روﯾﮑﺮدي ﮐﺎرﺑﺮدي ﺑﺮ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺳﺎﺧﺖ ﻓﺮآورده ﻫﺎي ﺧﻮراﮐﯽ ﺟﺪﯾﺪ

(1)

ﯽﻤﻠﻋ ﯽﺸﻫوﮋﭘ

هدروآﺮﻓ ﺖﺧﺎﺳ ﺪﻨﯾآﺮﻓ ﺮﺑ يدﺮﺑرﺎﮐ يدﺮﮑﯾور زا ؛ﺪﯾﺪﺟ ﯽﮐارﻮﺧ يﺎﻫ

هﺪﯾا رازﺎﺑ ﻪﺑ ﯽﻓﺮﻌﻣ ﺎﺗ يزادﺮﭘ -

ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ يدرﻮﻣ ي

:

ﯽﻨﺘﺴﺑ ﺖﺧﺎﺳ ﺎﮕﻣا ﻦﻏور ﺎﺑ هﺪﺷ ﯽﻨﻏ

- 3 ﯽﻫﺎﻣ

ﮏﯾﻮﺷ ﺎﺿرﺮﯿﻣا

1

ﻮﻟ



1 - ﺗ ﻪﺴﺳﻮﻣ ،ﯽﻣاد تاﺪﯿﻟﻮﺗ يروآﺮﻓ ﺶﺨﺑ ﺲﯿﯾر و ﯽﺸﻫوﮋﭘ رﺎﯾدﺎﺘﺳا

،رﻮﺸﮐ ﯽﻣاد مﻮﻠﻋ تﺎﻘﯿﻘﺤ

ﺗ نﺎﻣزﺎﺳ ،يزروﺎﺸﮐ ﺞﯾوﺮﺗ و شزﻮﻣآ ،تﺎﻘﯿﻘﺤ ناﺮﯾا ،جﺮﮐ

) رﺎﺗ ﯾ رد ﺦ ﯾ ﺖﻓﺎ : 13 / 09 / 97 رﺎﺗ ﯾ ﺬﭘ ﺦ ﯾ شﺮ : 16 / 11 / 98 (

هﺪﯿﮑﭼ

ﻪﻫد رد شﻼﺗ ﻪﺘﺷﺬﮔ يﺎﻫ مﺎﻈﻧ ياﺮﺑ يرﺎﻤﺸﯿﺑ يﺎﻫ

هدروآﺮﻓ ﺖﺧﺎﺳ ﺪﻨﯾآﺮﻓ ندﺮﮐ ﺪﻨﻣ هﺪﯾا زا ﺪﯾﺪﺟ ﯽﮐارﻮﺧ يﺎﻫ

يرﺎﺠﺗ ﺎﺗ ﯽﯾاز لﻮﺼﺤﻣ يزﺎﺳ

ترﻮﺻ

ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ .

ﻦﯾازا فﺮﺼﻣ رﺎﺘﻓر يور ﺮﺑ ﻪﮐ ﯽﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ،ور

ِنﺎﮔﺪﻨﻨﮐ هدروآﺮﻓ ﯽﯾاﺬﻏ يﺎﻫ

، هدروآﺮﻓ شروآﺮﻓ رد ﯽﻔﯾﺮﻇ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا يﺎﻫ

ﺖﺳا هﺪﯾدﺮﮔ ﯽﻧﺪﯿﻣﺎﺷآ و ﯽﮐارﻮﺧ .

هدروآﺮﻓ ﺖﺧﺎﺳ و ﺖﺳا رﻮﺸﮐ دﺎﺼﺘﻗا ﯽﺘﺑﺎﻗر ﻊﯾﺎﻨﺻ ﻪﻠﻤﺟ زا ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﯾﺎﻨﺻ ﻢﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ ﺪﯾﺪﺟ يﺎﻫ

ﻦﯾﺮﺗ نﺎﮐرا

ﯽﻣ رﺎﻤﺸﺑ ﯽﻧﺪﯿﻣﺎﺷآ و ﯽﮐارﻮﺧ داﻮﻣ شروآﺮﻓ يﺎﻫﺪﺣاو رد ﺖﯿﻘﻓﻮﻣ دور

. هرﺎﺑ رد نﺎﯾﺮﺘﺸﻣ يﺎﻫرﺎﻈﺘﻧا و ﻪﻘﯾاذ ﺮﯿﯿﻐﺗ ﺮﮕﯾد يﻮﺳ زا هدروآﺮﻓ ي

يﺎﻫ

هدروآﺮﻓ ﺖﺧﺎﺳ ،ﺪﻨﻣدﻮﺳآﺮﻓ ﻪﺘﺳاﻮﺧ ﻖﺑﺎﻄﻣ ار ﺪﯾﺪﺟ يﺎﻫ

بﺎﻨﺘﺟا نﺎﻧآ يﺎﻫ ﺖﺳا هدﺮﮐ ﺮﯾﺬﭘﺎﻧ

. ﻪﻟﺎﻘﻣ ﯽﻓﺮﻌﻣ ﺶﺨﺑ ود زا ﺮﺿﺎﺣ ي

"

ﺎﺳ ﺪﻨﯾآﺮﻓ لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧ

ﺪﯾﺪﺟ ﯽﮐارﻮﺧ

"

رد ﺶﻫوﮋﭘ ﺞﯾﺎﺘﻧ و

"

ﯽﻨﻏ ﯽﻨﺘﺴﺑ ﺖﺧﺎﺳ ﺎﮕﻣا ﺎﺑ هﺪﺷ

- 3 دﺮﮑﯾور ﻦﯾا زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ

"

ﺖﺳا هﺪﺷ ﻞﯿﮑﺸﺗ .

ﻪﺑﺮﺠﺗ ﻞﺻﺎﺣ ﺖﺴﺨﻧ ﺶﺨﺑ ي

ﺲﯾرﺪﺗ رد هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ /

هدروآﺮﻓ ﺖﺧﺎﺳ و ﯽﺣاﺮﻃ شزﻮﻣآ هﺎﮕﺸﻧاد زا يداﺪﻌﺗ رد ﯽﮐارﻮﺧ يﺎﻫ

ﺖﺳا رﻮﺸﮐ زا جرﺎﺧ ﯽﺸﻫوﮋﭘ ﺰﮐاﺮﻣ و ﺎﻫ .

مود ﺶﺨﺑ

) ﻄﻣ ﻪﻌﻟﺎ يدرﻮﻣ ي ( ﻪﺴﺳﻮﻣ رد يو ﻪﮐ ﺖﺳا يدﺮﺑرﺎﮐ ﯽﺸﻫوﮋﭘ ﺖﺳا هﺪﻧﺎﺳر مﺎﺠﻧا ﻪﺑ رﻮﺸﮐ ﯽﻣاد مﻮﻠﻋ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ي

. هﺮﺠﻨﭘ ندﻮﺸﮔ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﯾا فﺪﻫ ﻪﺑ ﯽﯾ

ﺎﻣ رﻮﺸﮐ رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﮐارﻮﺧ داﻮﻣ ﺖﺧﺎﺳ و ﯽﺣاﺮﻃ ﻢﻠﻋ يﻮﺳ ﻪﻧﺎﺘﺨﺑرﻮﺷ

مﺎﻈﻧ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻢﮐ ﯽﻤﻠﻋ و ﺪﻨﻣ

ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺟﻮﺗ نآ ﻪﺑ ﺮﺗ .

ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﯾا

اﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﻢﻠﻋ ﻦﯾا ناﺪﻨﻤﻗﻼﻋ ياﺮﺑ يﺪﯿﻔﻣ يﺎﻤﻨﻫار و هدﺮﮐ ﺎﻨﺷآ ﺪﯾﺪﺟ لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ ﻞﺣاﺮﻣ ﺎﺑ ار ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﯾﺎﻨﺻ نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ و ن .

ﺪﯿﻠﮐ ژاو نﺎﮔ : ﺖﺧﺎﺳ ﯽﻨﺘﺴﺑ ،ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﯾﺎﻨﺻ ،ﺪﯾﺪﺟ لﻮﺼﺤﻣ ﯽﻨﻏ

ﺎﮕﻣا ﻦﻏور ،هﺪﺷ -

3 ﯽﻫﺎﻣ

، رازﺎﺑ ﻪﺑ ﯽﻓﺮﻌﻣ

تﺎﺒﺗﺎﮑﻣ لﻮﺌﺴﻣ

:

[email protected]

[ Downloaded from fsct.modares.ac.ir on 2023-10-04 ]

(2)

1 - ﻪﻣﺪﻘﻣ

ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﯾﺎﻨﺻ ﺑ رد ﺖﺑﺎﻗر ﺶﯾاﺰﻓا ﻞﯿﻟد ﻪﺑ

دﻮﺧ يﺎﻘﺑ ياﺮﺑ رازﺎ

هدروآﺮﻓ رد ﺮﯿﯿﻐﺗ ﺪﻨﻣزﺎﯿﻧ هدروآﺮﻓ ﺖﺧﺎﺳ ﺎﯾ و دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫ

يﺎﻫ

ﺖﺳا ﺪﯾﺪﺟ .

ﻪﺘﺳاﻮﺧ و ﻪﻘﯾاذ رد ﺮﯿﯿﻐﺗ ياﺮﺑ ﺎﺿﺎﻘﺗ و ﯽﺴﺣ يﺎﻫ

ﺖﺻﺮﻓ ،ﯽﮐارﻮﺧ داﻮﻣ داﻮﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ ار يﺪﯾﺪﺟ يﺎﻫ

تﻻﻮﺼﺤﻣ ﯽﻓﺮﻌﻣ ياﺮﺑ ﯽﯾاﺬﻏ ﺖﺳا هدﺮﮐ دﺎﺠﯾا ﺪﯾﺪﺟ

. ﻦﯾا

ﺮﯿﯿﻐﺗ رﻮﻃ ﻪﺑ ﻪﺑ مﻮﻤﻋ

هدروآﺮﻓ ﺖﻤﺳ ،ﺪﻨﻣدﻮﺳآﺮﻓ يﺎﻫ

هدﺎﻣآ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﺖﺳا ﮏﯿﻧﺎﮔرا و فﺮﺼﻣ ي

] 1 .[

ﺖﺧﺎﺳ ﺪﻨﯾآﺮﻓ

ﺖﮐﺮﺷ ياﺮﺑ ﯽﺘﺑﺎﻗر ﺖﺻﺮﻓ ﮏﯾ ،ﺪﯾﺪﺟ لﻮﺼﺤﻣ يروآﺮﻓ يﺎﻫ

ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﺪﺣاو ﻦﯿﺑ يرﺎﮑﻤﻫ ﺪﻨﻣزﺎﯿﻧ و ﺖﺳا ﯽﮐارﻮﺧ داﻮﻣ و ﯽﺑﺎﯾرازﺎﺑ ،ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ ،ﻪﻌﺳﻮﺗ و ﻖﯿﻘﺤﺗ ،ﺖﯿﻔﯿﮐ لﺮﺘﻨﮐ ،ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺖﺳا هﺮﯿﻏ ]

2 .[

ﺗ ﻦﯾا فﺪﻫ ﯽﻨﻏ ﯽﻨﺘﺴﺑ ﺖﺧﺎﺳ ﻖﯿﻘﺤ

ﺎﺑ هﺪﺷ

ﺎﮕﻣا ﻦﻏور -

3 هﺮﻬﺑ ﺎﺑ ﺪﯾﺪﺟ لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ ﺪﻨﯾآﺮﻓ زا يﺮﯿﮔ و

يرﺎﺠﺗ فﺪﻫ ﺎﺑ ﺖﺳا هدﻮﺑ نآ يزﺎﺳ

.

2 - عﻮﺿﻮﻣ تﺎﯿﺑدا روﺮﻣ

"

ﺪﯾﺪﺟ لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ

"1

ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ زا ﺖﺳا ترﺎﺒﻋ

ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ هﺪﯾا و رازﺎﺑ ﺖﺻﺮﻓ كرد ﺎﺑ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ ﻪﺑ و زﺎﻏآ يزادﺮﭘ

ﻪﻧﻮﻤﻧ و شوﺮﻓ ،ﺖﺧﺎﺳ ، يزﺎﺳ ﻪﯾارا

نﺎﯾﺎﭘ رازﺎﺑ ﻪﺑ لﻮﺼﺤﻣ ي

ﯽﻣ ﺪﺑﺎﯾ ] 3 .[

زا ﯽﺸﺨﺑ ﺪﯾﺪﺟ لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ

"

ﻪﺧﺮﭼ ﯽﮔﺪﻧز ي

لﻮﺼﺤﻣ

"2

ﺖﺳا . ﻦﯾاﺮﺑ دﻮﺟﻮﻣ ﮏﯾ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﻟﻮﺼﺤﻣ ﺮﻫ ،ﻪﯾﺎﭘ

ﯽﻣ ﺎﯿﻧد ﻪﺑ ،هﺪﻧز ﯽﻣ اﺪﯿﭘ ﻞﻣﺎﮑﺗ و ﺪﺷر ،ﺪﯾآ

و غﻮﻠﺑ نارود ﻪﺑ ،ﺪﻨﮐ

ﯽﻣ يﺮﯿﭘ و ﺖﻟﻮﻬﮐ نارود ﻪﺑ ﺲﭙﺳ ﯽﻣ نﺎﯾﺎﭘ رد و ﺪﺳر

دﺮﯿﻣ . زا

ﺎﺠﻧآ ﻪﮐ ﯽﻣ گﺮﻣ ﻪﺑ نﺎﯾﺎﭘ رد ﯽﺸﯾاز ﺮﻫ ﺪﺳر

؛ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﯽﻣ ناﻮﺗ

ﮏﯾ ﺐﺳﺎﻨﻣ ﺮﯿﺑاﺪﺗ نﺪﯿﺸﯾﺪﻧا ﺎﺑ ،لﻮﺼﺤﻣ گﺮﻣ نﺪﯿﺳراﺮﻓ زا ﻞﺒﻗ دﺮﮐ دﺎﺠﯾا ﺪﯾﺪﺟ ﺶﯾاز ]

4 .[

ﺮﻫ زا ﯽﻠﮐرﻮﻃ ﻪﺑ 7

،هﺪﯾا 4 هﺪﯾا

ﻪﻠﺣﺮﻣ دراو ﺎﻬﻨﺗ و هﺪﺷ ﺖﺧﺎﺳ ي

1 ﻪﺑ لﻮﺼﺤﻣ ﻞﮑﺷ ﻪﺑ هﺪﯾا

ﯽﻣ ﯽﻓﺮﻌﻣ رازﺎﺑ دﻮﺷ

. ﻪﯾارا رد ﺖﺴﮑﺷ خﺮﻧ ي

ﯽﯾاﺬﻏ تﻻﻮﺼﺤﻣ

ﻦﯿﺑ و هدﻮﺑ ﻻﺎﺑ 80

- 60 ﯽﻣ دروآﺮﺑ ﺪﺻرد دﻮﺷ

. دوﺪﺣ 80

شﻼﺗ زا ﺪﺻرد نﺎﯾﺎﭘ زا ﺶﯿﭘ ،ﺪﯾﺪﺟ لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ يﺎﻫ

ﯽﻣ ﺖﺴﮑﺷ هژوﺮﭘ درﻮﺧ

] 5 .[

لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ ﺪﻨﯾآﺮﻓ ﻪﭼﺮﮔا

ﺖﻫﺎﺒﺷ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻊﯾﺎﻨﺻ رد ﺪﯾﺪﺟ رد ﯽﻟو دراد ﻢﻫ ﺎﺑ يدﺎﯾز يﺎﻫ

توﺎﻔﺗ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﺮﻫ تﺎﯿﯾﺰﺟ راد دﻮﺟو يرﺎﯿﺴﺑ يﺎﻫ

د ] 6 .[

1. New product development 2. Product life cycle

2 - 1 - ﻪﺧﺮﭼ لﻮﺼﺤﻣ ﯽﮔﺪﻧز ي

ﻪﻤﻫ هدروآﺮﻓ ي ﺎﺘﺣ و ﯽﺘﻌﻨﺻ و ﯽﮐارﻮﺧﺮﯿﻏ ،ﯽﮐارﻮﺧ يﺎﻫ

هﺪﻧز دﻮﺟﻮﻣ ﺮﻫ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﺗﺎﻣﺪﺧ و ﺪﻨﺘﺴﻫ يدوﺪﺤﻣ ﺮﻤﻋ ياراد ﯽﯾ

ﻪﺧﺮﭼ نآ زا ﮏﯾ ﺮﻫ ﯽﮔﺪﻧز ي ﻪﺑ ﺎﻫ

5 ﯽﻣ ﻢﯿﺴﻘﺗ ﻪﻠﺣﺮﻣ دﻮﺷ

) ﻞﮑﺷ 1 .(

ﻦﯾاﺮﺑ لوﺪﺟ رد ،ﻪﯾﺎﭘ 1

ﻪﺻﻼﺧ ﯽﮔﮋﯾو زا ﯽﯾ ،ﺎﻫ

فﺪﻫ ار و ﺎﻫ ﻪﺧﺮﭼ يﺎﻫدﺮﺒﻫ هﺪﺷ هدروآ لﻮﺼﺤﻣ ﯽﮔﺪﻧز ي

ﺖﺳا ] 7 .[

2 - 1 - 1 - لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ

ﻪﺧﺮﭼ عوﺮﺷ نآ ﺖﺧﺎﺳ ﺪﻨﯾآﺮﻓ ﺎﺑ ﯽﻟﻮﺼﺤﻣ ﺮﻫ ﯽﮔﺪﻧز ي

ﯽﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ار يﺪﯾﺪﺟ لﻮﺼﺤﻣ ﻪﻧﺎﺧرﺎﮐ ،ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا رد ﻪﮐ دﻮﺷ

ﺖﺳا هدﺮﮐ .

نآ زا ﺪﯿﻟﻮﺗ ،ﺪﯾﺪﺟ لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ زا فﺪﻫ ﻪﮐ ﺎﺟ

ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا ﺖﺳا ﺪﻨﺴﭘرازﺎﺑ و روآدﻮﺳ ﯽﻟﻮﺼﺤﻣ ﺰﯿﻧ ﺮﻔﺻ زﺎﻓ

ﯽﻣ هﺪﯿﻣﺎﻧ ﻪﻨﯾﺰﻫ ﻪﻧﺎﺧرﺎﮐ اﺮﯾز ؛دﻮﺷ ﺶﯿﭘ ار ﺖﺧﺎﺳ ي

ﺖﺧادﺮﭘ ﺮﺗ

ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﯽﻔﻨﻣ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا رد يروآدﻮﺳ و ﺖﺳا هدﺮﮐ ﯽﻣ دﻮﺷ . ﯽﻠﻋ ﻪﺧﺮﭼ رد ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا ﺖﯿﻤﻫا ﻢﻏر ﯽﮔﺪﻧز ي

ﺶﯿﺑ ﺖﯿﻤﻫا يﺪﻌﺑ دراﻮﻣ ،لﻮﺼﺤﻣ ﺪﻧراد يﺮﺗ

] 8 .[

Fig 1 Product life cycle, adapted from Kotler and Armstrong [5].

2 - 1 - 2 - رازﺎﺑ ﻪﺑ لﻮﺼﺤﻣ ﯽﻓﺮﻌﻣ

و ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺪﻨُﮐ رﺎﯿﺴﺑ ﺪﺷر ﺎﺑ رازﺎﺑ ﻪﺑ ﺪﯾﺪﺟ لﻮﺼﺤﻣ ﯽﻓﺮﻌﻣ ﯿﭼﺎﻧ يروآدﻮﺳ ﺰ

ﺖﺳا هاﺮﻤﻫ ]

9 .[

ﻦﯾا رد ﻢﮐ يروآدﻮﺳ ﻞﯿﻟد

ﻪﻨﯾﺰﻫ ﻪﻠﺣﺮﻣ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا تﺎﻐﯿﻠﺒﺗ و ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ يﻻﺎﺑ يﺎﻫ

عﻼﻃا ياﺮﺑ ﺳر

فﺮﺼﻣ ﻪﺑ ﯽﻧﺎ ﺖﺳا نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ

. ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا رد

ﻪﻌﺳﻮﺗ و تﺎﻐﯿﻠﺒﺗ ياﺮﺑ ار دﻮﺧ شﻼﺗ مﺎﻤﺗ ﻪﻧﺎﺧرﺎﮐ رازﺎﺑ ي

ﯽﻣ فﻮﻄﻌﻣ دراد

] 10 .[

Sales & Profits

Losses/Investment Product

Development Introduction Growth Maturity Decline Sales Profits 0

(3)

2 - 1 - 3 - رازﺎﺑ رد لﻮﺼﺤﻣ ﺪﺷر

ﻦﮑﻤﻣ و ﻪﺘﺷاد ﯽﻌﯾﺮﺳ ﺪﺷر لﻮﺼﺤﻣ شوﺮﻓ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا رد ﻪﺑ ار رازﺎﺑ زا ﯽﺸﺨﺑ ،هﺪﺷ رازﺎﺑ دراو نﺎﺒﯿﻗر زا يرﺎﯿﺴﺑ ﺖﺳا ﺼﺘﺧا دﻮﺧ ﺪﻨﻫد صﺎ

] 11 .[

ﻪﻨﯾﺰﻫ ،شوﺮﻓ ﻢﺠﺣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ يﺎﻫ

ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺶﻫﺎﮐ يﺪﯿﻟﻮﺗ ﺪﺣاو ﺮﻫ ياﺮﺑ ﯽﺑﺎﯾرازﺎﺑ و

ﯽﻣ ﯽﻣ ﻪﻧﺎﺧرﺎﮐ يروآدﻮﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﻪﮐ ﺪﺑﺎﯾ دﻮﺷ

. ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ

رد ﺪﯾﺎﺑ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻧﻻﻮﻃ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا ﺪﻫاﻮﺨﺑ ﻪﻧﺎﺧرﺎﮐ ﻪﮐ ﯽﺗرﻮﺻ رد ﺷﻮﮐ لﻮﺼﺤﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ دﻮﺒﻬﺑ ﺎﯾ و ﺪﯾﺪﺟ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ ﺎ

ﺪﺷﺎﺑ ] 12 .[

2 - 1 - 4 - رازﺎﺑ رد لﻮﺼﺤﻣ ﯽﯾﺎﻓﻮﮑﺷ )

غﻮﻠﺑ (

ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻪﻄﻘﻧ ،غﻮﻠﺑ ي ﻪﺧﺮﭼ رد يﺪﯿﻠﮐ ي

لﻮﺼﺤﻣ ﯽﮔﺪﻧز ي

ﯽﻣ نﻮﭼ ؛ﺖﺳا ﻪﺧﺮﭼ نآ ندﺮﮐ ﯽﻧﻻﻮﻃ ﺎﺑ ناﻮﺗ

ﯽﮔﺪﻧز ي

دﺮﮐ ﯽﻧﻻﻮﻃ ار لﻮﺼﺤﻣ .

ﺶﻫﺎﮐ شوﺮﻓ راﺪﻘﻣ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا رد

ﯽﻣ ﻢﮐ يروآدﻮﺳ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و ﻪﺘﻓﺎﯾ دﻮﺷ

. هﺪﺷ رازﺎﺑ دراو نﺎﺒﯿﻗر و

ﯽﻤﻧ ﺰﯿﻧ لﻮﺼﺤﻣ ﺖﻤﯿﻗ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﺑ ﺎﺘﺣ دﺮﮐ ﺖﺑﺎﻗر رازﺎﺑ رد ناﻮﺗ

] 5،6 .[

Table 1 Summary of product life cycle properties, objectives and strategies (adapted from Kotler et al., [8]

Decline Maturity

Growth

Introduction

Properties

Declining sales Peak sales

Rapidly rising sales Low sales

Sales

Low cost per customer Low cost per customer

Average cost per customer High cost per customer

Costs

Declining profits High profit

Rising profits Negative

Profits

Laggards Middle majority

Early adopters Innovators

Customers

Declining number Stable number beginning to

decline Growing number

Competitors Few

Reduce expenditure and milk the brand Maximize profit while

defending market share Maximize market share

Create product awareness and trial Marketing

objectives Strategies

Phase out weak items

Diversity brand and models

Offer product extensions, service,

warranty

Offer a basic product Product

Cut price Price to match or beat

competitors

Price to penetrate market Use cost-plus

Price

Phase out unprofitable outlets

Build more intensive

distribution

Build intensive distribution

Build selective distribution Distribution

Reduce to level needed to retain hard-core

loyals Stress brand differences and

benefits Build awareness and

interest in the mass market Build product awareness

among early adopters and dealers

Advertising

Reduce to minimal level Increase to encourage brand

switching

Reduce to take advantage of heavy

consumer demand

Use heavy sales promotion to entice trial Sales promotion

2 - 1 - 5 - ﻣ گﺮﻣ و ﺪﺷر ﻒﻗﻮﺗ لﻮﺼﺤ

ﯽﻣ ﺶﻫﺎﮐ تﺪﺷ ﻪﺑ شوﺮﻓ راﺪﻘﻣ ،ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا رد ﺪﺑﺎﯾ

. ﻢﻬﻣ ﻦﯾا

يروﺎﻨﻓ دﻮﺟو ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ رﺎﺘﻓر رد ﺮﯿﯿﻐﺗ ،ﺪﯾﺪﺟ يﺎﻫ

فﺮﺼﻣ ﺪﺷﺎﺑ رازﺎﺑ رد ﺖﺑﺎﻗر ﺪﯾﺪﺷ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﯾ و نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ .

ﻪﻧﺎﺧرﺎﮐ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ ﺎﺑ ﺪﻧراد ﻞﯾﺎﻤﺗ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا رد ﺎﻫ

ﻪﺧﺮﭼ ﺪﯾﺪﺟ ﺪﻧدروآ دﻮﺟﻮﺑ ار يﺪﯾﺪﺟ ﯽﮔﺪﻧز ي

. ﻪﺑ رد ﯽﻠﮐرﻮﻃ ﻪﻨﯾﺰﮔ ﻪﻧﺎﺧرﺎﮐ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا

ﺪﻨﮐ بﺎﺨﺘﻧا ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ ار ﺮﯾز يﺎﻫ

] 13 .[

- ار يﺪﯾﺪﺟ ناراﺪﯾﺮﺧ ،نآ ﺖﻤﯿﻗ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﯾ لﻮﺼﺤﻣ رد ﺮﯿﯿﻐﺗ ﺎﺑ

؛ﺪﻨﮐ اﺪﯿﭘ -

؛ﺪﻫد نﺎﯾﺎﭘ لﻮﺼﺤﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺑ

(4)

- لﻮﺼﺤﻣ ﻦﯾا ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺑ ﻞﯾﺎﻤﺗ ﻪﮐ يﺮﮕﯾد ﺖﮐﺮﺷ ﻪﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻂﺧ

ﺪﻨﮐ راﺬﮔاو دراد ار .

2 - 2 - ﺎﺳ ﺪﻨﯾآﺮﻓ هدروآﺮﻓ ﺖﺧ

ﯽﮐارﻮﺧ يﺎﻫ

ﺎﯾ ﺪﯾﺪﺟ لﻮﺼﺤﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺪﻨﯾآﺮﻓ ،ﯽﮐارﻮﺧ لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ هدروآﺮﻓ دﻮﺒﻬﺑ ﺪﻨﯾآﺮﻓ ﺶﯾاﺰﻓا نآ زا فﺪﻫ و ﺖﺳا ﯽﯾاﺬﻏ يﺎﻫ

ﺖﮐﺮﺷ ﺎﺑ ﺖﺑﺎﻗر و شوﺮﻓ ﺖﺳا ﺐﯿﻗر يﺎﻫ

. رد ﺪﻨﯾآﺮﻓ ﻦﯾا

ﺖﯿﻘﻓﻮﻣ ﯽﺗرﻮﺻ رد ﯽﺒﺳﺎﻨﻣ هﺎﮕﯾﺎﺟ ﺪﯾﺪﺟ لﻮﺼﺤﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺰﯿﻣآ

ﯾﺮﺧ لﺎﺒﻘﺘﺳا درﻮﻣ و ﻪﺘﺷاد رازﺎﺑ دﺮﯿﮔ راﺮﻗ ناراﺪ

] 9،10 .[

رد

رد ﺮﯿﯿﻐﺗ عﻮﻧ ﺮﻫ ﻞﻣﺎﺷ ﯽﮐارﻮﺧ لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﯾﺎﻨﺻ ﯽﻣ مﺎﺠﻧا ﺮﯾز ﻂﯾاﺮﺷ رد و ﺖﺳا لﻮﺼﺤﻣ ﮏﯾ دﻮﺷ

]6 - 10 .[

- دﻮﺟو يﺪﺷر ﭻﯿﻫ ﺎﯾ و دراد يﺪﻨُﮐ ﺪﺷر ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﮐ ﯽﻧﺎﻣز

؛ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاﺪﻧ

- ﯽﻣﺎﮕﻨﻫ ﻪﺘﺷاد ار لﻮﺼﺤﻣ رد ﺮﯿﯿﻐﺗ يﺎﺿﺎﻘﺗ نﺎﯾﺮﺘﺸﻣ ﻪﮐ

؛ﺪﻨﺷﺎﺑ

- ﻧﺎﻣز ﯽ ﺪﺷﺎﺑ رازﺎﺑ زﺎﯿﻧ ﻪﮐ )

ﺖﻤﯿﻗ ﺶﻫﺎﮐ ياﺮﺑ (؛

- ﺖﮐﺮﺷ ﺎﺑ ﺖﺑﺎﻗر ياﺮﺑ

؛ﺐﯿﻗر يﺎﻫ

- ﯽﻣﺎﮕﻨﻫ ار ﯽﻠﮑﺸﻣ دﻮﺟو ﻪﻧﺎﺧرﺎﮐ ﻪﻌﺳﻮﺗ و ﻖﯿﻘﺤﺗ ﺶﺨﺑ ﻪﮐ

ﻦﻓ زا هدﺎﻔﺘﺳا نآ ﻊﻓر ياﺮﺑ و هدﺮﮐ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ لﻮﺼﺤﻣ رد يروآ

نﻮﯿﺳﻻﻮﻣﺮﻓ رد ﺮﯿﯿﻐﺗ ﺎﯾ و ﺪﯾﺪﺟ يﺎﻫ /

ﻪﺘﺴﺑ شرﺎﻔﺳ ار يﺪﻨﺑ

ﺪﻨﮐ . ﯾ ﯽﺘﻨﺳ ﺎﯾ ﺞﯾار ﺖﺧﺎﺳ دﻮﺒﻧ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﯽﮐارﻮﺧ لﻮﺼﺤﻣ مﻮﺳﺮﻣ ﺎ

شور مﺎﻈﻧ يﺎﻫ و نآ بﺎﺨﺘﻧا ،هﺪﯾا ندروآ ﺖﺳد ﻪﺑ رد ﺪﻨﻣ

ﺶﯿﺑ رد لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ ﺖﺳا ﺖﺴﮑﺷ ﻪﺑ مﻮﮑﺤﻣ دراﻮﻣ ﺮﺗ

]4 -

1 .[

ﻟﺎﺣ رد ﯽ ﻪﯾﺎﭘﺮﺑ ﯽﮐارﻮﺧ لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ ﻪﮐ ﯽﻤﻠﻋ لﻮﺻا ي

ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺪﻨﻣزﺎﯿﻧ مﺎﻈﻧ يﺰﯾر

ﻪﻤﻫ يرﺎﮑﻤﻫ و ﺪﻨﻣ ﺶﺨﺑ ي

يﺎﻫ

ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻞﻣﺎﺷ يﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺘﺴﺑ ،ﯽﺑﺎﯾرازﺎﺑ ،ﺪﯿﻟﻮﺗ ،ﻪﻌﺳﻮﺗ و

و يﺪﻨﺑ

ﺖﺳا ﻊﯾزﻮﺗ ]

9،15 .[

ﺖﺳا ﺖﯿﻤﻫاﺮﭘ رﺎﯿﺴﺑ ﺪﯾﺪﺟ لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ ،ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﯾﺎﻨﺻ رد ﺖﮐﺮﺷ و رد ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﺪﻧراﺪﻧ ار يدﺮﮑﯾور ﻦﯿﻨﭼ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ

ﻪﺘﺳاﻮﺧ و ﻪﻘﯾاذ يروﺂﻨﻓ دورو ،نﺎﯾﺮﺘﺸﻣ يﺎﻫ

ﺰﯿﻧ و ﺪﯾﺪﺟ يﺎﻫ

ﺖﮐﺮﺷ ﻦﯿﺑ ﺖﺑﺎﻗر ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﯾز تﻼﮑﺸﻣ ﺎﺑ ﺎﻫ

وﺮﺑور يد

ﯽﻣ ﺪﻧﻮﺷ . ﺮﻄﺧﺮﭘ رﺎﮐ ﮏﯾ ﺪﯾﺪﺟ لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ ،لﺎﺣ ﻦﯾا ﺎﺑ

ﺖﺳا دﺎﯾز ﺮﯾز ﻞﯾﻻد ﻪﺑ نآ ﺖﺴﮑﺷ لﺎﻤﺘﺣا و هدﻮﺑ ]

11،14 .[

-

؛ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ءﻮﺳ - هﺪﯾا دﻮﺒﻧ

؛ﺐﺳﺎﻨﻣ ي -

هﺪﯾا

؛ﺖﺳا ﮏﭼﻮﮐ رازﺎﺑ ﯽﻟو دراد دﻮﺟو ﺐﺳﺎﻨﻣ ي - ﺐﺳﺎﻨﻣﺎﻧ ﯽﺑﺎﯾرازﺎﺑ /

؛ﯽﻓﺎﮐﺎﻧ تﺎﻐﯿﻠﺒﺗ

- ﻪﻨﯾﺰﻫ ﺼﺤﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ يﻻﺎﺑ ي

؛لﻮ

-

؛رازﺎﺑ رد ﺪﯾﺪﺷ ﺖﺑﺎﻗر -

؛ﯽﮕﻨﯾﺪﻘﻧ دﻮﺒﻤﮐ - ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ تارﺮﻘﻣ و ﻦﯿﻧاﻮﻗ نﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ هﺪﯾدﺎﻧ .

زا ﯽﻫوﺮﮔ و ﺖﺳا ﯽﻫوﺮﮔرﺎﮐ ﮏﯾ ،ﺪﯾﺪﺟ لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ ﺶﺨﺑ نﺎﺼﺼﺨﺘﻣ و نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ نآ رد ﻪﻧﺎﺧرﺎﮐ ﮏﯾ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ

ﺪﻧراد ﺖﻟﺎﺧد .

ﺎﯾ ﺖﯿﻘﻓﻮﻣ ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ لوﻮﺴﻣ ﻪﻧﺎﺧرﺎﮐ ﺪﺷرا ﺮﯾﺪﻣ

ﯾﺪﺟ لﻮﺼﺤﻣ ﮏﯾ ﺖﺴﮑﺷ ﻦﯾا رد وا ﺪﻬﻌﺗ و ﺖﺳا رازﺎﺑ رد ﺪ

ﺖﺳا ﻢﻬﻣ رﺎﯿﺴﺑ هرﺎﺑ ]

1،2 .[

ﯽﮐارﻮﺧ لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ ﺪﻨﯾاﺮﻓ

ﻞﻣﺎﺷ ﺪﯾﺪﺟ 4

ﺖﺳا ﺮﯾز حﺮﺷ ﻪﺑ ﯽﻠﺻا ﺶﺨﺑ )

ﻞﮑﺷ 2 .(

2 - 2 - 1 - هﺪﯾا هﺪﯾا ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ بﺎﺨﺘﻧا و ﯽﯾاز )

لﺎﺑﺮﻏ

3

يﺮﮔ (

هرﺎﺑ رد ﻮﺠﺘﺴﺟ زا ﺪﯾﺪﺟ لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ هﺪﯾا ي

ﺪﯾﺪﺟ يﺎﻫ

ﯽﻣ عوﺮﺷ دﻮﺷ . هﺪﯾا ا ﺪﯾﺪﺟ ي ز

2 ﺖﺳد ﻞﺑﺎﻗ ﻊﺒﻨﻣ ﺖﺳا ﯽﺑﺎﯾ

:

ﯽﻠﺧاد ﻊﺑﺎﻨﻣ و ناﺮﯾﺪﻣ ،ﻪﻌﺳﻮﺗ و ﻖﯿﻘﺤﺗ هوﺮﮔ ،نﺎﻨﮐرﺎﮐ ﺪﻨﻧﺎﻣ

و ﻪﻧﺎﺧرﺎﮐ نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﯽﺟرﺎﺧ ﻊﺑﺎﻨﻣ

فﺮﺼﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ ،نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ

ﺖﮐﺮﺷ ،ﺖﻧﺮﺘﻨﯾا نﺎﺼﺼﺨﺘﻣ و نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ،ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ يﺎﻫ

ﻊﯾﺎﻨﺻ بﺎﺘﮐ ،ﯽﯾاﺬﻏ هﺎﮕﺸﯾﺎﻤﻧ رد ﺖﮐﺮﺷ ،يﺰﭙﺷآ يﺎﻫ

و ﺎﻫ ..

] 10،14 .[

ﯾرد زا ﺲﭘ هﺪﯾا ﺖﻓﺎ

نآ ﺪﯾﺎﺑ هﺮﺒﺧ نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ زا ﯽﻫوﺮﮔ ،ﺎﻫ ار ﺎﻫ

هﺪﯾا و هدﺮﮐ ﯽﺑﺎﯾزرا هﺪﯾا زا ار بﻮﺧ يﺎﻫ

ﺪﻨﻨﮐ اﺪﺟ ﻒﯿﻌﺿ يﺎﻫ .

لﺎﺑﺮﻏ رد هﺪﯾا يﺮﮔ نﺎﮑﻣا ﺪﯾﺎﺑ ﺎﻫ دﻮﺟو ،لﻮﺼﺤﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﯽﺠﻨﺳ

راﺮﻗ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ لﻮﺼﺤﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ناﻮﺗ و نآ ياﺮﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ رازﺎﺑ دﺮﯿﮔ ] 3،10 .[

ﺮﻫ هﺪﯾا ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ﺶﻨﯾﺰﮔ ياﺮﺑ هﺪﯾا

ﺪﯾﺎﺑ باﺬﺟ ي

راﺮﻗ هوﺮﮔ رﺎﯿﺘﺧا رد تﺎﯿﯾﺰﺟ ﺎﺑ ﯽﻣﻮﻬﻔﻣ و رﻮﺼﻣ ترﻮﺻ ﻪﺑ دﺮﯿﮔ . ياﺮﺑ يدﺎﺼﺘﻗا و ﯽﻨﻓ ﯽﻬﯿﺟﻮﺗ حﺮﻃ ﻦﯾوﺪﺗ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾارد

هﺪﯾا ﻪﺟﻮﺗ ﺮﯾز دراﻮﻣ ﻪﺑ نآ رد ﺪﯾﺎﺑ و ﺖﺳا ﯽﻣاﺰﻟا ﯽﺑﺎﺨﺘﻧا ي

دﻮﺷ ] 11 .[

-

؛لﻮﺼﺤﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ رادﻮﻤﻧ - ﺶﯿﭘ هﺎﮕﺘﺳد و تاﺰﯿﻬﺠﺗ ﯽﻨﯿﺑ ﺴﻧا يوﺮﯿﻧ و ﺎﻫ

؛زﺎﯿﻧ درﻮﻣ ﯽﻧﺎ

- ﻪﻨﯾﺰﻫ دروآﺮﺑ هﺪﺷ مﺎﻤﺗ ي

؛لﻮﺼﺤﻣ ي

-

؛نﺎﯾز و دﻮﺳ دروآﺮﺑ - فﺮﺼﻣ رازﺎﺑ و شوﺮﻓ راﺪﻘﻣ دروآﺮﺑ .

3. Idea screening

(5)

Idea generation and screening

Development and optimization

Market Testing

Process scale-up and commercialization

New Food Product

Fig 2 New food product development process, summarized from Fuller [9]

2 - 2 - 2 - ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﻨﯿﻬﺑ و لﻮﺼﺤﻣ يزﺎﺳ يزﺎﺳ

نﻮﯿﺳﻻﻮﻣﺮﻓ

4

هﺪﯾا دراو ﺲﭙﺳ ﯽﺑﺎﺨﺘﻧا ي ﻪﻠﺣﺮﻣ

ﻪﻧﻮﻤﻧ ي ﯽﻣ يزﺎﺳ دﻮﺷ . ﻦﯾا رد

نﺎﮑﻣا ﻪﻠﺣﺮﻣ ﯽﻣ ﯽﺳرﺮﺑ لﻮﺼﺤﻣ ﻪﺑ هﺪﯾا ﻞﯾﺪﺒﺗ يﺮﯾﺬﭘ

دﻮﺷ .

ﮏﯾ ﻪﻌﺳﻮﺗ و ﻖﯿﻘﺤﺗ ﺶﺨﺑ /

ياﺮﺑ ار لﻮﺼﺤﻣ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺪﻨﭼ

ﯽﻣ راﺮﻗ نﺎﻧآ رﺎﯿﺘﺧا رد هﺮﺒﺧ نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻂﺳﻮﺗ ﯽﺑﺎﯾزرا ﺪﻫد

.

ﯽﮔﮋﯾو ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﺴﺣو ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ يﺎﻫ عﻮﻧ و هﺪﺷ ﯽﺳرﺮﺑ ﺎﻫ

ﻪﺘﺴﺑ ﻣز و يﺪﻨﺑ ﯽﻣ دروآﺮﺑ نآ يرﺎﮔﺪﻧﺎﻣ نﺎ

دﻮﺷ . ﻪﻨﯿﻬﺑ يزﺎﺳ

ﻪﻧﻮﻤﻧ نﻮﯿﺳﻻﻮﻣﺮﻓ ﻢﻬﻣ ﯽﺑﺎﺨﺘﻧا يﺎﻫ

ﻪﻔﯿﻇو ﻦﯾﺮﺗ رد نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ي

ﺖﺳا ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا ]

3،6 .[

مﺮﻧ ﻪﺑ رﺎﮐ ﻦﯾا ياﺮﺑ ﯽﺼﺼﺨﺗ يﺎﻫراﺰﻓا

ﺖﺳا زﺎﯿﻧ هﺪﯾد شزﻮﻣآ ﯽﺴﺣ ﯽﺑﺎﯿﺷزرا هوﺮﮔ و يرﺎﻣآ .

ﺪﻨﭼ زا

مﺮﻧ ﺎﻔﺘﺳا ﯽﮐارﻮﺧ ﺪﯾﺪﺟ لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ رد يرﺎﻣآراﺰﻓا هد

ﯽﻣ دﻮﺷ . مﺮﻧ تﺮﭙﺴﮐا ﻦﯾاﺰﯾد راﺰﻓا )

Design@Expert (

ﯽﮑﯾ

مﺮﻧ ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ زا ﺖﺳا هرﺎﺑ ﻦﯾا رد ﺎﻫراﺰﻓا

. لﺪﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا يﺎﻫ

يرﺎﻣآ D-optimal mixture design ﻪﻨﯿﻬﺑ ياﺮﺑ

يزﺎﺳ

و ﯽﮐارﻮﺧ داﻮﻣ نﻮﯿﺳﻻﻮﻣﺮﻓ Factorial design and

Response surface methods (RSM) ﻪﻨﯿﻬﺑ ياﺮﺑ

يزﺎﺳ

ﺮﻓ ﺖﺳا هﺪﺷ شرﺎﻔﺳ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺪﻨﯾآ ]

14 .[

2 - 2 - 3 - فﺮﺼﻣ ﯽﺑﺎﯾزرا فﺮﺼﻣ رازﺎﺑ و نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ

ﻪﻨﯿﻬﺑ زا ﺲﭘ نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﺖﯾﺎﺿر و لﻮﺼﺤﻣ نﻮﯿﺳﻻﻮﻣﺮﻓ يزﺎﺳ

يرﺎﺠﺗ مﺎﻧ بﺎﺨﺘﻧا ﻪﺑ ماﺪﻗا ،ﻪﻧﻮﻤﻧ رﺎﻈﺘﻧا درﻮﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ زا هﺮﺒﺧ نآ ياﺮﺑ ﯽﻣ دﻮﺷ . فﺮﺼﻣ ﺶﻨﮐاو ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا رد و نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ

4. Formula optimization

ﻮﺼﺤﻣ ﻪﺑ ناراﺪﯾﺮﺧ دروآﺮﺑ ،رازﺎﺑ ﯽﮔرﺰﺑ ﺎﯾ ﻢﺠﺣ و ﺪﯾﺪﺟ ل

ﯽﻣ دﻮﺷ . فﺮﺼﻣ ﯽﺑﺎﯾزرا رد و ﺪﻣآرد ،ﻦﺳ ،ﺲﻨﺟ ﻪﺑ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ

دﻮﺷ ﻪﺟﻮﺗ ﺪﯾﺎﺑ نﺎﻧآ ﯽﮔﺪﻧز ﻞﺤﻣ ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ .

شور فﺮﺼﻣ ﯽﺑﺎﯾزرا ياﺮﺑ ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ هدﺎﻔﺘﺳا نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ

ﯽﻣ دﻮﺷ . ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﺑﺎﯾزرا هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ رد ﺎﻫ

نﺎﮑﻣ رد ،5

ﭘ يﺎﻫ ﻊﻤﺠﺗﺮ

6

ﻪﻧﺎﺧ رد و ﻢﻬﻣ زا7

شور ﻦﯾا ﻦﯾﺮﺗ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺎﻫ

] 15 .[

2 - 2 - 4 - ﺪﯿﻟﻮﺗ سﺎﯿﻘﻣ ﺶﯾاﺰﻓا /

8

ﯽﻓﺮﻌﻣ و هﻮﺒﻧا ﺪﯿﻟﻮﺗ

رازﺎﺑ ﻪﺑ

ﻂﺧ ﺲﭙﺳ و تﻮﻠﯾﺎﭘ ﻂﺧ ،ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا رد لﻮﺼﺤﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻞﺤﻣ

ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا رد ﺪﯿﻟﻮﺗ سﺎﯿﻘﻣ و ﺖﺳا ﻪﻧﺎﺧرﺎﮐ ﺪﯿﻟﻮﺗ 15

- 10 رﺎﺑ

گرﺰﺑ ﺖﺳا ﯽﻫﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ ﺪﯿﻟﻮﺗ سﺎﯿﻘﻣ زا ﺮﺗ .

ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ ،فﺪﻫ

ﻼﮑﺸﻣ نآ ﻊﻓر و ﺪﯿﻟﻮﺗ ﯽﻟﺎﻤﺘﺣا ت ﺖﺳا ﺎﻫ

. ﻪﻤﻫ ي ﯽﻧدوﺰﻓا ،ﺎﻫ

ﻪﺘﺴﺑ ،لﻮﺼﺤﻣ ﯽﻨﻤﯾا و ﺖﯿﻔﯿﮐ ،شروآﺮﻓ ﻞﺣاﺮﻣ ﺶﺨﭘ و يﺪﻨﺑ

ﯽﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا رد لﻮﺼﺤﻣ دﻮﺷ

. رازﺎﺑ ﻪﺑ لﻮﺼﺤﻣ ﯽﻓﺮﻌﻣ

يرﺎﺠﺗ ﯽﻣ هﺪﻧاﻮﺧ يزﺎﺳ دﻮﺷ

. حﺮﻃ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا رد ﯽﺑﺎﯾرازﺎﺑ يﺎﻫ

فﺮﺼﻣ ﯽﺑﺎﯾزرا و هﺪﺷ ﻦﯾوﺪﺗ ﺖﻌﺳو رد نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ

گرﺰﺑ يﺮﺗ

ﯽﻣ مﺎﺠﻧا دﻮﺷ . زا ﺪﯾﺎﺑ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا رد ﻪﻌﺳﻮﺗ و ﻖﯿﻘﺤﺗ ﺶﺨﺑ

دﻮﺷ ﻦﺌﻤﻄﻣ نآ يرﺎﮔﺪﻧﺎﻣ نﺎﻣز و لﻮﺼﺤﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ .

فﺪﻫ رازﺎﺑ

فﺮﺼﻣ عﻮﻧ و ﺺﺨﺸﻣ ﯽﺑﺎﯾرازﺎﺑ ﺶﺨﺑ ﻂﺳﻮﺗ ﺰﯿﻧ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ

ﯽﻣ دﻮﺷ ] 10،14 .[

2 - 3 - يرﺎﺠﺗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ و لﻮﺼﺤﻣ يزﺎﺳ

ﺺﺧﺎﺷ رازﺎﺑ و هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ يروﺎﻨﻓ يﺎﻫ

فﺮﺼﻣ

ياﺮﺑ يرﺎﺠﺗ هدروآﺮﻓ يزﺎﺳ ﯽﮔدﺎﻣآ ﺢﻄﺳ ﻪﺑ ﺪﯾﺎﺑ ﺪﯾﺪﺟ يﺎﻫ

يروﺎﻨﻓ رازﺎﺑ ﯽﮔدﺎﻣآ ﺢﻄﺳ و 9

ﺖﺷاد ﻪﺟﻮﺗ 10

. ﯽﮔدﺎﻣآ ﺢﻄﺳ

يروﺎﻨﻓ (TRL) ﻪﮐ ﺖﺳا يراﺰﺑا

ﺖﯿﻌﺿو ﯽﺑﺎﯾزرا ياﺮﺑ

رﺎﮐ ﻪﺑ ﺪﯾﺪﺟ يروﺎﻨﻓ ﮏﯾ ﺎﯾ ﯽﻨﻓ ﺶﻧاد ﺎﯾ لﻮﺼﺤﻣ ﮏﯾ ﺖﺧﺎﺳ ﯽﻣ دور . ﻪﺑ يروﺎﻨﻓ ﯽﮔدﺎﻣآ ﺢﻄﺳ 9

ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻒﯾﺮﻌﺗ ﺮﯾز حﺮﺷ ﻪﺑ

هﺪﺷ ﺖﺳا ] 16 [ .

:TRL1 هﺪﯾا يزادﺮﭘ

؛

:TRL2 حﺮﻃ ﻪﺑ هﺪﯾا ﻞﯾﺪﺒﺗ

؛

5. Laboratory tests 6. Central Location Tests 7. Home-Use-Test 8. Process scale-up

9. Technology Readiness Level (TRL) 10. Market Readiness Level (MRL)

(6)

:TRL3 ﺶﯿﭘ نﻮﻣزآ و نﻮﻣزآ ﻪﯿﻟوا يﺎﻫ

؛

:TRL4 ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﻫﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ ﻂﯿﺤﻣ رد يزﺎﺳ

؛

:TRL5 ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺖﺧﺎﺳ ﻪﯿﻟوا ي

لﻮﺼﺤﻣ ي

؛

:TRL6 لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ )

ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻞﻣﺎﮐ ي (؛

:TRL7 رازﺎﺑ رد لﻮﺼﺤﻣ ﺪﯿﯾﺎﺗ

؛

:TRL8 ﻟﻮﺗ ﺢﻄﺳ ﻪﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ سﺎﯿﻘﻣ ﺶﯾاﺰﻓا تﻮﻠﯾﺎﭘ ﺪﯿ

؛

:TRL9 هار ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻂﺧ يزاﺪﻧا .

ﯽﻨﯿﯾﺎﭘ حﻮﻄﺳ ) TRL

3 - 1 ( و ﯽﻤﻠﻋ ،يﺮﻈﻧ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ

ﻪﯾﺎﭘ ﯽﻨﻓ ﺶﻧاد ﮏﯾ ي /

حﻮﻄـﺳ ،ﺖـﺳا يروﺎـﻨﻓ ﯽﻧﺎـﯿﻣ

TRL

) 6 - 4 ( ﯽﻫﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ ﻂﯿﺤﻣ رد ﻪﻧﻮﻤﻧ نﻮﻣزآ و ﺖﺧﺎﺳ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ

ﯽﯾﻻﺎﺑ حﻮﻄﺳ و ﺖﺳا ) TRL

9 - 7 ( نﻮﻣزآ و ﺖﺧﺎﺳ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ

اﺮﺷ رد لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺳا ﯽﻌﻗاو ﻂﯾ

] 16 .[

رازﺎﺑ ﯽﮔدﺎﻣآ ﺢﻄﺳ (MRL)

ﺰﯿﻧ ﻪﺠﻨﺳ و كرد ياﺮﺑ يا

ﯽﻤﮐ ﯽﮔﮋﯾو يزﺎﺳ ﻞﯾﺪﺒﺗ و ﺪﯾﺪﺟ لﻮﺼﺤﻣ ﮏﯾ يرازﺎﺑ يﺎﻫ

نآ ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ ﻪﺑ ﺎﻫ هﺪﻧزﺎﺳ ﺖﮐﺮﺷ نورد ﯽﻨﻓ يﺎﻫ

ﺖﺳا لﻮﺼﺤﻣ ي .

ﯽﻣ رازﺎﺑ ﯽﮔدﺎﻣآ ﺢﻄﺳ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ار رازﺎﺑ ﺖﺴﮑﺷ ﺮﻄﺧ ﺪﻧاﻮﺗ

ﺪﻫد ﺶﻫﺎﮐ .

حﻮﻄﺳ 9 رازﺎﺑ ﯽﮔدﺎﻣآ ﻪﻧﺎﮔ ﻒﯾﺮﻌﺗ ﺮﯾز ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ

ﯽﻣ ﺪﻧﻮﺷ ] 17 [:

:MRL1 ﻞﮑﺷ يﺮﯿﮔ زﺎﯿﻧ

؛

:MRL2 رازﺎﺑ رد زﺎﯿﻧ ﮏﯾ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ

؛

:MRL3 ﯽﮔﮋﯾو ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ رازﺎﺑ رد لﻮﺼﺤﻣ ِرﺎﻈﺘﻧا درﻮﻣ يﺎﻫ

؛

:MRL4 ﯽﻤﮐ ﯽﮔﮋﯾو يزﺎﺳ لﻮﺼﺤﻣ ِرﺎﻈﺘﻧا درﻮﻣ يﺎﻫ

؛

:MRL5 يﺪﻨﻤﻧاﻮﺗ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ ياﺮﺑ مزﻻ يﺎﻫ

؛

:MRL6 ﯽﮔﮋﯾو ﻦﯿﯿﻌﺗ يﺎﻫ

ﺮﻈﻧ درﻮﻣ لﻮﺼﺤﻣ ﯽﻨﻓ

؛

:MRL7 يﺪﻨﻤﻧاﻮﺗ ﻞﯿﻠﺤﺗ دﻮﺟﻮﻣ يروﺮﺿ ﻊﺑﺎﻨﻣ و ﺎﻫ

؛

:MRL8 يﺪﻨﻤﻧاﻮﺗ ياراد نﺎﺼﺼﺨﺘﻣ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ

؛

:MRL9 ﻞﯿﻠﺤﺗ زﺎﯿﻧ ﺎﺑ ﻖﺑﺎﻄﻣ لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ هﺪﺷ

رازﺎﺑ ي .

1 - 3 - 2 - ياﺮﺑ رازﺎﺑ و يروﺎﻨﻓ ﯽﮔدﺎﻣآ حﻮﻄﺳ قﺎﺒﻄﻧا

يرﺎﺠﺗ لﻮﺼﺤﻣ يزﺎﺳ

ﻄﺳ رازﺎﺑ ﯽﮔدﺎﻣآ ﺢﻄﺳ و يروﺎﻨﻓ ﯽﮔدﺎﻣآ ﺢ مﺎﮕﻨﻫ ﻪﺑ ﺪﯾﺎﺑ

ﻪﯾﺎﻣﺮﺳ يرﺎﺠﺗ و يراﺬﮔ و ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ﺪﯾﺪﺟ لﻮﺼﺤﻣ يزﺎﺳ

ﺪﻧﺮﯿﮔ راﺮﻗ قﺎﺒﻄﻧا .

هژوﺮﭘ زﺎﻏآ رد رﻮﮐﺬﻣ ﯽﮔدﺎﻣآ حﻮﻄﺳ ﻦﯿﯿﻌﺗ

يرﺎﺠﺗ رد ﺖﯿﻘﻓﻮﻣ لﺎﻤﺘﺣا ﺎﻬﻧآ نﺎﻣﺰﻤﻫ يﺎﻘﺗرا ياﺮﺑ شﻼﺗ و -

ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ار يﺪﯿﻟﻮﺗ لﻮﺼﺤﻣ يزﺎﺳ ﺪﻫد

ﻪﺑ ﯽﻘﯿﺒﻄﺗ ﯽﻫﺎﮕﻧ ﺎﺑ . يروﺎﻨﻓ ﯽﮔدﺎﻣآ ﺢﻄﺳ مﻮﻬﻔﻣ ود

ﯽﻣ رازﺎﺑ ﯽﮔدﺎﻣآ ﺢﻄﺳ و ناﻮﺗ

ﺖﻓﺮﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ ار ﺮﯾز دراﻮﻣ ]

18 [.

TRL - و ﻦﯿﯾﺎﭘ MRL دورو ياﺮﺑ ﯽﮔدﺎﻣآ مﺪﻋ ﺮﮕﻧﺎﯾﺎﻤﻧ ﻦﯿﯾﺎﭘ

؛ﺖﺳا رازﺎﺑ ﻪﺑ

TRL - و ﻻﺎﺑ MRL رازﺎﺑ ﻪﺑ دورو ياﺮﺑ ﯽﮔدﺎﻣآ زا نﺎﺸﻧ ﻻﺎﺑ

؛دراد MRL - و ﻻﺎﺑ

TRL ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﻦﯿﯾﺎﭘ ﺮﻄﺧ

رد ﯽﻨﻓ ﺖﺴﮑﺷ

ﺖﺳا رازﺎﺑ ﻪﺑ دورو ترﻮﺻ و

TRL - و ﻻﺎﺑ MRL ﯽﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﻦﯿﯾﺎﭘ ﺮﻄﺧ

رد رازﺎﺑ ﺖﺴﮑﺷ

ﯽﻣ رازﺎﺑ ﻪﺑ دورو ترﻮﺻ ﺪﺷﺎﺑ

.

مﺎــﮕﻨﻫ ﻪــﺑ ﺮﯿﺴــﻣ ﻦﯾﺮــﺘﻬﺑ ﺖﺧﺎــﺳ

ﺶﯾاﺰــﻓا ،ﺪــﯾﺪﺟ لﻮﺼــﺤﻣ

ﻢــــﻫ نﺎــــﻣز وTRL

ﺖــــﺳاMRL . زا ﻦــــﯾا ياﺮــــﺑ ور

ﺖﺷاد ﺮﻈﻧ رد ار يدﺮﺒﻫار ﻦﯿﻨﭼ ﺪﯾﺎﺑ ﺪﯾﺪﺟ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﺖﺧﺎﺳ ] 16 - 17 .[

3 - ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ ﻮــﻣ ي

يدر : ﯽﻨﺘﺴــﺑ ﺖﺧﺎــﺳ

ﯽﻨﻏ ﺎﮕﻣا ﻦﻏور ﺎﺑ هﺪﺷ -

3 ﯽﻫﺎﻣ

3 - 1 - هﺪﯾا هﺪﯾا ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ بﺎﺨﺘﻧا و ﯽﯾاز

هدوﺰﻓا ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﯽﻫﺎﻣ ﻦﻏور زا ﯽﻨﻏ ،ﺪﻨﻣدﻮﺳآﺮﻓ ﯽﺗﻼﯿﺷ ي

ﺎﮕﻣا بﺮﭼ يﺎﻫﺪﯿﺳا -

3 ﯽﻣ و هدﻮﺑ ﯽﻨﻏ رد ﺪﻧاﻮﺗ

داﻮﻣ يزﺎﺳ

دﺮﯿﮔ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﯽﮐارﻮﺧ .

هدوﺰﻓا زا هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﺗﻼﯿﺷ يﺎﻫ

ﻨﻏ ياﺮﺑ ﺖﯾدوﺪﺤﻣ ﺎﺑ ﻪﺸﯿﻤﻫ ﯽﮐارﻮﺧ داﻮﻣ يزﺎﺳ ﯽ هاﺮﻤﻫ ﯽﯾﺎﻫ

ﺖﺳا . ﯽﻫﺎﻣ ﻦﻏور صﻮﺼﺧ ﻪﺑ داﻮﻣ ﻦﯾا ندوﺰﻓا ﯽﻠﺻا ﺶﻟﺎﭼ ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ ﺎﻫ نآ دﺎﯾز داﺪﻌﺘﺳا ،ﯽﮐارﻮﺧ داﻮﻣ نﻮﯿﺳﻻﻮﻣﺮﻓ ﻪﺑ

ﺖـﺳا نﺪـﺷ ﺪـﻨﺗ و ﺶﯾﺎـﺴﮐا ]

19 .[

داﻮﻣ يزﺎﺳ ﯽﻨﻏ رد

هدوﺰﻓا ﺎﺑ ﯽﮐارﻮﺧ ﺮﻈﻧ رد ﺪﯾﺎﺑ ار ﻢﻬﻣ عﻮﺿﻮﻣ ود ﯽﺗﻼﯿﺷ يﺎﻫ

يﺮﮕﯾد و نﻮﯿﺳﻻﻮﻣﺮﻓ رد ﯽﻧدوﺰﻓا ﻦﯾا راﺪﻘﻣ ﯽﮑﯾ ؛ﺖﺷاد ﻪﺿﺮﻋ ﺎﺗ ﺪﯿﻟﻮﺗ نﺎﻣز تﺪﻣ ﻦﯿﺑ ﻪﻠﺻﺎﻓ لﻮﺼﺤﻣ ي

. ﻦﯾا ﻪﮐ ﻪﭼ ﺮﻫ

ﺶﯿﺑ ﻪﻔﻟﻮﻣ ود ﯽﺴﺣ تاﺮﯿﯿﻐﺗ تﺪﺷ و راﺪﻘﻣ ،ﺪﻨﺑﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﺮﺗ

ﺶﯿﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ﺰﯿﻧ ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ار يﺮﺗ

ﺪﻫد ] 20،21 .[

هﺪﺷ ﺮﺸﺘﻨﻣ تﺎﻋﻼﻃا ﯽﻨﻏ صﻮﺼﺧ رد ﯽﻤﮐ ي

يزﺎﺳ

هدروآﺮﻓ يﺎﻫ هدوﺰﻓا ﺎﺑ ﯽﻨﺒﻟ دراد دﻮﺟو ﯽﺗﻼﯿﺷ يﺎﻫ

. ﻪﻌﺟاﺮﻣ ﺎﺑ

ﻪﻣﺎﺧ ﺮﯿﻨﭘ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﺗﻻﻮﺼﺤﻣ ﻪﮐ ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ دﺎﻨﺳا ﻦﯾا ﻪﺑ ،ﯽﯾ

هﺎﻣ ﮏﯾ لﻮﻃ رد و هﺪﺷ ﯽﻨﻏ ﯽﻫﺎﻣ ﻦﻏور ﺎﺑ ﺖﺳﺎﻣ و غود ﻂﺳﻮﺗ و ﻪﺘﺷاد ﯽﺑﻮﺧ ﻮﯿﺗاﺪﯿﺴﮐا يراﺪﯾﺎﭘ يراﺪﻬﮕﻧ

(7)

فﺮﺼﻣ هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﯾﺬﭘ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ ﺪﻧا

] 27 - 22 .[

ياﺮﺑ ﺎﺿﺎﻘﺗ

هدروآﺮﻓ وﺎﺣ يﺎﻫ ﺎﮕﻣا بﺮﭼ يﺎﻫﺪﯿﺳا ي -

3 لﺎﺣ رد رازﺎﺑ رد

ﻪﺿﺮﻋ و ﺖﺧﺎﺳ و ﺖﺳا ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯿﻣﺎﺗ ﻦﻤﺿ ﯽﻟﻮﺼﺤﻣ ﻦﯿﻨﭼ ي

ﻪﺘﺳاﻮﺧ فﺮﺼﻣ يﺎﻫ ﯽﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ

ﺰﯿﻧ نﺎﻧآ ﺖﻣﻼﺳ يﺎﻘﺗرا ﺮﺑ ﺪﻧاﻮﺗ

ﺪﺷﺎﺑ راﺬﮔﺮﯿﺛﺎﺗ ]

28 .[

هﺪﯾا ﻞﯿﻟد ﻦﯿﻤﻫ ﻪﺑ ﻦﯿﻨﭼ ﺖﺧﺎﺳ ي

هﺮﺒﺧ نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ زا ﯽﻫوﺮﮔ ﻂﺳﻮﺗ ﺲﭙﺳ و حﺮﻄﻣ ﯽﻟﻮﺼﺤﻣ اﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﺖﻓﺮﮔ ر

. و لﻮﺼﺤﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ نﺎﮑﻣا ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا رد

ﺰﯿﻧ يدﺎﺼﺘﻗا و ﯽﻨﻓ ﯽﻬﯿﺟﻮﺗ حﺮﻃ و ﺪﺷ هﺪﯿﺠﻨﺳ رازﺎﺑ ﺖﯿﻌﺿو ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﯿﻬﺗ .

شراﺰﮔ ﯽﺳرﺮﺑ زا ﺲﭘ هﺮﺒﺧ نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ هﺪﯾا ﻦﯾا ﺎﻫ

ﺪﻧدﺮﮐ ﺪﯿﯾﺎﺗ ار .

3 - 2 - ﻪــﻧﻮﻤﻧ ﻪــﻨﯿﻬﺑ و لﻮﺼــﺤﻣ يزﺎــﺳ

يزﺎــﺳ

نﻮﯿﺳﻻﻮﻣﺮﻓ

11

3 - 2 - 1 - داد ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ و ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﯽﺣاﺮﻃ ه

ﺎﻫ

نﻮﻣزآ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ حﻮﻄﺳ زا ﻪﯿﻟوا يﺎﻫ يزﺎﺳ ﻪﻧﻮﻤﻧ و ﺎﻫ

0 ﺎﺗ X

ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا لﻮﺼﺤﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ ﯽﻫﺎﻣ ﻦﻏور ﺪﺻرد .

ﻦﯾﺪﺑ

مﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻪﮐ ترﻮﺻ تﺮﭙﺴﮐا ﻦﯾاﺰﯾد ﯽﺼﺼﺨﺗ راﺰﻓا

) Desig@Expert, 7.0, USA (

10 ﺪﯾدﺮﮔ ﯽﺣاﺮﻃ رﺎﻤﯿﺗ

ﺎﺑ ﺐﺴﮐ ﺎﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ،ﯽﺴﺣ ﯽﺑﺎﯿﺷزرا زا ﺲﭘ و زﺎﯿﺘﻣا ﻦﯾﺮﺗﻻ

ﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا .

نﻮﻣزآ زا ﻞﺻﺎﺣ يﺎﻫ هداد و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫ

راﺰﻓا مﺮﻧ ﻂﺳﻮﺗ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ )

NCSS, 7.0, USA (

هداد و يﺎﻫ

راﺰﻓا مﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﯽﺴﺣ )

Panel Check statistical

software versionV1.3.2, Norway (

راﺮﻗ ﺰﯿﻟﺎﻧآ درﻮﻣ

ﺖﻓﺮﮔ .

3 - 2 - 2 - شور و داﻮﻣ ﺎﻫ

3 - 2 - 2 - 1 - ﻪﯿﻟوا داﻮﻣ

و ﯽﻫﺎﻣ ﻦﻏور ،وﺎﮔ هﺰﯾرﻮﺘﺳﺎﭘ ﺮﯿﺷ ﯽﻧدوﺰﻓا ﺮﮕﯾد

رازﺎﺑ زا ﺎﻫ

ﻠﺤﻣ ﯽ ﺪﺷ ﻪﯿﻬﺗ .

3 - 2 - 2 - 2 - هدﺎﻣآ ﯽﻫﺎﻣ ﻦﻏور يزﺎﺳ

تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ زا ﯽﻫﺎﻣ ﻦﻏور ندﺮﮐراﺪﯾﺎﭘ و ﻢﻌﻃ و ﻮﺑ نﺪﻧﺎﺷﻮﭘ ياﺮﺑ

“ ”A و

“ ”B راﺪﻘﻣ ﻪﺑ ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﺻرد X

.

3 - 2 - 2 - 3 - ﯽﻨﺘﺴﺑ ﺖﺧﺎﺳ

ﺲﭘ ﯽﻧدوﺰﻓا طﻼﺘﺧا زا و ﺎﻫ

ﺖﺒﺴﻧ و ﯽﻫﺎﻣ ﻦﻏور ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ

11. Formula optimization

ﯽﻨﺘﺴﺑ هﺎﮕﺘﺳد زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ،ﯽﻠﺻا ياﺰﺟا ﺮﮕﯾد زﺎﺳ

(Carpigiani labotronic RTL1030, Italy) ﻪﺑ ماﺪﻗا

ﺖﺧﺎﺳ 10 ﺪﺷ ﯽﻨﺘﺴﺑ رﺎﻤﯿﺗ )

لوﺪﺟ 2 .(

يرﺎﻣآ لﺪﻣ زا D-

optimal Mixture Design مﺮﻧ و

ﻦﯾاﺰﯾد راﺰﻓا تﺮﭙﺴﮐا

ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﯽﺣاﺮﻃ ياﺮﺑ .

ا ﺲﭘ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺖﺧﺎﺳ ز ،ﺎﻫ

ﻪﻧﻮﻤﻧ بﺎﺨﺘﻧا ﯽﮔﮋﯾو سﺎﺳا ﺮﺑ ﻪﻨﯿﻬﺑ يﺎﻫ

مﺎﺠﻧا ﯽﺴﺣ يﺎﻫ

ﺖﻓﺮﮔ . ﻪﻧﻮﻤﻧ ناﻮﯿﻟ رد ﺐﺨﺘﻨﻣ ﯽﻨﺘﺴﺑ يﺎﻫ ﯽﮑﯿﺘﺳﻼﭘ يﺎﻫ

50

يﺎﻣد رد و يﺪﻨﺑ ﻪﺘﺴﺑ ﯽﻣﺮﮔ 18

- ﻪﺟرد ﯽﺘﻧﺎﺳ ي تﺪﻣ ﻪﺑ داﺮﮔ

4 نﻮﻣزآ مﺎﺠﻧا ياﺮﺑ هﺎﻣ يراﺪﻬﮕﻧ ﯽﺴﺣ و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ يﺎﻫ

ﺪﻧﺪﺷ .

3 - 2 - 2 - 4 - ﺶﯾﺎﻣزآ يﺎﻫ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ

ﻞﮐداﻮﻣ ،ﺖﺑﻮﻃر ،ﯽﺑﺮﭼ ،ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ راﺪﻘﻣ ،ﯽﺑﺮﭼﺮﯿﻏ ﺪﻣﺎﺟ

و ﺪﯿﺴﮐاﺮﭘ ،دازآ بﺮﭼ يﺎﻫﺪﯿﺳا دراﺪﻧﺎﺘﺳا شور ﻖﺒﻃ pH

هزاﺪﻧا ﺪﺷ يﺮﯿﮔ ]

29 .[

3 - 2 - 2 - 5 - ﯽﺴﺣ ﯽﺑﺎﯿﺷزرا

رد نﻮﻣزآ ﻦﯾا 2

ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﻠﺣﺮﻣ .

ﻪﻠﺣﺮﻣ رد ي ﺖﺴﺨﻧ ياﺮﺑ

ﻪﻧﻮﻤﻧ بﺎﺨﺘﻧا يرواد زا ﺐﺨﺘﻨﻣ ي

6 سﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻦَﺗ هﺮﺒﺧ

) داﺪﻌﺗ

دﺮﻣ و نز يوﺎﺴﻣ (

ﯽﻨﺳ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ 30

ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا لﺎﺳ .

ﺶﻨﯾﺰﮔ

ﻪﻧﻮﻤﻧ ي ﺐﺨﺘﻨﻣ / رد زﺎﯿﺘﻣا ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﺐﺴﮐ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻪﻨﯿﻬﺑ

ﯽﮔﮋﯾو ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ﯽﻠﮐ شﺮﯾﺬﭘ و ﻢﻌﻃ ،ﻮﺑ يﺎﻫ .

ياﺮﺑ

ﯽﻨﺘﺴﺑ ﯽﺑﺎﯾزرا ﻪﻧﻮﻤﻧ بﺎﺨﺘﻧا و يﺪﯿﻟﻮﺗ يﺎﻫ

ﺎﺑ هﺪﺷ ﯽﻨﻏ ي

ﺶﯿﺑ ﺎﯿﻘﻣ و ﺶﯾﺎﺷﻮﺧ شور زا ،شﺮﯾﺬﭘ ﻦﯾﺮﺗ س

9 ﻪﻄﻘﻧ

12ﯽﯾ و

زا ،ﺐﺨﺘﻨﻣ هﺪﺷ ﯽﻨﻏ ﯽﻨﺘﺴﺑ ﯽﺴﺣ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ ياﺮﺑ ﯽﻔﯿﺻﻮﺗ شور -

13ﯽﻔﯿﮐ ) (QDA ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ]

18 .[

نارواد

ﯽﮔﮋﯾو ﯽﺑﺎﯾزرا و شزﻮﻣآ مﺎﮕﻨﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﺴﺣ يﺎﻫ

ﯽﻨﻏ يﺎﻫ

هﺪﺷ ،ﯽﻨﺘﺴﺑ ي 9

نﺎﺴﻤﻫ ياﺮﺑ و هدﺮﮐ ﯽﺑﺎﯾزرا ار ﯽﺴﺣ ﯽﮔﮋﯾو

هژاو ﻦﯾا زا ﮏﯾ ﺮﻫ ،يرواد يزﺎﺳ ﺮﻌﺗ ار ﺎﻫ

ﺪﻧدﺮﮐ ﻒﯾ .

هژاو ﻪﻣﺎﻧ لوﺪﺟ رد طﻮﺑﺮﻣ ي 3

ﺖﺳا هﺪﺷ هدروآ .

مﺎﺠﻧا ياﺮﺑ

نﻮﻣزآ ﻪﻧﻮﻤﻧ ،ﯽﺴﺣ يﺎﻫدﺪﻋ ﺎﺑ ﺎﻫ

3 هرﺎﻤﺷ ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﯽﻤﻗر

ﺪﻧﺪﺷ يراﺬﮔ .

ﻪﻧﻮﻤﻧ هاﺮﻤﻫ ﻪﮔﺮﺑ ﺎﻫ

ﻪﯾارا ﺰﯿﻧ ﯽﺴﺣ ﯽﺑﺎﯾزرا ي

ﺪﺷ .

12. 9-point hedonic test

13. Quantitative Descriptive Analysis

(8)

Table 2 Design of experiment for optimizing of ice creams fortified with omega-3 fish and related responses

Run Component 1: fish oil (%)

Response 1: Odor

Response 2: Flavor

Response 6: Overall acceptance

1 X1 20.5 45.6 60.8

2 X2 21.6 65.4 85.6

3 X3 65.1 26.9 67.7

4 X4 42.3 46.6 78.5

5 X5 19.9 56.4 76.5

6 X6 78.9 78.8 98.1

7 X7 69.7 64.3 75.5

8 X8 87.1 77.4 79.7

9 X9 76.5 43.5 57.5

10 X10 60.4 80.3 67.3

Table 3 Sensory vocabulary for ice cream fortified with omega-3 fish oil adapted from Shaviklo et al.,

[27].

3 - 2 - 2 - 6 - ﻪﻧﻮﻤﻧ بﺎﺨﺘﻧا ﻪﻨﯿﻬﺑ ي

زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺐﺨﺘﻨﻣ ﺎﯾ

ﯽﺴﺣ ﯽﺑﺎﯿﺷزرا

ﺑ يوﺎﺣ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﯽﺴﺣ ﯽﺑﺎﯿﺷزرا ﯽﻨﻏ ﯽﻨﺘﺴ

ﯽﻫﺎﻣ ﻦﻏور ﺎﺑ هﺪﺷ

ناﺰﯿﻣ ﺮﺑ ﯽﻫﺎﻣ ﻦﻏور ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺺﺧﺎﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﻠﮐ شﺮﯾﺬﭘ و ﻢﻌﻃ ،ﻮﺑ يﺎﻫ ﺮﯿﺛﺎﺗ يﺪﯿﻟﻮﺗ يﺎﻫ

ﯽﻨﻌﻣ ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد يراد ﻦﯾاﺮﺑ .

ﺺﺧﺎﺷ رد زﺎﯿﺘﻣا ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﻪﯾﺎﭘ يﺎﻫ

ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﯽﻠﮐ شﺮﯾﺬﭘ و ﻢﻌﻃ ،ﻮﺑ ﯽﺴﺣ هدﻮﺑ ﻪﻨﯿﻬﺑ ي

ﺖﺳا . ﻤﻧ ،ﻪﺠﯿﺘﻧرد ﻪﻧﻮ

ي يوﺎﺣ

“ ”C ﻪﺑ ،ﯽﻫﺎﻣ ﻦﻏور ﺪﺻرد

ﺐﺨﺘﻨﻣ رﺎﻤﯿﺗ ناﻮﻨﻋ /

ﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا ﻪﻨﯿﻬﺑ .

ﺖﺳا يروآدﺎﯾ ﻪﺑ مزﻻ

ﻪﮐ ﻞﮑﺷ و ﺎﻫرادﻮﻤﻧ هداد ﺰﯿﻟﺎﻧآ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ يﺎﻫ

ياﺮﺑ ،ﯽﺴﺣ يﺎﻫ

هﺪﺷ فﺬﺣ ،لﻮﺼﺤﻣ نﻮﯿﺳﻻﻮﻣﺮﻓ نﺪﺷ شﺎﻓ زا ﺰﯿﻫﺮﭘ ﺪﻧا

.

هداد ﺰﯿﻟﺎﻧآ زا ﺲﭘ مﺮﻧ ﻂﺳﻮﺗ ﯽﺴﺣ يﺎﻫ

ﻦﯾاﺰـﯾد راﺰﻓا و تﺮﭙﺴـﮐا

ﭘ ﺶﯿﭘ و ﻪﻨﯿﻬﺑ رﺎﻤﯿﺗ دﺎﻬﻨﺸﯿ ﯽﮔﮋﯾو ﯽﻨﯿﺑ

ﻪـﺑ ماﺪـﻗا ،نآ ﯽﺴﺣ يﺎﻫ

ﺪﺷ يدﺎﻬﻨﺸﯿﭘ ﺪﺻرد ﺎﺑ ﯽﻨﺘﺴﺑ ﺖﺧﺎﺳزﺎﺑ )

لوﺪﺟ 4 .(

نﺎﻤﻫ رﻮﻃ

ﭻﯿﻫ ،دﻮﺷ ﯽﻣ هﺪﯾد لوﺪﺟ رد ﻪﮐ رد يراد ﯽـﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﻪﻧﻮﮔ

ﯽﮔﮋﯾو ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﺴﺣ يﺎﻫ ﯽﮔﮋﯾو و ﺐﺨﺘﻨﻣ

ﺶﯿﭘ يﺎﻫ هﺪـﺷ ﯽـﻨﯿﺑ

مﺮﻧ ﻂﺳﻮﺗ ﯽﻤﻧ هﺪﯾد راﺰﻓا

دﻮﺷ . ﺎﺑ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﯽﻣ ﻞﻣﺎﮐ نﺎﻨﯿﻤﻃا

ناﻮﺗ

ﺎﺑ ﺐﺨﺘﻨﻣ ﯽﻨﺘﺴﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﮐ دﺮﮐ نﺎﯿﺑ

“ ”C ﯽﻫﺎـﻣ ﻦـﻏور ﺪـﺻرد

ﺖﺳا هدﻮﺑ رﺎﻤﯿﺗ ﻦﯾﺮﺗ ﺐﺳﺎﻨﻣ و ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ .

Table 4 Predicted values (suggested by the software) and actual values obtained from the panelists for sensory responses of ice cream fortified with fish oil.

Response Predicted values Actual obtained values P value

Odor 57.51 52.89 NS

Flavor 66.63 63.02 NS

Overall acceptance 83.46 80.98 NS

NS: not statistically significant (p>0.05)

Sensory attribute Scale (0-100) Definition

Odor

Additives None | Much Odor of additives used in ice cream formulation

Fish None | Much Fish odor

Rancid None | Much Rancidity odor

Off odor None | Much Unusual odor

Appearance

Color Little | Much Golden yellow color

Flavor

Additives None | Much Flavor of additives used in ice cream formulation

Rancid None | Much Rancidity flavor

Fish None | Much Cooked fish flavor

Off flavor None | Much Unusual flavor

(9)

3 - 2 - 2 - 7 - نﺎﻣز رد لﻮﺼﺤﻣ يراﺪﯾﺎﭘ ﯽﺑﺎﯾزرا 4

هﺎﻣ

يراﺪﻬﮕﻧ

ﻐﺗ مﺪﻋ ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﯿ ناﺰﯿﻣ رد راد بﺮﭼ يﺎﻫﺪﯿﺳا و ﺪﯿﺴﮐاﺮﭘ ، pH

نﺎﯿﺑ ،دازآ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻮﯿﺗاﺪﯿﺴﮐا يراﺪﯾﺎﭘ ﺮﮔ

لﻮﻃ رد يﺪﯿﻟﻮﺗ يﺎﻫ 4

ﺖﺳا هدﻮﺑ يراﺪﻬﮕﻧ هﺎﻣ )

لوﺪﺟ 5 .(

ﻦﯾا رد ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ ﻞﻣاﻮﻋ

ﯽﻣ نﺎﯿﻣ ﻦﯾا زا ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺷاد ﺶﻘﻧ يراﺪﯾﺎﭘ ﺶﻘﻧ ﻪﺑ ناﻮﺗ

ﻦﯿﺋزﺎﮐﺮﺛﻮﻣ )

ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺮﯿﺷ ( ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺐﯿﮐﺮﺗ ، ﺮﯿﺷ يﺎﻫ

و

هﺪﺷ هدوﺰﻓا ﯽﻌﯿﺒﻃ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ و ﯽﻨﺘﺴﺑ رد دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫﺪﯿﭙﯿﻟﻮﻔﺴﻓ هرﺎﺷا ﯽﻫﺎﻣ ﻦﻏور ﺶﯾﺎﺴﮐا زا يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ ياﺮﺑ نﻮﯿﺳﻻﻮﻣﺮﻓ ﻪﺑ

دﺮﮐ ] 19،20،31 .[

ﺎﻫﺪﯿﺴﮐاﺮﭘورﺪﯿﻫ ،يراﺪﻬﮕﻧ لﻮﻃ رد ﯽﺴﺣ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﯽﻠﺻا ﻞﯿﻟد ﻪﻣادا و هﺪﻣآ دﻮﺟﻮﺑ ﺎﻫﺪﯿﭙﯿﻟ ﺶﯾﺎﺴﮐا ﺮﺛا رد ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ ي

ﯿﻟﻮﺗ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺎﻬﻧآ ﺶﯾﺎﺴﮐا نﻮﺘﮐ نﻮﭼ يداﻮﻣ ﺪ

ﺎﻫﺪﯿﻫﺪﻟآ و ﺎﻫ

ﯽﻣ لﻮﺼﺤﻣ رد بﻮﻠﻄﻣﺎﻧ يﻮﺑ و ﻢﻌﻃ هﺪﻨﻨﮐدﺎﺠﯾا ﻪﮐ ،ددﺮﮔ

ﯽﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ . ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻮﯿﺗاﺪﯿﺴﮐا يراﺪﯾﺎﭘ يﺪﯿﻟﻮﺗ يﺎﻫ

ﻪﺑ ﻻﺎﺑ رد ﻪﮐ–

ﺪﺷ هرﺎﺷا نآ -

ﺺﺧﺎﺷ ﺮﯿﯿﻐﺗ مﺪﻋ ﺐﺟﻮﻣ ﺖﺳا هﺪﺷ ﯽﺴﺣ يﺎﻫ

] 24،25 .[

Table 5 Oxidative stability of ice cream samples Prototypes Storage time

(month)

Free fatty acids (%Oleic Acid)

Peroxide value (meq/ kg)

Control 0 0.08 ± 0.01^d 0.21 ± 0.03^b

1 0.11 ± 0.02^c 0.33 ± 0.05^b

2 0.11 ± 0.06^c 0.41 ± 0.07^a

4 0.14 ± 0.04^a 0.34 ± 0.02^b

Fortified 0 0.10 ± 0.02^c 0.25 ± 0.04^b

1 0.12 ± 0.03^b 0.27 ± 0.07^b

2 0.14 ± 0.01^a 0.51 ± 0.09^a

4 0.15 ± 0.01^a 0.33 ± 0.09^b

Different lowercase superscript letters in the same column indicate significant differences among products.

ﯽﺴﺣ ﯽﺑﺎﯿﺷزرا زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ )

ﻢﻌﻃ عاﻮﻧا و ﻮﺑ عاﻮﻧا ،ﮓﻧر (

،

رد ﯽﻫﺎﻣ ﻦﻏور ﺎﺑ هﺪﺷ ﯽﻨﻏ ﯽﻨﺘﺴﺑ رﺎﻤﯿﺗ )

%C ﯽﻫﺎﻣ ﻦﻏور (

و ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ

) ﯽﻫﺎﻣ ﻦﻏور ﺪﻗﺎﻓ (

ﯽﻃ 4 لوﺪﺟ رد ،يراﺪﻬﮕﻧ هﺎﻣ

6 ﺖﺳا هﺪﺷ هدروآ .

Table 6 Average flavor scores (scale: 0-100) for fortified ice cream with omega-3 fish oil during 0-4 months storage at -18˚C

Off-flavor F.

fish F.

rancid F.

additives Color

Off-odor O.

fish O.

rancid O.

additives Sample

0.0^c 0.0^c

0.0

47.28^a 46.21

0.0^c 0.0^d

0.0

13.21 C0

0.0^c 0.0^c

0.0

45.32^a 45.12

0.0^c 0.0^d

0.0

13.12 C1

2.01^c 0.0^c

0.0

38.41^a 46.02

0.0^c 0.0^d

0.0

19.35 C2

3.25^c 0.0^c

0.0

35.26^ab 50.31

0.0^c 0.0^d

0.0

15.21 C4

17.56^b 13.02^b

0.0

11.25^c 52.56

7.35^b 0.0^d

0.0

11.01 F0

18.60^b 14.12^b

0.0

12.36^c 53.02

8.65^b 5.21^bc

0.0

13.25 F1

24.57^b 16.56^b

0.0

14.50^c 53.71

17.21^a 10.28^b

0.0

11.41 F2

49.45^a 50.40^a

0.0 18.20^c 53.50

35.14^a 37.56^a

0.0

18.65 F4

p<0.05 p<0.05

NS p<0.05

p<0.05 NS

NS Sig.

Values are means of 16 evaluations. Different lowercase superscript letters in the same column indicate significant differences among products. (C) Ice cream without omega-3 fish oil (control sample). (F) Fortified

ice cream with fish oil. O: odor; F: flavor. Numbers 0 to 4 represent storage time (month). Sig. Significant.

NS=Not significant (p>0.05).

(10)

ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد هﺪﺷ ﯽﻨﻏ ﯽﻨﺘﺴﺑ يﺎﻫ زا ،لﺮﺘﻨﮐ ي

نﺎﻣز نﺎﯾﺎﭘ نﺎﯾﺎﭘ ﺎﺗ عوﺮﺷ ار يﺮﺗﻻﺎﺑ ﯽﺴﺣ تازﺎﯿﺘﻣا ،يراﺪﻬﮕﻧ

هدﺮﮐ ﺐﺴﮐ ﺪﻧا

. ﻪﻧﻮﻤﻧ بﻮﻠﻄﻣﺎﻧ يﻮﺑ و ﯽﮔﺪﯿﺷﺮﺗ يﻮﺑ ﺮﻈﻧ زا ﺎﻫ

ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﻢﻫ ﺎﺑ يراﺪﻬﮕﻧ عوﺮﺷ نﺎﻣز زا ﻪﮐ ،ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ يراد

ﺪﯾدﺮﮔ ﻆﻔﺣ يراﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز نﺎﯾﺎﭘ ﺎﺗ ﺖﯿﻌﺿو ﻦﯾا .

ﭻﯿﻫ ﻪﻧﻮﮔ

ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﻪﻧﻮﻤﻧ هوﺮﮔ ﻦﯿﺑ يراد

لﻮﻃ رد لﺮﺘﻨﮐ يﺎﻫ

ﺟو يراﺪﻬﮕﻧ ﺖﺷاﺪﻧ دﻮ

. ﻪﻤﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ي نﺎﻣز نﺎﯾﺎﭘ ﺎﺗ لﺮﺘﻨﮐ يﺎﻫ

ﯽﮔﮋﯾو ياراد يراﺪﻬﮕﻧ ﺪﻧدﻮﺑ ﯽﻬﺑﺎﺸﻣ ﯽﺴﺣ يﺎﻫ

.

3 - 3 - فﺮﺼﻣ ﯽﺑﺎﯾزرا فﺮﺼﻣ رازﺎﺑ و نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ

300 ﻦﺳ زا ناﻮﺟﻮﻧ و كدﻮﮐ ﻦَﺗ 17

- 7 ﯽﺑﺎﯾزرا رد لﺎﺳ

فﺮﺼﻣ ﺪﻨﺘﺷاد ﺖﮐﺮﺷ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ .

رﺎﮐ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ رﺎﮐ ﻦﯾا ياﺮﺑ

ﻦﯿﺸﯿﭘ ﯽﺸﻫوﮋﭘ ]

19،20 .[

ﺳﺮﭘ ﺶ ﻪﻣﺎﻧ سﺎﯿﻘﻣ و 7

ﻪﻄﻘﻧ ﯽﯾ

ﺪﺷ ﻪﯿﻬﺗ ﺶﯾﺎﺷﻮﺧ .

ﺶﺳﺮﭘ ﻦﯾا ﺖﺴﺨﻧ ﺶﺨﺑ رد نﺎﻧآ زا ﻪﻣﺎﻧ

زا رﺪﻘﭼ ﻪﮐ ﺪﻨﻨﮐ نﺎﯿﺑ ﯽﻨﺘﺴﺑ ندرﻮﺧ زا ﺲﭘ دﻮﺑ هﺪﺷ ﻪﺘﺳاﻮﺧ رد يراﺬﮔ ﺖﻣﻼﻋ ﺎﺑ ار دﻮﺧ ﺮﻈﻧ و ﺖﺳا هﺪﻣآ نﺎﺸﺷﻮﺧ نآ هژاو رﺎﻨﮐ بﻮﺧ رﺎﯿﺴﺑ يﺎﻫ )

7 ( بﻮﺧ ، ) 6 ( بﻮﺧ ﯽﻤﮐ ، )

5 ( ﻪﻧ ،

ﺪﺑ ﻪﻧ بﻮﺧ )

ﻂﺳﻮﺘﻣ ) ( 4 ( ﺪﺑ ﯽﻤﮐ ، ) 3 ( ﺪﺑ ، ) 2 ( ﺪﺑ رﺎﯿﺴﺑ و )

1 (

ﺪﻨﻨﮐ مﻼﻋا .

ﺶﺳﺮﭘ مود ﺶﺨﺑ رد ﺶﺳﺮﭘ ،ﻪﻣﺎﻧ

ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ يﺎﻫ

ﯽﻨﺘﺴﺑ فﺮﺼﻣ بوﺎﻨﺗ و ﻦﺳ ،ﺲﻨﺟ )

ﺰﮔﺮﻫ و ﯽﻫﺎﮔ ،ﺐﻠﻏا (

ﺪﺷ هﺪﻧﺎﺠﻨﮔ .

ﻪﻧﻮﻤﻧ ناﻮﯿﻟ رد ﺎﻫ ﯽﮑﯿﺘﺳﻼﭘ يﺎﻫ

50 ﺎﺑ و ﯽﻣﺮﮔ

يﺎﻫﺪﮐ 3 ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ نﺎﺑﺎﯾزرا رﺎﯿﺘﺧا رد ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﯽﻤﻗر .

ﺑ طﻮﺑﺮﻣ تﺎﻋﻼﻃا ﻪﮕﻧ ﯽﻔﺨﻣ نﺎﻧآ زا ﯽﻨﺘﺴﺑ نﻮﯿﺳﻻﻮﻣﺮﻓ ﻪ

ﻪﺘﺷاد

ﺪﺷ ] 30 .[

3 - 4 - ﺪﯿﻟﻮﺗ سﺎﯿﻘﻣ ﺶﯾاﺰﻓا /

14

و هﻮﺒﻧا ﺪﯿﻟﻮﺗ

رازﺎﺑ ﻪﺑ ﯽﻓﺮﻌﻣ

ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻂﺧ و تﻮﻠﯾﺎﭘ تﺎﻧﺎﮑﻣا زا هﺪﺷ ﯽﻨﻏ ﯽﻨﺘﺴﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ هدروآﺮﻓ ﺖﮐﺮﺷ ﯽﻨﺒﻟ يﺎﻫ

"

ﻒﻟا

"

ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا .

رد لﻮﺼﺤﻣ

ناﻮﯿﻟ نزو ﻪﺑ ﯽﮑﯿﺘﺳﻼﭘ يﺎﻫ 50

ﻪﺘﺴﺑ مﺮﮔ يﺪﻨﺑ

و هﺪﺷ

نﺎﺘﺳا يﺎﻫرازﺎﺑ رد يﺎﻫ

1 و 2 ﻪﺑ 000 /1 فﺮﺼﻣ ﻦَﺗ ﺪﻨﻨﮐ

ه ﻪﺿﺮﻋ

14. Process scale-up

ﺪﺷ . فﺮﺼﻣ ﯽﺑﺎﯾزرا رد نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ

5 ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫﺮﻬﺷ زا يﺮﻬﺷ ي

شور ﻪﺑ و هﺪﺷدﺎﯾ

"

نﺎﮑﻣ رد ﯽﺑﺎﯾزرا

ﭘ يﺎﻫ ﻊﻤﺠﺗﺮ

"15

ﺪﺷ مﺎﺠﻧا .

زا ﺶﯿﺑ 90 فﺮﺼﻣ ﺪﺻرد نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ

ﺪﻨﺘﻓﺮﯾﺬﭘ ار يﺪﯿﻟﻮﺗ لﻮﺼﺤﻣ .

ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا يراد

فﺮﺼﻣ ﻦﯿﺑ نﺎﺘﺳا نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ

يﺎﻫ 1 و 2 هﺪﯾد

ﺪﺸﻧ .

4 - يﺮﯿﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ

دﻮﺧ يﺎﻘﺑ ياﺮﺑ رازﺎﺑ رد ﺖﺑﺎﻗر ﺶﯾاﺰﻓا ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﯾﺎﻨﺻ هدروآﺮﻓ رد ﺮﯿﯿﻐﺗ ﺪﻨﻣزﺎﯿﻧ ﻣ يﺎﻫ

هدروآﺮﻓ ﺖﺧﺎﺳ ﺎﯾ و دﻮﺟﻮ يﺎﻫ

ﺪﯾﺪﺟ ﺖﺳا . هدروآﺮﻓ ﻦﯾا و ﻪﻘﯾاذ ﻖﺑﺎﻄﻣ ﺪﯾﺎﺑ ﺎﻫ

رﺎﻈﺘﻧا

فﺮﺼﻣ دﻮﺷ ﻪﺘﺧﺎﺳ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ .

ﻄﻣ ﻦﯾا نآ ﻦﻤﺿ ﻪﻌﻟﺎ ﺪﻧور ﻪﮐ

ﯽﻣ حﺮﺷ هدﺎﺳ ﯽﻧﺎﯿﺑ ﺎﺑ ار لﻮﺼﺤﻣ ﻪﺑ هﺪﯾا ﻞﯾﺪﺒﺗ و ﯽﺣاﺮﻃ ﺪﻫد

ﺖﯿﻘﻓﻮﻣ ﺖﺧﺎﺳ ﻮﺳآﺮﻓ ﯽﻨﺘﺴﺑ ﺰﯿﻣآ

ﯽﻤﻠﻋ لﻮﺻا ﻪﯾﺎﭘ ﺮﺑ ار ﺪﻨﻣد

شراﺰﮔ ﯽﻣ ﺪﻨﮐ . ﯽﻨﻏ ﯽﻨﺘﺴﺑ لﻮﺼﺤﻣ ،ﯽﻫﺎﻣ ﻦﻏور ﺎﺑ هﺪﺷ

ﯽﮔﮋﯾو ﻦﺘﺷاد ﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا يﺪﯾﺪﺟ ﯽﻣ ،ﯽﺸﺨﺑ ﺖﻣﻼﺳ يﺎﻫ

ﺪﻧاﻮﺗ

ﺖﻣﻼﺳ يﺎﻘﺗرا رد ﯽﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ فﺮﺼﻣ

صﻮﺼﺧ ﻪﺑ ،نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ

ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ،نﺎﮐدﻮﮐ .

ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻦﯾا ﻪﺻﻼﺧ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺎﻫ

لوﺪﺟ رد 7

ﺖﺳا هﺪﺷ هدروآ .

هدروآﺮﻓ ﺖﺧﺎﺳ ياﺮﺑ زا ﺮﻈﻧ درﻮﻣ ي

شور ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا لوﺪﺟ ﻦﯾا رد هﺪﺷ هرﺎﺷا ﯽﻤﻠﻋ يﺎﻫ .

ﻦﯾا

رد عﻮﻤﺠﻣ رد ﺪﻨﯾآﺮﻓ 270

نآ رد و مﺎﺠﻧا يرﺎﮐ زور 65

ﻦَﺗ

ﺪﻨﺘﺷاد ﺖﮐﺮﺷ .

ﺖﻤﺴﻗ ﺮﻫ ﻢﻬﺳ رد ﺰﯿﻧ هژوﺮﭘ ﻞﮐ زا ﺪﻨﯾآﺮﻓ زا

ﺖﺳا هﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ لوﺪﺟ .

ﺶﯿﺑ فﺮﺼﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ و نﺎﻣز ﻦﯾﺮﺗ

ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ هدروآﺮﻓ ﻦﯾا ﺖﺧﺎﺳ رد هﺪﺷ و ﺖﺧﺎﺳ ي

ﻪﻨﯿﻬﺑ ﺖﺳا هدﻮﺑ لﻮﺼﺤﻣ نﻮﯿﺳﻻﻮﻣﺮﻓ يزﺎﺳ .

ﺎﺑ ﺪﻨﯾآﺮﻓ ﻦﯾا

و ﻖﯿﻘﺤﺗ ،ﺖﯿﻔﯿﮐ لﺮﺘﻨﮐ ،ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﺪﺣاو ﻦﯿﺑ يرﺎﮑﻤﻫ ﺖﮐﺮﺷ ﯽﺑﺎﯾرازﺎﺑ و ﻪﻌﺳﻮﺗ

"

ﻒﻟا

"

ﺪﺷ مﺎﺠﻧا .

ﺺﺧﺎﺷ ود ﺮﻫ

يرﺎﺠﺗ ﻞﻣﺎﺷ يزﺎﺳ TRL

و MRL ﻻﺎﺑ يروﺎﻨﻓ ﻦﯾا ياﺮﺑ

ﻪﺑ دورو ياﺮﺑ هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﺳ لﻮﺼﺤﻣ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و هﺪﺷ ﯽﺑﺎﯾزرا دراد ار مزﻻ ﯽﮔدﺎﻣآ رازﺎﺑ .

15. Central Location Test

(11)

Table 7 Summary of the results from case study

Total resources utilization

(%) Human resources

utilization (Nr. of people) Time resources

utilization (Days) Techniques used

New Product Development Process

Steps

10 10

30 Data collection from the customer,

market etc.

Problem analysis Brainstorming

Prototype concept development Concept screening

Financial/ business plan feasibility study

1. Idea generation and

screening

40 15

120 Product identification

Determination of experimental design:

Optimization experiments D-optimal mixture design Evaluation of optimized product

Shelf-stability Sensory stability

Microbiology

Physicochemical characteristics

2. Development and optimization

20 20

60 Customers involvement for product

testing Central Location Tests 3. Market testing

30 20

60 Scale-Up Testing

Defining target market (provinces).

Defining target consumers (kids and teen agers 7-17)

Providing an action plan for introducing the new product into the

selected market

4. Process scale-up and commercialization

5 - ﻊﺑﺎﻨﻣ

[1] Cooper RG. 2009. Effective Gating: make Product Innovation more Productive by using Gates with Teeth, Marketing Management Magazine, March/April: 12-17.

[2] Earle MD. 1997. Innovation in the food industry. Trends in Food Science &

Technology, 5: 166-175.

[3] Ulrich KT, Steven D .2008. Product Design and Development, 5th Edition 5th Edition Eppinger.

[4] Rudolph M. 1995. The food product development process. British Food Journal, 3:

3-11.

Ries D, Ye A, Haisman D, Singh H. 2010.

Antioxidant properties of caseins and whey proteins in model oil-in-water emulsions.

International Dairy Journal, 20: 72–78.

[5] Stanton JL. 2015. Food Innovation: The Good, the Bad and the Ugly. Management, 3:

193–201.

[6] Trott, P. 2008. Innovation Management and New Product Development (4th edn). Harlow, Essex: Pearson Education Limited.

[7] Kotler P, Armstrong G, Wong V, Saunders J.

2008. Principles of Marketing (5th European edn). FT, Prentice Hall, London, England [8] Kotler P, Armstrong G. 2010. Principles of

Marketing, 13th Edition Pearson Education.

Inc Upper Saddle River, New Jersey U.S.A.

[9] Fuller GW. 2004. New Food Product Development: from Concept to Market Place.

CRC, Boca Raton, p1-10

[10] Guiné RPF, Ramalhosa ECD, Valente LP.

2016. New foods, new consumers: innovation in food product development. Current Nutrition and Food Science, 3: 175-189.

[11] Moskowitz S, Porretta M, Silcher MA.

2008. Concept Research in Food Product Design and Development. Howard R.

Blackwell Publishing

[12] Gorchels, Linda. 2003. Transitioning from engineering to product management, Engineering Management Journal, 4: 40-47.

[13] Perry C, Cochet M. 2009. Consumer Packaged Goods Product Development Processes in the 21st Century: Product

(12)

Lifecycle Management Emerges as a Key Innovation Driver . In An Integrated Approach to New Food Product Development Edited by Howard R. Moskowitz I. Sam Saguy Tim Straus. CRC Press Taylor & Francis Group.

[14] Kristbergsson K. 2001. From ideas to products concepts and prototype. In: Food Innovation Management; From Idea to Success, Treillon R (ed.) Food Atlantic: 55-89.

[15] Meilgaard MC, Civille GV, Caar BT. 2007.

Sensory Evaluation Techniques (4th edn), Boca Raton, Florida: CRC Press, Taylor &

Francis Group.

[16] European Commission. 2014. Technology Readiness Levels (TRL). In HORIZON 2020—Work Programme 2014–2015.

Commission Decision C (2014) 4995; General Annexes; European Commission: Brussels, Belgium.

[17] Paun F. 2012. The Demand Readiness Level Scale as New Proposed Tool to Hybridise Market Pull with Technology Push Approaches in Technology Transfer Practices.

In: Technology Transfer in a Global Economy;

Audretsch DB, Lehmann EE, Link AN, Starnecker A, Eds.; Springer: New York, NY, USA, 28: 353–366.

[18] Hjorth SS, Brem AM. 2016. How to Assess Market Readiness for an Innovative Solution.

Sustainability 2016, 8, 1152;

doi:10.3390/su8111152

[19] Shaviklo AR, Kargari A, Zanganeh P. 2014.

Interactions and effects of the seasoning mixture containing fish protein powder/

omega-3 fish oil on children’s liking and stability of extruded corn snacks using a mixture design approach. Journal of Food Processing and Preservation, 38: 1097– 1105.

[20] Shaviklo AR, Kargari A, Zanganeh P. 2015.

Ingredients optimization and children’s liking of popcorns seasoned with fish protein powder/

omega-3 fish oil. Journal of International Food

& Agribusiness Marketing, 2: 79-90.

[21] Kolanowski W, Weibrodt J. 2007. Sensory quality of dairy products fortified with fish oil, International Dairy Journal, 10: 1248-53.

[22] Sheikhshoaei F, Abbasi S, Sahari M. 2013.

Effects of various factors on the oxidative stability of ω-3 fatty acid-enriched Doogh

(Iranian yoghurt drink). Iranian Journal of Nutrition Sciences & Food Technology, 4:1- 10.

[23] Tamjidi F, Nasirpour A, Shahedi M. 2014.

Rheological Characteristics of Yogurt Enriched with Microencapsulated Fish Oil.

Journal