺷ
. زا شور ﻦﻳا رد
نﺎﮔرﻮﻣ ﺪﺣاو ود ﻦﻴﺑ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻪﻠﺻﺎﻓ ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ 6
هدﺎﻔﺘﺳا نژ ﻲﻣ
دﻮﺷ . ﻲﺘﻧﺎﺳ ﻚﻳ ،ﻒﻳﺮﻌﺗ ﻖﺒﻃ
مﻮﻬﻔﻣ ﻦﻳا ﻪﺑ نژ ود ﻦﻴﺑ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻪﻠﺻﺎﻓ نﺎﮔرﻮﻣ ﻪﺑ زﻮﻴﻣ ﻢﻴﺴﻘﺗ ﻪﻠﺣﺮﻣ رد ﻪﻛ ﺖﺳا رد ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ رﻮﻃ
ﺮﻫ زا لﻮﻠﺳ ﻚﻳ 100
ﺺﺨﺸﻣ ﻪﻴﺣﺎﻧ ﻚﻳ رد لﻮﻠﺳ
ﻲﻣ مﺎﺠﻧا روا ﮓﻨﻴﺳاﺮﻛ ﻚﻳ مﻮﻧژ زا دﺮﻴﮔ
) 12 ، 43 و
65 .(
ﻲﻣ لدﺎﻌﺘﻣ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ شور رد زا ناﻮﺗ
ﺎﻋﻼﻃا ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻪﻠﺻﺎﻓ شور زا ﻞﺻﺎﺣ ت
نژ ﻞﺤﻣ موزﻮﻣوﺮﻛ يورﺮﺑ ﺎﻫ دﻮﻤﻧ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﻫ
. ياﺮﺑ
ﻊﺑﺎﺗ ود زا ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻪﻠﺻﺎﻓ ﻪﺑ ﻲﺒﻴﻛﺮﺗﻮﻧ ناﺰﻴﻣ ﻞﻳﺪﺒﺗ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻪﺸﻘﻧ ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا 7
دﻮﺷ . ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻪﺸﻘﻧ ﻊﺑﺎﺗ رد
ﻲﺒﻣﺎﺳﻮﻛ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧرد ﻪﻧﺎﮔود يﺎﻫروا ﮓﻨﻴﺳاﺮﻛ 8
ﻲﻤﻧ دﻮﺷ ) 38 ( ﺸﻘﻧ ﻊﺑﺎﺗ رد ﻲﻟو ، نﺪﻟﺎﻫ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻪ
9
ﻲﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧرد ﺰﻴﻧ ﻪﻧﺎﮔود يﺎﻫروا ﮓﻨﻴﺳاﺮﻛ دﻮﺷ
) 23 .(
ﻲﺗﺎﻧاﻮﻴﺣ رد ﻲﺒﻴﻛﺮﺗﻮﻧ دروآﺮﺑ )
رﻮﻴﻃ ﺮﻴﻈﻧ (
نﺎﻜﻣا ﻲﻣ ﺎﻬﻧآ رد ﻪﻛ ﺖﺳا ﺮﻳﺬﭘ ﻦﻳﻻ ناﻮﺗ
يﺎﻫ
10 ﺺﻟﺎﺧ دﻮﻤﻧ دﺎﺠﻳا ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ سﺎﺳاﺮﺑ .
ود شﺰﻴﻣآ ﺎﺑ
،ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ نژ ياﺮﺑ بﻮﻠﻐﻣ و ﺐﻟﺎﻏ تﻮﮕﻳزﻮﻤﻫ ﻦﻳﻻ
6 - Morgan or centiMorgan (cM) 7 - Genetic mapping function 8 - Kosambi
9 - Haldene 10 - Inbred line
نژ نﺎﻜﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ و ﺺﻴﺨﺸﺗ يﺎﻬﺷور يﺎﻫ
ﻲﻤﻛ ﻲﻣاد ﻊﻣاﻮﺟ رد
ﻞﺴﻧ ناﺪﻧزﺮﻓ ﻪﻴﻠﻛ
1 لوا ﺪﻨﺘﺴﻫ تﻮﮕﻳزوﺮﺘﻫ .
ﻞﺴﻧ
2 مود ﻲﻣ ﺪﻴﻟﻮﺗ لوا ﻞﺴﻧ نﺎﮔﺪﻧﺮﭘ شﺰﻴﻣآ زا ، دﻮﺷ
.
ﻲﻣ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ زا ﻲﻜﻳ ﺎﺑ ار لوا ﻞﺴﻧ ناﺪﻧزﺮﻓ ناﻮﺗ
شﺰﻴﻣآ ﻦﻳﺪﻟاو داد 3
. ﻞﻟآ ﻦﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ هﻮﺤﻧ نژ يﺎﻫ
و ﺖﺳا ﺺﻴﺨﺸﺗ ﻞﺑﺎﻗ لوا ﻞﺴﻧ و ﻦﻳﺪﻟاو رد ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻲﻣ ﻲﮔدﺎﺳ ﻪﺑ ﺖﻣﺎﮔ ناﻮﺗ
ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ار ﺐﻴﻛﺮﺗﻮﻧ يﺎﻫ
ﻮﻤﻧ د . ﻪﻴﻬﺗ نﺎﻜﻣا ﻪﻛ ﻲﻌﻣاﻮﺟ رد ﻲﺒﻴﻛﺮﺗﻮﻧ دروآﺮﺑ
دراﺪﻧ دﻮﺟو ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ نژ ياﺮﺑ ﺺﻟﺎﺧ ﻦﻳﻻ )
ﻞﺜﻣ
ماد زا ﻲﻀﻌﺑ و نﺎﺴﻧا نﺎﻫﺎﻴﮔ و ﺎﻫ
( ﻞﻜﺸﻣ رﺎﻴﺴﺑ
ﺖﺳا . ﻪﻳارا ﺐﺳﺎﻨﻣ يرﺎﻣآ يﺎﻬﺷور دراﻮﻣ ﻦﻳا ياﺮﺑ
ﺶﺨﺑ رد ﻪﻛ ﺖﺳا هﺪﺷ ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ ﻪﻳارا ﺪﻌﺑ يﺎﻫ
) 12 و 43 .(
ﺺﻴﺨﺸﺗ ،ﺲﭘ نژ نﺎﻜﻣ
ﻲﻤﻛ يﺎﻫ ر ﺎﺑ
شو
ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻦﻴﻴﻌﺗ سﺎﺳاﺮﺑ لدﺎﻌﺘﻣ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ ﻲﻣ ﻲﻤﻛ ﺖﻔﺻ دﺮﻜﻠﻤﻋ و ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻦﻴﺑ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﺪﺷﺎﺑ
.
ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ ﻲﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ ،ﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧ ﻊﻣاﻮﺟ رد هداﻮﻧﺎﺧ ﻞﺧاد رد هﺪﺷ دﺎﺠﻳا ﻲﺒﻴﻛﺮﺗﻮﻧ زا ،لدﺎﻌﺘﻣ ﺎﻫ
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا دﻮﺷ
. ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﻪﺑ ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻪﻛ يدراﻮﻣ رد
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﺑ ،ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻚﻳدﺰﻧ ﻪﺳ ﺎﻳ ود رد ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﭗﻴﺗﻮﻧژ
ﻞﺴﻧ ) جﺎﺘﻧ ﺎﺗ ﻦﻳﺪﻟاو زا (
ﻲﻣ ار ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻲﺒﻴﻛﺮﺗﻮﻧ ناﻮﺗ
ﺺﻴﺨﺸﺗ ياﺮﺑ نآ تﺎﻋﻼﻃا زا و هدﻮﻤﻧ ﻲﺳرﺮﺑ نﺎﻜﻣ
نژ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ دﺮﻛ هدﺎﻔﺘﺳا
. ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ شور ﺖﻗد
ﻞﺤﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ لدﺎﻌﺘﻣ ﻲﻜﻴﺘﻧژ نژ
ﻲﻤﻛ يﺎﻫ رد
11 - F1 12 - F2 13 - Back cross
ﺖﺳا توﺎﻔﺘﻣ رﺎﻴﺴﺑ مﻮﻧژ .
ﻪﺑ شور ﻦﻳا ﺎﺑ ﻲﻠﻛرﻮﻃ
ﺮﻗ ﻞﺤﻣ ﻦﺘﻓﺮﮔ را نژ نﺎﻜﻣ
ﻲﻤﻛ يﺎﻫ ﻪﻠﺻﺎﻓ رد
10 ﺎﺗ
20 ﺖﺳا ﺺﻴﺨﺸﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ زا نﺎﮔرﻮﻣ ﻲﺘﻧﺎﺳ
) 5 و 12 .(
1 - 2 . حﺮﻃ ﺺﻴﺨﺸﺗ ياﺮﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ يﺎﻫ نژ نﺎﻜﻣ
يﺎﻫ
ﻲﻤﻛ لدﺎﻌﺘﻣ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ
نژ نﺎﻜﻣ ﺺﻴﺨﺸﺗ ياﺮﺑ شور ﺎﺑ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
ﻲﺸﻳﺎﻣزآ حﺮﻃ ﻦﻳﺪﻨﭼ لدﺎﻌﺘﻣ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ
4
ﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧ و ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ نژ ياﺮﺑ ﺺﻟﺎﺧ ﻊﻣاﻮﺟ ياﺮﺑ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﻳارا .
نژ نﺎﻜﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
ﭗﻴﺗﻮﻨﻓ و ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﭗﻴﺗﻮﻧژ تﺎﻋﻼﻃا ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻲﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻲﻤﻛ ﺖﻔﺻ دﻮﺷ
. هﺪﻤﻋ يﺎﻬﺷور ﻦﻳﺮﺗ
نژ نﺎﻜﻣ ﺺﻴﺨﺸﺗ يرﺎﻣآ بﺎﺨﺘﻧا ﻞﻣﺎﺷ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
ﻲﭙﻴﺗﻮﻧژ ﻲﻧژ قﺮﻔﺗ ،5
ﻦﻳﻻ ﻦﻴﺑ شﺰﻴﻣآ ،6
يﺎﻫ
7 ﺺﻟﺎﺧ ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﭗﻴﺗﻮﻧژ يرﺎﻣآ ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻪﻳﺰﺠﺗ و
هداﻮﻧﺎﺧ ﻦﻴﺑ ﺎﻳ و ﻞﺧاد
8 ﺎﻫ ﻲﻣ ﺪﺷﺎﺑ ) 43 و 66 .(
ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻦﻴﺑ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ ،ﻲﭙﻴﺗﻮﻧژ بﺎﺨﺘﻧا شور رد و نژ نﺎﻜﻣ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
ياراد داﺮﻓا ﭗﻴﺗﻮﻧژ زا ﻂﻘﻓ
1 - Experimental designs 2 - Selective genotyping 3 - Bulked segregation analysis 4 - Crosses between inbred lines 5 - Within or among family analysis
ﺪﻠﺟ ،يزروﺎﺸﻛ ﻪﻠﺠﻣ 7
هرﺎﻤﺷ ، 1 لﺎﺳ ، 1384
دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ و ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا 1
دﻮﺷ . رد
ﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ﺎﺑ داﺮﻓا ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا ضﺮﻓ شور ﻦﻳا و ﻦ
ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ تﺎﻋﻼﻃا ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ياراد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ ياراد داﺮﻓا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ لدﺎﻌﺘﻣ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ ﻲﻣ ﻪﻌﻣﺎﺟ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺪﺣرد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺪﻨﺷﺎﺑ
. هدﺎﻔﺘﺳا رد
نژ نﺎﻜﻣ ﺺﻴﺨﺸﺗ ياﺮﺑ شور ﻦﻳا زا ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﭗﻴﺗﻮﻧژ ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ زﺎﻴﻧ درﻮﻣ داﺮﻓا داﺪﻌﺗ ﺖﺳا ﺮﺘﻤﻛ .
ﺪﻨﭼ ﺺﻴﺨﺸﺗ ياﺮﺑ شور ﻦﻳا ﻦﻳ
نﺎﻜﻣ
نژ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ ﻞﺧاد رد و ﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧ ﻊﻣاﻮﺟ رد
هداﻮﻧﺎﺧ ﺖﺳا هﺪﺷ هداد ﻢﻴﻤﻌﺗ ﺰﻴﻧ ﺎﻫ )
5 ، 43 و 66 .(
داﺪﻌﺗ ﺪﻨﭼ ﺮﻫ ﻲﭙﻴﺗﻮﻧژ بﺎﺨﺘﻧا شور زا هدﺎﻔﺘﺳا رد ﻲﻣ ﺶﻫﺎﻛ ﭗﻴﺗﻮﻧژ ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ زﺎﻴﻧ درﻮﻣ داﺮﻓا ﺪﺑﺎﻳ
ﻪﻓﺮﺻ ﻪﺑ نوﺮﻘﻣ يدﺎﺼﺘﻗا ﺮﻈﻧ زا زﻮﻨﻫ ﻲﻟو ﻲﻤﻧ ﺪﺷﺎﺑ . ﺮﮔ رد ﻲﻧژ قﺮﻔﺗ شور هو
ﻚﻳ ﻪﻌﻣﺎﺟ زا ﻲﻳﺎﻫ
ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ ﺮﮕﻳد شور نژ نﺎﻜﻣ
ﻲﻤﻛ يﺎﻫ ﻪﻛ ﺖﺳا
ﻲﻤﻛ ﺖﻔﺻ ﻚﻳ ﺪﻴﻟﻮﺗ سﺎﺳاﺮﺑ ﻪﻌﻣﺎﺟ داﺮﻓا نآ رد هوﺮﮔ رد ﻢﻴﺴﻘﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻲﻣ يﺪﻨﺑ
ﺪﻧﻮﺷ . شور رد
ﻲﻧژ قﺮﻔﺗ هوﺮﮔ رد داﺮﻓاDNA
ياراد ﻪﻌﻣﺎﺟ زا ﻲﻳﺎﻫ
طﻮﻠﺨﻣ ﺮﻜﻳﺪﮕﻳ ﺎﺑ ار ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ ﺎﻳ و ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ﻧ زا و هدﻮﻤﻧ ﻲﺳرﺮﺑ لدﺎﻌﺘﻣ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ ﺮﻈ
ﻲﻣ ﺪﻨﻳﺎﻤﻧ . زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ يﺮﻴﺷ وﺎﮔ رد ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻚﻳ رد
زا يداﺪﻌﺗ لدﺎﻌﺘﻣ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ ،شور ﻦﻳا هراﻮﻫﺎﻣﺰﻳر ﻦﻴﻴﻌﺗ ﺮﻴﺷ ﻲﺑﺮﭼ و ﻦﻴﺌﺗوﺮﭘ ﺪﺻرد ﺎﺑ ﺎﻫ
ﺪﺷ . رد يرﺎﻣآ ﺖﻗد ﺶﻳاﺰﻓا ياﺮﺑ شور ﻦﻳا رد
6 - Extreme phenotype
نژ نﺎﻜﻣ ﺺﻴﺨﺸﺗ داﺮﻓا يﺮﺘﻤﻛ داﺪﻌﺗ ﻪﺑ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
زﺎﻴﻧ ﺖﺳا ) 43 و 66 .(
ﻦﻳﻻ ﻊﻣاﻮﺟ رد ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ياﺮﺑ ﺺﻟﺎﺧ يﺎﻫ
ﺺﻴﺨﺸﺗ ياﺮﺑ ﺮﻈﻧدرﻮﻣ نژ نﺎﻜﻣ
ﻲﻤﻛ يﺎﻫ زا
ﻲﻗﻼﺗ زا ﻞﺻﺎﺣ ﻊﻣاﻮﺟ ﺮﻳز ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﻦﻳﻻ ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺺﻟﺎﺧ يﺎﻫ دﻮﺷ
. ﻊﻣاﻮﺟ رد ﻲﻟو
ﻲﻣ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﻊﻣاﻮﺟ ﻦﻴﺑ ﺲﻧﺎﻳراو ﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧ دﻮﺷ
. رد
ﻦﻳﻻ ﻊﻣاﻮﺟ ﻧ مﺎﻤﺗ ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ياﺮﺑ ﺺﻟﺎﺧ يﺎﻫ
ﻞﺴﻧ جﺎﺘ
نژ هﺎﮕﻳﺎﺟ و ﺮﻈﻧدرﻮﻣ ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ياﺮﺑ لوا ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
ﻲﻣ تﻮﮕﻳزوﺮﺘﻫ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ لدﺎﻌﺗ مﺪﻋ ناﺰﻴﻣ و ﺪﻨﺷﺎﺑ
ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﺖﺳا ﺮﺜﻛاﺪﺣ ﺎﻬﻧآ ﻦﻴﺑ 2
. ﻂﻳاﺮﺷ ﻦﻳﺮﺘﻬﺑ نﻮﭼ
نژ نﺎﻜﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ رد ندﻮﺑ ﺮﺜﻛاﺪﺣ ﺖﻟﺎﺣ رد ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
ﻲﻣ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ ﻲﻟدﺎﻌﺘﻣﺎﻧ ﺖﻴﻌﻤﺟ اﺬﻟ ﺪﺷﺎﺑ
ﻞﺻﺎﺣ يﺎﻫ
ﻦﻳﻻ ﻦﻴﺑ شﺰﻴﻣآ زا يﺎﻫ
ﻦﻳﺮﺘﻬﺑ زا ﻲﻜﻳ ﺺﻟﺎﺧ
ﺖﻴﻤﻌﺟ ﻲﻣ ﻲﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻴﻨﭼ ياﺮﺑ ﺎﻫ ﺪﻨﺷﺎﺑ
. ﻊﻣاﻮﺟ رد
توﺎﻔﺘﻣ داﺮﻓا ندﻮﺑ تﻮﮕﻳزوﺮﺘﻫ ناﺰﻴﻣ ﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧ ﺪﻨﺘﺴﻴﻧ تﻮﮕﻳزوﺮﺘﻫ ًﻼﻣﺎﻛ و هدﻮﺑ .
ﺖﻴﻌﺿو ﻦﻳا
ﻲﻣ ﺐﺒﺳ ﺺﻴﺨﺸﺗ ﻪﻛ دﻮﺷ
نژ نﺎﻜﻣ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
رد
ﻞﻜﺸﻣ ﻊﻣاﻮﺟ ﻦﻳا ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺗ
. ﻪﺑ ﺺﻴﺨﺸﺗ ياﺮﺑ ﻲﻠﻛرﻮﻃ
نژ نﺎﻜﻣ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
رد لﺎﻘﺘﻧا هﻮﺤﻧ ﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧ ﻊﻣاﻮﺟ
ﻞﻟآ رد ناﺪﻧزﺮﻓ ﻪﺑ ﻦﻳﺪﻟاو زا ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ توﺎﻔﺘﻣ يﺎﻫ
ﻲﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ هداﻮﻧﺎﺧ ﻚﻳ ﻞﺧاد دﻮﺷ
. ﻲﻧﺎﺴﻧا ﻊﻣاﻮﺟ رد
رداﺮﺑ يدوﺪﺤﻣ داﺪﻌﺗ زا -
ﻲﻨﺗ ﺮﻫاﻮﺧ ﻊﻣاﻮﺟ رد و 3
1 - Linkage disequilibrium 2 - Full sibs
نژ نﺎﻜﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ و ﺺﻴﺨﺸﺗ يﺎﻬﺷور يﺎﻫ
ﻲﻤﻛ ﻲﻣاد ﻊﻣاﻮﺟ رد
ماد ﻲﻨﺗﺎﻧ ناﺮﻫاﻮﺧ و نارداﺮﺑ يدﺎﻳز داﺪﻌﺗ زا ﺎﻫ
1
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ياﺮﺑ دﻮﺷ
) 43 و 66 .(
ﺮﺑ هداد ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻪﻳﺰﺠﺗ يا ﺎﺑ ﻲﻣاد ﻊﻣاﻮﺟ يﺎﻫ
ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و يرﺎﻣآ يﺎﻬﺷور ﻲﻨﺗﺎﻧ جﺎﺘﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا حﺮﻃ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﻳارا ﻲﺗوﺎﻔﺘﻣ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ يﺎﻫ .
ود
حﺮﻃ ﻞﻣﺎﺷ ﻊﻣاﻮﺟ ﻦﻳا ياﺮﺑ هﺪﻤﻋ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ حﺮﻃ ناﺮﺘﺧد ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هﻮﻧ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ حﺮﻃ و 2
يﺮﺘﺧد يﺎﻫ
ﻲﻣ ﺪﺷﺎﺑ .3
هدﺎﻣ جﺎﺘﻧ ،ناﺮﺘﺧد ﻲﺸﻳﺎﻣزآ حﺮﻃ رد ﻚﻳ
ﻞﻟآ ياراد ﺮﻧ وﺎﮔ ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻚﻳ ياﺮﺑ توﺎﻔﺘﻣ يﺎﻫ
ﻲﻣ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﺪﻧﻮﺷ
. ﻪﻛ ﺮﻧ وﺎﮔ ﻚﻳ هدﺎﻣ جﺎﺘﻧ توﺎﻔﺗ
ﻞﻟآ ياراد نﺎﻜﻣ ﻪﺑ ﻪﺘﺳﻮﻴﭘ ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ياﺮﺑ توﺎﻔﺘﻣ يﺎﻫ
نژ ﻲﻤﻛ ﺖﻔﺻ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺮﻈﻧ زا ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
ﺖﺳا دﺎﻳز ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ .
ﭗﻴﺗﻮﻧژ شور ﻦﻳا رد
ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﺮﻈﻧ زا ﺎﻬﻧآ نارﺪﭘ و ناﺮﺘﺧد و ﻦﻴﻴﻌﺗ
تﺎﻔﺻ ﺮﻳدﺎﻘﻣ و ﺮﻈﻧدرﻮﻣ ﻲﻤﻛ تﺎﻔﺻ ياﺮﺑ ناﺮﺘﺧد هزاﺪﻧا ناﺮﺘﺧد رد ﻲﻤﻛ ﻲﻣ يﺮﻴﮔ
دﻮﺷ . حﺮﻃ رد
هﻮﻧ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ گرﺰﺑرﺪﭘ و رﺪﭘ ﭗﻴﺗﻮﻧژ يﺮﺘﺧد يﺎﻫ
ﻲﻤﻛ تﺎﻔﺻ ياﺮﺑ ناﺮﺘﺧد زا و هﺪﺷ ﻦﻴﻴﻌﺗ ناﺮﺘﺧد هداد ﺮﻈﻧدرﻮﻣ ﻲﻣ يرادﺮﺑ
دﻮﺷ . حﺮﻃ يرﺎﻣآ ﺖﻗد
د داﺪﻌﺗ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ ناﺮﺘﺧد ﻲﺸﻳﺎﻣزآ رﺪﭘ ﻚﻳ ناﺮﺘﺧ
ﻲﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ﺪﺑﺎﻳ
. هﻮﻧ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ حﺮﻃ رد ﺎﺑ يﺮﺘﺧد يﺎﻫ
يرﺎﻣآ ﺖﻗد گرﺰﺑرﺪﭘ ﻚﻳ ناﺮﺴﭘ داﺪﻌﺗ ﺶﻳاﺰﻓا ﻲﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ﺪﺑﺎﻳ
) 61 .(
3 - Half sibs 4 - Daughter design 1 - Granddaughter design
2 2– . يرﺎﻣآ يﺎﻬﺷور
ﺺﻴﺨﺸﺗ ياﺮﺑ نژ نﺎﻜﻣ
ﻲﻤﻛ يﺎﻫ ﻊﻣاﻮﺟ رد
ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ يرﺎﻣآ شور ﻦﻳﺪﻨﭼ ﻲﻣاد نژ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﻳارا ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ و ﺎﻫ .
ﺞﻨﭘ هﺪﻤﻋ شور
هداد ﻦﻳا ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻪﻳﺰﺠﺗ ياﺮﺑ هﺪﺷ ﻪﻳارا زا ترﺎﺒﻋ ﺎﻫ
ﻲﻄﺧ نﻮﻴﺳﺮﮔر ) 4
(LR
ﺖﺳرد ﺮﺜﻛاﺪﺣ ، ﻲﻳﺎﻤﻧ
5
) (ML
ﺶﻴﭘ ﻦﻳﺮﺘﻬﺑ ، ﻲﻄﺧ ﺐﻳراﺎﻧ ﻲﻨﻴﺑ
) 6
(BLUP
،
ﺖﺳرد ﺮﺘﻛاﺪﺣ هﺪﺷ دوﺪﺤﻣ ﻲﻳﺎﻤﻧ
) 7
(REML
و
ﻦﻳﮋﻴﺑ شور ﺎﺑ ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻪﻳﺰﺠﺗ ) 8
(BA
ﻲﻣ ﺪﺷﺎﺑ .
ياﺮﺑ ﺎﻬﺷور ﻦﻳا زا ﻚﻳ ﺮﻫ بﺎﺨﺘﻧا ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻪﻳﺰﺠﺗ
هداد هداد رﺎﺘﺧﺎﺳ ﻪﺑ ﻲﮕﺘﺴﺑ ﺎﻫ و ﻲﺸﻳﺎﻣزآ حﺮﻃ يﺎﻫ
ضﺮﻓ ﺶﻴﭘ هداد يرﺎﻣآ ﻊﻳزﻮﺗ يﺎﻫ
دراد ﺎﻫ . ياﺮﺑ
ﺺﻴﺨﺸﺗ نژ نﺎﻜﻣ
ﻲﻤﻛ يﺎﻫ ﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧ ﻊﻣاﻮﺟ رد
هﺮﺠﺷ ﺎﺑ ﺖﺑﺎﺛ سﺎﺳاﺮﺑ يرﺎﻣآ يﺎﻬﺷور ﻦﻳا ﻞﻣﺎﻛ ﻪﻣﺎﻧ
ﻲﻓدﺎﺼﺗ ﺎﻳ و 9
نژ ﺮﺛا ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧرد 10
رد ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
ﮔ ود ﻪﺑ يرﺎﻣآ لﺪﻣ ﻢﻴﺴﻘﺗ هوﺮ
ﻲﻣ يﺪﻨﺑ ﺪﻧﻮﺷ
) 4
،
16 ، 31 و 36 .(
ﻲﻣ ﻲﻄﺧ نﻮﻴﺳﺮﮔر شور زا ياﺮﺑ ناﻮﺗ
هداد هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﺘﺳﻮﻴﭘ ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻦﻳﺪﻨﭼ ﺎﻳ ﻚﻳ ﺎﺑ ﻲﻳﺎﻫ
دﻮﻤﻧ . ﻦﻳﻻ ﻊﻣاﻮﺟ رد زا ﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧ و ﺺﻟﺎﺧ يﺎﻫ
2 - Linear Regression (LR) 3 - Maximum Likelihood (ML)
4 - Best Linear Unbiased Prediction (BLUP) 5 - Restricted Maximum Likelihood (REML) 6 - Bayesian Analysis (BA)
7 - Fixed effects 8 - Random effects
ﺪﻠﺟ ،يزروﺎﺸﻛ ﻪﻠﺠﻣ 7
هرﺎﻤﺷ ، 1 لﺎﺳ ، 1384
نﺎﻜﻣ ﻪﻠﺻﺎﻓ ﻲﺑﺎﻳ
1 يا ﻲﻣ و ﺺﻴﺨﺸﺗ ياﺮﺑ ناﻮﺗ
ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ نژ نﺎﻜﻣ
ﻲﻤﻛ يﺎﻫ دﻮﻤﻧ هدﺎﻔﺘﺳا
. ﺶﻴﭘ
ضﺮﻓ يﺎﻫ ﻞﻣﺎﺷ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا رد يرﺎﻣآ
ندﻮﺑ نﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧﺮﻴﻏ ،ﺎﻫرﺪﭘ ندﻮﺑ ﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧﺮﻴﻏ دﻮﺟو و ﻪﻌﻣﺎﺟ ﻞﺧاد رد ﻲﻓدﺎﺼﺗ شﺰﻴﻣآ ،ﺎﻫردﺎﻣ ﻲﻣ ردﺎﻣ ﺮﻫ زا ﺪﻧزﺮﻓ ﻚﻳ ﺪﺷﺎﺑ
. ياﺮﺑ ﺎﻬﺷور ﻦﻳا
ﻲﻤﻛ ﺖﻔﺻ ﻦﻳﺪﻨﭼ و ﻲﻧژ نﺎﻜﻣ ﻦﻳﺪﻨﭼ ﺺﻴﺨﺸﺗ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺋارا .
نﻮﻴﺳﺮﮔر شور ﻲﮔﮋﻳو ﻦﻳﺮﺘﻤﻬﻣ
ا ﺎﺑ تﺎﺒﺳﺎﺤﻣ ندﻮﺑ هدﺎﺳ مﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳ
يﺎﻫراﺰﻓا
ﻲﻤﻛ نژ نﺎﻜﻣ ﻦﻳﺪﻨﭼ ﺺﻴﺨﺸﺗ و دﻮﺟﻮﻣ يرﺎﻣآ ﺖﺳا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﻲﻤﻛ ﺖﻔﺻ ﻦﻳﺪﻨﭼ ياﺮﺑ )
16 ،
25 ، 34 و 37 .(
ﺖﺳرد ﺮﺜﻛاﺪﺣ شور و ﻪﻳﺰﺠﺗ ياﺮﺑ ﺰﻴﻧ ﻲﻳﺎﻤﻧ
هداد ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧ ﻊﻣاﻮﺟ رد ﻲﻨﺗﺎﻧ جﺎﺘﻧ يﺎﻫ
هداﻮﻧﺎﺧ ﻦﻴﺑ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﻳارا ﺎﻫ
. ضﺮﻓ ﺶﻴﭘ ﻦﻳا يﺎﻫ
ﺰﻴﻧ شور ﺖﺳا ﻲﻄﺧ نﻮﻴﺳﺮﮔر شور ﻪﺑﺎﺸﻣ
. ﻦﻳا زا
ﻲﻣ شور و ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻪﻳﺰﺠﺗ ياﺮﺑ ناﻮﺗ
نژ نﺎﻜﻣ ﺺﻴﺨﺸﺗ دﻮﻤﻧ هدﺎﻔﺘﺳا ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
. ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
نژ ﺮﺛا ناﺰﻴﻣ دروآﺮﺑ نﺎﻜﻣا شور ﻦﻳا ﺎﺑ ﺰﻴﻧ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
دراد دﻮﺟو .
نژ نﺎﻜﻣ ﻪﻛ يدراﻮﻣ رد جرﺎﺧ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
ﺎﺣ ﻪﺑﺎﺸﻣ شور ﻦﻳا ﺪﺷﺎﺑ ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ هدوﺪﺤﻣ زا ﻲﺘﻟ
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻚﻳ زا ﻪﻛ ﺖﺳا دﻮﺷ
) 4
، 25 و
66 .(
ﺮﺛا دروآﺮﺑ ياﺮﺑ ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻚﻳ ﭗﻴﺗﻮﻧژ زا هدﺎﻔﺘﺳا
ﻲﻓدﺎﺼﺗ نژ نﺎﻜﻣ
ﻲﻤﻛ يﺎﻫ ﺎﺑ ﻲﻄﺧ لﺪﻣ ﻚﻳ رد
9 - Interval mapping
نژ ﻪﻴﻠﻛ ﺮﺛا ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧرد ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
لﺎﺳ رد 2
1989
ﺪﺷ ﻪﻳارا )
14 .(
ماد داﮋﻧ حﻼﺻا رد يدﺪﻌﺘﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ
ﺮﺛا ندﻮﻤﻧ رﻮﻈﻨﻣ سﺎﺳاﺮﺑ نژ نﺎﻜﻣ
ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
ﻪﺑ ماد ﻲﻄﺧ لﺪﻣ رد ﻲﻓدﺎﺼﺗ ﺮﺛا ﻚﻳ ناﻮﻨﻋ مﺎﺠﻧا 3
ﺖﺳا هﺪﺷ )
19
، 22
، 37 و 62 .(
ﻦﻳا زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ
ﺶﻴﭘ نﺎﻜﻣا شور ﺮﻈﻧ زا ناﻮﻴﺣ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﺖﻴﻓﺮﻇ ﻲﻨﻴﺑ
نژ نﺎﻜﻣ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
ﺰﻴﻧ نﺎﻜﻣا ﻦﻳا و دراد دﻮﺟو
ماد بﺎﺨﺘﻧا ياﺮﺑ تﺎﻋﻼﻃا ﻦﻳا زا ﻪﻛ دراد دﻮﺟو ﺎﻫ
زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻚﻤﻛ ﺎﺑ بﺎﺨﺘﻧا شور
) (MAS
دﻮﻤﻧ هدﺎﻔﺘﺳا 4
. زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ شور ﻦﻳا
زا هدﺎﻔﺘﺳا و ﺲﻧﺎﻳراو ﻪﻳﺰﺠﺗ شور
REML
ياﺮﺑ
ﺺﻴﺨﺸﺗ و ﻪﺘﺳﻮﻴﭘ ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻦﻳﺪﻨﭼ نژ نﺎﻜﻣ
يﺎﻫ
ﻲﻤﻛ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﻳارا .
دروآﺮﺑ شور ﻦﻳا ﻢﻬﻣ ﻲﮔﮋﻳو
ﻖﻴﻗد ﺶﻴﭘ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و مزﻻ يرﺎﻣآ يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ﺮﺗ ﻲﻨﻴﺑ
اﻮﻴﺣ ﺖﻴﻓﺮﻇ ﺮﺛا ياﺮﺑ ن
نژ نﺎﻜﻣ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
ﺖﺳا .
هداد ﻊﻳزﻮﺗ ﻲﻨﺤﻨﻣ ﻪﻛ يدراﻮﻣ رد ﻦﻳا ﺮﺑ هوﻼﻋ ﺎﻫ
زا ﻞﺻﺎﺣ دروآﺮﺑ ﺖﺴﻴﻧ لﺎﻣﺮﻧ ﻖﻴﻗد REML
ﺖﺳا ﺮﺗ
) 7
، 16
، 18 و 37 .(
و هﺮﺠﺷ زا شور ﻦﻳا رد
ماد ﭗﻴﺗﻮﻧژ ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا هﺮﺠﺷ يﺎﻫ
دﻮﺷ . يدراﻮﻣ رد
هﺮﺠﺷ تﺎﻋﻼﻃا ﺰﻴﻧ ﺖﺴﻴﻧ سﺮﺘﺳد ﻞﺑﺎﻗ تﺎﻧاﻮﻴﺣ يا
ﺎﻴﻧ و ﺮﮕﻳد يﺎﻬﺷور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﺑ ز )
شور ﺮﻴﻈﻧ
هداد ياﺮﺑ يرﺎﻣآ هﺪﺷ ﻢﮔ يﺎﻫ
(5
ﺖﺳا . ﻦﻳا ﺮﺑ هوﻼﻋ
ﺲﻧﺎﻳراو ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ دروآﺮﺑ ﻪﺑ زﺎﻴﻧ -
ﺲﻧﺎﻳراوﻮﻛ
1 - Polygenic effects 2 - Animal model
3 - Marker Assisted Selection 4 - Missing data
نژ نﺎﻜﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ و ﺺﻴﺨﺸﺗ يﺎﻬﺷور يﺎﻫ
ﻲﻤﻛ ﻲﻣاد ﻊﻣاﻮﺟ رد
يﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧ ﺲﻧﺎﻳراو ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ و 1
- ﺲﻧﺎﻳراوﻮﻛ
كﺮﺘﺸﻣ ﻒﻠﺳ ﻖﻳﺮﻃ زا ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻪﺑﺎﺸﺗ ﻲﻣ 2
ﺪﺷﺎﺑ ) 16
و 37 .(
يرﺎﻣآ ﻊﻳزﻮﺗ ياﺮﺑ ﻦﻳﮋﻴﺑ شور رد اد 3
هد يﺎﻫ
ﺶﻴﭘ مﻮﻠﻌﻣﺎﻧ ﻲﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧرد ﻪﻴﻟوا ضﺮﻓ
دﻮﺷ . ﻦﻳا
شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ماد حﻼﺻا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ياﺮﺑ شور
MCMC 4
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻲﺣاﺮﻃ .
رد شور ﻦﻳا زا
حﺮﻃ ﺪﻨﭼ و ﻚﻳ ياﺮﺑ ﻲﻨﺗﺎﻧ جﺎﺘﻧ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ يﺎﻫ
ﺖﺳا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ .
هداد نﺎﺸﻧ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ
ﺎﻜﻣ ﺺﻴﺨﺸﺗ ياﺮﺑ ﺰﻴﻧ شور ﻦﻳا ﻪﻛ ﺖﺳا نژ ن
يﺎﻫ
ﺖﺳا ﺐﺳﺎﻨﻣ ﻲﻤﻛ )
31 ، 56 ، 59 و 66 .(
3 - 2 . ﺲﻧﺎﻳراو ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ -
ﻪﺑﺎﺸﺗ ﺲﻧﺎﻳراوﻮﻛ
كﺮﺘﺸﻣ ﻒﻠﺳ ﻖﻳﺮﻃ زا ﻲﻜﻴﺘﻧژ
ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ يرﺎﻣآ يﺎﻬﺷور رد نژ نﺎﻜﻣ ﻪﺑ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
ﻪﺑ زﺎﻴﻧ ﻲﻓدﺎﺼﺗ ﺮﺛا ﻚﻳ ناﻮﻨﻋ
ﺲﻧﺎﻳراو ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ -
ﻖﻳﺮﻃ زا ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻪﺑﺎﺸﺗ ﺲﻧﺎﻳراوﻮﻛ
ﻠﺳ كﺮﺘﺸﻣ ﻒ )
ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ (IBD
ﻲﻣ ﺪﺷﺎﺑ ) 14 .(
ﻪﺳ
ﻢﺘﻳرﻮﮕﻟا زا ترﺎﺒﻋ ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ ﻦﻳا ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ياﺮﺑ ﻢﻬﻣ 5
ﻪﻠﺣﺮﻣ راﺮﻜﺗ يا
)
Recursively
( ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ،
)
Correlation
( و ﻪﻴﺒﺷ يزﺎﺳ )
Simulation
(
ﻲﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ ) 16 و 37 .(
ﻪﻠﺣﺮﻣ راﺮﻜﺗ شور رد يا
5 - Numerator relationship matrix (A) 6 - Identical by descent (IBD) 7 - Posterior distribution
1 - Markov Chain Monte Carlo (MCMC) 2 - Algorithm
ﻲﻃﺮﺷ ﻲﺘﻣﺎﮔ يﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧ ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ 6
تﺎﻋﻼﻃا نﺎﻜﻣ ﻪﺑ ﻪﺘﺳﻮﻴﭘ ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻚﻳ ﭗﻴﺗﻮﻧژ
نژ ﻲﻣ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ دﻮﺷ
. ضﺮﻓ شور ﻦﻳا رد
ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ ﻦﻴﺑ ﻲﻄﺧ ﻪﻄﺑار ﻚﻳ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا ﺮﺑ ﺲﻧﺎﻳراوﻮﻛ لﺪﻣ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ يﺎﻫ
و ﻂﻠﺘﺨﻣ ﻲﻄﺧ يﺎﻫ
دراد دﻮﺟو ﻲﻃﺮﺷ ﻲﺘﻣﺎﮔ يﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧ ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ .
رد
ﻞﻟآ ﺐﻴﺗﺮﺗ و ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﭗﻴﺗﻮﻧژ ﻪﻛ يدراﻮﻣ ﺎﻬﻧآ يﺎﻫ
ﺑ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﺺﺨﺸﻣ نﺎﻜﻣا شور ﻦﻳا زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎ
دﻮﺟو ﻲﻃﺮﺷ ﻲﺘﻣﺎﮔ يﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧ ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ دراد ) 16
، 22 و 31 .(
ﻪﻠﺣﺮﻣ راﺮﻜﺗ شور رد يا
ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ياﺮﺑ نﻮﺳرﺪﻨﻫ شور ﻪﺑﺎﺸﻣ ﻲﻣ ﻞﻤﻋ نآ سﻮﻜﻌﻣ و يﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧ دﻮﺷ
) 28 .(
رد
ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ نﻮﺘﺳ و ﻒﻳدر داﺪﻌﺗ شور ﻦﻳا
2N×2N
و رد تﺎﻧاﻮﻴﺣ داﺪﻌﺗ N
ﻲﻣ تﺎﺒﺳﺎﺤﻣ ﺪﺷﺎﺑ
.
هﺪﺷ هداد ﻢﻴﻤﻌﺗ ﺰﻴﻧ ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻦﻳﺪﻨﭼ ياﺮﺑ شور ﻦﻳا ﺖﺳا . هداد ياﺮﺑ شور ﻦﻳا يدراﻮﻣ و مﻮﻠﻌﻣﺎﻧ يﺎﻫ
ﻞﻟآ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﻛ نژ يﺎﻫ
موزﻮﻣوﺮﻛ يور رد ﺎﻫ
ﺖﺴﻴﻧ ﺺﺨﺸﻣ ﺖﺳا هﺪﺷ هداد ﻢﻴﻤﻌﺗ ﺰﻴﻧ 7
. ﻲﻃ رد
راﺮﻜﺗ شور درﻮﻣ رد يدﺎﻳز تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺘﺷﺬﮔ ﻪﻫد ﻪﻠﺣﺮﻣ ﺖﺳا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا يا .
ﻲﻟو ﻢﺘﻳرﻮﮕﻟآ ﻦﻳا زﻮﻨﻫ
هﺮﺠﺷ ياﺮﺑ گرﺰﺑ يﺎﻫ
و ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻦﻳﺪﻨﭼ ياﺮﺑ و 8
هداد ﻪﺑ زﺎﻴﻧ و دراد ﻲﺳﺎﺳا ﻞﻜﺸﻣ مﻮﻠﻌﻣﺎﻧ يﺎﻫ
3 - Conditional genetic relationship matrix 4 - Unknown linkage phase
5 - Large pedigree data
ﺪﻠﺟ ،يزروﺎﺸﻛ ﻪﻠﺠﻣ 7
هرﺎﻤﺷ ، 1 لﺎﺳ ، 1384
ﺖﺳا نآ ندﻮﻤﻧ ﻞﻣﺎﻛ ياﺮﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ )
22 ، 32 ،
37 ، 40 ، 51 ، 60 و 64 .(
ياﺮﺑ ﺮﮕﻳد شور ﻚﻳ ﺰﻴﻧ ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻢﺘﻳرﻮﮕﻟا ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﻲﻣ IBD
ﺪﺷﺎﺑ . ﺮﺛا شور ﻦﻳا رد
نژ تﺎﻋﻼﻃا زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ار ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﺎﺑ ﻪﺘﺳﻮﻴﭘ يﺎﻫ
ﻪﻔﻟﺆﻣ ﺮﺛا زا ﻲﻌﺑﺎﺗ ﺎﻬﻧآ ﻦﻴﺑ ﻲﺒﻴﻛﺮﺗﻮﻧ ﻢﻬﺳ يﺎﻫ
ﻪﺒﻠﻏ و ﻲﺸﻳاﺰﻓا ﺲﻧﺎﻳراو ﺮﻈﻧرد ﺮﻈﻧدرﻮﻣ نژ 1
ﻲﻣ ﺪﻧﺮﻴﮔ . شور زا ﻢﺘﻳرﻮﮕﻟا ﻦﻳا رد ياﺮﺑ MCMC
هدﺎﻔﺘﺳا مﻮﻠﻌﻣﺎﻧ يﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ تﺎﻋﻼﻃا ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﻲﻣ دﻮﺷ . ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ ﻦﻳا نﻮﺘﺳ و ﻒﻳدر داﺪﻌﺗ ﻦﻳا رد
شور و N×N
تﺎﺒﺳﺎﺤﻣ رد تﺎﻧاﻮﻴﺣ داﺪﻌﺗ N
ﻲﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ياﺮﺑ مﺮﻧ زا IBD
زاﺰﻓا
ﻲﻜﻴﺘﻧژ
SOLAR2
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا دﻮﺷ
) 2 و 3 .(
ﻪﻴﺒﺷ ﻢﺘﻳرﻮﮕﻟا رد شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺰﻴﻧ يزﺎﺳ
ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ MCMC
ﻲﻣ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ IBD
دﻮﺷ . ﻦﻳا رد
ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ شور ﺶﻴﭘ سﺎﺳاﺮﺑ IBD
ﻲﻨﻴﺑ ﻞﺻﺎﺣ يﺎﻫ
اﻮﺗ زا ﻲﻃﺮﺷ ﻊﺑ ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ تﺎﻋﻼﻃا هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺎﺑ و 3
ﻲﻣ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ دﻮﺷ
. مﺮﻧ راﺰﻓا ﻦﻳا ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ياﺮﺑ LOKI
و ﻪﺘﺳﻮﻴﭘ ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻦﻳﺪﻨﭼ تﺎﻋﻼﻃا سﺎﺳاﺮﺑ ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ هﺮﺠﺷ ﻞﻣﺎﻛ ﻪﻣﺎﻧ هداد ترﻮﺻرد ﻲﺘﺣ و 4
مﻮﻠﻌﻣﺎﻧ يﺎﻫ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻲﺣاﺮﻃ قﺮﻔﺗ ﻢﺘﻳرﻮﮕﻟا سﺎﺳاﺮﺑ .
داﺪﻌﺗ
6 - Additive and dominance components of variance 1 - Sequential Oligogenetic Linkage Analysis Routines (SOLAR)
2 - Expectation conditional on observed marker data 3 - Complete pedigree
شور ﻦﻳا ﺎﺑ ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ نﻮﺘﺳ و ﻒﻳدر و N×N
N
ﻲﻣ تﺎﺒﺳﺎﺤﻣ رد تﺎﻧاﻮﻴﺣ داﺪﻌﺗ ﺪﺷﺎﺑ
) 10 ، 27
، 57
و 58 .(
3 . لدﺎﻌﺘﻣﺎﻧ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ
ﺐﻛﺮﻣ ﻲﻧاواﺮﻓ توﺎﻔﺗ ﻞﺻﺎﺣ ﻚﻳ زا ﻞﻟآ ود 5
ﻞﻟآ ود ﻦﻳا ﻲﻧاواﺮﻓ بﺮﺿ ﻞﺻﺎﺣ و ﻲﻧژ نﺎﻜﻣ ﻲﻜﻴﺘﻧژ لدﺎﻌﺗ مﺪﻋ ﺐﻳﺮﺿ ﻲﻣ هﺪﻴﻣﺎﻧ 6
دﻮﺷ . ﺮﻈﻧرد ﺎﺑ
لدﺎﻌﺗ مﺪﻋ ﻲﻧژ نﺎﻜﻣ ﻚﻳ ياﺮﺑ ﻞﻟآ ود ﻦﺘﻓﺮﮔ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻪﻄﺑار زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ )
1 ( ﻲﻣ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ دﻮﺷ
:
(1)
2 A AA
A P P
D = −
،ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﻦﻳا رد
PAA
ﻲﻧاواﺮﻓ ﻲﭙﻴﺗﻮﻧژ
و AA PA
ﻞﻟآ ﻲﻧاواﺮﻓ ﺖﺳا A
. ﻲﻣﺎﮕﻨﻫ ﺖﻟﺎﺣ رد ﻪﻌﻣﺎﺟ ﻪﻛ
ﺪﺷﺎﺑ لدﺎﻌﺗ
DA
ﺖﺳا ﺮﻔﺻ ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ )
65 .(
او يدرﺎﻫ لدﺎﻌﺗ نﻮﻧﺎﻗ سﺎﺳاﺮﺑ گﺮﺒﻨﻳ
رد 7
گرﺰﺑ ﻊﻣاﻮﺟ ﻲﻓدﺎﺼﺗ شﺰﻴﻣآ ﺎﺑ 8
مﺪﻋ و 9
بﺎﺨﺘﻧا تﺮﺟﺎﻬﻣ ،10
ﺶﻬﺟ و 11
ﻞﻟآ ﻲﻧاواﺮﻓ 12
زا ﺎﻫ
ﻲﻣ ﺖﺑﺎﺛ ﺮﮕﻳد ﻞﺴﻧ ﻪﺑ ﻲﻠﺴﻧ ﺪﺷﺎﺑ
. زا فاﺮﺤﻧا راﺪﻘﻣ
4 - Joint frequencies 5 - Disequilibrium coefficient
6 - Hardy-Weinberg Equilibrium (HWE) 7 - Large populations
8 - Random mating 9 - Selection 10 - Migration 11 - Mutation
نژ نﺎﻜﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ و ﺺﻴﺨﺸﺗ يﺎﻬﺷور يﺎﻫ
ﻲﻤﻛ ﻲﻣاد ﻊﻣاﻮﺟ رد
ﻲﻣ ﻲﻜﻴﺘﻧژ لدﺎﻌﺗ مﺪﻋ ﺐﻳﺮﺿ ار لدﺎﻌﺗ ﻦﻳا ﺪﻨﻣﺎﻧ
.
ﻞﻟآ ﻦﻴﺑ ﻲﻓدﺎﺼﺗﺮﻴﻏ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ ﻲﻧژ نﺎﻜﻣ ود يﺎﻫ
ﺘﻣﺎﻧ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ ﺐﺒﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻲﻣ لدﺎﻌ
دﻮﺷ .
نژ ﻦﻴﺑ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ ﻪﻧﻮﮔﺮﻫ ﺎﻫ
) مﺪﻋ ترﻮﺻرد ﻲﺘﺣ
مزﻮﻣوﺮﻛ ﻚﻳ يور ﺮﺑ ﺎﻬﻧآ ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ (
ﻪﺑ
ﻲﻣ طﻮﺑﺮﻣ لدﺎﻌﺘﻣﺎﻧ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ دﻮﺷ
. ﻦﻳا ﻪﺑ
لدﺎﻌﺗ مﺪﻋ ار لدﺎﻌﺘﻣﺎﻧ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ ظﺎﺤﻟ ﻲﺘﻣﺎﮔ ﻲﻣ ﺰﻴﻧ 1
ﺪﻨﻣﺎﻧ . لدﺎﻌﺘﻣﺎﻧ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ زا
نژ و ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻦﻴﺑ ﻨﻛ يﺎﻫ
لﺮﺘ ﻲﻣ تﺎﻔﺻ هﺪﻨﻨﻛ ناﻮﺗ
نژ نﺎﻜﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ دﻮﻤﻧ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﻫ
. ﺮﺜﻛاﺪﺣ
ﺖﺳرد ياﺮﺑ لدﺎﻌﺘﻣﺎﻧ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ ﻲﻳﺎﻤﻧ
ﻞﻟآ A يﺎﻫ B و ﻲﻣ ار ﻲﻧژ نﺎﻜﻣ ود ﻪﺑ ناﻮﺗ
رﻮﻃ
ﺖﻣﺎﮔ ﻲﻧاواﺮﻓ زا ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﺎﺑ و هﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ يﺎﻫ
ﻪﻄﺑار زا هدﺎﻔﺘﺳا )
2 ( دﻮﻤﻧ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ )
65 : (
(2)
B A AB
AB P P P
D = −
،ﻪﻄﺑار ﻦﻳا رد
DAB
ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ ناﺰﻴﻣ
،ﻲﻧژ نﺎﻜﻣ ود ﻦﻴﺑ لدﺎﻌﺘﻣﺎﻧ
PAB
ﺖﻣﺎﮔ ﻲﻧاواﺮﻓ
AB
PAو
PB و ﻪﺑ ﻞﻟآ ﻲﻧاواﺮﻓ ﺐﻴﺗﺮﺗ
A يﺎﻫ
B و ﻲﻣ ﺪﺷﺎﺑ .
ﻦﻴﺑ لدﺎﻌﺘﻣﺎﻧ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺮﮕﻳد شور ﻞﻜﺷ عاﻮﻧا ﻲﻧاواﺮﻓ سﺎﺳاﺮﺑ نژ ود توﺎﻔﺘﻣ يﺎﻫ
ﻲﺘﻣﺎﮔ ﻲﻣ ﺎﻬﻧآ ﺪﺷﺎﺑ . گﺮﺒﻨﻳاو يدرﺎﻫ نﻮﻧﺎﻗ ﻖﺑﺎﻄﻣ
عاﻮﻧا ﻲﻧاواﺮﻓ ﺪﺷﺎﺑ ﻲﻜﻴﺘﻧژ لدﺎﻌﺗ لﺎﺣ رد ﻪﻌﻣﺎﺟ ﺮﮔا ﺖﻣﺎﮔ توﺎﻔﺘﻣ ﺪﺷﺎﺑ نﺎﺴﻜﻳ ﺪﻳﺎﺑ ﺎﻫ
. ﻪﺑ ،لﺎﺜﻣ ناﻮﻨﻋ
12 - Ganetic phase disequilibrium
ﻲﻣ ضﺮﻓ ﻞﻟآ ود ﺎﺑ ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻚﻳ دﻮﺷ
M1 M2 و
ﻪﺑ ﻞﻟآ ود ﺎﺑ ﻲﻤﻛ نژ نﺎﻜﻣ ﻚﻳ ﺎﺑ ﻪﺘﺳﻮﻴﭘ ترﻮﺻ
Q1
Q2 و ﺪﺷﺎﺑ . ﺎﺟ رد نژ ود ﻦﻳا ياﺮﺑ عﻮﻧ رﺎﻬﭼ ﻪﻌﻣ
توﺎﻔﺘﻣ ﺖﻣﺎﮔ
M1Q1 M1Q2 ،
M2Q1 ،
M2Q2 و
ﻲﻣ نآ ﻲﻧاواﺮﻓ ﻪﻛ ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد دﻮﺟو ﺪﻧاﻮﺗ ﻪﺑ ﺎﻫ
ﺐﻴﺗﺮﺗ
، r
، s
و t
ﻲﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧرد u
دﻮﺷ . ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ راﺪﻘﻣ
ﺎﺑ ﺖﺳا ﺮﺑاﺮﺑ لدﺎﻌﺘﻣﺎﻧ ﻲﻜﻴﺘﻧژ :
(3) st
ru DMQ = −
ﺰﻴﻣ ،ﻪﻄﺑار ﻦﻳا رد
DMQ نا ﻞﻟآ ﻲﻧاواﺮﻓ ﻪﺑ ود يﺎﻫ
دراد ﻲﮕﺘﺴﺑ ﻲﻧژ نﺎﻜﻣ )
12 .(
ﻪﺑ ﻪﻛ ﻲﻧژ نﺎﻜﻣ ود ياﺮﺑ رد ﻪﺘﺳﻮﻴﭘ ترﻮﺻ
ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧرد ﺎﺑ ﺪﻧراد راﺮﻗ موزﻮﻣوﺮﻛ ﻚﻳ يور ﻲﺒﻴﻛﺮﺗﻮﻧ ﻢﻬﺳ
،Ө زا ﺲﭘ ﺎﻬﻧآ ﻦﻴﺑ لدﺎﻌﺗ مﺪﻋ ناﺰﻴﻣ
راﺪﻘﻣ ﻪﺑ ﻲﻓدﺎﺼﺗ شﺰﻴﻣآ ﻞﺴﻧ ﺮﻫ ﺶﻫﺎﻛ 1-Ө
ﻲﻣ ﺪﺑﺎﻳ . ﻲﻨﻌﻳ :
(4) ) 0
1
( t MQ
t
MQ D
D = −θ
،ﻪﻄﺑار ﻦﻳا رد نﺎﻜﻣ ود ﻦﻴﺑ ﻲﺒﻴﻛﺮﺗﻮﻧ ناﺰﻴﻣ θ
و ﻲﻧژ
t
DMQ
زا ﺪﻌﺑ لدﺎﻌﺗ مﺪﻋ ناﺰﻴﻣ ﺖﺳا ﻞﺴﻧt
.
لدﺎﻌﺗ مﺪﻋ ناﺰﻴﻣ ﻲﻓدﺎﺼﺗ شﺰﻴﻣآ ﺎﺑ گرﺰﺑ ﻊﻣاﻮﺟ رد ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ ﻪﻠﺻﺎﻓ ياراد ﻪﺘﺳﻮﻴﭘ نژ ود ﻦﻴﺑ ﻲﻜﻴﺘﻧژ
ًﺎﺘﺒﺴﻧ ﻲﻣ ﺶﻫﺎﻛ ﻒﺼﻧ ﻪﺑ ًﺎﺒﻳﺮﻘﺗ دﺎﻳز ﺪﺑﺎﻳ
. ياﺮﺑ
نژ ﻦﻴﺑ ﻲﺒﻴﻛﺮﺗﻮﻧ عﻮﻗو ﺮﺘﻤﻛ ﺮﻳدﺎﻘﻣ ﻞﺴﻧ داﺪﻌﺗ ،ﺎﻫ
ﺖﺳا ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺮﻔﺻ ﻪﺑ لدﺎﻌﺗ مﺪﻋ ﺮﻴﻴﻐﺗ ياﺮﺑ مزﻻ .
ﺪﻠﺟ ،يزروﺎﺸﻛ ﻪﻠﺠﻣ 7
هرﺎﻤﺷ ، 1 لﺎﺳ ، 1384
ﻪﺑ نژ ياﺮﺑ ،لﺎﺜﻣ ناﻮﻨﻋ ﻚﻳ ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ ﻪﻠﺻﺎﻓ ﺎﺑ يﺎﻫ
نﺎﮔرﻮﻣ ﻲﺘﻧﺎﺳ )
(1cM
دوﺪﺣ 50 شﺰﻴﻣآ ﻞﺴﻧ
ژ لدﺎﻌﺗ مﺪﻋ ﻪﻴﻟوا راﺪﻘﻣ ﺎﺗ ﺖﺳا زﺎﻴﻧ ﻲﻓدﺎﺼﺗ ﻲﻜﻴﺘﻧ
ﺪﺳﺮﺑ ﺮﻔﺻ ﻪﺑ )
12 .(
ﺺﻴﺨﺸﺗ و دروآﺮﺑ ياﺮﺑ شور و ﻪﻴﺿﺮﻓ ﻦﻳﺪﻨﭼ هﺪﺷ ﻪﻳارا نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ ﻊﻣاﻮﺟ ياﺮﺑ ﻲﻜﻴﺘﻧژ لدﺎﻌﺗ مﺪﻋ
ﺖﺳا . ﻲﻜﻴﺘﻧژ لدﺎﻌﺗ مﺪﻋ راﺪﻘﻣ ﺎﻬﺷور ﻦﻳا ﺐﻠﻏا رد
ﻪﻌﻣﺎﺟ ﺮﺛﺆﻣ هزاﺪﻧا ﻪﺑ ﻲﮕﺘﺴﺑ دراد 1
. راﺪﻘﻣ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
ﻊﻣاﻮﺟ تﺎﻧاﻮﻴﺣ ﺎﺑ ﻲﻗﻼﺗ ﺮﻈﻧ زا ﻪﻌﻣﺎﺟ ﻪﻘﺑﺎﺳ ﻪﺑ نآ ﺮﮕﻳد ﺶﻳاﺮﮔ و ﺮﺘﻜﭼﻮﻛ ﻊﻣاﻮﺟ ﻪﺑ ﻞﻳﺪﺒﺗ ﺎﻳ
ﻲﻓدﺎﺼﺗ ﻲﮕﺘﺴﺑ 2
دراد . مﺪﻋ ناﺰﻴﻣ ،ﺖﺑﺎﺛ ﻊﻣاﻮﺟ رد
ناﺰﻴﻣ و ﻲﻓدﺎﺼﺗ ﺶﻧار ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ﻲﻜﻴﺘﻧژ لدﺎﻌﺗ ﻲﻣ ﻲﺒﻴﻛﺮﺗﻮﻧ ﺪﺷﺎﺑ
) 29 ، 30 و 42 .(
ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ دﺎﺠﻳا رد ﺮﺛﺆﻣ ﻞﻣاﻮﻋ زا و ﺶﻬﺟ ،تﺮﺟﺎﻬﻣ ،بﺎﺨﺘﻧا ﻪﻌﻣﺎﺟ رد لدﺎﻌﺘﻣﺎﻧ
ﻲﻣ ﻲﻓدﺎﺼﺗ ﺶﻳاﺮﮔ ﺪﻨﺷﺎﺑ
. ياﺮﺑ ﻲﻜﻴﺘﻧژ لدﺎﻌﺗ مﺪﻋ
نژ ﻦﻳﺪﻨﭼ ياﺮﺑ ،ﻚﻳدﺰﻧ ﻲﻠﻴﺧ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ ياراد يﺎﻫ
ﻲﻣ ﻲﻗﺎﺑ ﻪﻌﻣﺎﺟ رد ﻞﺴﻧ ﺪﻧﺎﻣ
. ﻲﺘﻟﺎﺣرد ﻪﻠﺻﺎﻓ ﻪﻛ
لدﺎﻌﺗ مﺪﻋ ،ﺪﺷﺎﺑ ﻢﻛ ﻲﻤﻛ ﻲﻧژ نﺎﻜﻣ ﺎﺑ ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﺺﻴﺨﺸﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﻞﺴﻧ ﻦﻳﺪﻨﭼ ياﺮﺑ ﺎﻬﻧآ ﻦﻴﺑ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﺖﺳا . زا ﻲﻓدﺎﺼﺗ ﺶﻳاﺮﮔ و تﺮﺟﺎﻬﻣ ،بﺎﺨﺘﻧا
ﺟ تاﺮﻴﻴﻐﺗ رد ﺮﺛﺆﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﻲﻣ ﻲﻣاد ﻊﻣاﻮ
ﺪﺷﺎﺑ ) 24 .(
ﻦﻴﺑ ﻲﻜﻴﺘﻧژ لدﺎﻌﺗ مﺪﻋ ﻲﻣاد ﻊﻣاﻮﺟ رد ًﺎﻣﻮﻤﻋ نژ و ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ هداﻮﻧﺎﺧ ﻞﺧاد رد ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
رد ﺎﻳ ﺎﻫ
1 - Effective population size 1 - Random drift
ﺖﺳا ﻲﺳرﺮﺑ ﻞﺑﺎﻗ ﻪﻌﻣﺎﺟ ﻞﺧاد .
ﻊﻣاﻮﺟ رد ًﺎﺗﺪﻤﻋ
جﺎﺘﻧ يدﺎﻳز داﺪﻌﺗ ياراد ﺮﻧ يﺎﻫوﺎﮔ يﺮﻴﺷ وﺎﮔ ﻲﻣ هداد ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻪﻳﺰﺠﺗ نﺎﻜﻣا ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ،ﺪﻨﺷﺎﺑ رد ﺎﻫ
ا ﻞﺧاد هداﻮﻧﺎﺧ ﻦﻳ دراد دﻮﺟو ﺮﻧ وﺎﮔ يﺎﻫ
. ﻪﺑ ﻲﻠﻛرﻮﻃ
و ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻦﻴﺑ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ ﻪﺑ ﻲﻜﻴﺘﻧژ لدﺎﻌﺗ مﺪﻋ نژ دراد ﻲﮕﺘﺴﺑ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ .
مﺪﻋ ﻦﻳا ناﺰﻴﻣ ﻦﻤﺿرد
مﺪﻋ رد ﺮﺛﺆﻣ ﻞﻣاﻮﻋ دﻮﺟو و ﻪﻌﻣﺎﺟ ﻪﻘﺑﺎﺳ ﻪﺑ لدﺎﻌﺗ دراد ﻲﮕﺘﺴﺑ لدﺎﻌﺗ )
4 .(
ﻦﻳﻻ ﻊﻣاﻮﺟ رد ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻚﻳ ياﺮﺑ ﺺﻟﺎﺧ يﺎﻫ
زا ﻲﺷﺎﻧ لدﺎﻌﺗ مﺪﻋ ود ﻲﻗﻼﺗ ﺎﺑ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ
ﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧ ﻊﻣاﻮﺟ رد و ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ياﺮﺑ ﺺﻟﺎﺧ ﻦﻳﻻ هداﻮﻧﺎﺧ ﻞﺧاد تﺎﺼﺨﺸﻣ سﺎﺳاﺮﺑ ﻲﻣ دﺎﺠﻳا ﺎﻫ
دﻮﺷ .
ﻪﻌﻣﺎﺟ ود ﻦﻳا توﺎﻔﺘﻣ تﺎﻴﺻﻮﺼﺧ سﺎﺳاﺮﺑ حﺮﻃ مﺪﻋ ﺺﻴﺨﺸﺗ ياﺮﺑ ﻲﺗوﺎﻔﺘﻣ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ يﺎﻫ
نژ ﻞﺤﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ و ﻲﻜﻴﺘﻧژ لدﺎﻌﺗ هﺪﺷ ﻪﻳارا ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
ﺖﺳا . ﻦﻳﻻ ﻊﻣاﻮﺟ رد يﺎﻫ
رد ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ياﺮﺑ ﺺﻟﺎﺧ
ﺪﻨﺘﺴﻫ نﺎﺴﻜﻳ و ﺺﻟﺎﺧ ﻦﻳﺪﻟاو دراﻮﻣ ﺐﻠﻏا .
رد ﻲﻟو
توﺎﻔﺘﻣ ﭗﻴﺗﻮﻧژ ياراد ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧ ﻊﻣاﻮﺟ ﻲﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ . حﺮﻃ يرﺎﻣآ ترﺪﻗ اﺬﻟ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ يﺎﻫ
ﻦﻳﻻ ﺎﺑ ﻊﻣاﻮﺟ زا ﺮﺘﻤﻛ ﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧ ﻊﻣاﻮﺟ ﺺﻟﺎﺧ يﺎﻫ
ﺖﺳا . ﻦﻳﻻ ﻊﻣاﻮﺟ رد ﻂﻘﻓ ﻲﻧژ قﺮﻔﺗ ﺺﻟﺎﺧ يﺎﻫ
ﺖﺳا ﻞﻟآ ود ياﺮﺑ .
د ﻲﻟﺎﺣر ﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧ ﻊﻣاﻮﺟ رد ﻪﻛ
داﺮﻓا رد ﻲﻧژ نﺎﻜﻣ ﻚﻳ ﻞﻟآ ﻦﻳﺪﻨﭼ ياﺮﺑ ﻲﻧژ قﺮﻔﺗ دراد دﻮﺟو ﻒﻠﺘﺨﻣ .
ﻦﻜﻤﻣ ﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧ ﻊﻣاﻮﺟ رد
هداﻮﻧﺎﺧ رد ﺖﺳا ﻞﻟآ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
يﺎﻫ
نژ و ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
توﺎﻔﺘﻣ يﺎﻫ
نژ نﺎﻜﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ و ﺺﻴﺨﺸﺗ يﺎﻬﺷور يﺎﻫ
ﻲﻤﻛ ﻲﻣاد ﻊﻣاﻮﺟ رد
دراد ﻪﻧﺎﮔاﺪﺟ ﻲﺳرﺮﺑ ﻪﺑ زﺎﻴﻧ هادﻮﻧﺎﺧ ﺮﻫ رد ﻪﻛ ﺪﺷﺎﺑ .
ﻊﻣاﻮﺟ رد ﻲﻟو ﻦﻳﻻ
ﻦﻳا ﺺﻴﺨﺸﺗ ﺺﻟﺎﺧ يﺎﻫ
ﺖﺳا هدﺎﺳ ﺐﻴﺗﺮﺗ .
ﻊﻣاﻮﺟ رد ﻪﻛ ﺖﺳا مزﻻ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
ياراد هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ يﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﺪﻧوﺎﺸﻳﻮﺧ ﻞﻜﺷ ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺺﻴﺨﺸﺗ ﺎﺗ ﺪﻨﺷﺎﺑ توﺎﻔﺘﻣ ﻲﻠﻟآ يﺎﻫ
نژ و ﺎﻬﻧآ ﻦﻴﺑ نﺎﻜﻣا ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
ﺪﺷﺎﺑ ﺮﻳﺬﭘ )
43 .(
لدﺎﻌﺘﻣﺎﻧ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻮﺟ رد ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳﺪﻨﭼ داﮋﻧ يﺮﻴﺷ يﺎﻫوﺎﮔ ﻊﻣا
ﺖﺳا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻦﻳﺎﺘﺸﻠﻫ .
هداد نﺎﺸﻧ ﻞﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ
و دراد دﻮﺟو ﻊﻣاﻮﺟ ﻦﻳا رد ﻲﻜﻴﺘﻧژ لدﺎﻌﺗ مﺪﻋ ﻪﻛ نژ ﻞﺤﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ شور ﻦﻳا زا هدﺎﻔﺘﺳا نﺎﻜﻣا يﺎﻫ
دراد دﻮﺟو ﻲﻤﻛ )
13 و 52 .(
1 - 3 . نژ ﻞﺤﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ ﻂﺳﻮﺗ ﺎﻫ
لدﺎﻌﺘﻣﺎﻧ ﻴﭘ ﺶﺨﺑ رد ﻪﻛ ﻲﻳﺎﻬﺷور لدﺎﻌﺘﻣ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮ
نژ ﺺﻴﺨﺸﺗ ياﺮﺑ سﺎﺳاﺮﺑ ﺪﺷ هداد حﺮﺷ ﺎﻫ
نژ و ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻦﻴﺑ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ ﻲﻣ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
ﺪﺷﺎﺑ . رد
هداد شور ﻦﻳا هداﻮﻧﺎﺧ ﻞﺧاد يﺎﻫ
ﻞﺧاد ﺎﻳ ﺎﻫ
هﺮﺠﺷ ﻲﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ شﺰﻴﻣآ صﺎﺧ عﻮﻧ ﻚﻳ ﺎﻳ ﺎﻫ دﻮﺷ
.
ﻦﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻞﺤﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ ﺎﻬﺷور ﻦﻳا يرﺎﻣآ ﺖﻗد نژ مﻮﻧژ يور ﺮﺑ ﻲﻤﻛ يﺎﻫ ﻪﻨﻣاد ﻚﻳ ﺎﺑ و ﻢﻛ رﺎﻴﺴﺑ
دوﺪﺣ دروآﺮﺑ 10
ﻲﻟا 20 ﺖﺳا نﺎﮔرﻮﻣ ﻲﺘﻧﺎﺳ .
ياﺮﺑ
نژ ﻞﺤﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﺖﻗد ﺶﻳاﺰﻓا يﺎﻬﺷور زا ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا لدﺎﻌﺘﻣﺎﻧ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ دﻮﺷ
. ﻦﻳا رد
نژ ﻞﺤﻣ دروآﺮﺑ ﻪﻨﻣاد شور ﺮﺘﻤﻛ رد و ﺮﺗدوﺪﺤﻣ ﺎﻫ
ﺖﺳا نﺎﮔرﻮﻣ ﻲﺘﻧﺎﺳ ﻚﻳ زا .
ﻪﻴﻠﻛ زا شور ﻦﻳا رد ﻧ تﺎﻋﻼﻃا
هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﻌﻣﺎﺟ رد تﺪﻣزارد ﻲﺒﻴﻛﺮﺗﻮ
ﻲﻣ دﻮﺷ . يﺮﺘﺸﻴﺑ داﺪﻌﺗ ﻪﺑ زﺎﻴﻧ شور ﻦﻳا رد ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
ﻲﻣ ﻚﻳدﺰﻧ رﺎﻴﺴﺑ ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ ﻪﻠﺻﺎﻓ ﺎﺑ و ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﺪﺷﺎﺑ
) 49 و 65 .(
2 - 3 . يرﺎﻣآ يﺎﻬﺷور
نژ ﻞﺤﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ ﺎﺑ مﻮﻧژ رد ﻲﻤﻛ يﺎﻫ
مﺪﻋ ﺐﻳﺮﺿ زا لدﺎﻌﺘﻣﺎﻧ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻲﻜﻴﺘﻧژ لدﺎﻌﺗ نژ و ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻦﻴﺑ دﻮﺟﻮﻣ
يﺎﻫ
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺮﻈﻧدرﻮﻣ دﻮﺷ
. لدﺎﻌﺗ مﺪﻋ ﺐﻳﺮﺿ ناﺰﻴﻣ
ﻪﻌﻣﺎﺟ ﺮﺛﺆﻣ هزاﺪﻧا ﻪﺑ ﻊﻣاﻮﺟ رد )
داﺪﻌﺗ ﻲﺗرﺎﺒﻋ ﻪﺑ ﺎﻳ
ﻞﺴﻧ ﺮﻫ رد هدﺎﻣ و ﺮﻧ يﺎﻫﺪﻟﻮﻣ (
ﻲﺒﻴﻛﺮﺗﻮﻧ ناﺰﻴﻣ و
نژ و ﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﻦﻴﺑ دراد ﻲﮕﺘﺴﺑ ﻲﻤﻛ ﺎﻫ
. ﻲﻀﻌﺑ رد
ﻞﺴﻧ ياﺮﺑ ار ﻪﻌﻣﺎﺟ ﺮﺛﺆﻣ هزاﺪﻧا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ يﺎﻫ
ﻲﻟاﻮﺘﻣ
داﺪﻌﺗ ﺐﺴﺣﺮﺑ ار راﺪﻘﻣ ﻦﻳا ﺮﮕﻳد ﻲﻀﻌﺑ رد و ﺖﺑﺎﺛ ناﻮﺟ تﺎﻧاﻮﻴﺣ شﺰﻴﻣآ رد دﻮﺟﻮﻣ ﺮﺗ
ﺮﻈﻧرد ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺎﻫ
ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺪﻧا . ﺖﺳا هداد نﺎﺸﻧ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ
زا ﻞﺻﺎﺣ لدﺎﻌﺗ مﺪﻋ ﺐﻳﺮﺿ يﺎﻫدروآﺮﺑ ﻪﻛ ﻪﻌﻣﺎﺟ ﺮﺛﺆﻣ هزاﺪﻧا ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺮﻳدﺎﻘﻣ ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ يﺎﻬﺷور ﻖﻴﻗد ﺖﺳاﺮﺗ ) 26 ، 30 و 67 .(
ﻲﺗوﺎﻔﺘﻣ يرﺎﻣآ يﺎﻬﺷور ﻲﻧﺎﺴﻧا ﻊﻣاﻮﺟ ياﺮﺑ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﻳارا لدﺎﻌﺘﻣﺎﻧ ﻲﻜﻴﺘﻧژ ﻲﮕﺘﺳﻮﻴﭘ سﺎﺳاﺮﺑ .
ﺮﺜﻛاﺪﺣ يرﺎﻣآ شور زا ﺎﻬﺷور ﻦﻳا ﺐﻠﻏا رد ﺖﺳرد ﻲﻜﻴﺘﻧژ لدﺎﻌﺗ مﺪﻋ ﺐﻳﺮﺿ دروآﺮﺑ ياﺮﺑ ﻲﻳﺎﻤﻧ
ﺖﺳا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا .
ﻊﻣاﻮﺟ ﺮﻳﺎﺳ ياﺮﺑ ﺎﻬﺷور ﻦﻳا
ﺪﺷ هداد ﻢﻴﻤﻌﺗ ﻲﻣاد و ﻲﻫﺎﻴﮔ ﻊﻣاﻮﺟ ﻪﻠﻤﺟ زا هﺪﻧز ه
ﺖﺳا . نژ ﻞﺤﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﺖﻗد ﻦﻳا ﺎﺑ ﺮﻈﻧدرﻮﻣ يﺎﻫ
